Kościół św. Benedykta | Roman Tekieli | #6

Dzień dobry, moje nazwisko Tekieli Roman, jestem przewodnikiem miejskim po Krakowie

Good morning, my name is Tekieli Roman, I am a city guide in Krakow.

i równocześnie w ramach letnich miesięcy, to już od kilku lat praktykujemy,

And simultaneously, during the summer months, we have been practicing this for several years now.

jestem przewodnikiem po kościele św. Benedykta na Krzemionkach Podgórskich.

I am a guide at St. Benedict's Church in Krzemionki Podgórskie.

No, to miejsce przyciąga, jest ta tajemniczość, która właśnie powoduje to zainteresowanie,

No, this place attracts, there is this mystery that just causes that interest.

nie? Zwłaszcza, że pełniąc ten dyżur, ja odsłaniam płytę, pod którą znajduje się

No? Especially since while on this duty, I uncover the slab under which there is...

na głębokości ponad dwóch metrów ten cokół pierwszej świątyni, która w tym miejscu

at a depth of over two meters, this pedestal of the first temple, which was here

została zbudowana. Badania, które zakończyły się kilka lat temu, wykazały, że jest to

It was built. Research that concluded a few years ago showed that it is

świątynia zbudowana mniej więcej na przełomie X-XI wieku. To jest ten początek.

The temple was built roughly at the turn of the 10th and 11th centuries. This is the beginning.

W czasie tych wykopalisk wówczas odsłonięto całą bazę, która przypomina jedną z rotund wawelskich,

During these excavations, the entire base was uncovered, resembling one of the Wawel rotundas.

jedna taka, poza Wzgórzem Wawelskim, odkryta i to była rotunda z jedną apsydą.

One such, outside Wawel Hill, was discovered and it was a rotunda with one apse.

Także sięgamy tej pierwszej świątyni. Nie wiemy, kto, kiedy ją zbudował.

We also reach this first temple. We do not know who built it or when.

Przypuszczenia sięgają prawdopodobnie tego czasu, kiedy tu w Krakowie,

The assumptions probably date back to the time when here in Krakow,

na stało już mieszkał Mieszko II, który od około 1013 roku

Mieszko II had already been living permanently since around the year 1013.

wsławił się fundacją wielu świątyń. Ponieważ to są daty wcześniejsze nieco,

He became famous for the foundation of many temples. Since these are somewhat earlier dates,

niż powstanie opactwa tynieckiego, można uznać, że to wezwanie św. Benedykta

Before the establishment of the Tyniec Abbey, one can consider that this is the calling of St. Benedict.

było spowodowane tym, że jak w wielu innych miejscach w Europie, również tutaj biskupami,

it was caused by the fact that, as in many other places in Europe, here as well by bishops,

pierwszymi biskupami w Krakowie byli kapłani pochodzenia benedyktyńskiego.

The first bishops in Krakow were priests of Benedictine origin.

I dlatego to wezwanie. Ponadto imię św. Benedykta kojarzy się z jego silnym egzorcystycznym charakterem.

And that is why this call. Additionally, the name of St. Benedict is associated with his strong exorcistic character.

Obok, zresztą sprzed kościoła, widzimy wyraźnie Kopiec Kraka.

Next to it, by the church, we can clearly see the Krakus Mound.

A więc w związku z tym, to było centrum tego tzw. Świętego Gaju,

So, in this regard, it was the center of the so-called Holy Grove,

dla tych Słowian, którzy tu mieszkali, którzy przybyli z tymi swoimi wierzeniami

for those Slavs who lived here, who came with their beliefs

z obszaru, skąd przyszli na obszar południa Polski, zwłaszcza tu Małopolski.

from the area where they came from to the southern region of Poland, especially here in Małopolska.

A więc obszar dzisiejszej Ukrainy. To jest źródło słowiańszczyzny.

So, the area of today's Ukraine. This is the source of Slavic people.

Stamtąd wyszli, uciekając przed Hunami i przynieśli z sobą te wierzenia,

They came from there, fleeing from the Huns, and brought these beliefs with them.

które owocowały powstaniem tego dla nich świętego Gaju.

which resulted in the creation of this sacred grove for them.

Świętego miejsca. I w momencie, kiedy powstaje, tak od tysiącznego roku,

A holy place. And at the moment it arises, like from the year one thousand,

na Wzgórzu Wawelskim, w świątyni istniejącej już Biskupstwo Krakowskie,

on Wawel Hill, in the temple of the existing Krakow Bishopric,

trudno byłoby zrozumieć, że biskupi nie chcieliby zamienić tego ośrodka wiary pogańskiej

It would be difficult to understand that the bishops would not want to replace this center of pagan faith.

na ośrodek chrześcijański. A więc w związku z tym, bardzo był potrzebny święty

to the Christian center. So in connection with this, a saint was very much needed.

właśnie o takim egzorcystycznym charakterze.

just of such an exorcistic character.

Narzucało się tutaj imię świętego Benedykta, jako że akurat ten dzień 21 marca,

The name of Saint Benedict came to mind, as this day, March 21, is exactly that.

dzień jego urodzin, to było to święto wiosny dla tej ludności pogańskiej.

His birthday was a spring festival for this pagan population.

A więc w miejsce starego kultu wchodzi nowy.

So, in place of the old cult, a new one emerges.

Nie wiemy natomiast, kto zamienił tę pierwszą świątynię, kto ją zburzył

We do not know, however, who transformed this first temple, who destroyed it.

z tego kształtu rotundy z jedną apsydą na budowlę gotycką.

from this shape of the rotunda with one apse to a Gothic building.

Bardzo mało mamy informacji pisemnych.

We have very little written information.

W sumie pierwsza wzmianka pisemna to jest dopiero rok 1254.

The first written mention is only from the year 1254.

Kodeks Dyplomatyczny Katedry Wawelskiej wymienia jako własność tę świątynię,

The Diplomatic Code of the Wawel Cathedral lists this temple as its property.

jako własność Norbertanek z krakowskiego Salwatora.

as the property of Norbertines from Kraków's Salwator.

Aż do prawie końca XVI wieku jest pod opieką Norbertanek.

Until almost the end of the 16th century, it was under the care of the Norbertines.

Oczywiście Norbertanki, tak wtedy jak i teraz, zawsze żyją w zamknięciu klauzurowym,

Of course, the Norbertines, both then and now, always live in cloistered seclusion.

a więc w związku z tym one fizycznie tutaj nie bywały.

So, in connection with that, they weren't physically here.

Natomiast w ich imieniu oczywiście świeccy ludzie sprawowali opiekę.

Meanwhile, on their behalf, of course, laypeople provided care.

No i nie wiadomo kto i dlaczego zaniedbał świątynię, która musiała przejść renowację.

And it's unclear who and why neglected the temple, which needed to be renovated.

I po renowacji ona przechodzi pod opiekę duchaków.

And after the renovation, it comes under the care of the monks.

Zgromadzenie szpitalne, które wiemy, że przy placu świętego Ducha,

The hospital assembly, which we know is at the Holy Spirit Square,

do dziś ta nazwa pozostała, był ten wielki kompleks.

To this day the name has remained, there was this great complex.

A więc duchacy w 1605 roku ostatecznie dekretem kardynała Bernarda Maciejowskiego

Thus, the dukes in 1605 were ultimately decreed by Cardinal Bernard Maciejowski.

otrzymują świątynię pod swoją opiekę.

they receive the temple under their care.

Wtedy też i to wyposażenie zjawia się, które do dziś można zobaczyć wewnątrz świątyni.

At that time, the equipment also appeared, which can still be seen inside the temple today.

No trzeba dodać do tego, że tutaj przy zakończeniu już funkcjonowania świątyni,

Well, it should be added that here, at the conclusion of the temple's functioning,

niestety w układzie pierwszej Rzeczpospolitej,

unfortunately in the arrangement of the First Commonwealth,

również i ten kościół zostaje jeszcze po pierwszym zaborze,

this church also remains after the first partition,

czyli już po 1772 roku w obszarze już monarchii Habsburgów.

so already after 1772 in the area of the Habsburg monarchy.

I w związku z tym duchacy nie są w stanie przybywać

And as a result, the spirits are unable to arrive.

i tak jak do tej pory w piątki sprawować liturgii mszy świętej.

And as before, to celebrate the liturgy of the Holy Mass on Fridays.

Z czasem te zaniedbania doprowadziły do tego,

Over time, these neglects led to the fact that,

że Austriacy, którzy budują w sąsiedztwie fortyfikację,

that the Austrians, who are building a fortification nearby,

ten fort artyleryjski zwany właśnie Benedykt obok,

this artillery fort called Benedict nearby,

są przekonani, że świątynia i tak jest nieużytkowana,

they are convinced that the temple is still unused,

po prostu ona im przeszkadza i usuną ją.

They just find her annoying and will remove her.

Na szczęście ksiądz Komperda, proboszcz podgórski,

Fortunately, Father Komperda, the parish priest of Podgórze,

interweniuje nawet i w Wiedniu i uzyskuje zgodę, kościół uratował.

I even intervene in Vienna and obtain permission, the church is saved.

Także jeszcze raz przechodzi renowację przez księdza Piątkowskiego

It is also undergoing renovation again by Father Piątkowski.

po I wojnie światowej i teraz kilka lat temu odbyła się ta ostatnia renowacja

After World War I and now a few years ago, this last renovation took place.

przy okazji założenia, co było podstawową sprawą,

on the occasion of the establishment, which was the fundamental matter,

zabezpieczenia przeciwwilgotnościowego na zewnątrz i w środku murów.

moisture protection on the outside and inside of the walls.

Także przy tej okazji dokonano pewnych działań odnawiających,

Also on this occasion, certain renovation activities were carried out.

jak jeszcze kolejne będą, jak będą nowe fundusze europejskie.

How will it be when new European funds come?

Tak pokrótce przedstawia się historia tej świątyni,

This is a brief overview of the history of this temple,

jak wspomniałem, najmniejszego kościoła Krakowa.

as I mentioned, the smallest church in Kraków.

Ja nie używam nigdy tutaj określenia kościółek,

I never use the term "little church" here.

bo trochę to jest takie pejoratywne.

because it's a bit pejorative.

Mówimy o kościele, który jest mniejszy od wielu, wielu kaplic.

We are talking about a church that is smaller than many, many chapels.

Niemniej jednak kościół.

Nevertheless, the church.

I tutaj jeszcze do tego trzeba dodać, że możemy zobaczyć,

And here we also need to add that we can see,

nie tylko tę pozostałość po I świątyni.

not only this remnant of the First Temple.

Możemy zobaczyć jeszcze tablice, które przemurowano,

We can still see the boards that were bricked up.

zlikwidowano go kiedyś, cmentarza wokół kościoła.

It was once eliminated, the cemetery around the church.

Szczątki tych osób pochowanych przeniesiono na stary cmentarz podgórski.

The remains of these people buried were moved to the old Podgórski cemetery.

Natomiast po ziemiach samej świątyni w trakcie tych ostatnich badań

However, during the recent research on the lands of the temple itself

znaleziono szczątki wielu ludzi, którzy tam zostali pochowani.

The remains of many people who were buried there have been found.

Niestety nie zachowano wtedy przy tych pochówkach układu,

Unfortunately, the arrangement was not preserved during those burials.

jaki obowiązywał, czyli wschód-zachód.

what was in effect, namely east-west.

I w związku z tym w pewnym jakimś nieładzie oni są pochowani.

And in connection with this, they are buried in a certain kind of disarray.

Zostawiono to tak, jak było.

It was left as it was.

Także to jest stan, którego nie zobaczymy,

So this is a state that we will not see,

no bo oczywiście już posadzka przykrywa to miejsce.

Well, of course the floor is already covering that spot.

Ale musimy sobie zdawać sprawę, wchodząc do tej świątyni,

But we need to be aware, as we enter this temple,

że jesteśmy na cmentarzu.

that we are at the cemetery.

Tak jak w przypadku wielu, wielu starych kościołów Krakowa.

Just like in the case of many, many old churches in Krakow.