Waar doe je goed aan? Inspirerende sprekers, auteurs en theatermakers aan het woord
shot of culture
cultuurcast
Waar doe je goed aan? Inspirerende sprekers, auteurs en theatermakers aan het woord
MUZIEK
MUSIC
Zeker als je naar de voorstellingen van de Veenfabriek gaat, want dat is en was het overkoepelende thema van de Veenfabriek.
Especially when you go to the performances of the Veenfabriek, because that is and was the overarching theme of the Veenfabriek.
Daarom is deze Veenproef, een avond vol tekst, muziek en lekker eten, er één die is gewijd aan precies die vraag.
Therefore, this Peat Test, an evening full of text, music, and delicious food, is dedicated to exactly that question.
Waar doe je in godesnaam goed aan?
What on earth are you doing right?
In deze audioreportage hoor je hoe zo'n avond eraan toegaat.
In this audio report, you will hear what an evening like that is like.
En tijdens deze avond, in samenwerking met literair tijdschrift De Gids,
And during this evening, in collaboration with the literary magazine De Gids,
hoor je hoe schrijvers als Piet Gerberen...
do you hear how writers like Piet Gerberen...
en Annelies Verbeke zich afvragen waar je goed aan doet.
and Annelies Verbeke wonders what is the right thing to do.
Ook alle gasten aan tafel krijgen die vraag voorgeschoteld, waar doe je goed aan?
All the guests at the table are also asked that question, what is the right thing to do?
En in een gesprek met Veenfabriekleider Joeri Vos en Lies Mensink...
And in a conversation with Veenfabriek leader Joeri Vos and Lies Mensink...
proberen Yield Jorritsma en Piet Gerbrandi een antwoord op die vraag te krijgen.
try to get an answer to that question from Yield Jorritsma and Piet Gerbrandi.
En ja, dan begint het met Griekse filosofen en eindigt het met de simpele conclusie...
And yes, it starts with Greek philosophers and ends with the simple conclusion...
dat je het dicht bij huis moet zoeken met dat goede.
That you should look for the good close to home.
En dat is precies wat kok Maureen de Jong doet...
And that is exactly what chef Maureen de Jong does...
door eten van een treintalut te halen...
to get through eating a train sandwich...
en spullen uit de vriezer te hergebruiken.
and to reuse items from the freezer.
En dan is Sanne Kabalt nog een goeddoener via poëzie en muziek...
And then Sanne Kabalt is still a do-gooder through poetry and music...
want ja, zonder kunst is goeddoen sowieso geen bal aan.
Because yes, without art, doing good is not worth a thing.
En als er geen kunst is, waar zou je dan nog je best voor doen?
And if there is no art, what would you strive for then?
Luister naar deze audioreportage Waar doe je goed aan?
Listen to this audio report: What are you doing right?
Ja, waar doe je goed aan?
Yes, what is the right thing to do?
Ik heb heel lang over deze zin nagedacht...
I thought about this sentence for a very long time...
en toen had ik eigenlijk een soort tegenzin...
and then I actually had a kind of reluctance...
en toen dacht ik, doe je er ook goed aan om niets te doen?
And then I thought, are you really doing the right thing by doing nothing?
Had ik bedacht.
I had thought of that.
En toen dacht ik, nee, volgens mij moet je echt wel in actie komen...
And then I thought, no, I really think you need to take action...
om je intentie openbaar te maken te zeggen, waar doe je goed aan?
To declare your intention, what should you do well?
Nou, op dit moment houdt het milieu...
Well, at this moment the environment...
het milieu me ongelooflijk bezig.
the environment occupies my mind incredibly.
En daar ben ik op mijn manier mee bezig om te zorgen...
And I am working on that in my own way to ensure...
dat ik een heel klein beetje goed doe in die richting.
that I am doing a very tiny bit well in that direction.
Ik douche bijvoorbeeld heel weinig...
For example, I take a shower very little...
en sta me heel beetje grappig als een campinggast te poedelen bij de wastafel.
and let me be a little funny as a camping guest to splash around at the sink.
Ik gooi geen water meer weg.
I no longer throw away water.
Als ik die één of twee keer in de week douche...
If I shower one or two times a week...
dan vang ik het eerst op in de emmer...
then I'll catch it first in the bucket...
en dan gebruik ik dat water weer voor andere dingen.
And then I use that water again for other things.
We hebben geen verwarming meer.
We don't have heating anymore.
We hebben een kruikje s'avonds of een warm vest.
We have a hot water bottle in the evening or a warm sweater.
Waar doe je goed aan?
What are you doing right?
Jeetje, wat een diepe vraag.
Geez, what a deep question.
Niet alleen aan jezelf denken, denk ik.
I think you shouldn't only think of yourself.
We hebben het al even op de fiets gesproken.
We already talked about it a bit on the bike.
Toen zei ik sterven, maar toen moest ik niet zo nihilistisch doen.
Then I said dying, but then I shouldn't have been so nihilistic.
Dus ja, dat is wel het beste voor het milieu, zeg maar.
So yes, that's probably the best for the environment, you could say.
Gewoon doodgaan.
Just die.
Maar ja, ik denk dat ik me wel gewoon bij jou aansluit.
But yes, I think I'll just join you.
Gewoon niet veel aan jezelf denken.
Just don't think too much about yourself.
Ik denk...
I think...
Jezelf zijn.
Be yourself.
En ik denk dat als iedereen zichzelf is...
And I think that if everyone is themselves...
dat je toch op een bepaalde manier ook elkaar wel kan helpen.
that in a certain way you can also help each other.
En niet op elke slak zout gooien.
And not to salt every snail.
Ja, lief zijn voor elkaar.
Yes, being kind to each other.
Ik kom alleen maar van die hele zoete...
I only come from those really sweet...
EO-achtige dingen uit bij mij vanavond.
EO-like things are on with me tonight.
Waar doe je goed aan?
What are you doing well?
Oei, ja, dat is wel meteen de kernvraag van vanavond, hè.
Oh, yes, that's definitely the core question of the evening, isn't it?
Ja, dat is wel een heel goede vraag.
Yes, that is indeed a very good question.
Ja, dat kan heel klein zijn en het kan heel groot zijn.
Yes, it can be very small and it can be very large.
Ik denk dat het gewoon...
I think that it just...
Ik las laatst een column in het NRC van Floris Mann.
I recently read a column in the NRC by Floris Mann.
Dat ging over aardig zijn tegen mensen.
That was about being kind to people.
En ik denk, nou, dat vond ik goed.
And I think, well, I liked that.
En er werd Nick Cave in geciteerd, in die column.
And Nick Cave was quoted in that column.
Die op een gegeven moment een kind verloren heeft.
Who at one point lost a child.
En toen hebben heel veel mensen heel veel tegen hem gezegd.
And then a lot of people said a lot to him.
Maar ergens ging hij iets kopen.
But somewhere he went to buy something.
En toen was er een cashier en die wist daarvan.
And then there was a cashier who knew about it.
En die kneep in zijn hand even zo.
And that squeezed his hand just like that.
En toen zei hij, nou, dat deed mij meer.
And then he said, well, that affected me more.
Dan al die woorden.
Then all those words.
Dus het is soms lastig om te weten wat goed is.
So sometimes it's difficult to know what is right.
Maar dat vond ik wel heel mooi.
But I thought that was very beautiful.
Ik denk, nou, dat is dus een vorm van aardig zijn.
I think, well, that is a form of being nice.
Waarmee je goed doet.
With what you do well.
Was dit dan die zomer?
Was this then the summer?
Was dit dan die zomer van zon, glorieus en bezinning?
Was this then the summer of sun, glorious and contemplation?
Waarin oude geluiden weer hoorbaar werden.
In which old sounds became audible again.
Maar schriller van klank dan voorheen.
But sharper in sound than before.
In de plas was het water opnieuw een meter gezakt.
The water in the puddle had dropped by a meter again.
Gras was weer dat pluizig mos geworden.
The grass had become that fluffy moss again.
Waarin geen worm veel te vinden.
In which no worm can be found.
De witten waren gebronst en fit en ziek.
The whites were tanned and fit and sick.
Permanent op zoek naar voeding voor hun apparaten.
Constantly searching for power for their devices.
Die in ruil voor bloedgeld lichtheid boden.
Those offered lightness in exchange for blood money.
Ze lieten zich braden in olie van groene plantages.
They let themselves be roasted in oil from green plantations.
Olie waarvoor blij bossen ten offer vielen.
Oil for which happy forests fell as sacrifices.
Want groen was de heilige menging van Wielenwaals lustroep en schuchtere erenprijs.
For green was the holy mixture of Wielenwaal's call of desire and timid honor's price.
Ze gingen de aarde redden met harde gegevens.
They were going to save the earth with hard data.
Eerst was het de aarde.
First it was the earth.
En toen was er licht.
And then there was light.
Nu is daar donker ingetreden.
Now darkness has entered.
Het kwam ineens binnen en groeten.
It suddenly came in and greeted.
Ging zitten en bleef.
Sat down and stayed.
Wat had het tegen op licht?
What was wrong with light?
Vanwaar die inbruik op wat zo blonk en ogen kost en kleuren woning gaf?
From where comes that infringement on what shone so bright and gave eyes and colors to the home?
Om te beginnen, er is geen licht dat buiten schaduw kan.
To begin with, there is no light that can exist outside of shadow.
Uit een vlakken kan die zich verweren omdat ze graag wat ze zijn nog wat verbergen.
From a flat, they can defend themselves because they like to hide what they are a little longer.
Ook, om te beginnen, aan licht ging iets vooraf.
Also, to begin with, something preceded the light.
Dat met het eerste schijnsel weg was.
That had vanished with the first glimmer.
Een duisternis waarvan wij niets meer weten.
A darkness of which we know nothing more.
Geef tevens toe dat licht juist op zijn best is.
Also admit that light is at its best.
Als het zich laat zeven door een waas.
If it allows itself to be seven by a haze.
Bijvoorbeeld van rook uit een schoorsteen die roet en stoom en gas in omloop brengt.
For example, smoke from a chimney that disseminates soot, steam, and gas.
Om zuchtende machines te ontlasten bij hun liefdevol zwoegen voor welvaart.
To relieve sighing machines in their loving toil for prosperity.
Zo is ook de klank de vrucht van een stilte.
Thus, the sound is also the fruit of a silence.
En is er zijn van een afzijn de schim.
And is there being of a absence the shadow.
Dat we missen daar het er niet is.
That we miss there is that it is not.
Zonder onlicht was het licht alleen.
Without darkness, the light was alone.
En kleurloos had het geen betekenis.
And colorless, it had no meaning.
In het algemeen.
In general.
Maakt niet uit waar het over gaat.
Doesn't matter what it's about.
Waar doe je goed aan.
What are you doing well?
Ik denk zoveel mogelijk leven met respect voor natuur, dier, medemens.
I believe in living as much as possible with respect for nature, animals, and fellow humans.
Naar jouw vermogen, naar jouw kunnen.
According to your ability, according to your capacity.
Binnen jouw vermogen.
Within your ability.
Dat.
That.
Dat is een rode draad gewoon.
That is just a common thread.
Waarin staat, wat voor mij mijn rode draad is in het leven.
What is the thread that runs through my life.
Is gewoon wat je wil dat een ander jou niet aandoet.
It's just what you want another not to do to you.
Doe dat ook een ander niet.
Don't do that to someone else either.
Als je dat gewoon in allerlei manieren kan je dat gewoon gebruiken.
If you can just use that in various ways, you can just use it.
En dat is eigenlijk universeel denk ik.
And I think that is actually universal.
En heel simpel.
And very simple.
En heel makkelijk toepasbaar.
And very easy to apply.
En makkelijk uitlegbaar.
And easy to explain.
En makkelijk verklaarbaar.
And easily explicable.
Probeer in je hersenen te gebruiken.
Try to use it in your brain.
Wat is eigenlijk nodig voor mens voor het leven.
What is actually needed for a person to live?
En wat is luxe.
And what is luxury.
En hebben wij al die luxe echt nodig.
And do we really need all that luxury?
En hoe ver moeten wij gaan.
And how far should we go?
Als wij alles kunnen en mogen.
If we can and are allowed to do everything.
Ja.
Yes.
Dan uiteindelijk gaan wij zelf kopje onder.
Then in the end we will drown ourselves.
Dus ja dan komt het terug op ons eigen bordje.
So yes, then it comes back to our own plate.
Wat wij niet goed doen.
What we are not doing well.
Door onze rijkdom zijn wij gewoon heel erg bevoorrecht.
Due to our wealth, we are simply very privileged.
En dat geeft ook vind ik.
And I think that gives as well.
Heeft een aantal consequenties voor hoe je leeft.
Has several consequences for how you live.
En hoe het leven staat.
And how life stands.
En dat je daar heel secuur en duidelijk.
And that you are very precise and clear about that.
En voorzichtig mee omgaat.
And handles it carefully.
En dat je ook de mensen meer niet vergeet.
And that you also don't forget the people more.
Dat vind ik belangrijk.
I think that's important.
Het gaat ook om het concrete.
It's also about the concrete.
En niet alleen om de abstractie.
And not just for the abstraction.
Want het is natuurlijk heel mooi om in abstractie goede dingen te doen.
Because it is, of course, very nice to do good things in abstraction.
Maar het concrete is misschien wel net zo belangrijk.
But the concrete might be just as important.
Als er een vuilniszak op straat open is gegaan.
If a trash bag has torn open on the street.
En daar liggen allerlei vieze dingen.
And there are all kinds of dirty things lying around.
En weet ik het wat.
And who knows what.
Om dat toch maar gewoon zelf op te gaan ruimen.
To just go ahead and clean it up myself.
En niet te wachten tot iemand anders komt.
And not to wait for someone else to come.
En dat is misschien wel heel banaal.
And that might be very banal.
Maar dat is bedoel ik.
But that's what I mean.
Het zit gewoon ook in de kleine dingen.
It's also in the little things.
Alberta is 95 jaar geworden.
Alberta has turned 95 years old.
Door Covid kon er bijna niemand bij de uitvaart zijn.
Due to Covid, almost no one could attend the funeral.
Haar man.
Her man.
Ik ben even zijn naam kwijt.
I'm momentarily forgetting his name.
Is 97 of 98.
Is 97 of 98.
En hij leeft nog.
And he is still alive.
Op Valentijnsdag 2018 kwam de krant langs.
On Valentine's Day 2018, the newspaper came by.
Wat is jullie geheim?
What is your secret?
Hoe is het jullie gelukt zo lang gelukkig samen te zijn?
How did you manage to be happily together for so long?
Ze zijn dan 71 jaar getrouwd.
They have been married for 71 years.
Ze hebben ook weleens ruzie gehad.
They have also had arguments before.
Zeggen ze.
They say.
Toen ze jong waren.
When they were young.
Vooral over geld ging dat dan.
It was mainly about money.
Hij had een keer een tutto.
He once had a pacifier.
Hij had een keer een te dure auto gekocht.
He once bought an overly expensive car.
Ze zeggen dat je het goed moet maken.
They say you need to make it right.
Voor je gaat slapen.
Before you go to sleep.
Ik geef haar elke dag een kus.
I give her a kiss every day.
Zegt hij.
He says.
Al 71 jaar lang.
For 71 years.
Ja, dat hou je goed vol.
Yes, you're doing great at that.
Zegt zij.
She says.
Zij is haar leven lang verpleegster geweest.
She has been a nurse her whole life.
In 1955 werd Albert Einstein opgenomen in het ziekenhuis.
In 1955, Albert Einstein was admitted to the hospital.
Waar ze werkte.
Where she worked.
Hij had iets.
He had something.
Weet niet meer precies.
Don't remember exactly.
Het kon nog wel geopereerd worden.
It could still be operated on.
Maar dat wilde hij niet.
But he didn't want that.
Het is goed zo.
It's good like this.
Hij sterft.
He is dying.
En Alberta houdt zijn hand vast.
And Alberta is holding his hand.
En hij zegt nog iets tegen haar.
And he says something to her.
Toen kwam de krant ook langs.
Then the newspaper came by as well.
Wat zei hij?
What did he say?
Wat waren Einsteins laatste woorden?
What were Einstein's last words?
Maar.
But.
Hij sprak op het laatst.
He spoke at the end.
In zijn moedertaal.
In his mother tongue.
Duits.
German.
En daar had Alberta niks van verstaan.
And Alberta hadn't understood anything of that.
Wist jij dat jouw opa en oma uit liefde zijn gescheiden?
Did you know that your grandparents divorced out of love?
Hij was Joods.
He was Jewish.
En zij niet.
And they not.
En als ze samen zouden blijven.
And if they were to stay together.
Zou het hele gezin meegenomen worden.
Would the whole family be taken along?
Ze waren maar net op tijd.
They were just in time.
Hij werd afgevoerd.
He was taken away.
En vermoord in een kamp.
And murdered in a camp.
Maar zijn vrouw en dochter waren gered.
But his wife and daughter were rescued.
Dat zijn jouw oma en moeder.
Those are your grandmother and mother.
Zij was toen tien.
She was ten then.
Jouw moeder.
Your mother.
En ze woonde in Praag.
And she lived in Prague.
En toen de oorlog voorbij was.
And when the war was over.
Kwamen de communisten.
The communists came.
En toen je moeder twintig was, werd ze zwanger.
And when your mother was twenty, she became pregnant.
En ze kwam met een studentenvisum naar Amsterdam.
And she came to Amsterdam with a student visa.
En daar vroeg ze asiel aan.
And there she applied for asylum.
En toen werd jij geboren.
And then you were born.
Je was met je rave zwart haar.
You were with your rave black hair.
En opvallende verschijning in Amsterdam in die tijd.
A striking presence in Amsterdam at that time.
Je sprak Tsjechisch en plat Amsterdams.
You spoke Czech and colloquial Amsterdam Dutch.
En later leerde je nog allemaal andere talen.
And later you learned all kinds of other languages.
Je ontmoette de vader van je kinderen.
You met the father of your children.
Je voedde een zoon en een dochter op.
You raised a son and a daughter.
In de Warmoesstraat.
In the Warmoesstraat.
Tussen de junkies.
Between the junkies.
Want die moest je helpen, vonden jullie.
Because you thought you had to help him.
En er was bij jullie aan tafel altijd ruimte.
And there was always space at your table.
Voor gasten.
For guests.
Mijn verhaal heet My Sweetest Choice.
My story is called My Sweetest Choice.
Marius Huibrechts was net 45 geworden.
Marius Huibrechts had just turned 45.
En wat hij van het leven was gaan begrijpen,
And what he had come to understand about life,
was dat hij niet mocht toelaten dat anderen hem schaadden.
was that he should not allow others to hurt him.
Ook niet als hij van ze hield.
Not even if he loved them.
Dat het erop aankwam een voor anderen onschadelijke manier te vinden om minder geschaad te worden.
That it came down to finding a harmless way for others to be less harmed.
Soms leek het of het leven telkens weer variaties op deze les voor hem wilde herhalen.
Sometimes it seemed as if life wanted to repeat variations of this lesson for him over and over again.
Het volstond, vond Marius.
It was enough, Marius thought.
Hij snapte het nu wel.
He understood it now.
Hij begreep ook dat je sommige dingen niet kunt veranderen.
He also understood that there are some things you cannot change.
Dat je er alleen toe kunt verhouden.
That you can only relate to it.
En dat je daartoe soms zelf moet veranderen.
And that sometimes you have to change yourself to do so.
Ondanks dit inzicht had hij graag gewild dat er geen familieleden deel zouden uitmaken van degene voor wie hij in het bijzonder uit moest kijken.
Despite this insight, he would have preferred that no family members were among those he particularly had to watch out for.
Waarom hij juist zijn vader en broer zo op de zenuwen werkte, wist hij niet.
He didn't know why he put such a strain on his father and brother.
Het was erger geworden met de jaren.
It had gotten worse over the years.
Aan het verleden had hij betere herinneringen.
He had better memories of the past.
Toen was zijn moeder er nog.
Then his mother was still there.
Ze had hen aan elkaar weten te smeden op een manier die hij nooit had kunnen doorgronden.
She had managed to forge them together in a way he could never comprehend.
Natuurlijk had hij zich grote zorgen gemaakt over wat het was dat hen zo tegen hem kon doen keren.
Of course, he had been very worried about what it was that could turn them so against him.
Pas als hij zijn onhebbelijkheden zelf zou zien, zou hij er wat aan kunnen doen, dacht hij lang.
Only when he would see his own unpleasant traits could he do something about them, he thought for a long time.
Het was hem echter nooit duidelijk gewond hoe hij zichzelf zou zien.
However, it was never clear to him how he would see himself.
Het was duidelijk geworden welk gedrag of welk soort mededeling tot hun woede, aanvallen of vernederingen leidde.
It had become clear which behavior or type of communication led to their anger, attacks, or humiliations.
Hun vernietigende reacties scheen hem steeds willekeuriger van aard.
Their destructive reactions seemed increasingly arbitrary to him.
Voor zijn vader kon Marius langs de verkeerde kant van de tafel naar zijn stoel lopen.
For his father, Marius could walk to his chair from the wrong side of the table.
Of op een verkeerde manier een stofje van zijn kleren borstelen.
Or brushing a little substance off his clothes in the wrong way.
Bij zijn broer ging het niet meer om wat Marius zei,
With his brother, it was no longer about what Marius said,
maar om wat een merkwaardig vervormingsproces in die zorg was.
but what a remarkable distortion process there was in that care.
Een merkwaardig vervormingsproces in diens hoofd met zijn woorden deed.
A remarkable distortion process in his head with his words did.
Onlangs nog, tijdens een barbecue, toen het onderwerp astrologie ter sprake kwam,
Recently, during a barbecue, when the topic of astrology came up,
wilde Marius vertellen dat hij, uitgenodigd in een restaurant na een concert in de ambassade van Nieuw-Zeeland,
wanted to tell Marius that he, invited to a restaurant after a concert at the New Zealand embassy,
ervan had staan kijken dat de meesten onder zijn disgenoten in astrologie bleken te geloven,
he had noticed that most of his dining companions turned out to believe in astrology,
wat de Nieuw-Zeelanders zelf toeschreven aan de heldere sterrenhemel boven hun thuisland.
what the New Zealanders themselves attributed to the clear starry sky above their homeland.
Wat de Nieuw-Zeelanders zelf toeschreven aan de heldere sterrenhemel boven hun thuisland.
What the New Zealanders attributed to the clear starry sky above their homeland.
Zijn broer was woedend opgestaan.
His brother had gotten up in a rage.
Met gebalde vuisten en een paar bliksemende ogen op Marius gericht beval hij hem te zwijgen,
With clenched fists and a pair of flashing eyes directed at Marius, he ordered him to be silent,
ervan overtuigd dat Marius een pleidooi had willen afsteken om zielen voor de astrologie te winnen.
convinced that Marius would have wanted to give a plea to win souls for astrology.
Toen Marius dat samen met enkele bedremmelde toehoorders probeerde te weerleggen,
When Marius tried to refute that together with a few perplexed listeners,
had zijn broer ziedend uitgeroepen dat Marius duidelijk het verschil niet kende
had his brother angrily declared that Marius clearly did not know the difference
tussen astrologie en astronomie, hem deed denken aan de achterlijkste der antivaxxers
between astrology and astronomy, made him think of the most backward of the anti-vaxxers
en dat hij beter wat minder zou vreten, hij had weer dubbel zoveel opgeschept als de anderen zag hij dat zelf niet.
and that he should eat a bit less, he had served himself twice as much as the others and he didn't see that himself.
Marius was even naar het toilet gegaan om te wachten tot zijn handen minder trilden
Marius had even gone to the bathroom to wait for his hands to stop shaking.
en was daarna te murwen om naar huis te durven gaan.
and was then too murky to dare to go home.
Hij had zich weer aangesloten, gedaan alsof het niet erg was om dit mee te maken, niet belangrijk,
He had rejoined, pretending that it wasn't a big deal to experience this, not important,
gewoon iets tussen broers, geen vuist die zijn hart uitwrong.
just something between brothers, no fist that wrung his heart.
Waarom zou hij niet, net als iedereen, iets mogen vertellen?
Why shouldn't he, like everyone else, be allowed to say something?
Als Marius een poging deed tot verbinding met zijn bloedverwanten,
If Marius made an attempt to connect with his relatives,
de initiatieven daartoe kwamen meestal van hem,
the initiatives usually came from him,
en een onderwerp aansneed dat hem veilig leek,
and brought up a topic that seemed safe to him,
een nieuws feit dat hem in het oog was gesprongen, een grappige uitvinding,
a news fact that caught his eye, a funny invention,
dan rimpelden en golfden en fronsten de gezichten van zijn vader en broer op de lucht,
then the faces of his father and brother rippled and waved and frowned at the sky,
alsof hij een moeilijk te verstaan dialect sprak, alsof er iets stonk.
as if he spoke a difficult-to-understand dialect, as if something stank.
Minder neutrale onderwerpen, een onaangenaam voorval op het werk,
Less neutral subjects, an unpleasant incident at work,
iets was stukgegaan in zijn huis, besprak Marius al langer niet meer met hem.
Something had broken in his house, Marius had not been discussing it with him for some time.
Als er iets misging, was dat hoe dan ook zijn schuld.
If something went wrong, it was his fault anyway.
En prettige gebeurtenissen, nieuwe vriendschappen, complimenten,
And pleasant events, new friendships, compliments,
moest hij al helemaal uit hun klauwen houden.
he had to stay completely out of their clutches.
Hij had dit alles traag aangeleerd, maar hij wist het nu wel.
He had learned all of this slowly, but he knew it now.
Marius voelde een dubieuze dankbaarheid voor het onvermogen van die twee familieleden
Marius felt a dubious gratitude for the incompetence of those two family members.
om de uitbarstingen van hun haat voor hem,
for the outbursts of their hatred towards him,
het was toch moeilijker iets anders van te maken dan dat,
it was still harder to make something different out of it than that,
aan het publieke oog te onttrekken.
to keep out of the public eye.
Het vergrootte zijn schaamte en verdriet, maar toch had het hem ook al geholpen.
It heightened his shame and sadness, but it had also already helped him.
Achteraf kwam hem altijd wel iemand op het hart drukken
Later, someone always managed to impress upon him.
dat het gebeuren een onaangename verrassing was geweest,
that the event had been an unpleasant surprise,
de aanval geheel ontrecht.
the attack entirely unjust.
Hij putte er weinig troost uit, maar het hielp hem om zichzelf niet langer als oorzaak te zien.
He drew little comfort from it, but it helped him to no longer see himself as the cause.
De paar keer dat hij zijn moed bij elkaar had geraapt om hun gedrag bij hen aan te kaarten,
The few times he had gathered his courage to address their behavior with them,
was de conversatie altijd onmiddellijk op gaslighting uitgedraaid.
the conversation had always immediately turned to gaslighting.
Toen Marius enkele jaren geleden had begrepen dat er een woord voor bestond,
When Marius understood a few years ago that there was a word for it,
dat mensen er werk van hadden gemaakt,
that people had made an effort,
het verschijnsel te benoemen.
to name the phenomenon.
Toen had hij even hevig gehuild.
Then he had cried intensely for a while.
Waar doe je goed aan?
What are you doing well?
Vergevingsgezind zijn.
Being forgiving.
Dat is het.
That's it.
Waar doe je goed aan?
What are you doing well?
Dankbaarheid.
Gratitude.
Ja, dankbaarheid voor wat je wel hebt.
Yes, gratitude for what you do have.
Voordat we de vraag kunnen beantwoorden waar je goed aan doet,
Before we can answer the question of what you should do right,
moeten we eerst vragen, wat is het goede?
Should we first ask, what is the good?
Ja.
Yes.
Ik heb zelf het antwoord daarvan nog niet gevonden.
I haven't found the answer to that myself yet.
Voor mijn gevoel is er niet echt iets als goed doen.
For my feeling, there isn't really such a thing as doing good.
Ik heb altijd het gevoel dat het een soort lineair idee is van keuzes maken,
I always feel that it is a kind of linear idea of making choices,
terwijl je meer leeft in een web van dingen om je heen.
while you live more in a web of things around you.
En je niet echt een goede of een foute keuze kan maken,
And you can't really make a good or a bad choice,
want daarna komt nog een keer een goede of een foute keuze, enzovoort, enzovoort.
because then there will be another good or bad choice, and so on, and so forth.
En je weet nooit of jouw goede keuze uiteindelijk een slechte keuze gaat zijn voor iemand anders.
And you never know if your good choice will ultimately be a bad choice for someone else.
Daarom...
That's why...
Daarom.
Therefore.
We zijn allemaal incompetent, incapabel.
We are all incompetent, incapable.
We weten allemaal niet wat goed is, en daarom moeten we elkaar vergeven.
We all don't know what is right, and that's why we must forgive each other.
Nou, ik heb wel een heel mooi antwoord.
Well, I have a very nice answer.
Een filosoof die ik nu net bestudeerd heb, ze heet Iris Murdoch.
A philosopher I have just studied is named Iris Murdoch.
En zij gelooft wel dat er een absoluut goed is.
And she does believe that there is an absolute good.
En namelijk dat we dat kunnen vinden op het moment dat we ons bezighouden met kunst,
And namely that we can find that at the moment we engage with art,
of als we een nieuwe taal leren.
or if we learn a new language.
Dat in ieder geval, dat zijn momenten waarop we ons realiseren
That in any case, those are moments when we realize.
dat er iets buiten ons is, buiten ons eigen subjectieve bestaan.
that there is something outside of us, outside of our own subjective existence.
En dat wat er buiten ons is, dat zou dan het goede moeten zijn.
And that which is outside of us should then be the good.
En daar kunnen we dus toe komen door bijvoorbeeld naar mooie kunst te kijken,
And we can achieve this by, for example, looking at beautiful art,
of naar natuur te kijken.
or to look at nature.
En dat is, dat vond ik wel een hele mooie visie.
And that is, I found that to be a very beautiful vision.
Ja.
Yes.
Hetgene wat dus zo bijzonder is aan een taal leren, is dat je probeert grip te krijgen op iets groots.
What is so special about learning a language is that you are trying to grasp something vast.
En je zal altijd er naar streven om grip te krijgen op een taal die niet je eigen is.
And you will always strive to gain control over a language that is not your own.
En dat is dus eigenlijk ook hoe we...
And that is actually also how we...
grip kunnen krijgen op het goede.
to get a grip on the good.
Dus we kunnen er altijd naar streven.
So we can always strive for it.
We kunnen altijd proberen om grip erop te krijgen,
We can always try to gain control over it,
maar we zullen het nooit 100% begrijpen.
but we will never understand it 100%.
Maar het proces om het te proberen te vinden,
But the process of trying to find it,
dat is al iets wat misschien het goede is om te doen.
that is already something that might be good to do.
Waar doe ik goed aan?
What am I doing right?
Ik eet zoveel mogelijk veganistisch.
I eat as vegan as possible.
Wanneer iemand mij daarnaar vraagt, dat ik geen verwijten maak.
When someone asks me about it, that I don't make any accusations.
En voor de rest, ik vind dat ik daar wel goed aan doe.
And for the rest, I think I'm doing well with that.
En probeer begrip te hebben voor de situatie van een ander.
And try to have understanding for someone else's situation.
Wat een goede idee, de croutons, Maria.
What a good idea, the croutons, Maria.
Ja?
Yes?
Ja.
Yes.
Ik dacht, wat is dit?
I thought, what is this?
Je gebruikt alles.
You use everything.
Het is geweldig.
It is great.
Waar komen de croutons vandaan?
Where do the croutons come from?
Van het broodgoed dat we hebben gemaakt.
From the bread we have made.
Ja.
Yes.
Het restant brood dat we hadden.
The remaining bread that we had.
Oh, perfect.
Oh, perfect.
Gebruik niets, eet alles.
Use nothing, eat everything.
Dat is het ding.
That's the thing.
Dit is minestrone.
This is minestrone.
Dus minestrone is sowieso een soep waar altijd de restjes in gingen.
So minestrone is definitely a soup where leftovers always went in.
Eigenlijk de cucina pobra, hè?
Actually the cucina pobra, right?
Ja.
Yes.
De arme keuken.
The poor kitchen.
Er zitten heel veel, er zitten flageoletbonen in, kikkererwten,
There are a lot of them, there are flageolet beans in, chickpeas,
kandeliniboontjes, grauwe erwten of kapuzijnen.
candle beans, grey peas or capucines.
Allemaal gedroogd en eerst geweekt en daarna gekookt.
All dried, first soaked and then boiled.
En er zitten aardappelen in van de tuin van een taluuttuin even buiten Amsterdam.
And there are potatoes from the garden of a allotment garden just outside Amsterdam.
Een taluuttuin, dat is eigenlijk een spoorweg van zo'n taluut.
A talus garden is actually a railway of such a talus.
Die kent heel mooie tuinen.
That knows very beautiful gardens.
Die heeft de boerenkool die in de soep zit.
That has the kale that is in the soup.
Paarse boerenkool en groene boerenkool is uit die tuin.
Purple kale and green kale is from that garden.
En ook de aardappelen die zo fantastisch mooi zijn.
And also the potatoes that are so beautifully beautiful.
En daar zit tomaat in, peterselie.
And there is tomato in it, parsley.
Tijm, laurier, die we zelf van ook een lokale tuin hebben geplukt en gedroogd.
Thyme, bay leaf, which we picked and dried ourselves from a local garden.
Er zit nog meer in.
There's more to it.
In de basis zitten gewoon wortel, ui.
The base simply contains carrot and onion.
Charlotte zit hier ook in.
Charlotte is also in here.
Die ook over waren van een diner van vorig weekend.
That were also leftovers from a dinner last weekend.
Die waren allemaal gesneden, maar toen niet gebuit.
They were all cut, but then not exploited.
En die hebben we toen gewaard.
And we valued that at the time.
Die hebben we ook gepikkeld en die zaten ook op het andere gerecht.
We also picked those and they were also on the other dish.
Die zitten ook in de basis hiervan.
They are also part of the basis for this.
Ik maakte eigenlijk eerst een sofrito.
I actually made a sofrito first.
En in de sofrito concentreer je alle smaken in.
And in the sofrito, you concentrate all the flavors.
Dus dat is dan met knoflook en uien en citroenschil doe ik daarin.
So that is with garlic and onions and lemon peel that I add in there.
Yes more.
Yes more.
Het is een gevulde soep en het is echt de soep waar je alle restjes ook in kwijt kan.
It is a hearty soup and it is really the soup where you can use up all the leftovers as well.
We hebben echt allerlei spullen uit de voorraadkast gehaald.
We really took all sorts of items out of the pantry.
Er zit ook van die kleine pasta.
There is also that small pasta.
Het ziet er uit als een soort grote rijstkorst, maar dat is eigenlijk pasta.
It looks like a kind of large rice cake, but it is actually pasta.
En dat doe je dan in de soep.
And you do that in the soup.
Pasta fagioli.
Pasta and beans.
Ah, we moeten de volgende pan de pan zijn leeg.
Ah, we need the next pan to be empty.
Nou, wat een soep hé.
Well, what a soup, huh.
...
Sure, please provide the text you would like me to translate from Dutch to English.
MUZIEK
MUSIC
De laatste tijd denkt hij vaker aan Europa, over wat je daar kan zeggen, wat je hier niet kan zeggen.
Lately, he thinks more often about Europe, about what you can say there that you can't say here.
Maar die gedachten mogen niet lang. Hij is bang voor de vloedgolf van hoop en dat hij daaruit niet boven kan komen.
But those thoughts shouldn't last long. He is afraid of the tidal wave of hope and that he won't be able to rise above it.
Dus probeert hij steeds snel aan iets anders te denken.
So he keeps trying to think quickly of something else.
Hij ziet het beroemde schilderij van Delacroix voor zich. De vrijheid leidt het volk.
He envisions the famous painting by Delacroix. Liberty Leading the People.
Het lijkt nauwelijks over verheven idealen en meer over lage lusten te gaan.
It hardly seems to be about elevated ideals and more about base desires.
Hij denkt dat hij die zin ergens heeft zien staan. Moet hij dat weten?
He thinks he has seen that sentence somewhere. Does he need to know that?
Morgen zijn de examens en hij is te laat begonnen met leren.
Tomorrow are the exams and he started studying too late.
Hij heeft boven de boekentjes.
He has above the little books.
Hij heeft boeken gehangen, maar bij alles wat hij leest gaan zijn gedachten steeds alle kanten op.
He has hung books, but with everything he reads, his thoughts keep wandering in all directions.
En dan weet hij later niet meer wat in een tekstboek had gestaan en wat hij erbij bedacht heeft.
And then later he doesn't remember what was in a textbook and what he came up with himself.
Dat is al zijn hele leven een ding. Al dat denken.
That has been a thing his whole life. All that thinking.
Al die grootse idealen en verhalen en principes.
All those grand ideals and stories and principles.
Zijn ze niet oneindig klein, lachwekkend, krachteloos, vergeleken bij de overweldigende aantrekkingskracht...
Aren't they infinitely small, laughable, powerless, compared to the overwhelming attraction...
...die er tussen zit?
...that is in between?
Of die er tussen twee mensen kan bestaan?
Or that can exist between two people?
Heeft hij die vraag ook ergens zien staan?
Has he seen that question written down somewhere?
Was Schroedingers kat niet het bewijs dat we er alleen zijn als we gezien worden?
Was Schrödinger's cat not the proof that we only exist when we are seen?
Is dan niet het denken maar het opmerken van de ander die ons ook weer opmerkt...
Is it not thinking, but noticing the other who also notices us...
...het bewijs van ons?
...the proof of us?
Het is ons bestaan.
It is our existence.
Het is elkaar zien, verliefd zijn en bewonderen.
It's seeing each other, being in love, and admiring.
En alle rest is ruis.
And all the rest is noise.
Hij is ook op iemand verliefd.
He is also in love with someone.
Maar hij kan niet zeggen op wie.
But he cannot say who.
Hij kan dat niet zeggen.
He can't say that.
Natuurlijk is ook de oorlog afleidend, maar daarom zijn de staatsexamens ook twee maanden verplaatst.
Of course, the war is distracting as well, but that is why the state exams have also been postponed by two months.
Dus dat is nu geen excuus meer.
So that is no longer an excuse now.
Hij is te laat begonnen met leren en het is nu diep in de nacht.
He started studying too late and it is now deep into the night.
Als hij morgen niet boven een bepaald aantal punten haalt, dan kan hij niet naar het conservatorium.
If he doesn't score above a certain number of points tomorrow, then he can't go to the conservatory.
Dan kan hij niet gaan studeren.
Then he cannot go to study.
Moet hij misschien zelfs het leger in.
Does he perhaps even have to go into the army?
En hij gaat het niet halen.
And he is not going to make it.
Heel kort denkt hij nog even aan Europa en dan gauw weer niet.
For a brief moment, he thinks about Europe and then quickly does not again.
De toekomst valt in stukjes uit elkaar.
The future is falling apart in pieces.
Wat een vreemde rust geeft dat, denkt hij, als je zo je dromen los moet laten.
What a strange peace that brings, he thinks, when you have to let go of your dreams like that.
Zou dit overgaven zijn?
Would this be surrender?
Zou dit geloven zijn?
Could this be believed?
MUZIEK
MUSIC
En toch schrikt hij de volgende dag wakker.
And yet he wakes up the next day.
Te laat.
Too late.
Door zijn wekker heen geslapen.
Slept through his alarm.
Waanzinnig oneindig door zijn wekker heen geslapen.
Insanely slept through his alarm clock.
Hij rent zijn kamer uit.
He runs out of his room.
De hal door.
Through the hall.
De deur door.
Through the door.
De straat op.
Out on the street.
De straat uit.
Out of the street.
De examens zijn al drie uur voorbij.
The exams have been over for three hours.
Hij rent voor vrienden voorbij.
He runs past friends.
De deur van de school is gesloten.
The door of the school is closed.
Heb je dat niet gehoord?
Did you not hear that?
Wat?
What?
Er zijn geen examens vandaag.
There are no exams today.
Wat?
What?
Koude handen.
Cold hands.
Het leger heeft vannacht de weg naar Hama afgezet.
The army closed off the road to Hama last night.
De examens zijn nooit gekomen.
The exams never came.
MUZIEK
MUSIC
Waar doe je goed aan?
What are you doing well?
Ik heb al een opdracht gekregen om daar iets voor te bedenken.
I have already received an assignment to come up with something for that.
Een hele diepe heb ik al bedacht.
I've already thought of a very deep one.
MUZIEK
MUSIC
Je wilt meer dan je kunt.
You want more than you can.
En je kunt meer dan je denkt.
And you can do more than you think.
En daar het evenwicht in vinden.
And find the balance in it.
Zo.
There.
Oh.
Oh.
Ik heb geen flauw idee als ik heel eerlijk ben.
I have no clue, to be completely honest.
Ik weet het niet.
I don't know.
Oh ja?
Oh really?
Oh, ik weet het wel.
Oh, I know it well.
Sandra zegt dat ik het wel weet.
Sandra says that I know it well.
Nee, dat vind ik een hele ingewikkelde vraag.
No, I find that a very complicated question.
Ik denk dat het vaak zo is dat je denkt dat je ergens goed aan doet.
I think it often happens that you believe you are doing the right thing.
En dat dan toch blijkt dat er vanuit een ander perspectief...
And that it turns out from another perspective...
dat het toch niet goed bleek te zijn.
that it turned out not to be good after all.
Of dat iets toch ook een verkeerde uitwerking kan hebben.
That it can also have an unwanted effect.
Maar...
But...
Misschien kun je goed doen aan er naar streven het goede te doen.
Maybe you could do well by striving to do good.
En de goede intenties te houden.
And to keep the good intentions.
Ik heb geloof ik geen dieper, beter antwoord dan dat.
I believe I don't have a deeper, better answer than that.
Ingewikkelde vraag.
Complicated question.
Ik heb opgeschreven aardig zijn voor anderen die open staan voor aardigheid.
I wrote down to be kind to others who are open to kindness.
Dat moet natuurlijk wel.
That must of course be the case.
En hulpvaardig zijn voor anderen die hulp verwelkomen.
And being helpful to others who welcome assistance.
In die trant zit ik een beetje te denken.
In that vein, I'm thinking a bit.
Dus eigenlijk een beetje doen...
So actually just doing a bit...
Ja, waar je anderen...
Yes, where you others...
Nou, blij is wel een heel...
Well, happy is quite a...
Misschien niet helemaal het goede woord.
Perhaps not quite the right word.
Nou ja.
Well then.
Waar anderen blij zijn.
Where others are happy.
Waar anderen blij van worden.
What makes others happy.
Ja, laat ik het maar gewoon zo noemen.
Yes, let me just call it that.
Minderen.
Reduce.
Ook in woorden.
Also in words.
Waar doe je goed aan?
What are you doing right?
Dat is de centrale vraag in het werk van de Veenfabriek.
That is the central question in the work of the Veenfabriek.
Nou, ik dacht...
Well, I thought...
Ik wil graag een goed mens zijn.
I want to be a good person.
En het goede doen.
And doing good.
Maar dat lukt niet altijd.
But that doesn't always work.
Dat is mijn persoonlijke ervaring.
That is my personal experience.
En als je wat geschiedenis leest of de krant of zo.
And if you read some history or the newspaper or something.
Dan kom je er ook wel achter dat het niet altijd lukt.
Then you'll also find out that it doesn't always work.
En omdat we ook niet precies weten wat het goede is.
And because we also don't know exactly what is good.
En misschien is het ook niet één ding, maar een lijstje.
And perhaps it's not just one thing, but a list.
Zoals de tien geboden.
Like the Ten Commandments.
En ik dacht, we moeten...
And I thought, we should...
Wat het goede doen dan is.
What doing good is then.
Dus in ieder geval proberen uit te vinden wat het goede dan is.
So in any case, try to figure out what the good is then.
De gids die we hebben samengesteld zijn ook verschillende antwoorden.
The guide we have compiled also contains various answers.
Of misschien voorstellen op wat dat goede kan zijn.
Or maybe propose what that good can be.
Piet, jouw stuk heet Het goede bestaat niet.
Piet, your piece is called The good does not exist.
Ja, ik denk dat het heel moeilijk is om het goede te abstraheren.
Yes, I think it is very difficult to abstract the good.
Op zo'n manier dat we allemaal snappen wat het is.
In such a way that we all understand what it is.
Misschien kan dat niet.
Maybe that can't be done.
Misschien is dat zelfs gevaarlijk.
Maybe that's even dangerous.
Omdat je dan de dingen gaat absoluteren.
Because then you will start to absolutize things.
En dat is in de geschiedenis heel vaak gebeurd natuurlijk.
And that has of course happened very often in history.
Dictatoriale regimes.
Dictatorial regimes.
Laten we iemand als Xi Jinping nemen.
Let's take someone like Xi Jinping.
Iemand voor wie ik me kan voorstellen dat een heleboel mensen daar bewondering voor hebben.
Someone for whom I can imagine a whole lot of people have admiration.
Hij probeert een land in te richten op een manier waar ik heel zenuwachtig van word.
He is trying to establish a country in a way that makes me very nervous.
En de meeste van ons denk ik allemaal.
And most of us, I think, all do.
Maar je zou je best kunnen voorstellen dat zo'n man echt oprecht denkt dat hij China en de mensheid daarmee verder helpt.
But you could well imagine that such a man truly believes he is helping China and humanity in doing so.
En als je op zo'n manier dus probeert...
And if you try in such a way...
Een richting aan te geven en te zeggen dat is het goede en al het andere is slecht.
To indicate a direction and say that this is the good and all the rest is bad.
Dan denk ik dat er heel grote ellendige dingen gebeuren.
Then I think that very large miserable things happen.
Maar het vreemde is wel dat ik denk dat we allemaal intuïtief wel weten wat het slechte is.
But the strange thing is that I think we all intuitively know what is bad.
Het kwaad dat is eigenlijk veel duidelijker.
The evil is actually much clearer.
Zelfs al weet je precies wat het goede is.
Even if you know exactly what is right.
Toch in een samenleving moet leven.
Yet one must live in a society.
Met mensen.
With people.
Bij wie je een brood moet kopen.
From whom you have to buy bread.
En die je een huis moet verhuren.
And that you have to rent a house.
Je moet met elkaar verder.
You need to move forward together.
En dus met hele absolute idealen kom je in het dagelijks leven gewoon niet zo ver.
And so with completely absolute ideals, you just don't get very far in daily life.
Als je bijvoorbeeld over het goede spreekt en je richt je heel erg op het goede.
For example, if you talk about the good and focus very much on the good.
Dan is het idee vanuit Herakles gedacht dat het altijd om zal slaan in zijn tegendeel.
Then the idea from Heracles is conceived that it will always turn into its opposite.
Dus in het slechte.
So in the bad.
Mensen denken vaak dat ze iets goeds doen.
People often think they are doing something good.
En komen er later pas achter dat wat ze deden eigenlijk volledig in strijd was met wat ze beoogden te doen.
And later they only realize that what they did was actually completely at odds with what they intended to do.
Dus ze worden geconfronteerd met de onvoorziene gevolgen van hun eigen handelen.
So they are faced with the unforeseen consequences of their own actions.
Maar is het dan gevaarlijk om daar het goede te streven?
But is it then dangerous to strive for the good there?
Nee, ik ben vrij pessimistisch over het grote geheel.
No, I am quite pessimistic about the big picture.
En ik zie de mensheid op een grote catastrofe afsteven.
And I see humanity heading towards a great catastrophe.
Maar als we geen idealisme hadden dan was het nog erger.
But if we didn't have idealism, it would be even worse.
Dus je moet idealistisch blijven.
So you have to remain idealistic.
Alleen of het gaat opleveren wat het zou moeten opleveren daar heb ik grote twijfels over.
I have serious doubts about whether it will deliver what it is supposed to deliver.
Helaas.
Unfortunately.
Ik zie het ook als een uitnodiging om kritisch naar jezelf te kijken.
I also see it as an invitation to look critically at yourself.
Dus niet per se vooruit te kijken naar wat goed is en wat we goed willen doen.
So not necessarily looking ahead to what is good and what we want to do well.
Maar ook hoe we bepaalde gedachten en patronen herhalen.
But also how we repeat certain thoughts and patterns.
Bijvoorbeeld nu is duurzaamheid misschien automatisch goed.
For example, sustainability may now automatically be considered good.
En als je een elektrische auto koopt dan denk je dat je goed bezig bent.
And when you buy an electric car, you think you are doing well.
Maar de batterij daarvan is van lithium gemaakt.
But the battery of that is made of lithium.
Dat weer in mijnen in Afrika onder erbamelijke omstandigheden opgediept wordt.
That those mines in Africa are being extracted under deplorable conditions.
Dus in die zin houdt het hetzelfde denken in stand dat we het hier goed hebben.
So in that sense, it maintains the same thinking that we have it good here.
Dat we het hier goed doen.
That we are doing well here.
Dus dat je je eigen thuis beschermt.
So that you protect your own home.
Dat je voor jezelf een betere wereld wilt creëren.
That you want to create a better world for yourself.
Maar om steeds maar het goede te willen blijven doen.
But to want to keep doing the good.
En dan achteraf zeggen van oh ja ik had goede intenties maar het pakte anders uit.
And then afterwards say oh yes I had good intentions but it turned out differently.
Dat vind ik een beetje laf.
I find that a bit cowardly.
Ja maar is dan het alternatief niet echt een alternatief toch?
Yes, but isn't the alternative not really an alternative then?
Of behalve dan het slechte of denk je er schijt aan alles?
Or except for the bad things, or do you just not care about anything?
Misschien is het goede doen meer een uitnodiging.
Perhaps doing good is more of an invitation.
Om verschillende mogelijkheden naast elkaar te stellen.
To compare different options side by side.
Of te denken van oké wat ik goed vind dat is misschien niet goed voor een ander.
Or to think that what I like might not be good for someone else.
Ik was er van overtuigd dat als nou maar alle mensen in de wereld de wapens neerleggen.
I was convinced that if only all the people in the world would lay down their weapons.
Dan krijgen we vanzelf een betere wereld.
Then we will naturally get a better world.
Dus ik heb dienst geweigerd.
So I refused to work.
Vervangende dienst gedaan.
Substitute service performed.
En ik heb lange tijd kunnen geloven dat dat de juiste weg was.
And I was able to believe for a long time that that was the right way.
En dat ik gelijk had.
And that I was right.
Maar nu die oorlog dit jaar is uitgebroken.
But now that war has broken out this year.
Weet ik het niet meer of ik dat standpunt kan volhouden.
I don't know anymore if I can maintain that position.
En of ik niet toch ook als ik nu jong zou zijn naar een geweer zou moeten grijpen.
And whether I wouldn't also have to grab a gun if I were young now.
Wat ik niet wil omdat ik dat verkeerd vind.
What I don't want because I think it's wrong.
Maar soms is misschien dat verkeerde doen de enige weg om iets nog verkeerders tegen te houden.
But sometimes, maybe doing the wrong thing is the only way to prevent something even worse.
En daar worstel ik echt mee.
And that is something I really struggle with.
Ja ik denk dat dit...
Yes, I think that this...
Dit is waarom het zo'n belangrijke vraag is.
This is why it is such an important question.
Je wordt de hele tijd het lam gelegd.
You are being sidelined all the time.
En hoe moeilijk het goede is.
And how difficult it is to do good.
En het goede kan verschuiven van een pacifist zijn 40 jaar geleden.
And the good can shift from being a pacifist 40 years ago.
Naar denken dat je je wapens moet oppakken.
To think that you have to take up your weapons.
Dus we zitten met die grote vraag.
So we are faced with that big question.
Waar doe je goed aan?
What are you doing well?
Ik vind ook wel...
I also think...
Want zij zijn wat negatiever dan ik geloof ik.
Because they are a bit more negative than I believe, I think.
Oh oké.
Oh okay.
Ja want dat lam gelegd wat je zegt.
Yes, because that lamb is laid down what you say.
Dat denk ik...
I think so...
Ja dat is ook als je op een abstract niveau over nadenkt.
Yes, that's also when you think about it on an abstract level.
Nou jij zei het net al.
Well, you just said it.
Lokaal kun je best wel veel goede dingen doen.
Locally, you can actually do a lot of good things.
En ik denk ook...
And I also think...
Het is ook gewoon een hele praktische vraag.
It's just a very practical question.
Als je kinderen hebt bijvoorbeeld dat je ze opvoedt.
If you have children, for example, that you raise.
En dat je met kunst probeert ook weer wat iedereen opgevoed is weer probeert een beetje los te weken.
And that you try to loosen up a bit what everyone has been raised with through art.
Er zijn ook wel heel veel dingen...
There are indeed many things...
Als je niet probeert alles op te lossen.
If you don't try to solve everything.
Maar gewoon een paar dingetjes.
But just a couple of things.
Dan is het eigenlijk best simpel om een paar goede dingen te doen.
Then it's actually quite simple to do a few good things.
In je eigen leven.
In your own life.
In rekening houden met dat je zelf...
Taking into account that you yourself...
De veenfabriek gaat natuurlijk Poetin niet tegenhouden.
The peat factory is certainly not going to stop Putin.
Maar als er geen veenfabriek was dan was het allemaal nog veel erger.
But if there had been no peat factory, it would have been much worse.
Inderdaad.
Indeed.
Alleen zwart-wit en dat het dan toch contrastrijk is.
Only black and white, and yet it is still contrasting.
De huisstijl heeft ook dat zwarte en dat witte in het palet zitten.
The corporate identity also includes that black and that white in the palette.
En op die manier onderstreept het ook een beetje zo de ethiek van de moraal.
And in that way, it also somewhat emphasizes the ethics of morality.
Ja want het is een metafoor toch voor het zwart-wit denken.
Yes, because it is a metaphor for black-and-white thinking, isn't it?
Ja het is een beetje...
Yes, it's a bit...
Alles is een beetje het scheef ervan.
Everything is a bit askew.
Want je schrijft een goede boodschap.
Because you write a good message.
Maar je tieft hem wel de zee in vervolgens.
But then you do throw him into the sea.
En dat je dus kan kiezen of je je goede, moreel, eleverende boodschap...
And that you can choose whether to share your good, moral, elevating message...
In een zeehondje stopt of maar aan een vat kernafval.
In a seal, or just in a barrel of nuclear waste.
Maar ja die zee kun je ook op een heleboel manieren interpreteren.
But yes, that sea can also be interpreted in many ways.
Want dat kan toch ook...
Because that can also happen...
Doordat je het niet bij jezelf houdt.
Because you don't keep it to yourself.
Maar je gooit het in de zee en daarmee stroomt het de wereld in.
But you throw it into the sea and thus it flows into the world.
Zoals flessenpost er ergens aankomt.
Just like messages in bottles arrive somewhere.
Bij iemand en iemand kan dat lezen.
With someone and someone, that can be read.
Ja het is een beetje flessenpost.
Yes, it is a bit like a message in a bottle.
Je kan het ook van je afschrijver.
You can also write it off.
Zo zul je het ook kunnen zien.
So you will be able to see it that way too.
Je gooit het weg en je verantwoordelijkheid.
You throw it away and your responsibility.
De tijdens zijn weg.
The during his way.
Je moet er geen aankijken meer naar.
You don't have to look at it anymore.
Ja.
Yes.
We hebben het over de website waardoejegoedaan.nl.
We are talking about the website waardoejegoedaan.nl.
Waar je wordt uitgenodigd om in 140 karakters.
Where you are invited to in 140 characters.
Zeker.
Certainly.
De lengte van een tweet.
The length of a tweet.
Om daarin antwoord te geven op de vraag waar doe je goed aan.
To answer the question of what you are doing well.
Ik was in mijn hoofd een soort mooi verhaal aan het schrijven.
I was writing a kind of beautiful story in my head.
We hadden het net even ergens over.
We were just talking about it somewhere.
Iemand die heel erg...
Someone who is very...
Er best doet om het eigenlijk nooit fout te doen.
He actually tries to never make a mistake.
Ik heb met mijn geliefde ook een soort grapje.
I have a sort of joke with my beloved as well.
Dat we af en toe zeggen.
That we say every now and then.
Fout gedaan.
Made a mistake.
Je hebt het fout gedaan.
You did it wrong.
Als het maar even een checklist is.
As long as it's just a checklist.
Alsof je piketpaaltjes hebt die je niet omver moet rijden.
As if you have markers that you shouldn’t knock over.
Maar als je altijd je best aan het doen bent om het niet fout te doen.
But if you are always trying your best not to do it wrong.
En dan zo op je tenen loopt.
And then you walk on your toes like that.
Is denk ik ook niet goed.
I don't think that's good either.
En daarop zei ik dat ik op school als acteur heb geleerd dat je nooit iets niet kan spelen.
And then I said that I learned at school as an actor that you can never not play something.
Je komt nooit een scène op om te zeggen.
You never come on stage to say.
Ik ga vandaag niet naar buiten toe.
I am not going outside today.
Je komt altijd iets wel doen.
You always come to do something.
En dat misschien als je het niet goed of niet fout wil doen.
And maybe if you don't want to do it right or wrong.
Dat je dan uiteindelijk toch lam slaat.
That you end up getting knocked out after all.
Dat je toch maar het beste kan proberen om wel dingen te doen.
That you might as well try your best to do things.
Je moet altijd iets doen.
You always have to do something.
Met het risico dat je denkt ik doe het goed.
At the risk of you thinking I'm doing it right.
Maar het kan bijna niet volmaakt goed zijn.
But it can hardly be perfectly good.
Dat net was er een voorbeeld over.
That was just an example about.
Dat je denkt oké dus ik koop een elektrische auto.
That you think okay, so I buy an electric car.
Misschien doe je andere aankopen allemaal niet.
Maybe you don't make any other purchases at all.
En je stopt al je geld in het kopen van een elektrische auto.
And you put all your money into buying an electric car.
En dan ben je er achter om die batterij te maken.
And then you figured out how to make that battery.
Dat daar mensen voor geleden hebben.
That people have suffered for that.
En dat de aarde uitgeput is.
And that the earth is depleted.
Maar je moet toch een poging doen.
But you still have to make an attempt.
Want je kan ook geen auto kopen.
Because you can't buy a car either.
Maar misschien ga je dan weer een keer vliegen.
But maybe you'll fly again sometime.
Soms kom ik daar in die gedachtenstroom uit.
Sometimes I end up in that flow of thoughts.
Dan denk ik dan kan ik maar beter niet bestaan.
Then I think I might as well not exist.
Maar stel dat je zou stoppen met bestaan.
But what if you were to stop existing?
Dat is ook nogal een daad.
That's quite an act as well.
Dan doe je mensen ook weer heel veel verdriet mee.
Then you also bring a lot of sadness to people again.
Op de grote schaal is de wereld gewoon te complex om het goed te kunnen doen.
On a large scale, the world is simply too complex to handle it properly.
Er zit altijd wel een vast.
There is always a catch.
Maar ik vind op de kleine schaal.
But I find it on a small scale.
Goed doen is iets proberen en het vervolgens recht zetten.
Doing good is trying something and then making it right.
Of ik vind ruzie maken eigenlijk heel fijn.
Or I actually find fighting very nice.
Omdat je vervolgens naar elkaar kan luisteren.
Because then you can listen to each other.
En kan zeggen oh sorry.
And can say oh sorry.
Ik begrijp jouw verhaal nu beter.
I understand your story better now.
En dat je eigenlijk via iets wat in eerste instantie slecht is.
And that you actually go through something that is initially bad.
Toch iets betekenisvollers hebt opgebouwd.
Yet you have built something more meaningful.
En dat vind ik dan ja.
And I think that's true, yes.
Neem risico's.
Take risks.
En sta er open voor dat je dingen fout doet.
And be open to the fact that you make mistakes.
En dan is de liefde en het goed doen om het weer recht te zetten.
And then love and doing good is to set things right again.
En dat met zorgvuldigheid en aandacht te doen.
And to do that with care and attention.
Waar gevaar begint.
Where danger begins.
Er komen geuren los in het bos.
Fragrances are released in the forest.
Ik weet niet precies waar ik ben.
I don't know exactly where I am.
Maar wel dat ik er wil zijn.
But I do want to be there.
Het mos heeft een kleur groen waarvoor ik iemand wil bedanken.
The moss has a shade of green for which I want to thank someone.
Waar ik vandaan kom kronkelt niets.
Where I come from, nothing twists.
Niemand luistert.
No one is listening.
Wat er te horen is kennen we al.
What can be heard we already know.
Hier zeggen de dorpelingen kalm.
Here the villagers say calmly.
Het kan zijn dat er soms een groot stuk grond wegzakt.
It may happen that a large piece of land sometimes sinks.
Je kunt er niets aan doen.
You can't help it.
Ik loop soms langzaam dan weer snel.
I sometimes walk slowly and then quickly.
Zoekend naar een kadans die bij deze grilligheid past.
Searching for a cadence that matches this unpredictability.
In de stilte van de schemer klinkt de rivier.
In the silence of dusk, the river sounds.
Een geluid dat zegt dat ik de weg terug kan.
A sound that says I can find my way back.
Zolang ik haar voor me volg.
As long as I follow her in front of me.
Zoals een hand langs de welvingen van een vrouwenlichaam.
Like a hand along the curves of a woman's body.
Ik voel een lichte teleurstelling nu alle grond zo blijft als ik hem ken.
I feel a slight disappointment now that all the ground remains as I know it.
De korst is dun.
The crust is thin.
En ik wil hem eraf krabben.
And I want to scrape it off.
Zien wat eronder zit.
See what lies beneath.
Zolang ik in dit bos ben geloof ik bijna niet dat mijn huis bestaat.
As long as I am in this forest, I can hardly believe that my house exists.
Mijn echte huis.
My true home.
In mijn thuisland.
In my homeland.
In mijn straat in de stad waar alles van steen is en doffen, bruin en grijs tinten draagt.
In my street in the city where everything is made of stone and wears dull, brown and gray shades.
Het kan niet dat mijn houten tafel daar, nu, op dit moment in de kamer staat.
It cannot be that my wooden table is there, right now, in the room.
Dat de krassen er nog in zitten.
That the scratches are still there.
De boeken wachten in de kast.
The books are waiting on the shelf.
De planten verdorren.
The plants are wilting.
Ik betaal nog huur voor een leven waar ik niet naar terug wil.
I am still paying rent for a life I do not want to return to.
Hoe langer ik hier ben, hoe meer ik mee wil nemen.
The longer I am here, the more I want to take with me.
Stenen met breuklijnen.
Stones with fracture lines.
Het geluid van regendruppels langs ruwe rotsen.
The sound of raindrops along rough rocks.
Ik wil altijd het bos tot in mijn botten voelen.
I always want to feel the forest in my bones.
De geur van natte aarde ruiken.
Smelling the scent of wet earth.
Het kraken van een hoge spar in de wind horen.
Hearing the cracking of a tall spruce in the wind.
Ik zie voor me hoe mijn gladde, vissengraad vloer onder een lucht.
I see before me how my smooth, herringbone floor is under a sky.
Een laag van mos en stronken verdwijnt.
A layer of moss and stumps disappears.
Misschien kan ik zelfs een adder door de woonkamer laten glijden.
Maybe I could even let a snake slither through the living room.
Er ligt steeds iets onoverbrugbaars tussen de rivier en mij.
There is always something insurmountable between the river and me.
Soms een rots.
Sometimes a rock.
Soms een gedachte.
Sometimes a thought.
Ik ben haar geluid kwijt.
I have lost her voice.
De oorsprong van het geritsel is niet meer zichtbaar.
The origin of the rustling is no longer visible.
Een uur geleden kon ik alles nog met mijn ogen begrijpen.
An hour ago, I could still understand everything with my eyes.
Dit een vogel.
This is a bird.
Dat de wind.
That the wind.
Nu is het aan de oren.
Now it’s up to the ears.
De handen.
The hands.
De neus.
The nose.
Wanneer het silhouet van mijn houten huisje voor me opdoemt, ontsnapt me een zucht.
When the silhouette of my wooden house looms before me, a sigh escapes me.
Ergens roept een uil.
Somewhere an owl calls.
Het is zijn tijd om door het bos te vliegen.
It is his time to fly through the forest.
Niet de mijne.
Not mine.
Pas nu ik de deur openduw laat ik de angst toe.
Only now that I push the door open do I allow the fear in.
Met terugwerkende kracht.
Retroactively.
Volgens mijn ex heb ik alleen onrealistische angsten.
According to my ex, I only have unrealistic fears.
Geesten.
Ghosts.
Kwaadaardige aanwezigheden.
Malicious presences.
Hij wees me op mijn roekeloosheid als het gaat om dingen die echt gevaarlijk zijn.
He pointed out my recklessness when it comes to things that are truly dangerous.
Alsof iedereen, behalve ik, het erover eens is waar gevaar begint en eindigt.
As if everyone, except me, agrees on where danger begins and ends.
Dit was de Veenproefavond Waar doe je goed aan?
This was the Peat Test Evening. What should you do well?
Een avond met tekst, muziek en eten.
An evening with text, music, and food.
Een avond georganiseerd door de Veenfabriek en de gids.
An evening organized by the Veenfabriek and the guide.
Deze avond hoorde je...
This evening you heard...
...Pieter Brandy...
...Peter Brandy...
...Annelies Verbeke...
...Annelies Verbeke...
...Juri Vos...
...Juri Vos...
...Lies Mensink...
...Lies Mensink...
...Jilt Jorritsma...
...Jilt Jorritsma...
...Sanne Kabalt...
...Sanne Kabalt...
...Roland Haufen...
...Roland Haufen...
...Bastiaan Woltscher...
...Bastiaan Woltscher...
...John van Oostrum...
...John van Oostrum...
...Milena Haverkamp...
...Milena Haverkamp...
...en Maureen de Jong.
...and Maureen de Jong.
Deze podcast werd gemaakt door mij, Veerle Korstens...
This podcast was created by me, Veerle Korstens...
...in samenwerking met de Veenfabriek en Shot of Culture.
...in collaboration with the Veenfabriek and Shot of Culture.
En kijk vooral ook even op www.waardoejegoedaan.nl
And be sure to also check out www.waardoejegoedaan.nl
TV Gelderland 2021
TV Gelderland 2021
Continue listening and achieve fluency faster with podcasts and the latest language learning research.