Anders werken aan wonen

Welkom bij podcast De Nieuwe Ruimte. Ik ben Chris van Lange,

Welcome to the podcast De Nieuwe Ruimte. I am Chris van Lange.

programma-leider van het actieprogramma Ruimtelijk Ontwerp van het Stimulingsfonds

program leader of the action program Spatial Design of the Promotion Fund

Creatieve Industrie. Deze podcastserie van het Stimulingsfonds Creatieve Industrie richt

Creative Industry. This podcast series from the Stimulus Fund for the Creative Industry aims

zich op wat tegenwoordig ook wel de grote verbouwing van Nederland wordt genoemd.

it is focused on what is now often referred to as the great renovation of the Netherlands.

Hij richt zich dan specifiek op wat de rol en betekenis van ontwerpkracht kan zijn bij die

He then focuses specifically on what the role and significance of design power can be in that.

grote verbouwing, dus bij het tegemoet treden van grote opgaven zoals de energietransitie,

big renovation, so in addressing major challenges such as the energy transition,

klimaatverandering, sociale inclusie, maar ook, niet onbelangrijk, de woonopgave.

climate change, social inclusion, but also, not unimportantly, the housing challenge.

In deze aflevering gaan we het juist daarover hebben. Gaan we praten over anders werken aan

In this episode, we are going to talk about exactly that. We will discuss working differently on

wonen. Anders werken aan wonen is ook de titel van de open oproep die het Stimulingsfonds in

living. Working differently on living is also the title of the open call issued by the Stimulingsfonds in

december 2021 heeft uitgezet en waarvoor we ontwerpers samen met

December 2021 has launched and for which we designers together with

coalitiegenoten, varierend van burgers tot overheden, van commerciële partijen tot

coalition partners, ranging from citizens to governments, from commercial parties to

maatschappelijk middenveld, hebben uitgenodigd om met strategieën te komen om die woonopgave

civil society, have been invited to come up with strategies to tackle that housing challenge

tegemoet te treden. Uit al die inzendingen zijn er uiteindelijk vijftien projecten geselecteerd

to address. From all those submissions, a total of fifteen projects were ultimately selected.

die sinds februari vorig jaar aan de slag zijn. Nu zijn we ongeveer halverwege, bijna op twee

who started working since February last year. Now we are about halfway, almost at two.

derde van die projecten. Het is een mooi moment om even terug te kijken naar een aantal van de

third of those projects. It is a good moment to reflect on a number of the

tussenresultaten van die projecten. Dat gesprek over anders werken aan wonen ga ik voeren met

interim results of those projects. I will have that conversation about working differently on housing with

vertegenwoordigers van twee van de projectteams. Die twee projecten die we hebben geselecteerd

representatives of two of the project teams. The two projects that we have selected.

voor deze podcast aflevering zijn Learning from Germany, een project dat onderzoek doet naar

for this podcast episode, Learning from Germany, a project that conducts research on

coöperatieve woonvormen en Kiem Proeftuin Boerhavenwijk, een project dat onderzoek doet

cooperative housing forms and Kiem Proeftuin Boerhavenwijk, a project that conducts research

naar de mogelijkheden van de woonvormen. De projecten die we hebben geselecteerd zijn Learning

to the possibilities of the living forms. The projects we have selected are Learning

from Germany, een project dat onderzoek doet naar de mogelijkheid om de systeem en de leefwereld ofwel

from Germany, a project that researches the possibility of the system and the living environment or rather

bottom-up en top-down ingebiedsontwikkeling met elkaar te verbinden. Zoals gezegd ik ga

to connect bottom-up and top-down community development. As I said, I am going

het gesprek voeren met vertegenwoordigers van twee van de projectteams en ik wil ze

conduct the conversation with representatives of two of the project teams and I want to them

vragen om zichzelf nu eerst even voor te stellen. Jeffrey. Dankjewel Chris. Ja mijn

asking to introduce himself first. Jeffrey. Thank you Chris. Yes, my

naam is Jeffrey Bolhuis. Ik ben opgeleid als architect aan de TU Delft en ik heb een bureau

My name is Jeffrey Bolhuis. I was trained as an architect at TU Delft and I have an office.

AP plus E in Amsterdam. Mijn compagnon zit in Ierland en we werken in twee landen tegelijkertijd.

AP plus E in Amsterdam. My partner is in Ireland and we work in two countries simultaneously.

Wel altijd samen en we werken eigenlijk aan alle schalen van installaties, architectuur en

Always together and we actually work on all scales of installations, architecture and

stedenbouw. Maar dit project werken we samen met studio De Mauw, Daryl Mulvihill, ook toevallig

Urban design. But we are working on this project together with studio De Mauw, Daryl Mulvihill, also coincidentally.

een Ierse architect, maar dan gevestigd in Amsterdam. Prima dankjewel. Wilma. Ja ik ben

an Irish architect, but then based in Amsterdam. Fine, thank you. Wilma. Yes, I am.

Wilma Groeneveld en ik ben betrokken bij Rust en Reuring, een coöperatieve woonvereniging in

Wilma Groeneveld and I am involved in Rust en Reuring, a cooperative housing association in

de hoop dat wij een woongroep in Utrecht kunnen realiseren en daar zijn we al heel lang mee bezig.

The hope that we can establish a housing group in Utrecht, and we have been working on that for a long time.

En we hebben inmiddels steun gekregen van Marieke Kums. Mijn naam is Marieke Kums. Ik ben ook

And we have now received support from Marieke Kums. My name is Marieke Kums. I am also

opgeleid als architect. Ik ben architect bureau studio Max in Rotterdam en ik ben professor aan

trained as an architect. I am an architect at studio Max in Rotterdam and I am a professor at

de universiteit in Hannover in Duitsland waar ik ook woonvormen bestudeer. En samen met twee

the university in Hanover in Germany where I also study housing forms. And together with two

onderzoekers van de universiteit uit Duitsland werken wij aan deze opgave om bekendheid en ook

Researchers from the university in Germany are working on this task to raise awareness and also

de ervaring uit Duitsland die veel groter is dan in Nederland betreft, die is de wooncoöperatieve

the experience from Germany that is much greater than in the Netherlands concerns the housing cooperative

in Nederland te delen en de wooncoöperatie hier verder te brengen. Dank jullie wel en dan

to share in the Netherlands and to advance the housing cooperative here. Thank you all, and then

kunnen we meteen aanhaken op wat Marieke zei. Marieke zou je even kort iets kunnen vertellen

Can we immediately follow up on what Marieke said? Marieke, could you briefly tell us something?

over jullie project Learning from Germany? In Nederland wordt er eigenlijk doorgaans veel

About your project Learning from Germany? In the Netherlands, there is generally a lot...

door organisaties en bouwbedrijven gebouwd en iets minder door mensen zelf. Als je dat vergelijkt

constructed by organizations and construction companies and somewhat less by individuals themselves. When you compare that

met Duitsland, daar wordt ongeveer een derde van de gehele woningvoorraad door coöperatieve groepen

with Germany, about a third of the entire housing stock is provided by cooperative groups.

gerealiseerd. In Nederland is dat niet eens vijf procent. In Nederland komen dat soort initiatieven

realized. In the Netherlands, that is not even five percent. In the Netherlands, such initiatives arise

er zijn er veel, maar ze halen niet heel vaak de eindstreep. Door mijn ervaring ook in Duitsland

There are many of them, but they don't often reach the finish line. Due to my experience also in Germany.

en de onderzoekers daar dachten wij van we kunnen kijken wat dat soort vormen in Duitsland hoe ze

And the researchers there thought we can look at what those kinds of shapes are like in Germany.

gemaakt worden en ook hoe ze nog zijn na tien jaar en wat dan de ervaring is en kijken of met die

to be made and also how they are after ten years and what the experience is and see if with that

ervaring in Nederland initiatieven van wooncoöperaties kunnen ondersteunen en kunnen aanvullen met ontbrekende kennis.

Experience in the Netherlands can support initiatives of housing cooperatives and can complement them with missing knowledge.

We hebben tien projecten onderzocht en gaan er nog aanvullende projecten onderzoeken en dat doen

We have examined ten projects and will investigate additional projects as well.

we eigenlijk op woonvorm, op financiële planningen zeg maar, op juridisch. Wat dus ook een ontzettende

we actually focus on living arrangements, on financial planning, so to speak, on legal matters. Which is also an immense

grote hoeveelheid aan verschillende informatie oplevert, waarbij elk project eigenlijk in

provides a large amount of different information, where each project actually in

Nederland ook alweer een soort van raakvlak heeft. Op dit moment ondersteunen we in Nederland twee

The Netherlands also has a kind of connection. At this moment, we support two in the Netherlands.

initiatieven, rust en reuring in Utrecht en jullie zijn al georganiseerd als als vereniging maar zitten

initiatives, tranquility and activity in Utrecht and you are already organized as an association but you are sitting

we nog niet helemaal klaar om het project te gaan starten. We ondersteunen de gemeente Tilburg omdat

we are not quite ready to start the project. We support the municipality of Tilburg because

ze daar ook weinig ervaring hebben met wooncoöperatieve vormen om daar helemaal aan het begin van het

they have little experience with housing cooperative forms to fully engage at the very beginning of the

ontwerpproces te kijken hoe we daar met onze kennis zeg maar initiatieven van de grond kunnen krijgen.

to look at the design process to see how we can get initiatives off the ground with our knowledge, so to speak.

Je zei al, jullie ondersteunen twee projecten en wees daarbij naar Wilma,

You already said that you support two projects and pointed to Wilma.

dus misschien is het wel even handig om meteen even die sprong te maken. Wat betekent het voor

So maybe it's useful to make that leap right away. What does it mean for

jullie om die ondersteuning van Marieke en haar partners te krijgen bij jullie zoektocht? Ik zal heel

you to get that support from Marieke and her partners in your search? I will be very

kort even de geschiedenis van rust en reuring schetsen. Rust en reuring is de eerste statuut te zijn

Briefly outline the history of peace and commotion. Peace and commotion is the first statute to be.

van 2016, dus toen is er al een groep mensen actief geworden die een coöperatieve woonvereniging wilde

Since 2016, a group of people has become active who wanted to start a cooperative housing association.

starten in Utrecht. Ik ben sinds 2018 betrokken bij rust en reuring, eerst nu als lid en nu ben

starting in Utrecht. I have been involved with peace and commotion since 2018, first as a member and now I am

ik bestuurslid geworden. De eerste lichting is na zeven jaar heel veel contacten met gemeenten en

I have become a board member. The first cohort, after seven years, has many contacts with municipalities and

er zijn diverse locaties waarvoor we in aanmerking kwamen. De laatste was toen Merwee de

There are various locations for which we were eligible. The last one was when Merwee the

kanaalzone waar heel veel wordt gebouwd en daar waren we met een projectontwikkelaar,

canal zone where a lot is being built and we were there with a project developer,

die was daar bezig en die zou ook voor ons bouwen. En toen ging in een keer de vierkante meterprijs

that one was working there and would also build for us. And then suddenly the price per square meter went up.

omhoog, waardoor ik een kippenhok voor 25 vierkante meter kon kopen, inclusief keuken en douche. Nou,

upward, allowing me to buy a chicken coop for 25 square meters, including a kitchen and shower. Well,

dat was voor de meeste ook de druppel die deed overlopen, is er een leegloop ontstaan. We

that was for most of them the last straw, which led to a drain. We

wilden eigenlijk de corporatie opheffen, maar we hebben een doorstart gemaakt.

They actually wanted to dissolve the corporation, but we made a restart.

We hebben nu goede hoop dat we op korte termijn mee kunnen doen met een tender.

We now have good hope that we can participate in a tender in the short term.

En dan vinden we de ondersteuning van Marieke geweldig.

And then we find Marieke's support amazing.

Want we hebben wel plannen hoe we het aan willen pakken.

Because we do have plans on how we want to approach it.

Maar door Marieke wordt het ook veel concreter.

But through Marieke, it becomes much more concrete as well.

En jij brengt ook een heel stuk ervaring in waar wij dankbaar gebruik van maken.

And you also bring a lot of experience that we are grateful to benefit from.

Kun je een of twee dingen noemen die dan concreter zijn?

Can you name one or two things that are more concrete?

De bouwkosten bijvoorbeeld.

The construction costs, for example.

Op de achtergrond loopt er wel nog een projectontwikkelaar met ons mee.

In the background, there is still a developer working with us.

Die voor ons wil gaan bouwen.

Who wants to build for us.

Maar hoe het eruit moet komen te zien.

But how it should look.

Dat is alleen maar een stedenbouwkundig plan.

That's just an urban planning plan.

Allemaal heel erg vaag.

All very vague.

Dan kan je je bouwkost niet oprekenen.

Then you can't calculate your construction costs.

En door de vragen van Marieke zijn we naar de gemeente gegaan.

And because of Marieke's questions, we went to the municipality.

Hoeveel is het dan precies? Hoeveel vierkante meter?

How much is it exactly? How many square meters?

En dat soort dingen.

And that kind of thing.

Waardoor Marieke dus ook een berekening erop kon loslaten.

Which is why Marieke was able to perform a calculation on it.

Van minimaal, maximaal.

From minimum, maximum.

Dus wat dat betreft maakt het voor ons veel concreter.

So in that regard, it makes it much more concrete for us.

Dus wij gaan ook binnenkort afspraak maken met de bank.

So we are also going to make an appointment with the bank soon.

Met de cijfers van Marieke.

With the numbers from Marieke.

Dat geeft voor ons al aan dat we echt bezig zijn om een spurt te maken.

That indicates to us that we are really making a sprint.

Dat als de tender uitkomt.

That when the tender is awarded.

Dat we met behulp van Marieke.

That we with the help of Marieke.

Dus de informatie die Marieke levert.

So the information that Marieke provides.

Dat we dan beslaagd in ijs komen voor de tender.

That we then arrive well-prepared for the tender.

En hopen dat we het project toegewezen krijgen.

And hope that we get assigned the project.

En andersom.

And vice versa.

Wat levert jouw ontwerpt onderzoek op?

What does your design research yield?

Dat je betrokken bent bij zo'n heel concreet project.

That you are involved in such a concrete project.

Helpt dat om die kennis uit Duitsland te spiegelen aan de Nederlandse situatie?

Does that help to mirror that knowledge from Germany to the Dutch situation?

Ten eerste.

First of all.

Ik denk dat de restaurering is al ontzettend lang bezig.

I think the restoration has been going on for an incredibly long time.

Dus ze zijn eigenlijk al best wel experts.

So they are actually quite the experts already.

In maar er is natuurlijk in Nederland weinig zijn weinig voorbeeldprojecten.

But there are of course very few example projects in the Netherlands.

Dus jullie zitten ze zitten ontzettend breed en geëngageerd in in wat jullie doen.

So you are sitting incredibly wide and engaged in what you do.

Zeg maar maar er is gewoon weinig waar je verder naar kan kijken.

Just say, but there's really not much you can look forward to.

Dus wat wij doen is eigenlijk een beetje context toetsen van oké.

So what we do is actually a bit of context testing of okay.

We hebben dit in Duitsland gezien.

We have seen this in Germany.

Heb je daar wel eens aan gedacht?

Have you ever thought about that?

En misschien ja over over een soort van model van rijden vanuit dat het altijd een wooncorporatie blijft.

And maybe yes about some kind of model of driving from the perspective that it always remains a housing corporation.

Of mogen mensen op een gegeven moment een woning toe gaan kopen.

Or people may start buying a home at some point.

En hier is een voorbeeld.

And here is an example.

En zo is het daar heeft het daar uitgepakt.

And that is how it turned out there.

En het kan daar ook goed werken.

And it can also work well there.

Dus het zijn gewoon heel praktisch van het zou zo kunnen.

So they are just very practical, it could just be like that.

Kijk daarna en daar is het zo gegaan.

Look afterwards, and that's how it went.

En dus er zitten gewoon een wat meer toekomst blik of richting de toekomst.

And so there is just a bit more of a future perspective or direction towards the future.

Kun je iets meer gaan kijken in plaats van alleen in theorie over zaken praten over waar wij denk ik ook op dit moment hulpzaam zijn.

Can you take a closer look instead of just talking theoretically about things where I think we are also helpful at this moment?

Is niet eens per se alleen dit soort van het wooncorporatie typologie.

It's not just necessarily this type of housing corporation typology.

Maar gewoon ook zeg van je hoeft niet te wachten totdat je een stuk grond hebt om te beginnen met aan een ontwerp.

But just say that you don't have to wait until you have a piece of land to start working on a design.

Te denken in het begin hadden jullie ook het idee om met een andere woongroep samen te werken.

At the beginning, you also had the idea to collaborate with another living group.

Maar hoe ja hoe teken je dat gewoon in een soort van vlekken schema daar kwamen jullie zelf mee.

But how, how do you just draw that in a kind of spots diagram that you came up with yourself?

Maar hoe hoe kan zich dat dan vertalen naar een gebouw en die soort van ontwerp exercities die kun je gewoon doen in die kosten ook niet zo heel veel energie om die te doen.

But how can that be translated into a building, and those kinds of design exercises can simply be done without using too much energy in terms of cost.

Maar dan gaat het op een gegeven moment over hoeveel ruimte wil je samen hebben en hoeveel ruimte heeft dat dan nodig.

But then at some point it comes down to how much space you want to have together and how much space that actually requires.

En dan gewoon dat eigenlijk vertalen en dan ook met scenario's gaan werken dus niet één ontwerp maar minimale en maximale varianten iets ertussenin.

And then just translate that actually and also start working with scenarios, so not just one design but minimal and maximal variants, something in between.

En hoe kan zich dat doorvertalen en dan heb je gewoon een basis die je dan elke keer weer kan gaan aanpassen.

And how can that be translated further, and then you simply have a foundation that you can adjust every time.

Waardoor het ontwerpproces zich parallel ontwikkelt aan jullie gedachteproces.

Causing the design process to develop in parallel with your thought process.

In plaats van dat het alleen maar een vast punt is die je op een gegeven moment gaat doen.

Instead of it being just a fixed point that you will do at some point.

En ik denk ook wel wat wat wat je ook overal leest en wat denk voor jullie ook een soort van drempel is.

And I also think what you read everywhere and what I think is also a kind of threshold for you.

Is natuurlijk met die voorfinanciering van dit soort processen is van ja ga je nu al dan een architect inhuren op een gegeven moment.

Of course, with that pre-financing of these types of processes, the question is whether you will hire an architect at this point.

En dan kost dat geld maar je weet nog niet zeker of je dat project überhaupt gaat realiseren.

And then that costs money, but you still don't know for sure if you're even going to realize that project.

Dan merk je wel dat.

Then you do notice that.

Dat is een heel goed iets in Duitsland is die die wooncorporatie markt als je die zo kan noemen is veel meer geprofessionaliseerd.

That is a very good thing in Germany; the housing corporation market, if you can call it that, is much more professionalized.

Dus je hebt daar veel meer van dat bureautjes die met zo'n andere dynamiek van zo'n proces kunnen omgaan.

So you have many more of those small offices there that can handle such a different dynamic of that process.

En die daar ook die begeleiding heel goed in aanbieden.

And they also offer that guidance very well.

Maar die ook met die voorfinanciering etcetera waarin dat veel natuurlijker gebeurt.

But that also happens much more naturally with that pre-financing, etc.

En niet hier zo van je hoort een architect in als je iets gaat bouwen.

And not just like this, you hear an architect if you are going to build something.

Maar gewoon echt een begeleider in zo'n proces meer die ook een architectonische kennis in huis heeft.

But just really a facilitator in such a process who also has architectural knowledge.

En het zou eigenlijk denk ik ook heel hulpzaam zijn in Nederland.

And I think it would actually be very helpful in the Netherlands.

Om dat soort expertise partijtjes op een gegeven moment te hebben.

To have that kind of expertise parties at some point.

Die dat veel makkelijker kunnen gaan doorontwikkelen.

That can develop much easier.

Dus daar zit je ziet wel eens dat steeds meer architecten ook aan dit soort projecten werken.

So there you are, you do see that more and more architects are working on this kind of projects.

Er is natuurlijk een fantastisch boek ook vorig jaar verschenen.

Of course, a fantastic book was also published last year.

Er wordt heel veel kennis ontwikkeld op de wooncorporatie.

A lot of knowledge is being developed at the housing corporation.

Wij zijn zeker niet de enige en de eerste.

We are definitely not the only ones and the first.

Er is ontzettend veel gaande.

There is an incredible amount going on.

En is dat ook een van jullie doelen?

And is that also one of your goals?

Om middels dit project een aantal oplossingsrichtingen te ontwikkelen voor dat coöperatieve woonmodel?

To develop a number of solution directions for that cooperative housing model through this project?

En daarmee een alternatief te bieden aan die je net al schetste.

And thereby offer an alternative to the one you just described.

De commerciële woningmarkt en de corporatiemarkt.

The commercial housing market and the corporate housing market.

Waarbij mensen eigenlijk de ruimte krijgen om voor een deel op een relatief kleine schaal hun eigen leefomgeving in te richten.

Whereby people actually have the space to somewhat design their own living environment on a relatively small scale.

Om ze daarin ook veel meer te ondersteunen.

To support them much more in that as well.

Is dat een van de te verwachten uitkomsten?

Is that one of the expected outcomes?

Dat je daar methoden, tactieken, strategieën voor gaat ontwikkelen?

That you are going to develop methods, tactics, and strategies for that?

Ik denk eigenlijk het hele mooie maar tegelijkertijd ook het enigszins problematische van de wooncorporatie.

I actually think about the beautiful but at the same time somewhat problematic aspect of the housing corporation.

Dat de mensen die het doen het eigenlijk voor het eerst doen.

That the people who are doing it are actually doing it for the first time.

En misschien ook waarschijnlijk maar één keer in hun leven.

And perhaps also probably only once in their life.

Waarbij iedereen eigenlijk op zoek is naar dezelfde soort kennis aan het begin.

Where everyone is actually searching for the same kind of knowledge at the beginning.

Waarbij je als een soort van leek begint.

Where you start as a sort of novice.

Dus ik denk dat een strategie wellicht echt de kennisdeling is.

So I think that a strategy might really be knowledge sharing.

Die vindt ook wel plaats.

That will take place as well.

Maar er is nog weinig kennis.

But there is still little knowledge.

En mensen weten toch niet heel goed waar ze het moeten vinden.

And people don't really know where to find it.

Er zijn wat netwerkorganisaties zoals Copelink die ontzettend hulpzaam zijn.

There are some network organizations like Copelink that are incredibly helpful.

We merken bijvoorbeeld ook dat er in Duitsland een ontzettende hoeveelheid aan literatuur bestaat.

We also notice, for example, that there is an enormous amount of literature in Germany.

Die mensen gewoon zelf tot zich kunnen nemen.

Those people can just take it in themselves.

En zich kunnen inlezen.

And be able to read up on it.

Dus wij hebben nu als ambitie om alle informatie die we verzamelen in Duitsland.

So we now have the ambition to collect all the information we gather in Germany.

En ook de processen die we nu meemaken weer te geven in een boek.

And also to reflect the processes we are currently experiencing in a book.

Zodat mensen ook van die ervaring kunnen leren.

So that people can also learn from that experience.

En dat weer bijdraagt aan nieuwe initiatieven.

And that contributes to new initiatives.

Maar in principe is elke wooncorporatie uniek.

But in principle, every housing corporation is unique.

Dus het is heel lastig om te zeggen.

So it's very difficult to say.

We hebben een model dat je kan volgen.

We have a model that you can follow.

Misschien een basismodel.

Maybe a basic model.

Maar eigenlijk moet die altijd weer opnieuw aangepast worden.

But actually, it always needs to be adjusted again.

Want alle bewoners zijn eigenlijk uniek.

Because all residents are actually unique.

En dat is ook echt de kracht van het model.

And that is really the strength of the model.

Natuurlijk.

Of course.

Ja.

Yes.

Ook omdat wij een bepaalde opvatting hebben over eigendom.

Also because we have a certain view on ownership.

Dus wij willen niet huurders en kopers.

So we don't want tenants and buyers.

We willen dat mensen zich, als ze kapitaal in te leggen hebben.

We want people to feel, when they have capital to invest.

Dan kopen ze een woonrecht.

Then they buy a right of residence.

Maar je bent geen eigenaar.

But you are not the owner.

Want je ziet heel vaak in die processen ook dat qua besluitvorming.

Because you often see in those processes that in terms of decision-making.

Dat er op een gegeven moment verschil gaat bestaan tussen huurders en eigenaren.

That at some point there will be a difference between tenants and owners.

Nou die manier van financieren die is vrij uniek in Nederland.

Well, that method of financing is quite unique in the Netherlands.

Dus er zijn ook haast geen notarissen die daar kennis van hebben.

So there are hardly any notaries who have knowledge of that.

Nou dat zijn ook weer dingen wat volgens mij wel in Duitsland bekend is.

Well, those are things that I believe are known in Germany as well.

Ja dat is een van onze partners.

Yes, that is one of our partners.

Ik had de partners eigenlijk nog niet genoemd.

I hadn't actually mentioned the partners yet.

Maar Superuse die doet met ons mee als partner aan het project.

But Superuse is participating with us as a partner in the project.

Ook om mee te denken aan circulair bouwen.

Also to think along about circular construction.

Of in ieder geval heel milieu of omgevingsbewust bouwen.

Or at least very environmentally or ecologically conscious building.

Maar er zit ook een bureau dat heet Plan W.

But there is also a bureau called Plan W.

Uit Hannover.

From Hanover.

Die zo'n procesbegeleider is.

Who is such a process facilitator.

Die partner is geworden in deze tweede fase van ons project.

That partner has become in this second phase of our project.

En die dit soort financieringsmodellen et cetera.

And those kinds of financing models, etc.

Daar gewoon heel veel ervaring mee heeft.

That just has a lot of experience with it.

Hoe ze dat in Duitsland doen.

How they do that in Germany.

Het is natuurlijk hoe de hele bankwereld werkt hier.

It's just how the entire banking world operates here.

En in Duitsland zit ook weer een groot verschil tussen.

And there is also a big difference in Germany.

Dus je kan niet één op één alles overnemen.

So you can't copy everything one-on-one.

Maar je kan het wel vertalen.

But you can translate it.

En er zit volgens mij een soort interessante overlap met het project van Jeffrey.

And I believe there is a kind of interesting overlap with Jeffrey's project.

In die soort wondere wereld van de specificiteit en de generiekheid.

In that kind of wondrous world of specificity and generality.

Van het voor elkaar krijgen van dat verbinden van de leefwereld en de systeemwereld.

From making the connection between the living environment and the systemic world.

Zou je eens over jullie project kunnen vertellen?

Could you tell us about your project?

Het project speelt zich af in de Boerhavenwijk.

The project takes place in the Boerhaven district.

Dat is onderdeel van Schalkwijk.

That is part of Schalkwijk.

Een naoorlogs stadsdeel eigenlijk van Haarlem.

An post-war district actually of Haarlem.

Dat is misschien een heel ander Haarlem.

That may be a very different Haarlem.

Dan dat de meeste mensen zich voorstellen als ze aan Haarlem denken.

Than most people imagine when they think of Haarlem.

We werken eigenlijk al langer in dat stadsdeel.

We have actually been working in that neighborhood for a longer time.

We zijn ooit begonnen met Panorama Lokaal.

We once started with Panorama Lokaal.

Opgezet door de College van Rijksadviseurs.

Established by the Council of State Advisors.

Hebben daar toen een prijsvraag gewonnen.

They won a competition there at that time.

Dat is ondertussen al meer dan drie jaar geleden.

That was more than three years ago.

En vervolgens hebben we van de stadsarchitecten, gemeenten en woningen.

And then we have from the city architects, municipalities, and housing.

De woningcorporatie een vervolgopdracht gekregen.

The housing corporation received a follow-up assignment.

Om strategieën die we in die prijsvraag hadden ontwikkeld.

To strategies that we had developed in that competition.

Eigenlijk op het hele stadsdeel toe te passen.

Actually applicable to the entire district.

En we zitten nu dus eigenlijk voor ons in een derde of bijna vierde fase.

And so we are actually now in a third or almost fourth phase.

Want toen kwam deze open oproep.

Because then this open call came.

En toen zei eigenlijk de nou voormalige stadsarchitect ondertussen.

And then the now former city architect actually said.

Willem Hein Schenk.

Willem Hein Schenk.

Die zei van er is eigenlijk een heel interessant gebied.

That said, there is actually a very interesting area.

Waar heel veel staat te gebeuren.

Where a lot is about to happen.

En zouden we niet samen daarin kunnen optrekken.

And couldn't we join forces in that?

En dan eigenlijk het stimuleringsfonds.

And then actually the incentive fund.

Als een soort van vliegwiel gebruiken.

Use it as a kind of flywheel.

Om naar dat project te kijken.

To look at that project.

Dus dat is dan de Boerhavenwijk.

So that is the Boerhaven district.

En in die Boerhavenwijk ligt een voorzieningenzone.

And in that Boerhaven district, there is a service area.

Zoals dat heel mooi genoemd wordt.

As that is very beautifully put.

Dat is een plek waar een aantal scholen.

That is a place where a number of schools are located.

Brandweerkazerne.

Fire station.

Een buurthuis.

A community center.

Een kerk.

A church.

Van alles staat.

Everything is stated.

En eigenlijk al die gebouwen gaan ongeveer op de schop.

And actually all those buildings are going to be demolished.

Dus daar komt eigenlijk een heel nieuw centrum.

So actually, a whole new center is coming there.

Voor die naoorlogse buurt.

For that post-war neighborhood.

En toen hebben wij gezegd van nou ja.

And then we said, well.

Dat is eigenlijk een hele mooie proeftuin.

That is actually a very nice testing ground.

Om te kijken van hoe je überhaupt.

To see how you even.

Met de naoorlogse wijk gaat.

With the post-war neighborhood goes.

Hoe je er eigenlijk om moet gaan.

How to actually deal with it.

Dus echt het anders werken aan wonen.

So really working differently on housing.

Want wonen is natuurlijk niet alleen je huis.

Because living is of course not just your house.

Maar zeker ook je publieke omgeving.

But certainly also your public environment.

En alle voorzieningen die je daar hebt.

And all the amenities you have there.

En kort gezegd.

And in short.

Wat wij proberen te doen.

What we are trying to do.

Is op een andere manier te kijken naar zo'n herontwikkeling van een wijk.

There is another way to look at such a redevelopment of a neighborhood.

Traditioneel gezien.

Traditionally.

Zou je gewoon beginnen vanuit de grote schaal.

Would you just start from the large scale?

Masterplanning, stedenbouw.

Masterplanning, urban planning.

En vervolgens naar de individuele gebouwen te kijken.

And then looking at the individual buildings.

En wij proberen dat eigenlijk om te draaien.

And we are actually trying to turn that around.

Dus in dit project.

So in this project.

Proberen we eerst heel erg te kijken van.

Let's first try to really look at.

Wat is er van waarde in de buurt.

What is of value in the area?

Zowel ruimtelijk als sociaal.

Both spatial and social.

En hoe kunnen we die kwaliteiten dan verbinden.

And how can we connect those qualities?

Aan een nieuw plan voor de toekomst van die wijk.

To a new plan for the future of that neighborhood.

Dankzij ook.

Thanks also.

De inzet van Willem Heijn.

The commitment of Willem Heijn.

Hebben we een mooie coalitie al in het begin.

Do we have a beautiful coalition right from the start?

Op kunnen bouwen.

Can build on.

Dus we hebben partners in het project zijn de gemeente.

So we have partners in the project, which are the municipality.

De drie woningbouwcorporaties die daar bezit hebben.

The three housing corporations that have property there.

Er is ook nog een woonzorgstichting.

There is also a housing care foundation.

De welzijnsorganisatie DOC.

The welfare organization DOC.

Zit er ook bij.

It's included as well.

Dus het is een heel mooi.

So it is very nice.

Ja pluriforme coalitie.

Yes, pluralistic coalition.

Dat het project steeds meer aan te uitbreiden is.

That the project is increasingly expanding.

Dus.

So.

Samenvattend wat we altijd zeggen.

In summary, what we always say.

We werken eigenlijk aan drie P's.

We are actually working on three P's.

We werken aan een nieuw plan voor de buurt.

We are working on a new plan for the neighborhood.

We werken aan een nieuw proces voor de buurt.

We are working on a new process for the neighborhood.

Dus we proberen ook aan de gemeente.

So we are also trying with the municipality.

En de woningbouwcorporaties te laten zien van.

And to show the housing corporations.

Kijk zo kan je ook naar een herontwikkeling kijken.

Look, this is also how you can view a redevelopment.

Maar we werken ook aan een nieuwe plek voor de buurt.

But we are also working on a new place for the neighborhood.

En vooral een plek van de buurt.

And above all a place of the neighborhood.

Want dat merken we dat is heel erg belangrijk.

Because we notice that it is very important.

Ik weet nog de eerste keer dat ik door Schalkwijk liep.

I still remember the first time I walked through Schalkwijk.

Dacht ik van ja hier gebeurt eigenlijk helemaal niks.

I thought, yes, nothing is actually happening here.

Wat is hier nou eigenlijk.

What is actually here?

Maar zodra je met de bewoners gaat praten.

But as soon as you start talking to the residents.

Dan merk je dat er zoveel enthousiasme is voor de wijk.

Then you notice that there is so much enthusiasm for the neighborhood.

En dat mensen zich onwijs veel inzetten.

And that people put in an incredible amount of effort.

Op allerlei vrijwillige manieren.

In all sorts of voluntary ways.

Maar ook redelijk al professionele zelforganisaties.

But also fairly professional self-organizations.

Maar wat er eigenlijk ontbreekt.

But what is actually missing.

Is een plek in de wijk waar dat zichtbaar is.

It is a place in the neighborhood where that is visible.

En waar die dingen ook samen komen.

And where those things come together.

En waar de buurt dus ook echt aan zichzelf kan werken.

And where the neighborhood can really work on itself.

En dat proberen wij dus ook in dit project.

And that is what we are trying to do in this project as well.

Naar voren te brengen.

To bring forward.

En al eigenlijk heel erg vroeg in dat proces.

And actually very early in that process.

Naar voren te brengen van waar kan die plek nou komen.

Bringing forward where that place can come from.

En hoe kunnen we dat samen met de buurt doen.

And how can we do that together with the neighborhood?

Hoe kunnen we dat misschien in bestaande gebouwen doen.

How can we possibly do that in existing buildings?

En hoe kan dat dan ook in de toekomstige ontwikkeling.

And how can that be in future development as well?

Een permanente plek krijgen.

Getting a permanent spot.

Maar goed waar er bij Marike en Wilma.

But well, where is Marike and Wilma?

Een soort natuurlijke coalitie is.

It is a kind of natural coalition.

Dan moesten jullie op zoek naar mensen.

Then you had to look for people.

Waarmee je in de buurt van gedachten kon wisselen.

With which you could exchange thoughts in the vicinity.

Over die plek.

About that place.

Over die toekomst van die buurt.

About the future of that neighborhood.

Over die toekomst van die strip.

About the future of that comic.

Hoe hebben jullie dat gedaan?

How did you do that?

Ja een van de belangrijke dingen is.

Yes, one of the important things is.

Dat we gezegd hebben van nou ja.

That we said, well.

We zijn in de buurt gaan werken.

We started working in the area.

Dus we hebben dankzij DOC.

So we have thanks to DOC.

Hebben we een plek gekregen in het buurtcentrum.

We have received a spot in the community center.

In de eerste fase.

In the first phase.

Zaten we daar in principe twee keer per week.

We were basically there twice a week.

En werkten we ook vanuit de buurt.

And we also worked from the neighborhood.

En dat is eigenlijk ongeveer de belangrijkste zet geweest.

And that has actually been the most important move.

Want daardoor zit je ook echt in de buurt.

Because of that, you are really close.

Kan heel makkelijk mensen uitnodigen.

Can easily invite people.

Het is ook interessant als we dan.

It is also interesting if we then.

Een overleg hadden met mensen van de gemeente.

A meeting with people from the municipality.

Of woningbouwcorporatie.

Or housing corporation.

In het begin werd gezegd van nou daar gaan we naar.

At the beginning, it was said, "Well, there we go."

Zitten we in Haarlem centrum in het gemeentehuis.

We are in the town hall in the center of Haarlem.

We zeiden nee nee kom maar hier naartoe.

We said no no come here.

Ga met ons praten want we praten ook over deze buurt.

Come talk to us because we are also discussing this neighborhood.

Dus het was voor de professionele.

So it was for the professionals.

Organisaties heel interessant.

Organizations very interesting.

Omdat die gesprekken meteen heel erg veranderen.

Because those conversations change very quickly.

Maar we kregen daardoor ook.

But we also received because of that.

Ja heel makkelijk eigenlijk.

Yes, very easy actually.

Contact met alle mensen die daar bezig zijn.

Contact with all the people who are involved there.

In het buurtcentrum loopt er natuurlijk van alles rond.

In the community center, there is of course all sorts of things going on.

En inderdaad een aantal van die.

And indeed a number of those.

Zelforganisaties hebben we goed bij aan kunnen haken.

We were able to connect well with self-organizations.

Stichting Samen Haarlem zit er.

Foundation Together Haarlem is there.

De stichting Somaliërs zit er.

The Somali Foundation is there.

En die hebben ook hele goede.

And they also have really good ones.

Netwerken weer in de buurt.

Networking back in the area.

Dus eigenlijk via die al bestaande.

So actually through that already existing one.

gesprekken hebben we heel goed kunnen aanhaken.

We were able to connect very well during the conversations.

Met de rest van de bewoners.

With the rest of the residents.

We proberen ook zeker niet het wiel opnieuw uit te vinden.

We are definitely not trying to reinvent the wheel.

Er is juist al zo heel veel.

There is already so much.

Dus ook wat betreft het proces en de organisaties.

So also regarding the process and the organizations.

Proberen wij niet iets nieuws op te zetten.

Aren't we trying to set up something new?

Maar juist die dingen aan elkaar te verbinden.

But precisely connecting those things together.

En ja nogmaals.

And yes, once again.

Het werken vanuit het buurtcentrum.

Working from the community center.

Dat heeft echt wel tot andere inzichten geleid.

That has really led to other insights.

En juist ook de gesprekken.

And exactly the conversations.

Die je dan hebt op grotere schaal.

That you then have on a larger scale.

Dat je dan gewoon uit het raam kan wijzen van.

That you can just point out of the window.

Ja maar daar gaat het eigenlijk over.

Yes, but that's actually what it's about.

Dat is echt super waardevol geweest.

That has really been super valuable.

Benieuwd Marike.

Curious, Marike.

Jullie hadden in eerste instantie twee locaties.

You initially had two locations.

Nijmegen en Tilburg.

Nijmegen and Tilburg.

Gedurende het proces is Nijmegen afgevallen.

During the process, Nijmegen has been dropped.

Toen zijn jullie op zoek gegaan naar een andere.

Then you went in search of another one.

Tweede locatie.

Second location.

En dat is Rust en Reuring geworden.

And that has become Calm and Excitement.

Maar dat is natuurlijk een andere dan.

But that is obviously another one then.

Echt anders dan Tilburg.

Really different from Tilburg.

Bij Rust en Reuring heb je de initiatiefnemers van de coöperatie aan tafel.

At Rust en Reuring, you have the initiators of the cooperative at the table.

En in Tilburg moet er nog een initiatief komen.

And in Tilburg, an initiative still needs to be launched.

Er wordt alleen maar ruimte gecreëerd voor coöperatieve woonvormen.

Only space is being created for cooperative living arrangements.

Maakt dat heel veel uit?

Does that make a big difference?

Ja dat maakt zeker ontzettend veel uit.

Yes, that certainly makes a huge difference.

Ik denk dat wij.

I think that we.

In eerste instantie de gemeentes benaderd hebben.

Initially approached the municipalities.

Waar wij ook contact hadden.

Wherever we also had contact.

Waarvan we ook wisten dat ze geïnteresseerd waren.

Of which we also knew they were interested.

In dat soort initiatieven.

In that kind of initiatives.

Maar waarvan we ook wisten dat die dus grondreservering wilden doen.

But we also knew that they wanted to reserve land.

Want een heel groot probleem bij.

Because of a very big problem.

Het starten van een wooncorporatie.

Starting a housing corporation.

Is het vinden van een bouwlocatie.

It is finding a construction site.

Dus we dachten als we nou echt willen beginnen.

So we thought if we really want to get started.

En het eerste één van de grote problemen.

And the first one of the big problems.

Meteen kunnen tackelen aan het begin van het proces.

Immediately tackle it at the beginning of the process.

Dan hebben we al een goede start gemaakt.

Then we have already made a good start.

Met de gemeente Nijmegen.

With the municipality of Nijmegen.

Liep het op dat moment lastig.

It was difficult at that moment.

Dit is waarschijnlijk niet de goede partner.

This is probably not the right partner.

We hebben gewoon intensief contact nodig.

We just need intensive contact.

Toen hebben we gedacht.

Then we thought.

Oké ook interessant.

Okay, also interesting.

Om inderdaad een ander soort partner te vinden.

To indeed find a different kind of partner.

Want met Tilburg loopt het wel heel erg positief.

Because things are going very positively with Tilburg.

En toen hebben we Copelink benaderd.

And then we approached Copelink.

En die heeft ons gelinkt aan rust en reuring.

And that has linked us to tranquility and excitement.

Ja.

Yes.

En voor ons is het ook heel interessant.

And for us, it's also very interesting.

Om met twee partijen te werken.

To work with two parties.

Die op een heel ander punt in het proces zitten.

Those are at a very different point in the process.

En wat dat betreft.

And in that regard.

Is rust en reuring eigenlijk al een expert.

Is rust and excitement actually already an expert?

Dus die zitten meer aan van.

So they are more into that.

Oké we weten wat we willen.

Okay, we know what we want.

Dat is eigenlijk de eerste stap.

That is actually the first step.

En nu is het op zoek naar een locatie.

And now it's looking for a location.

En dan kijken hoe dat haalbaar te maken.

And then see how to make that feasible.

En de eerste stap nu is inderdaad.

And the first step now is indeed.

Wilma noemde het al even.

Wilma mentioned it just briefly.

Een tender die geopend gaat worden in Utrecht.

A tender that will be opened in Utrecht.

In juni, juli gaat die lopen.

In June, July it will start running.

Voor een bouwlocatie hopen we.

For a construction site, we hope.

En mogelijk is er een tweede locatie beschikbaar.

And possibly a second location is available.

Dus daar zijn we nu echt specifiek naar aan het kijken.

So that is what we are really looking into now.

En dat is eigenlijk al best wel ver dan.

And that's actually quite far then.

Bij Tilburg zitten we er heel anders in.

In Tilburg, we see it very differently.

Want die gemeente is ontzettend geïnteresseerd.

Because that municipality is extremely interested.

Maar je merkt ook daar.

But you also notice there.

Dat ze een beperkte capaciteit hebben.

That they have a limited capacity.

Dus zelfs als het enthousiasme er heel erg is.

So even if the enthusiasm is very high.

Voor hun is het nog steeds erg abstract.

For them, it is still very abstract.

Hoeveel tijd gaat het ons kosten.

How much time will it take us?

Om dat soort initiatieven op te zetten.

To set up that kind of initiatives.

Daar hebben ze wel gezegd.

They did say that.

Wij zijn met nieuwe planontwikkelingen bezig.

We are working on new development plans.

We willen dit heel graag.

We would really like this.

Dus we gaan wel die grondreservering doen.

So we are going to make that land reservation.

Maar de procesbegeleiding vanuit de gemeente.

But the process guidance from the municipality.

Zijn ze nog een beetje aan het kijken.

Are they still looking a bit?

Hoe ze dat willen inzetten.

How they want to deploy that.

Maar daar zit ook meteen.

But that's also right away.

Dat wil ik eerder ook zetten.

I would like to put that earlier too.

Dat de mensen die geïnteresseerd zijn.

That the people who are interested.

In wooncorporaties.

In housing corporations.

Eigenlijk ook allemaal heel erg bewust.

Actually, all of it is very conscious.

Een nieuw soort woonomgeving willen wonen.

Want to live in a new type of living environment.

Die er ook nog niet bestaat.

That does not yet exist.

Dus het is niet alleen maar.

So it's not just that.

De zelfbeschikkingsrecht over de woning.

The right to self-determination over the home.

Maar ook weten hoe je zelf wil wonen.

But also know how you want to live yourself.

En dat soort woonvormen.

And that kind of housing types.

Waarin je duurzaam wil wonen.

Where you want to live sustainably.

Energie neutraal.

Energy neutral.

Maar in een soort van community.

But in a kind of community.

Dat bestaat eigenlijk niet zo heel erg in Nederland.

That doesn't really exist much in the Netherlands.

En je ziet ook in Tilburg.

And you can also see it in Tilburg.

Een soort nieuwe woonvorm.

A kind of new living arrangement.

Dat zijn eigenlijk de mensen die in grote villa's wonen.

Those are actually the people who live in large villas.

Te groot wonen.

Living too large.

En kleiner willen gaan wonen in een community.

And wanting to live smaller in a community.

Maar ook daar jongeren die geen geld hebben voor de villa.

But also there are young people who do not have money for the villa.

En op zoek zijn naar woonruimte.

And looking for housing.

En die ook daarin geïnteresseerd zijn.

And those who are also interested in that.

Dus er zit weer een heel ander soort dynamiek in.

So there is a completely different kind of dynamics at play again.

Dat speelt daar ook weer een heel ander vraagstuk.

That raises a completely different issue there as well.

Van het stikstofbeleid.

Of the nitrogen policy.

Dat heel veel boeren daar stoppen.

That a lot of farmers are stopping there.

Dat er grote boerenhoeven initiatieven zijn.

That there are large farmers' hoofs initiatives.

Maar er zit ook een heel groot deel wat bij het beleid ligt.

But there is also a very large part that lies with the policy.

Wat aangepast moet worden.

What needs to be adjusted.

Om te worstelen.

To struggle.

En dat ze gewoon onderbezet hebben.

And that they are simply understaffed.

Of de ervaring niet hebben.

Or not having the experience.

En wel graag willen.

And would like to.

Maar dat het gewoon tijd nodig heeft.

But it just takes time.

Ik vind het heel interessant wat jij zegt.

I find what you are saying very interesting.

Dat je in jullie project dan merkt.

That you notice in your project then.

Dat er eigenlijk een hele andere vraag is.

That there is actually a whole different question.

Die momenteel helemaal dus niet geleverd wordt.

That is currently not being delivered at all.

Dus het idee van de markt levert wel.

So the idea of the market does deliver.

Omdat er een vraag is.

Because there is a question.

Zo werkt het helemaal niet.

That's not how it works at all.

In onze gebouwde omgeving.

In our built environment.

Er is gewoon een hele andere vraag.

There is simply a completely different question.

Hoe de markt bestaat.

How the market exists.

En hoe die uiteindelijk ontworpen wordt.

And how it is ultimately designed.

Dus dat vind ik echt wel een soort van crux.

So I really consider that to be a kind of crux.

Hoe kan je ervoor zorgen.

How can you ensure it?

Dat wat de mensen eigenlijk willen.

That what people actually want.

In een woonomgeving.

In a living environment.

Dat je dat ook voor elkaar krijgt om dat te bouwen.

That you manage to build that as well.

En dat is super moeilijk.

And that is super difficult.

Want dat vergt dus inderdaad.

Because that indeed requires.

Dat je gemeentes zover krijgt.

That you get municipalities to that point.

Om daar ineens heel ruimdenkend over te gaan denken.

To suddenly start thinking very open-mindedly about it.

En een beleid aan te passen.

And to adjust a policy.

En hoe doe je dat dan.

And how do you do that then?

Omdat het misschien in dit stadsdeel is het zo.

Because it might be like this in this neighborhood.

In een context specifiek.

In a context-specific.

Wat ik zeg.

What I say.

Schalkwijk is eigenlijk een totaal andere stad.

Schalkwijk is actually a completely different city.

Dan Haarlem centrum.

Then Haarlem center.

Dat zijn totaal andere werelden.

Those are completely different worlds.

Maar toch staat er één gemeente daarvoor.

But still, there is one municipality for that.

Dat is eigenlijk ook al een hele complexe opgave.

That is actually already a very complex task.

Wat dat betreft.

In that regard.

En dat proberen wij in dit project te doen.

And that is what we are trying to do in this project.

In ieder geval die vraag heel duidelijk op tafel te leggen.

In any case, to put that question very clearly on the table.

Van wat wil zo'n buurt nu eigenlijk.

What does such a neighborhood actually want?

Wat wij gedaan hebben is 100 plus ideeën.

What we have done is 100 plus ideas.

Vanuit de buurt hebben we nu gedefineerd.

We have now defined from the neighborhood.

En een manier.

And a way.

Hoe we proberen dus die.

How we are trying to do that.

In jouw woorden Chris.

In your words, Chris.

De leef- en systeemwereld aan elkaar te koppelen.

Connecting the lived world and the system world.

Is die 100 ideeën.

Are those 100 ideas?

Vervolgens te koppelen aan de omgevingsvisie.

Then to be connected to the environmental vision.

Van Haarlem.

From Haarlem.

Dus daarin staan zes strategische keuzes.

So there are six strategic choices outlined in it.

Vervolgens hebben wij gezegd.

Then we said.

Nou hier zijn 100 ideeën.

Well, here are 100 ideas.

En hoe passen die in dat grotere plaatje.

And how do they fit into that bigger picture?

En het interessante daaraan is.

And the interesting thing about it is.

Is dat je dan merkt dat vanuit de buurt.

Then you notice that from the neighborhood.

En de bewoners er ineens voor gedacht.

And the residents suddenly had it in mind.

Dus mijn kleine idee.

So my little idea.

Past eigenlijk binnen een veel grotere visie van de stad.

It actually fits within a much larger vision of the city.

En vanuit de gemeente.

And from the municipality.

Onze grotere ideeën.

Our bigger ideas.

Kunnen we eigenlijk heel pragmatisch.

Can we actually be very pragmatic?

Bij wijze van spreken.

By way of speaking.

Morgen kan je er al mee beginnen.

You can start with it tomorrow.

Als je het hebt over vergroenen en vernatten.

If you are talking about greening and wetting.

Maak een moestuin.

Create a vegetable garden.

Die dingen kunnen elkaar denk ik heel goed informeren.

I think those things can inform each other very well.

En versterken.

And strengthen.

Maar daarvoor moet je wel eigenlijk het proces.

But for that, you really need the process.

Enigszins omdraaien.

Slightly turn around.

Dat je soms durft eigenlijk vanuit de kleinere schaal te beginnen.

That you sometimes dare to actually start from a smaller scale.

In plaats van altijd maar.

Instead of always just.

Eerst de grote lijnen.

First the big lines.

En vervolgens dat in te vullen.

And then filling that in.

Van het ontwerp in die omkering.

From the design in that reversal.

Ik denk ten eerste.

I think first.

Wat belangrijk is.

What is important.

Onze rol als ontwerpers in de eerste fase van dit proces.

Our role as designers in the first phase of this process.

Hebben we eigenlijk heel weinig ontworpen.

We haven't really designed very much.

En heel bewust heel weinig ontworpen.

And very consciously designed very little.

Dus we zijn niet meteen plaatjes gaan maken.

So we didn't start taking pictures right away.

Omdat je daardoor meteen al een soort van.

Because that immediately creates a kind of.

Invulling geeft.

Provides substance.

En we zijn heel erg geprobeerd open in het proces te staan.

And we are very much trying to be open in the process.

Van dingen ophalen.

Picking up things.

Maar wel vervolgens dat al.

But still all of that afterwards.

Aan elkaar te gaan verbinden.

To connect to each other.

In het eerste deel hebben we bijvoorbeeld.

In the first part we have, for example.

Getekend van alle actoren.

Signed by all actors.

In de buurt.

In the vicinity.

Dus niet kijken van wat is er ruimtelijk.

So don't look at what is spatial.

Maar überhaupt wie speelt er allemaal in de buurt.

But who is playing in the area anyway?

Nou dat is dan best een ongelooflijk plaatje.

Well, that's quite an incredible picture.

Wat je krijgt.

What you get.

Want je ziet alle afdelingen van de gemeente.

Because you see all the departments of the municipality.

Je ziet alle welzijnsorganisaties.

You see all the welfare organizations.

Je ziet alle woningbouwcorporaties.

You see all the housing associations.

Je ziet alle bouwende partijen.

You see all the construction parties.

Alle bewonersgroepen zelfs organisaties.

All resident groups, even organizations.

En eerst gekeken van hé hoe zit dat nou.

And first looked at how that works.

Wie werkt er nou samen.

Who is working together now?

Wie valt er buiten de boot.

Who falls by the wayside?

Wat is er scherp op en ander.

What is sharp on and another.

Dingen inzichtelijk maken.

Making things clear.

Maar dan niet per se op een ruimtelijke manier.

But not necessarily in a spatial way.

Dus ik denk dat dat is heel erg belangrijk.

So I think that is very important.

Dus als ontwerper ben je volgens mij wel heel erg gewend.

So as a designer, I think you are quite used to that.

Om dingen aan elkaar te verbinden.

To connect things together.

En ook te kijken van waar dan de overlap.

And also to see where the overlap is.

En waar de synergie kan ontstaan.

And where the synergy can arise.

Een ander heel praktisch ding is.

Another very practical thing is.

Wat we nu aan het doen zijn.

What we are doing now.

We gaan nu juist op hele kleine schaal.

We are now just starting on a very small scale.

Er is een oud schoolpleintje.

There is an old schoolyard.

Wat vol met 5000 stoeptegels ligt.

What is completely covered with 5000 paving slabs.

Gaan we echt een plek voor de buurt van maken.

Are we really going to create a space for the neighborhood?

Dat wordt een tijdelijke plek.

That will be a temporary place.

Dus je kan met ontwerp wel ook.

So you can also work with design.

Een soort eerste visie op van.

A kind of first vision of.

Dit zou het kunnen zijn.

This could be it.

Op hele kleine schaal.

On a very small scale.

En zeker de rol van ontwerp.

And certainly the role of design.

Op grote schaal is.

On a large scale.

Dat je juist ook kan kijken van.

That you can also look at.

Hoe kan je nou al die verschillende dingen.

How can you do all those different things?

Dus de leegstaande kerk waar iets mee moet gebeuren.

So the vacant church that needs to be dealt with.

De school die met hun eigen plan bezig is.

The school that is working on their own plan.

De woningbouwcorporaties.

The housing corporations.

Hoe kan je ervoor zorgen dat dat niet allemaal eilandjes zijn.

How can you ensure that they are not all islands?

Waarin allemaal verschillende ontwikkelingen samen.

In which all different developments come together.

Of juist niet samen.

Or not together at all.

Maar los van elkaar eigenlijk plaatsvinden.

But actually take place separately.

En daar moeten we heel naar kijken.

And we need to look very closely at that.

En dat zien wij wel eigenlijk.

And we actually see that.

Als onze belangrijkste rol op dit moment.

As our main role at this moment.

Dus het sleutelwoord is eigenlijk verbinden.

So the keyword is actually connecting.

Tegelijkertijd zie je natuurlijk wel dat.

At the same time, you can certainly see that.

Het ontwerp.

The design.

Kun je zowel met die leefwereld in gesprek.

Can you engage in conversation with that living environment as well?

Als met die systeemwereld in gesprek.

If you're talking with that system world.

Met beleidswereld en de bewoners in gesprek.

Engaging with the policy world and the residents.

Omdat ze allebei daar.

Because they are both there.

Zich toe kunnen verhouden.

To be able to relate to oneself.

Wij zijn ook best vaak eigenlijk een soort van intermediair.

We often act as a kind of intermediary, actually.

Dan zit je echt tussen.

Then you are really in between.

De gemeente en de bewoners.

The municipality and the residents.

En die ontwerpsuggesties.

And those design suggestions.

Die kunnen ook heel verruimend werken.

They can also be very broadening.

We hebben ook een groot aantal workshops georganiseerd.

We have also organized a large number of workshops.

En dan merk je ook van.

And then you also notice that.

Krijg je die verschillende mensen eindelijk een keer om tafel.

Finally get those different people around the table.

Dat is al een heel ding.

That's quite a thing.

En ze zitten allemaal eigenlijk wel met hun eigen.

And they all actually have their own issues.

Belangen, ideeën.

Interests, ideas.

En vaak.

And often.

Als ze met elkaar denk ik.

If they think of each other, I think.

Via beleid elkaar spreken.

Speak to each other through policy.

Dan zie je voornamelijk conflict.

Then you mainly see conflict.

Maar als je dan met elkaar om tafel gaat zitten.

But if you then sit down at the table together.

En je legt een grote schetsrol neer.

And you lay down a large sketch roll.

Dan zie je ineens heel veel overlap.

Then you suddenly see a lot of overlap.

Dus dat is volgens mij denk ik ook heel erg belangrijk.

So I think that's very important as well.

Er wordt vaak heel erg gedacht van.

There is often a lot of thinking about.

Dit past niet bij elkaar.

This does not go together.

Dat is een probleem.

That is a problem.

Maar je moet juist kijken waar de overlap juist wel zit.

But you need to look at where the overlap actually is.

En waar die gedeelde ambitie zit.

And where that shared ambition lies.

Ik denk ook dat er heel veel kracht zit in visualiseren.

I also believe that there is a lot of power in visualization.

Want als mensen blijven praten.

Because if people keep talking.

Dan is het relatief.

Then it is relative.

Vrij interpreteerbaar.

Freely interpretable.

En als je iets gaat uitschetsen of verbeelden.

And when you are going to outline or visualize something.

Dan heb je een andere manier waarop je.

Then you have a different way in which you.

Een reactie geeft of commentaar geeft.

A reaction gives or provides commentary.

Klopt.

That's correct.

Ik meen daar wel heel goed in.

I believe I'm very good at that.

En welke rol speelt ontwerp binnen jullie project?

And what role does design play in your project?

Op hele verschillende vlakken eigenlijk.

In very different areas, actually.

Met rust en reuring is het dat ze eigenlijk al wisten.

With calm and commotion, it is what they actually already knew.

Met wie ze wilden wonen.

With whom they wanted to live.

En wat voor een programma ze eigenlijk wilden.

And what kind of program they actually wanted.

Maar wat wij daar geprobeerd hebben te doen.

But what we tried to do there.

Is dat echt te vertalen naar ruimtelijk ontwerp.

Is that really translatable to spatial design?

En dan te zien wat betekent dat.

And then to see what that means.

En daar een prijskaartje aan te hangen.

And to put a price tag on it.

Gebaseerd op de huidige bouwprijzen.

Based on the current construction prices.

Toen kwam er een reactie terug van.

Then there was a response back from.

Oh ja, maar als het zoveel geld kost.

Oh yes, but if it costs so much money.

Dan kan ik wel iets minder privé ruimte hebben.

Then I can have a little less private space.

Want ik vind het gedeelde gedeelte eigenlijk belangrijker.

Because I actually find the shared part more important.

Dan de architectonische ruimte.

Then the architectural space.

Of de functionele ruimte.

Or the functional space.

En de woonwensen van de woongroep.

And the housing wishes of the housing group.

Maar dat is ook interessant.

But that is also interesting.

Dat jullie vervolgens weer een ander gesprek met elkaar aangingen.

That you then had another conversation with each other.

Van ja, is dat nou echt zo belangrijk?

Well, is that really that important?

Hebben wij dat dan nodig?

Do we need that then?

Dus het is echt nodig om die tussenstappen te maken.

So it is really necessary to take those intermediate steps.

Om ook het denkproces dan verder te krijgen.

To further advance the thought process as well.

En in Tilburg is het weer heel anders.

And in Tilburg, the weather is very different.

Want dan is het zo van.

Because then it's like this.

Oké, de gemeente heeft een groot stuk grond beschikbaar.

Okay, the municipality has a large piece of land available.

Maar ja, wat kun je daar dan aan doen voor woongroep?

But yes, what can you do about that for a housing group?

Hoe kan een woongroep daaruit zien?

What could a living group look like?

De gemeente zegt dan.

The municipality says then.

Het kan niet een hele hoge dichtheid hebben.

It cannot have a very high density.

Want dat past landschappelijk niet.

Because it doesn't fit the landscape.

Of stedenbouwkundig niet.

Or not urban planning.

Maar je wil wel zoveel mogelijk wonen creëren.

But you do want to create as much living space as possible.

Dus dan hebben we drie schetsontwerpen gemaakt.

So we have created three sketch designs.

En ook meegenomen naar zo'n woonmarkt.

And also taken to such a home market.

Met een bepaald soort dichtheid en aantal woningen.

With a certain type of density and number of homes.

En dan kreeg je ook reactie vanuit de bezoekers.

And then you also received feedback from the visitors.

Van ja, we willen heel graag in een woongroep.

Yes, we would very much like to be in a living group.

En dat kan ook best wel met.

And that can also go quite well with it.

We hadden woongroepen van 24 mensen.

We had living groups of 24 people.

Maar dan zie je toch dat heel veel mensen dat al veel vinden.

But then you see that many people already find that too much.

En die zeggen.

And they say.

Ja, ik kan me wel voorstellen dat we dan met z'n achten doen.

Yes, I can imagine that we will be doing it with eight of us then.

Dus dan wordt het een wooncorporatie.

So then it will become a housing corporation.

Dat je van acht gaat clusteren.

That you are going to cluster from eight.

Dat er wel één project is.

That there is indeed one project.

Maar de leefunit of de deelunit dan weer kleiner is.

But the living unit or the shared unit is smaller again.

En dan kun je ook per deel.

And then you can also do it per part.

Weer anders gaan differentiëren.

Again differentiate differently.

Dus we hadden op een gegeven moment een gesprek.

So, at one point we had a conversation.

Met een collega van jou.

With a colleague of yours.

Chris.

Chris.

Dat ging bij de tweede ronde gesprek.

That happened during the second round of interviews.

En die zei.

And he said.

En dat vond ik nog steeds een hele goede opmerking.

And I still found it a very good remark.

Er zit een heel groot verschil in cultuur.

There is a very big difference in culture.

Bijvoorbeeld tussen Duitsland en Nederland.

For example between Germany and the Netherlands.

Maar ook tussen andere landen.

But also between other countries.

En dat er in Duitsland veel meer zelfinitiatief zit.

And that there is much more self-initiative in Germany.

Om een eigen woning te bouwen.

To build one's own home.

Ik denk uiteindelijk daar de droom is nog steeds.

I think ultimately that the dream is still there.

Dat iedereen zijn eigen woning in de countryside heeft.

That everyone has their own home in the countryside.

En als je dat niet kan.

And if you can't do that.

Dan ga je samen bouwen.

Then you will build together.

Om toch een deel van die droom waarheid te geven.

To give part of that dream a chance to come true.

Dus 30 procent van die woningen.

So 30 percent of those homes.

Die door mensen zelf geïnitieerd wordt.

That is initiated by people themselves.

Waar geen overheid aan te pas komt.

Where no government is involved.

Soms misschien met het geven van het stuk grond.

Sometimes perhaps with the giving of the piece of land.

Maar daar houdt het dan mee op.

But that’s where it ends.

Die zitten ook niet in de organisatie.

They are also not in the organization.

En dan zie je toch ook hier in Nederland.

And then you also see it here in the Netherlands.

Zelfs als er zelfinitiatieven zijn.

Even if there are self-initiatives.

Dat je daar ook aan meehelpt.

That you are also contributing to that.

Die zitten ook bij ons.

They are also with us.

Zo waren wij ook begonnen.

That's how we started too.

Maar we zagen wel meer en meer in Duitsland.

But we saw more and more in Germany.

Dat het eigenlijk de regelgeving moet er zijn.

That there should actually be regulations.

Maar eigenlijk hoeven de overheden helemaal niks te doen.

But actually the governments don't need to do anything at all.

Als het systeem loopt.

When the system is running.

En jouw collega's op een gegeven moment.

And your colleagues at some point.

Misschien kun je ook groepen in Nederland zoeken.

Maybe you can also look for groups in the Netherlands.

Waar vanuit de cultuur eigenlijk veel meer in zelforganisatie kracht aanwezig is.

Where in the culture there is actually much more power in self-organization present.

Bijvoorbeeld bij bepaalde immigrantengroepen.

For example, with certain immigrant groups.

Die dat veel meer gewend zijn.

Those who are much more accustomed to it.

Om dat zo aan te pakken.

To approach it that way.

Dus dat is wel ook interessant nog voor ons.

So that is also interesting for us.

Om die culturele studie ook.

For that cultural study as well.

Van waarom is dat in Nederland minder populair.

Why is that less popular in the Netherlands?

Even terug naar.

Back to.

Eigenlijk wat je daar al bij zegt.

Actually, what you say there already.

De rol van het ontwerp is toch vooral.

The role of the design is mainly.

En daarmee geven jullie veel concreter handvat aan.

And with that, you are providing much more concrete support.

Een soort onderliggende idee bij de open oproep.

A kind of underlying idea behind the open call.

Dat het ontwerp in staat is.

That the design is capable.

De systeemwereld, de leefwereld en de fysieke wereld te verbinden.

Connecting the system world, the living world, and the physical world.

Is dat het het gesprek mogelijk maakt.

Is that what makes the conversation possible?

Over een mogelijke toekomst.

About a possible future.

Die verschillende werelden zouden kunnen willen.

Those different worlds could wish.

Zo werkt dat dus bij jullie ook.

So that's how it works with you too.

Het ontwerp wat Marieke maakt.

The design that Marieke creates.

Nodigt het jullie uit.

Invites you.

Om een gesprek te voeren.

To have a conversation.

Over wat jullie nou echt willen.

About what you really want.

Hoe gaat zo'n gesprek?

How does such a conversation go?

Dat kan best wel zijn.

That could very well be.

Over hoeveel ziekantemeet je nodig hebt.

About how much sick leave you need.

Maar zeker ook.

But certainly also.

Over de gemeenschappelijke voorzieningen.

About the shared facilities.

Wat voor ons wel heel belangrijk is.

What is very important to us.

Is een hele grote sociale ruimte.

It's a very large social space.

Waar we elkaar ontmoeten.

Where we meet each other.

Maar waar we ook de buurt kunnen uitnodigen.

But where we can also invite the neighborhood.

Want we willen ook zeker een rol spelen voor de buurt.

Because we also definitely want to play a role for the neighborhood.

Dus het scherpt ons heel erg in.

So it sharpens us quite a lot.

Waar we nou staan.

Where we stand now.

Dat is natuurlijk wel een van de dingen.

That is certainly one of the things.

Die je altijd leest.

That you always read.

Dat wooncorporaties op één vlak.

That housing corporations are on one level.

Echt verschilt van heel veel andere.

Really differs from many others.

Bijvoorbeeld CPO initiatieven.

For example, CPO initiatives.

Het verlangen om zich in te bedden in de omgeving.

The desire to immerse oneself in the surroundings.

En een relatie te leggen met de buurt.

And to establish a relationship with the neighborhood.

En daarmee komt er een overlap.

And with that, there is an overlap.

Met het project van Jeffrey.

With Jeffrey's project.

Hoe krijgt dat gestalte?

How is that taking shape?

We gaan in ieder geval in onze ruimte.

We are definitely going into our space.

Koffieochtenden organiseren.

Organize coffee mornings.

Klaverjassen bij wijze van spreken.

Playing cards, so to speak.

Filmavonden.

Film nights.

We nodigen dan ook mensen van de buurt uit.

We also invite people from the neighborhood.

Om mee te gaan.

To go along.

We willen een moestuin daar ook in de buurt starten.

We want to start a vegetable garden nearby as well.

Waar de buurt ook actief mee is.

Where the neighborhood is also actively involved.

De buurthuizen zijn verdwenen.

The community centers have vanished.

Dat betekent dat je een soort.

That means that you are a kind.

Smeermiddel in de buurt.

Lubricant nearby.

Dat je dat mist.

That you miss that.

En die rol willen wij eigenlijk wel een beetje vervullen.

And we actually do want to take on that role a little bit.

Dus in feite ook een hele sociale functie.

So in fact, it also has a very social function.

Te vervullen.

To fulfill.

Waar onze ruimte ook voor wordt ingericht.

Whatever our space is designed for.

Ik wil nog even aanhaken.

I want to add something.

Op wat jij zei Chris.

On what you said, Chris.

Of de rol of functie van ontwerper.

Of the role or function of designer.

Kan zijn een mogelijke toekomst te verbeelden.

It might be possible to imagine a future.

Ik denk een belangrijke rol van ontwerpers.

I think an important role of designers.

Ook eigenlijk.

Actually, yes.

Mogelijkheden te verbeelden.

Imagining possibilities.

Want dat is eigenlijk ook heel interessant.

Because that's actually very interesting as well.

Hoe verschillend er van.

How different it is from.

Verschillende partijen naar wat er nu is gekeken wordt.

Several parties are being looked at regarding what exists now.

En hoe soms die dingen.

And how sometimes those things.

Zo ver uit elkaar liggen.

So far apart.

Toen wij ooit dus.

When we once did.

Met Panorama Lokaal en Schalkwijk begonnen.

Started with Panorama Lokaal and Schalkwijk.

Krijgen we zo'n heel document over de buurt.

Are we getting a whole document about the neighborhood?

En het stond vol met rode cijfers.

And it was full of red numbers.

Maar dan ga je door die buurt lopen.

But then you will walk through that neighborhood.

Dus alleen al.

So just alone.

Hoe je waardeert wat er nu is.

How you appreciate what is now.

En hoe je dat dan op een andere manier in kaart brengt.

And how you then map that out in another way.

Dan alleen maar dus de statistieken.

Then only the statistics.

Maar dus.

But so.

Door misschien gesprekken te verbeelden.

By perhaps imagining conversations.

Of de omgeving op een andere manier te waarderen.

Or to appreciate the environment in a different way.

Dat is denk ik al een hele belangrijke stap.

I think that's already a very important step.

En echt een essentiële stap.

And truly an essential step.

En dat is wel echt heel fijn.

And that is really nice.

Dat we door dit onderzoek.

That we through this research.

Daar ook echt ruimte voor hebben gekregen.

They have truly been given space for that as well.

In die eerste fase heb je echt de tijd gehad.

In that first phase, you really had the time.

Om die dingen goed in kaart te brengen.

To map those things out properly.

En daarom zei ik ook.

And that's why I said so.

Enigszins terughoudend.

Somewhat reserved.

Want als ontwerper zit je meteen van.

Because as a designer you immediately sit there.

Hier moet ik iets mee.

I need to do something with this.

Dit kan nog beter.

This can be even better.

Maar gewoon eerst even goed kijken.

But just take a good look first.

Wat is er nou eigenlijk.

What is actually going on?

En hoe ziet iedereen dit.

And how does everyone see this?

En dan heb je een heel ander beeld ook hopelijk.

And then hopefully you'll have a completely different perspective as well.

Van wat die verschillende toekomsten kunnen zijn.

Of what those different futures could be.

Omdat eigenlijk in het heden zitten ook al.

Because actually being in the present is also a thing.

Bijna een soort parallele werelden.

Almost a kind of parallel worlds.

Hoe mensen dingen beleven.

How people experience things.

En wat van waarde wordt geacht.

And what is considered valuable.

En wat niet.

And what not.

En ook kennis over het bestaande te ontwikkelen.

And also to develop knowledge about the existing.

Om überhaupt de volgende stap te kunnen zetten.

In order to take the next step at all.

Dus niet meteen doordenderen en rennen.

So don't just rush and run.

Maar wacht even.

But wait a moment.

We weten ook al best veel.

We already know quite a lot.

En dat zouden we misschien wel met elkaar over moeten hebben.

And we should perhaps talk about that together.

Of we dat echt allemaal weten.

If we really all know that.

Ja constant dingen bevragen.

Yes, constantly questioning things.

Dus ik denk dat je eigenlijk nog veel meer verwonderen.

So I think you can actually wonder even more.

Over hoe dingen in elkaar zitten.

About how things are put together.

Kan dat eigenlijk niet anders.

Isn't there another way to do that?

En waarom zit dat zo.

And why is that the case?

Dat is ook super belangrijk.

That is also super important.

Maar over het algemeen is daar gewoon totaal niet de tijd voor.

But in general, there is simply no time for that at all.

Dat we eigenlijk dat heel goed bevragen.

That we actually question that very well.

Van wat hebben we nou eigenlijk.

What do we actually have?

En wat willen we nou eigenlijk met z'n allen.

And what do we actually want together?

En daar ligt volgens mij heel erg de parallel.

And there I see a very strong parallel.

Ook met jullie project.

Also with your project.

Dat je als ontwerper eigenlijk dat instrument gebruikt.

That as a designer you actually use that instrument.

Dat is een soort van dialoog.

That is a kind of dialogue.

Van hoe zien jullie dat nu eigenlijk voor je.

How do you actually envision that?

Van wat we nu hebben.

From what we have now.

En wat je later misschien wil.

And what you might want later.

Dat is gewoon denk ik super belangrijk.

I think that is just super important.

Om daar meer de tijd voor te hebben.

To have more time for that.

Dat is eigenlijk ook een pleidooi.

That is actually also a plea.

Om binnen ons systeem veel meer ruimte te creëren.

To create much more space within our system.

Voor dat soort momenten.

For those kinds of moments.

Een soort vrije ruimte.

A kind of free space.

Waar je gezamenlijk kan onderzoeken.

Where you can investigate together.

Waar we naartoe willen.

Where we want to go.

Omdat je het eerste gezamenlijk hebt over waar we nu eigenlijk zijn.

Because you first discussed together where we actually are now.

Ja, denk ik wel.

Yes, I think so.

En het ontbreekt wel heel erg toch.

And it is really very lacking, isn't it?

In deze tijd.

In this time.

Dat vind ik ook interessant.

I find that interesting too.

Als je naar zo'n Schalkwijk naoorlogse wijk kijkt.

If you look at a post-war neighborhood like Schalkwijk.

Als je kijkt met welke visie.

If you look at it with which vision.

En daar kan je van alles op af dingen tegenwoordig.

And you can do all sorts of things with that nowadays.

Want de wereld is natuurlijk veranderd.

Because the world has of course changed.

Maar er was zo'n duidelijke visie over hoe mensen leefden.

But there was such a clear vision of how people lived.

Sociaal gezien, ruimtelijk gezien. Noem maar op.

Socially speaking, spatially speaking. Just name it.

Nu lijkt het veel meer dat we gewoon bezig zijn.

Now it seems much more that we are just busy.

Om per projectje gewoon weer dingen voor elkaar te krijgen.

To just get things done again for each project.

En een soort van.

And a kind of.

En ik zeg niet dat zo'n masterplan dan ook weer.

And I'm not saying that such a master plan is again.

Een soort heilige chaos waar we naartoe moeten.

A kind of sacred chaos that we must move towards.

Maar echt gewoon een duidelijk idee.

But really just a clear idea.

Over hoe dingen in elkaar zitten.

About how things are put together.

En waar je naartoe moet.

And where you need to go.

Dat ontbreekt daar af en toe wel aan.

That is sometimes lacking there.

En als we even iets uitzoomen.

And if we zoom out for a moment.

Deze open oproep was natuurlijk ook.

This open call was of course as well.

Bedoeld eigenlijk.

Actually intended.

Om alternatieven te ontwikkelen.

To develop alternatives.

Voor een soort.

For a species.

Hele monomane benadering van de woonopgave.

Entirely monomaniacal approach to the housing challenge.

Namelijk bouwen, bouwen, bouwen.

Namely building, building, building.

Wat zou de bijdrage.

What would the contribution be?

Van jullie projecten kunnen zijn aan.

From your projects can be.

Nou in ieder geval een soort.

Well, in any case, a kind.

Verschuiving.

Shift.

Binnen dat monomane denken.

Within that monomanic thinking.

Ik denk vanuit onze kant.

I think from our side.

Een bijdrage aan normalisering.

A contribution to normalization.

Van eigen project initiatieven.

From individual project initiatives.

Dat je niet hoeft te gaan zitten wachten tot een woning klaar is.

That you don't have to sit and wait until a home is ready.

Of alleen maar kan bedenken.

Or can only think of.

Ik kan alleen maar zo'n woning veroorloven als ik een lening heb.

I can only afford such a house if I have a loan.

Of iets dergelijks.

Or something like that.

Dat mensen veel meer zien wat de mogelijkheden zijn.

That people see much more what the possibilities are.

Om het initiatief in eigen hand te nemen.

To take the initiative into your own hands.

Dat zou ik fijn vinden.

I would like that.

Als wij kunnen bijdragen.

If we can contribute.

Aan die ontwikkeling.

To that development.

Ik denk dat de tijd daar ook wel weer.

I think the time is also there again.

Enigszins rijper voor aan het worden is.

Somewhat more mature is starting to become.

Omdat je natuurlijk ziet dat door die hoge hypotheekrente.

Because you can obviously see that because of the high mortgage interest.

Veel meer mensen komen vast te zitten.

Many more people are getting stuck.

Dat er veel minder doorgeschoven wordt.

That there is much less deferral.

Je ziet altijd natuurlijk zo'n soort van beweging.

You always see a kind of movement like that, of course.

Van oké we gaan een paar jaar knallen.

Okay, we’re going to work hard for a few years.

En dan wordt het weer rustiger.

And then it becomes quiet again.

En dan is er weer tijd voor ander soort initiatieven.

And then there is time for another kind of initiatives.

Het zou natuurlijk heel mooi zijn als op een gegeven moment.

It would of course be very nice if at some point.

De markt weer aantrekt.

The market is picking up again.

En het weer standaard wordt.

And the weather becomes standard.

Om weer al die projecten er doorheen te duwen.

To push all those projects through again.

En ik denk dat dat bewustzijn.

And I think that's awareness.

Over bijdrage naar eigen leefomgeving.

About contribution to one's own living environment.

Er altijd wel is.

There always is.

Maar dat die gezien de huidige situatie.

But that given the current situation.

In de wereld toch ook wel weer.

In the world again, after all.

Groter en groter aan het worden is.

Is becoming bigger and bigger.

En ook wat je zei toch.

And also what you said, right?

Een heel concreet andere manieren van wonen.

Very concrete different ways of living.

Dat vind ik wel heel mooi.

I think that is really beautiful.

Dat je zegt dat is een hele andere vraag.

That you say, that's a completely different question.

Mensen willen misschien niet allemaal datzelfde hokje.

People may not all want the same box.

Wat nu geleverd wordt.

What is now being delivered.

En meer gedeelde ruimte.

And more shared space.

Dus dat een woning ook veel meer kan zijn.

So that a home can be much more as well.

Dan je eigen appartementje.

Then your own little apartment.

Nou ik moet eerlijk zeggen.

Well, I have to be honest.

Dat ik die nog wel een beetje ingewikkeld vind.

That I still find a bit complicated.

Want de Nederlandse mens.

Because the Dutch person.

Nog steeds relatief onafhankelijk wonen.

Still living relatively independently.

En het delen is heel specifiek.

And the sharing is very specific.

Dus het.

So it is.

Soms woongroepen gesproken.

Sometimes talked about living groups.

Die dan de yoga studio alleen willen delen.

Who then want to share the yoga studio alone.

En de rest niet.

And the rest not.

Of alleen de tuin.

Or just the garden.

En sommigen gaan veel verder.

And some go much further.

Maar het land nemen.

But taking the country.

Van je eigen woonomgeving creëren.

Creating from your own living environment.

Die is wel ontzettend duidelijk aanwezig.

That is indeed incredibly clearly present.

En dan inderdaad die link naar dat duurzame.

And then indeed that connection to sustainability.

En misschien is dat ook wel iets waar gebruik gemaakt van kan worden.

And perhaps that is also something that can be utilized.

Want dat is vanuit heel veel overheden.

Because that is from many governments.

Al iets wat heel erg geland is.

Something that has really landed.

Al langere tijd.

For quite some time.

Ik las op de weg hierheen nog even.

I read a bit on the way here.

Het handboek van de gemeente Utrecht.

The handbook of the municipality of Utrecht.

Over de wooncorporatie.

About the housing corporation.

Daar stond ook.

There stood also.

Als zo'n wooncorporatie dus ook duurzaam is.

If such a housing corporation is also sustainable.

Dan is het ook politiek gerechtvaardigd.

Then it is also politically justified.

Om als gemeente.

To act as a municipality.

Daar dan ook energie in te steken.

To put energy into it as well.

Dat het niet om een soort van.

That it is not a kind of.

Investering in een privaat project gaat.

Investment in a private project is going.

Of een gedeeld privaat project.

Or a shared private project.

Maar dat het ook ten goede komt aan de hele stad.

But that it also benefits the entire city.

Dus die.

So that.

Justifications.

Justifications.

Die hebben ze dan toch op de een of andere manier nodig.

They must need them in one way or another.

En die zijn dan ook in soort van parallele processen ook te vinden.

And they can also be found in kind of parallel processes.

Dus misschien is het ook op een gegeven moment.

So maybe it is also at some point.

Daar goed gebruik van maken om die dingen te verbinden.

Make good use of it to connect those things.

Ik zie wel ook.

I see it too.

Wij zitten ook in woningbouw.

We are also involved in housing construction.

Bijvoorbeeld nu met een woningcorporatie.

For example, now with a housing corporation.

In Amsterdam.

In Amsterdam.

Die willen ook heel graag.

They really want to as well.

Maar uiteindelijk gaat het daar ook heel erg om.

But ultimately, that's really what it's all about.

Het bedrag onder de streep.

The amount under the line.

En publieke projectontwikkelaars.

And public developers.

Of commerciële projectontwikkelaars.

Or commercial property developers.

Uiteindelijk gaat het ook heel erg over geld.

Ultimately, it is also very much about money.

En de mensen die daar gaan wonen.

And the people who are going to live there.

Die hebben nog niet een stemrecht daarin.

They do not yet have a voting right in that.

Die zijn nog niet aanwezig om te zeggen.

They are not present to say so yet.

Ik wil best een compromis maken.

I am willing to make a compromise.

Dus het is heel goed.

So it is very good.

Dat dit soort projecten mogelijk zijn.

That such projects are possible.

Om daar ook ander soort doelen.

To also have other kinds of goals there.

Verder te brengen.

To carry further.

Maar ook ander soort geluiden te laten horen.

But also to make other kinds of sounds heard.

Ik heb zelf het idee.

I have the idea myself.

Dat die woongroepbeweging.

That living group movement.

Dat die groeiende is.

That it is growing.

Er zijn in Utrecht meer initiatieven.

There are more initiatives in Utrecht.

Dat was een aantal jaar geleden nog niet.

That wasn't the case a few years ago.

En het feit dat de gemeente in november 2021.

And the fact that the municipality in November 2021.

Dat plan heeft gemaakt.

That plan has been made.

En uiteindelijk bezig is met de uitvoering.

And ultimately is working on the execution.

En ook kijkt naar de gemeente Amsterdam.

And also looks at the municipality of Amsterdam.

Die voorop loopt.

Those who lead the way.

Ik heb het idee dat het wel een groeiende markt is.

I have the impression that it is a growing market.

Ook al is het nog marginaal.

Even if it is still marginal.

Als je het vergelijkt met de gewone manier waarop wij leven.

If you compare it to the ordinary way we live.

Maar ik denk wel dat het toeneemt.

But I do think it is increasing.

Binnen Stedelijk gaat het dan ook heel erg over woongroepen.

Within Stedelijk, it is very much about living groups.

Dat is een vraag.

That is a question.

Die persoon die jij spreekt in Utrecht.

The person you are talking to in Utrecht.

Waarmee jij deze bespreking hebt.

With what you have this discussion.

Gaat heel erg over betaalbaarheid.

It's very much about affordability.

Toch of niet?

Still or not?

Is dat de prioriteit?

Is that the priority?

Of dan ook de duurzaamheid?

Or is it also about sustainability?

Beide.

Both.

Ik zie bij alle groepen.

I see at all groups.

Het is allemaal vrij idealistisch.

It is all quite idealistic.

Wat je gaat delen.

What you are going to share.

Dus dat betekent ook dat het duurzaam.

So that also means it's sustainable.

Least cradle to cradle.

Least cradle to cradle.

Noem maar op.

Name it.

Bij elke woongroep waar ik tot nu toe contact mee heb gehad.

With every housing group I have been in contact with so far.

Die zijn gelinkt.

They are linked.

Op de een of andere manier is dat gelinkt.

Somehow that's linked.

Terwijl er zijn ook wat.

While there are also some.

Wooninitiatieven, woongroepen.

Housing initiatives, living groups.

Echt CPO in het dure segment.

Real CPO in the expensive segment.

Het appartement is daar.

The apartment is there.

De goedkoopste was 7 ton.

The cheapest was 7 tons.

Die hebben geen buurtfunctie.

They have no community function.

En dat was niet duurzaam gericht.

And that was not aimed at sustainability.

Maar je ziet bij de middenmoot.

But you see in the middle range.

Waar wij verbinding mee hebben.

Where we have connection.

Dat de duurzaamheid.

That the sustainability.

Ook een belangrijk thema is.

Another important theme is.

En ook een rol voor de buurt.

And also a role for the neighborhood.

Iedereen zit een beetje in hetzelfde veld.

Everyone is somewhat in the same field.

We willen ook van betekenis zijn.

We also want to be meaningful.

Voor andere mensen.

For other people.

Naast je eigen woninggroep.

Next to your own housing group.

Dus dat is precies die buurtfunctie.

So that's exactly that neighborhood function.

Waar jij dan weer mee bezig bent.

What you are busy with again.

Als je jullie bijdrage zou beschrijven.

If you were to describe your contribution.

Aan die grotere taak.

To that greater task.

Aan de grotere taak.

To the larger task.

Aan de ene kant.

On one hand.

Omdat we natuurlijk wel heel erg concreet.

Because we are of course very concrete.

Met de naoorlogse wijk bezig zijn.

Working on the post-war neighborhood.

Denk ik wel dat we.

I do think that we.

Nu een aantal strategieën.

Now a number of strategies.

Aan het ontwikkelen zijn.

In the process of developing.

Die de grote wederombouw.

The great reconstruction.

Daarvan zou kunnen maken.

That could be made from it.

Ik denk dat het dan heel belangrijk is.

I think that is very important then.

Is dan ook weer verbinding.

Is there also a connection again.

Tussen inderdaad.

Indeed in between.

Hoe de publieke ruimte in elkaar zit.

How public space is structured.

En de gebouwen.

And the buildings.

En vooral ook de toe-eigening daarvan.

And especially the appropriation of that.

Want daar ontbreekt het gewoon heel erg aan.

Because there is just a huge lack of that.

In dat soort wijken.

In that kind of neighborhoods.

Soms weten letterlijk ook partijen.

Sometimes parties literally know as well.

Nog ineens van wie de grond is.

Still not sure whose land it is.

Dat is ook wel heel grappig.

That is quite funny as well.

Moet dan echt in archieven worden gespit.

Then it really has to be dug through archives.

Dus ik denk dat dat.

So I think that.

Eigenlijk een verbreding van het.

Actually a widening of it.

En dat is er natuurlijk al.

And that is of course already there.

Wij zijn zeker niet de enigen die dat doen.

We are certainly not the only ones doing that.

Maar dat wonen is niet alleen maar.

But living is not just that.

Jouw appartement en jouw woning.

Your apartment and your home.

Maar is in jouw hele woonomgeving.

But is in your entire living environment.

En hoe groot is die cirkel.

And how big is that circle?

En hoeveel invloed heb je daar op.

And how much influence do you have on that?

Dat is denk ik een hele belangrijke stap.

I think that's a very important step.

En daar hoort die buurtfunctie dus.

And that's what that community function is for.

Aan de ene kant bij.

On the one hand, yes.

Maar ook gewoon inderdaad de publieke ruimte.

But also just indeed the public space.

Waarom staat er ergens een hek.

Why is there a fence somewhere?

Die dicht gaat.

That closes.

Als ik dan dat zou samenvatten.

If I were to summarize that.

Dat is een beetje een hypothese hoor.

That's a bit of a hypothesis, you know.

Dat bij de projecten gaat over.

That is about the projects.

Het laten zien.

The showing.

Eigenlijk aan beleidsmakers.

Actually to policymakers.

Dat ze helemaal niet bang hoeven te zijn.

That they don't have to be scared at all.

Voor bewoners en burgers.

For residents and citizens.

Maar dat die.

But that one.

Legitieme wensen hebben.

Having legitimate wishes.

Voor hun woonomgeving.

For their living environment.

En vanuit die legitieme wensen.

And from those legitimate desires.

Een drang hebben om bij te dragen.

A craving to contribute.

Aan die samenleving.

To that society.

Dat wegnemen van die angst.

Removing that fear.

Er ook toe kan leiden.

It can also lead to that.

Dat die beleidsmakers op een andere manier.

That those policymakers do it differently.

Hun beleid gaan vormgeven.

Shaping their policy.

Veel meer samen met die bewoners.

Much more together with those residents.

Met die burgers.

With those citizens.

Zou ik kunnen zeggen.

Could I say.

Eindelijk af te komen van het idee.

Finally getting rid of the idea.

Dat je alles kan regelen in Nederland.

That you can arrange everything in the Netherlands.

Maar dat je het veel gedifferentieerder.

But that you see it in a much more differentiated way.

En genuanceerdere beleidsvormen.

And more nuanced policy forms.

Zou kunnen ontwikkelen.

Could develop.

Die misschien ook wel makkelijker zijn.

That might also be easier.

In de zin van regelgeving en procedures.

In terms of regulations and procedures.

Ik heb een project gezien.

I have seen a project.

Waar een aantal andere projecten.

Where a number of other projects.

Anders werken aan wonen ook.

Working differently on housing too.

Een aantal andere lessen.

A number of other lessons.

Deze vind ik wel super opvallend.

I find this really striking.

Er is een soort angst.

There is a kind of fear.

Voor het betrekken van de bewoners en burgers.

For involving the residents and citizens.

Bij beleidsvraagstukken.

In policy issues.

Zeker als ze wat abstracter.

Certainly when they are a bit more abstract.

En grootschaliger zijn.

And be more large-scale.

Daar hebben die mensen.

There are those people.

Geen opvatting over.

No opinion on that.

Dat hebben ze wel.

They do have that.

Kun je dat continu met dit soort projecten.

Can you do that continuously with this kind of projects?

Oefenen en aantonen.

Practice and demonstrate.

Ik zou misschien zelfs.

I might even.

Bijna omkeren.

Almost turning around.

Nederland doet best wel.

The Netherlands is doing quite well.

Aan micromanagement.

To micromanagement.

In beleidsmaken.

In policymaking.

Ik merk zelfs.

I even notice.

Dat ik daar zelf ook best aan gewend ben.

That I am quite used to it myself as well.

Dat ze dat doen.

That they do that.

Dat je ook wat verwacht.

That you also expect something.

Van overheden.

From authorities.

Dat je in landen ziet.

That you see in countries.

Waar het minder gemicromanaged wordt.

Where it is less micromanaged.

Mensen dus ook.

People, then as well.

Makkelijker zelf initiatief tonen.

Easier to show initiative yourself.

Omdat die ruimte gelaten wordt.

Because that space is left open.

Dat is natuurlijk heel erg.

That is of course very bad.

Ja.

Yes.

Hoe kun je zo'n proces sturen.

How can you manage such a process?

Wat gaat eigenlijk meer over loslaten.

What is actually more about letting go.

Dan over verder aansturen.

Then move on to further steering.

Dat wordt dan eigenlijk een experiment.

That will actually become an experiment.

Maar uiteindelijk.

But ultimately.

Denk ik wel.

I think so.

Als er meer ruimte ligt.

If there is more space.

Dat mensen die ook wel nemen.

That people also take.

Misschien is dat ook goed.

Maybe that's good too.

Om daar vertrouwen in te hebben.

To have confidence in that.

Maar ik hoop dat wij in ieder geval.

But I hope that we at least.

Dat kunnen aantonen.

That can be demonstrated.

Wat er dan kan ontstaan in zo'n buurt.

What can arise in such a neighborhood.

Zonder dat zo'n gemeente daar.

Without such a municipality there.

Allemaal regels voor hoeft op te stellen.

All rules that need to be established.

Wat ze nu uiteindelijk wel doen.

What they are now finally doing.

Om die grond geregeld te krijgen.

To get that land sorted out.

Een uitnodiging tot experiment.

An invitation to experiment.

Ik geloof dat hier heel veel mensen blij van gaan worden.

I believe that many people are going to be very happy about this.

Er wordt hier niet zoveel geglimlacht.

There isn't much smiling here.

In deze tafel.

In this table.

Marieke, Wilma, Jeffrey.

Marieke, Wilma, Jeffrey.

Dankjewel voor dit gesprek.

Thank you for this conversation.

Ik denk dat er op een zeker moment.

I think that at a certain point.

Als deze projecten wat verder zijn.

Once these projects are a bit further along.

Wel meer over gedeeld gaat worden.

More will be shared about it.

Dat er nog debatten plaatsvinden.

That debates are still taking place.

We gaan nog video's maken.

We will make more videos.

Er komen vast allemaal eindpublicaties.

There will surely be all kinds of final publications.

Dus degenen die geïnteresseerd zijn.

So those who are interested.

En willen blijven in deze projecten.

And want to stay in these projects.

Volg ons gewoon.

Just follow us.

Dankjewel.

Thank you.

MUZIEK

MUSIC