4. Heimwee | NH Nieuws

MUZIEK

MUSIC

Dat is niet van de katholieken uit het dorp, om het even zwart-wit te noemen.

That is not from the Catholics in the village, to put it in black and white.

Nee, dat is van de gemeenschap, dat gebouw.

No, that building belongs to the community.

MUZIEK

MUSIC

Ja, trots. Wat kun je hier nog...

Yes, proud. What else can you do here...

Trots, blij, fijn dat het allemaal weer kan.

Proud, happy, nice that it can all happen again.

Fijn dat het mogelijk is.

Nice that it is possible.

Eigenlijk heb je er geen woorden voor.

Actually, you don't have words for it.

Er zijn zoveel gevoelens die even nu door je heen gaan.

There are so many feelings that are going through you right now.

De laatste week is toch keihard gewerkt...

The last week has been really hard work...

door heel veel vrijwilligers om de kerk schoon te maken.

by a lot of volunteers to clean the church.

De versiering aan te brengen.

To apply the decoration.

Ja, en gewoon het feit dat je hier weer met elkaar kunt vieren.

Yes, and just the fact that you can celebrate together here again.

Dat is fantastisch.

That is fantastic.

Kerstavond 2022.

Christmas Eve 2022.

Het kerstfeest.

The Christmas celebration.

Het is eindelijk zover.

It has finally arrived.

De eerste viering in de herbouwde Urbanuskerk.

The first celebration in the rebuilt Urbanus church.

Pastoor Jongerden staat vlak voor de dienst...

Pastor Jongerden is just before the service...

als trotse vader voor in de kerk.

as a proud father at the front of the church.

Ik vraag hem hoe het voelt om weer terug te zijn.

I ask him how it feels to be back again.

Eigenlijk ook weer heel vertrouwd.

Actually, it feels very familiar again.

Dat is eigenlijk wel weer jammer.

That's actually a pity.

Niet jammer, want het is natuurlijk prachtig dat die gevelven weer terug zijn.

Not a pity, because it's of course wonderful that those facade windows are back.

Maar het voelt zo vertrouwd alsof er niets gebeurd is.

But it feels so familiar as if nothing has happened.

Tegelijkertijd is er heel veel gebeurd.

At the same time, a lot has happened.

Er ligt een nieuwe vloer in.

A new floor has been installed.

Nieuwe lichtinstallatie.

New lighting installation.

Het is nu donker, maar we hebben ook een paar nieuwe glas- en loodramen.

It is dark now, but we also have a few new stained glass windows.

Ja, die kerk ziet er gewoon weer fantastisch uit.

Yes, that church looks fantastic again.

En door de lichte kleur van de vloer...

And because of the light color of the floor...

lijkt het wel alsof deze kerk veel groter is.

It almost seems like this church is much bigger.

Dus het is gewoon weer een hele andere kerk geworden.

So it has simply become a completely different church again.

En tegelijkertijd voelt het zo vertrouwd...

And at the same time, it feels so familiar...

omdat het zo mooi in de stijl gebouwd is...

because it is built so beautifully in style...

als toen Kuipers het bedacht heeft, architect Pierre Kuipers.

when Kuipers thought of it, architect Pierre Kuipers.

Jongerden is niet de enige die dat vindt.

Jongerden is not the only one who thinks that.

Vrijwel iedereen die ik spreek...

Almost everyone I talk to...

roemt architect Cor Bouwstra om zijn vakwerk.

architect Cor Bouwstra is praised for his craftsmanship.

Hij slaagt erin de Urbanuskerk haar oude Kuipers te noemen.

He succeeds in calling the Urbanus Church its old Kuipers.

De Urbanuskerk.

The Urbanus Church.

Hoe doet hij dat?

How does he do that?

Welke traditionele elementen kan hij in oude luisteren herstellen?

Which traditional elements can he restore in old listening?

In deze laatste aflevering neem ik je mee in de herbouw.

In this final episode, I will take you through the reconstruction.

Ik spreek architect Bouwstra in de pastorie...

I speak architect Bouwstra in the rectory...

waar het die dag wat rumoerig is.

where it is a bit noisy that day.

Vrijwilligers zijn druk bezig met het uitladen van een levensgrote kerststal...

Volunteers are busy unloading a life-sized nativity scene...

en versieren de kerk voor de kerstviering.

and decorate the church for the Christmas celebration.

Bouwstra neemt me mee naar de dag waarop hij voor het eerst ging kijken...

Bouwstra takes me back to the day when he went to see it for the first time...

naar de resten van de afgebrande kerk.

to the remains of the burned-down church.

Dan zie je eigenlijk...

Then you actually see...

een kerk die van binnen nogal droevig is...

a church that is quite sad on the inside...

en waarvan de buitenmuren goed staan.

and of which the outer walls are in good condition.

En omdat we redelijk veel ervaring hebben...

And because we have quite a lot of experience...

met de herbouw van verbrande gebouwen.

with the reconstruction of burned buildings.

Ze hadden daarvoor een stuk of vijf, zes gebouwen al herbouwd hebben naar brand.

They had already rebuilt about five or six buildings after the fire.

Een beetje wisselend.

A bit variable.

Sommigen waren heel erg ingestort.

Some had collapsed very badly.

Zwijnsberg hadden wij in Helvoort.

We had a pig mountain in Helvoort.

Dat was een van de eerste afgebrande gebouwen.

That was one of the first burned buildings.

Maar we hadden ook te maken gehad met daarna...

But we would also have had to deal with afterwards...

met de Clemenskerk op Ameland.

with the Clemens Church in Ameland.

Ook een Kuiperskerk.

Also a Kuipers church.

En daar was niks anders van over als een aantal muren.

And nothing else remained but a number of walls.

Die hadden we ook herbouwd.

We had rebuilt that as well.

En dan gaat het vaak om een grote invulling die je moet plegen.

And then it's often about a large filling that you have to make.

Maar als de muren overeind blijven staan...

But if the walls remain standing...

dan ziet het resultaat daarna heel geloofwaardig uit.

then the result looks very credible afterwards.

Alsof de kerk niet weg geweest is.

As if the church has never been gone.

Want je wil geen nieuwbouw hebben als je hem gaat herstellen.

Because you don't want new construction when you're going to restore it.

Bouwstra had dus al ervaring met de restauratie...

Bouwstra already had experience with restoration...

van de Clemenskerk op Ameland die in 2013 afbrandde.

of the Clemens Church on Ameland that burned down in 2013.

Het was de eerste in een reeks Kuiperskerken die in vlammen opging.

It was the first in a series of Kuipers churches that went up in flames.

Bijna gelijktijdig met de Urbanus raakte in 2018...

Almost simultaneously with the Urbanus, in 2018...

de Irene-Emma-Elisabeth-kerk in Valkenburg zwaar beschadigd bij een brand.

The Irene-Emma-Elisabeth church in Valkenburg severely damaged by a fire.

Dat kerkgebouw wordt dan al decennia lang gebruikt als horecagelegenheid.

That church building has been used as a hospitality venue for decades.

Van de laatste brand is de rook nog amper opgetrokken.

The smoke from the last fire has barely cleared.

Afgelopen nieuwjaarsnacht brandde het dak van een Kuiperskapel in Veghel af.

Last New Year's Eve, the roof of a Kuiperskapel in Veghel burned down.

Het jaar na de brand in de Urbanus gaan Bouwstra en zijn team...

The year after the fire in the Urbanus, Bouwstra and his team...

vol enthousiasme aan de slag met het maken van een plan voor de herbouw.

Enthusiastically getting started on making a plan for the reconstruction.

Hij stelt de parochianen voor een keuze.

He presents the parishioners with a choice.

Ik had eigenlijk het idee, misschien kunnen we dit ook al heel erg tijds doen.

I actually had the idea, maybe we can do this very timely as well.

Dus erg tijds de gewelven afmaken, gewoon helemaal nieuw en oud in elkaar weven.

So it's really time to finish the vaults, just completely weave new and old together.

Maar ik merkte dat de parochieën zozeer hing aan hun oude kerk.

But I noticed that the parishes were so attached to their old church.

Het echt herbouwen van de oude kerk.

The true rebuilding of the old church.

Wat ik toen eigenlijk te klop heb omgezet.

What I actually turned into a punch at that time.

Ik dacht van ja, dan gaan we het ook niet half doen.

I thought, yes, then we won't do it halfway.

We gaan niet een klein beetje nieuw en een klein beetje oud doen.

We are not going to do a little bit new and a little bit old.

Maar dan gaan we hem eigenlijk helemaal in de geest van de neogotische kerk herbouwen.

But then we are actually going to rebuild it completely in the spirit of the Neo-Gothic church.

Terug naar de neogotiek dus.

Back to the Neo-Gothic then.

Deze negentiende-eeuwse bouwkunststroming laat zich inspireren door de middeleeuwse gotische stijl.

This nineteenth-century architectural movement is inspired by the medieval Gothic style.

Kenmerkend voor deze stijl zijn gewelven, spitsbogen, hoge vensters met glas- en loodramen en veel decoraties.

Characteristic of this style are vaults, pointed arches, high windows with stained glass, and a lot of decorations.

Dat betekent dat we proberen...

That means we try...

de kleur zoveel mogelijk te herstellen.

to restore the color as much as possible.

Maar dat wist ik toen nog niet dat er zoveel kleur in zat.

But I didn't know back then that there was so much color in it.

Dat we proberen gewelven te herstellen.

That we are trying to restore vaults.

Dat we proberen eigenlijk weer een compleet verhaal te krijgen.

That we are actually trying to get a complete story again.

Toen het niet helemaal nieuw kon, hebben we eigenlijk gedacht van...

When it couldn't be completely new, we actually thought of...

nou, dan gaan we zoveel mogelijk...

Well, then we'll do as much as possible...

gaan we dat karakter van die kerk, dat gaan we eigenlijk versterken.

We are actually going to strengthen the character of that church.

Dus geen karakter maken door contrast.

So, no character creation through contrast.

Maar karakter maken door aan te sluiten op het beeld wat de kerk had voor de brand.

But forming character by aligning with the image that the church had before the fire.

En dat dan nog proberen te versterken.

And then still try to strengthen that.

In 1849 ontwerpt Pierre Kuipers zijn eerste neogotische kerk als examenopdracht.

In 1849, Pierre Kuipers designs his first neo-Gothic church as an exam assignment.

Er volgen er nog zo'n 100 in binnen- en buitenland.

There are about 100 more to follow, both domestically and abroad.

Daarvan zijn er 70 ook echt gebouwd.

Of those, 70 were actually built.

Ook ontwerpt Kuipers bekende gebouwen als het Rijksmuseum en Amsterdam Centraal.

Kuipers also designs famous buildings such as the Rijksmuseum and Amsterdam Central Station.

Als eerste architect in eeuwen durft Kuipers weer gemetselde gewelven in zijn gebouwen te verwerken...

As the first architect in centuries, Kuipers dares to incorporate brick vaults into his buildings again...

terwijl gestuukte gewelven gangbaar zijn.

while plastered vaults are common.

Om van de herbouwde urbanes kerk weer een echte Kuiperskerk te maken...

To make the rebuilt urban church a true Kuiperskerk again...

moeten de gewelven op de kerk gaan.

the vaults must go on the church.

Opnieuw steen voor steen worden ingemetseld, besluit Bouwstra.

Brick by brick, they are being rebuilt, concludes Bouwstra.

We dachten eigenlijk van nou, dat is niet zo'n moeilijke klus om te gaan herbouwen.

We actually thought that it wasn't such a difficult job to go rebuild.

Gewelven gaan we gewoon naar.

We're just going to the vaults.

Dan zetten we weer formelen onder, zoals je dat doet bij gewelven.

Then we will put forms underneath again, as you do with vaults.

En dan herbouwen ze dat geheel.

And then they completely rebuild it.

Maar dat was dan wel iets ingewikkelder, omdat een deel van de gewelven is blijven hangen.

But that was a bit more complicated, because part of the vaults has remained hanging.

Dat was instortingsgevaar.

That was a risk of collapse.

Mensen mochten er niet onder werken.

People were not allowed to work under it.

Dus we moesten allemaal ingewikkelde steigenvoorzieningen maken.

So we all had to create complex climbing facilities.

En testen van een soort crestzone.

And testing a type of crest zone.

Mensen mochten niet onder de gewelven, maar als dan de gewelven naar mede kwamen...

People were not allowed under the vaults, but when the vaults came to cooperate...

en ze werkten iets lager onder de steigen...

and they worked slightly lower under the stairs...

moesten ze iets boven hun hoofd hebben wat de klap kon opvangen.

they needed something above their heads that could absorb the impact.

In de vorige aflevering van de podcast maakte je al kennis met hobbyfotograaf Dolf Middelhof.

In the previous episode of the podcast, you were introduced to hobby photographer Dolf Middelhof.

Hij begon vlak na de brand te fotograferen en doet dat duizenden foto's later nog steeds.

He started photographing shortly after the fire and is still doing it thousands of photos later.

Als hij me over de start van de herbouw twee jaar na de brand vertelt...

When he tells me about the start of the reconstruction two years after the fire...

krijgt hij een twinkeling in zijn ogen.

he gets a sparkle in his eyes.

Bouwen is altijd een beetje een jongensdroom van me geweest.

Building has always been a bit of a childhood dream of mine.

Ik ben zelf grafisch vormgever, maar ik heb bouwen ook altijd ontzettend interessant gevonden.

I am a graphic designer myself, but I have always found building incredibly interesting as well.

En al vroeger toen ik met mijn moeder in of aan de kinderwagen door Amsterdam liep...

And even earlier when I was walking through Amsterdam with my mother in or by the stroller...

stopten we altijd bij bouwterreinen.

we always stopped at construction sites.

En daar wilde ik altijd alles van weten.

And that is what I always wanted to know everything about.

Nu mocht ik van heel dichtbij een herbouw van een gebouw gaan meemaken...

Now I was allowed to experience a reconstruction of a building up close...

met een mix van moderne technieken, maar ook oude techniek.

with a mix of modern techniques, but also old techniques.

Het weer opbouwen van een gemetselde boog en het daarna inmetselen van de gewelfsschalen...

Rebuilding a masonry arch and then embedding the vault shells...

en het timmerwerk wat daaraan vooraf is gegaan.

and the carpentry that preceded it.

Ja, dat vind ik. Dat is gewoon een jongensdroom.

Yes, I think so. That's just a boy's dream.

En ik heb op steigers mogen lopen en op hoogtes gestaan...

And I have been able to walk on scaffolding and stand at heights...

waar niemand anders werd toegeladen.

where no one else was unloaded.

En dat is gewoon een feest.

And that is just a celebration.

Dus dat is de reden waarom ik zo fanatiek elke week...

So that is the reason why I am so enthusiastic every week...

minstens één keer en vaker twee keer in de week kom fotograferen.

At least once and often twice a week to come and take photos.

Wat is je meest indrukwekkende foto? Het zijn er natuurlijk duizenden.

What is your most impressive photo? There are of course thousands of them.

Oeh!

Ooh!

Hier ligt nu een foto voor me van 8 november 2018.

Here is a photo in front of me from November 8, 2018.

Je ziet het moment waarop al het puin is geruimd.

You see the moment when all the rubble has been cleared.

Je ziet een kleine bobcat.

You see a small bobcat.

Een grijperwagentje.

A grabber cart.

Met de laatste bak met puin de kerk uitrijden.

Driving the last load of rubble out of the church.

Dat vind ik wel een indrukwekkende foto.

I find that an impressive photo.

Omdat daar zie je weer iets van de glorie van dat gebouw.

Because there you see a glimpse of the glory of that building again.

Ik zei het, dat er nog geen dak op zit.

I said it, that there is still no roof on it.

Maar die ruimte en die sereniteit van die kerk...

But that space and that serenity of that church...

die komt in die foto toch heel goed tot zijn recht.

It really comes into its own in that photo.

Er is heel wat gebeurd sinds die laatste bak met puin de kerk werd uitgereden.

A lot has happened since that last load of debris was taken out of the church.

Inmiddels heeft de Urbanuskerk een fonkelnieuw dak met gewelven in de oude stijl.

Meanwhile, the Urbanus Church has a brand new roof with vaults in the old style.

En dat smaakt naar meer.

And that leaves you wanting more.

Tijdens de herbouw doet zich de kans voor om de kerk meer Kuipers te maken dan voor de brand.

During the reconstruction, there is an opportunity to make the church more like Kuipers than it was before the fire.

Veel kleurrijke, rijk versierde elementen die Kuipers ooit aanbracht...

Many colorful, richly decorated elements that Kuipers once introduced...

waren namelijk in de 20ste eeuw verdwenen of met witte verf overschilderd.

were in fact disappeared in the 20th century or painted over with white paint.

Een deel van de katholieke gemeenschap vond toen dat de kerk moest verzoberen.

A part of the Catholic community believed at that time that the church needed to soften.

Na de brand kwamen een aantal kleurrijke muurschilderingen tevoorschijn.

After the fire, a number of colorful murals emerged.

Omdat er geblust werd en er veel vocht in de muren kwam...

Because there was extinguishing and a lot of moisture got into the walls...

ontstond de binnenste witte laag, waarschijnlijk een latex, die viel eraf...

the inner white layer formed, probably a latex, which peeled off...

op stukjes en daar kwamen kleuren achter tevoorschijn.

in pieces and colors appeared behind them.

En dat is toen onderzocht op een paar plekken, wat zit erachter...

And that was investigated in a few places, what is behind it...

en dat bleken alle wanden gekleurd te zijn.

and it turned out that all the walls were colored.

Wat volstrekt normaal ook zou zijn in de Middeleeuwse situatie...

What would be perfectly normal in the medieval situation...

bijvoorbeeld de Middeleeuwse kerken hebben dat ook.

For example, the medieval churches have that as well.

En dat is er allemaal weer afgehaald, die bovenste witte laag...

And all of that has been removed again, that top white layer...

daaronder zat dan de hele decoratie en die kun je nu goed zien.

Below that was the entire decoration, and you can see it well now.

En het idee is om die decoratie zoveel mogelijk ook weer terug te krijgen.

And the idea is to get that decoration back as much as possible.

Dus weer de hele sfeer van de kerk weer helemaal op z'n kuipers te krijgen.

So to really bring back the whole atmosphere of the church to its original state.

Dus helemaal op z'n neogotisch.

So completely in his neo-Gothic style.

Het is een mooi streven, maar kost ook een hoop geld.

It is a nice goal, but it also costs a lot of money.

Een aantal decoraties die waren er wel, bijvoorbeeld op de gewelven.

A number of decorations were there, for example on the vaults.

Dat is dan wel de verantwoording van de verzekeraar.

That is then the responsibility of the insurer.

Daar kun je van zeggen van nou, dat is onderdeel van de schade...

You can say that is part of the damage...

wat niet zichtbaar was, niet.

what was not visible, was not.

De verzekeraar vergoedt dus alleen wat voor de brand zichtbaar was.

The insurer only reimburses what was visible for the fire.

Dan wordt weer eens duidelijk hoe belangrijk de hulp van al die vrijwilligers is.

Then it once again becomes clear how important the help of all those volunteers is.

Hoe meer geld zij inzamelen, hoe uitgebreider de kerk gerestaureerd kan worden.

The more money they raise, the more extensive the church can be restored.

Met 300.000 euro subsidie heeft ook de provincie haar steentje bijgedragen.

With a subsidy of 300,000 euros, the province has also made its contribution.

Zelfs niet alles wat tijdens de brand in de kerk stond wordt vergoed.

Not everything that was in the church during the fire will be compensated.

De kruiswegstaties van schilder Frans Loods bijvoorbeeld.

The Stations of the Cross by painter Frans Loods, for example.

Dat zijn 14 schilderijen die samen de Leidersweg van Christus laten zien.

These are 14 paintings that together depict the Way of the Leaders of Christ.

Die werden niet als gebouw gezien, maar als roerende onderdelen.

They were not seen as buildings, but as movable parts.

Die waren ook niet helemaal verzekerd.

They were also not fully insured.

En daarvoor is er door vrijwilligers met name heel veel geld bij elkaar gesprokkeld...

And for that, a lot of money has been raised by volunteers...

om dat allemaal te realiseren, om die te gaan herstellen.

to realize all that, to start restoring it.

Het brengt me in het atelier van restaurator Jazzy de Groot in Heiloo.

It brings me to the studio of restorer Jazzy de Groot in Heiloo.

Dit is statie nummer 5.

This is station number 5.

Dus zoals je weet hebben kruiswegstations altijd 14 schilderijen.

So as you know, Stations of the Cross always have 14 paintings.

Dit is scène nummer 5 waarin hij het kruis draagt.

This is scene number 5 in which he carries the cross.

Waar hij uiteindelijk aan gekruisigd gaat worden.

Where he will ultimately be crucified.

Dus we zien hem erg moeilijk kijken.

So we see him looking very serious.

Met zijn bebloede hoofd vanwege de doornenkroom.

With his bloodied head due to the thorn crown.

En hij wordt hier en daar wel wat geholpen met het dragen van het kruis.

And he is helped here and there with carrying the cross.

Je ziet dat het een hele stoet is die kant op.

You can see that there is a whole procession heading that way.

Jazzy is net afgestudeerd als ze zo'n drie jaar geleden...

Jazzy just graduated about three years ago...

door de kerkgemeenschap wordt benaderd.

is approached by the church community.

De eerste keer dat ik gebeld werd over deze kruisweg.

The first time I was called about this Stations of the Cross.

Toen kwam ik aan.

Then I arrived.

En ik verwachtte, ik kende eigenlijk de kruisweg alleen van kleinere schilderijen.

And I expected, I actually only knew the Stations of the Cross from smaller paintings.

Of gewoon schilderijen die dan door die hele kerk hangen.

Or simply paintings that hang all over that entire church.

Een beetje een normaal schilderijformaat om het zo maar te zeggen.

A somewhat normal painting size, so to speak.

En in dit geval zijn ze echt bijna muurvullend.

And in this case, they are really almost wall-filling.

Dus 1 tot en met 14 loopt als een soort stripverhaal door de hele kerk.

So 1 to 14 runs like a kind of comic strip throughout the whole church.

Ze besluit de uitdaging aan te gaan en gaat op onderzoek uit.

She decides to take on the challenge and goes on an investigation.

Is er een manier om deze door hitte, roet en water beschadigde schilderijen te restaureren?

Is there a way to restore these paintings damaged by heat, soot, and water?

Daar blijkt niemand een antwoord op te hebben.

It turns out that no one has an answer to that.

Geen enkele andere restaurator heeft het aangedurfd om soortgelijke schilderijen te herstellen.

No other restorer has dared to restore similar paintings.

En dus bedenkt Jazzy zelf een methode.

And so Jazzy comes up with a method herself.

Was de verwachting dat deze kruiswegstaties na de brand nog te redden waren?

Was the expectation that these Stations of the Cross could still be saved after the fire?

Nou ik weet, dat weet ik niet heel goed.

Well, I know, I don't know that very well.

Wat ik wel weet is dat ze, het was wel de vraag in hoeverre is het nou eigenlijk beschadigd.

What I do know is that they, it was indeed the question to what extent it is actually damaged.

Dat wisten we eigenlijk niet.

We didn't actually know that.

Kijk dat plaatje zag je nog wel.

Look, you probably saw that picture.

Dat zagen ze wel.

They saw that.

Het is niet dat het er helemaal zwart geblakerd was.

It's not that it was completely charred black.

Dat je meteen al dacht van oh jee daar is niks meer mee te doen.

That you immediately thought, oh dear, there's nothing more to do with that.

Maar het heeft na de brand, heeft het een aantal maanden nog in die kerk gehangen zonder dak.

But after the fire, it hung in that church without a roof for several months.

Omdat dat dak op instorten stond.

Because that roof was about to collapse.

Dus het kon pas veel later eruit gehaald worden.

So it could only be taken out much later.

En ja dan is het natuurlijk een beetje de vraag in hoeverre komt dat er nog een beetje oké tussen al die, ja tussen die wrakstukken vandaan.

And yes, then the question is to what extent it still comes out a bit okay among all those, well, among those wreckage.

Hoe bijzonder is het dat jij bent gekozen om dit te doen?

How special is it that you were chosen to do this?

Nou ja ik ben er heel dankbaar voor.

Well, I am very grateful for it.

Want dat kwam op een heel goed moment in mijn loopbaan eigenlijk.

Because that came at a very good time in my career, actually.

Omdat ik, ik was net afgestudeerd.

Because I had just graduated.

En net voor mezelf.

And just for myself.

Dus ik had ook alle tijd om te gaan onderzoeken hoe we het konden restaureren.

So I also had plenty of time to investigate how we could restore it.

En dat, ja dat moet je ook maar hebben.

And that, yes, you really have to have that.

En daar moet je ook maar zin in hebben.

And you have to feel like that too.

Want ze waren natuurlijk eigenlijk al afgeschreven.

Because they were actually already considered a loss.

Maar toen heb ik toch voorgesteld breng er maar een paar bij me.

But then I suggested just bring a few to me.

En dan ga ik kijken wat mogelijk is.

And then I will see what is possible.

Ehm.

Um.

En ik ben ontzettend dankbaar dat ze die kansen, dat ze dat vertrouwen daarin hadden.

And I am incredibly grateful that they had those opportunities, that they had that trust in it.

Dat ik dat mocht gaan doen.

That I was allowed to go do that.

Eigenlijk waren ze ook wel, zeker na mijn onderzoek daarna, een soort van totaal losverklaard.

Actually, they were as good as completely declared free, especially after my research afterwards.

Want het was zo arbeidsintensief om dat nog te kunnen restaureren.

Because it was so labor-intensive to restore that.

Dus het was wel de vraag, uiteindelijk, het was wel een heel hoogtepunt dat we erachter kwamen dat het kon.

So the question was, ultimately, it was indeed a highlight that we discovered that it was possible.

Dat was eerst al de vraag, kunnen we het überhaupt restaureren?

That was the question initially, can we even restore it?

En toen er eenmaal een manier was om dat te doen, was het de vraag, hoe gaan we dat ooit financieren?

And once there was a way to do that, the question was, how are we ever going to finance it?

Om dat te kunnen doen.

In order to be able to do that.

Want in totaal, de zwaar beschadigde schilderijen, daar ben ik zo'n 340 uur mee bezig.

Because in total, I have spent about 340 hours on the heavily damaged paintings.

350 uur voor begroot.

350 hours budgeted.

Nou ja, dat is gewoon, dat kost gewoon een hoop geld.

Well, that's just it, that just costs a lot of money.

Mijn mond valt open als Jazzy me vertelt hoeveel werk het is om alle staties te restaureren.

My jaw drops when Jazzy tells me how much work it is to restore all the stations.

Ik vraag me af of dit het allemaal wel waard is.

I wonder if this is all worth it.

Kan je nou niet gewoon, ja, een andere statie daar ophangen?

Can't you just, yes, put up another station there?

Nou, ze hebben toen eenmaal, toen ik eerst kwam.

Well, they did once when I first came.

Toen ik eenmaal had uitgevogeld hoe ik het kon restaureren.

Once I had figured out how I could restore it.

En ook hoeveel dat zou gaan kosten dus, hoe arbeidsintensief dat is.

And also how much that would cost, so how labor-intensive that is.

Toen hebben ze ook overwogen, of in ieder geval op zich tegen elkaar afgewogen.

Then they also considered, or at least weighed against each other.

Om te kijken of ze niet een andere statie, want heel veel kruiswegen worden afgestoten.

To see if they don't have another station, because many stations are being closed down.

Door andere kerken.

Through other churches.

Om te kijken of ze niet eentje konden vervangen.

To see if they could replace one.

Die dus uit een andere kerk zou komen.

That would come from another church.

En daar zit je natuurlijk überhaupt al met de maten van zo'n ding.

And of course, you're already dealing with the sizes of such a thing.

Dat dat moet er ook in passen.

That also needs to be included.

Maar ze kwamen er ook wel snel achter.

But they also found out quickly.

Dat de kruisweg van Frans Loods, en dit is dan ook nog eens een vroege.

That the Stations of the Cross by Frans Loods, and this is also an early one.

Eigenlijk wel ontzettend sterk geschilderd zijn.

Actually quite strongly painted.

Hij is gemaakt voor deze kerk, voor de Urbanus.

He is made for this church, for the Urbanus.

Hij is daar geplaatst rond 1895, zoiets.

He was placed there around 1895, something like that.

Dat is eind 19e eeuw.

That is late 19th century.

En de kleuren zijn ook heel erg, zoals je het in een Kuiperskerk zou verwachten.

And the colors are also very much like you would expect in a Kuiperskerk.

Vooral heel kleurrijk.

Especially very colorful.

Dus ja, het is onderdeel van het interieur.

So yes, it is part of the interior.

Maar het is eigenlijk net zo goed onderdeel van het gebouw zelf.

But it is actually just as much a part of the building itself.

Omdat ze ook in de betimmering zitten.

Because they are also in the cladding.

En ontzettend beeldbepalend zijn voor het interieur.

And extremely defining for the interior.

Dus als je daar zomaar iets anders op gaat hangen.

So if you're just going to hang something else there.

Ja, dan haal je die hele Kuipers sfeer eigenlijk weg.

Yes, then you actually remove that whole Kuipers atmosphere.

Op een gegeven moment was er een beetje geld.

At one point, there was a little money.

Toen kon ik één statie gaan doen.

Then I could do one station.

En dan kunnen ze ook een beetje een resultaat laten zien.

And then they can also show a bit of a result.

Van kijk, dit kan, het kan.

Look, this is possible, it can be done.

Het kan terugkomen.

It can come back.

Dan heb je mooie foto's.

Then you have beautiful photos.

Want waar kwam het geld toen vandaan?

Because where did the money come from then?

Toen was het eerste setje.

Then it was the first set.

Er waren sowieso al wat begunstigers.

There were already some beneficiaries anyway.

Die wat kleinere bedragen, maar even goed mooie bedragen, doneerden.

Those smaller amounts, but still nice amounts, were donated.

Er was een beetje verzekeringsgeld.

There was a bit of insurance money.

Maar daar kon je echt nog niet één statie van restaureren.

But you really couldn't restore a single station there yet.

Van de veertien.

Of the fourteen.

En het eerste setje dat we kregen.

And the first set that we received.

Echt een set die we kregen, was van het Prins Bernhard Cultuurfonds.

Really a set that we received was from the Prins Bernhard Culture Fund.

Die stelde een geldbedrag beschikbaar.

That provided a sum of money.

Waar we in ieder geval één statie van konden doen.

Where we could at least do one station of.

En toen hebben we dus met elkaar afgesproken.

And then we agreed with each other.

Ik doe in ieder geval er één.

I'm doing at least one.

En daarna kunnen we zien of dat balletje inderdaad nog meer gaat rollen.

And then we can see if that ball is indeed going to roll even further.

En dat gebeurde ook.

And that happened too.

Daarna kwam de provincie.

Then came the province.

Met een aanzienlijke bijdrage van ongeveer de helft.

With a significant contribution of about half.

Van het totale bedrag.

Of the total amount.

En hoe meer je de eindstreep in zicht krijgt.

And the closer you get to the finish line.

Hoe meer mensen ook enthousiast zijn om dat aan te vullen.

The more people are also enthusiastic about contributing to that.

Dus toen ging het hard.

So then it went fast.

En nu is eigenlijk bijna alles bij elkaar.

And now everything is actually almost together.

Nu de eindstreep in zicht is.

Now that the finish line is in sight.

Worden nog steeds allerlei acties gehouden.

Various actions are still being held.

Om mensen enthousiast te maken.

To excite people.

Een financieel steentje bij te dragen.

To contribute a financial share.

Zo kon het publiek afgelopen oktober en november.

This is how the audience could last October and November.

In het Amstelveense museum Jan.

In the Amstelveen museum Jan.

Jazzy live in actie zien met de schilderijen.

Seeing Jazzy live in action with the paintings.

Je merkt dat dat.

You notice that.

Dat is voor mensen heel beeldend.

That is very vivid for people.

Om te zien wat ze nou eigenlijk aan het doen zijn.

To see what they are actually doing.

Want mensen horen het kost veel geld.

Because people hear it costs a lot of money.

Ze zien af en toe een foto.

They occasionally see a photo.

Maar door mensen er echt bij te betrekken.

But by truly involving people.

Merkt je dat de fondsenwerving ook weer.

You notice that the fundraising is back again.

Weer een setje kreeg.

Got another pair.

Omdat mensen daar te plaatsen doneren.

Because people donate to place there.

Of bereid zijn.

Or be willing.

Dat laatste stukje nog aan te vullen.

Just need to add that last bit.

Dat heeft al veel gedaan.

That has already done a lot.

Het is ook echt aan de gemeenschap te danken.

It is really thanks to the community.

Dat die betrokkenheid.

That involvement.

En die bereidheid om te financieren.

And that willingness to finance.

Dat dat is gelukt.

That it has succeeded.

Absoluut.

Absolutely.

En ik kan me voorstellen.

And I can imagine.

Dat het project voor jou ook meer gaat leven.

That the project will become more real for you as well.

Als je ook mensen daar uit de omgeving spreekt.

If you also speak to people from the area.

Terwijl je aan het werk bent.

While you are working.

Ja absoluut.

Yes absolutely.

Want we zijn nu in mijn atelier.

Because we are now in my studio.

En daar zit ik bijna altijd alleen.

And there I almost always sit alone.

Vrienden komen wel langs.

Friends will come by.

En soms begunstigers.

And sometimes benefactors.

Die zijn ook altijd welkom.

They are always welcome too.

Sommige mensen hebben bijvoorbeeld.

Some people have, for example.

Een hele statie geadopteerd.

A whole station adopted.

Om het zo maar te zeggen.

To put it simply.

En die zijn dan ook welkom.

And they are also welcome.

Om natuurlijk even te komen kijken.

Just to come and take a look, of course.

En dat is heel mooi.

And that is very nice.

Om te zien dat die mensen echt super blij zijn.

To see that those people are really super happy.

Dat het te redden is.

That it can be saved.

Erg onder de indruk zijn wat er mogelijk is.

Very impressed with what is possible.

En als je dus ook in een museum zit.

And if you are also in a museum.

Spreek je mensen die bijvoorbeeld.

Do you talk to people who, for example?

Op de kruisweg gesproken zijn.

To be spoken on the crossroad.

Dat is ook heel grappig.

That's also very funny.

Die kunnen daar weer over vertellen.

They can tell about that again.

Dus dat is voor mij ook weer goede informatie.

So that is good information for me as well.

Maar ook mensen die de brand hebben gezien.

But also people who have seen the fire.

En ernaast wonen.

And living next to it.

Of de kruisweg altijd heel indrukwekkend hebben gevonden.

Whether they have always found the Stations of the Cross very impressive.

En dan weet je weer.

And then you know again.

Oh ja ik doe het niet alleen in mijn ateliertje.

Oh yes, I don't do it alone in my little studio.

Maar het gaat ook weer naar een plek.

But it is also going back to a place.

De context is heel belangrijk.

The context is very important.

En dat geeft mij ook altijd weer energie.

And that always gives me energy again.

Om dit grote project aan te pakken.

To tackle this big project.

Een groot project is het zeker.

It is certainly a large project.

Een monnikenwerk.

A monk's work.

In eerste instantie was het idee.

The idea was initially.

Ik doe er 10 jaar over.

It takes me 10 years.

Dan zit ik er niet fulltime aan hoor.

Then I'm not working on it full time, you know.

Want dan zou je helemaal gek worden.

Because then you would go completely crazy.

Op een gegeven moment.

At a certain moment.

Je moet ook andere dingen doen.

You also have to do other things.

Dus ik doe ook andere opdrachten ernaast.

So I'm also doing other assignments on the side.

Maar toen kwam de fondsenwerving eigenlijk zo goed op gang.

But then the fundraising actually started going so well.

Dat we de vraag kregen.

That we received the question.

Kan het ook niet in 4 jaar.

Is it also not possible in 4 years?

Dus in totaal doe ik er 4 jaar over.

So in total I will spend 4 years on it.

Maar niet 40 uur per week.

But not 40 hours a week.

Want dan wordt het op een gegeven moment wel heel eentonig.

Because at some point it will become very monotonous.

En dan ga je het ook niet meer zien.

And then you won't see it anymore.

Wil je Jazzy aan het werk zien?

Do you want to see Jazzy in action?

Zoek dan in de virtuele kerk.

Then look in the virtual church.

Naar de plek waar de kruiswegstaties komen te hangen.

To the place where the Stations of the Cross will be hung.

Daar vind je een reportage.

There you will find a report.

Waarin Jazzy laat zien.

Where Jazzy demonstrates.

Hoe ze de schilderijen restaureert.

How she restores the paintings.

En als jij nou zo meteen klaar bent.

And when you're ready in a moment.

Met de allerlaatste.

With the very last one.

Kunnen ze dan meteen weer op worden gehangen in de kerk?

Can they be hung up in the church again right away?

Nou dat is een beetje de vraag.

Well, that's a bit of the question.

Omdat het is nog heel vochtig in die kerk.

Because it is still very damp in that church.

Vooral in de muren.

Especially in the walls.

Door al het blussen.

Through all the extinguishing.

Maar ook doordat het zo lang open heeft gestaan.

But also because it has been open for so long.

Vlak na de brand.

Shortly after the fire.

Maar voordat het dak een keer weer dicht was.

But before the roof was closed again.

Dat duurde natuurlijk ook ontzettend lang.

That naturally took an extremely long time.

Er zit nog heel erg veel vocht in de muren.

There is still a lot of moisture in the walls.

Dus het is een beetje de vraag.

So it's a bit of a question.

Ze kunnen bijvoorbeeld de muren ook nu nog niet opnieuw beschilderen.

For example, they still cannot repaint the walls now.

Omdat die verf er meteen weer afvalt.

Because that paint comes off immediately.

En dit hangt dan niet direct op de muur.

And this is not directly hung on the wall.

Ze hebben er wel een isolatiewand tussen.

They do have an insulation wall between them.

Maar je wil wel zeker weten dat het niet te vochtig is.

But you definitely want to make sure that it's not too humid.

Vooral niet aan de achterkant.

Especially not at the back.

Dat je geen condens krijgt.

That you don't get condensation.

Want het zou natuurlijk heel zonde zijn.

Because it would of course be a great pity.

Als je het allemaal hebt gerestaureerd.

Once you've restored it all.

Dan is het wel hard achteruit gegaan.

Then it has really gone downhill.

Ga je ze dan ook echt in de gaten houden?

Are you really going to keep an eye on them?

Of het wel goed gaat?

Whether it is going well?

Ja, ik denk wel dat dat wijs is om te doen.

Yes, I do think that is wise to do.

Om het een beetje te monitoren.

To monitor it a bit.

Zoals het eigenlijk heet.

As it is actually called.

Om het klimaat in de kerk een beetje in de gaten te houden.

To keep an eye on the climate in the church a bit.

Kijk, het is geen museum.

Look, it’s not a museum.

Dus je zal sowieso grotere klimaatschommelingen hebben.

So you will definitely have larger climate fluctuations.

Dan in een museum.

Then in a museum.

Dat is gewoon een gegeven.

That's just a given.

Dus ik denk wel dat we zeker niet beginnen.

So I think we definitely won't start.

Af en toe dat ik even langs ga.

Now and then I drop by.

Om te kijken of het nog goed met ze gaat.

To check if they are doing well.

Dat als er iets is.

That if there is something.

Dat we snel genoeg kunnen ingrijpen.

That we can intervene quickly enough.

Om erger te voorkomen.

To prevent worse.

Maar ik verwacht het niet hoor.

But I'm not expecting it, you know.

Want na de restauratie is de verflaag weer hartstikke stabiel.

Because after the restoration, the paint layer is completely stable again.

Dus ik verwacht dat het allemaal goed gaat.

So I expect that everything will go well.

Het is altijd een beetje.

It's always a bit.

Als je een schilderij terug ziet die je hebt gerestaureerd.

When you see a painting again that you have restored.

Dan zie je een soort oude vriend terug.

Then you see a kind of old friend again.

Want je kent ze zo goed.

Because you know them so well.

Je kent ze door en door.

You know them inside and out.

Ik heb meer dan 300 uur voor zo'n schilderij gezeten.

I have spent over 300 hours on such a painting.

Dus je leert vooral de schilder heel goed kennen.

So you get to know the painter very well.

En de verflagen.

And the layers of paint.

En de condities.

And the conditions.

En daarom is het ook belangrijk.

And that is why it is also important.

Om het op de hoogte te houden.

To keep it up to date.

Want ik weet precies waar ik dan misschien iets zou kunnen verwachten.

Because I know exactly where I might expect something then.

Het duurt dus nog wel even.

So it will still take a while.

Voor alle 14 kruiswegstaties weer op hun plek hangen.

To hang all 14 Stations of the Cross back in their place.

Voorlopig hangen daarom afbeeldingen.

For now, images are hanging.

Van de staties in de kerk.

From the Stations in the church.

Terug naar mijn gesprek.

Back to my conversation.

Met architect Cor Bouwstra.

With architect Cor Bouwstra.

Hij vertelt mij dat tijdens de verzobering van de kerk.

He tells me that during the unification of the church.

In de 20e eeuw.

In the 20th century.

Ook veel schatten uit de Urbanuskerk zijn verdwenen.

Many treasures from the Urbanus Church have also disappeared.

Na de brand doet zich een kans voor.

After the fire, an opportunity arises.

Om het interieur van de kerk.

About the interior of the church.

Weer wat van zijn oude glans terug te geven.

To give back some of its old glow.

Al vrij snel nadat.

Quite soon after.

We de herbouwplannen hadden.

We had the reconstruction plans.

Had de pastoor.

Had the pastor.

Had contact gelegd met een pastoor in Worcum.

Made contact with a pastor in Worcum.

Die had hem eigenlijk opgebeld.

She had actually called him.

Ik hoor dat jullie kerk verbrand is.

I hear that your church has burned down.

En wij moeten de kerk sluiten.

And we have to close the church.

En kunnen jullie nog iets met ons interieur.

And can you do something with our interior?

Want het interieur.

Because of the interior.

Is wel eens heel waardevol gezien.

Has been very valuable at times.

Het interieur van de kerk in Worcum.

The interior of the church in Worcum.

En toen.

And then.

Was het natuurlijk helemaal.

It was completely natural.

Het er helemaal zo uit.

It looks exactly like that.

Dat we zeggen van nou.

That we say well.

Eigenlijk maak ik hem nog een beetje katholieker.

Actually, I'm making him a little more Catholic.

Dan hij nu geworden is.

Than he has become now.

Want hij was eigenlijk heel veel van zijn decoratie.

Because he actually cared a lot about his decoration.

Kwijt geraakt.

Lost.

Uit Worcum komen onder andere.

From Worcum come among others.

Een aantal altaren, beelden, een preekstoel.

A number of altars, statues, a pulpit.

En een doopvond.

And a baptismal font.

Voor de mensen daar is het een fijne gedachte.

For the people there, it is a comforting thought.

Dat deze pronkstukken niet in een opslag eindigen.

That these showpieces do not end up in storage.

Dat is natuurlijk een kerksluiting.

That is of course a church closure.

Wat ze daar moeten doen.

What they need to do there.

Dat is een rouwproces doormaken.

That is going through a process of mourning.

En dan heb je een erfenis.

And then you have an inheritance.

En dan vind je heel fijn dat die erfenis.

And then you find that inheritance very nice.

Goed wordt ondergebracht.

Good is provided for.

Het is niet verloren gegaan.

It has not been lost.

Maar wij leven nog een klein beetje door.

But we still live a little bit longer.

Als kerkgemeenschap.

As a church community.

In die andere kerk.

In that other church.

Slechts één organisatie ligt nog dwars.

Only one organization is still obstructing.

Het Kuipersgenootschap heeft er moeite mee.

The Kuipers association is struggling with it.

Dat het interieur uit de Friese kerk.

That the interior is from the Frisian church.

Is ontworpen door een andere architect.

Is designed by another architect.

Namelijk Alfred Tepen.

Namely Alfred Tepen.

Hij wordt na Kuipers gezien.

He is seen after Kuipers.

Als de invloedrijkste architect.

As the most influential architect.

Van kerken in neogotische stijl.

From churches in neo-Gothic style.

In de 19e eeuw.

In the 19th century.

Ze vinden eigenlijk dat als daar onderdelen uitgaan.

They actually think that when parts are removed from there.

Dat ze in een Tepen interieur moeten worden ingebracht.

That they must be incorporated into a Tepen interior.

Daar zoek ik best wat voor te zeggen.

I have quite a bit to say about that.

Als er heel veel Tepen kerken waren.

If there were a lot of Tepen churches.

Waar je het interieur in kon plaatsen.

Where you could place the interior.

Maar dat doet ze gewoon niet voor.

But she just doesn't do that.

En dan is dit voor Workham.

And then this is for Workham.

Een unieke kans.

A unique opportunity.

En eigenlijk ook wel een unieke kans.

And actually also a unique opportunity.

Om het materiaal.

About the material.

Wat toch religieus van grote betekenis is.

What is of great religious significance.

Om dat weer goed te herplaatsen.

To reposition that correctly again.

De provincie heeft inmiddels.

The province has meanwhile.

Een financiële bijdrage voor de herplaatsing.

A financial contribution for the relocation.

Van het Friese interieur in de Urbanuskerk toegezegd.

From the Frisian interior promised in the Urbanus Church.

Als het goed is.

If all goes well.

Er werkt naast een imposant nieuw dak.

There is work being done next to an impressive new roof.

Straks is ook weer een rijk interieur.

Soon there will also be a rich interior again.

En 14 kruiswegstaties die weer alsnieuw zijn.

And 14 Stations of the Cross that are as good as new.

Maar de belangrijkste vraag is misschien wel.

But the most important question might be.

Of bij de herbouw rekening is gehouden.

Or account has been taken during the reconstruction.

Met een mogelijk nieuwe brand.

With a possibly new brand.

Waarbij al die pracht weer verloren kan gaan.

Where all that beauty can be lost again.

We hebben het er over gehad met de verzekeraar.

We discussed it with the insurer.

Want de verzekeraar Donatus.

Because the insurer Donatus.

Die zal ook straks verzekeraar zijn.

That person will also be an insurer later.

Die vond het niet nodig om het opnieuw te doen.

He did not find it necessary to do it again.

Om extra voorzieningen te maken.

To make additional provisions.

Maar ik denk dat.

But I think that.

Niet iets is wat nu nog kan voorkomen.

Not something that can still happen now.

We hebben natuurlijk overal.

We have of course everywhere.

Brandscheningen gemaakt.

Fire regulations made.

Wat het nodig is.

What it takes.

We hebben alle installaties zo brandveilig mogelijk gemaakt.

We have made all the installations as fire-safe as possible.

Eigenlijk.

Actually.

De kerk is veiliger dan die was.

The church is safer than it was.

Ook Bouwstra weet.

Bouwstra knows too.

Dat je nooit helemaal kunt voorkomen.

That you can never completely prevent.

Dat er weer brand uitbreekt in de Urbanuskerk.

That there is once again a fire breaking out in the Urbanus Church.

Maar hij weet zeker.

But he knows for sure.

Dat het vuur zich niet weer zo snel zou kunnen verspreiden.

That the fire would not be able to spread so quickly again.

Als op die avond van 15 september 2018.

As on the evening of September 15, 2018.

Nu de kerkgangers.

Now the churchgoers.

Hun eerste liederen.

Their first songs.

In hun oude vertrouwde kerk hebben gezongen.

Sang in their old familiar church.

En de architect.

And the architect.

Om afscheid te nemen.

To say goodbye.

En dan hoop ik dat vrijwilligers.

And then I hope for volunteers.

Niet al te veel eigen initiatief vertonen.

Do not show too much initiative.

Maar dat wel in overleg doen.

But do that in consultation.

Om de zaak aan te kleden.

To dress up the matter.

Aan de andere kant.

On the other hand.

Is het juist ook heel goed.

Is it also really good.

Dat de kerk echt weer gebruikt wordt.

That the church is really being used again.

En in bezit genomen wordt.

And taken possession of.

Door de kerkelijke gemeenschap.

Through the church community.

Door de parochie.

Through the parish.

Want dan is het hun gebouw geworden.

Because then it has become their building.

Ik neem afscheid.

I am saying goodbye.

Is volwassen geworden.

Has matured.

En kan zelfstandig door.

And can continue independently.

En dan wordt het.

And then it will be.

Ongetwijfeld wordt het dan.

It will undoubtedly be so.

Een gebouw van de gemeenschap.

A building of the community.

En ik hoop dat er dan nog.

And I hope that there will still be.

Lang veel mensen plezier mogen hebben.

May many people enjoy themselves for a long time.

Van de ingrepen die we nu doen.

Of the procedures we are now performing.

Brand in de Urbanus.

Fire in the Urbanus.

Is gemaakt door mij.

Is made by me.

Celine Sulsters.

Celine Sulsters.

De redactie is gedaan door Rosanne van Veen.

The editing was done by Rosanne van Veen.

Deze podcast is tot stand gekomen.

This podcast has come into existence.

Met een bijdrage.

With a contribution.

Van de Mediaraad Amstelveen.

From the Media Council Amstelveen.

Meer weten.

Want to know more.

Over de brand in.

About the fire in.

En herbouw van de Urbanuskerk.

And reconstruction of the Urbanus Church.

Neem dan een kijkje.

Take a look.

In onze digitale kerk.

In our digital church.

Op nhanieuws.nl

On nhanieuws.nl