5. Martje van der Brug

Mijn naam is Rob van Doren en ik spreek vandaag met Martje van der Brug, actief lid van de Coöperatie Laatste Wil.

My name is Rob van Doren and today I am speaking with Martje van der Brug, an active member of the Cooperative Last Will.

Martje, wil je iets kort over jezelf vertellen?

Martje, would you like to tell something brief about yourself?

Ja, ik ben Martje van der Brug en ik ben schrijver.

Yes, I am Martje van der Brug and I am a writer.

Ik schrijf zowel romans over maatschappelijke problemen als reclame teksten.

I write both novels about social issues and advertising texts.

En daarnaast doe ik op maatschappelijk gebied wat dingen.

And in addition, I do some things in the social field.

Ik ben actief in de politieke partij Volt en dus bij de CLW.

I am active in the political party Volt and therefore at the CLW.

En dat van de CLW is eigenlijk gekomen door ervaringen in mijn eigen leven.

And that of the CLW actually came from experiences in my own life.

En ik heb gehoord dat je een van de eisers bent in het proces tegen de staat.

And I heard that you are one of the plaintiffs in the lawsuit against the state.

Kun je iets over dat proces vertellen? Wat is dat proces eigenlijk?

Can you tell me something about that process? What is that process actually?

Ja, de CLW voert een proces tegen de staat omdat de overheid op een gegeven moment begon te verbieden de distributie van het middel X.

Yes, the CLW is suing the state because the government at some point started to prohibit the distribution of substance X.

De CLW kwam naar buiten met het middel X waarmee mensen zelf hun leven zouden kunnen beëindigen.

The CLW came out with the substance X that would allow people to end their own lives.

Daarop is het bestuur op het matje geroepen.

The board has been summoned to account for this.

Daar werd gezegd.

There it was said.

Pas op, want we gaan jullie behandelen als een criminele organisatie.

Watch out, because we are going to treat you like a criminal organization.

En dat heeft geleid tot het feit dat de CLW zijn doelstellingen moest aanpassen.

And that has led to the fact that the CLW had to adjust its objectives.

En zich echt moest beperken tot opereren binnen de wet.

And really had to limit themselves to operating within the law.

En het informeren over levenseinden middelen alleen maar.

And only informing about means of ending life.

En ja, toen is men natuurlijk gaan nadenken.

And yes, then people naturally started to think.

Wat kunnen we dan wel doen om de zaak verder te brengen als deze weg afgesneden is?

What can we do to move things forward if this route is cut off?

En zo is het idee ontstaan om een proces te beginnen tegen de staat.

And so the idea arose to initiate a lawsuit against the state.

En het grappige daarvan is.

And the funny thing about that is.

Bij een proces denken mensen altijd aan strafrecht.

In a trial, people always think of criminal law.

Maar dit is een civiele zaak.

But this is a civil case.

En in een civiele zaak moet sprake zijn van schade.

And in a civil case there must be damage.

Als de CLW een proces tegen de staat begint.

If the CLW initiates a process against the state.

Dan kan dat eigenlijk niet.

Then that is actually not possible.

Want de CLW leidt geen schade door een verbod op levenseindemiddelen.

Because the CLW does not suffer any damage from a ban on euthanasia means.

En daarom is de CLW op zoek gegaan naar eisers.

And that is why the CLW has sought out claimants.

Die dat wel zouden kunnen doen.

Those who could do that.

Echte mensen, zeg maar.

Real people, so to speak.

Nou, en ik ben een van die dertig echte mensen.

Well, and I am one of those thirty real people.

Die daar zich voor hebben aangemeld en die allemaal een eigen verhaal hebben.

Those who have registered there and who all have their own story.

Hun eigen ervaringen waardoor zij deze zaak zo belangrijk vinden.

Their own experiences that make them find this matter so important.

Om dat langjarige proces aan te gaan.

To undertake that long-term process.

Nou heeft die zaak vorig jaar gediend.

Well, that case was heard last year.

En in oktober is duidelijk geworden dat de CLW niet in het gelijk werd gesteld.

And in October it became clear that the CLW was not upheld.

Als het ging om de eis zodat mensen in het kader van het Europees

When it came to the requirement that people within the framework of the European

Verdrag van de Rechten van de Mens zelfs mogen beslissen over een levenseinde.

The Treaty on Human Rights also allows for decisions regarding the end of life.

Hoe kijk jij aan tegen die uitspraak van toen?

How do you view that statement from back then?

Ja, daar ben ik natuurlijk hartstikke niet mee eens.

Yes, of course I completely disagree with that.

Want ik vind dat ik als burger en iedere burger, jij en iedereen het recht zou moeten hebben om dat te doen.

Because I believe that I, as a citizen, and every citizen, you and everyone, should have the right to do that.

Nou heeft de rechter weliswaar gezegd dat dat mag.

Well, the judge has indeed said that it's allowed.

Dat is inderdaad in artikel 8 wordt dat gezegd van dat verdrag.

That is indeed stated in Article 8 of that treaty.

Maar het probleem is natuurlijk.

But the problem is, of course.

Wij willen ook liever niet in eenzaamheid sterven als wij ons leven willen beëindigen.

We would also prefer not to die alone if we want to end our lives.

Wij willen ons graag laten bijstaan door onze dierbaren.

We would like to be supported by our loved ones.

En op het moment dat iemand dat doet, is die strafbaar.

And at the moment someone does that, they are committing an offense.

En dat is dus het probleem.

And that is the problem.

Als je die strafbaarheid op zou heffen, dan zou ook, zou je geholpen kunnen worden door dierbaren.

If you were to lift that criminality, then you could also be helped by loved ones.

Maar niet alleen dat, dan zou het ook niet meer strafbaar zijn om een middel te krijgen van iemand.

But not only that, it would also no longer be illegal to obtain a substance from someone.

Dat is op dit moment wel het geval.

That is indeed the case at the moment.

Mensen die het middel hebben verstrekt aan anderen, worden op dit moment vervolgd.

People who have supplied the substance to others are being prosecuted at this moment.

Dus ja, dat proces heeft eigenlijk als doel om te proberen die strafbaarheid op te heffen.

So yes, that process actually aims to try to lift that criminal liability.

En nu de eerste aanspraak is geweest van nou, daar gaan we niet in mee.

And now that the first claim has been made, well, we are not going along with that.

Als rechtbank gaan wij in beroep als CLW.

As a court, we appeal as CLW.

Jij doet natuurlijk ook mee met die beroepszaak.

You are of course also participating in that professional case.

Hoe schat jij in dat de kans van slagen gaat worden?

How do you assess the chances of success?

Welke insteek gaat nou in die beroepszaak gekozen worden, denk je?

What approach do you think will be chosen in that legal case?

Nou, inschatten van kansen van slagen.

Well, estimating the chances of success.

Wat ik van advocaten weet, en ik ben niet eens een advocaat, is dat je daar niets van kan zeggen.

What I know about lawyers, and I'm not even a lawyer, is that you can't say anything about that.

Het kan altijd alle kanten op rollen.

It can always go in any direction.

Dus dat is gevaarlijk.

So that is dangerous.

Ik denk dat het in ieder geval nodig is dat dit beroep wordt gedaan.

I think it is at least necessary for this appeal to be made.

Maar ik denk dat er daarna door geprocedeerd zal worden.

But I think there will be litigation afterwards.

Zelfs als we zouden winnen, dan zou de tegenpartij in beroep kunnen gaan.

Even if we were to win, the opposing party could appeal.

Dus ik verwacht dat het nog jaren gaat duren.

So I expect it to take years.

Dat is overigens wel grappig.

That is quite funny, by the way.

Toen wij geselecteerd werden als eisers, was een van de selectiekriteria...

When we were selected as claimants, one of the selection criteria was...

dat je een levensverwachting van minstens tien jaar moest hebben.

that you had to have a life expectancy of at least ten years.

Want het bestuur zag ook wel in dat het een hele lange heis ging worden.

Because the board also realized that it was going to be a very long process.

Nou, daar zijn intussen al bijna vijf jaar van om trouwens.

Well, it's actually been almost five years since then.

Hoe kijk je überhaupt aan tegen de manier waarop CLW probeert het doel te halen op dit ogenblik in Nederland?

How do you view the way CLW is trying to achieve its goal at this moment in the Netherlands?

Nou, ik denk dat het goed is dat de CLW verschillende routes aanvliegt.

Well, I think it's good that the CLW approaches different routes.

Verschillende manieren dingen doet.

Different ways of doing things.

Dus de publieke opinie bewerkt met grote campagnes.

So the public opinion is influenced by large campaigns.

Boeken uitbrengt, deze podcast verspreidt, dat soort dingen.

Releasing books, spreading this podcast, that kind of thing.

Het is heel erg belangrijk dat meer mensen zich bewust worden dat het hun ook kan overkomen.

It is very important that more people become aware that it can happen to them too.

En dat ze misschien lang geleefd hebben met het idee van nou, dat is zo in de toekomst.

And that they may have lived a long time with the idea of, well, that's so in the future.

Iedereen kan op een moment in een situatie komen dat hij echt zijn leven wil beëindigen.

Anyone can find themselves in a situation where they truly want to end their life.

En dat dan op een humane manier wil.

And that wants to be done in a humane way.

Dat proces vind ik een hele interessante extra route.

I find that process a very interesting additional route.

En dat het toch ook verdomd belangrijk is dat de rechter zich uitspreekt over zoiets.

And that it is also damn important for the judge to express an opinion on something like this.

Naar mijn idee.

In my opinion.

De rechter zelf vindt dat overigens niet.

The judge himself does not agree with that.

Die vindt dat we naar de politiek moeten.

He/She/They believes that we should go into politics.

En ook dat doet de CLW.

And that is also what the CLW does.

De CLW is heel actief in het benaderen van vrijwel alle politieke partijen.

The CLW is very active in approaching nearly all political parties.

En ik denk inderdaad dat daar ook een belangrijke sleutel ligt naar de oplossing van dit probleem.

And I indeed think that there is an important key to the solution of this problem.

Nu zei je net van ik ben actief in Volt.

Now you just said that you are active in Volt.

Nieuwe politieke partij, althans relatief nieuw.

New political party, at least relatively new.

Europese politieke partij die gezamenlijk met alle landen probeert een nieuwe politiek door te gaan voeren.

European political party that tries to implement a new policy together with all countries.

Speel jij daarin een rol als het gaat om dit thema?

Do you play a role in this theme?

Ja, een hele bescheiden rol.

Yes, a very modest role.

Zeg ik er meteen bij.

I'll add it right away.

Maar ik zit in een werkgroepje van oudere Volters.

But I am in a working group of older Volters.

Volt is een hele jonge partij.

Volt is a very young party.

Maar hier zitten over het algemeen wat oudere mensen in.

But generally, there are some older people sitting here.

Die dit thema heel belangrijk vinden.

Those who find this theme very important.

En die zeggen Volt is dan wel voortdurend bezig met de dingen waar de jongeren mee bezig zijn.

And they say Volt is constantly engaged with the issues that young people are concerned about.

Maar dit willen wij ook op de agenda hebben.

But we also want this on the agenda.

En wij hebben de afgelopen anderhalf jaar geprobeerd om een paragraaf te formuleren.

And we have tried to formulate a paragraph over the past year and a half.

En die heeft nu ook in het verkiezingsprogramma gestaan.

And that has now also been included in the election program.

En we willen nog veel verder gaan natuurlijk.

And we want to go much further, of course.

Want er moet een veel uitgebreider document geproduceerd worden.

Because a much more comprehensive document needs to be produced.

Uiteindelijk een beleidsdocument.

Ultimately, a policy document.

En daar gaan we nu mee verder.

And now we are going to continue with that.

Jij bent ook schrijver hè?

You are a writer too, right?

Heb je het begin verteld?

Did you tell the beginning?

En je hebt ooit een boek geschreven.

And you have written a book at some point.

Dat heet Wat doen we met moeder?

That's called What do we do with mother?

Dat heb ik hier liggen.

I have that lying here.

Dat boek gaat eigenlijk ook over het levenseinde.

That book is actually also about the end of life.

Maar in dat geval dan van een oudere vrouw die komt te overlijden.

But in that case, it is about an older woman who passes away.

Kun je iets meer over dit boek vertellen?

Can you tell me a little more about this book?

En waarom heb je het eigenlijk geschreven?

And why did you actually write it?

Ja, nou dit is een rechtstreeks uitvloeisel van mijn persoonlijke ervaringen.

Yes, well this is a direct result of my personal experiences.

Ik heb met drie van de vier ouders te maken gehad met levenseinden.

I have dealt with end-of-life situations with three out of the four parents.

Dat zijn de vraagstukken.

Those are the issues.

Mijn schoonmoeder werd dement en was te laat.

My mother-in-law developed dementia and it was too late.

Om het maar in CLW-termen te zeggen.

To put it in CLW terms.

Mijn vader kreeg de ziekte van Parkinson.

My father got Parkinson's disease.

En daar was het verdrietige dat de vier kinderen een totaal verschillende opvatting hadden over het tevoeren beleid.

And the sad thing was that the four children had a completely different view on the current policy.

Ik dacht dat dat een persoonlijk drama in mijn familie was tot ik erover begon te praten met mensen.

I thought it was a personal drama in my family until I started talking about it with people.

En toen bleek het heel veel voor te komen.

And then it turned out to be very common.

En na het overlijden van mijn vader.

And after the passing of my father.

Die uiteindelijk met palliatieve sedatie is gestorven.

He ultimately died with palliative sedation.

Heb ik dit boek geschreven.

Did I write this book?

En ik heb het gefictionaliseerd.

And I have fictionalized it.

Daarom niet over vader, maar over moeder.

Therefore not about father, but about mother.

En met een ander aantal kinderen en zo.

And with a different number of children and so on.

Maar daarin heb ik laten zien op wat voor manieren verschillende kinderen verschillend kunnen kijken naar hetzelfde probleem.

But in that, I have shown the ways in which different children can look at the same problem differently.

Het interessante wat je daarvan uiteindelijk leert als de gemoederen bedaard zijn.

The interesting thing you ultimately learn from that once tempers have cooled.

Is dat iedereen het goed bedoelt.

That everyone means well.

Maar dat maakt het probleem niet minder.

But that doesn't make the problem any less.

Er was één iemand die niet zo blij was met dat boek.

There was one person who wasn't very happy with that book.

En dat was mijn moeder.

And that was my mother.

Want die was springlevend.

Because it was full of life.

En die zei waarom heet dat boek niet wat doen we met vader.

And she said, why is that book not called what do we do with dad.

En ik zei nou mam omdat anders willen we nog meer bonje in de familie krijgen.

And I said, well mom, because otherwise we don't want to have more trouble in the family.

Dus dit is een fantasieboek.

So this is a fantasy book.

Jij bent helemaal gezond.

You are completely healthy.

Maar je gelooft het niet.

But you don't believe it.

Binnen iets meer dan een half jaar na de publicatie.

Within just over half a year after the publication.

Kreeg mijn moeder een hersenbloeding en daarna nog één.

My mother had a brain hemorrhage and then another one.

En binnen de kortste keren lag ze midden in mijn roman.

And before I knew it, she was right in the middle of my novel.

In een verpleeghuis.

In a nursing home.

En mijn moeder heeft.

And my mother has.

Alles op alles moeten zetten om euthanasie te krijgen.

Put everything on the line to obtain euthanasia.

Want ze was gewoon eigenlijk niet slecht genoeg.

Because she just wasn't bad enough.

En de tragiek is dat als je.

And the tragedy is that when you.

Je moet voldoen aan de criteria uitzichtloos en ondraaglijk lijden.

You must meet the criteria of hopelessness and unbearable suffering.

En uitzichtloos dat was wel duidelijk.

And hopeless that was clear.

Dat is ook objectief vast te stellen.

That can also be objectively determined.

Maar ondraaglijk lijden is hartstikke subjectief.

But unbearable suffering is extremely subjective.

En goed mijn moeder heeft op allerlei manieren door hoepels moeten springen.

And well, my mother has had to jump through hoops in various ways.

Verlamd en wel.

Paralyzed and well.

Om haar euthanasie te krijgen.

To obtain her euthanasia.

En daarna was ik zo woest.

And then I was so furious.

Dat ik geloof een week na de begrafenis me bij de CLW heb aangemeld.

I believe I registered with the CLW a week after the funeral.

Omdat ik dacht dit is gewoon absurd.

Because I thought this is just absurd.

Ze heeft het overigens gekregen.

By the way, she got it.

Daar gaat het niet om.

That's not what it's about.

Maar het feit dat je daar zoveel moeite voor moet doen.

But the fact that you have to go to so much trouble for that.

Dat er allemaal mensen over jou mogen beslissen.

That there may be people deciding over you.

En het voor jou moeten bepalen.

And having to decide for you.

Dat stond mij zo verschrikkelijk tegen.

That was so incredibly disagreeable to me.

Voor zeker in het geval van mijn moeder.

For sure in the case of my mother.

Die zo'n autonome vrouw was.

Who was such an autonomous woman.

Maar er was geen andere weg.

But there was no other way.

Nou goed.

Well then.

Maar dat was dus.

But that was it.

Het grappige is dat boek lag er dus al.

The funny thing is that book was already there.

En toen mijn moeder was overleden.

And when my mother had died.

Heb ik dit boek ook aan de hele lieve huisarts gegeven.

I also gave this book to the very lovely doctor.

Om hem te bedanken.

To thank him.

En toen heeft hij het gelezen.

And then he read it.

En toen belde hij me op.

And then he called me.

En toen zei hij.

And then he said.

Je gaat me toch niet vertellen dat je dit boek geschreven had.

You're not going to tell me that you wrote this book.

Voordat jouw moeder was overleden.

Before your mother passed away.

Maar dat was wel zo toevallig.

But that was quite coincidental.

Zo idioot.

So idiotic.

Hoe is overigens in jouw familie toe gereageerd.

How did your family react, by the way?

Op dat boek verder.

Continue on that book.

Nou ik heb echt heel erg mijn best gedaan.

Well, I really tried very hard.

Om op geen enkele teen te staan.

To stand on no one's toes.

Daar kwam iets bij voor.

Something was added to that.

Ja nee.

Yeah, no.

Het is een roman.

It is a novel.

Maar ik heb wel.

But I do.

En dat maakt het wel interessanter.

And that makes it quite interesting.

En dat vonden mijn zusjes en broer ook wel grappig.

And my sisters and brother thought that was quite funny too.

Ik heb gepraat met allemaal deskundigen van tevoren.

I talked to all the experts beforehand.

Dus bij het schrijven.

So in writing.

Dus met.

So with.

Met medici.

With doctors.

Om het medische verhaal te kunnen vertellen.

To tell the medical story.

Maar ook met een scanarts.

But also with a scan artist.

En met een andere huisarts dan deze.

And with a different doctor than this one.

Aan wie ik het boek heb gegeven.

To whom I have given the book.

In ieder geval met een hele groep mensen.

In any case, with a whole group of people.

Waardoor het ook zo is dat als je het leest.

Which is also why when you read it.

En je weet nog helemaal niets over levenseinde problematiek.

And you still know nothing about end-of-life issues.

Dan aan het einde heb je een aardig beeld.

Then at the end you have a nice picture.

Van hoe het in elkaar zit.

From how it is put together.

En hoe de regels zijn.

And how the rules are.

En dat is ook de reden waarom ik zoveel lezingen daarover heb gegeven.

And that is also the reason why I have given so many lectures about it.

In het land.

In the country.

Word jij er nu in het dagelijks leven.

Are you experiencing it in daily life now?

Op dit thema.

On this theme.

En waarom jij het standpunt huldigt.

And why you uphold that position.

Wat jij zojuist hebt verteld.

What you just told.

Ja ik word er natuurlijk wel op aangesproken.

Yes, I will of course be addressed about it.

Want er zijn natuurlijk veel mensen.

Because there are of course many people.

Die dat boek dan kennen en lezen.

Those who know and read that book.

En ik krijg brieven van lezers.

And I receive letters from readers.

Dat vind ik ook wel heel fijn.

I find that very nice as well.

Ik krijg wel bijvoorbeeld mails.

I do receive emails, for example.

Via de uitgeverij.

Through the publisher.

Dat mensen zeggen.

That people say.

Ja wij hebben ze ontzettend veel aan het boek gehad.

Yes, we have benefited tremendously from the book.

Want het heeft het voor ons in de familie bespreekbaar gemaakt.

Because it has made it a topic of discussion for us in the family.

Omdat de dood is een taboe.

Because death is a taboo.

En mensen vinden het een taboe.

And people find it a taboo.

En mensen vinden het heel gênant.

And people find it very embarrassing.

Om over de dood te praten.

To talk about death.

En als je allemaal een boek leest.

And if you're all reading a book.

En je gaat over dat boek praten.

And you are going to talk about that book.

Dan gaat het opeens niet over jezelf.

Then it suddenly isn't about yourself anymore.

En dat is een soort.

And that is a species.

Wat ik helemaal niet voorzien had hoor.

What I certainly did not foresee.

Maar een soort hulpmiddel geweest.

But a kind of aid.

En laten we nou eens aannemen dat je 30 jaar ouder bent.

And let's assume that you are 30 years older.

Of 40 jaar ouder.

Or 40 years or older.

En je ligt op enig moment zelf op je sterfbed.

And at some point you yourself are lying on your deathbed.

Hoe kijk jij aan tegen de laatste levensfase?

How do you view the last phase of life?

Nou ik heb.

Well, I have.

Ik heb me.

I have myself.

Voorgenomen.

Intended.

Om het niet zover te laten komen.

To prevent it from coming to that.

Als het bij mijn ouders is gegaan.

If it has gone well with my parents.

En.

And.

Maar je weet het natuurlijk nooit helemaal zeker.

But of course, you never really know for sure.

Veel mensen zeggen tegen mij.

Many people say to me.

Ja jij kan wel zeggen dat je dat gaat doen.

Yes, you can say that you're going to do that.

Maar dat weet je pas als je er voor staat en zo.

But you'll only know that when you're facing it and all.

Dan zeg ik dat is waar.

Then I say that is true.

Maar ik heb wel gezien hoe mijn moeder dit heeft gedaan.

But I have seen how my mother did this.

Met zo'n moed.

With such courage.

En ik denk als mijn moeder dat kan.

And I think if my mother can do that.

Dan kan ik het ook.

Then I can do it too.

Het is namelijk wel heel erg groot.

It is indeed very large.

Het is een heel groot ding.

It is a very big thing.

Euthanasie.

Euthanasia.

En schatten.

And treasures.

Maar ik ben vastbesloten om zelfstandig te blijven.

But I am determined to remain independent.

En als dat niet meer kan.

And if that is no longer possible.

Om mijn leven te beëindigen.

To end my life.

Heb je daar een middel voor in huis?

Do you have a remedy for that at home?

Nee.

No.

Maar ik heb me wel onmiddellijk aangemeld voor de proeftuin.

But I did immediately sign up for the pilot project.

Want ik hoop op die manier.

Because I hope that way.

Op een legale manier mee te kunnen liften.

To be able to hitch a ride in a legal way.

De proeftuin van de CLW.

The test garden of the CLW.

Waar dus nou ja.

So where, well.

Een beoogd test.

A proposed test.

Om eens te kijken.

Just to take a look.

Ik hoop dat die door kan gaan.

I hope that can go ahead.

Ja dat op die manier te doen.

Yes, to do it that way.

Nou daar hebben we de politiek voor nodig.

Well, we need politics for that.

Want dan moeten we niet op z'n minst.

Because then we should not at least.

Moeten we de geduldconstructies in te creëren.

We need to create the patience structures.

Waardoor we de proeftuin mogen gaan gebruiken en inzetten.

Which allows us to use and deploy the test garden.

We merken dat nu al.

We notice that already.

We praten nu op 21 november met elkaar.

We are talking to each other now on November 21.

Een dag voor de verkiezingen.

One day before the elections.

Voor de Tweede Kamer.

For the House of Representatives.

Dat nu al duizenden mensen zich hebben ingeschreven.

That thousands of people have already signed up.

Jij bent er dus blijkbaar één van.

So you are apparently one of them.

Nou we hopen dat er nog een aantal duizenden bij gaan komen.

Well, we hope that a few thousand more will join.

Dat ziet er wel naar uit.

That does look like it.

Want het gaat elke dag heel hard op dit moment.

Because it's going very fast at the moment, every day.

Dat we de proeftuin laten we eens noemen.

Let’s call it the testing ground.

Twintig, dertigduizend mensen hebben ingeschreven.

Twenty, thirty thousand people have registered.

Die zeggen dan van nou.

They then say, well.

Ik zou graag willen meedoen met die proeftuin.

I would like to participate in that test garden.

Denk je dat dat bij de politiek effect zal gaan hebben?

Do you think that will have an effect on politics?

Nou eerlijk gezegd heb ik geen idee.

Well, to be honest, I have no idea.

Weet ik niet.

I don't know.

Het is natuurlijk wel zo dat de politiek.

It is of course true that politics.

Echt wel heel goed probeert te volgen.

Really trying very hard to keep up.

Wat er in de samenleving leeft.

What lives in society.

Maar je kan aan de gebeurtenissen.

But you can influence the events.

Van de afgelopen jaren zien.

Seeing from the past years.

Dat de politiek in ieder geval.

That politics in any case.

Op het levenseindegebied.

In the area of end-of-life.

Ver achterloopt.

Far behind.

Want drie kwart van de of nou twee derde.

Because three quarters of it or two thirds.

Ik moet niet overdrijven.

I shouldn't exaggerate.

Maar ik denk dat twee derde van de.

But I think that two thirds of the.

Er zijn verschillende onderzoeken gedaan.

Several studies have been conducted.

Twee derde van de Nederlandse bevolking.

Two thirds of the Dutch population.

In principe het eens is met zelfbeschikking.

In principle, agree with self-determination.

Rond het levenseinde.

Around the end of life.

Wat voor manier kan je over twisten.

What way can you dispute?

Maar een overgrote meerderheid van de samenleving.

But a vast majority of society.

Nou en daar de politiek.

Well, there is politics.

Die is daar helemaal niet op aangesloten.

That is not connected to that at all.

Die vindt dat ook allemaal veel te spannend.

She thinks that is all way too exciting.

Helaas.

Unfortunately.

Maar misschien gaat dat wel veranderen.

But maybe that will change.

Daar doen we ons best voor toch?

That's what we're doing our best for, right?

En dat zal bijdragen aan een andere kijk.

And that will contribute to a different perspective.

Op de werkelijkheid op dit punt.

On reality at this point.

Nou ja die proberen sowieso.

Well, they're definitely going to try that.

Een nieuwe politiek te introduceren.

To introduce a new policy.

En niet te angstig te zijn.

And not to be too afraid.

En ook niet bang te zijn om dingen anders te doen.

And also not to be afraid to do things differently.

Dan in het verleden.

Then in the past.

En dat is natuurlijk met levenseinden zo.

And that is of course the case with life endings.

Heel veel mensen zijn ontzettend bang.

A lot of people are extremely scared.

Voor de gevaren.

For the dangers.

Die kunnen ontstaan.

They can arise.

Als mensen maar het allemaal.

If only people understood it all.

Bij elkaar door de pap gaan zitten roeren.

Stirring the porridge together.

Om het maar zo te zeggen.

To put it this way.

Maar.

But.

Er moet natuurlijk ook een heel goed gedegen plan komen.

There must also be a very well-thought-out plan.

Maar het kan natuurlijk niet zo zijn.

But it can't be like that, of course.

Dat ziekenhuisdieren.

Those hospital animals.

Wel uit hun lijden verlost worden.

To be delivered from their suffering.

En mijn schoonmoeder.

And my mother-in-law.

Jaren moet blijven liggen.

Years must remain lying down.

Dat vind ik gewoon een schande.

I just find that a disgrace.

Ja dat voorbeeld.

Yes, that example.

Heb ik inmiddels al vaker gehoord.

I've already heard that a few times by now.

In gesprekken die ik heb gevoerd.

In conversations that I have had.

En het valt mij op.

And it strikes me.

Dat mensen blijkbaar een speciale positie nemen.

That people apparently take a special position.

Zeker als ze het zelf zouden willen.

Certainly if they would want it themselves.

Dat vind ik ook zo bijzonder.

I find that so special as well.

We hadden het net even over een aspect.

We were just talking about an aspect.

Bij het overlijden.

At the time of death.

Wat jij zojuist noemde.

What you just mentioned.

Waar op dit ogenblik een zware straf op staat.

Where a heavy penalty currently applies.

Als je aanwezig bent en je gaat hulp verlenen.

If you are present and you are going to provide assistance.

Tijdens een zelfdoding.

During a suicide.

Op dit ogenblik staat er drie jaar gevangenisstraf op maximaal.

At this moment, there is a maximum sentence of three years in prison.

Dat betekent dus.

That means thus.

Dat op het moment dat je iemand uitnodigt.

That at the moment you invite someone.

Jij nodigt iemand uit.

You invite someone.

Of ik nodig iemand uit.

Or I invite someone.

Terwijl ik op een sterrenbed lig.

While I lie on a star bed.

Dat ik daarmee die ander die bij mij is.

That I am with the other who is with me.

Feitelijk veroordeeld tot een mogelijke vervolging.

Factually condemned to a possible prosecution.

En daarmee hebben we iets.

And with that, we have something.

In onze samenleving gecreëerd.

Created in our society.

Dat zelfs als je er op vraagt.

That even if you ask about it.

Dat het buiten de wet gaat vallen.

That it will fall outside the law.

En dat het strafbaar gaat worden.

And that it will become punishable.

Hoe kijk je daar tegenaan?

How do you see that?

Dat is dus de wantoestand.

That is the state of affairs.

Dat het strafbaar is.

That it is punishable.

Om iemand te helpen.

To help someone.

Die jou dierbaar is.

That is dear to you.

Ik denk dat er misschien wel.

I think there might be.

Mogelijkheden zijn.

There are possibilities.

We doen het via de politiek.

We do it through politics.

We doen het via het proces.

We do it through the process.

Maar als je kijkt naar het Europees.

But if you look at it from a European perspective.

Als je kijkt naar het Europees verdrag.

If you look at the European treaty.

Voor de rechten van de mens.

For human rights.

Daar staan twee clausules in.

There are two clauses in it.

Die echt heel interessant zijn.

They are really very interesting.

En waar iedere burger wel eens naar zou kunnen kijken.

And where every citizen could take a look at.

En dat zijn twee artikelen.

And those are two articles.

Artikel 8 en artikel 2.

Article 8 and article 2.

En artikel 8.

And article 8.

Daarin wordt gezegd dat ieder mens.

It says that every person.

Recht heeft op zijn persoonlijke levensfeer.

Right has to its personal sphere.

En daar is in het proces tegen de staat.

And there is a case against the state.

Door onze advocaat.

Through our lawyer.

Timvis.

Sprat.

Heel erg opgehamerd.

Very much hammered.

Dat artikel 8.

That article 8.

Moet conformeren.

Must conform.

Want de Europese wet.

Because of the European law.

Is hoger dan de Nederlandse wet.

Is higher than Dutch law.

Nou en het leuke is.

Well, the fun part is.

Ondanks dat we die zaak verloren hebben.

Despite the fact that we lost that case.

Is dat artikel 8.

Is that article 8?

Heeft de rechter inderdaad erkend.

The judge has indeed acknowledged.

Dat ieder mens.

That every person.

Recht heeft op de persoonlijke levensfeer.

The right to personal privacy.

En dat dat ook betekent.

And that that also means.

Dat men als men uit volledig vrije wil.

That one, when one acts out of complete free will.

En bij zijn goede verstand.

And in his right mind.

Dat wenst.

That wishes.

Dus ook hoort het recht om je leven te beëindigen.

So it also includes the right to end your life.

Nou dat is voor de juridische fijnproever.

Well, that's for the legal connoisseur.

Een doorbraak.

A breakthrough.

Nou maar grappig genoeg.

Well, that's funny enough.

Is er ook artikel 2.

Is there also article 2?

In het Europees verdrag voor de rechten van de mens.

In the European Convention on Human Rights.

En artikel 2.

And Article 2.

Zegt dat de staat de plicht heeft.

That says the state has the duty.

Om het leven te beschermen.

To protect life.

Van burgers.

From citizens.

Nou dat is natuurlijk heel goed.

Well, that is of course very good.

Want als artikel 2 er niet was.

Because if article 2 did not exist.

Dan konden we natriumazine.

Then we could have sodium azide.

Naast het keukenzout in de supermarkt leggen.

Next to the table salt in the supermarket.

En dan kwam iedereen in gevaar.

And then everyone was in danger.

Dus de staat zegt nee.

So the state says no.

Dat is alleen maar redelijk.

That is only reasonable.

Maar als je die twee artikelen.

But if you have those two articles.

Naast elkaar ziet.

Sees side by side.

Dan zie je dus enerzijds artikel 8.

Then you see, on the one hand, Article 8.

Je hebt recht om je leven te beëindigen.

You have the right to end your life.

Volgens de rechter.

According to the judge.

En artikel 2 zegt.

And article 2 says.

De staat moet het recht op leven beschermen.

The state must protect the right to life.

Nou ik lees.

Well, I am reading.

Het recht op leven beschermen.

Protecting the right to life.

Betekent dat ik de plicht heb.

Does that mean I have the duty?

Kennelijk om te leven.

Apparently to live.

Want de rechter heeft dat argument gebruikt.

For the judge used that argument.

Om vonnis te wijzen.

To pass judgment.

En ons te laten verliezen.

And to let us lose.

Nou daar zit dus spanning op.

Well, there's tension there.

Aan de ene kant mag je je leven beëindigen.

On the one hand, you may end your life.

Aan de andere kant moet de staat.

On the other hand, the state must.

Jouw leven blijven beschermen.

Continue to protect your life.

Ik vraag me af waarom.

I wonder why.

Ik als burger eigenlijk niet afstand kan doen.

As a citizen, I actually cannot renounce.

Van mijn recht op leven.

Of my right to life.

Als ik dat in een of andere formele setting.

If I do that in some kind of formal setting.

Kan zeggen overheid.

Can say government.

Alles goed en wel.

All good and well.

Jij beschermt mijn recht op leven.

You protect my right to life.

Maar ik wil dat recht niet meer.

But I no longer want that right.

Dan zou je kunnen redeneren.

Then you could reason.

Dan heeft de staat niks meer te beschermen.

Then the state has nothing left to protect.

En dan ben jij ook niet meer schuldig.

And then you are no longer guilty either.

Als jij mij helpt.

If you help me.

Om te overlijden.

To pass away.

Maar ik heb alleen nog nergens gezien.

But I haven't seen it anywhere yet.

Dat er een mogelijkheid is.

That there is a possibility.

Dat ik ergens een formulier in kan vullen.

That I can fill out a form somewhere.

Om mijn recht op leven op te geven.

To abandon my right to life.

Maar het zou verdraaid interessant zijn.

But it would be darn interesting.

Als je dat in een juridische procedure.

If you do that in a legal procedure.

Zou proberen.

Would try.

Dan hoef je namelijk ook.

Then you don't have to either.

De wet helemaal niet aan te passen.

Not to adjust the law at all.

Dan kan iemand gewoon zijn vinger opsteken.

Then someone can just raise their finger.

Om zijn recht op leven op.

To claim his right to life.

En dan hoeft de overheid dat niet meer te beschermen.

And then the government no longer needs to protect that.

Want artikel 2 staat niet meer dan dat.

Because article 2 states nothing more than that.

Daar staat niet.

That's not stated there.

Je moet het recht op leven beschermen.

You must protect the right to life.

Want anders dan kunnen mensen elkaar gaan helpen.

Because otherwise people can help each other.

Het staat alleen maar in dat recht op leven.

It only states that right to life.

Nou ik hoef dat recht dan misschien niet meer.

Well, I might not need that right anymore.

Op enig moment.

At some point.

Wat denk ik belangrijk is in dit hele proces.

What I think is important in this whole process.

Zoals we nu op dit ogenblik ermee bezig zijn.

As we are currently working on it.

Dennis jij hebt het heel krachtig en goed verwoorden.

Dennis, you have articulated it very powerfully and well.

We volgen nu op dit ogenblik als COW.

We are currently following up on this as COW.

Meerdere sporen.

Multiple tracks.

We zijn bezig met de rechtszaak.

We are in the process of the lawsuit.

We zijn bezig met de proberen.

We are in the process of trying.

De politiek te bewerken.

To influence politics.

We voeren actie om aan de samenleving te laten zien.

We are taking action to show society.

Dat we voor een goed doel staan.

That we are standing for a good cause.

En dat iedereen daardoor de ruimte gaat krijgen.

And that everyone will thereby get the space.

Zijn eigen keuzes te maken aan het eind van het leven.

To make one's own choices at the end of life.

Wanneer hij of zij vindt.

When he or she finds.

Dat het eind van het leven daar is.

That the end of life is there.

Dat kan trouwens ook voor jongere mensen zijn.

That can also be for younger people.

Hoe kijk je daar tegenaan?

How do you view that?

Niet alleen voor oudere mensen.

Not just for older people.

Ik zou willen dat jongeren.

I wish that young people.

Zich zouden realiseren waar hun belangen liggen.

They would realize where their interests lie.

En als jongeren de COW.

And when young people the COW.

In grote getale zouden steunen.

In large numbers would support.

Dan zouden we de zaak kunnen regelen.

Then we could sort the matter out.

Voordat ze oud zijn.

Before they are old.

En dat is verdraaid handig voor ze.

And that is really handy for them.

Want in mijn tijd.

Because in my time.

Ik moet maar afwachten of het geregeld is.

I just have to wait and see if it's arranged.

Voordat het voor mij nodig is.

Before it is necessary for me.

Dus ik denk dat je uit welbegrepen eigenbelang.

So I think you act out of well-understood self-interest.

Als jongere wel degelijk.

As a young person, certainly.

Je achter de COW zou moeten scharen.

You should align yourself behind the COW.

Maar ja.

But yes.

Dat proberen we.

We're trying that.

Ik begrijp wel dat jongeren ook wel weer.

I do understand that young people also...

Andere dingen op hun agenda hebben.

Having other things on their agenda.

Maar uiteindelijk is er maar één zekerheid in het leven.

But in the end, there is only one certainty in life.

En dat is dat het moment komt.

And that is that the moment comes.

Dat je zult overlijden.

That you will die.

En ook al ben je nu.

And even though you are now.

Hartstikke jong.

Absolutely young.

Dat is eigenlijk het enige wat je zeker weet.

That's actually the only thing you can be sure of.

Nou ik zou zeggen.

Well, I would say.

Schaar je dan achter de COW.

Then align yourself with the COW.

Want daarmee.

Because of that.

Kun je dan in ieder geval zorgen.

Can you at least make sure of that?

Dat dat een zo goed mogelijke manier is.

That that is the best possible way.

Dat je een zo goed mogelijke manier hebt.

That you have the best possible way.

Om je leven te beëindigen.

To end your life.

Want het is niet iedereen gegeven.

Because not everyone is given that.

Om in zijn slaap te eindigen.

To end in his sleep.

Zomaar zonder dat hij het merkt.

Just like that, without him noticing.

En ja ik denk dat.

And yes, I think so.

Bijna iedere jongere om zich heen.

Almost every young person around them.

Ook wel ziet.

Also well seen.

Wat een verdrietige dingen er kunnen gebeuren.

What sad things can happen.

In een leven van een grootouder bijvoorbeeld.

In the life of a grandparent, for example.

Of een oom of een tante.

Either an uncle or an aunt.

Of wat dan ook.

Or whatever.

En ja dan ben je geneigd om te denken.

And yes, then you are inclined to think.

Dat gaat niet over mij.

That doesn't concern me.

Maar het gaat wel over jou.

But it is about you.

Daar moet je voor strijden.

You have to fight for that.

En ja dat is een langjarige.

And yes, that is a long-term one.

Een langjarige strijd is dat.

That is a long-standing struggle.

En die voeren we met de COW.

And we carry that out with the COW.

Ja.

Yes.

Zeg mag ik jou heel graag bedanken.

I would really like to thank you.

Voor dit gesprek.

For this conversation.

Ik denk dat mensen die nu luisteren en kijken.

I think that people who are listening and watching now.

Heel veel nieuwe inzichten hebben gekregen.

Gained a lot of new insights.

Over dit thema.

About this theme.

We gaan als COW.

We are going as COW.

De komende jaren door met onze strijd.

Continuing our fight in the coming years.

En we zullen uiteindelijk slagen.

And we will ultimately succeed.

Het gaat er niet om hoe.

It's not about how.

En of.

And yes.

Maar vooral wanneer het gaat lukken.

But especially when it starts to succeed.

Dankjewel.

Thank you.

Dat denk ik ook. Graag gedaan.

I think so too. You're welcome.