Hoe praat je over seks met jongeren met autisme?

Welkom bij Studio Helder, de podcastreeks van Huis Helder.

Welcome to Studio Helder, the podcast series from Huis Helder.

Wij zijn Annelien Merkaert en Veerle Van Torre.

We are Annelien Merkaert and Veerle Van Torre.

In deze podcast hebben we het over thema's die we zelf interessant vinden

In this podcast, we discuss topics that we find interesting ourselves.

en boeiend genoeg om met jullie te delen.

and interesting enough to share with you.

Vaak is er een link met neurodiversiteit en autisme in het bijzonder.

There is often a connection with neurodiversity and autism in particular.

Wil je meer over ons weten?

Do you want to know more about us?

Beluister dan onze allereerste aflevering.

Then listen to our very first episode.

Ben je vooral nieuwsgierig naar het onderwerp van deze aflevering?

Are you mainly curious about the topic of this episode?

Maak het jou dan comfortabel.

Make it comfortable for yourself.

Loop nog om de hoek naar een tasje koffie, want hier komt het.

Just walk around the corner for a cup of coffee, because here it comes.

Hallo, we zitten hier vandaag samen voor een nieuwe opname voor Studio Helder.

Hello, we are here together today for a new recording for Studio Helder.

Wij vinden het vanuit Huis Helder belangrijk om helder te zijn,

We consider it important to be clear from Huis Helder.

ook als het gaat over lastige thema's, zoals seksualiteit.

even when it comes to difficult themes, such as sexuality.

Rond dat thema hebben wij vandaag hulp ingeroepen van Jeroen De Winter.

On that theme, we have called in Jeroen De Winter for help today.

Wie dat Jeroen is en wat hij doet,

Who Jeroen is and what he does,

dat laten we hem graag zelf vertellen.

We'll let him tell that himself.

Dag Jeroen.

Hello Jeroen.

Goedemiddag.

Good afternoon.

Hallo.

Hello.

En dank je wel.

And thank you.

Ik ben Jeroen De Winter, ik ben van oorsprong of van huize uit orthopedagoog,

I am Jeroen De Winter, I originally come from a background in orthopedagogy.

maar ik werk als klinisch psycholoog in de GGZ in Nederland

but I work as a clinical psychologist in mental health care in the Netherlands

en ik ben als onderzoeker verbonden aan de Universiteit van Tilburg.

and I am affiliated as a researcher with Tilburg University.

En ik werk met jongvolwassenen binnen de GGZ, zoals we dat in Nederland zeggen,

And I work with young adults within the mental health care system, as we say in the Netherlands.

binnen de kinder- en jeugdpsychiatrie.

within child and adolescent psychiatry.

En veel van mijn onderzoek heeft te maken met seksualiteit, autisme,

And a lot of my research is related to sexuality, autism,

en seksualiteit, autisme en genderdiversiteit.

and sexuality, autism, and gender diversity.

Ja.

Yes.

Ja, rond seksualiteit, ik zei het al in de aankondiging,

Yes, regarding sexuality, I mentioned it in the announcement,

dat is niet altijd een gemakkelijk thema om daar openlijk over te praten.

That is not always an easy topic to talk about openly.

Anders is het wel superbelangrijk om te doen, denk ik.

Otherwise, I think it's really important to do.

Ik merk het bij mezelf ook als therapeut,

I notice it in myself as a therapist as well,

dat hoewel ik het wel besef en dat we het er ook allemaal over eens zijn,

that although I am aware of it and that we all agree on it,

dat het belangrijk is om daarover te communiceren met cliënten,

that it is important to communicate about this with clients,

dat dat toch elke keer voor mezelf ook een stapje is die ik moet nemen,

that this is still a step I have to take for myself every time,

of waar dat mij alleszins moet van bewust zijn.

or at least I must be aware of that.

Als we in anamnese of aan jongeren me vragen van

If we ask in anamnesis or ask young people about

hoe is jouw slaap, hoe is jouw eten,

how is your sleep, how is your food,

dat gaat van nature uit,

that comes naturally,

maar het stuk rond seksualiteit moet ik toch altijd opnieuw bewust zijn van

but the part about sexuality I always have to be consciously aware of again.

ik moet het nog bevragen.

I still need to question it.

Is dat iets dat jij herkent, Jeroen, bij andere hulpverleners?

Is that something you recognize, Jeroen, with other caregivers?

Ja, ik denk dat ik het vooral ook herken bij mezelf,

Yes, I think I especially recognize it in myself.

maar in het algemeen is het niet wel het verhaal dat we van heel veel mensen horen.

But in general, it's not quite the story that we hear from a lot of people.

Ik denk dat als we aan hulpverleners vragen, dan zeggen ze,

I think that if we ask caregivers, they will say,

of seksualiteit een belangrijk onderwerp is,

that sexuality is an important topic,

dan zegt bijna iedereen, natuurlijk, dat hoort erbij,

then almost everyone says, of course, that's part of it,

dat is belangrijk om daar aandacht aan te besteden,

it is important to pay attention to that,

maar als we dan aan diezelfde hulpverleners vragen

but if we then ask those same caregivers

of ze daadwerkelijk het gesprek aangaan,

if they actually engage in the conversation,

met volwassenen, maar ook met kinderen en jongeren,

with adults, but also with children and young people,

dan zien we dat heel weinig mensen dat gesprek aangaan

then we see that very few people engage in that conversation

en daar allerhande redenen voor noemen.

and cite all sorts of reasons for it.

Het is niet mijn taak, ik heb het al veel te druk en ik heb veel te weinig tijd

It's not my job, I'm already way too busy and I have way too little time.

en ik moet al zoveel dingen bespreken,

and I have so many things to discuss,

maar evengoed, ik heb te weinig opleiding gehad hier rond,

but then again, I haven't had enough training in this area,

ik weet zo niet zo goed weten wat ik moet vragen

I'm not really sure what I should ask.

of wat ik dan moet doen als mensen iets vertellen.

or what I should do when people tell me something.

Er zijn andere mensen die hier beter in opgeleid zijn,

There are other people who are better trained in this.

ik kan ze beter doorverwijzen.

I can refer them better.

Of, dat zijn denk ik ook argumenten die we wel tegenkomen,

Or, I think those are also arguments that we encounter.

wat gaan mensen ervan vinden als ik die vraag stel,

What will people think when I ask that question?

ga ik ze niet onbedoeld schofferen of in een heel lastige situatie brengen?

Am I not unintentionally going to offend them or put them in a very awkward situation?

Dan krijg je dus al direct een hele hoop onderwerpen

So you immediately get a whole bunch of topics.

of een hele hoop redenen om dat gesprek niet aan te gaan.

or a whole bunch of reasons not to have that conversation.

Terwijl we wel of weten dat veel mensen,

While we know that many people,

een heel aantal jongeren en volwassenen vragen hebben rond seksualiteit,

a substantial number of young people and adults have questions about sexuality,

maar die niet altijd spontaan brengen of noemen als ze contact hebben met een professional.

but do not always bring up or mention spontaneously when they are in contact with a professional.

En dat juist dan die openhouding en dat actieve vragen door professionals

And that precisely then that open attitude and that active questioning by professionals

of door mensen, betrokkenen, door volwassenen,

or by people, stakeholders, by adults,

eigenlijk juist superbelangrijk is.

actually really super important.

Je moet dan eigenlijk als volwassene wel een aanzet geven,

As an adult, you actually have to take the initiative.

want het gaat niet per se van het kind komen, dat thema.

Because it may not necessarily come from the child, that theme.

En niet alleen als hulpverlener, maar ook als ouder, of niet?

And not only as a caregiver, but also as a parent, right?

Ik denk van wel.

I think so.

We voeden kinderen op om zichzelf te ondersteunen,

We raise children to support themselves,

om groot te worden en om te gaan met de dingen die je in het leven tegenkomt.

to grow up and to deal with the things you encounter in life.

En seksualiteit is een onderdeel van wie en wat wij zijn.

And sexuality is a part of who and what we are.

Dat wil niet zeggen dat ik denk dat elke ouder,

That doesn't mean I think that every parent,

alle mogelijke onderwerpen tot in het laatste detail moet uitvragen,

must be questioned in detail on all possible subjects,

maar ik denk wel dat we door het gesprek aan te gaan,

but I do think that by having the conversation,

aan onze kinderen, het signaal geven of ook leren van

to our children, signaling or also learning from

ah ja, dat hoort erbij, daar kan over gepraat worden,

ah yes, that's part of it, that can be discussed,

niet overal, niet met iedereen.

not everywhere, not with everyone.

Maar je bent wel welkom om daar met ons over in gesprek te gaan.

But you are welcome to discuss this with us.

Maar de dingen veranderen wel doorheen de tijd.

But things do change over time.

Ik denk, als mijn ouders zoveel jaar geleden hadden met mij over seksualiteit,

I think, if my parents had talked to me about sexuality many years ago,

ging het vooral over voorlichting, denk ik.

I think it was mainly about information.

De pure, de biologische dingen rond seksualiteit.

The pure, the organic things about sexuality.

Ik denk dat dat voor veel mensen toen al een stap was,

I think that was already a step for many people back then.

terwijl dat nu zelf, merk als ouder,

while now, notice as a parent,

dat is niet meer voldoende, dat is niet meer, dat is noodzakelijk.

that is no longer sufficient, that is no longer, that is necessary.

Maar het gaat over veel ruimer dan dat, denk ik.

But I think it's about much more than that.

Op dit moment, seksualiteit,

At this moment, sexuality,

het is niet meer juist dat biologische of de voorplanting.

It is no longer correct that biological or reproduction.

Ja, maar ik denk dat dat een beetje een breder fenomeen is.

Yes, but I think that's a bit of a broader phenomenon.

En in die zin dat de aandacht voor seksualiteit,

And in that sense that the attention for sexuality,

en seksuele vorming,

and sexual education,

heel lang vooral gegaan is over die negatieve aspecten.

for a very long time has mainly focused on those negative aspects.

En er vooral over ging van hoe kunnen we voorkomen,

And especially about how we can prevent,

hoe kunnen we tienerswangerschappen voorkomen.

How can we prevent teenage pregnancies?

En dan moeten we vooral uitleggen hoe dat iemand zwanger kan worden

And then we especially need to explain how someone can become pregnant.

en ervoor kan zorgen dat hij niet zwanger wordt of niemand zwanger maakt.

and can ensure that he does not become pregnant or does not make anyone pregnant.

En later over SOA's,

And later about STIs,

waar we een heel aantal van zien voorbijkomen,

where we see quite a few passing by,

die op dat moment of in bepaalde periodes niet behandelbaar waren.

that were not treatable at that moment or during certain periods.

Dus werd er heel veel aandacht daaraan besteed.

So a lot of attention was paid to it.

En ondertussen weten we gewoon,

And in the meantime, we just know,

of denk je, die visie ook wel wel geëvolueerd.

Or do you think that vision has also evolved?

En onderkennen we het belang van seksuele gezondheid,

And we recognize the importance of sexual health,

seksueel welbevinden.

sexual well-being.

En is die positieve blik op seksualiteit iets waar dat belang veel breder van wordt herkend.

And is that positive perspective on sexuality something that is recognized as much broader in importance.

Zeker nog niet overal.

Certainly not everywhere yet.

Maar de Wereldgezondheidsorganisatie en andere instituten,

But the World Health Organization and other institutions,

die hier signalen rondgeven,

those giving signals around here,

hebben allemaal doorheen de voorbije jaren wel een bocht gemaakt,

have all taken a turn over the past years,

of de meesten hebben een bocht gemaakt,

or most have taken a turn,

waarin ze die positieve visie op seksualiteit zijn gaan benadrukken.

in which they have started to emphasize that positive view of sexuality.

Omdat we weten dat seksueel welbevinden eigenlijk nauw samenhangt

Because we know that sexual well-being is actually closely related.

met ons algemeen welbevinden.

with our overall well-being.

En de boodschappen daar rond moeten we eigenlijk beginnen geven

And we actually need to start giving the messages around that.

van vroeg in de ontwikkeling.

from early in development.

We moeten het niet met een tweejarige over seks hebben,

We shouldn't talk to a two-year-old about sex.

maar wel over ons lijf.

but about our body.

Dat dat oké is en dat dat er verschillend kan uitzien.

That it's okay and that it can look different.

En dan beginnen we eigenlijk al te bouwen aan iemands lichaamsbeeld

And then we actually start building someone's body image.

en hoe iemand moet omgaan met zijn eigen lijf.

and how someone should deal with their own body.

En ik denk dat daar inderdaad veel is geëvolueerd.

And I think that a lot has indeed evolved there.

En ik denk dat dat goed is.

And I think that is good.

Maar wel mogelijk een stap voor veel ouders, denk ik.

But possibly a step for many parents, I think.

Ja, omdat wij denk ik opgevoed zijn.

Yes, because I think we were raised that way.

Een beetje wat jij ook zegt, ik ben opgevoed.

A bit of what you also say, I was raised.

Als ik kijk naar mijn eigen opleiding,

When I look at my own education,

er is geen aandacht besteed aan...

no attention has been paid to...

We hebben iets geleerd over seksualiteit in het victoriaanse tijdperk

We have learned something about sexuality in the Victorian era.

en hoe we konden voorkomen, of hoe toen voorkomen werd

and how we could prevent it, or how it was prevented then

dat jongens gingen masturberen en meisjes opgeronden werden.

that boys would masturbate and girls would get aroused.

Maar gewoon wat basisvaardigheden rond

But just some basic skills around.

hé, hoe gaat het nu het gesprek aan over lichamelijkheid of over seksualiteit,

Hey, how is the conversation about physicality or sexuality going?

heb ik ook niet geleerd.

I haven't learned that either.

En dat heeft mij wel geholpen.

And that has helped me.

Ik heb het denk ik ook de eerste tien jaar niet bewust gedaan, hè.

I don't think I did it consciously for the first ten years, you know.

Tot ik een vorming van jou gevolgd heb, waarin je dat toen ook al zei.

Until I took a course from you, in which you also mentioned that back then.

En dat we toen ook met jou gevolgd hebben.

And that we also followed you then.

En dat we toen ook met het team gaan nadenken,

And that we then also start thinking with the team,

van ja, we moeten dat daar standaard invoegen.

Yes, we need to standardize that there.

Maar op zich is het inderdaad,

But in itself, it is indeed,

ik heb er met die eerste tien jaar zelf geen vragen bijgesteld,

I didn't raise any questions myself during those first ten years.

dat we het niet bevroegen.

that we did not inquire about it.

Heb je het idee dat dat nu wel ook in de opleiding verandert?

Do you feel that this is now also changing in the education?

Dat daar aandacht aan gegeven wordt?

That attention is being paid to that?

Dat je geen seksuoloog hoeft te zijn om het daarover te gaan hebben?

That you don't need to be a sexologist to talk about it?

Ja.

Yes.

Ik denk dat dat de boodschap moet zijn, hè.

I think that should be the message, right?

Ik denk als mensen, als we iets willen voorkondigen aan andere hulpverleners,

I think if we want to announce something to other caregivers,

is het echt dat je geen seksuoloog hoeft te zijn,

Is it true that you don't have to be a sexologist,

om het over seks te hebben.

to talk about sex.

We hebben seksuologen zeker nodig,

We definitely need sexologists,

als het gaat over behandeling van seksuele dysfuncties,

when it comes to the treatment of sexual dysfunctions,

of als mensen echt ernstige seksuele klachten hebben.

or if people have really serious sexual complaints.

Maar ik denk dat wij eigenlijk met z'n allen,

But I think that we actually all together,

als hulpverleners, of als professionals,

as caregivers, or as professionals,

als leerkrachten, als ouders,

as teachers, as parents,

wel het gesprek kunnen aangaan over seksualiteit.

Well, we can have the conversation about sexuality.

Maar ik denk dat daar in opleidingen,

But I think that in training programs,

ook tot op de dag van vandaag,

even to this day,

zeker nog niet systematisch,

certainly not systematic yet,

en ik denk ook niet voldoende aandacht aan wordt besteed.

and I also don't think enough attention is being paid to it.

En daar kan ik me iets bij voorstellen,

And I can imagine something about that,

ook in een opleiding van zelfs vijf jaar,

even in a training of even five years,

moet je zoveel leren en meegeven.

You have to learn and give so much.

Maar ik denk dat het wel goed zou zijn,

But I think it would be good.

dat zeker hulpverleners, artsen,

that certainly helpers, doctors,

toch nog net iets meer kennis en vaardigheden zouden meekrijgen,

would still gain just a little more knowledge and skills,

om het te hebben over seks en relaties,

to talk about sex and relationships,

op een gewone, normale manier.

in a regular, normal way.

We hebben het nu algemeen over seksualiteit.

We are now talking generally about sexuality.

We zijn geregeld bezig ook met jongeren met autisme,

We are regularly involved with young people with autism.

mensen met autisme.

people with autism.

In die seksualiteit,

In that sexuality,

wat voor ontwikkeling zie je daar verschillen?

What kind of development do you see differences in?

Nu komen we aan mijn favoriete onderwerp.

Now we come to my favorite topic.

Oké.

Okay.

Er is een soort van...

There is a kind of...

Ik denk dat de belangrijkste boodschap,

I think the main message is,

die ik daar toch altijd rond wil meegeven,

that I always want to share around there,

is dat ondertussen duidelijk is

is that clear now

dat er waarschijnlijk meer gelijkenissen zijn

that there are probably more similarities

tussen jongeren en volwassenen met autisme en zonder autisme,

between young people and adults with autism and without autism,

als het dan gaat over seksualiteit, dan verschillen.

when it comes to sexuality, then there are differences.

Omdat er lange tijd,

Because for a long time,

het is toch nog niet zo heel lang geleden,

it wasn't that long ago,

en ik denk dat er op sommige plekken nog altijd een soort van wordt uitgegaan,

and I think that in some places there is still a kind of going out,

dat seksualiteit en relaties niet zo belangrijk zijn voor mensen met autisme.

that sexuality and relationships are not as important to people with autism.

Of dat jongeren met autisme later zijn in hun seksuele ontwikkeling.

That young people with autism are later in their sexual development.

En daar weten we ondertussen van,

And we are aware of that by now,

dat dat voor de grote hoop eigenlijk helemaal niet zo is.

that that is actually not the case for the majority at all.

We weten dat de meerderheid van de jongeren en volwassenen met autisme

We know that the majority of young people and adults with autism

ook geïnteresseerd is in seksualiteit,

also interested in sexuality,

ook ervaring heeft met solo- en met partnergerichte seks,

also has experience with solo and partner-focused sex,

en dat er wel een aantal mensen zijn die pas op latere leeftijd ervaring opdoen,

and that there are indeed a number of people who gain experience later in life,

of die het heel moeilijk vinden om een sekspartner te vinden,

or who find it very difficult to find a sexual partner,

maar dat is zeker niet de grote hoop.

but that is certainly not the big hope.

Dus ik denk dat het super belangrijk is om bij jongeren en volwassenen met autisme

So I think it's super important to support young people and adults with autism.

het ook over seks te hebben.

to talk about sex as well.

En hoe we dat dan doen, daar moeten we misschien nog even over terugkomen.

And how we will do that, we might need to come back to that later.

Ik moet even nadenken, want uw vraag was, zijn er eigenlijk verschillen?

I need to think for a moment, because your question was, are there actually differences?

Ja, verschillen in de seksuele ontwikkeling.

Yes, differences in sexual development.

Want eigenlijk, we hebben het erjuist gehad over die seksualiteit,

Because actually, we just talked about that sexuality,

de biologische seksuele ontwikkeling,

the biological sexual development,

maar dan ook wel die identiteit, die seksuele identiteit.

but then also that identity, that sexual identity.

Dat zijn verschillen.

Those are differences.

En ja, loopt dat samen?

And yes, does that go together?

Of is dat bij mensen met autisme dat je dat toch in een andere snelheid ziet verlopen?

Or is it the case that with people with autism, you perceive it happening at a different speed?

Want eigenlijk zijn dat toch twee verschillende dingen.

Because actually those are two different things.

Of niet?

Or not?

Goeie vraag. Daar weten we eigenlijk gewoon nog niet zo heel veel over.

Good question. We actually don't know that much about it yet.

Daar is denk ik ook nog behoorlijk wat discussie over.

I think there is still quite a bit of discussion about that.

Er zijn een aantal mensen die, of een aantal onderzoekers of klinici,

There are a number of people who, or a number of researchers or clinicians,

die hard aan het nadenken zijn over die harmonische ontwikkelingsprofielen

to be seriously thinking about those harmonic development profiles

en verschillende snelheden.

and different speeds.

Maar eigenlijk weten we daar, zeker als het gaat over seksualiteit,

But actually, we know that there, especially when it comes to sexuality,

nog niet zo heel veel over.

not much about it yet.

En denk ik dat het toch superbelangrijk is om in je achterhoofd te houden

And I think it's really important to keep in mind.

dat dat ene zinnetje, als je de ene persoon met autisme kent,

that that one sentence, if you know one person with autism,

dat je de ene persoon met autisme kent.

that you know one person with autism.

Ik denk dat we toch moeten oppassen met een soort van algemene uitspraken te doen

I think we need to be careful about making general statements.

over mensen met autisme en op basis daarvan iedereen te proberen hetzelfde te behandelen.

about people with autism and trying to treat everyone the same based on that.

Ik denk dat we met jongeren toch elke keer moeten zien van, hé, waar sta jij?

I think that with young people we really need to see each time, hey, where do you stand?

Hoe is het met jou? Waar ben jij mee bezig?

How are you? What are you up to?

En daarbij moeten we aansluiten.

And we must align with that.

Dus zeker ook wel die informatie verschaffen

So definitely providing that information as well.

en zeker niet dat uitstellen bij de jongeren met autisme.

and certainly not the procrastination among young people with autism.

Wat mij betreft niet.

As far as I'm concerned, no.

Nee.

No.

Of zelfs vroeger, of niet?

Or even earlier, or not?

Volgens mij moeten we met iedereen vroeg, passend bij iemands ontwikkelingsleeftijd,

In my opinion, we should work with everyone early, suitable for someone's developmental age,

in gesprek gaan over thema's die raken aan seksualiteit.

discussing themes related to sexuality.

Dat betekent opnieuw niet dat we het met een vierjarige moeten hebben over wat is seks,

That doesn't mean we should discuss what sex is with a four-year-old again.

maar wel over dingen als lichamelijkheid en mama's en papa's

but about things like physicality and mommies and daddies

en met een zevenjarige over anderen.

and with a seven-year-old about others.

En over weer andere thema's.

And about other themes.

En zo bouwen we seksuele vorming of voordichting verderop.

And so we further develop sexual education or presentation.

Ik denk dat we met jongeren met autisme sowieso,

I think that we should definitely work with young people with autism,

als we uitgaan van het idee van we moeten concreet zijn en dingen voorspelbaar maken,

if we start from the idea that we need to be concrete and make things predictable,

dat het sowieso belangrijk is om op tijd te hebben over

that it is anyway important to have timely about

je lijf gaat veranderen en wat gaat er dan gebeuren en hoe ziet dat eruit.

Your body is going to change, and what will happen then and what will that look like?

Maar ook over thema's die daarmee te maken hebben.

But also about themes related to that.

We weten dat in het algemeen, er is geen enkel onderzoek dat al laat zien,

We know that in general, there is no research that shows yet,

dat jongeren met autisme later of anders fysiek ontwikkelen.

that young people with autism develop physically later or differently.

Die puberteit die loopt waarschijnlijk bij de meeste mensen gelijk

That puberty probably runs similarly for most people.

of die komt op hetzelfde moment als bij jongeren zonder autisme.

or that occurs at the same time as with young people without autism.

Dat zou anders kunnen zijn bij een aantal jongeren met autisme

That could be different for some young people with autism.

die onderliggend genetische syndromen hebben die van invloed zijn

that have underlying genetic syndromes that affect

of waar lichamelijke oorzaken zijn die van invloed zijn op onze lichamelijke ontwikkeling.

or where physical causes influence our physical development.

Maar bij de meesten is dat niet zo.

But for most people, that is not the case.

Dus dan moeten we het daar denk ik wel over hebben.

So I think we need to talk about that.

Sorry Vele, heb je het idee dat je bepaalde dingen te vroeg kunt gaan bevragen?

Sorry Vele, do you feel that you might start questioning certain things too early?

Omdat ik merk, als we het daarover hebben met andere hulpverleners ofzo,

Because I notice that when we talk about it with other caregivers or something,

dat ze soms wel iets hebben van

that they sometimes have something of

stel je geen vragen waardoor we iets in gang gaan zetten

don't ask questions that will set something in motion

of dat ouders daar soms bezorgd over zijn.

or that parents are sometimes worried about that.

Heb je het idee dat is een valkuil?

Do you think it is a pitfall?

Of zeg je van nee, als jongeren niet klaar zijn,

Or do you say no, if young people are not ready,

dan kan je dat gewoon in kader geven?

Then you can just put that in a frame?

Ja, ik denk sowieso dat het goed is om vragen te kaderen.

Yes, I think it is definitely good to frame questions.

Om uit te leggen van goh,

To explain, well,

bijvoorbeeld,

for example,

je kadert, ik ga jou iets vragen omdat veel jongeren daarmee bezig zijn

You're framing it, I'm going to ask you something because many young people are dealing with that.

of omdat we weten dat je bijvoorbeeld op het internet sommige dingen tegen kunt komen

or because we know that you might come across certain things on the internet, for example.

en ik zou graag weten hoe dat met jou is.

and I would like to know how that is with you.

En als alles goed is dan vragen we ook even of dat oké is en stemmen we af

And if everything is fine, we will also ask if that is okay and coordinate.

en geven jongeren de kans of kinderen de kans om ja of nee te zeggen.

and give young people or children the chance to say yes or no.

Ik denk,

I think,

de kans dat jongeren dingen over seksualiteit gaan tegenkomen online,

the chance that young people will encounter things about sexuality online,

bij vrienden, op televisie,

with friends, on television,

is denk ik 100% is heel reëel.

I think it's 100% very realistic.

Dus ik kan mij niet inbeelden

So I can't imagine.

als je een soort van zorgend en vanuit een zorgende positie van een zorgende volwassene

if you are a kind of caring and from a caring position of a caring adult

het gesprek aan gaat, denk ik niet dat je veel dingen te vroeg kunt vragen.

When the conversation starts, I don't think you can ask too many things too soon.

Ik was aan het denken, je vroeg er net van zijn er nu dingen anders?

I was thinking, you just asked if things are different now?

Er zijn een aantal dingen denk ik die mensen met autisme beschrijven als

There are a number of things, I think, that people with autism describe as

van invloed op hun seksualiteit.

influencing their sexuality.

Waar dat denk ik goed is om daar aandacht aan te besteden.

I think it's good to pay attention to that.

En dat zijn dingen die wat te maken hebben met autisme.

And those are things that have something to do with autism.

Er zijn mensen die zeggen ik ben heel gevoelig voor prikkels,

There are people who say I am very sensitive to stimuli,

voor specifieke prikkels of voor overprikkeling of onderprikkeling

for specific stimuli or for overstimulation or understimulation

of ik ben vaak heel overprikkeld en ik zoek dan een manier om te ontspannen.

I am often very overstimulated and I look for a way to relax.

En waar die prikkelgevoeligheid ook een rol kan gaan spelen in de seksualiteit.

And where that sensitivity can also play a role in sexuality.

Mensen die een bepaalde voorkeur hebben of die graag meer stimulatie hebben

People who have a certain preference or who like more stimulation.

of minder stimulatie nodig hebben of die masturberen gebruiken om te ontspannen.

or need less stimulation or who use masturbation to relax.

Dus dat is denk ik een thema waar dat wel vaker terugkomt denk ik in de gesprekken

So I think that is a theme that often comes up in the conversations, I think.

die we hebben met jongeren en volwassenen.

that we have with young people and adults.

De sociale en communicatieve dingen, waar vind ik een partner en hoe doe ik dat dan?

The social and communicative aspects, where do I find a partner and how do I go about it?

En hoe flirt ik met iemand? Hoe herken ik dat iemand met mij flirt?

And how do I flirt with someone? How can I tell if someone is flirting with me?

Dat is denk ik een thema waar dat wel op aandacht gaat spelen.

I believe that is a theme that will attract attention.

Dat is denk ik een thema waar dat wel vaker terugkomt.

I think that's a theme that comes up more often.

Ik denk het gegeven is dat een aantal jongeren op een ander tempo ontwikkelt dan jongeren zonder autisme.

I think the fact is that some young people develop at a different pace than young people without autism.

Of dat die zonder autisme dan normaler zijn dan die anderen, dat is denk ik echt een non-discussie.

Whether those without autism are then more normal than others, I think that is really a non-issue.

Dus dat is voor iedereen iets om in de hoogte te houden?

So that's something for everyone to keep in mind?

Ik denk dat het vooral zoeken is van met wie jij nu bent en hoe je leven er nu uitziet.

I think it is mainly about figuring out who you are with now and what your life looks like at the moment.

Hoe kan je ermee omgaan dat je lijf al bepaalde dingen wel of niet doet?

How can you deal with the fact that your body can or can't do certain things?

Of dat jij er heel groot uitziet en dat andere jongeren van alles van jou verwachten waar jij misschien helemaal nog niet aan toe bent.

Or that you look very big and that other young people expect all sorts of things from you that you may not be ready for at all.

Dat we vooral met jongeren gaan nadenken van wat past er nu bij jou en hoe kunnen we daarmee omgaan?

That we will mainly think with young people about what suits you now and how we can deal with that?

Dat is allemaal veel praten en dat werkt ook niet voor iedereen.

That's all a lot of talk, and it doesn't work for everyone.

Dus ik denk dat daar ook nog wel wat zoeken is.

So I think there's still some searching to do there.

Maar ik denk dat de realiteit is dat op een gegeven moment wij allemaal, of dat ons lijf op een bepaalde manier reageert en dingen doet.

But I think the reality is that at some point we all, or that our body reacts and does things in a certain way.

En dat we functioneren of leven in een maatschappij.

And that we function or live in a society.

Waarin de andere mensen dingen van ons gaan verwachten en dingen gaan doen.

In which other people are going to expect things from us and do things.

En dat we niet veel anders kunnen dan met elkaar uitzoeken.

And that we can't do much else than figure it out together.

Of dat we dat zo kunnen doen zodat we ons fijn voelen.

Or that we can do it that way so that we feel good.

Dat we niet in nare situaties terechtkomen en geen dingen doen waar de andere mensen heel erg van schrikken.

That we don't end up in unpleasant situations and don't do things that scare other people very much.

Is het complexer geworden denk je? Het praten over seksualiteit?

Do you think it has become more complex? Talking about sexuality?

Ik denk ja en nee.

I think yes and no.

Langs de ene kant, ik denk dat je het dan hebt over de manier waarop dat seksualiteit of diversiteit en genderdiversiteit aanwezig is in media bijvoorbeeld.

On one hand, I think you are talking about the way sexuality or diversity and gender diversity is present in media, for example.

En de maatschappelijke veranderingen daar rond.

And the societal changes surrounding that.

En ik denk dat dat langs de ene kant het misschien gemakkelijker heeft gemaakt.

And I think that on one hand it may have made things a bit easier.

Want we praten nu met z'n allen over een aantal ingewikkelde dingen waar we tien jaar geleden of twintig jaar geleden, of als ik klein was, veel moeilijker over praten.

Because now we are all talking about a number of complicated things that we used to talk about much more difficultly ten years ago, twenty years ago, or when I was a child.

Ik kan het met mijn ouders hebben over voornaamwoorden en aanspreekvormen en die weten waarover dat gaat.

I can talk to my parents about pronouns and forms of address, and they know what it's about.

Als je mij dat gevraagd had als achttienjarige, had ik waarschijnlijk niet geweten waarover dat ging.

If you had asked me that as an eighteen-year-old, I probably wouldn't have known what it was about.

Dus dat maakt het denk ik langs de ene kant makkelijker.

So that makes it easier on one hand, I think.

Langs de andere kant kan ik mij voorstellen dat je door al die verschillende vragen te krijgen, als jongere ook wel, je moet je er als jongere toe verhouden.

On the other hand, I can imagine that receiving all those different questions as a young person can be quite something, and you have to relate to it as a young person.

Ik moest als jongere denk ik nadenken of ik moest man of vrouw invullen op een manier.

As a young person, I think I had to consider whether to fill in man or woman in a certain way.

En er was rond mij, er werd in ieder geval rond mij verhaald.

And there was around me, there was at least talk around me.

Maar er waren niet zoveel andere jongeren die vragen stelden over hun genderidentiteit en over of ze nu non-binair waren of trans of wat dan ook.

But there weren't that many other young people asking questions about their gender identity and whether they were non-binary or trans or whatever.

En met welke voornaamwoorden ze wilden aangesproken worden.

And with which pronouns they wanted to be addressed.

Terwijl dat jongeren daar denk ik zich nu wel wat meer toe moeten verhouden en een aantal jongeren misschien wel wat over gaan nadenken of meer over gaan nadenken.

While I think that young people now need to relate to that a bit more, and some young people might start to think about it or think about it more.

Terwijl dat die jongeren met fundamentele gendervragen er dertig jaar geleden ook al waren.

While those young people with fundamental gender questions also existed thirty years ago.

Maar ik denk wel, zoals je zegt.

But I do think so, as you say.

Jij benoemt het als je achttienjarige waard.

You mention it like your eighteen-year-old value.

Dat je nog niet nadacht over die of hen.

That you haven't thought about that or them yet.

Maar ik merk nu zelf in mijn vriendenkring, laat ons zeggen tussen de veertig en de vijfentwintig.

But I now notice in my circle of friends, let's say between forty and twenty-five.

Dat het heel snel gegaan is.

That it went very quickly.

Hoe mensen aangesproken worden.

How people are addressed.

Die hen in handtekeningen wordt het gezegd.

It is said to them in signatures.

Je stelt je zo voor.

You imagine it like this.

Dat ik merk van God, er zijn ook nog veel volwassenen die het daar moeilijker mee hebben.

That I notice from God, there are also many adults who find it more difficult.

Of moeilijker.

Or more difficult.

Die er nog ook mee bezig zijn.

Those who are still working on it.

Om dat allemaal een plaats te geven.

To give all of that a place.

Om te kijken van hoe gaan we daar verder mee om.

To see how we will deal with that further.

En ik kan mij voorstellen dat dat misschien dan voor die leeftijdsgroep ook daardoor nog lastiger is.

And I can imagine that it might be even more difficult for that age group because of that.

Om het dan toch te gaan bespreken met de jongeren.

To discuss it with the young people after all.

Omdat we er zelf ook nog zoveel vragen over hebben.

Because we have so many questions about it ourselves.

Hoe verhouden we ons daartoe?

How do we relate to that?

Wat vinden we?

What do we think?

We hoeven daar niet zoveel van te vinden.

We don't have to think too much about that.

Maar hoe gaan we daar zelf mee om?

But how do we deal with that ourselves?

Daar kan ik mij niet bij voorstellen.

I can't imagine that.

We lopen een beetje achter de feiten aan.

We are a bit behind the facts.

Maar misschien hebben volwassenen dat altijd wel.

But maybe adults have always had that.

Daar vraag ik mij inderdaad af.

That is something I indeed wonder about.

Ben ik nu in die klasse dat ik nu een beetje achter de jeugd kom?

Am I now in that class where I'm starting to fall behind the youth a bit?

Toch?

Right?

Ja, denk het.

Yes, I think so.

Wij dachten denk ik als achttienjarigen ook van oei, die leerkrachten.

As eighteen-year-olds, I think we also thought, oh my, those teachers.

We weten niet waar dat gaat.

We don't know where that's going.

Nu zijn wij die mensen.

Now we are those people.

Maar ik denk dat we toch volgens mij zijn.

But I think that we are still according to me.

Wat we moeten doen is vooral interesse en nieuwsgierigheid tonen.

What we need to do is primarily show interest and curiosity.

En bereid zijn om het gesprek aan te gaan.

And be willing to engage in the conversation.

We moeten niet weten.

We do not need to know.

Je hoeft niet over alles van alles te weten.

You don't need to know everything about everything.

En een expert zijn.

And to be an expert.

En die jongeren tien stappen voor zijn.

And those young people are ten steps ahead.

Ik denk dat je dat allemaal moet gaan uitleggen.

I think you need to explain all of that.

Ik denk als je kan zeggen of vertel eens.

I think if you can say or tell it once.

Of leg mij dat eens uit.

Or explain that to me.

Of kunnen we dat eens samen opzoeken.

Or can we look that up together?

Dan gaat het gesprek ook al aan zonder dat je mee moet zijn.

Then the conversation will start without you having to be there.

En ik denk dat die openheid tonen.

And I think that showing that openness.

En die bereidheid om het gesprek aan te gaan.

And that willingness to engage in conversation.

Eigenlijk het allerbelangrijkste is.

Actually, the most important thing is.

Want is dat iets dat we merken bij hulpverleners?

Is that something we notice among caregivers?

Want in het begin van het gesprek zei je van.

Because at the beginning of the conversation you said.

Als we het bevragen heeft iedereen het idee.

When we question it, everyone has an idea.

Ja, we moeten het bevragen bij de jongeren.

Yes, we need to ask the young people about it.

Praat er om seksualiteit.

Talk about sexuality.

Maar uiteindelijk doen het weinig mensen.

But in the end, few people do it.

Dan is het ook een belangrijk thema denk je.

Then it is also an important theme, don't you think?

Wat gaan dan de antwoorden zijn op de vragen die de jongeren stellen?

What will the answers be to the questions that the young people ask?

Ga ik daar iets kunnen mee doen?

Am I going to be able to do something with that?

Weet ik daar wel antwoorden op?

Do I know the answers to that?

Ja.

Yes.

Ik kan mij voorstellen dat dat een rol speelt voor een aantal mensen.

I can imagine that this plays a role for some people.

Net zoals de handelingsverlegenheid.

Just like the uncertainty in taking action.

Maar ik denk dat een beetje.

But I think that's a bit.

Ik heb de neiging om daar hetzelfde op te antwoorden.

I tend to respond the same way to that.

Je hoeft niet overal van alles over te weten.

You don't have to know everything about everything.

Ik denk dat je prima.

I think you are doing fine.

Dat je het gesprek kan aangaan.

That you can engage in the conversation.

En als je het niet weet ook kunt zeggen van.

And if you don't know, you can also say so.

Dat weet ik niet.

I don't know that.

Of opnieuw zullen we dat eens samen opzoeken.

Or we will look that up together once again.

Of daar moet ik eens over nadenken.

I need to think about that.

Of daar ga ik eens met een collega over praten.

Or I'm going to talk about that with a colleague.

Dat dat prima antwoorden zijn.

That those are fine answers.

Maar dan bied je in ieder geval de openheid.

But then you at least offer openness.

Om iemand die ergens iets over wilt weten.

To someone who wants to know something about a topic.

Of met een bepaald thema bezig is.

Or is working on a specific theme.

Om daar contact over te maken.

To make contact about that.

En samen naar te zoeken.

And to search together.

Ja.

Yes.

Ik denk wat we dan weten over de jongeren met autisme.

I think what we then know about the youth with autism.

En seksualiteit.

And sexuality.

Is dat daar de jongeren en de volwassenen.

Is that the youth and the adults over there?

Dat er in verhouding meer volwassenen met autisme aangeven.

That a higher proportion of adults report having autism.

Dat ze zich niet alleen aangetrokken voelen tot iemand van het andere geslacht.

That they are not only attracted to someone of the opposite sex.

Eigenlijk vooral bij de vrouwen met autisme.

Actually, especially among women with autism.

En ook bij de mannen met autisme.

And also with the men with autism.

Maar net iets minder.

But just a little less.

Dus we weten dat die seksuele.

So we know that those sexual.

We zien dat er meer mensen met autisme aangeven.

We see that more people are reporting autism.

Dat ze zich niet identificeren als hetero.

That they do not identify as heterosexual.

Ik denk dat dat een van de dingen is.

I think that is one of the things.

Die we bijvoorbeeld wel ter sprake kunnen brengen.

That we can bring up, for example.

Met jongeren.

With young people.

Op een hele gewone manier.

In a very ordinary way.

Ik denk dat wij in alle eerste gesprekken.

I think that we are in all the first conversations.

Ook met jongeren zonder autisme.

Also with young people without autism.

En opnieuw.

And again.

Ik ben een klinicus of een psycholoog.

I am a clinician or a psychologist.

Dus ik mag dat soort van vragen misschien gemakkelijker stellen.

So I might be able to ask that kind of question more easily.

Maar ik denk dat je wel heel laagdrempelig kunt vragen.

But I think you can ask in a very approachable way.

Zijn jullie wel eens verliefd geweest?

Have you ever been in love?

Word jij verliefd op jongens, meisjes, allebei?

Do you fall in love with boys, girls, or both?

Heb je daar ooit over nagedacht?

Have you ever thought about that?

Dat we eigenlijk op een hele gewone manier wel.

That we actually do in a very ordinary way.

De openheid kunnen bieden aan jongeren en aan volwassenen.

To offer openness to young people and adults.

Om daarover in gesprek te gaan.

To discuss that.

En ik denk dat het goed is om dat af en toe te checken.

And I think it is good to check that every now and then.

Of om dat even te checken.

Or to check that out.

En niet ervan uit te gaan dat iemand valt op iemand van het andere geslacht.

And not to assume that someone is attracted to someone of the opposite sex.

Maar juist even de openheid bieden.

But just provide the openness for a moment.

Hoe is dat bij jou?

How is that for you?

Oké, fijn.

Okay, nice.

Ja.

Yes.

Je moet soms ook actief dat proces aangaan.

You sometimes have to actively engage in that process as well.

Met die jongeren met autisme.

With those young people with autism.

Die zoektocht.

The search.

Aangaan samen met de jongeren.

Engaging together with the youth.

Om te gaan zien van ja inderdaad.

To go see if indeed.

Op wie valk ik eigenlijk?

Who am I actually falling for?

Sommige processen bij jongeren met autisme lopen niet vanzelf.

Some processes in young people with autism do not happen automatically.

Alleen moet je toch wat actieve informatie daar aan gaan geven.

You just need to provide some active information there.

Moet ik even over nadenken?

Do I need to think about it for a moment?

Ik zou het niet doen.

I wouldn't do it.

Ik zou het niet als een soort van opleggen.

I wouldn't see it as a kind of imposing.

Denk dat we aan iedereen.

Think that we are to everyone.

Alle jongeren moeten hebben over seksualiteit.

All young people must have discussions about sexuality.

En dan graag veel breder dan alleen maar over.

And then please much broader than just about.

We hebben een piemel.

We have a penis.

We hebben een vagina.

We have a vagina.

En hoe worden we zwanger?

And how do we get pregnant?

En hoe doen we genosoa?

And how do we do genosoa?

Maar veel breder over.

But much broader about.

Hoe voelt u?

How do you feel?

En hoe gaat het ermee om?

And how is it dealing with it?

En hoe ligt op een fijne manier contact?

And how does one establish contact in a nice way?

En ik denk dat we aan jongeren kunnen.

And I think we can reach out to young people.

Of als jongeren vragen hebben.

Or if young people have questions.

Dat we daar mee over kunnen nadenken.

That we can think about that.

Maar ik zou als iemand daar geen behoefte aan heeft.

But I would if someone does not have a need for it.

Of daar helemaal niet mee bezig is.

Or is not concerned with that at all.

Dan mag dat ook zo zijn.

Then that may be so.

Er is geen enkel reden.

There is no reason at all.

Als iemand niet weet of hij verliefd wordt op jongens of meisjes.

If someone doesn't know whether they are falling in love with boys or girls.

En daar helemaal niet mee bezig is.

And is not at all concerned with that.

Dan is dat toch prima.

Then that's just fine.

Ik zou vooral aangeven.

I would especially indicate.

Weet dat als je daar ooit over wilt praten.

Know that if you ever want to talk about it.

Dan voel je je welkom.

Then you feel welcome.

Maar ik zou dan zelf niet kiezen om daar heel actief over aan te gaan.

But I personally would not choose to actively engage in that.

Andersom zijn er wel eens jongeren.

Conversely, there are sometimes young people.

Of krijgen wij wel eens jongeren over de vloer.

Or do we sometimes have young people over?

Die met vragen daar rond zitten.

Those who are sitting around with questions about it.

Hoe kan ik dat uitzoeken?

How can I find that out?

Want ik weet het eigenlijk niet zo heel goed.

Because I don't really know that well.

Dat zijn denk ik heel zinvolle en boeiende gesprekken.

I think those are very meaningful and interesting conversations.

Om mee te gaan uitzoeken.

To go out and investigate.

Hoe weet je dat nu?

How do you know that now?

En hoe kan je dat uitzoeken?

And how can you find that out?

En waar merkt je dat dan?

And where do you notice that?

Zijn er tools of methodieken die je gebruikt?

Are there tools or methodologies that you use?

Die zegt van.

That says of.

Dat zijn wel manieren om het gemakkelijker te gaan hebben over seksualiteit.

Those are ways to make it easier to talk about sexuality.

Bij die jongeren met autisme.

Among those young people with autism.

Of in eerste instantie neem het op een andere manier aan.

Or initially take it in a different way.

Doe je het op een andere manier.

Do you do it in a different way?

Die gesprekken.

Those conversations.

Ik denk.

I think.

En dat is denk ik wat jij er straks ook zei Annelien.

And I think that's what you said earlier too, Annelien.

Dat toch ook zelf oefenen is.

That is something to practice yourself too.

Om iets voor jezelf een manier te vinden.

To find a way to do something for yourself.

Om gemakkelijk in gesprek aan te gaan.

To easily engage in conversation.

Ik zeg toch vaak aan collega's.

I often say to colleagues.

Ik moet hier ook echt op oefenen.

I really need to practice this.

En regelmatig ook oefenen.

And regularly practice as well.

En ik heb het geluk dat ik veel over seks mag praten.

And I am lucky that I get to talk a lot about sex.

Dus ik mag veel oefenen.

So I can practice a lot.

Maar.

But.

Ik heb wel wel moeten zoeken naar een soort van manier.

I did have to search for some sort of way.

Of om een stijl.

Or to create a style.

Om daar gemakkelijker met jongeren over te praten.

To make it easier to talk about it with young people.

Dus ik ga denk ik aan het begin van mijn gesprek.

So I think I will start my conversation at the beginning.

Ik vraag.

I ask.

Ik breng een thema ter sprake.

I am bringing up a topic.

En ik vraag aan jongeren toestingen om het daarover te hebben.

And I ask young people for permission to talk about it.

Daar is denk ik een mooie.

I think there's a nice one.

Sensoa heeft daar een mooie methodiek ontwikkeld.

Sensoa has developed a nice methodology for that.

Je hebt die voor huisartsen in oorsprong.

You have that originally for general practitioners.

Maar die is denk ik voor iedereen bereikbaar.

But I think that is accessible to everyone.

Dus die onder vier oefenen.

So those under four practice.

Dat je in een eerste stap iets algemeen zegt.

That you say something general in the first step.

Bijvoorbeeld seks is iets wat erbij hoort in het leven.

For example, sex is something that is part of life.

We hebben het gehad zoals jij er straks zei.

We had it as you mentioned earlier.

Over slapen, eten, vrienden.

About sleeping, eating, friends.

Seks hoort er ook bij.

Sex is also part of it.

Vind jij het oké als ik jou iets vraag over seks?

Do you think it's okay if I ask you something about sex?

Dan vraag je toestemming.

Then you ask for permission.

Dan kan je een soort van open vraag stellen.

Then you can ask a kind of open question.

Ik kan je iets vertellen.

I can tell you something.

Op welke manier jij daar nu mee bezig bent.

In what way are you currently working on that?

Stap twee.

Step two.

Stap drie is om dat dan weer samen te vatten.

Step three is to summarize that again.

En stap vier.

And step four.

En ik hoop dat ik het nu juist heb gedaan.

And I hope that I did it right this time.

Is dan.

Is then.

Om de snot als er een probleem is.

To blow the snot if there is a problem.

Of als iemand vragen heeft om die samen te vatten.

Or if someone has questions to summarize those.

En te zoeken naar mogelijkheden.

And to look for possibilities.

Of naar oplossingen.

Or to solutions.

Of naar antwoorden.

Or to answer.

Maar ik denk wat ik met jongeren met autisme doe.

But I think about what I do with young people with autism.

Is vooral als ik hierover in gesprek ga.

It is especially when I talk about this.

Een soort van samen een woordenboek maken.

A kind of making a dictionary together.

Om even goed te checken.

Just to double-check.

Ik gebruik dit woord.

I use this word.

Met dat woord bedoel ik dat.

By that word, I mean that.

Welke woorden gebruik jij?

Which words do you use?

Wat betekenen die voor jou?

What do they mean to you?

Welke woorden gaan wij samen gebruiken?

Which words are we going to use together?

Dus ik zeg wel.

So I say.

Ik begin wel.

I'll start.

Als ik het hier heel specifiek over heb.

If I talk about it very specifically here.

Ga ik denk ik wel vaak aan mensen zeggen.

I think I often tell people.

Ik praat bijvoorbeeld het makkelijkste over piemels.

For example, I find it easiest to talk about penises.

Sommige mensen vinden piemel echt een heel dom woord.

Some people really find the word "penis" to be a very silly word.

Of een heel jong woord.

Or a very young word.

Terwijl piemel komt veel makkelijker over mijn lippen.

While "penis" comes much easier off my lips.

Dan been is.

Then leg is.

Dat klinkt al direct veel.

That already sounds like a lot.

Voor mij klinkt dat wat harder.

For me, that sounds a bit harsher.

Dus ik leek dat meestal ook zo uit.

So I usually looked like that too.

En dan ben je eigenlijk al.

And then you are actually already.

Ben je het gesprek al aan het aangaan.

Are you already starting the conversation?

En stapje voor stapje wat aan het oefenen.

And step by step practicing a bit.

Om bij iemand.

To be with someone.

Het over lastige dingen te hebben.

To talk about difficult things.

Maar wel allemaal verbaal?

But all verbal, right?

Of niet?

Or not?

Nou niet altijd.

Well, not always.

Er zijn.

There are.

Ik heb.

I have.

Of.

Of.

Er zijn.

There are.

Met jongeren die minder verbaal zijn.

With young people who are less verbal.

Zijn er een hoop.

There are a lot.

He.

He.

Er is een hoop.

There is a lot.

Van visueel materiaal.

From visual material.

Er zijn een hoop tekeningen.

There are a lot of drawings.

Er is het.

There it is.

Ik puber.

I am a teenager.

De ik puber training.

The I adolescent training.

Is ontwikkeld in Nederland.

Is developed in the Netherlands.

Door collega's.

By colleagues.

En die is specifiek ontwikkeld.

And that has been specifically developed.

Voor jongeren met autisme.

For young people with autism.

Of is een RSV.

Or is an RSV.

Of een.

Or one.

Relationeel en seksuele vormingsprogramma.

Relational and sexual education program.

Specifiek ontwikkeld.

Specifically developed.

Voor jongeren met autisme.

For young people with autism.

Of is een RSV.

Or is an RSV.

Of een.

Or one.

Relationeel en seksuele vormingsprogramma.

Relational and sexual education program.

Specifiek ontwikkeld.

Specifically developed.

Voor jongeren met autisme.

For young people with autism.

Bij heel veel.

With a lot.

Hele.

Whole.

Toegankelijke.

Accessible.

Niet te confronterende tekeningen.

Not too confrontational drawings.

Maar die wel super duidelijk zijn.

But they are very clear.

Dus ik gebruik daar wel.

So I do use that.

Of ik gebruik dat materiaal wel vaak.

Or I do use that material quite often.

Om dingen te laten zien.

To show things.

Om over te hebben.

To talk about.

Je hebt een aantal super goeie websites.

You have a number of really good websites.

Ja.

Yes.

Bijvoorbeeld.

For example.

Sens.info.

Sens.info.

Is een Nederlands website.

It is a Dutch website.

Daar zitten seks dummies op.

There are sex dummies sitting on that.

Dus dat zijn twee poppetjes.

So those are two little figures.

Die je.

That you.

Met een klik.

With a click.

Kleden die zich uit.

Clothes that take themselves off.

En dan kun je over.

And then you can go over.

Die hun lijf.

Those their body.

Of met muizen.

Or with mice.

Delen van hun lijf.

Parts of their body.

Dus dat je bijvoorbeeld.

So that you, for example.

Een visualisatie krijgt.

A visualization is created.

Van een erectie.

Of an erection.

En wat er dan gebeurt.

And what happens then.

En een orgasme.

And an orgasm.

En wat er dan gebeurt.

And then what happens.

En dan.

And then.

Dat is heel concreet.

That is very concrete.

En duidelijk.

And clearly.

Zonder dat het super confronterend is.

Without it being super confrontational.

Helemaal in het begin.

Right at the beginning.

Hadden we nog.

We still had.

Materiaal.

Material.

Wat dat ontwikkeld was.

What that developed was.

Voor volwassenen.

For adults.

Met van die foto's.

With those photos.

Van een veertigjarige.

Of a forty-year-old.

Ik weet niet.

I don't know.

Ja.

Yes.

Seks uit autisme.

Sex from autism.

Daar was ik heel blij mee.

I was very happy with that.

Op het moment.

At the moment.

Dat dat ontwikkeld werd.

That it was developed.

Maar toen was er alleen nog.

But then there was only.

Dat materiaal.

That material.

En ik heb nog wel een tijd.

And I still have some time.

Die foto's.

Those photos.

Gebruikt.

Used.

Om met jongeren.

To engage with young people.

Het over seks te hebben.

Talking about sex.

Ik ben blij.

I am happy.

Dat we nu tekeningen.

That we are now drawing.

En andere materiaal hebben.

And have other material.

Wat dat we kunnen gebruiken.

What we can use.

En ik gebruik nog wel.

And I still do.

Eigenlijk.

Actually.

Vaak.

Often.

Die.

That.

Ja.

Yes.

Gewoon wat.

Just something.

Wat tastbare dingen.

What tangible things.

De.

The.

Uit de.

Out of the.

Voordichtingskoks.

Sealing cooks.

Ja.

Yes.

Van Sensoa.

From Sensoa.

Daar zit wel.

There it is.

Zo'n.

Such.

Een neppiemel.

A fake penis.

Ja.

Yes.

Of weet ik wat dan in.

Or I know what then in.

Die.

That.

Die je kunt gebruiken.

That you can use.

Om het.

To it.

Te hebben.

To have.

Over.

Over.

Hoe dat je waardig iets voelt.

How you feel worthy of something.

Ja.

Yes.

En dat je met dat zijn.

And that you are with that.

Ja.

Yes.

En dan moet je ook wel.

And then you have to, of course.

Mijn vader.

My father.

En mijn oma.

And my grandma.

Ja.

Yes.

Kijken.

Look.

Wat dat is.

What that is.

Wat dat heeft me.

What that has me.

Daar kom je.

There you go.

Bijna.

Almost.

Ja.

Yes.

Is een.

Is one.

Een opeen.

A pile.

Een oepen.

An oepen.

Een oepeen.

An onion.

Ja.

Yes.

Kijk.

Look.

Het is.

It is.

Ja.

Yes.

Een oepeen.

An onion.

Ja.

Yes.

Ik.

I.

Ik kan niks doen.

I can't do anything.

Voor.

For.

Misschien.

Maybe.

Voor.

For.

waar en met wie is het oké om het over seks te hebben

Where and with whom is it okay to talk about sex?

en voor sommige jongeren met autisme

and for some young people with autism

en ook zonder autisme, is dat een belangrijke

and also without autism, that is an important

om expliciet te maken

to make explicit

dus dat

so that

ik denk dat het ook superbelangrijk is om aan

I think it is also super important to focus on

aan jongeren

to young people

uit te leggen waarom je het over seks hebt

to explain why you are discussing sex

ik denk echt niet dat we het met jongeren of met elkaar moeten hebben

I really don't think we should discuss it with young people or with each other.

met vrienden tot daar toe

with friends up to that point

maar zelfs dan

but even then

denk ik, ga er wel kaderen van

I think, I will frame it.

waarom willen we het hierover, waarom gaan we het hierover hebben

Why do we want to talk about this, why are we going to discuss this?

en zijn we het akkoord om het daar

and are we in agreement to do it there

in dat kader over te hebben

to have in that context

dus ik denk als we het daar met jongeren over hebben

so I think if we talk about it with young people there

vanuit mijn rol als hulpverlener

from my role as a caregiver

zeg ik meestal van

I usually say about

dat heeft

that has

invloed op ons welbevinden

influence on our well-being

of we weten dat meer jongeren

or we know that more young people

daar betredingen kunnen aanlopen

there can be incursions

dus ik zou graag checken of dat bij jou zo is

So I would like to check if that is the case for you.

als leerkracht

as a teacher

denk ik is dat weer anders en zou je waarschijnlijk zeggen

I think that's different again and you would probably say.

ik wil hierover praten

I want to talk about this.

omdat ik vorming wil geven

because I want to provide training

of omdat ik weet dat er op school dingen zijn gebeurd

or because I know that things have happened at school

en omdat ik daarover wil hebben

and because I want to talk about that

als ouder denk ik

as a parent, I think

dus ik denk dat het wel belangrijk is om vanuit je rol heel duidelijk te maken

So I think it is important to make it very clear from your role.

ik zal het daar graag over hebben

I would like to talk about it there.

en daarom wil ik het daarover hebben

and that is why I want to talk about it

en dat is niet gewoon omdat ik er nieuwsgierig naar ben

and that is not just because I am curious about it

dat ik daarover spreek

that I am talking about that

echt die kaders heel duidelijk maken

really make those frameworks very clear

misschien nog direct de vraag

maybe the question right away

hebben we het idee dat er meer jongeren zijn met autisme

Do we have the idea that there are more young people with autism?

die het lastig vinden om daarover te praten

those who find it difficult to talk about it

ik ga terug naar de straks

I'm going back to later.

want ik kan daar echt geen lijn in trekken

because I really can't make sense of that

en ik denk ook niet dat we daar zo veel over hebben

And I don't think we have talked about it that much either.

en dat we daar algemene uitspraken over moeten doen

and that we need to make general statements about that

er zijn jongeren

there are young people

ik vind voor sommige jongeren met autisme

I find that for some young people with autism

echt veel makkelijker om hierover in gesprek te gaan

really much easier to talk about this

omdat die, als ik heb uitgericht waarom ik hierover wil praten

because that, when I have explained why I want to talk about this

zijn er een aantal jongeren die zeggen

there are a number of young people who say

oh dat is oké

oh that's okay

heel concreet en heel uitgebreid

very concrete and very extensive

hierover in gesprek gaan en met allemaal boeiende vragen komen

discuss this and come up with all sorts of intriguing questions

en een heel gemakkelijk gesprek hebben

and have a very easy conversation

terwijl er andere jongeren zijn met autisme en zonder autisme

while there are other young people with autism and without autism

die in een soort van kramp schieten

that go into a kind of cramp

en daar de rest van de dag niet meer uit geraken

and not get out for the rest of the day

bij wijze van spreken omdat het zo spannend is

figuratively speaking because it's so exciting

die jongeren die veranderen

those young people who change

of die weigeren of die in een kramp schieten

either refuse or go into a spasm

die geef ik meestal nog wel een beetje een uitleg

I usually give a little explanation about that.

zoals ik er net al zei

as I just mentioned

waarom wil ik het hierover hebben

why do I want to talk about this

je moet het hier niet over hebben

You shouldn't talk about it here.

het is super goed dat je je grens aangeeft

It is really good that you set your boundary.

je mag daar ook bang rond zijn of ongemakkelijk rond zijn

You can also be scared or uncomfortable around there.

maar het hoort er wel bij

but it is part of it

het is fijn of belangrijk om een manier te vinden

It is nice or important to find a way.

om daar mee om te gaan

to deal with that

weten als je ooit vragen hebt dat je welkom bent

know that if you ever have questions, you are welcome

niet bij mij maar misschien ook bij andere mensen

not with me but maybe with other people

dat verhaal probeer ik dan wel nog even te doen

I will try to do that story for a bit longer.

wat ik wel meeneem van

what I do take from

eerder in dit gesprek

earlier in this conversation

dat het soms goed kan zijn om die educatie ook mee te geven

that it can sometimes be good to provide that education as well

want we zien soms dat bij jongeren met autisme

because we sometimes see that among young people with autism

anders verloopt

otherwise proceeds

maar dat moeten we natuurlijk ook kennen als hulpverlener

but we obviously need to know that as a caregiver

heb je tips voor hulpverleners

do you have tips for caregivers

van waar dat gemakkelijk die informatie

from where that easy information

te verkrijgen is

is available

dat is een goede vraag ik denk dat die nog te weinig

That is a good question, I think that it is still too little.

dat die nog te weinig

that that is still too few

laagdrempelijk toegankelijk is

is easily accessible

er zijn gelukkig ondertussen wel

there are fortunately some now

ook in nederlands of in tijdschrift

also in Dutch or in magazine

de sterkmakers

the strong makers

hebben in hun tijdschrift

have in their magazine

een aantal keer hierin aandacht

a number of times attention to this

daar wat aandacht aan besteedt

devote some attention to it

er worden gelukkig

there are fortunately

meer vormingsmomenten

more training moments

opgezet dus er zijn denk ik echt wel wat

So it's set up, so I think there are really some.

laagdrempelige

accessible

of gemakkelijk

or easy

toegankelijke artikeltjes waarin

accessible articles in which

een overzicht wordt gegeven van wat we nu weten over

An overview is provided of what we currently know about

seksualiteit en autisme

sexuality and autism

of seksualiteit, relaties, genderdiversiteit

of sexuality, relationships, gender diversity

en autisme

and autism

waar dat je denk ik een soort van overzicht vindt van

where I think you'll find a sort of overview of

dat is belangrijk om rekening

that is important to take into account

met te houden

to keep with

maar in het algemeen is die informatie nog heel

but in general that information is still very

verspreid en het onderzoek daar rond is ook nog allemaal

spread and the research around it is still all there

heel recent dus in die zin

very recent so in that sense

zou het goed zijn als we de volgende jaren daarin nog

Would it be good if we still do that in the coming years?

wat manieren vinden om dat

What ways to find that

wat makkelijker toegankelijk te maken

to make it easier to access

we zijn er aan het werken, we hopen dat we

we are working on it, we hope that we

op de participate website

on the participate website

binnenkort wat meer informatie rond

Soon more information will be available.

seksualiteit kunnen samenbrengen

to bring together sexuality

en autisme

and autism

maar daar is zeker nog wel

but there is certainly still

wat winst te behalen

what profit to be gained

het is dus eigenlijk een algemene boodschap

It is actually a general message.

of dat nu gaat over autisme of niet

whether it is about autism or not

om seksualiteit zeker bespreekbaar

to definitely make sexuality a topic of discussion

te maken, meer

to make, more

aandacht daarvoor te hebben

to pay attention to that

zowel als

as well as

hulpverlener in school als

helper in school as

door ouders om die

by parents to that

openheid eigenlijk vanaf

openness actually starts from

jongs af aan op hun

since a young age on their

ontwikkelingsniveau mee te geven

to provide development level

of niet?

or not?

daar ben ik het in het algemeen wel mee eens

I generally agree with that.

zonder dat

without that

meer dat klinkt dan alsof we er een soort

more that sounds like we have a kind of

van mega

from mega

schijnwerper op moeten zetten terwijl ik

have to turn on the spotlight while I

waarschijnlijk in sommige gezinnen wordt er al

probably in some families it is already

heel open gepraat en is er

talked very openly and is there

niks aan de hand, ik denk

nothing wrong, I think

ik weet niet of we meer moeten zeggen maar wel moeten zeggen

I don't know if we should say more but we definitely should say something.

het is een thema dat erbij hoort

it is a theme that belongs to it

het draait bij aan

it is about turning on

ons geluk en aan ons welbevinden

our happiness and our well-being

we weten dat een hoop mensen

we know that a lot of people

doorheen hun leven

throughout their life

tegen dingen aan kunnen lopen

to be able to run into things

of tegen seksuele klachten

or against sexual complaints

of problemen kunnen aanlopen

or run into problems

of nare ervaringen opdoen en dan is het alleen maar

or having unpleasant experiences and then it's just

goed denk ik als mensen al de vaardigheden hebben

I think it's good if people already have the skills.

en de veiligheid hebben om daarover te

and the safety to talk about it

in gesprek te kunnen aangaan

to be able to engage in conversation

maar het zou eigenlijk moeten een evidentie worden

but it should actually become an obvious thing

en we vinden dat allemaal, maar het is het nog niet

and we all think that, but it is not yet the case

het is misschien nog een goeie normele

It might still be a good normal.

van wat ik zeg nu de net negatieve ervaringen

from what I am saying now the recently negative experiences

want we hebben het er straks

because we will have it shortly

er zijn zo'n aantal

there are a number of

als we het dan hebben over wat is er dan belangrijk

if we then talk about what is important

rond seksualiteit bij mensen met autisme

around sexuality in people with autism

dan hebben we het al gehad over die

then we have already talked about that

seksuele diversiteit en genderdiversiteit

sexual diversity and gender diversity

hebben we het een beetje over gehad

we talked about it a bit

we hebben het over sensorische gevoeligheid

we are talking about sensory sensitivity

gehad

had

ik denk dat de nare ervaringen nog wel een zijn om

I think that the unpleasant experiences are still one to...

dat misschien kort te noemen

that might be briefly called

dat we toch zien of dat

that we can still see whether that

onderzoeken van de voorbije jaren laten zien dat

research from recent years shows that

zowel jongens als meisjes

both boys and girls

maar vooral meisjes met autisme

but especially girls with autism

toch nog vaker

still more often

dan meisjes zonder autisme rapporteren

than girls without autism report

of aangeven dat ze slachtoffer zijn

or indicate that they are victims

van grensoverschijnend gedrag

of cross-border behavior

ervaringen opdoen die ze achteraf

gaining experiences that they later

of tijdens of achteraf

either during or afterwards

hebben ervaren als heel

have experienced as very

negatief

negative

dat belangrijk is denk ik dat ook daar

I think that is also important there.

jongeren en volwassenen

youth and adults

wel het gevoel hebben dat ze bij hulpverleners

having the feeling that they are with caregivers

daarmee terecht kunnen

to be able to deal with that

en hoe komt het dat ze er dan een gemakkelijker slachtoffer van zijn

And how is it that they become an easier victim?

volgens jou?

according to you?

daar weten we nog niet zo heel veel over

We don't know much about that yet.

maar vanuit de autisme gedachte denk ik dat we een aantal dingen kunnen

But from the autism perspective, I think we can do a number of things.

daarover kunnen bedenken

to think about that

en uit de verhalen van een aantal

and from the stories of a number

verhalen en ervaringen van mensen

stories and experiences of people

denk ik krijgen we daar wel een soort van eerste

I think we will get some kind of first there.

inkijk in

insight into

ik denk dat daar opnieuw veel mechanismen kunnen spelen

I think that many mechanisms could come into play again there.

er zijn mensen die beschrijven dat ze

there are people who describe that they

heel hard hebben geprobeerd

tried very hard

zeker bij vrouwen is dat hele verhaal over camoufne

Surely with women, that whole story about camouflage.

hebben we geprobeerd om te doen

we have tried to do

wat ze de mensen rond hen zien doen

what they see the people around them doing

om erbij te horen en om het goed te doen

to belong and to do well

en daar beschrijven een aantal vrouwen wel

and there a number of women do describe that

ik zag mensen rond mij dat doen

I saw people around me doing that.

of ik werd benaderd

or I was approached

door een man of een vrouw

by a man or a woman

en die gaf aan dat dat helemaal was

and that indicated that that was it.

dus ik heb gedaan wat ik dacht dat er van mij verwacht werd

so I did what I thought was expected of me

maar eigenlijk achteraf merkte ik dat dat helemaal niet was

but actually, in retrospect, I realized that that wasn't the case at all.

wat ik zelf wilde of dat ik daar helemaal niet aan toe was

what I wanted myself or that I wasn't ready for it at all

dus dat is denk ik een soort van

so I think that's kind of a

mechanisme wat mensen wel eens beschrijven

mechanism that people sometimes describe

het niet altijd kunnen

not always being able to

inschatten

to estimate

van wat de intenties zijn

of what the intentions are

van niet autistische mensen

of non-autistic people

is denk ik iets wat wel eens

is I think something that sometimes

terugkomt

returns

waarbij dat iemand die

whereby someone who

andere intenties had of heeft

other intentions had or has

en waar dat mensen er pas

and where that people only

veel later uit komen

come out much later

of

of

de niet autistische mensen niet goed

the non-autistic people not well

lezen bij de autistische mensen

reading among autistic people

wat er wel of niet ok is

what is or isn't okay

en daar

and there

bedoeld of soms ook onbedoeld

intended or sometimes also unintentional

over een gaan

to go over

dus ik denk dat daar opnieuw heel veel

so I think there is again a lot there

verschillende mechanismen kunnen spelen

various mechanisms may come into play

maar ook daar is denk ik belangrijk

but I think that is also important there

ik denk dat ook die

I think that too.

seksuele vorming opnieuw daar wel

sexual education there again

preventief

preventive

een belangrijke is

an important one is

als je het met iemand hebt over

if you talk to someone about

wat kan er allemaal even

What can happen briefly?

wat is er allemaal leuk

What is all fun?

wat gebeurt er allemaal in relaties

What happens in relationships?

wat gebeurt er allemaal in seksueel contact

What happens during sexual contact?

wat zijn grenzen waar moet op letten

what are boundaries what should you pay attention to

dat is misschien nog een goeie om te noemen

that might still be a good one to mention

het lange systeem van Sensowa

the long system of Sensowa

heeft eigenlijk heel mooie criteria uitgewerkt

has actually developed very nice criteria

waarin

in which

die je kunt gebruiken om te checken of

that you can use to check if

seksuele situaties ok zijn of niet ok zijn

whether sexual situations are okay or not okay

en dat gaat dan over

and that is about

is er wederzijdse toestemming

Is there mutual consent?

is er gelijkwaardigheid

Is there equality?

is er

is there

past het binnen een bepaalde situatie

fits within a certain situation

en zo zijn er

and so there are

die zijn netjes uitgewerkt

those are neatly elaborated

ik denk dat je die ook kunt gebruiken om aan jongeren uit te leggen

I think you can also use it to explain to young people.

van oh als je bij iemand gaat flirten

Oh, when you start flirting with someone.

of eten of iemand afspreekt

either eating or meeting someone

zijn dat de dingen om op te letten

Are those the things to pay attention to?

dus ik denk dat die vorming

so I think that training

wel kan bijdragen om

can contribute to

mensen situaties te helpen

helping people with situations

om situaties nog beter in te schatten

to assess situations even better

en daar

and there

goed voor zichzelf en voor anderen te zorgen

to take good care of oneself and others

en dan gaat het heel vaak over

and then it often becomes about

communicatie interactie eigenlijk

communication interaction actually

binnen dat thema

within that theme

ja

yes

om daar wat meer inzichten in bij te brengen

to provide some more insights into that

en

and

openheid over te creeren ook wel

openness about creating also known as

en misschien

and maybe

dan kunnen we nog één stap zetten

then we can take one more step

want we hadden het er straks al even over

because we already talked about it a little while ago

waarover gaan we communiceren

What are we going to communicate about?

maar ook over waar moeten we dan op letten

but also about what we should pay attention to

daar zijn jullie denk ik

There you are, I think.

de experts in

the experts in

jullie zijn denk ik vaak bezig

I think you are often busy.

rond communicatie

around communication

en concrete communicatie

and concrete communication

dat zijn denk ik sowieso de belangrijke dingen

I think those are definitely the important things.

om te letten dat je dingen duidelijk verwoordt

to make sure that you state things clearly

en geen 37 dingen tegelijkertijd

and not 37 things at the same time

als iemand daar moeilijk mee om kan

if someone can’t handle that well

in een rustige omgeving als dat voor iemand belangrijk is

in a peaceful environment if that is important to someone

ehm

uhm

dus ik denk dat de

so I think that the

communicatiestijl daar wel belangrijk in is

the communication style is indeed important in that

ik denk wat dat

I think what that

veel mensen of relatief veel mensen met autisme

many people or relatively many people with autism

nog wel aangeven is dat hulpverleners

It should still be noted that caregivers

daar toch nog niet altijd zo sensitief

therefore not always so sensitive yet

voor zijn of er niet altijd in slagen

whether or not to always succeed

om autisme vriendelijk te communiceren

to communicate in an autism-friendly manner

duidelijk te zijn

to be clear

een overzichtelijke brief te sturen

to send a clear letter

of er op te letten dat een ruimte

to pay attention to the fact that a space

een beetje afgestemd

a little tuned in

is op iemands winkelgevoeligheid bijvoorbeeld

is based on someone's sensitivity to shopping for example

ja

yes

dus daar denk ik

so that's what I think

is het nog wel wat

Is it still something?

zeker als het gaat over zo'n complex thema

especially when it comes to such a complex theme

wordt dat weer

is that going to happen again

zeker zo belangrijk

certainly just as important

dan zitten we daar als hulpverleners al

then we as caregivers are already there

lichtjes nerveus en dan moeten we nog op die

a little nervous and then we still have to go on that

97 andere dingen dan ook

97 other things as well

ja

yes

Jeroen ik was ondertussen dat we het gesprek hebben

Jeroen, I hope that we have the conversation in the meantime.

een beetje aan het denken van

a little bit thinking of

als hulpverlener is het vaak lastig

As a caregiver, it is often difficult.

of een drempel over om

or over a threshold to

daaraan te starten om al die vragen te stellen

to start asking all those questions

maar als ouder kan ik

but as a parent I can

me voorstellen dat er ook bij de luisteraars

I imagine that there are also among the listeners

wel wat ouders zitten die denken van

Well, what parents think is

ja we moeten dat doen met onze kinderen

Yes, we need to do that with our children.

maar daar evenzeer ook soms vragen over hebben

but there are also sometimes questions about that

of die denken van goh

or they think, well

mijn kind zegt bijvoorbeeld nee

my child says for example no

ik wil het daar met jou niet over hebben

I don't want to talk about it with you.

heb jij tools voor ouders die dan aan het luisteren zijn

do you have tools for parents who are listening then

van wat dat ze dan kunnen doen

of what they can then do

of aan wie ze hulp zouden kunnen vragen daarvoor

or who they could ask for help with that

dat is een goeie vraag

that is a good question

ik moet een beetje nadenken over hoe dat bij ons

I need to think a bit about how that is with us.

vroeger ging

used to go

ik denk dat onze mama en ons papa

I think that our mom and our dad

ook een spannend gesprek hebben

also have an exciting conversation

en die hebben mij een boek gegeven

and they gave me a book

en die heeft

and that has

mijn dingen uitgelegd

my things explained

en ik denk dat er

and I think that there

zo wel veel manieren zijn

there are indeed many ways

in dat ouders of jongeren

in those parents or young people

op het internet en websites

on the internet and websites

dokter Corrie, nee dokter Bea

doctor Corrie, no doctor Bea

is in Vlaanderen

is in Flanders

er zijn een hoop aanleidingen denk ik

I think there are a lot of reasons.

die wel kunnen helpen

who can help

ik denk wat we wel horen is dat

I think what we do hear is that

ouders van jongeren met autisme

parents of young people with autism

bijvoorbeeld opnieuw

for example again

wel met diezelfde vragen

well with those same questions

zitten als die hier straks voorbij kwamen

sitting as if they passed by here shortly

van oh is er dan iets anders en zou ik ergens over moeten letten

Oh, is there something else I should pay attention to?

of ergens op moeten letten

or have to pay attention to something

en waar moet ik dan op letten

and what should I pay attention to then

en wat dat ouders aangeven

and what the parents indicate

is dat ze

Is that them?

als ze dat dan aan professionals vragen

if they then ask that of professionals

en dat klinkt waarschijnlijk al niet meer verwonderlijk

and that probably no longer sounds surprising

dat ze die antwoorden vaak niet krijgen

that they often do not receive those answers

van professionals omdat die het ook niet weten

from professionals because they don't know either

of omdat die

or because that

toch een lastig onderwerp vinden om over te hebben

still find it a difficult topic to discuss

ik hoop dat onder meer door dit soort van

I hope that among other things through this kind of

gesprekken dat we dat informatie

conversations that we that information

wat breder toegankelijker wordt

which becomes more widely accessible

en dat is wel die hulpverleners als ouders

and that is indeed those helpers as parents

weten van oh ja

know about oh yes

gewoon het gesprek aangaan en de openheid bieden

just start the conversation and offer openness

kan ik

can I

en er is ondertussen

and in the meantime

gelukkig meer informatie beschikbaar

Fortunately, more information available.

ik denk als je als ouder

I think as a parent

je hebt als ouder net als professional

as a parent just like a professional

natuurlijk ook alle

of course all

ja recht om te zeggen

yes, right to say

of om je daar niet gemakkelijk bij te voelen

or to not feel comfortable with it

en dat heel moeilijk te vinden

and that very hard to find

of het kan best zo zijn dat

or it could very well be that

je kind helemaal daar op een gegeven moment niet meer

your child completely not there at some point anymore

in gesprek voelt

feels in conversation

ik denk wat je dan wel nog kan doen is bedenken

I think what you can still do is to think.

en misschien ook met je kind bespreken

and perhaps discuss it with your child as well

waar dat die

where that it

dan wel terecht kan

or can rightly

of eens even samen bekijken

or take a look together for a moment

stel dat je nu wel iets wilt weten

Suppose you want to know something now.

met wie kan je dan in gesprek

Who can you talk to then?

misschien zijn er andere mensen in de familie

maybe there are other people in the family

of vertrouwenspersonen of is er een hulpverlener

or trusted persons or is there a helper

of een begeleider

or a supervisor

die wel toegankelijk is

that is indeed accessible

en die in afstemming het

and that in alignment it

misschien wel ok vindt om het daar over te hebben

maybe it's okay to talk about it there

en dan weet in ieder geval dat er

and then at least know that there

iemand is die als aanspreekpunt

someone is that as a point of contact

kan liggen

can lie

maar ik denk

but I think

die een boek wat eigenlijk helemaal nog niet zo slecht

that a book which isn't actually so bad at all

een boek laten rondslingeren

leave a book lying around

of zorgen dat er

or ensure that there

met je kind bespreken van

discussing with your child about

dit zijn oké websites

these are okay websites

want je vindt op het internet super veel informatie

because you can find a lot of information on the internet

maar spijtig genoeg super veel

but unfortunately super much

inadequaten of incorrecte

inadequate or incorrect

informatie

information

maar als je ooit vragen hebt

but if you ever have questions

en je wilt er niet meer

and you don't want it anymore

je weet het niet dan kan je terecht bij

if you don't know, you can go to

via sensowa en alles over seks

via sensowa and everything about sex

de sensinfo waar we het er straks over hebben

the sensinfo we were just talking about

daar zit een massa's informatie op

there is a ton of information on there

kunnen jongeren chatten

Can young people chat?

en vragen stellen

and asking questions

dus ik denk dat je niet alles zelf

So I think you can't do everything by yourself.

hoeft op te pakken

needs to pick up

dus juist de kanalen wat zichtbaar maken

so just make the channels a bit visible

ja

yes

dat kan wel helpen

that can help

en daarmee geef je ook wel

and with that, you also give

de boodschap dat het ok is om daarover

the message that it is okay to talk about it

te praten eigenlijk

to actually talk

als ouder toch zeker

as a parent definitely

ja

yes

en niet alleen misschien

and maybe not just

want eigenlijk als we zo aan het praten zijn

Because actually, as we're talking like this...

dan gaan we toch nog veel nadruk leggen op

then we will still place a lot of emphasis on

problemen en vragen

problems and questions

maar ik denk de boodschap geven

but I think to give the message

van seks is ook iets leuks

Sex is also something fun.

en is iets fijn

and is something nice

en ons lijf

and our body

er zijn plekken op ons lijf

there are places on our body

ons lijf is ook gewoon

our body is just ordinary

het is fijn om van dingen te genieten

It is nice to enjoy things.

en dat kan dan maar een badje zijn

and that can only be a little bath

maar dat kan heel goed zijn om door te masturberen

but it can be very good to continue masturbating

of door jezelf eens goed in te smeren

or by applying it well to yourself

of wat dan ook

or whatever

ik denk dat we op heel veel

I think that we are on a lot of

lagen op heel veel verschillende manieren

lay in very many different ways

wel gewoon ook positieve boodschappen

well just also positive messages

kunnen geven zonder allemaal heel ingewikkelde gesprekken

can give without all very complicated conversations

ja ja dat het niet altijd echt is van

yes yes that it's not always real from

hier moeten we voor gaan zitten

We need to sit down for this.

maar dat het ook tussendoor wel gewoon bespreekbaar onderwerp is

but that it is also a subject that can be discussed in between.

ja door

yes, go ahead

als er op een televisie iets gebeurt kunnen we wegzappelen

if something happens on a television, we can change the channel

of we kunnen het erover hebben van

or we can talk about it from

oh het ziet er ook wel leuk uit

oh it looks nice too

of mensen vinden het fijn

or people find it nice

ok positieve boodschappen

okay positive messages

om af te sluiten

to conclude

dat moet lukken he

That باید work, right?

ja heel erg bedankt

yes, thank you very much

het was weer stof tot nadenken

It was food for thought again.

merci daarvoor Jure

thank you for that Jure

heel erg bedankt het was een fijn gesprek wat mij betreft

Thank you very much, it was a nice conversation as far as I'm concerned.

dankjewel

thank you

ik vond het alvast weer heel boeiend

I found it very interesting again.

ook fijn dat jij luisterde

also nice that you listened

wil je ook anderen deze podcast laten ontdekken

Do you want to let others discover this podcast as well?

of wil je met ons delen wat je ervan vond

or would you like to share with us what you thought of it

laat dan graag je feedback achter

please leave your feedback

via de gekende kanalen

through the known channels

wil je meer van ons horen

Do you want to hear more from us?

of van Huishelder

or of Huishelder

surf dan naar www.huishelder.be

then surf to www.huishelder.be

of volg ons op LinkedIn, Instagram, Youtube

or follow us on LinkedIn, Instagram, YouTube

graag tot hoors

Looking forward to hearing from you.

dag

day