#7 LVB en trauma(verwerking)

Eén op de zeventien Nederlands heeft een licht verstandelijke beperking.

One in seventeen Dutch people has a mild intellectual disability.

Net als ik. Vaak zie je of hoor je het niet meteen aan iemand.

Just like me. Often you don't see or hear it right away from someone.

Maar voor ons werken dingen net even wat anders.

But for us, things work a little differently.

In deze podcast praat gezinsbehandelaar Maria Proost met verschillende professionals

In this podcast, family therapist Maria Proost talks with various professionals.

over de communicatie met mensen met een LVB.

about communication with people with a mild intellectual disability.

Hoe herken je mensen met een LVB?

How do you recognize people with a mild intellectual disability?

En hoe ga je met hen een gesprek aan over bijvoorbeeld begeleid wonen,

And how do you start a conversation with them about, for example, supported living?

regels op de werkvloer en zwaardere onderwerpen, zoals trauma's en contact met de politie?

Rules in the workplace and heavier subjects, such as trauma and contact with the police?

En hoe kan je nou het beste reageren als de communicatie vast lijkt te lopen?

And how can you best respond when the communication seems to be stalled?

We gaan het vandaag hebben over wat trauma is, hoe je trauma kan herkennen,

We are going to talk today about what trauma is, how to recognize trauma,

welke behandelingen je kan inzetten en waar je rekening mee moet houden

which treatments you can use and what you need to consider

bij mensen met een licht verstandelijke beperking en trauma.

in people with a mild intellectual disability and trauma.

Kim, zou je kunnen vertellen, wat doe je bij Cirolo?

Kim, could you tell us what you do at Cirolo?

Ja, ik werk als geceptiegeloog en EMDR practitioner bij Cirolo Groot-Emaus.

Yes, I work as a reception psychologist and EMDR practitioner at Cirolo Groot-Emaus.

Groot-Emaus is een instelling in Ermelo en Soest voor jongeren met een licht verstandelijke beperking

Groot-Emaus is an institution in Ermelo and Soest for young people with a mild intellectual disability.

en ernstige gedragsproblematiek.

and serious behavioral problems.

En de meeste jongeren die daar zitten hebben een moeilijke jeugd

And most of the young people sitting there have a difficult childhood.

en hebben het te maken gehad met verstandelijkheid.

and have dealt with rationality.

Vroeg kinderlijk, chronische traumatisering.

Early childhood, chronic traumatization.

Kim, mag ik jou vragen om eens wat uit te leggen over trauma?

Kim, may I ask you to explain a bit about trauma?

Nou, we hebben allemaal wel een keer wat meegemaakt wat vervelend is of schokkend is geweest.

Well, we've all experienced something unpleasant or shocking at some point.

En dan is het eigenlijk heel erg normaal om daar klachten van te hebben.

And then it is actually very normal to have complaints about that.

Dus dat je daar last van hebt.

So that you are bothered by that.

Stel je voor dat je een auto-ongeluk meemaakt bijvoorbeeld,

Imagine you are in a car accident, for example,

dan is het heel normaal om in de periode daarna het spannend te vinden om het auto te rijden,

then it is very normal to find it exciting to drive the car in the period after that,

dat je er slecht van slaapt, dat je er veel aan terug moet denken,

that it keeps you up at night, that you have to think back on it a lot,

dat je er dus wat klachten van hebt.

that you have some complaints about it.

En bij de meeste mensen verdwijnen die klachten na een verloop van tijd.

And in most people, those symptoms disappear after a while.

Dus dan kunnen ze weer rustig slapen, ze stappen weer in de auto.

So then they can sleep peacefully again, they get back in the car.

Misschien denken ze er nog eens een keertje aan als ze weer op dat punt komen

Perhaps they will think about it again when they get to that point once more.

waar het ongeluk gebeurd is, maar in principe verdwijnen de klachten.

where the accident happened, but in principle the complaints disappear.

Maar als dat dus niet gebeurt, dus dat de klachten niet verdwijnen,

But if that doesn't happen, so that the complaints don't go away,

dus dat dat aanhoudt, dan spreek je over traumatisering.

So if that continues, then you are talking about traumatization.

Ja, want we hebben het vandaag over trauma.

Yes, because today we are talking about trauma.

En dan eigenlijk ook specifiek bij mensen met een licht verstandelijke beperking.

And then specifically for people with a mild intellectual disability.

Kun je daar iets over vertellen of dat anders is dan bij mensen zonder verstandelijke beperking?

Can you tell me something about whether that is different for people without intellectual disabilities?

Nou, dat is inderdaad, want de traumaklachten die ik noem,

Well, that is indeed the case, because the trauma complaints that I mention,

die zie je ook bij mensen met een licht verstandelijke beperking.

you also see that in people with a mild intellectual disability.

Alleen merk je dat mensen met een normaal begraafniveau er makkelijker over kunnen nadenken,

You only notice that people with a normal level of understanding can think about it more easily,

er makkelijker over kunnen praten, dat beter een plekje kunnen geven.

can talk about it more easily, that we can give it a better place.

En mensen met een verstandelijke beperking vinden dat toch wat lastig.

And people with an intellectual disability do find that a bit difficult.

En dat maakt ook wel dat mensen in de omgeving het lastiger vinden om te herkennen,

And that also makes it harder for people in the vicinity to recognize.

omdat je ziet veel gedrag en er wordt minder goed over gepraat door de cliënt zelf

because you see a lot of behavior and it is less well discussed by the client themselves

of door de persoon met de licht verstandelijke beperking zelf.

or by the person with a mild intellectual disability themselves.

En op het moment dat je dan ziet van ik zie wat meer agressie of ik zie dat er andere klachten zijn,

And at the moment you see that there's a bit more aggression or that there are other complaints,

wordt dat heel snel geschoven onder de licht verstandelijke beperking of andere diagnoses die al gesteld zijn.

It is quickly categorized as a mild intellectual disability or other diagnoses that have already been made.

Dus dan zeggen ze, ik zie wat onrust, maar hij heeft ook ADHD.

So then they say, I see some unrest, but he also has ADHD.

En dan wordt er niet gekeken wat eronder zit en dat er misschien ook wel sprake is van trauma.

And then it is not considered what lies beneath and that there may also be trauma involved.

En hoe komt het dat mensen met een licht verstandelijke beperking meer risico lopen om trauma op te lopen?

And how is it that people with a mild intellectual disability are at greater risk of experiencing trauma?

Ze hebben een groter risico om op te groeien in gezinnen waar complexe problematiek is.

They have a higher risk of growing up in families with complex issues.

En een deel groeit ook op in instellingen, wat maakt dat ze een groter risico hebben op het meemaken van,

And part of them also grows up in institutions, which means they have a greater risk of experiencing,

vervelende gebeurtenissen.

annoying events.

Kim, jij noemde net het kijken door een traumabril.

Kim, you just mentioned looking through a trauma lens.

Kun je daar eens wat meer over uitleggen? Wat is dat, een traumabril?

Can you explain more about that? What is a trauma glasses?

Nou, ik denk dat het vooral belangrijk is om te kijken achter het gedrag van jongen.

Well, I think it's especially important to look behind the behavior of a boy.

En dat klinkt ook nog wel heel vaak voor mensen met een licht verstandelijke beperking.

And that is still very often the case for people with a mild intellectual disability.

Dus dat je je verdiept in wat iemand heeft meegemaakt in zijn leven.

So that you delve into what someone has experienced in their life.

En dat je op het moment dat je bepaald gedrag ziet,

And that at the moment you notice certain behavior,

niet gemakkelijk denkt van, oh, dat zal wel bij die LVB horen.

not easy thinks, oh, that must belong to that intellectual disability.

Of dat zal, sociaal motioneel heeft die ook een achterstand.

Or that will, socially emotionally, it also has a backlog.

Dus dat zal wel daarbij passen.

So that will probably fit with that.

Maar dat je vooral gaat bedenken van, hé, hij reageert wel heel heftig als ik met mijn stem wat verhef.

But you especially start to think, hey, he reacts very intensely if I raise my voice a bit.

Wat heeft die daarin eigenlijk meegemaakt?

What has he/she actually experienced in that?

Om op die manier te kijken naar mensen met een licht verstandelijke beperking.

To look at people with a mild intellectual disability in that way.

Of mensen überhaupt die je in behandeling of die je begeleidt.

Or people in treatment or those you are guiding.

Zodat je goed...

So that you are okay...

Nou, als je weet dat je goed gaat kijken, waar komt het vandaan?

Well, if you know you're going to look closely, where does it come from?

Zodat je daar ook beter op kan anticiperen.

So you can better anticipate that as well.

Dan ga ik even naar je collega Marike.

Then I'll just go to your colleague Marike.

Marike, kun jij eens vertellen, wat doe jij bij Cirillo?

Marike, can you tell us what you do at Cirillo?

Ik werk in Noordwijk als psychomotorisch therapeut.

I work in Noordwijk as a psychomotor therapist.

Als je met traumaklachten bij de psychomotorische therapie komt,

If you come to psychomotor therapy with trauma complaints,

heb je vaak ook wel last van dat je lichaam niet helemaal meer fijn...

Do you often have trouble with your body not feeling quite right anymore...?

Dat je niet zo fijn in je lijf zit.

That you're not feeling comfortable in your body.

En dat je lichamelijke klachten hebt.

And that you have physical complaints.

Of dat je...

Or that you...

Dat je gevoelens van haat hebt naar je lichaam.

That you have feelings of hatred towards your body.

Of dat je je lichaamssignalen eigenlijk niet zo goed herkent.

Or that you don’t really recognize your body’s signals that well.

Want als je weer moet denken aan het trauma, dan word je eigenlijk...

Because when you have to think about the trauma again, you actually become...

De ene wordt overvallen door allerlei lichaamssignalen.

One is overwhelmed by all sorts of bodily signals.

En er zijn er dan heel erg veel.

And there are really very many of them.

En dan voelen ze zich heel de tijd opgejaagd en helemaal niet fijn in hun lijf.

And then they feel hunted all the time and not good in their body at all.

Er zijn ook mensen die trauma hebben meegemaakt die eigenlijk heel hun lichaamssignalen helemaal niet meer kunnen voelen.

There are also people who have experienced trauma who can no longer feel their bodily signals at all.

En zich eigenlijk helemaal afgestomd hebben.

And actually have completely numbed themselves.

En bij de PMT leer je weer, wat zijn nou die lichaamssignalen?

And in the PMT you learn again, what are those body signals?

En wat vertellen ze me nou eigenlijk?

And what are they actually telling me?

En daarnaast leer je ook manieren om, als er bijvoorbeeld spanning is in je lijf,

And in addition, you will also learn ways to, for example, when there is tension in your body,

om die spanning weer een beetje minder te maken.

to reduce that tension a bit again.

En je leert manieren om om te gaan met die spanning.

And you learn ways to cope with that tension.

Dus als je op dat moment...

So if at that moment...

Als je...

If you...

Denk aan een trauma.

Think of a trauma.

Of als je dingen meemaakt of dat er dingen in de omgeving zijn die jou aan het trauma doen denken.

Or if you experience things or if there are things in the environment that remind you of the trauma.

Dat je dat kan merken in je lijf.

That you can feel that in your body.

En dat je dan weer die spanning een beetje naar beneden kan brengen.

And then you can bring that tension down a bit again.

En bijvoorbeeld stop kan zeggen tegen iemand omdat die te dichtbij komt.

And for example, saying stop to someone because they are getting too close.

Zijn er naast psychomotorische therapie ook andere therapieën die worden aangeboden in de behandeling voor trauma?

Are there other therapies offered in the treatment for trauma besides psychomotor therapy?

EMDR is de eerste keusbehandeling.

EMDR is the first choice treatment.

Wanneer er sprake is van PTSS, dus traumatisering.

When there is a case of PTSD, that is, traumatization.

En nou ja, als ik met jongeren EMDR ga doen, dan vinden ze dat in het begin altijd heel spannend.

And well, when I do EMDR with young people, they always find it very exciting at first.

Want ik zet dan zo'n lamp op tafel met zo'n...

Because then I put a lamp on the table with such a...

Nou, daar zit een lichtje in wat heen en weer gaat.

Well, there is a light that goes back and forth.

En ze denken dan, je gaat me hypnotiseren.

And they think, you're going to hypnotize me.

Dat is vaak de eerste vraag die ik krijg.

That is often the first question I get.

Dat doen we dus niet.

So we won’t do that.

Wat we bij EMDR wel doen, is dat...

What we do with EMDR is that...

Nou, we vragen de jongeren met een aantal...

Well, we are asking the youth with a number of...

Ik leer de vragen om terug te denken aan hun traumatische ervaring.

I ask the questions to help them reflect on their traumatic experience.

En dan halen we het als het ware op uit het langetermijngeheugen naar het werkgeheugen.

And then we retrieve it, as it were, from long-term memory to working memory.

En op het moment dat...

And at the moment that...

We stellen dan ook een aantal vragen om...

We then ask a number of questions to...

Nou, om het echt zo goed mogelijk te kijken naar die ervaring.

Well, to really look at that experience as well as possible.

Om weer de emotie daarbij op te roepen.

To elicit the emotion again.

En op het moment dat we dan die spanning goed hoog hebben...

And at the moment we have that tension really high...

Gaan we tegelijkertijd afleiden.

Shall we distract at the same time?

En de lamp is wat we het meeste gebruiken daarbij.

And the lamp is what we use the most for that.

Want er is gemerkt dat op het moment dat je een herinnering in je werkgeheugen hebt...

Because it has been noticed that at the moment you have a memory in your working memory...

En tegelijkertijd gaat afleiden, dat je...

And at the same time distracts you, that you...

Nou ja, aan de kinderen leg ik het altijd uit.

Well, I always explain it to the kids.

Dan worden je hersenen overbelast.

Then your brain becomes overloaded.

Die kunnen het niet meer aan. Er gebeurt te veel.

They can't handle it anymore. Too much is happening.

Dus je hersenen moeten dan keuzes gaan maken in...

So your brain has to start making choices in...

Wat ga ik wel vasthouden?

What am I going to hold onto?

En wat stoot ik af?

And what do I reject?

En nou is het zo dat je hersenen de moeilijke emoties...

And now it is the case that your brain...

Het eerste afstoot.

The first rejection.

Dus het is niet dat we de ervaring gaan wissen.

So it's not that we are going to erase the experience.

Maar we gaan de herinnering wat gevoellozer maken.

But we are going to make the memory a bit less emotional.

Of in ieder geval de heftige emoties gaan we proberen wat minder heftig te laten zijn.

Or at least we will try to make the intense emotions a bit less intense.

Nou, dat kan door middel van de lamp.

Well, that can be done by means of the lamp.

We hebben ook een koptelefoon met piepjes.

We also have a headset with beeps.

En...

And...

Nou, wat we ook wel eens doen is...

Well, what we sometimes do is...

Bij bepaalde woordenspellen of rekensommetjes.

In certain word games or math problems.

Alles om ervoor te zorgen dat een kind goed afgeleid wordt.

Everything to ensure that a child is well distracted.

En we checken dan ook tussendoor steeds van...

And we will also check in between...

Hé, hoe hoog is de spanning nu? Is dat al gezakt?

Hey, how high is the tension now? Has it already gone down?

En je merkt dat je in een...

And you notice that you are in a...

Nou, in één of een aantal sessies toch best wel grote resultaten behaalt.

Well, quite significant results have been achieved in one or several sessions.

Dat je een ervaring van de grote spanningen kan ontdoen.

That you can rid an experience of the great tensions.

Dus dat ze dan weer ontspannen kunnen terugdenken.

So that they can think back to it relaxed again.

Aan wat eerst een hele zware herinnering was.

To what used to be a very heavy memory.

En is dan zo'n herinnering die eerst heel erg vervelend was of echt trauma opriep...

And is then such a memory that was very annoying at first or truly caused trauma...

Is dat dan ook voor altijd zeg maar minder?

Is that then always, so to speak, less?

Ja, in principe wel.

Yes, in principle, yes.

In principe ga je in een EMDR-sessie of een aantal sessies...

In principle, you go through an EMDR session or a number of sessions...

Breng je de spanning naar nul.

Bring the tension to zero.

En is die herinnering niet meer traumatiserend.

And is that memory no longer traumatic.

Dus het is nog steeds een herinnering.

So it is still a memory.

Maar de emoties zijn er vanaf en dat komt niet terug.

But the emotions are gone and they won't come back.

We hebben het natuurlijk net al even gehad over dingen die je tegen kan komen.

Of course, we just briefly talked about things you might encounter.

Gedrag wat je tegen kan komen bij mensen die getraumatiseerd zijn.

Behavior you may encounter in people who have been traumatized.

En hoe ga je daar dan mee om?

And how do you deal with that?

Marieke, zou je daar wat over kunnen vertellen?

Marieke, could you tell us something about that?

Stel je voor er komt iemand bij je en die zegt ik heb iets heel naars meegemaakt.

Imagine someone comes to you and says, "I've been through something really horrible."

Wat doe je dan? Wat zijn de volgende stappen?

What do you do then? What are the next steps?

Nou, ik heb vooral...

Well, I mainly have...

Daar wel wat ideeën over wat je doet als je bijvoorbeeld...

There are some ideas about what you do if, for example...

Ik heb veel ervaring met seksueel misbruik.

I have a lot of experience with sexual abuse.

En als er iemand naar je toe komt die vertelt voor het eerst van...

And if someone comes to you who tells for the first time about...

Nou, ik heb dat seksueel misbruik meegemaakt.

Well, I have experienced sexual abuse.

Dat zullen ze overigens niet in dat soort woorden doen.

They will not put it in those kinds of words, by the way.

Maar meer in wat vage verhalen.

But more in vague stories.

Maar als je dat er in hoort, dan is het altijd als eerste heel erg belangrijk dat je zelf kalm blijft.

But if you hear that in it, then it is always very important that you stay calm yourself first.

Want als je een traumatische ervaring hebt, dan heb je de neiging om sowieso al heel snel in hoge spanning te zitten.

Because if you have a traumatic experience, you tend to be on high alert very quickly anyway.

En dan is het heel fijn als er iemand tegenover je zit die niet meteen in hele hoge spanning zit.

And then it is very nice if there is someone sitting across from you who is not immediately in a lot of tension.

Maar het allerbelangrijkste is blijf zelf kalm.

But the most important thing is to stay calm yourself.

En zorg dat jij blijft staan of zitten van ik val niet om.

And make sure you remain standing or sitting, I won't fall over.

Dat voor verhaal, hoe erg het ook is wat jij mij gaat vertellen, ik val niet om.

Whatever the story, no matter how bad what you are going to tell me is, I will not fall for it.

De eerste reactie is heel erg belangrijk.

The first reaction is very important.

Daarna laat ze maar gewoon praten.

Then she just lets them talk.

Laat ze maar vertellen en luisteren.

Let them talk and listen.

Stel niet te veel vragen, maar neem ze serieus.

Don't ask too many questions, but take them seriously.

En zeker als het gaat over seksueel misbruik.

And especially when it comes to sexual abuse.

Dan kan je wel zeggen dat het niet de schuld is van diegene die dat meegemaakt heeft.

Then you could say that it is not the fault of the person who went through that.

En dat het goed is dat je het vertelt.

And it's good that you are telling it.

En dat het heel fijn is om te vertellen.

And that it is very nice to tell.

En zorg niet dat je voorzichtig bent met waarom vragen bijvoorbeeld.

And don't worry about being careful with questions like why, for example.

Dat zijn geen vragen die gaan helpen om iemand zijn verhaal te laten vertellen.

Those are not questions that will help someone share their story.

Als het gaat over seksueel misbruik, check dan ook de veiligheid.

When it comes to sexual abuse, also check the safety.

Dat ze nog steeds misbruik van iemand kunnen maken.

That they can still take advantage of someone.

En andere tips zijn bijvoorbeeld, check of het oké is om aan te raken.

And other tips are, for example, check if it's okay to touch.

Je hebt de neiging om iemand te steunen of te troosten.

You have a tendency to support or comfort someone.

Maar misschien is juist die aanraking heel erg vervelend.

But maybe that touch is really very annoying.

En als je het checkt, dan weet je, de ander blijft in controle over zijn eigen keuzes.

And if you check it, then you know, the other person remains in control of their own choices.

En die kan maken.

And that can make.

En zorg dat je er uiteindelijk met iemand anders over mag praten.

And make sure you can eventually talk about it with someone else.

Vertel tegen ze van, joh je hebt mij dat verhaal verteld en het is heel belangrijk om jou te helpen.

Tell them, hey you told me that story and it's very important to help you.

Om het ook nog tegen andere mensen te vertellen.

To also tell it to other people.

Want die kunnen jou steunen, maar die kunnen ook jou behandelen om te zorgen dat je er minder last van hebt.

Because they can support you, but they can also treat you to ensure that you have less trouble with it.

Want we weten ook wel dat als jij eerder dingen mee doet,

Because we also know that if you get involved earlier,

als jij eerder dingen mee hebt gemaakt, als je eerder traumatische dingen mee hebt gemaakt waar jij last van hebt,

if you have experienced things before, if you have gone through traumatic experiences that you are struggling with,

dan is de kans groter om dat nog een keertje mee te maken.

then there is a greater chance of experiencing that once more.

Het is toch ook eens iets onbewust zeg maar, dat je aanstaat of dat je het gevoel hebt dat je onveilig bent.

It's also something subconscious, so to speak, that you are switched on or that you feel unsafe.

Ja, dat zijn hele onbewuste processen.

Yes, those are completely unconscious processes.

En daar speelt, en daar stelde ik net in het begin over,

And there it plays, and there I just mentioned at the beginning,

dat je psychomotoristische therapie veel leert, is wat gebeurt er nou eigenlijk in je lijf?

That you learn a lot from psychomotor therapy, what actually happens in your body?

Want dat gaat vanzelf.

Because that will happen naturally.

En als jij een straat oversteekt en er komt toch ineens een auto aan die je niet eerder had gezien,

And if you cross a street and suddenly a car comes along that you hadn't seen before,

dan reageert je lijf vanzelf met keihard doorrennen of juist terugrennen.

then your body automatically responds by either running hard forward or running back.

Dan komt je lijf vanzelf in actie zonder dat je er eigenlijk over nagedacht hebt.

Then your body will naturally spring into action without you even thinking about it.

En...

And...

En die signalen in je lijf, die kan je wel leren herkennen.

And those signals in your body, you can learn to recognize them.

En dan kan je ze ook leren labelen van nou, is dat nou een goed signaal of een slecht signaal?

And then you can also teach them to label it, well, is that a good signal or a bad signal?

Wat moet ik ermee en hoe kan ik zorgen dat die lichaamssignalen weer een beetje tot rust komen?

What should I do with it and how can I ensure that those bodily signals calm down a bit?

Zodat ik zelf weer...

So that I can again...

Want meestal kan je eigenlijk niet zo goed nadenken als je lijf zo heel erg aanstaat.

Because usually you can't really think clearly when your body is so much on edge.

En in de verdediging schiet.

And shoots in defense.

Dus je wil eigenlijk eerst je lijf rustig hebben en dan kan je weer zelf beslissingen nemen.

So you actually want to calm your body first, and then you can make decisions for yourself again.

Dus voor andere mensen kan het ook heel erg overkomen alsof je dan inderdaad...

So for other people, it can indeed come across as if you...

Alsof iemand heel erg heftig, te heftig reageert op iets.

As if someone is reacting very intensely, too intensely, to something.

Dus dat zou ook een signaal kunnen zijn voor de ander, zeg maar, om te bedenken hé, waar komt dit dan vandaan?

So that could also be a signal for the other person, so to speak, to consider, hey, where does this come from?

En is er iets anders aan de hand?

And is there something else going on?

Want deze reactie is wel heel erg heftig.

Because this reaction is very intense.

Ja, dat is zeker zo. Ja.

Yes, that is definitely the case. Yes.

Want Kim, jij vertelde over de mate waarin je last kan hebben, zeg maar, van trauma.

Because Kim, you were talking about the extent to which you can be affected, let's say, by trauma.

En mensen met een licht verstandelijke beperking, die hebben daar natuurlijk ook af en toe mee te maken.

And people with a mild intellectual disability also occasionally have to deal with that, of course.

En dan vraag ik me af, is het dan de ernst van het trauma?

And then I wonder, is it the severity of the trauma?

Of is het het stukje dat mensen met een licht verstandelijke beperking minder goed kunnen verwerken?

Or is it the part that people with a mild intellectual disability have more difficulty processing?

Dat ze iets vervelends hebben meegemaakt?

That they have experienced something unpleasant?

Ik denk allebei.

I think both.

Mensen met een licht verstandelijke beperking maken gewoon een grotere kans op het meemaken van traumatische ervaringen.

People with a mild intellectual disability simply have a greater chance of experiencing traumatic events.

En ze hebben meer moeite met het verwerkingsproces.

And they have more difficulty with the processing process.

Mensen met een licht verstandelijke beperking hebben in de regel ook problemen met de executieve functies, zelfregulatie.

People with a mild intellectual disability generally also have difficulties with executive functions and self-regulation.

Problemen oplossen het vermogen.

Problem-solving the ability.

En ze lijken ook over minder veerkracht te beschikken.

And they also seem to have less resilience.

En ze hebben, doordat ze daar moeite mee hebben, is het ook voor hun lastiger om hun trauma onder woorden te brengen.

And because they struggle with it, it is also more difficult for them to put their trauma into words.

Hun gevoel onder woorden te brengen.

To put their feelings into words.

Daarnaast hebben ze te maken met meer faalervaringen in hun leven.

In addition, they face more experiences of failure in their lives.

En dat samen maakt dat ze een groter risico hebben op het ontwikkelen van PTSS.

And together, this means they have a greater risk of developing PTSD.

Stressstoornis.

Stress disorder.

Zij zijn extra kwetsbaar in het meemaken van een traumatische ervaring.

They are especially vulnerable in experiencing a traumatic event.

En ook hebben ze dus minder potentie om te kunnen herstellen.

And they also have less potential to recover.

Dus jij zegt eigenlijk ook dat stukje van het auto-ongeluk op zich maakt nog niet zoveel uit.

So you're actually saying that part about the car accident itself doesn't matter that much.

Maar daarna het verwerken en hoe ga je daar dan mee om.

But then processing it and how do you deal with that.

Dat is heel erg bepalend voor de mate waarin je last hebt van het trauma.

That is very determinative for the extent to which you are affected by the trauma.

Klopt dat?

Is that correct?

Ja.

Yes.

En het is ook heel belangrijk om niet te oordelen over de trauma.

And it is also very important not to judge the trauma.

Of over de ernst van het trauma.

Or about the severity of the trauma.

Iemand kan klachten hebben door een auto-ongeluk.

Someone may have complaints due to a car accident.

Terwijl die er eigenlijk heel goed vanaf, een klein deukje in de auto.

While it actually looks very good, there is a small dent in the car.

Hij is er eigenlijk op het oog heel goed vanaf gekomen.

He actually came out of it looking very well.

Maar hij kan er ontzettend last van hebben.

But he can be incredibly troubled by it.

Terwijl iemand anders is door een auto-ongeluk in het ziekenhuis gekomen.

While someone else has ended up in the hospital due to a car accident.

Maar die stapte volgende dag fluitend in de auto.

But the next day, he whistled as he got into the car.

Heeft nergens last van.

Is not suffering from anything.

Dus het is wel aan ons, mensen om cliënten heen.

So it is up to us, people around clients.

Om niet te gaan oordelen van dit was toch niet zo erg.

Not to judge that wasn't so bad.

Of dit was wel erg.

Or this was really too much.

Maar vooral te kijken, traumatisering gaat over welke klachten ervaar je.

But mainly to observe, traumatization is about what complaints you experience.

En niet over hoe ernstig was het trauma.

And not about how serious the trauma was.

Je kunt er wel van uitgaan dat op het moment dat iemand seksueel misbruik heeft meegemaakt.

You can assume that at the moment someone has experienced sexual abuse.

Of ernstig geweld in het gezin.

Or serious violence in the family.

Dat iemand daar last van heeft.

That someone is bothered by it.

De meeste mensen hebben daar gewoon last van.

Most people just suffer from that.

Dus stap daar niet zomaar overheen.

So don't just overlook that.

Als je hoort dat dat gebeurd is.

When you hear that it has happened.

Nee, Marieke vertelde net al dat mensen die getraumatiseerd zijn.

No, Marieke just mentioned that people who are traumatized.

Vooral handelen vanuit de overlevingsstand.

Mainly acting from a survival mode.

En je kunt je erbij voorstellen dat op het moment dat je continu in een overlevingsstand zit.

And you can imagine that at the moment you are constantly in survival mode.

Dat het minder goed lukt om rustig te blijven nadenken.

That it is less successful to remain calm and think carefully.

Dus het heeft bijvoorbeeld grote gevolgen voor op school.

So it has significant consequences for school, for example.

Dat het niet lukt om je te concentreren.

That you're unable to concentrate.

Niet lukt om nieuwe dingen te leren.

It doesn't work to learn new things.

Dus dan hebben we het over de cognitieve ontwikkeling.

So then we are talking about cognitive development.

Maar je ziet ook bijvoorbeeld dat ze moeite hebben met het reguleren van emoties.

But you also see, for example, that they have difficulty regulating emotions.

Dat ze veel impulsief gedrag laten zien.

That they show a lot of impulsive behavior.

Het gaat ten koste van je zelfbeeld.

It takes a toll on your self-image.

Bij seksueel trauma zie je ook seksuele gedragsproblematiek.

In cases of sexual trauma, you also see sexual behavioral problems.

Lichamelijke klachten.

Physical complaints.

De gehechtheid.

The attachment.

Vooral als het gaat over trauma in het gezin.

Especially when it comes to trauma in the family.

Op het moment dat je ouders niet de veiligheid kunnen geven in het dagelijks leven.

At the moment when your parents cannot provide safety in daily life.

Dan gaat dat heel erg ten koste van de hechtingsrelatie.

Then that greatly affects the attachment relationship.

En dus ook het vertrouwen in jezelf.

And so also the trust in yourself.

En het vertrouwen in anderen.

And the trust in others.

We weten inmiddels ook dat ook echt het brein verandert door trauma.

We now also know that the brain really changes due to trauma.

Dus je ziet het ook echt in het brein als iemand getraumatiseerd is.

So you can really see it in the brain when someone is traumatized.

Dan heb ik het wel echt over die chronische traumatisering.

Then I am really talking about that chronic traumatization.

En het gaat ook ten koste van je lichamelijke gezondheid.

And it also takes a toll on your physical health.

Minder weerstand.

Less resistance.

Je ziet zindelijkheidsproblematiek. Eetproblematiek.

You see toilet training issues. Eating issues.

Maar ook ziektes in de volwassenheid.

But also diseases in adulthood.

Mensen die getraumatiseerd zijn.

People who are traumatized.

En in de volwassenheid vaak ongezonder.

And in adulthood often unhealthier.

Hebben meer ziektes dan mensen die niet getraumatiseerd zijn in de jeugd.

Have more diseases than people who are not traumatized in childhood.

Dus het is belangrijk om trauma op tijd te herkennen.

So it is important to recognize trauma in a timely manner.

En te behandelen.

And to be treated.

Ja en ik kan me voorstellen dat als je trauma dus niet op tijd behandelt.

Yes, and I can imagine that if you don't treat trauma in time.

Dat je dus op heel veel verschillende gebieden in je leven problemen kan krijgen.

That you can encounter problems in many different areas of your life.

Ja.

Yes.

Daardoor.

Therefore.

Ja klopt.

Yes, that's right.

Op het moment dat je bij kinderen bepaald gedrag kan je nog denken van.

At the moment you can still think of certain behavior in children.

Oh nou drukke puber.

Oh well, busy teenager.

Dat kunnen we nog wel hebben.

We can still handle that.

Dat is de pubertijd.

That is puberty.

Maar op het moment dat iemand in de volwassenheid bijvoorbeeld het niet meer lukt om een baan vol te houden.

But at the moment that someone in adulthood, for example, can no longer hold onto a job.

Dan vinden we dat.

Then we'll find that.

Hebben we daar wat minder begrip voor.

We have a bit less understanding for that.

Dan denken we van nou jeetje.

Then we think, well goodness.

Beetje schouders eronder en door.

A little shoulder into it and keep going.

En nou ja.

Well, then.

Het kan je dus heel erg belemmeren in je hele leven.

It can really hinder you in your entire life.

Terwijl dat wordt dus ook weer niet helemaal erkend door mensen.

While that is also not fully acknowledged by people.

En er is ook weinig begrip voor.

And there is also little understanding for it.

Nee en ik kan me voorstellen dat hoe langer dat duurt.

No, and I can imagine that the longer it takes.

Hoe meer het ook vertroebeld raakt zeg maar.

The more it gets muddied, so to speak.

Tenminste dat kom ik zelf heel erg tegen.

At least that's something I encounter a lot myself.

In het werken met mensen met een licht verstandelijke beperking.

In working with people with a mild intellectual disability.

Dat je dan op een gegeven moment niet meer weet waar het gedrag vandaan komt.

That at some point you no longer know where the behavior comes from.

En dat er zoveel soms ook vertroebeld.

And that sometimes it gets clouded.

Omdat je dan.

Because you then.

Omdat mensen met een licht verstandelijke beperking die ook trauma hebben meegemaakt.

Because people with a mild intellectual disability who have also experienced trauma.

Dan is het heel ingewikkeld.

Then it's very complicated.

Want jij zei net bijvoorbeeld over dat.

Because you just mentioned that.

Over het werk.

About the work.

Dat mensen hun werk.

That people their work.

Wat zei je nou?

What did you just say?

Zou je werk kunnen behouden?

Could you keep your job?

Ja.

Yes.

Dat ze hun werk niet vol kunnen houden.

That they cannot maintain their work.

Nee dat ze bijvoorbeeld werk niet kunnen volhouden.

No, for example, that they can't keep up with work.

Dat is ook een kenmerk van vaardigheden.

That is also a characteristic of skills.

Die mensen met een licht verstandelijke beperking soms missen.

Those people with a mild intellectual disability sometimes miss out.

Of niet goed ontwikkeld hebben.

Or not well developed.

Maar dat zou dus ook kunnen voortkomen uit een onbehandeld trauma zeg jij.

But that could also stem from an untreated trauma, you say.

Ja.

Yes.

Ja bijvoorbeeld als het dan ligt aan het impulsieve.

Yes, for example if it is due to the impulsive.

Of bijvoorbeeld dat je er heel slecht van slaapt.

Or for example that you sleep very poorly because of it.

Of er kunnen allerlei redenen zijn.

There can be all sorts of reasons.

Waardoor je bijvoorbeeld een baan niet kan volhouden.

Which can make it difficult to hold down a job.

Maar het kan ook zijn bijvoorbeeld agressie.

But it can also be, for example, aggression.

Waarbij je dan.

Whereby you then.

Nou ja.

Well then.

Als je een kind iemand anders een duw geeft.

When a child pushes someone else.

Dan is dat nog best.

Then that's still quite good.

Dan hebben we daar meer begrip voor.

Then we have more understanding for that.

Dan dat een volwassen vent staat te schreeuwen.

Than that a grown man is screaming.

Ja.

Yes.

En dat vertroebelt.

And that clouds the issue.

Maar ik denk dat het daarom juist belangrijk is om te blijven verdiepen in.

But I think that's why it is important to continue to delve into.

Wat heeft iemand meegemaakt.

What has someone experienced?

En nou wat doet dat nog met diegene.

And now what does that still do with that person?

En dat is bij mensen met een licht verstandelijke beperking wel lastig.

And that is indeed difficult for people with a mild intellectual disability.

Omdat ze zelf die link ook moeilijk leggen.

Because they also find it difficult to make that connection themselves.

Ja.

Yes.

Wat heb ik nou meegemaakt.

What have I just experienced?

En wat doet het met me nu.

And what does it do to me now?

Want je vertelde mensen met een licht verstandelijke beperking.

Because you told people with a mild intellectual disability.

Kunnen erg moeilijk aangeven wat ze dan ervaren.

They can find it very difficult to indicate what they are experiencing.

Of dat ze bijvoorbeeld iets naars hebben meegemaakt.

Or that they have experienced something unpleasant, for example.

Hoe kom je daar dan uiteindelijk achter.

How do you eventually find out about that?

Nou ik maak met veel jongeren een levenslijn.

Well, I am making a life line with many young people.

Om gewoon eens met hen te kijken.

Just to take a look with them.

Wat heb je nou eigenlijk allemaal meegemaakt met ze.

What exactly have you experienced with them?

Je hebt ook wel diagnostiek materiaal.

You also have diagnostic material.

Wat daar heel erg op gericht is.

What is very much focused on that.

De DITS-LVB is iets wat ik veel inzet.

The DITS-LVB is something I use a lot.

Om erachter te komen.

To find out.

Wat heeft iemand meegemaakt.

What has someone experienced?

Maar ik denk vooral mensen die dichtbij staan.

But I mainly think of people who are close by.

Bij cliënten.

With clients.

Bijvoorbeeld begeleiders op de groep.

For example, supervisors in the group.

Om gewoon heel geïnteresseerd te zijn.

To just be very interested.

Van wat heb jij nou allemaal in je leven meegemaakt.

What have you experienced in your life?

En ook aan puzzelen.

And also to puzzle.

Van hé ik merk dat hij.

Well, I notice that he.

Nou elke keer als er een deur dichtknalt.

Well, every time a door slams shut.

Zie ik hem opschrikken.

I see him startle.

En om toch eens te gaan zoeken.

And to go looking after all.

Van hé waar komt dit nou vandaan.

Hey, where does this come from?

Kim zou je iets kunnen vertellen over KIT.

Kim, could you tell us something about KIT?

Nou KIT is ontwikkeld.

Well, KIT has been developed.

Omdat we bij Groot Emouws hebben te maken met veel jongeren.

Because we at Groot Emouws are dealing with many young people.

Die veel traumatische ervaringen hebben meegemaakt.

Those who have experienced many traumatic events.

En wat we merkten is dat.

And what we noticed is that.

Eerder behandelde ik ze gewoon één of twee keer per week.

Earlier, I used to treat them just once or twice a week.

Met EMDR.

With EMDR.

Maar omdat ze zoveel hadden meegemaakt.

But because they had experienced so much.

Duurde de trajecten toch nog best wel lang.

The journeys still took quite a long time.

En voor de jongeren was het soms lastig om dat vol te houden.

And for the young people, it was sometimes difficult to maintain that.

Om nou soms maandenlang.

To sometimes last for months.

Elke keer zich weer klaar te maken voor de therapie.

Every time getting ready for therapy again.

Weer over moeilijke dingen praten.

Talking about difficult things again.

En dan tussendoor ook nog naar school.

And in between also to school.

En hun vrije tijd.

And their free time.

En alle andere dingen zeg maar vol te houden.

And all the other things, just try to keep it up.

En nou bleek uit veel internationale onderzoeken.

And now it turned out from many international studies.

Dat het heel effectief is.

That it is very effective.

Om in plaats van één of twee keer per week therapie.

Instead of therapy once or twice a week.

De therapieën wat in elkaar te vlechten.

The therapies that interweave together.

En in korte tijd veel therapie te geven.

And to provide a lot of therapy in a short time.

Vroeger dachten we van er moet tussentijd zijn.

In the past, we thought there must be a break in between.

En dan een paar dagen therapie.

And then a few days of therapy.

En dan een paar dagen rust.

And then a few days of rest.

En dan de volgende afspraak.

And then the next appointment.

Dat blijkt niet waar te zijn.

That turns out not to be true.

Dus wat we nu doen met KIT.

So what we are doing now with KIT.

Is dat we in twee weken tijd.

Is that we in two weeks' time.

En dan vier dagen per week.

And then four days a week.

Jongeren behandelen voor hun trauma's.

Treating young people for their traumas.

Dat houdt in dat ze van maandag tot en met donderdag.

That means that they are from Monday to Thursday.

De hele dag bezig zijn met het verwerken van hun trauma's.

Being busy all day processing their traumas.

En dat doen ze door middel van exposure therapie.

And they do this through exposure therapy.

EMDR therapie.

EMDR therapy.

Dat ze veel sporten en bewegen.

That they do a lot of sports and exercise.

En ze krijgen psycho-educatie.

And they receive psycho-education.

Waarom dat beter is.

Why that is better.

Onze ervaring is dat het goed werkt.

Our experience is that it works well.

Omdat de jongeren weten van na twee weken.

Because the young people know after two weeks.

Alles wordt zo georganiseerd.

Everything is organized like this.

Dat ze die traumabehandeling kunnen volgen.

That they can undergo that trauma treatment.

Ze hoeven dus ook niet naar school.

So they don't have to go to school either.

Er komen de begeleiders zijn.

The supervisors are coming.

Bijvoorbeeld een persoonlijk begeleider.

For example, a personal mentor.

Is dan wat vaker in dienst.

Is then more often in service.

Die zijn ook getraind.

They are also trained.

Om hun goed te kunnen opvangen.

To be able to catch them well.

En de afwisseling tussen therapie en sport en bewegen.

And the switch between therapy and sports and physical activity.

Wordt ook door heel veel jongeren als prettig ervaren.

Is also experienced as pleasant by many young people.

We hebben dat sport en bewegen toegevoegd.

We have added sports and physical activity.

Omdat is gebleken dat sporten bijdraagt.

Because it has been shown that sports contribute.

In het verwerken van trauma.

In processing trauma.

En heel veel jongeren zeggen ook.

And a lot of young people also say.

We hebben dan bijvoorbeeld het ochtends beginnen met exposure.

For example, we start in the morning with exposure.

En daarna is het sport en bewegen.

And then it's sports and exercise.

Dat ze zeggen wat heerlijk.

That they say how lovely.

Eerst zit ik helemaal in mijn hoofd.

First, I'm completely in my head.

En moeilijke dingen.

And difficult things.

En dan moet ik mijn lichaam bewegen.

And then I need to move my body.

Het is niet een therapeutisch onderdeel.

It is not a therapeutic component.

Maar het is wel een onderdeel van de behandeling.

But it is part of the treatment.

Na dat sport en bewegen hebben ze dan psycho-educatie.

After that, they have psycho-education.

Waarin ze vooral leren.

In which they mainly learn.

Wat is nou trauma?

What is trauma?

Waarom zou deze traumabehandeling mij kunnen helpen?

Why could this trauma treatment help me?

Dat vergroot ook de motivatie.

That also increases motivation.

Dat ze ook snappen wat ze aan het doen zijn.

That they also understand what they are doing.

Dat ze ook niet denken.

That they don't think either.

Ik probeer toch nog een stukje uit de weg te gaan.

I'm still trying to stay out of the way a bit.

En dan heb ik het gevoel.

And then I have the feeling.

Ik heb geen psychotherapie.

I don't have psychotherapy.

Maar ik ga het daadwerkelijk aan.

But I am actually going to tackle it.

Dus daarom hebben we dat toegevoegd.

So that’s why we added that.

En smiddags is dan EMDR.

And in the afternoon, there is EMDR.

En weer sport en bewegen.

And again sports and exercise.

En op één dag behandelen we één traumatische ervaring.

And in one day we address one traumatic experience.

Dus die komt dan ochtends terug in de exposure.

So that will return in the exposure in the morning.

En smiddags in de EMDR komt die weer terug.

And in the afternoon during the EMDR, it comes back again.

En de volgende dag pakken we het volgende trauma.

And the next day we tackle the next trauma.

En we beginnen meestal met de moeilijkste.

And we usually start with the hardest one.

Dat we zeggen.

That we say.

Eerst maar de moeilijkste.

First the hardest one.

Dan hebben we dat maar gehad.

Then we have gotten that over with.

Wat wel goed is om te weten.

What is important to know.

Want we doen de traumabehandeling.

Because we are doing the trauma treatment.

Alleen merken we wel.

We do notice, though.

Jongeren die chronisch getraumatiseerd zijn.

Youth who are chronically traumatized.

Die zijn daarna niet klaar met hun behandeling.

They are not finished with their treatment afterwards.

En dat is wel soms een misvatting.

And that can sometimes be a misconception.

Wat mensen hebben.

What people have.

Dat doe je even die twee weken kit.

You'll do those two weeks of drywalling.

En dan ben je klaar.

And then you are done.

Terwijl er komt ook juist.

While there is also just coming.

Daarna vaak ruimte.

Then often space.

Om aan andere doelen te werken.

To work on other goals.

Bijvoorbeeld als ze op slot hebben gezeten.

For example, if they have been locked up.

Qua emoties.

As for emotions.

Komt daarna vaak ruimte.

Often space comes afterward.

Om aan andere doelen te werken.

To work on other goals.

Om bijvoorbeeld te werken aan emotieregulatie.

For example, to work on emotion regulation.

Bijvoorbeeld door middel van PMT.

For example, through PMT.

Of dat er bijvoorbeeld.

Or that there is, for example.

Ik heb ook een jongere gehad.

I also had a younger one.

Waarbij er ruimte kwam voor rouw.

Where there was room for mourning.

Dus dat hij eerder ook.

So that he does too earlier.

Eigenlijk een soort van.

Actually a kind of.

Zijn gevoel had uitgeschakeld.

His feelings had shut down.

En.

And.

Nou ja.

Well then.

Zijn moeder was overleden.

His mother had passed away.

En daar had hij.

And there he had.

Nooit echt de aandacht voor gehad.

Never really paid attention to it.

En dat juist door die traumaverwerking.

And that is precisely due to that trauma processing.

Dat hij daarna toch.

That he still does afterwards.

Ineens huilend aan het graf stond.

Suddenly stood crying at the grave.

En dat hij daar.

And that he there.

Eindelijk de aandacht voor kon hebben.

Finally, the attention it could have.

Daar had hij ook begeleiding bij nodig.

He also needed guidance with that.

En is het dan ook zo.

And is that the case too?

Want Kim jij zei net.

Because Kim you just said.

Je kan echt wel beperkt worden in je ontwikkeling.

You can really be limited in your development.

Als je ook niks met dat trauma doet.

If you also do nothing with that trauma.

Is het andersom dan ook zo.

Is it the other way around as well?

Klopt het dan dat als je er wel wat mee doet.

Does it then mean that if you do something with it?

Dat het op een gegeven moment ruimte geeft.

That it gives space at some point.

Ook weer om.

Also again around.

Wel verder te kunnen ontwikkelen.

Well, to continue developing.

Maar ik denk dat.

But I think that.

Op het moment dat je een goede trauma behandeling hebt gehad.

At the moment you have had good trauma treatment.

Nou ja.

Well, yes.

Dan zit dat niet meer in de weg.

Then that won't get in the way anymore.

Voor de rest van je ontwikkeling.

For the rest of your development.

En voor je dagelijks leven.

And for your daily life.

Want trauma.

Want trauma.

Op het moment dat jij echt last hebt van een trauma.

At the moment when you are truly troubled by a trauma.

Dan heb je daar elke dag opnieuw weer last van.

Then you have to deal with that again every day.

Op allerlei manieren.

In all sorts of ways.

Je slaapt er slecht van.

It makes you sleep poorly.

Je bent heel schrikachtig.

You are very jumpy.

Je bent continu alert.

You are constantly alert.

Je vermijdt bepaalde dingen.

You avoid certain things.

Dus op het moment dat dat weg is.

So at the moment that is gone.

Dan heb je weer de normale dingen te doen.

Then you have the normal things to do again.

Om je te ontwikkelen.

To develop yourself.

Om vooruit te gaan.

To move forward.

Dus daarom is trauma behandeling ook heel belangrijk.

So that's why trauma treatment is also very important.

Om er echt mee aan de slag te gaan.

To really get to work on it.

En het niet te laten liggen.

And not to leave it aside.

Marike.

Marike.

Stel er komt iemand bij jou met een seksueel trauma.

What if someone comes to you with a sexual trauma?

In de gymzaal.

In the gymnasium.

Hoe gaat dat dan?

How does that work then?

Kun je daar misschien iets over vertellen?

Can you perhaps tell something about that?

Ja.

Yes.

Ik heb wel een voorbeeld van een volwassen vrouw.

I do have an example of an adult woman.

Met autisme.

With autism.

Die ook seksueel misbruik heeft meegemaakt.

Who has also experienced sexual abuse.

Door haar opa.

By her grandfather.

En later in haar leven.

And later in her life.

Ook door leeftijdsgenoten.

Also by peers.

Dus die had meerdere keren in haar leven.

So she had multiple times in her life.

Was zij seksueel misbruikt.

Was she sexually abused?

En zij kwam eigenlijk met een vraag naar mij.

And she actually came to me with a question.

Van nou.

From well.

Ik moet leren aangeven van mijn grenzen.

I need to learn to express my boundaries.

Want ik wil dat stoppen.

Because I want that to stop.

En ik wil ook veel ontspannen.

And I also want to relax a lot.

Meer ontspannen zijn in mijn lijf.

Be more relaxed in my body.

Ik wil leren mezelf te ontspannen.

I want to learn to relax myself.

Ik voel me altijd wel een beetje gespannen.

I always feel a bit tense.

En eigenlijk.

And actually.

Bij stap 1.

At step 1.

Bij de PMT.

At the PMT.

Gaan we werken aan veiligheid.

Let’s work on safety.

Het moet veilig zijn.

It must be safe.

Maar ook veilig voelen in je lijf.

But also feeling safe in your body.

En we beginnen dus eigenlijk heel snel.

And we actually start very quickly.

Bij het begin van de PMT.

At the beginning of the PMT.

Altijd van wat kan je merken in je lijf.

Always pay attention to what you can feel in your body.

En dat kan best heel spannend zijn.

And that can be quite exciting.

Want soms wil je helemaal niet voelen.

Because sometimes you don't want to feel at all.

Wat er in je lijf zit.

What is inside your body.

Maar dat gaan we dan doen.

But we will do that then.

Met hele simpele oefeningen.

With very simple exercises.

We doen heel veel in de gymzaal.

We do a lot in the gymnasium.

Dan kan je denken aan.

Then you can think of.

Bijvoorbeeld een oefening.

For example, an exercise.

Waarbij je een bank.

Where you have a bank.

In het klimrek zet.

Put in the climbing frame.

En dat je omhoog gaat lopen.

And that you walk upwards.

En dat je dan voelt.

And then you feel that.

Als ik steeds hoger kom.

As I keep ascending.

Dan gaat mijn hart wel een beetje harder kloppen.

Then my heart does start to beat a little faster.

Of als ik steeds hoger kom.

Or if I keep rising higher.

Dan wil ik eigenlijk niet verder.

Then I actually do not want to continue.

En dan houd ik mijn adem in.

And then I hold my breath.

Dus dan hebben we het niet eens.

So we don't even agree on that.

Zozeer heel erg over dat seksueel trauma.

So very much about that sexual trauma.

Aan het begin.

At the beginning.

Maar dan doen we oefeningen.

But then we do exercises.

In de zaal.

In the room.

Op dat moment.

At that moment.

Waarbij je voelt.

Where you feel.

Mijn lijf geeft signalen af.

My body is sending signals.

Dat ik het niet meer zo leuk vind.

That I don't find it so fun anymore.

Of dat ik het spannend vind.

Or that I find it exciting.

Daar ga je eerst een tijdje mee oefenen.

You will practice with that for a while first.

En ondertussen.

And in the meantime.

Praten we wel samen.

Are we talking together?

Heel veel over.

A lot about it.

Wat iemand is overkomen.

What has happened to someone.

En wat dat.

And what about that?

Wat dat betekent.

What that means.

Voor de spanning in je lijf.

For the tension in your body.

Dus wat je tegen kan komen.

So what you might come across.

En dan koppelen we dat steeds aan.

And then we will always connect that.

Dat had jij net ook.

You had that just now too.

Maar nu was het veilig.

But now it was safe.

En toen was het niet zo veilig.

And then it wasn't so safe.

Zo kan je samen.

This is how you can be together.

Praat je er gedeeltelijk over.

You talk about it partially.

Maar je gaat ook heel veel ervaren.

But you are also going to experience a lot.

En dan.

And then.

Deze vrouw.

This woman.

Die wilde heel graag.

She really wanted that.

Leren omgaan.

Learning to cope.

Met haar grenzen.

With her boundaries.

Dus die wilde heel veel.

So they wanted a lot.

Oefenen met.

Practicing with.

Lichaamssignalen.

Body signals.

Die te maken hadden.

That had to be made.

Met een nee gevoel.

With a no feeling.

Zoals ze dat zo mooi noemde.

As she called it so beautifully.

Dat gaat niet goed.

That's not going well.

De tweede stap in de therapie.

The second step in the therapy.

Gingen we ook daadwerkelijk oefenen.

We actually went to practice.

Met.

With.

Als ze een nee gevoel had.

If she had a no feeling.

Om dan ook stop te kunnen zeggen.

To be able to say stop then.

En dat zijn bijvoorbeeld oefeningen.

And those are, for example, exercises.

Waarin ik.

Wherein I.

Als therapeut.

As a therapist.

Heel vaak naar haar toe kwam lopen.

Very often came walking towards her.

En dat ze dan merkte.

And then she noticed.

Dit is een nee gevoel.

This is a no feeling.

Nou moet ik stop zeggen.

Well, I have to say stop now.

En dat kan in een spelletje gebeuren.

And that can happen in a game.

In een sportspel.

In a sports game.

Maar dat kon ook.

But that could also be.

Doordat we aan het.

Because we are at the.

Ik kan me nog herinneren.

I can still remember.

Dat we met een badmintonspel bezig waren.

That we were playing a game of badminton.

En dat ik steeds dichterbij kwam staan.

And that I kept getting closer.

En dat het steeds moeilijker was.

And that it was becoming increasingly difficult.

Om over te spelen met het badmintonnen.

To play around with badminton.

En dat zij op een gegeven moment zei.

And that she said at a certain moment.

Nu moeten we stoppen.

Now we have to stop.

En op heel veel binnensporten.

And on a lot of indoor sports.

Heel veel oefenen.

A lot of practice.

Met dat nee gevoel.

With that no feeling.

Waar voel ik dat in mijn lijf.

Where do I feel that in my body?

Maar ook met het stop zeggen.

But also with saying stop.

En het laatste.

And the last one.

De laatste stap hebben we genomen.

We have taken the final step.

Door veel te gaan boksen.

By boxing a lot.

Bij boksen heeft deze vrouw geleerd.

This woman has learned from boxing.

Om.

Aum.

Stevig te staan.

Standing firm.

En de eigen kracht te voelen.

And to feel one's own strength.

En te merken.

And to notice.

Oh wacht even.

Oh, wait a minute.

En ik mag ook.

And I may also.

Sterk staan.

Stand strong.

En ik mag mezelf.

And I like myself.

Ook af en toe een complimentje geven.

Also give a compliment now and then.

Dat ik het goed doe.

That I am doing well.

En dat ze steeds meer.

And that they are increasing more and more.

Durfde ze toe te laten.

Dared to let in.

Dat.

That.

Ik ook wel eens complimentjes ging geven.

I also sometimes gave compliments.

En dat zij.

And that they.

Voor zichzelf mocht opkomen.

To stand up for oneself.

En dat ze sterk was.

And that she was strong.

Maar dat doen we dus elke keer vanuit.

But we do that every time from.

Wat gebeurt er nou.

What's happening now?

In je lijf.

In your body.

Als je een vrouw hebt.

If you have a woman.

Dat ze zich niet meer.

That they no longer.

In zijn eigen gevoel voelen.

Feeling in his own sense.

Dus je zegt eigenlijk.

So you're actually saying.

Door andere voorbeelden.

Through other examples.

Dan het seksueel misbruik.

Then the sexual abuse.

Of de grensoverschrijdendheid.

Or the cross-border nature.

Van het seksueel misbruik.

From sexual abuse.

Te gebruiken.

To be used.

Kan iemand oefenen.

Can someone practice?

Door sterker te worden.

By becoming stronger.

Of in ieder geval.

Or in any case.

Zijn grens aan te geven.

To indicate his boundary.

Ja en dat koppelen we wel steeds aan.

Yes, and we will always link that together.

Doordat er ook.

Because there is also.

De spanning die iemand ervaart.

The tension that someone experiences.

Bij een traumatische ervaring.

In a traumatic experience.

En de spanning die iemand ervaart.

And the tension that someone experiences.

Als je in een bankje omhoog loopt.

If you walk up a bench.

Is dat dan hetzelfde?

Is that the same?

Nee dat is natuurlijk niet helemaal hetzelfde.

No, that's of course not exactly the same.

Want we zitten namelijk dan.

Because we are sitting then.

In een veilige gym.

In a safe gym.

Maar wat je er eigenlijk.

But what you actually mean.

Eigenlijk mee leert.

Actually learns with it.

Is te luisteren naar je lichaam.

It's about listening to your body.

En.

And.

Als jij kan luisteren naar je lichaam.

If you can listen to your body.

En kan herkennen.

And can recognize.

Van oh ja dat vind ik.

Oh yes, I think that's true.

Wel fijn.

Oh nice.

Of dat vind ik niet fijn.

I don't like that.

En dan schiet mijn spanning uit de pan.

And then my stress goes through the roof.

En dan weet ik het helemaal niet meer.

And then I completely don't know anymore.

En als je dat.

And if you do that.

Als je daar meer.

If you want more there.

Bewust van bent.

Aware of.

Dan kan je dat ook inzetten.

Then you can use that too.

Op momenten dat jij.

At times when you.

Spannende dingen meemaakt.

Experiences exciting things.

Ja inderdaad.

Yes indeed.

Want als je namelijk niet weet.

Because if you don't know.

Wat jouw lijf jou vertelt.

What your body tells you.

En als je daar nog nooit op gelet hebt.

And if you've never paid attention to that.

Want de meeste mensen.

Because most people.

Hebben nog nooit gelet op.

Have never paid attention to.

Dat je hartslag omhoog gaat.

That your heart rate goes up.

Of de meeste mensen hebben nooit gelet op.

Most people have never paid attention to.

Dat jij sneller gaat ademen.

That you start breathing faster.

En wat er ook bij komt kijken.

And anything else that comes with it.

Bijvoorbeeld over die adem.

For example about that breath.

Is dat jij.

Is that you?

Je lijf die vertelt jou.

Your body tells you.

Vaak hele goede dingen.

Often very good things.

Dat dingen niet fijn zijn.

That things are not nice.

Of dat dingen.

Those things.

Ook dat dingen juist wel fijn zijn.

Also that things are indeed nice.

Maar je lijf.

But your body.

Kan je ook helpen.

Can you help too?

Om weer rustig te worden.

To become calm again.

In bepaalde situaties.

In certain situations.

Dat jij heel veel spanning ervaart.

That you experience a lot of tension.

En.

And.

Wat je merkt bij trauma.

What you notice with trauma.

Is dat je eigenlijk altijd.

Is that you actually always.

Heel gespannen bent.

Very tense.

En dus al dat het lijf heel erg aan hebt staan.

And so that the body is very much on edge.

Terwijl je weet.

While you know.

Dat je wel veilig bent.

That you are safe.

Bij jouw vertrouwde begeleider.

With your trusted guide.

Bijvoorbeeld.

For example.

En dan ga je leren.

And then you will learn.

Om.

Om.

Als die spanning.

As that tension.

In je lijf hoog voelt.

Feels high in your body.

Ook weer die spanning een beetje naar beneden te brengen.

Also to bring that tension down a bit.

Bijvoorbeeld door.

For example by.

Op je adem te letten.

To pay attention to your breath.

Of bijvoorbeeld stevig te gaan staan.

Or for example to stand firmly.

Of.

Of.

Nou er zijn allerlei technieken.

Well, there are all kinds of techniques.

Die je kan gebruiken.

That you can use.

Om je spanning weer een beetje los te laten.

To let your tension go a little bit.

Nou ik zit hier bijvoorbeeld ook best wel.

Well, I'm sitting here quite a bit too.

Gespannen bij.

Tensed too.

En dan trek ik mijn schouders op.

And then I shrug my shoulders.

Maar als ik dan even.

But if I just take a moment.

Ik ben hier veilig.

I am safe here.

Niemand gaat mij bijten.

No one is going to bite me.

En ik kan mijn verhaal gewoon.

And I can just tell my story.

Dan rustig vertellen.

Then tell it calmly.

In plaats van.

Instead of.

Heel erg gespannen.

Very tense.

En dus we werken heel erg.

And so we work very hard.

Wat jij net zei in het hier en nu.

What you just said in the here and now.

En dan doen we heel veel spelletjes.

And then we play a lot of games.

En heel veel leuke oefeningen.

And a lot of fun exercises.

Maar die hebben altijd wel.

But they always have some.

Gaan ook altijd wel praten samen over.

They will always talk about it together.

Van ja waar herken je dat van.

What do you recognize that from?

En waar heb je dat nog meer mee gemaakt.

And where else have you experienced that?

En hoe kan je dat dan gebruiken.

And how can you use that then?

In je dagelijks leven.

In your daily life.

Oké dan wil ik jullie bedanken.

Okay, then I want to thank you.

Voor dit mooie gesprek over trauma.

For this beautiful conversation about trauma.

Graag gedaan.

You're welcome.

Bedankt dat je de tijd hebt genomen.

Thank you for taking the time.

Om te luisteren naar deze podcast.

To listen to this podcast.

Ik hoop dat je anders bent gaan kijken.

I hope you have started to see things differently.

Naar mensen met een licht verstandelijke beperking.

To people with a mild intellectual disability.

Deel de podcast ook met anderen.

Share the podcast with others as well.

Zodat ook zij mensen met een LVB.

So that they, too, have people with a mild intellectual disability.

Wat meer kunnen gaan begrijpen.

What we can come to understand more.

Kijk op.

Look up.

LVB.nl slash zielvb.

LVB.nl slash soulvb.

Voor meer informatie.

For more information.

En een handige checklist.

And a handy checklist.

Om mensen met een licht verstandelijke beperking.

To assist people with a mild intellectual disability.

Beter te herkennen.

Better to recognize.