Tot drie keer toe droomde Elly van oma worden. Telkens ging het verschrikkelijk mis...

Liefde, leven en dood.

Love, life, and death.

Dat zijn de drie sterkste levenservaringen waar jij en ik vroeg en laat door geraakt en gevormd worden.

Those are the three strongest life experiences that you and I are touched and shaped by, sooner or later.

Deze vaste drieënheid bepalen de balans, de temperatuur en hartslag van ons leven.

This constant triad determines the balance, temperature, and heartbeat of our lives.

Ieder jaar worden 800.000 mensen geconfronteerd met de dood van een geliefd persoon.

Every year, 800,000 people are confronted with the death of a loved one.

Jij bent niet de enige, maar als het jouw geliefde is of jouw partner, dan wordt het ingrijpende verdriet ondeelbaar.

You are not the only one, but if it is your loved one or your partner, then the profound sorrow becomes indivisible.

Even uniek als je vingerafdruk.

As unique as your fingerprint.

Voor veel mensen is dat HET moment om aan te kloppen bij de vereniging Leven met Dood,

For many people, that is THE moment to reach out to the association Living with Death,

waar een team van specialisten en vrijwilligers klaar zit om naar jou te luisteren en je te begeleiden.

where a team of specialists and volunteers is ready to listen to you and guide you.

Zij weten wat je nodig hebt.

They know what you need.

Wat rouw met jou en met de mensen om je heen.

What grief with you and the people around you.

En ze begrijpen wat je door moet maken.

And they understand what you have to go through.

In iedere aflevering luisteren we naar een openhartig gesprek tussen host Kees Baan en de hoofdgast.

In each episode, we listen to an open and honest conversation between host Kees Baan and the main guest.

Direct daarna horen we de visie van een professionele coach op het rouwproces.

Immediately after that, we hear the perspective of a professional coach on the grieving process.

Ellie, wat was jouw eerste reactie toen je hoorde dat je oma zou worden?

Ellie, what was your first reaction when you heard that you were going to be a grandmother?

Ik was heel erg blij en vooral toekomstgericht.

I was very happy and particularly focused on the future.

Want ik had hele ideeën in mijn hoofd wat ik allemaal met dat kindje ging doen.

Because I had whole ideas in my head about what I was going to do with that little one.

En wat we allemaal samen zouden gaan meemaken.

And what we would all experience together.

Daar was ik ontzettend blij mee.

I was incredibly happy with that.

En waar ik heel erg benieuwd naar was, als dat kindje zou opgroeien,

And what I was very curious about was, as that child would grow up,

of ik daar dingen in zou terugvinden die ik vroeger bij mijn dochter ook zag.

if I would find things in there that I used to see in my daughter as well.

Dus dat leek me het fijnste.

So that seemed the best to me.

En had je al fantasie over wat je hem zou gaan leren?

And did you already have fantasies about what you would teach him?

Ja, dat had ik niet van tevoren toen zij nog zwanger was.

Yes, I didn't have that beforehand when she was still pregnant.

Maar toen hij geboren was en ik de eerste dag weer van Zuid-Limburg terug naar huis reed met de auto.

But when he was born and I drove back home from South Limburg on the first day.

Toen heb ik voor de zekerheid onderweg alle namen van bruggen en rivieren en watertjes in mijn hoofd geprint.

So I memorized the names of bridges, rivers, and little streams along the way, just to be sure.

Omdat ik dacht, ja dat kan ik hem straks allemaal vertellen.

Because I thought, yes, I can tell him all that later.

Als je van het zuiden naar het noorden gaat.

If you are going from the south to the north.

Waar je dan allemaal langskomt.

Where you then pass by all together.

Dat is belangrijke informatie.

That is important information.

Mag ik iets terughalen van het moment dat je Sien voor het eerst in de ogen keek en dat je hem in je armen had?

May I bring back the moment when you looked Sien in the eyes for the first time and held him in your arms?

Ja, dat was niet op de eerste dag dat hij geboren was.

Yes, that was not on the first day he was born.

Want toen lag hij in het ziekenhuis in zo'n bakje, noemen ze dat geloof ik.

Because back then he was lying in the hospital in such a little tray, I believe they call it.

Dat jongetje had ontzettende hoofdpijn.

That boy had a terrible headache.

En het advies was om hem gewoon rustig te laten liggen en niet aan te raken.

And the advice was to just leave him lying quietly and not to touch him.

Dus ik heb wel de hele tijd naar hem gekeken, maar vooral niet aan hem geweest.

So I have been looking at him the whole time, but especially not been near him.

Want ik dacht, ja die hoofdpijn, dan moet je gewoon vanaf blijven.

Because I thought, yes that headache, you just have to stay away from it.

En later zei mijn dochter daar trouwens over, ja we hadden jou gewoon Sien wel in de handen kunnen geven.

And later my daughter said about that, yes, we could have just given you Sien in our hands.

Want jij bent gewoon heel voorzichtig.

Because you are just very careful.

Maar goed, iedereen zat zo helemaal in dat gebeuren.

Well, everyone was totally into that situation.

Dus toen was de eerste keer, was een kleine week later denk ik, bij hun thuis.

So then it was the first time, a little over a week later I think, at their home.

Apart.

Apart.

Ja, ik kon het niet geloven dat je daar dan opeens met zo'n kindje staat, wat dan je kleinkind is.

Yes, I couldn't believe that you suddenly appeared there with such a child, who is then your grandchild.

En het haalde heel veel herinneringen ook meteen terug uit de tijd dat Ankerbaby was.

And it brought back a lot of memories from the time when Ankerbaby was.

Dan zie je gewoon twee verschillende lagen staan eigenlijk.

Then you just see two different layers, actually.

Als oma daar met zo'n kindje, maar ja ook weer als moeder van een eigen kind.

Like grandma there with such a little child, but yes, also as a mother of her own child.

Aparte ervaring vond ik dat.

I found that a separate experience.

Kwam dat in de buurt van geluk?

Did that come close to happiness?

En liefde?

And love?

Ja, alleen maar.

Yes, only that.

Ik werd daar helemaal door overstroomd zeg maar.

I was completely overwhelmed there, so to speak.

Ja.

Yes.

Overstroomd?

Flooded?

Ja.

Yes.

Ja, echt alles.

Yes, really everything.

Van kop tot teen voelde ik dat helemaal met dat kindje in mijn handen.

From head to toe, I felt that completely with that little one in my hands.

Ja, zeker.

Yes, certainly.

Toen kreeg je te horen van Sien is overleden.

Then you heard that Sien had passed away.

Op een vrijdagavond belde Jasper.

On a Friday evening, Jasper called.

Om me van het gaat helemaal fout met Sien.

Things are going completely wrong with Sien.

Nee, Anker belde eerst.

No, Anker called first.

Anker belde mij op van het gaat helemaal fout met Sien.

Anker called me to say that everything is going wrong with Sien.

Ik stelde vraag aan haar.

I asked her a question.

Zal ik komen?

Shall I come?

Waarvan ik tegelijkertijd ook bedacht van wat een rare vraag.

Of which I simultaneously thought what a strange question.

Natuurlijk, je stapt in de auto en je gaat daar naartoe.

Of course, you get in the car and go there.

Dus dat heb ik ook gedaan.

So I did that too.

En.

And.

Ja, hij was eigenlijk al.

Yes, he actually was.

Ze hadden Sien wel gereanimeerd.

They had indeed resuscitated Sien.

Hij was zes en een halve maand oud, maar hij heeft nog 24 uur in het ziekenhuis gelegen.

He was six and a half months old, but he has already spent 24 hours in the hospital.

Ze hebben ook nog een operatie gedaan en nou ja, na 24 uur is toen besloten om hem van

They also performed a surgery and well, after 24 hours it was then decided to take him off

apparatuur af te halen en toen was hij ook meteen weg.

to pick up equipment and then he was immediately gone.

Dus dat was het eigenlijk, maar wel daar de hele tijd bij geweest en alles gezien en meegemaakt.

So that was it, but I was there the whole time and saw and experienced everything.

Hoe zwart en hoe zwaar is dat geweest?

How black and how heavy has that been?

Ja, dat kan ik eigenlijk zo niet zeggen.

Yes, I can't really say that like this.

Ik vond het niet.

I didn't find it.

Het is een moeilijke vraag, want eigenlijk denk ik van ja, het was niet op dat moment was dat niet zwart of heel erg moeilijk.

It's a difficult question because I actually think yes, it wasn't at that moment black or very difficult.

Je zit in de situatie en je handelt de hele tijd.

You are in the situation and you are acting all the time.

Ik zag wat er gebeurde.

I saw what happened.

Ik zag ook, ik wist ook meteen ja, dit gaat niet meer goed komen.

I saw it too, I immediately knew yes, this is not going to end well.

Dit.

This.

Dit kindje is.

This child is.

Hij gaat sterven, maar ja, je zit de hele tijd in een ja, ik kan het niet uitleggen, maar zwart en dat dat is het niet zeg maar zo zie ik het niet in ieder geval.

He is going to die, but yes, you're in a, well, I can't explain it, but black and that's not how I see it, at least not like that.

Maar je werd eerst overspoeld zeg je door geluk en door liefde.

But you first got overwhelmed, you say, by happiness and by love.

Ja.

Yes.

Werd je toen niet overspoeld of dat je kopje onder ging in verdriet of in rouw?

Did you not feel overwhelmed or that you were drowning in sadness or mourning?

Nee.

No.

Nee, op dat moment helemaal niet zeg maar gewoon heel erg gevangen in wat er allemaal moet gebeuren.

No, at that moment not at all, just very much caught up in everything that needs to happen.

Wat doe je en er heel erg voor mijn dochter en haar man zijn en allerlei dingen bedenken gewoon en er zijn meerdere mensen al overleden.

What you do is be very there for my daughter and her husband and think of all sorts of things, and several people have already passed away.

Dus we waren eigenlijk al ook zo van nou misschien gaat hij dan daar naartoe of kan iemand hem ergens opvangen weet je wel meer.

So we were actually already thinking, well, maybe he will go there or can someone pick him up somewhere, you know more.

Dat zat in m'n hoofd.

That was on my mind.

Je gelooft in een soort leven na de dood.

You believe in some kind of life after death.

Ja, dat denk ik wel ja.

Yes, I think so.

Was dat dan troost?

Was that then comfort?

Ja, vond ik wel een veilig gevoel eigenlijk dat er ergens energieën zijn of wat dan ook hè hoe je het ook wil noemen die hem daar zouden ontvangen en mee zouden nemen en dat het dan voor hem goed zou zijn zeg maar dus dat dacht ik wel.

Yes, I actually found it a reassuring feeling that there are energies or whatever you want to call them that would receive him there and take him along, and that it would be good for him, so to speak, that’s what I thought.

Daar geloofde ik wel in.

I did believe in that.

En dat gaf zeker troost in een ja, ja.

And that surely provided comfort in a yes, yes.

Maar kon jij er ook zijn voor Anke en Jasper?

But could you also be there for Anke and Jasper?

Ja, ik denk eigenlijk alleen maar ik was niet met mezelf bezig of wat dat voor mij betekende maar heel erg ik was opeens zeg maar weer meteen moeder.

Yes, I was actually thinking that I wasn't focused on myself or what that meant for me, but rather I suddenly became a mother again, you could say.

Dat was het.

That was it.

Ja.

Yes.

Ja, dus voor mezelf was ik helemaal niet bezig zeg maar het was echt voor hun.

Yes, so for myself I wasn't really busy, I mean it was really for them.

Ja.

Yes.

Ik ben de hele week ook bij hun geweest tot en met de dag na de begrafenis en ja is geen moment iets van mezelf opgekomen heel erg gefocust op wat is er voor hun nodig en wat kan ik doen en waar kan ik het ondersteunen.

I have been with them all week, up to and including the day after the funeral, and yes, I haven't thought of myself for a moment, very focused on what they need and what I can do and where I can support.

Kun je met terugwerkende kracht zeggen dat je later wel dat verdriet hebt gekregen?

Can you retrospectively say that you later experienced that sadness?

Ja, weken later.

Yes, weeks later.

Want eerst ben ik thuis en dan is het afgelopen.

Because first I'm home and then it's over.

Ik dacht nou nu houdt alles op.

I thought, now everything is coming to an end.

Dit is het ergste wat er in mijn leven gebeurd is.

This is the worst thing that has ever happened in my life.

Het allerergste?

The very worst?

Allerergste ja.

Absolutely the worst, yes.

Het aller allerergste.

The absolute worst.

Ik realiseerde me opeens ook heel erg wat mijn moeder had meegemaakt toen zij haar 25 jarige dochter verloor.

I suddenly realized very much what my mother had gone through when she lost her 25-year-old daughter.

Daar had ze het heel vaak over.

She talked about that very often.

En ik was 12 toen dat gebeurde.

And I was 12 when that happened.

Dus ik weet dat ik nog vaak dacht van ja maar wij zijn ook leuk hè, waarom gaat het altijd over haar, over haar oudste dochter.

So I often thought, yes, but we are nice too, right? Why does it always have to be about her, about her oldest daughter?

Maar toen ik het bij Anke meemaakte toen begreep ik in één keer, oh dat bedoelde mijn moeder, daar had ze het over.

But when I experienced it with Anke, I suddenly understood, oh that’s what my mother meant, that’s what she was talking about.

Dus dat werd opeens heel erg duidelijk.

So that suddenly became very clear.

Eerste week alleen maar heel erg moe geweest en het verdriet kwam zo met de tijd eigenlijk.

The first week I was just very tired and the sadness actually came with time.

Steeds meer.

More and more.

Steeds meer?

More and more?

Ja steeds meer.

Yes, more and more.

Het verdriet werd steeds groter naarmate ik me realiseerde van dat het heel veel invloed had op mijn toekomst.

The sadness grew greater as I realized that it had a huge impact on my future.

En dat begreep ik niet meteen.

And I didn't understand that right away.

Omdat ik dacht ik had een leuk leven voordat Siem geboren werd, hoe kan dit?

Because I thought I had a nice life before Siem was born, how is this possible?

Wat is hier aan de hand?

What's going on here?

Maar rondom zo'n kleintje ga je heel erg toekomstgericht kijken.

But around such a little one, you start to look very future-oriented.

En ja allerlei fantasieën.

And yes, all sorts of fantasies.

Allerlei fantasieën hebben van wat je er allemaal mee gaat doen en hoe leuk dat dat allemaal is.

Various fantasies about what you will do with it and how fun all of that is.

En daar blijft niks meer van over.

And there’s nothing left of it.

Dus het leek net alsof mijn leven ook heel erg stil stond.

So it felt like my life was really at a standstill.

Ja en dan in een zekere schaduw.

Yes, and then in a certain shadow.

Ja.

Yes.

En toen een aantal jaren later mocht Anke opnieuw zwanger worden.

And then, a number of years later, Anke was allowed to become pregnant again.

Ja.

Yes.

Had je toen opnieuw die hoop en die fantasie?

Did you have that hope and fantasy again at that time?

In mindere mate, met argwaan.

To a lesser extent, with suspicion.

Ja.

Yes.

Het was heel erg dubbel omdat ik me er heel erg op verheugde.

It was very contradictory because I was really looking forward to it.

Er kwam een tweede kindje.

A second child came.

Daar was ik heel erg blij om.

I was very happy about that.

Maar ik dacht nee het moet eerst maar eens geboren worden.

But I thought no, it first has to be born.

En als het dan geboren is dan moeten we eerst de eerste twee jaar door.

And once it is born, we have to get through the first two years first.

Die slag aan de arm had je intussen wel?

You've had that arm injury in the meantime, right?

Ja, reserve.

Yes, reserve.

Nog niet geloven dat het zomaar goed is of dat het zomaar goed komt.

Still not believing that it will be okay just like that or that it will turn out okay.

Met het overlijden van Siem was dat wel een van de dingen waarvan ik dacht van dat ben ik wel goed verloren.

With the passing of Siem, that was definitely one of the things I thought I had lost for good.

Het vertrouwen verloren in een gezonde zwangerschap en een gezonde baby en een gezonde toekomst.

Lost confidence in a healthy pregnancy, a healthy baby, and a healthy future.

Ja en in een soort van maakbare wereld.

Yes, in a kind of manageable world.

Want bij die tweede zwangerschap ging het eigenlijk ook niet goed.

Because the second pregnancy didn't go well either.

Nee dat was na acht weken. Het hartje deed het wel zeg maar dat was al een goed nieuws.

No, that was after eight weeks. The little heart was doing well, so that was already good news.

Maar na acht of negen weken werd het een misgrens.

But after eight or nine weeks, it became a disaster.

En toen gingen er weer een paar jaar voorbij.

And then a few more years went by.

Eigenlijk steeds hopen dat er wel weer een zwangerschap kwam.

Actually always hoping that there would be a pregnancy again.

En die kwam er in 2019.

And that came in 2019.

En die werd afgebroken met achttien weken.

And that was terminated at eighteen weeks.

Het kindje werd stilgeboren?

Was the baby stillborn?

Het kindje werd stilgeboren ja.

The baby was stillborn, yes.

Zo noemen ze dat nu he.

That's what they call it now, huh.

Was dat klap op klap op klap?

Was that slap after slap after slap?

Kun je zeggen dat heeft mijn leven gehaald?

Can you say that it has saved my life?

Het heeft mijn leven eigenlijk een soort donkere kant gegeven.

It has actually given my life a sort of dark side.

Want je zegt ik heb een leuk leven gehad tot de geboorte van Siem.

Because you say I had a nice life until the birth of Siem.

En daarna is er veel schaduw over je heen gevallen.

And then a lot of shadow has fallen over you.

Dat zijn als ik er op terugkijk en dat doe ik heel vaak.

That's what it is when I look back on it, and I do that very often.

Het zijn ik zou kunnen zeggen het zijn tien hele lastige jaren geweest op dit stuk.

I could say it has been ten very difficult years in this respect.

Eigenlijk he.

Actually, you know.

Want Siem is in 2012 overleden.

Because Siem passed away in 2012.

En Lieuwe in 2019 is die stilgeboren.

And Lieuwe was stillborn in 2019.

Dus het waren wel hele moeilijke jaren met alles wat er in gebeurde ook.

So it was really difficult years with everything that happened as well.

Wat Anke ook moest meemaken en Jasper ook moest meemaken.

What Anke also had to experience and Jasper also had to experience.

Dus ik heb de hele tijd hoop gehad op wel kleinkinderen.

So I have always had hope for grandchildren.

Omdat me dat ontzettend fantastisch leek kleinkinderen hebben.

Because it seemed incredibly fantastic to me to have grandchildren.

Ik had natuurlijk die 6,5 maand meegemaakt.

Of course, I had experienced those 6.5 months.

En daar wist ik dus alles van dacht ik.

And there I thought I knew everything about it.

Ja dat komt dan niet meer.

Yes, that won't happen anymore.

Dus ik ben ook gaandeweg steeds meer afscheid gaan nemen van mijn oma's schap.

So I have gradually been saying goodbye to my grandmother's sheep.

En hoe doe je dat dan?

And how do you do that then?

Proberen om het te accepteren dat deze dingen in je leven kunnen gebeuren.

Trying to accept that these things can happen in your life.

En steeds bedacht het leven is zo moeilijk.

And still, life is so difficult.

Het leven is zo mooi.

Life is so beautiful.

Ja dit is gewoon verschrikkelijk wat me overkomt.

Yes, this is just terrible what is happening to me.

Waarom? Waarom bij mij? Waarom moet ik dit hebben?

Why? Why me? Why do I have to have this?

Nou op een gegeven moment heb ik me wel gerealiseerd.

Well, at one point I did realize.

Die waarom vraag is totaal niet van belang.

That "why" question is totally irrelevant.

Dat doet er niet toe waarom.

It doesn't matter why.

Dit zijn dingen die gebeuren.

These are things that happen.

Ja neem het mee in de rest van mijn leven.

Yes, I will take it with me for the rest of my life.

Probeer er iets moois van te maken.

Try to make something beautiful out of it.

Ja.

Yes.

Maar hoe doe je dat dan?

But how do you do that then?

Opnieuw gaan kijken naar de kleine dingen die ook geluk geven.

Looking again at the little things that also bring happiness.

Het samenzijn.

The togetherness.

Met hun bijvoorbeeld.

With them, for example.

Met Anke en Jasper vind ik erg fijn dat wij een hele goeie in deze periode zeg maar dat we daar zo goed over hebben kunnen praten.

With Anke and Jasper, I really appreciate that we have such a good connection during this period, so to speak, and that we've been able to talk about it so well.

Zou je bijna kunnen zeggen dat al die ervaringen van het verlies.

You could almost say that all those experiences of loss.

Dat dat jullie onderlinge band laat ik zeggen verdiept heeft.

That it has deepened your mutual bond, let me say.

Ik kan er geen mooie draai aan geven.

I can't put a nice spin on it.

Maar ik hoor jou wel zeggen er is een speciale band ontstaan tussen Anke, Jasper en jou.

But I do hear you say that a special bond has formed between Anke, Jasper, and you.

Ja.

Yes.

Zij hebben mij heel erg toegelaten in hun rouw en in alles wat zij meemaakten.

They really allowed me into their mourning and in everything they experienced.

Daar hebben ze me heel erg in toegelaten.

They really let me in on that.

En dat heb ik.

And I have that.

Ja dat heeft mij ontzettend geholpen ook.

Yes, that has helped me tremendously as well.

Ook in mijn eigen rouwproces.

Also in my own grieving process.

Ja.

Yes.

Ook de manier waarop zij naar mij keken.

Also the way they looked at me.

Wat ik verloor als oma zeg maar.

What I lost, so to speak, as a grandmother.

En dat we daarover hadden.

And that we talked about that.

Dat heeft mij heel erg geholpen.

That has helped me a lot.

Maar kon je wel kijken naar spelende kinderen die op een gegeven moment de leeftijd van Siem zouden hebben gehad?

But could you watch children playing who, at a certain point, would have reached Siem's age?

Nee in het begin niet.

No, not at the beginning.

Ik weet dat Siem is in mei overleden.

I know that Siem passed away in May.

En ik ging met een vriendin in juli of zo naar Terschelling.

And I went to Terschelling with a friend in July or so.

De bedoeling was drie weken.

The intention was three weeks.

En ik ben na ongeveer tien dagen ben ik weer naar huis gegaan.

And I went home again after about ten days.

Omdat het zo'n familiegebeuren was.

Because it was such a family affair.

En ik daar allemaal kinderen zag.

And I saw all those children there.

Opa, oma.

Grandpa, grandma.

En ik dacht nee ik kan het niet aanhoren.

And I thought no, I can't listen to it.

Het is me te veel.

It's too much for me.

En ja soms wilde ik wel een kind van de fiets slaan of zo.

And yes, sometimes I wanted to hit a child off their bike or something.

Dat ik zorgde weg jij.

That I cared while you were away.

Of als kinderen naar het lachen waren vond ik het echt niet fijn.

Or if the children were up to laughing, I really didn't like it.

Ja daar heb ik me op een gegeven moment van gerealiseerd.

Yes, at a certain point I realized that.

Ja maar alles.

Yes, but everything.

Als ik de tv aanzet.

When I turn on the TV.

Ik zet de radio aan.

I turn on the radio.

Als ik naar buiten kijk.

When I look outside.

Overal zijn kinderen.

Children are everywhere.

Dus ik moet.

So I have to.

Ik moet.

I have to.

Kinderen vond ik altijd heel erg leuk.

I always found children to be very nice.

Dus ik dacht ja ik wil dat gevoel ook weer terug hebben.

So I thought, yes, I want to feel that way again.

Dat kinderen gewoon heel grappig zijn.

That children are just really funny.

En leuk om mee om te gaan.

And nice to get along with.

Dus dat is wel gelukt.

So that worked out well.

Dat is gelukt.

That worked.

Dat is gelukt ja.

That worked out, yes.

Is er ook een zongtekst Ellie waar je van zegt.

Is there a song lyric Ellie that you like?

Die tekst heeft me toch ook wel gedragen.

That text has carried me as well.

Ik luisterde altijd heel veel.

I always listened a lot.

Ik luisterde altijd heel veel muziek.

I always listened to a lot of music.

En na de overlijden van de SIEM heb ik dat niet meer gedaan.

And after the death of the SIEM, I stopped doing that.

Omdat ik dat niet vond passen.

Because I didn't think that fit.

En maanden later constateerde ik dat Anke en Jasper een cd'tje opzetten in huis.

And months later I noticed that Anke and Jasper were playing a CD at home.

En toen dacht ik.

And then I thought.

Oh dat kan dus wel.

Oh, so that is possible.

Gewoon verdrietig zijn.

Just being sad.

En muziek tegelijkertijd luisteren.

And listen to music at the same time.

Het allereerste wat ik toen gedaan heb is.

The very first thing I did then is.

Van Mercedes Xhosa.

From Mercedes Xhosa.

Gracias a la vida.

Thank you for life.

En dat betekent?

And what does that mean?

Dank aan het leven.

Thank you for life.

Die heb ik toen misschien wel 20 keer achter elkaar gedraaid.

I might have played that 20 times in a row back then.

Dat nummer.

That number.

En ik had de tekst van Bram van Meulen altijd in mijn hoofd.

And I always had the text of Bram van Meulen in my head.

Met ik heb een steen verlegd in de rivier.

"I have moved a stone in the river."

En dat vond ik heel erg mooi passend ook.

And I found that very beautifully fitting as well.

En van dat zo'n kindje.

And such a child.

Wat maar heel kort eigenlijk in het leven is geweest.

What has actually been very short in life.

Dat die zoveel kan veranderen.

That it can change so much.

Bijzondere gebeurtenis eigenlijk ook.

Actually a special event.

Heb je die tekst gezien?

Did you see that text?

Heb je die tekst paraat?

Do you have that text ready?

Ja wil je er een stukje van horen?

Yes, do you want to hear a piece of it?

Je hebt een steen verlegd in een rivier op aarde.

You have moved a stone in a river on Earth.

Het water gaat er anders dan voorheen.

The water is flowing differently than before.

De stroom van de rivier hou je niet tegen.

You cannot hold back the flow of the river.

Het water vindt er altijd een weg omheen.

Water always finds a way around it.

Misschien eens, gevuld door sneeuw en regen.

Perhaps once, filled with snow and rain.

Neemt de rivier jouw kiezel met zich mee.

Does the river take your pebble with it?

Om hem dan glad en rondgesleten te laten rusten in de luwte van de zee.

To let him rest smooth and round-worn in the shelter of the sea.

Je hebt een steen verlegd in een rivier op aarde.

You have moved a stone in a river on Earth.

Nu weet jij dat je nooit zal zijn vergeten.

Now you know that you will never be forgotten.

Je leverde het bewijs van je bestaan.

You provided proof of your existence.

Omdat door het verleggen van die ene steen de stroom nooit meer dezelfde weg zal gaan.

Because by moving that one stone, the flow will never take the same course again.

Ik heb nog twee vragen.

I have two more questions.

Welke herinnering heb je nog aan Siem?

What memory do you still have of Siem?

Siem voel ik altijd bij me.

I always feel Siem with me.

En ehm.

And um.

Ik voel hem vooral op mijn been staan.

I mainly feel it standing on my leg.

Met de armpjes om mijn nek.

With the little arms around my neck.

En dan heel hard springen op mijn been.

And then jump very hard on my leg.

Zo voel ik hem altijd eigenlijk bij mij.

That's how I always feel him with me.

Dat was de situatie.

That was the situation.

Tien dagen voor zijn overlijden was ik samen met Anke en hem op vakantie.

Ten days before his death, I was on vacation with Anke and him.

En toen heeft hij dat heel veel gedaan.

And then he did that a lot.

Dus.

So.

Een heel sterk gevoel is dat.

That's a very strong feeling.

Ja en eigenlijk zie ik heel erg ehm.

Yes, and actually I see very much uh.

Ik zie hem eigenlijk altijd lachen.

I actually always see him laughing.

Dat is het.

That is it.

En komt het gevoel van die herinneringen en de beelden en de gevoelens.

And the feeling of those memories and the images and the emotions comes.

Komen die rond de kerstdagen nog heftiger bij je terug?

Do they come back to you even more intensely around Christmas time?

Of spelen dat soort dagen geen grote rol meer?

Or do those kinds of days no longer play a major role?

Nee ik ehm.

No, I um.

Ik heb wel meer herinneringen rondom zijn overlijdensdag en zijn geboortedag.

I have more memories surrounding his death day and his birthday.

En voor de rest eigenlijk het hele jaar.

And for the rest, actually the whole year.

Het is nu twaalf, nee elf jaar geleden.

It is now twelve, no, eleven years ago.

En het verbaast me zelf dat het gewoon iedere dag opnieuw aanwezig is.

And I am even surprised that it is just present every single day.

Ik kan me niet herinneren dat er ergens één dag is.

I can't remember that there is one day anywhere.

Geweest in deze elf jaar dat ik niet aan hem gedacht heb.

I haven't thought about him at all in these eleven years.

Of hem niet gevoeld heb.

Or I haven't felt him.

En ik hoef daar helemaal geen moeite voor te doen.

And I don't have to put any effort into that at all.

Het gaat helemaal vanzelf.

It happens all by itself.

Hij is er eigenlijk altijd.

He is actually always there.

Is dat dan een soort troost of is dat een soort last voor je?

Is that a kind of comfort or is it a kind of burden for you?

Nee ik vind dat heel fijn.

No, I really like that.

Omdat?

Because?

Dat het een hele prettige aanwezigheid is.

That it is a very pleasant presence.

En in het begin vond ik dat wel moeilijk.

And in the beginning, I found that quite difficult.

Maar de laatste jaren word ik daar heel blij van.

But in recent years, I have become very happy about that.

Dat ik hem nog steeds zo dicht bij me heb.

That I still have him so close to me.

Ben je toch nog een soort oma?

Are you still a kind of grandma?

Ja, zo zou je het kunnen zeggen.

Yes, you could say that.

Ja.

Yes.

Dankjewel.

Thank you.

Graag gedaan.

You're welcome.

Lieve Ellie.

Dear Ellie.

Lieve oma Ellie.

Dear Grandma Ellie.

Ben ik geneigd je te noemen.

Am I inclined to call you.

Zoals je ook zelf beaamde aan het einde van het gesprek.

As you also confirmed yourself at the end of the conversation.

Wat ik zo net beluisterde.

What I just listened to.

Waarin je vertelt over je kleinzoon Sien.

In which you tell about your grandson Sien.

Die slechts zes en een halve maand was toen hij overleed.

He was only six and a half months old when he died.

Ik zal me even aan je voorstellen.

I will introduce myself to you.

Mijn naam is Ina Veldman.

My name is Ina Veldman.

Klankbord en mitsgezel bij Verlies en Rouw Ervaringen.

Sounding board and companion for Loss and Grief Experiences.

En voorganger bij Uitvaarten.

And officiant at funerals.

In de eerste weken na het overlijden van Sien.

In the first weeks after Sien's passing.

Zette je je bijna automatisch over jouw eigen pijn heen.

You almost automatically put aside your own pain.

Om te kunnen doen wat gedaan moest worden.

To be able to do what needed to be done.

Namelijk de hele praktische zaken.

Namely the whole practical matters.

Van het regelen van een uitvaart voor je kleinzoon.

From arranging a funeral for your grandson.

Alleen op deze manier kon je Anke en Jasper bijstaan.

Only in this way could you assist Anke and Jasper.

In die allereerste moeilijke weken.

In those very first difficult weeks.

Ik denk dat het niet zo duidelijk is.

I think it's not that clear.

Ik denk dat dit heel herkenbaar is voor veel luisteraars.

I think this is very recognizable for many listeners.

Als moeder wil je op zo'n moment weer volop voor je kind zorgen.

As a mother, you want to fully care for your child again at such a moment.

En tegelijkertijd ben je zo machteloos.

And at the same time you feel so powerless.

Je kunt het verdriet, de pijn niet wegnemen.

You cannot take away the sorrow, the pain.

Zoals je vroeger deed met een kusje op een zere knie.

Like you used to do with a kiss on a sore knee.

Doordat ze hun eigen verdriet aan de kant schuiven.

By putting their own sorrow aside.

Om er te kunnen zijn voor hun kind.

To be there for their child.

Is de kans groot dat het verdriet van grootouders niet wordt gezien.

Is there a great chance that the sorrow of grandparents goes unnoticed?

Wellicht ervaart u het als luisteraar zelf ook.

Perhaps you experience it yourself as a listener as well.

Dat er dikwijls niet voldoende aandacht is.

That there is often not enough attention.

Voor deze specifieke rouw.

For this specific mourning.

Meestal wordt er naar uw kind gevraagd.

Most of the time, your child is being asked about.

En niet hoe het met u gaat.

And not how you are doing.

De aandacht gaat logischerwijs als vanzelf naar de ouders.

The attention naturally goes to the parents.

Ik denk dat onderschat wordt hoe diep deze rouw is.

I think the depth of this grief is underestimated.

Omdat het tweevoudig is.

Because it is double.

Je verliest je kleinkind.

You are losing your grandchild.

En je voelt de pijn van de moeder van je kleinkind.

And you feel the pain of the mother of your grandchild.

Jouw kind.

Your child.

Net als zoveel andere grootouders genoot je van je kleinkind, Ellie.

Like so many other grandparents, you enjoyed your grandchild, Ellie.

Het verlies van Sien is ook het verlies van de verwachtingen die jij had voor de toekomst samen met hem.

The loss of Sien is also the loss of the expectations you had for the future together with him.

Die verwachtingen scheppen een diep doorvoelde band.

Those expectations create a deeply felt bond.

En als deze wordt verbroken raakt dit jou als oma in het diepst van je ziel.

And if this is broken, it affects you as a grandmother in the depths of your soul.

Al je verwachtingen en hoop werden de grond ingeslagen.

All your expectations and hopes were dashed to the ground.

En het was alsof je leven stil stond.

And it was as if your life came to a standstill.

Misschien had je zelfs het gevoel dat ook jouw leven ophield.

Maybe you even felt that your life was coming to an end too.

Want kleinkinderen geven je een toekomst.

Because grandchildren give you a future.

Grootouders komen bij de vraag hoe ze nu hun toekomst vorm kunnen geven.

Grandparents are faced with the question of how they can shape their future.

In jouw situatie een toekomst zonder Sien.

In your situation, a future without Sien.

Zonder kleinkinderen.

Without grandchildren.

Omdat ook twee andere kleinkinderen het leven niet konden beginnen.

Because two other grandchildren also could not begin life.

Je vertelt hoe je later toch bij je eigen rouw kon komen.

You describe how you eventually came to terms with your own grief.

En dat je met Anke en Jasper ook openlijk kon praten over wat het verlies van Sien met jou deed als oma.

And that you could openly talk with Anke and Jasper about what the loss of Sien did to you as a grandmother.

En prachtig hoe je ook de muziek weer hebt gevonden.

And it's wonderful how you have found the music again.

Je kunt ervaren dat muziek zo'n troostende werking kan hebben.

You can experience that music can have such a comforting effect.

Dit alles heeft je geholpen om de kleine dingen van het leven die geluk geven nu zo innig te waarderen.

All of this has helped you to appreciate the small things in life that bring happiness so deeply now.

Jij, Anke en Jasper lijken een goede balans gevonden te hebben tussen afstand en nabijheid.

You, Anke, and Jasper seem to have found a good balance between distance and closeness.

Geven en nemen.

Give and take.

Waardoor jullie relatie zich kon verdiepen.

Which allowed your relationship to deepen.

Ik denk dat het de kunst is om niet het verdriet te dragen van je kind.

I think it is an art not to carry the sorrow of your child.

Maar het verdriet mee te dragen.

But to carry the sorrow.

Je draagt het samen.

You carry it together.

Want alles wat je samen draagt wordt lichter.

Because everything you carry together becomes lighter.

En schept een intense band.

And creates an intense bond.

Lieve Ellie, Sien is heel dicht bij jou.

Dear Ellie, Sien is very close to you.

Hij blijft het jongetje dat op je been zit en naar je lacht.

He remains the little boy sitting on your leg and smiling at you.

Rauwen is geen georganiseerde reis.

Grieving is not an organized journey.

Enkel een trektocht waarin ieders unieke weg stapsgewijs zal ontstaan.

Only a journey in which everyone's unique path will gradually emerge.

Ook jouw weg, Ellie.

Your way as well, Ellie.

En ik wens je toe dat je wat was en niet zal zijn in liefde kunt zegenen.

And I wish for you to be able to bless what was and will not be in love.

Dat je wat is in vertrouwen kunt aanvaarden.

That you can accept something in confidence.

En dat je wat komt in overgave.

And that you come in surrender.

In overgave tegemoet kunt zien.

Can look forward to in surrender.

Vrede voor jou.

Peace to you.

Deze podcast is een initiatief van de vereniging Leven met Dood.

This podcast is an initiative of the association Living with Death.

Het meest professionele en ervaren adres waar jij met jouw verlies en verdriet direct gehoord en begrepen wordt.

The most professional and experienced place where you are heard and understood directly with your loss and grief.

Bij de vereniging worden liefde, leven en dood in één adem genoemd en gevoeld.

In the association, love, life, and death are mentioned and felt in one breath.

Zij ondersteunt, begeleidt en verbindt mensen die rouwen.

She supports, guides, and connects people who are grieving.

Wij hebben de expertise en de compassie om jou in jouw proces te begeleiden.

We have the expertise and compassion to guide you in your process.

En ik nodig je uit om jouw verhaal en ervaring met ons te delen.

And I invite you to share your story and experience with us.

Want rouwen, dat doe je niet alleen.

Because grieving, you don't do it alone.

Heb je behoefte aan een luisterend oor en een hartverwarmend gesprek?

Do you need a listening ear and a heartwarming conversation?

Dan kun je vandaag nog kosteloos contact met ons opnemen.

Then you can still contact us free of charge today.

Via de website.

Through the website.

Via de chatservices.

Through the chat services.

Of bel 085 4014 250.

Or call 085 4014 250.

En vergeet vooral niet om je aan te melden voor onze nieuwsbrief.

And don't forget to sign up for our newsletter.

In de afleveringsbeschrijving op jouw favoriete podcast platform kun je links naar deze diensten vinden.

In the episode description on your favorite podcast platform, you can find links to these services.

Of ga naar www.levenmetdood.nl

Or go to www.levenmetdood.nl