BEZWZGLĘDNI MORDERCY CZY OFIARY? HISTORIA BRACI MENENDEZÓW #153

Dzień dobry, dobry wieczór, w zależności od tego, kiedy się słyszymy.

Good morning, good evening, depending on when we hear each other.

Dziś zapraszam Was na odcinek, w którym opiszę Wam historię pewnych braci i ich rodziców.

Today I invite you to an episode in which I will tell you the story of certain brothers and their parents.

Myślę, że wyjdzie z tego całkiem długi odcinek, ale warto posłuchać do końca, bo na każdym etapie ta sprawa przynosi zaskakujące szczegóły.

I think this will turn into quite a long episode, but it’s worth listening to until the end, as at every stage this matter brings surprising details.

Kim byli i co zrobili bracia Menendez, że aż Netflix postanowił zrobić o nich serial?

Who were the Menendez brothers and what did they do that made Netflix decide to make a series about them?

Dowiecie się w tym odcinku.

You will find out in this episode.

A zanim do niego przejdziemy, to jeszcze parę słów.

And before we move on to it, just a few words.

Miło mi ogłosić, że w tym tygodniu doszła do mnie statuetka z okazji 100 tysięcy subskrypcji.

I am pleased to announce that I received the statuette for 100 thousand subscribers this week.

Ostatnie wydarzenia w Polsce były i są jednak bardzo przeglądające.

The recent events in Poland have been and continue to be very revealing.

Mam nadzieję, że jesteście bezpieczni i się trzymacie.

I hope you are safe and hanging in there.

Zdecydowałam więc, że przełożymy naszego live'a na przyszły tydzień.

I have therefore decided to postpone our live session to next week.

Mam też już wstępne propozycje grafik na limitowany gadżet z tej okazji.

I also have preliminary graphic proposals for a limited gadget for this occasion.

Chciałabym, żebyście pomogli mi przy wyborze.

I would like you to help me with my choice.

Dlatego będę prosiła Was o głosy w ankiecie,

Therefore, I will be asking you for votes in the survey,

która w pierwszej kolejności przyjdzie na maila do wszystkich zapisanych na listę zainteresowanych.

which will first be sent to the email of everyone who has signed up for the interest list.

Jeśli nie jesteście jeszcze zapisani, to zapraszam.

If you haven't registered yet, I invite you to do so.

Link znajdziecie w opisie.

You will find the link in the description.

A teraz zapraszam do wysłuchania dzisiejszej historii.

And now I invite you to listen to today's story.

DZIĘKI ZA OBSERWACIE!

THANK YOU FOR THE FOLLOW!

Taka ciekawostka, w tym domu mieszkali też kiedyś Elton John i Michael Jackson.

A curiosity, Elton John and Michael Jackson also lived in this house once.

Obecnie rezydencja była wyceniona na jakieś 5 milionów dolarów.

Currently, the residence was valued at around 5 million dollars.

W okolicy mieszkały więc raczej zamożne osoby.

So, relatively wealthy people lived in the area.

A zatem państwo Menendez czuli się tutaj bardzo bezpiecznie.

And so the Menendez family felt very safe here.

Około godziny 22.00 pewna nastolatka stała akurat przed domem i czekała na swojego chłopaka.

Around 10:00 PM, a certain teenage girl was standing in front of the house waiting for her boyfriend.

Rozglądała się to na prawo, to na lewo, aż w pewnym momencie zauważyła samochód, w którym było dwóch mężczyzn.

She looked around to the right and then to the left until at one moment she noticed a car with two men in it.

W pewnym momencie wyszli z pojazdu.

At some point, they got out of the vehicle.

Jeden z nich poszedł po coś do bagażnika, a drugi skierował się w stronę posesji państwa Menendez.

One of them went to get something from the trunk, while the other headed toward the Menendez property.

Nastolatka nie zauważyła jednak w tym nic niepokojącego.

The teenager, however, did not find anything concerning in this.

Po chwili więc odwróciła wzrok i zaczęła interesować się czymś innym.

After a moment, she turned her gaze away and started to take an interest in something else.

DZIĘKI ZA OBSERWACIE!

THANKS FOR THE FOLLOW!

W tym czasie tych dwóch mężczyzn powoli zbliżało się do rezydencji.

During this time, the two men were slowly approaching the residence.

Chwilę później słuchać było strzały.

A moment later, gunshots could be heard.

W pierwszej kolejności sprawcy zaatakowali Jose, 45-letniego kubańskiego imigranta.

First, the perpetrators attacked Jose, a 45-year-old Cuban immigrant.

Został postrzelony z bliskiej odległości w tył głowy.

He was shot at close range in the back of the head.

Następnie sprawcy wycelowali w jego ramiona i uda.

Then the perpetrators aimed at his arms and thighs.

W tym czasie jego żona Kitty leżała, a głowę miała położoną na jego kolanach.

At that time, his wife Kitty was lying down with her head resting on his lap.

Wnętrze pokoju było oświetlone tylko światłem pochodzącym z ekranu telewizora.

The interior of the room was illuminated only by the light coming from the television screen.

Jose nie słyszał jak intrudzi wchodzili do domu.

Jose didn't hear the intruders entering the house.

Powoli sobie przysypiał.

He was slowly dozing off.

Na początku Kitty nie zorientowała się co się dzieje,

At first, Kitty didn't realize what was happening.

ale gdy po chwili ciało jej męża bezwładnie na nią opadło,

but when her husband's lifeless body fell heavily onto her after a moment,

kobieta przebudziła się i wpadła w panikę.

The woman woke up and panicked.

Wstała i odwróciła się w stronę napastników.

She got up and turned towards the attackers.

Wtedy Dzii doniesła.

Then Dzii reported.

Ktoś z nich wystrzelili.

Someone from them shot.

Na początku w prawą nogę.

At first in the right leg.

W okolicach łydki.

Around the calf.

W rezultacie zaczęła mocno krwawić i poślizgnęła się na własnej krwi.

As a result, she started bleeding heavily and slipped on her own blood.

Desperacko walczyła o swoje życie.

She fought desperately for her life.

Ale wtedy padły kolejne strzały.

But then more shots were fired.

Jeden z nich powalił ją na podłogę.

One of them knocked her to the floor.

Zabójcy strzelali dalej.

The killers kept shooting.

Wyglądało na to, że przyszli, żeby zabić.

It seemed that they came to kill.

Dzii dalej walczyła o swoje życie.

She continued to fight for her life.

Próbowała się przeczołgać do miejsca, w którym byłaby bezpieczna.

She tried to crawl to a place where she would be safe.

Niestety nie zdążyła.

Unfortunately, she didn't make it.

Sprawcy dalej do niej strzelali.

The perpetrators continued to shoot at her.

Po chwili pojawiła się jednak nadzieja.

However, after a while, hope appeared.

Skończyła im się amunicja.

They ran out of ammunition.

Czy to oznaczało, że kobieta przeżyje?

Does it mean that the woman will survive?

Wtedy Kitty zauważyła, że jeden ze sprawców wychodzi na chwilę z domu.

Then Kitty noticed that one of the perpetrators was stepping out of the house for a moment.

Za chwilę wrócił z nową amunicją.

He returned shortly with new ammunition.

Podszedł do niej i przełożył strzelbę do jej lewego policzka.

He approached her and pressed the rifle to her left cheek.

A potem wystrzelił.

And then he shot.

Cztery razy.

Four times.

Ale to nie były ostatnie strzały.

But those were not the last shots.

Chwila później.

A moment later.

Sprawcy zdecydowali się jeszcze postrzelić małżeństwo w kolana.

The perpetrators decided to shoot the couple in the knees.

A potem zabrać wszystkie łuski.

And then take all the scales.

Dlaczego to zrobili?

Why did they do it?

Bo chcieli, aby wyglądało to na porachunki mafijne.

Because they wanted it to look like a mafia-related settlement.

Czy oznaczało to, że za tą zbrodnią stała mafia?

Did it mean that the mafia was behind this crime?

Taki scenariusz powstał na początku śledztwa.

Such a scenario was created at the beginning of the investigation.

Jednak im dłużej trwało,

However, the longer it lasted,

tym bardziej detektywi byli pewni,

the more certain the detectives were,

że nic tu się nie zgadzało.

that nothing here was right.

Gdy 20 sierpnia 1989 roku

When on August 20, 1989

bracia Lyle i Eric wrócili do domu,

brothers Lyle and Eric returned home,

przeżyli szok, gdy zobaczyli, co się w nim wydarzyło.

They were shocked when they saw what happened in it.

Jak się później okazało,

As it turned out later,

ich ojciec został postrzelony 6 razy,

their father was shot 6 times,

a matka 10.

and the mother 10.

Nie zastanawiając się zbyt długo,

Without thinking too much,

starszy z braci Lyle od razu zadzwonił na policję.

The older brother Lyle immediately called the police.

90 minut po tym, jak doszło do zbrodni,

90 minutes after the crime was committed,

mężczyzna szlochając,

a man sobbing,

powiedział dyspozytorowi telefonu alarmowego,

he told the emergency phone dispatcher,

że ktoś zastrzelił jego rodziców.

that someone shot his parents.

Zgłoszenie przyjęto o godzinie 23.47.

The report was received at 11:47 PM.

Cała rozmowa trwała 2,5 minuty.

The entire conversation lasted 2.5 minutes.

W trakcie niej Lyle cały czas płacząc

During it, Lyle was crying the whole time.

próbował przekazać informacje o tym,

he tried to convey information about this,

że jego rodzice zostali zastrzeleni.

that his parents were shot.

Początkowo dyspozytor nie mógł zrozumieć, co się stało.

Initially, the dispatcher couldn't understand what had happened.

Lyle był chaotyczny

Lyle was chaotic.

i nie mógł zebrać myśli.

and could not collect his thoughts.

Był w stanie jedynie odpowiadać półsłówkami.

He was only able to respond with half-hearted words.

W tle było też słychać,

In the background, it could also be heard,

jak czasami krzyczy do swojego brata

how sometimes he yells at his brother

i instruuje,

and I instruct,

aby nie podchodził do rodziców.

so that he doesn't approach the parents.

Niedługo po tej rozmowie

Shortly after this conversation

na miejscu pojawili się pierwsi policjanci.

The first police officers arrived at the scene.

Będąc jeszcze przed rezydencją

Being still before the residence

zauważyli, jak dwóch mężczyzn

they noticed how two men

wybiega zza frontowych drzwi,

she runs out from the front door,

przechodzi przez bramę

goes through the gate

i pada na kolana na trawę

and falls to his knees on the grass

między chodnikiem a ulicą.

between the sidewalk and the street.

Z ich ust można było zrozumieć

From their mouths, one could understand.

krzyki w stylu

screams in style

O mój Boże, nie mogę w to uwierzyć.

Oh my God, I can't believe it.

Mężczyźni wydawali się być w szoku.

The men seemed to be in shock.

Byli zrozpaczeni

They were desperate.

i trudno było z nimi

and it was difficult with them

nawiązać jakąkolwiek rozmowę.

to start any conversation.

Policjanci próbowali dowiedzieć się,

The police officers tried to find out,

co się stało.

What happened?

Wtedy młodszy z nich

Then the younger of them

zaczął zachowywać się irracjonalnie.

he started behaving irrationally.

Biegał i próbował

He was running and trying.

zniszczyć drzewo.

destroy the tree.

Policjanci zupełnie nie wiedzieli,

The police officers had no idea at all,

o co chodzi.

What's it about?

Po chwili starszy próbował go uspokoić.

After a moment, the elder tried to calm him down.

Chwilę to zajęło,

It took a moment,

ale w końcu policjanci ustalili,

but in the end the police established,

że byli to synowie zamordowanego małżeństwa.

that they were the sons of the murdered couple.

W międzyczasie

In the meantime

policjanci poszli sprawdzić,

the police officers went to check,

jak wygląda sytuacja w domu.

What does the situation look like at home?

Gdy weszli do rezydencji,

When they entered the residence,

od razu potwierdzili,

they confirmed immediately,

że dwie osoby nie żyją.

that two people are dead.

Upewnili się,

They made sure,

że nigdzie nie ma sprawców

that there are no perpetrators anywhere

i zaczęli zabezpieczać miejsce zbrodni.

And they started securing the crime scene.

W tle słyszeli odgłosy

In the background, they heard sounds.

młodszego z braci,

younger brother,

który w tym czasie

which at that time

zwinął się w kłębek na trawniku

curled up in a ball on the lawn

i głośno wykrzykiwał swój żal.

and he loudly cried out his sorrow.

Rozpacz braci szybko dotarła

The brothers' despair quickly reached.

do uszu sąsiadów.

to the neighbors' ears.

Wszyscy ogromnie współczuli im

Everyone felt immensely sorry for them.

tej tragedii.

this tragedy.

Gdy Lyle i Eric doszli do siebie,

When Lyle and Eric came to themselves,

policjanci próbowali

the police officers tried

porozmawiać na temat tego,

to talk about this,

gdzie oni byli w chwili zabójstwa.

Where were they at the time of the murder?

Opowiedzieli, że tego dnia

They said that on that day

wyszli do kina.

They went to the cinema.

Poszli oglądać Batmana.

They went to watch Batman.

To był zwykły wieczór.

It was an ordinary evening.

Nic nie zapowiadało takiej tragedii.

Nothing foreshadowed such a tragedy.

Gdyby wiedzieli to,

If they knew that,

nigdy nie zostawiliby

they would never leave

rodziców samych.

parents alone.

O sprawie bardzo szybko

About the matter very quickly.

rozpisały się media.

The media have written extensively.

Wkrótce niemal cała Ameryka

Soon almost all of America.

współczuła braciom.

She empathized with her brothers.

Kto mógł chcieć śmierci

Who could have wanted death?

ich rodziców?

their parents?

Dlaczego zaatakował w tak brutalny

Why did he attack so brutally?

sposób?

way?

I jaka była jego motywacja?

And what was his motivation?

Aby poznać odpowiedzi

To know the answers.

na te pytania i zrozumieć

to these questions and understand

tę historię, zacznijmy

let's start this story

od tego,

from this,

kim byli Jose i Kitty Menendez.

Who were Jose and Kitty Menendez?

Jose Enrique

Jose Enrique

Menendez urodził się 6 maja

Menendez was born on May 6.

1944 roku

the year 1944

w Hawanie na Kubie.

in Havana, Cuba.

Jego rodzice byli zamożni,

His parents were wealthy.

dlatego kiedy Fidel

That's why when Fidel

Castro doszedł do władzy

Castro came to power.

po zakończeniu rewolucji

after the end of the revolution

kubańskiej, zdecydowali się,

Cuban, they decided,

aby wysłać go do Ameryki,

to send him to America,

gdy ten miał 16 lat.

when he was 16 years old.

Zamieszkał wtedy w domu

He then moved into the house.

swojego kuzyna.

your cousin.

Tam też kontynuował naukę.

There he also continued his studies.

Nastolatek trenował pływanie

The teenager was training for swimming.

i odnosił w nim spore sukcesy.

and achieved considerable success in it.

W efekcie zdobył stypendium

As a result, he obtained a scholarship.

na uniwersytet, gdzie później

to the university, where later

poznał Mary Louise Anderson

he met Mary Louise Anderson

zwaną Kitty.

called Kitty.

Jose był dominujący i pewny siebie.

Jose was dominant and self-assured.

Kitty tajemnicza

Mysterious kitty

i przykuwająca uwagę.

and attention-grabbing.

Rzadko mówiła o swojej przeszłości.

She rarely talked about her past.

Być może dlatego, że

Perhaps because

wstydziła się swojego pochodzenia.

She was ashamed of her origins.

Ale miała też coś w sobie

But she also had something in her.

z buntowniczki.

from a rebel.

Czasami lubiła ubrać się

Sometimes she liked to dress up.

bardzo prowokująco,

very provocatively,

tak, aby szokować tym niektórych ludzi.

to shock some people.

Gdy zaczęła

When she started

spotykać się z Jose,

meeting with Jose,

jakby się uspokoiła.

if she calmed down.

Teraz częściej się uśmiechała.

She smiled more often now.

Nie przeszkadzało jej to,

It didn't bother her,

że mężczyzna był od niej dwa lata młodszy

that the man was two years younger than her

i że pochodzili z różnych światów.

and that they came from different worlds.

Od razu czuła,

She felt it right away,

że do siebie pasują.

that they are a good match for each other.

Para w zasadzie

The couple basically.

dosyć szybko zdecydowała się

she decided quite quickly

na kolejny krok,

to the next step,

bo gdy Jose miał 19 lat,

because when Jose was 19 years old,

a Kitty 21,

a Kitty 21,

to obwieścił swoim rodzicom,

he announced it to his parents,

że planują ślub.

that they are planning a wedding.

Ci nie do końca byli zadowoleni,

They were not entirely satisfied.

twierdząc, że jest

claiming that it is

tylko zbyt młody.

just too young.

Ten im wytknął,

He pointed it out to them,

że był wystarczająco dorosły,

that he was old enough,

aby w wieku 16 lat

to be at the age of 16

żyć sam w obcym kraju,

to live alone in a foreign country,

więc jest na tyle dorosły,

so he is old enough,

aby w wieku 19 lat

to be at the age of 19

wziąć ślub.

to get married.

To też pokazuje,

It also shows that,

że Jose zawsze stawiał na swoim,

that Jose always insisted on his own way,

a gdy już miał swój cel,

and when he had his goal,

to po prostu do niego dążył

he was simply striving for it

bez względu na przeszkody.

regardless of the obstacles.

Ostatecznie para wzięła ślub

Ultimately, the couple got married.

w 1963 roku

in 1963

i przeniosła się do Queens College

and transferred to Queens College

w Nowym Jorku.

in New York.

Początkowo młode małżeństwo

Initially a young couple

nie miało zbyt wielu pieniędzy,

didn't have too much money,

ale Jose wierzył, że to przejściowe.

but Jose believed that it was temporary.

Wierzył, że jak tylko zdobędzie

He believed that as soon as he obtained

odpowiedni dyplom,

appropriate diploma,

a w tym czasie uczył się na księgowego,

and in the meantime, he was studying to become an accountant,

to wszystko się zmieni.

Everything will change.

W tym czasie Kitty pracowała

During that time, Kitty was working.

w pobliskim klubie,

in a nearby club,

gdzie zmywała naczynia.

where she was washing the dishes.

W 1967 roku Jose uzyskał

In 1967, Jose obtained

dyplom księgowego,

accounting diploma,

a wtedy poszedł do pracy

and then he went to work

w międzynarodowej firmie.

in an international company.

Z kolei Kitty rozpoczęła pracę

Meanwhile, Kitty started working.

jako nauczycielka w szkole podstawowej.

as a teacher in primary school.

10 stycznia 1968 roku

January 10, 1968

para powitała na świecie

the couple welcomed into the world

swojego pierwszego syna,

his first son,

któremu dali na imię Lyle.

whom they named Lyle.

Cała rodzina przeprowadziła się

The whole family moved.

wtedy do Illinois,

then to Illinois,

a Kitty zrezygnowała z pracy

Kitty resigned from her job.

i zaczęła zajmować się domem

and started to take care of the house

na pełen etat.

full-time.

W tym czasie Jose

During this time, Jose

pijał się po kolejnych

he was drinking after another

szczeblach kariery.

career ladder.

W 1969 roku

In 1969.

firma wysłała Jose

the company sent Jose

do oddziału w Chicago,

to the branch in Chicago,

gdzie miał skontrolować pewną firmę.

where he was supposed to inspect a certain company.

Zrobił tam swoją osobą

He made it there with his person.

takie wrażenie,

such an impression,

że wkrótce potem

that soon after

zaproponowali mu stanowisko

they offered him a position

w ich firmie.

in their company.

Mężczyzna miał wtedy 25 lat,

The man was 25 years old at that time.

a niecały rok później został

and less than a year later he became

mianowany prezesem tej firmy.

appointed as the president of this company.

Został to kolejna przeprowadzka,

It was another move.

tym razem do New Jersey,

this time to New Jersey,

gdzie na świat 27 listopada

where in the world on November 27

1970 roku

the year 1970

przyszedł Eric.

Eric has arrived.

Kariera Jose nabierała rozpędu.

Jose's career was gaining momentum.

Dwa lata później

Two years later

został dyrektorem finansowym

he became the financial director

w innej firmie,

in another company,

a następnie

and then

w wieku 35 lat

at the age of 35

dyrektorem generalnym.

general director.

Aczkolwiek nie zyskał tam

Although he did not gain there

zbyt dobrej reputacji.

too good of a reputation.

Wkrótce pojawiły się oskarżenia

Accusations soon appeared.

podwładnych.

subordinates.

I od tej pory ta opinia

And from that time on, this opinion

już za nim się wszędzie ciągnęła.

She was already trailing behind him everywhere.

Na początku lat 80-tych

At the beginning of the 1980s.

mężczyzna ponownie zmienił pracę.

The man changed jobs again.

Również i tutaj

Here as well

jego etyka została poddana

his ethics have been subjected to

wątpliwości.

doubts.

Firma, w której pracował

The company where he worked.

zajmowała się dystrybucją płyt.

was involved in the distribution of records.

I okazało się, że Jose

And it turned out that Jose

robił pewne przekręty.

he was doing certain swindles.

Mianowicie zwiększał

Namely, it was increasing.

liczbę wysyłanych albumów

the number of sent albums

do sklepów,

to the stores,

aby w ten sposób udawać,

to pretend in this way,

że sprzedaż jest większa

that sales are higher

niż tak naprawdę była.

than it really was.

Gdy jego praktyki wyszły na jaw

When his practices came to light.

to w 1986 roku

it was in 1986 year

został ukarany

he was punished

i musiał wypłacić

and he had to withdraw

za dość uczynienie.

reparation.

Straty oszacowane

Estimated losses

na 25 milionów dolarów.

for 25 million dollars.

Ale wydawało się,

But it seemed,

że na Jose nie zrobiło to

that it didn't affect Jose

żadnego wrażenia.

no impression.

I jego kariera

And his career.

rozwijała się dalej.

it continued to develop.

W 1985 roku

In 1985.

w wieku 41 lat

at the age of 41

został wiceprezesem

he became the vice president

i dyrektorem operacyjnym.

and the chief operating officer.

I to w tej samej firmie.

And it's in the same company.

Odpowiadał teraz za decyzje

He was now responsible for the decisions.

odnośnie dystrybucji płyt

regarding the distribution of records

na całym świecie.

around the world.

W międzyczasie w jego małżeństwie

In the meantime, in his marriage.

działo się różnie.

It varied.

Z jednej strony Kitty

On one hand, Kitty

dawała mu sporo przestrzeni.

she gave him plenty of space.

Z drugiej jednak pomijana.

On the other hand, it is overlooked.

Umówili się kiedyś,

They made an agreement once,

że będą mieli partnerski związek.

that they will have a partner relationship.

Że wszystkie decyzje

That all decisions

będą podejmowali razem.

they will make decisions together.

Jose jednak często

However, Jose often

najpierw podejmował decyzje sam

At first, he made decisions himself.

a później dopiero

and only later

przedstawiał ją Kitty.

She was introduced by Kitty.

W tym temacie czuła więc rozgoryczenie.

In this matter, she felt bitter.

Mężczyzna miał także

The man also had

wiele kochanek.

many lovers.

Jego najdłuższy romans

His longest affair.

miał miejsce w 1978 roku.

took place in 1978.

I wyszedł

And he went out.

poza kwestie łóżkowe,

aside from bed-related matters,

bo para także razem podróżowała

because the couple also traveled together

i bawiła się w różnych miejscach.

and she played in different places.

Jednak choć

However, although

Jose zależało na tej kobiecie

Jose was interested in that woman.

to nigdy nie pomyślał

he never thought of that

nawet o tym, że mógłby

even about the fact that he could

opuścić Kitty.

leave Kitty.

Natomiast nie rozważał też,

However, he also did not consider,

że mógłby zakończyć ten romans.

that he could end this affair.

Sytuacja więc trwała dosyć długo.

The situation lasted quite a long time.

Oczywiście Kitty nic o tym nie wiedziała.

Of course, Kitty knew nothing about it.

Żyła w przeświadczeniu,

She lived in the belief that,

że jej mąż jest zapracowany,

that her husband is busy,

że musi często podróżować.

that he/she has to travel often.

Nie myślała o tym,

She wasn't thinking about it,

że mógłby mieć kochankę.

that he could have a mistress.

Ale z czasem coś się zmieniło

But over time, something changed.

i kobieta zaczęła coś przeczuwać.

And the woman started to sense something.

W końcu

Finally

w 1981 roku

in 1981

prawda wyszła na jaw.

The truth has come to light.

Kitty była

Kitty was

tak zbulwersowana,

so outraged,

że wyprowadziła się z domu na kilka dni.

that she moved out of the house for a few days.

Jose nie zamierzał jednak

However, Jose did not intend to.

odpuścić.

to forgive.

Walczył o swoją żonę

He fought for his wife.

i w końcu udało mu się ją przekonać,

and finally he managed to convince her,

że wróciła do domu.

that she returned home.

Kobieta nie znała wtedy szczegółów

The woman did not know the details at that time.

zdrady i dla spokoju

betrayals and for peace

chyba nie chciała poznać.

She probably didn't want to get to know.

Do domu wróciła głównie dla synów.

She returned home mainly for her sons.

1986 rok

1986 year

był trudnym rokiem dla tego małżeństwa.

It was a difficult year for that marriage.

Po pierwsze

Firstly

kariera mężczyzny w firmie,

a man's career in the company,

w której pracował przez ostatnie lata

in which he worked for the last few years

dobiegła końca.

has come to an end.

A po drugie Kitty

And secondly, Kitty.

poznała szczegóły o jego romansie

she learned the details about his affair

wtedy z tamtą kobietą,

then with that woman,

podróżował i spędzał tyle czasu.

traveled and spent so much time.

To spowodowało,

It caused,

że wpadła w depresję,

that she fell into depression,

a nawet mówiła o chęci

she even spoke about her desire

odebrania sobie życia.

taking one's own life.

Ale jak to w przypadku

But how is it in the case of

Jose było,

It was Jose,

trudną sytuację obrócił w coś dobrego.

He turned a difficult situation into something good.

I tym razem udało mu się

And this time he succeeded.

znaleźć stanowisko

find a position

dzięki wcześniejszym kontaktom

thanks to previous contacts

i został prezesem

and he became the president

Live Entertainment w Kalifornii.

Live Entertainment in California.

Była to firma,

It was a company,

która produkowała filmy

which produced films

także zajmowała się dystrybucją.

She was also involved in distribution.

Jedna z ich bardziej znanych produkcji

One of their more well-known productions.

to na przykład Rambo.

That's for example Rambo.

Objęcie nowego stanowiska

Taking on a new position

również wiązało się z tym,

it was also associated with this,

że rodzina musiała się przeprowadzić.

that the family had to move.

W efekcie

As a result

zmienili miejsce zamieszkania

they changed their place of residence

ze wschodniego wybrzeża

from the east coast

na zachodnie.

to the west.

Tym razem nie była to jednak łatwa decyzja

This time, however, it was not an easy decision.

zwłaszcza dla Kitty,

especially for Kitty,

która przez ostatnie 16 lat

which for the last 16 years

miała już swoich przyjaciół,

she already had her friends,

swoje miejsca

your places

i czuła, że mogłaby tu osiąść.

and she felt that she could settle here.

A teraz nagle musiała zacząć

And now suddenly she had to start.

od zera.

from scratch.

Do tego dopiero co kupili jej

They just bought her that.

wymarzony dom w Princetonu

dream house in Princeton

w stanie New Jersey

in the state of New Jersey

i zanim zdążyła się nim nacieszyć

and before she could enjoy it

to okazało się, że znów się muszą przeprowadzić.

It turned out that they had to move again.

Jednak po wielu rozmowach

However, after many conversations

i mając w głowie

and having in mind

możliwości dla ich synów

opportunities for their sons

kobieta odpuściła

the woman gave up

i zgodziła się na przeprowadzkę.

and she agreed to move.

W ten sposób osiedlili się

In this way, they settled down.

w Beverly Hills.

in Beverly Hills.

Moment przeprowadzki

The moment of the move.

zbiegł się także z wystąpieniem

coincided with the performance

większego buntu u chłopców.

a greater rebellion among the boys.

Ale żeby to zrozumieć

But to understand that

jeszcze Wam nakreślę jak do tej pory

I will outline for you how things have been so far.

wyglądało ich życie.

their life looked like.

Ogólnie Jose względem swoich

Overall, Jose in relation to his own.

synów miał raczej spore wymagania.

He had rather high expectations for his sons.

Chciał, żeby ci

He wanted you to.

odnieśli sukces,

they succeeded,

natomiast żeby nie musieli

however, so that they don't have to

tak długo na niego pracować

working on him for so long

jak to on robił.

how did he do it.

Jak małego wprowadzał dla nich

How he introduced a little one for them.

różne zasady

different rules

i liczył że któregoś dnia

and hoped that one day

mu za to podziękują.

They will thank him for that.

A wyglądało to tak, że w zasadzie

It looked like this, that basically

każda ich godzina była zaplanowana.

Every hour of theirs was planned.

Ustalone było także to

It was also established that

co będą jedni

what will some be

z kim będą mogli spędzać czas

who they will be able to spend time with

i co będą robić.

and what will they do.

Żadna godzina

No hour.

nie mogła się zmarnować.

she couldn't go to waste.

Jose nie był też wspierający

Jose was not supportive either.

raczej w drugą stronę

rather the other way around

Bardzo oceniający i kąśliwy.

Very critical and caustic.

Jeśli miał coś do skrytykowania, to od razu to robił.

If he had something to criticize, he would do it right away.

Faktem tego było to, że bracia nie czuli się najlepiej.

The fact was that the brothers did not feel their best.

Pojawiło się u nich jąkanie, bóle brzucha czy zgrzytanie zębami.

They developed stuttering, abdominal pain, or teeth grinding.

Wpłynęło to także na ich charaktery.

It also affected their characters.

Eric bardzo podziwiał swojego starszego brata.

Eric admired his older brother very much.

Niemal go czcił.

He almost worshipped him.

Co on robił, to było święte.

What he did was sacred.

Mówił swoim kolegom, jakiego ma superbrata i co on to nie robi.

He told his friends what a great brother he has and all the things he does.

A ci nie do końca rozumieli, skąd ten zachwyt.

They didn't quite understand where the admiration was coming from.

Bo z ich perspektywy człowiek ten przyciągał na siebie tylko kolejne kłopoty.

From their perspective, this man only attracted more troubles to himself.

Dla Ricka był jednak wyrocznią.

For Rick, however, she was an oracle.

Być może dlatego, że był dla niego bardziej przystępny niż własny ojciec.

Perhaps because he was more approachable to him than his own father.

I choć byli ze sobą blisko, to jednak ich osobowości były różne.

And although they were close to each other, their personalities were still different.

Lyle był powściągliwy i dowcipny, a Eric wrażliwy i cichy, wycofany.

Lyle was reserved and witty, while Eric was sensitive and quiet, withdrawn.

Więc to starszy z braci był raczej tym dominującym.

So the older brother was rather the dominant one.

Gdy obaj chłopcy byli w szkole podstawowej, to Jose często zadawał im różne pytania.

When both boys were in elementary school, Jose often asked them various questions.

Najczęściej jednak oczekiwał odpowiedzi tylko od Lyle'a.

However, he most often expected a response only from Lyle.

Eric tylko czasami miał pozwolenie na to, aby odpowiedzieć.

Eric was only sometimes allowed to respond.

Gdy chłopcy zaczęli dorastać, to Jose...

When the boys started to grow up, Jose...

Jose uznał, że czas, aby każdy z nich wybrał jeden sport, w którym zamierza osiągnąć sukces.

Jose decided that it was time for each of them to choose one sport in which they intended to achieve success.

Jego zdaniem powinni działać indywidualnie.

In his opinion, they should act individually.

Odradzał im bycie członkami jakichś zespołów.

He advised them against being members of any teams.

W związku z tym obaj wybrali tenis.

As a result, both chose tennis.

Latem 1976 roku braci odwiedziła ich kuzynkę Diane.

In the summer of 1976, the brothers were visited by their cousin Diane.

Wtedy też Lyle wyznał jej coś bardzo zaskakującego.

That was when Lyle confessed something very surprising to her.

Stwierdził, że ojciec wykorzystał jej kłopoty.

He stated that her father took advantage of her troubles.

Dajan uznał, że musi coś z tym zrobić.

Dajan decided that he had to do something about it.

W związku z tym poszła do Giddy.

As a result, she went to Giddy.

Ale ta stanęła po stronie męża i powiedziała, że syn kłamie.

But she stood by her husband and said that their son was lying.

Nigdy więcej ten temat nie powrócił.

That topic never came up again.

Minęły trzy lata.

Three years have passed.

Rodzina mieszkała wtedy w Pennington, niedaleko Princeton, w stanie New Jersey.

The family was living in Pennington, near Princeton, in the state of New Jersey at that time.

Obaj chłopcy chodzili do prywatnej szkoły.

Both boys attended a private school.

Jeśli chodzi o ich naukę, to Lyle nie radził sobie zbyt dobrze.

When it comes to their studies, Lyle wasn't doing very well.

Nauczyciele twierdzili, że nie przygotowuje się do lekcji i nie potrafi skoncentrować.

The teachers claimed that he/she does not prepare for lessons and cannot concentrate.

U Erika nie było lepiej.

Erika wasn't any better.

Ale Jose nie chciał zaakceptować tego, co słyszał od ich nauczycieli.

But Jose didn't want to accept what he had heard from their teachers.

Jego synowie nie mogli mieć wad.

His sons could not have flaws.

Nauczyciele wskazywali także na to, że chłopcy odbiegają od swoich rówieśników.

Teachers also pointed out that boys differ from their peers.

Wydają się jakby mniej dojrzali.

They seem somewhat less mature.

Jak się później okazało, w wieku 14 lat Lyle nadal moczył.

As it turned out later, at the age of 14, Lyle was still wetting the bed.

Zobaczył swoje łóżko i bawił się pluszakami.

He saw his bed and played with the stuffed animals.

W 1982 roku, kiedy chłopcy mieli 12 i 15 lat, ponownie odwiedziła ich kuzynkę Diane.

In 1982, when the boys were 12 and 15 years old, their cousin Diane visited them again.

Miała u ich rodziny zatrzymać się przez całe lato.

She was supposed to stay with their family for the whole summer.

Ale pewnej nocy stało się coś zaskakującego.

But one night, something surprising happened.

Początkowo nie wyglądało to groźnie.

At first, it didn't seem dangerous.

W ramach zabawy zaczęli tak ze sobą walczyć, były jakieś szturhańce.

As part of the fun, they started to fight with each other, there were some shoving matches.

Ale nagle bracia zaczęli rozbierać swoją kuzynkę.

But suddenly the brothers started to undress their cousin.

Diane zaczęła krzyczeć, więc ci zaprzestali dalszego działania.

Diane started screaming, so they stopped their further action.

Jak gdyby nigdy nic, wrócili do swoich zajęć.

As if nothing had happened, they returned to their activities.

Ale była to cisza przed burzą, bo niedługo później, gdy Diane oglądała telewizję,

But it was the calm before the storm, because shortly after, when Diane was watching television,

a obok niej siedział jej kuzyn Lyle, nagle, bez ostrzeżenia, uderzył ją.

And next to her sat her cousin Lyle, suddenly, without warning, he hit her.

A potem zaczął się do niej dobierać i dotykać jej piersi.

And then he started to get close to her and touch her breasts.

Diane zaczęła próbować się wyrwać.

Diane began to try to break free.

I gdy jej się to udało, Lyle odpuścił.

And when she succeeded, Lyle gave up.

Więcej żaden z braci już nie próbował jej zaatakować.

No one of the brothers tried to attack her again.

Teraz skupmy się na samym Lyle'u.

Now let's focus on Lyle himself.

Gdy ten miał 15 lat, związał się ze swoją pierwszą dziewczyną Stacy.

When he was 15 years old, he started dating his first girlfriend, Stacy.

Ich związek przebiegał bardzo spokojnie.

Their relationship was very calm.

Nie było takich zachowań jak względem Diane.

There were no such behaviors towards Diane.

Ich pierwsza randka polegała na tym, że poszli do kina.

Their first date involved going to the movies.

Wydawało się jednak, że Lyle nie odpoczął.

However, it seemed that Lyle had not rested.

Wielu z nich nie odpoczął.

Many of them did not rest.

Lyle nie odróżnia fikcji od prawdy.

Lyle cannot distinguish fiction from truth.

I że to, co widzi na ekranie, wydaje mu się autentyczne.

And that what he sees on the screen seems authentic to him.

Powoli nastolatek coraz bardziej zakochiwał się w swojej dziewczynie.

Slowly, the teenager was falling more and more in love with his girlfriend.

Mimo, że w ich szkole było niedozwolone, aby okazywać sobie jakąkolwiek czułość,

Although it was forbidden in their school to show any affection to each other,

to nauczyciele przymykali oko na to, jak ci chodzili za rękę.

The teachers turned a blind eye to how you walked hand in hand.

Poważnie myśleli o przyszłości.

They seriously thought about the future.

Nawet rozmawiali o ślubie i posiadaniu dzieci.

They even talked about marriage and having children.

Ale gdy Stacy poszła na studia,

But when Stacy went to college,

zdecydowała, że nie ma jej.

she decided that she is not there.

Zdecydowała, że zakończy ten związek.

She decided to end this relationship.

Lyle bardzo to przeżył.

Lyle took it very hard.

Czuł, że kobieta go odrzuciła i próbował ją odzyskać.

He felt that the woman had rejected him and tried to win her back.

Obiecywał, co to jej nie kupi.

He promised what he wouldn't buy for her.

Ale to na nią nie działało.

But it didn't work on her.

W końcu odpuścił.

In the end, he gave up.

Ojciec chłopaka marzył, że ten będzie uczęszczał do jednego z bardziej prestiżowych uniwersytetów.

The boy's father dreamed that he would attend one of the more prestigious universities.

Było mu wszystko jedno, byle byłaby to tak zwana Ivy League.

He didn't care, as long as it was the so-called Ivy League.

Tylko problem polegał na tym, że Lyle nie odpoczął.

The only problem was that Lyle had not rested.

Tylko problem polegał na tym, że Lyle nie za dobrze się uczył.

The only problem was that Lyle didn't study very well.

Nie miał zbyt dobrych ocen, więc zostawało ewentualnie stypendium sportowe.

He didn't have very good grades, so the only option left was a sports scholarship.

Ale w tej kwestii na razie nie poszedł w ślady swojego ojca.

But in this matter, he has not yet followed in his father's footsteps.

W pierwszej kolejności Lyle ubiegał się o przyjęcie na Princeton.

First of all, Lyle applied for admission to Princeton.

Było to w 1986 roku, ale nie został przyjęty.

It was in 1986, but he was not accepted.

Spróbował więc po raz kolejny za rok.

He tried again a year later.

W międzyczasie zapisał się do lokalnego kolegium.

In the meantime, he enrolled in the local college.

I zaczął spotykać z pewną dziewczyną, która miała na imię Jamie i była kelnerką w lokalnej restauracji.

And he started dating a girl named Jamie who was a waitress at a local restaurant.

Kobieta była 5 lat starsza od Lyle'a i również regularnie grała w tenisa.

The woman was 5 years older than Lyle and also played tennis regularly.

Nie wystarczyło to jednak, aby Kitty i Jose obdarzyli ją sympatią.

However, it was not enough for Kitty and Jose to take a liking to her.

Mieli wrażenie, że kobieta jest zafascynowana ich synem, ponieważ ten ma bogatych rodziców.

They had the impression that the woman was fascinated by their son because he has wealthy parents.

Lyle nie zwracał jednak na to uwagi.

Lyle, however, did not pay attention to that.

Robił swoje.

He was doing his own thing.

W końcu w 1987 roku został przyjęty do Princeton.

Finally, in 1987, he was accepted to Princeton.

I tym razem nie wynikało to z jego stopni, a bardziej z tego, że coraz lepiej szło mu w tenisa.

And this time it was not due to his grades, but rather because he was getting better at tennis.

I prawdopodobnie ze względu na to, jakie było jego pochodzenie.

And probably because of his background.

Latem tego samego roku ogłosił, że zaręczył się ze swoją dziewczyną.

In the summer of the same year, he announced that he got engaged to his girlfriend.

Łatwo się domyślić, że Jose był wściekły.

It's easy to guess that Jose was furious.

Nie tak wyobrażał sobie przyszłość dla swojego rodziciela.

He did not imagine the future for his parent like this.

I tu taki paradoks, bo ten miał wtedy 19 lat.

And here is such a paradox, because he was 19 years old at that time.

I Jose uważał, że Lyle jest za młody, by wziąć ślub.

I Jose thought that Lyle was too young to get married.

A dla przypomnienia, jeśli pamiętacie, co na początku mówiłam, to Jose miał dokładnie tyle samo lat, gdy brał ślub.

And just to remind you, if you remember what I said at the beginning, Jose was exactly the same age when he got married.

Tylko, że pojawiła się pewna przeszkoda, ponieważ Jamie dostała propozycję przeniesienia się do Alabamy,

The only thing is that a certain obstacle has arisen, as Jamie received an offer to move to Alabama.

aby kontynuować naukę gry w tenisa.

to continue learning to play tennis.

I początkowo Lyle uznał, że po prostu przeprowadzi się z nią.

And initially, Lyle thought that he would simply move in with her.

Jose również nie pochwalał tej decyzji.

Jose also disapproved of this decision.

I zaczął kombinować, co zrobić, aby jego syn zerwał z Jamie.

And he started to come up with ways to make his son break up with Jamie.

Ale mu to nie wyszło.

But it didn't work out for him.

Do tego pierwszy semestr na Princeton nie poszedł zbyt dobrze jego synowi.

The first semester at Princeton did not go too well for his son.

Okazało się, że Lyle został oskarżony o plagiat.

It turned out that Lyle was accused of plagiarism.

Łącznie przez 4 godziny bronił się,

He defended himself for a total of 4 hours,

przed komisją dyscyplinarną, tłumacząc, że nie zamierzał oszukiwać

before the disciplinary committee, explaining that he did not intend to cheat

i nawet przedstawił swoje notatki na temat etyki, które otrzymał od ojca.

And he even presented his notes on ethics, which he received from his father.

Często też się na niego powoływał, licząc, że jego nazwisko coś zmieni.

He often referred to him, hoping that his name would change something.

Ale komisja była niewzruszona.

But the committee was unyielding.

Lyle popełnił plagiat, były na to dowody i nie było opcji, aby zostało mu to wybaczone.

Lyle committed plagiarism, there was evidence for it and there was no way it could be forgiven.

W związku z czym został zawieszony na rok.

As a result, he was suspended for a year.

I nie pomogło nawet to, że Jose rzucił wszystko,

And it didn't help at all that Jose gave up everything,

i poprosił o audiencję u dziekana,

and requested an audience with the dean,

licząc, że jakoś się dogadają, ale ten był niewzruszony.

hoping they would somehow come to an agreement, but he was unfazed.

Zasady obowiązywały wszystkich, także tych z bogatych domów.

The rules applied to everyone, including those from wealthy households.

W związku z czym Lyle uznał, że i tak nie ma nic do stracenia,

Consequently, Lyle concluded that he had nothing to lose anyway,

w związku z tym pojedzie za Jamie.

In connection with this, he will go after Jamie.

Liczył, że ojciec sfinansuje jego pomysł,

He hoped that his father would finance his idea.

ale tym razem spotkał się z odmową.

but this time he was met with refusal.

Lyle jednak uznał, że nie będzie go zbierać,

However, Lyle decided that he would not collect it.

że nie będzie to przeszkodą.

that it will not be an obstacle.

Postanowił, że będzie brał jakieś dorywcze prace

He decided that he would take some casual jobs.

i w ten sposób będzie mógł być ze swoją dziewczyną.

And in this way, he will be able to be with his girlfriend.

Ogólnie przez to, że zrobił ten plagiat,

Overall, because he committed this plagiarism,

to musiał po roku też przystąpić ponownie do testów.

He had to take the tests again after a year.

Tylko, że właściwie się w ogóle do tego nie przygotowywał.

The only thing is that he didn't really prepare for it at all.

W tym czasie skupiał się głównie na grze w tenisa.

During this time, he focused mainly on playing tennis.

W związku z czym uznał, że przeniesie się na jakiś słabszy uniwersytet,

As a result, he concluded that he would transfer to a less prestigious university.

ale jego ojciec nie chciał nawet odebrać.

but his father didn’t even want to pick up.

Nie mógł z tym myśleć.

He couldn't think about it.

Uznał za to, że musi swojemu synowi znaleźć jakieś zajęcie.

He believed that he had to find some activity for his son.

I w końcu zatrudnił go w firmie, w której sam pracował.

And finally, he hired him at the company where he himself worked.

Ale traktował go jak każdego innego pracownika.

But he treated him like any other employee.

Jeśli ten chciał się z nim spotkać,

If he wanted to meet with him,

to jak każdy musiał się umówić.

So everyone had to make an appointment.

I mimo, że była to tylko taka praca na chwilę,

And although it was just a temporary job,

tymczasowa,

temporary,

to i tak zrobiła na Lyle'u spore wrażenie.

And still, she made a big impression on Lyle.

Przede wszystkim zwrócił się do niego,

First of all, he turned to him,

zwrócił uwagę na to, jak traktowany jest jego ojciec,

he drew attention to how his father is treated,

a w zasadzie jak pracownicy zachowują się, gdy ten jest w pobliżu.

And basically, how do the employees behave when he is nearby?

Do tego miał wrażenie, że inni go nie lubią,

He also had the impression that others did not like him.

bo jest synem szefa.

because he is the boss's son.

Ale prawda była taka, że nie lubili go dlatego,

But the truth was that they didn't like him because,

że głównie się obijał i nic nie robił.

that he mainly slacked off and did nothing.

Często się spóźniał, nie dowoził zadań na czas

He often arrived late and did not deliver tasks on time.

i generalnie były z nim same problemy.

And generally, there were only problems with him.

A gdy zwracało się mu uwagę,

And when attention was drawn to him,

to zachowywał się arogancko.

he was behaving arrogantly.

Doszło do tego, że jeden z pracowników poszedł poskarżyć się na Lyle'a.

It came to the point that one of the employees went to complain about Lyle.

I wtedy Hose zadał mu pytanie,

And then Hose asked him a question,

że co jego zdaniem powinien zrobić,

that in his opinion he should do,

gdyby zapomnieć o tym, że to jest jego syn.

if one were to forget that this is his son.

Ten pracownik powiedział,

This employee said,

że on by zwolnił takiego pracownika

that he would fire such an employee

i Hose dokładnie coś takiego zrobił.

And Hose did exactly something like that.

Zbliżała się jesień 1988 roku,

Autumn of 1988 was approaching,

czyli czas powrotu,

so the time of return,

na studia.

for studies.

Ostatecznie jakoś Lyle poradził sobie z tymi testami

Ultimately, Lyle managed to handle those tests somehow.

i ponownie został przyjęty do Princeton.

And he was once again accepted to Princeton.

Cały czas też był dalej w relacji z Jamie.

He was still in a relationship with Jamie the whole time.

Od początku jednak ten powrót do Princeton mu się nie podobał.

From the beginning, however, he did not like this return to Princeton.

Zaczęło się od tego, że w akademiku liczył na to,

It started with the fact that in the dormitory he was counting on that,

że będzie mieszkał sam, a miał współlokatora.

that he would live alone, but had a roommate.

Jego nastawienie nie podobało się wielu osobom.

His attitude was disliked by many people.

Był roszczeniowy i uważał się za lepszego od innych.

He was entitled and considered himself better than others.

Nie był zadowolony z tego, że nie będzie mieszkał sam.

He was not happy that he would not be living alone.

Nie udzielał się też na kampusie.

He also did not participate on campus.

Nie robił nic, co by go w jakiś sposób pozytywnie wyróżniało.

He did nothing that would positively distinguish him in any way.

Dlatego też uznano, że nie zasługuje na to, by mieszkać sam,

Therefore, it was deemed that he does not deserve to live alone,

bo to jednak było bardziej luksusowe.

because it was indeed more luxurious.

Właściwie jedyne, co go interesowało, to inni studenci,

Actually, the only thing that interested him was the other students.

którzy także byli jakoś zaangażowani w sport

who were also somehow involved in sports

i tym głównie się zajmował,

and mainly dealt with this,

będąc na uniwersytecie,

while at the university,

w sensie rozwijaniem tych znajomości.

in the sense of developing these acquaintances.

W lutym kolejnego roku poznał przez swoją dziewczynę

In February of the following year, he met through his girlfriend.

pewnego znajomego.

a certain acquaintance.

Miał na imię Donovan.

His name was Donovan.

Był to człowiek, który z jednej strony lubił podróżować

He was a man who, on one hand, liked to travel.

i ciągnęło go do przemieszczania się po całym kraju,

and he felt drawn to traveling across the country,

ale z drugiej też chciał trochę uporządkować swoje życie.

but on the other hand, he also wanted to organize his life a bit.

Osiadł więc niedaleko Uniwersytetu Princeton.

He settled not far from Princeton University.

Wkrótce dla Lila stał się jednym z bliższych,

Soon, Lila became one of the closer ones.

a ich przyjaźń była,

and their friendship was,

na tyle silna, że w pewnym momencie nawet

strong enough that at some point even

odrabiał za niego prace domowe.

he did his homework for him.

W wolnych chwilach mężczyźni sporo rozmawiali,

In their free moments, the men talked a lot.

m.in. o podejściu do życia Hose,

among others about Hose's approach to life,

czyli ojca Lila.

so Lila's father.

Omawiali też różne zagadnienia z zakresu filozofii.

They also discussed various issues in the field of philosophy.

Wynikało z tych rozmów to,

It followed from these conversations that,

że Lile chciał być takim lwem,

that Lile wanted to be such a lion,

że jego życie było zorientowane na osiągnięcie sukcesu,

that his life was focused on achieving success,

że nie wyobrażał sobie,

that he could not imagine,

by być taką owcą, która podąża za innymi.

to be such a sheep that follows others.

Był człowiekiem, któremu nie należało mówić, co ma robić.

He was a man who should not be told what to do.

Donovan widział, że Lile był pod sporą presją rodziców,

Donovan saw that Lila was under a lot of pressure from her parents,

a zwłaszcza swojego ojca.

especially his father.

Czasami ten mu zdradzał,

Sometimes he betrayed him.

że jest mu trudno tak ciągle naśladować ojca

that it is hard for him to keep imitating his father

i spełniać jego oczekiwania.

and meet his expectations.

Ale miał takie poczucie,

But he had such a feeling,

że to on jest tym, który musi te oczekiwania zbierać,

that he is the one who has to gather those expectations,

zrealizować,

to implement

że to na nim ciąży ta cała presja.

that all this pressure is on him.

Podkreślał też, że ma poczucie,

He also emphasized that he has a sense of,

że nie jest najlepszym wzorem

that he is not the best role model

do naśladowania dla swojego młodszego brata.

as a role model for your younger brother.

Niedługo po tym, jak poznał Donovana,

Shortly after he met Donovan,

jego relacja z Jamie zaczęła się psuć.

His relationship with Jamie started to deteriorate.

W pewnym momencie para się rozstała.

At one point, the couple broke up.

Lile postanowił więc zaprosić swojego nowego przyjaciela Donovana

Lile decided to invite his new friend Donovan.

do swojego domu i odwiedzić swoich rodziców.

to their home and visit their parents.

Gdy tylko przyjechał,

As soon as he arrived,

Jose był przeszczęśliwy.

Jose was overjoyed.

Widać było, że cieszył się,

It was clear that he was happy.

że jego syn zerwał z dziewczyną,

that his son broke up with his girlfriend,

że już nie będzie przeszkodą w drodze do jego sukcesu.

that it will no longer be an obstacle on the road to his success.

I jak tak patrzeć na kolejne zachowania Lile'a,

And as I look at Lile's next behaviors,

to faktycznie było coś z tego lwa w nim,

there was indeed something of the lion in him,

a bardziej z tego, że on myślał tylko o sobie,

and more from the fact that he only thought about himself,

że nie oglądał się na innych,

that he didn't look at others,

że jednak sporo wyniósł z zachowań,

that he did indeed take away quite a bit from the behaviors,

z zachowania swojego ojca.

from the behavior of his father.

Bo gdy tylko wrócił do akademika,

Because as soon as he returned to the dormitory,

okazało się, że doszło tam do kradzieży,

it turned out that there was a theft there,

a głównym winowajcą stał się Donovan.

And the main culprit became Donovan.

I Lile wtedy od niego się odwrócił,

And Lile then turned away from him,

mimo że wiedział, że nie jest winien tych kradzieży.

even though he knew he was not guilty of those thefts.

Ponieważ w tym czasie mieszkał z Lilem,

Since he was living with Lil at that time,

to w rezultacie musiał opuścić ten akademik.

As a result, he had to leave that dormitory.

Gdy się bakował, to zostawił swoje dokumenty.

When he was backing up, he left his documents.

I w tym czasie, w tym czasie,

And in this time, in this time,

w tym czasie, w tym czasie,

at this time, at this time,

ich przyjaźń tego dnia się zakończyła.

Their friendship ended that day.

Przejdźmy teraz do Erika.

Let's move on to Erik now.

Jak wspomniałam, dla niego autorytetem

As I mentioned, for him the authority

był jego starszy brat Lile.

his older brother was Lile.

Od małego wydawał się być samotnikiem.

Since he was little, he seemed to be a loner.

Raczej nie bawił się z innymi dziećmi.

He didn't really play with other children.

Nauka szła mu przeciętnie,

His studies were average.

niczym się nie wyróżniał.

he did not stand out in any way.

Zawsze żył w cieniu brata.

He always lived in the shadow of his brother.

Gdy był w liceum,

When he was in high school,

Kitty zaczęła podejrzewać,

Kitty started to suspect,

że być może,

that perhaps,

wcale nie ciągnie go do dziewczyn,

he is not attracted to girls at all,

a wręcz przeciwnie.

on the contrary.

Było to dla niej ogromne zmartwienie.

It was a great worry for her.

Erik w liceum poznał kolegów

Erik met friends in high school.

i od tej pory spędzał z nimi cały czas.

And from that time on, he spent all his time with them.

To spowodowało, że Kitty zaczęła go podejrzewać o to,

This caused Kitty to begin to suspect him of this.

że być może nie jest heteroseksualny.

that he may not be heterosexual.

W związku z czym dostał od matki

As a result, he received from his mother.

takie polecenie,

such an order,

że ma teraz 6 miesięcy na to,

that he now has 6 months for it,

aby znaleźć dziewczynę.

to find a girl.

Nastolatek spełnił życzenie matki.

The teenager fulfilled his mother's wish.

Wkrótce związał się ze starszą dziewczyną,

Soon he became involved with an older girl,

ale nie wyszło im najlepiej.

but it didn't turn out the best for them.

Ich związek był krótki.

Their relationship was短.

Doszło nawet kiedyś do takiej sytuacji,

There was even a situation once,

że jak byli na imprezie,

that when they were at the party,

to zamknął ją w pokoju,

he locked her in the room,

a potem nie chciał jej wypuścić,

and then he didn't want to let her go,

mimo, że tak krzyczała.

even though she was screaming like that.

W końcu to zrobił,

He finally did it.

ale jego zachowanie było mocno niepokojące.

But his behavior was seriously disturbing.

I to spowodowało,

And that caused,

że nie chciała się z nim więcej spotykać.

that she didn't want to see him anymore.

Jej zdaniem był jednym z największych problemów,

In her opinion, he was one of the biggest problems,

które miała.

which she had.

Jednym z najdziwniejszych facetów,

One of the strangest guys,

jakiego kiedykolwiek spotkała.

the best she has ever met.

Co zaskakujące określiła go

Surprisingly, she described him.

aroganckim,

arrogantly,

bardzo pewnym siebie

very confident

i w środku ukrywającym wiele problemów

and inside hiding many problems

oraz niepewności.

and uncertainties.

Następnie Eric związał się

Then Eric got involved.

z inną dziewczyną,

with another girl,

Janice, która ku zaskoczeniu

Janice, who to everyone's surprise

spodobała się jego rodzicom.

They liked her.

W tym czasie Eric poznał

During this time, Eric got to know.

także Craiga, który wkrótce

also Craig, who will soon

stał się jego najlepszym przyjacielem.

he became his best friend.

Spędzali razem bardzo dużo czasu

They spent a lot of time together.

a nawet napisali wspólnie

and they even wrote together

scenariusz, który zatytułowali

the script they titled

Przyjaciele.

Friends.

I jak się wczytacie w szczegóły tego scenariusza

And as you delve into the details of this scenario.

to jest dosyć zaskakujące.

This is quite surprising.

Generalnie fabuła jest taka,

Generally, the plot is such that,

że jest tam syn, który pochodzi

that there is a son who comes from

z bardzo bogatej rodziny

from a very wealthy family

i dowiaduje się w jakiś tam sposób,

and I find out in some way,

że jeżeli jego rodzice umrą

that if his parents die

to odziedziczy prawie 160 milionów dolarów.

he will inherit nearly 160 million dollars.

W związku z czym

In connection with which

zabija wszystkich,

kills everyone,

aby te pieniądze otrzymać.

to receive this money.

W 1988 roku

In 1988.

stało się jednak coś

something happened however

zaskakującego.

surprising.

Eric i Lyle postanowili

Eric and Lyle decided

włamywać się do domu w okolice.

breaking into a house in the area.

Kradli tam pieniądze

They were stealing money there.

i biżuterię.

and jewelry.

Najczęściej były to domy należące do

Most often, these were houses belonging to

ich przyjaciół, właściwie rodziców tych przyjaciół.

their friends, actually the parents of those friends.

I generalnie

In general.

po prostu robili to

they just did it

dla pieniędzy, bo uważali,

for money, because they believed,

że łatwiej tak zdobyć pieniądze

that it's easier to earn money this way

niż prosić o nie ojca.

than to ask the father for it.

Później gdy wszystko podliczono

Later when everything was counted up.

to wypracowano, że

it has been worked out that

ukradli jakieś 100 tysięcy dolarów.

They stole about 100 thousand dollars.

I choć w międzyczasie

And although in the meantime

były tam różne działania,

there were various activities,

które wskazywały na to, że mieli wyrzuty sumienie

which indicated that they had a guilty conscience

jak na przykład to, że zwracali jakieś rzeczy

for example, that they were returning some things

tylko nie do właściwego domu,

just not to the right house,

to i tak ostatecznie

so ultimately

nie udało im się uniknąć odpowiedzialności.

They failed to avoid responsibility.

Bo oczywiście

Because of course

złapani zostali.

They were caught.

Ale jak to bywało w takich sytuacjach

But as it usually happens in such situations

na ratunek przechodził ojciec,

the father was coming to the rescue,

który robił wszystko,

who did everything,

żeby nie trafili do więzienia.

so they wouldn't end up in prison.

Zatrudnił więc

He therefore hired.

drogiego adwokata, który w imieniu

dear lawyer, who on behalf of

rodziny wypracował porozumienie

the families reached an agreement

dla braci.

for the brothers.

W tamtym czasie Eric był niepełnoletni,

At that time, Eric was a minor.

więc też wymyślili, że

so they also came up with that

jeżeli on weźmie na siebie całą winę

if he takes all the blame on himself

to generalnie

generally speaking

jego kara i tak będzie mniejsza

his punishment will still be less

niż gdyby

than if

przyznali się obaj.

Both confessed.

W końcu tak się stało i faktycznie

In the end, it happened and indeed.

Eric został skazany

Eric has been sentenced.

na takie prace społeczne

for such community work

i musiał pracować z osobami bezdomnymi.

and had to work with homeless people.

Do tego obaj bracia

Both brothers.

musieli trafić pod opiekę

they had to come under care

psychologa. No i oczywiście

psychologist. And of course

Jose wypisał ofiarom czek

Jose wrote a check to the victims.

na odpowiednią kwotę.

to the appropriate amount.

Do tego też bracia musieli

The brothers had to do this too.

zwrócić wszystkie ukradzione przedmioty.

return all stolen items.

I tak przechodzimy do 1989 roku.

And so we move to the year 1989.

W tym czasie Jose radził sobie całkiem dobrze.

During this time, Jose was doing quite well.

Ostatnio jego kontrakt

Recently his contract

został przedłużony.

has been extended.

I miał zapewnioną pracę

And he was assured of a job.

do 1991 roku.

until 1991.

Także firma dla niego

Also the company for him.

wykupiła bardzo drogą

she redeemed it very expensively

policję, która w razie jego śmierci

the police, which in case of his death

gwarantowała rodzinie

guaranteed the family

odpowiednie odszkodowanie.

appropriate compensation.

I ogólnie wydawało się,

And it generally seemed,

że jeżeli chodzi o finanse

that when it comes to finances

to jest to bardzo dobry czas.

this is a very good time.

I beneficjentem

I am the beneficiary.

jak już tego

as already this

odszkodowania to miała być

it was supposed to be compensation

Kitty.

Kitty.

Podczas gdy małżeństwo miało

While the marriage had

całkiem dobry czas

quite a good time

nie można było tego powiedzieć

it couldn't be said

o ich synach.

about their sons.

U Lila pojawiły się kolejne

Lila has had more appear.

problemy. Okazało się, że jego

problems. It turned out that his

dziewczyna, z którą wtedy się spotykał

the girl he was dating at that time

Christie, powiedziała mu, że jest

Christie told him that she is.

w ciąży. Gdy Jose się o tym

pregnant. When Jose found out about it

dowiedział, od razu do niej poszedł

He found out and immediately went to her.

i zmusił ją niemal do tego,

and nearly forced her to do it,

aby się tej ciąży pozbyła.

to get rid of this pregnancy.

Był gotów zapłacić jej

He was ready to pay her.

100 tysięcy dolarów, jeśli to zrobi.

100 thousand dollars if he does it.

Ale nigdy więcej

But never again.

miała już się nie spotykać z jego synem.

She was already supposed to stop seeing his son.

Lile w tym czasie

Lilies at this time.

nie radził sobie zbyt dobrze.

he wasn't coping very well.

Ponownie jego oceny

Again his grades

na uniwersytecie

at the university

nie należały do najlepszych.

they were not among the best.

Wciąż trenował tenis i to było dla niego

He was still training tennis and it was important to him.

ważne, ale niewystarczające.

important, but insufficient.

Okazało się też,

It turned out that,

że podczas jednej z imprez

that during one of the parties

narobił szkód

caused damage

i uszkodził jakieś stoły bilardowe.

And he damaged some pool tables.

W związku z czym

In connection with which

otrzymał karę, która polegała

he received a punishment that consisted of

na tym, że został zawieszony.

on the fact that he was suspended.

Następnie

Next

okazało się, że jego prawo jazdy

it turned out that his driver's license

także zostało zawieszone.

it has also been suspended.

A następnie jego członkostwo

And then his membership

w klubie golfowym,

in the golf club,

bo pewnego dnia,

because one day,

pewnej nocy w zasadzie wziął wózek golfowy

One night he actually took a golf cart.

i postanowił sobie zrobić

and he decided to do for himself

nim przejażdżkę po całym polu,

before a ride around the whole field,

dokonując tym

thus achieving

wielu szkód.

many damages.

Więc oczywiście znów

So of course again.

skończyło się to tym, że Hose

it ended up with Hose

musiał wpłacić sporą kwotę

he had to deposit a large amount

na pokrycie tego wszystkiego.

to cover all of this.

I żeby jakoś z tego wyjść

And to somehow get out of it.

z twarzą.

with a face.

Rodzice nie rozumieli, co dzieje się

The parents did not understand what was happening.

z ich synami.

with their sons.

Bo z Ericiem w międzyczasie też były różne

Because there were also various things with Eric in the meantime.

problemy.

problems.

To powodowało, że Hose coraz częściej

This caused Hose to increasingly

tracił cierpliwość

losing patience

i był coraz bardziej

and was becoming more and more

przekonany, że trzeba

convinced that it is necessary

synów traktować twardą ręką.

to treat sons with a firm hand.

Że koniec z tym

That it's over with this.

pobłażaniem.

leniency.

A warto dodać, że w międzyczasie

It's worth mentioning that in the meantime

rodzice sporo inwestowali w synów.

Parents invested a lot in their sons.

Lyle na przykład dostał między innymi

Lyle, for example, received among other things

swoje własne mieszkanie.

your own apartment.

Co miało go zachęcić do

What was supposed to encourage him to

cięższej pracy.

harder work.

Ale wydawało się, że zupełnie

But it seemed that completely

to tak nie działa.

That's not how it works.

W międzyczasie chodzili też na terapię,

In the meantime, they also attended therapy.

która wcześniej została im nakazana.

which had previously been commanded to them.

Ale tak, że nie wydawało się,

But it didn't seem that way.

że jest u nich lepiej.

that it is better for them.

Kiedyś nawet Kitty pojawiła się

Once even Kitty showed up.

na swojej terapii

in your therapy

i powiedziała, że

and she said that

ma wrażenie, że jej synowie są

She has the impression that her sons are

narcystyczni, nie mają sumienia

narcissistic, they have no conscience

i w ogóle chyba to socjopatzi.

And I think that's a sociopath at all.

Sytuacja była

The situation was

więc napięta.

so tense.

Wydawało się, że z każdym dniem

It seemed that with each passing day

synowie coraz bardziej

sons increasingly

rozczarowują swoich rodziców,

disappoint their parents,

a ci stają się bezsilni.

and they become powerless.

Choć nie do końca mogą się

Though they may not fully be able to

z tym pogodzić.

come to terms with it.

Jedyne co jeszcze dawało im

The only thing that still gave them

jakąkolwiek nadzieję to to, że

any hope is that

jeden z synów właśnie dostał się

one of the sons just got in

na Princeton, a drugi, młodszy

at Princeton, and the other, younger

czyli Eric, który był wtedy licealistą,

so Eric, who was a high school student at the time,

osiągał coraz lepsze

achieved increasingly better

wyniki na korcie tenisowym.

results on the tennis court.

Wierzyli, że

They believed that

jest jeszcze jakaś nadzieja.

There is still some hope.

Ale zanim coś

But before something

się zmieniło, nadszedł

has changed, has come

20 sierpnia 1989 roku,

August 20, 1989,

kiedy to Jose i Kitty

when is it Jose and Kitty

zostali zamordowani.

They were murdered.

Detektyw, który przybył

The detective who arrived

na miejsce zbrodni, od razu

to the crime scene, immediately

zauważył, że w rezydencji

he noticed that in the residence

nic nie zostało skradzione.

nothing has been stolen.

Wykluczył więc motyw rabunkowy.

He therefore ruled out a robbery motive.

Chociaż pokój,

Although the room,

w którym doszło do zbrodni

in which a crime took place

wydawał się być w nieładzie,

it seemed to be in disarray,

wszędzie były porozrzucane meble,

furniture was scattered everywhere,

jakieś rzeczy,

some things,

to miał wrażenie, że ktoś to już zrobił później,

he had the impression that someone had already done it later,

aby właśnie coś upozorować.

to actually feign something.

Detektyw zwrócił

The detective turned.

uwagę także na to, że

also note that

nikt do domu się nie włamał,

nobody broke into the house,

że zamki wyglądały tak,

that the castles looked like this,

jakby ktoś miał klucz, albo drzwi były

as if someone had the key, or the door was

otwarte.

open.

Synowie zamordowanego małżeństwa

Sons of the murdered couple.

od razu zostali zabrani na komisariat.

They were immediately taken to the police station.

Policja nie uważała

The police did not consider.

ich wtedy za podejrzanych,

"Then they were considered suspicious,"

ale chciała sprawdzić,

but she wanted to check,

czy cokolwiek wiedzą o zbrodni.

Do they know anything about the crime?

Mieli też alibi, a ich rozpacz sprawiała,

They also had an alibi, and their despair made it so.

że wszyscy bardzo im współczuli.

that everyone felt very sorry for them.

W trakcie zeznań

During the testimony

Eric dalej nie mógł się uspokoić.

Eric still couldn't calm down.

Cały czas szlochał

He was sobbing all the time.

i wydawał się podłamany.

and he seemed to be broken.

Nie dało się go wręcz przesłuchać.

He couldn't be interrogated.

Po 20 minutach

After 20 minutes

śledczy się poddali.

The investigators gave up.

Ogólnie

Generally

z ich opowieści wynikało,

from their stories it followed,

że 20 sierpnia wyglądał tak.

that August 20 looked like this.

Rano grali

They played in the morning.

na korcie tenisowym za domem.

on the tennis court behind the house.

Potem oglądali mecz w telewizji

Then they watched the match on television.

i pojechali na zakupy

And they went shopping.

do pobliskiego centrum handlowego.

to the nearby mall.

O 17

At 5 PM

umówili się z przyjacielem

they made plans with a friend

na mieście,

in the city

a potem wrócili do domu

and then they went back home

i około 20 udali się do kina.

And around 20 went to the cinema.

Początkowo chcieli iść

Initially, they wanted to go.

na najnowszy film

to the latest movie

ale było za dużo chętnych

but there were too many volunteers

więc ostatecznie zdecydowali się

so they ultimately decided

na Batmana.

on Batman.

Potem postanowili wrócić do domu.

Then they decided to go back home.

Po drodze zatrzymali się jeszcze

On the way, they stopped again.

w sklepie, aby kupić jakiś alkohol.

in the store to buy some alcohol.

Gdy przyjechali

When they arrived

na miejsce od razu ich uwagę

immediately drew their attention

zwróciło to, że

it drew attention that

z domu wydobywał się jakby jakiś dym.

Some kind of smoke was coming from the house.

Był to pierwszy moment,

It was the first moment,

który zwrócił uwagę detektywa

which caught the detective's attention

dlatego, że

because

według tego co zastali na miejscu

according to what they found on site

zbrodni to nie było

There was no crime.

niczego z czego mogłoby

nothing that could

coś dymić, ale postanowił

something is smoking, but he decided

nie przerywać, słuchał dalej.

don't interrupt, he listened further.

Starszy z braci

Older brother

Lyle postanowił wspomnieć

Lyle decided to mention.

o tym jak jego matka

about how his mother

ostatnio zachowywała się

lately she has been acting

nerwowo. Jego zdaniem

Nervously. In his opinion.

była bliska od tego

she was close to that

aby sama odebrać sobie życie.

to take her own life.

Wyjawił, że

He revealed that

od wielu lat sobie nie radziła.

She hadn't been coping for many years.

Miała właśnie różne problemy

She was having various problems.

takie natury,

of such nature,

sytuacji psychicznej

mental situation

i że nawet już raz próbowała

and that she even tried once already

się zabić.

to commit suicide.

Miało to miejsce dwa lata wcześniej.

It took place two years earlier.

Zostało to odnotowane,

It has been noted,

ale na tym etapie jakoś mocno

but at this stage somehow strongly

nie zainteresowało śledczych.

did not interest the investigators.

Ponieważ bracia nie byli podejrzeni

Since the brothers were not suspicious.

nie przeprowadzono na nich

they were not conducted on them

żadnych testów.

no tests.

Między innymi takich,

Among others such as,

czy na przykład ostatnio nie strzelali.

For example, haven't they been shooting recently?

Teraz śledczy czekali

Now the investigators were waiting.

na wyniki autopsji.

for the results of the autopsy.

Te przyszły po 3 dniach.

They arrived after 3 days.

Jego pierwszy zbadany został

His first was examined.

Jose. Patolog podkreślił,

Jose. The pathologist emphasized,

że ten pierwszy strzał

that this first shot

w głowę to już był

he was already in the head

śmiertelny, więc

deadly, so

te następne strzały tak naprawdę

these next shots actually

były niepotrzebne.

they were unnecessary.

Wrażenie Kitty również

Kitty's impression as well.

były przerażające.

They were terrifying.

Widać było, że

It was evident that

kobieta się broniła.

The woman defended herself.

Analizowano także kwestie

Issues were also analyzed.

postrzelenia pary w kolana.

shooting a couple in the knees.

Tak jak wspominałam

As I mentioned.

pierwsza hipoteza była taka, że

the first hypothesis was that

mafia tak działała, więc może

that's how the mafia operated, so maybe

była to jakaś zemsta.

it was some sort of revenge.

Ale patolog

But a pathology

doszedł do wniosku, że

he came to the conclusion that

nie, że właśnie było to wszystko

No, that was just everything.

raczej upozorowane.

rather staged.

I, że te strzały już zostały oddane,

And that these shots have already been fired,

gdy praktycznie para nie żyła.

when practically the couple was not alive.

Natomiast

However

nie było żadnych wątpliwości,

there were no doubts,

że było to morderstwo.

that it was murder.

I, że

And that

prawdopodobnie sprawcy przyszli tylko po to,

probably the perpetrators came just for that,

żeby zabić.

to kill.

A mówię sprawcy, dlatego, że

And I say to the perpetrator, because

ze wstępnych ustaleń wynikało, że

the preliminary arrangements indicated that

właśnie było ich dwóch.

There were just two of them.

25 sierpnia 1989 roku

August 25, 1989

odbył się pogrzeb małżeństwa.

The funeral of the couple took place.

Co zaskakujące

Surprisingly

ich synowie spóźnili się o godzinę.

Their sons were an hour late.

Nie wyglądali

They didn't look.

jakby byli w dobrym stanie.

if they were in good condition.

Zwłaszcza Eric, który miał

Especially Eric, who had

taką czerwoną i opuchniętą

such a red and swollen

twarz.

face.

Oglądał na nieco bardziej spokojnego

He looked at it a bit more calmly.

i takiego wycofanego.

and such a withdrawn.

Był to

It was

w pewnym sensie przełomowy

in a certain sense groundbreaking

moment, bo też oznaczał, że

moment, because it also meant that

od tej pory to bracia będą

From now on, it will be brothers who will.

zarządzali majątkiem rodziców.

they managed the parents' estate.

Zwłaszcza

Especially

Lyle tutaj poczuł się jako

Lyle felt here as

ten, który musi teraz

the one who must now

zająć miejsce swojego ojca.

take your father's place.

I był bardzo zdeterminowany,

And he was very determined,

aby to zrobić.

to do this.

W tym czasie Eric

At this time Eric

myślał co zrobić dalej.

He thought about what to do next.

Czy może poświęcić się tenisowi?

Can he dedicate himself to tennis?

Czy może iść na jakiś

Can he go to some?

uniwersytet?

university?

Lyle w ogóle nie miał takich wątpliwości.

Lyle didn't have any such doubts at all.

On wiedział, że teraz

He knew that now.

czas na jego kroki w biznesie.

Time for his steps in business.

I właśnie tym zamierzał się zająć.

And that is exactly what he intended to take care of.

Choć bracia początkowo

Although the brothers initially

wydawali się zrozpaczeni

they seemed desperate

po tym, jak ktoś zamordował

after someone was murdered

ich rodziców, to w ciągu

their parents, it is within

kilku następnych miesięcy

the next few months

pokazali coś innego.

They showed something different.

Wyglądało to trochę tak, jakby

It looked a bit like...

zachłysnęli się tymi

they were overwhelmed by them

pierwiastkimi pieniędzmi

primitive money

i zaczęli je wydawać na co tylko

and they started spending it on anything they wanted.

popadnie.

it will fall.

W ciągu sześciu miesięcy

Within six months

łącznie wydali 700 tysięcy dolarów.

They spent a total of 700 thousand dollars.

Wszystkie te pieniądze

All this money

pochodziły z polisy,

they came from the policy,

która została wykupiona dla Jose.

which was bought out for Jose.

Bracia

Brothers

wydawali pieniądze na samochody,

they were spending money on cars,

markowe ubrania, biżuterię.

branded clothes, jewelry.

Między innymi kupili na przykład

Among other things, they bought, for example,

Rolexa za 15 tysięcy dolarów.

A Rolex for 15 thousand dollars.

Sporo

A lot.

ich majątku było w nieruchomościach,

their wealth was in real estate,

więc jeśli chodzi o gotówkę,

so when it comes to cash,

to aż tak wiele jej nie dostali.

They didn't get that much of it.

Wydawało się, że nawet

It seemed that even

byli tym trochę rozczarowani,

they were a bit disappointed by this,

że liczyli na znacznie większe pieniądze.

that they were counting on much bigger money.

Mniej więcej

More or less.

na rękę dostali około

they received around

2 milionów dolarów.

2 million dollars.

I byli tym nieco zawiedzeni,

And they were a bit disappointed.

ale nie zamierzali się tym przejmować,

but they did not intend to concern themselves with it,

tylko zaczęli trochę zachowywać się

they just started to behave a little bit

jak tacy królowie i kupowali

"Like those kings, they also bought."

wszystko to, na co mieli ochotę.

everything they wanted.

Jedną z pierwszych

One of the first

ich decyzji było to, że

their decision was that

nie będą już dalej mieszkali w rezydencji,

they will no longer live in the residence,

bo oczywiście kojarzyło im się to

because it obviously reminded them of that

bardzo źle, w związku

very bad, in a relationship

z czym zamieszkali w hotelu.

What did they move in with at the hotel?

Na początku hotel opłacał

At the beginning, the hotel covered.

pracodawca, ich ojca,

employer, their father,

ale po pewnym czasie

but after a certain time

przyszła pora na to, aby

the time has come for

sami zaczęli regulować swoje

they started to regulate their own

rachunki.

bills.

W związku z czym zamieszkali w hotelu,

As a result, they moved into the hotel.

w którym za mniej więcej 5 dni płacili

in which they paid in about 5 days

2 tysiące dolarów.

Two thousand dollars.

Przez jakiś czas

For some time

mieli też zapewnione przejażdżki

they were also provided with rides

luksusowymi samochodami,

luxury cars,

a także ochroniarzy.

and also security guards.

Ostatecznie

Ultimately

jeden z braci wynajął mieszkanie

one of the brothers rented an apartment

za ponad 2 tysiące dolarów miesięcznie,

for over two thousand dollars a month,

drugi za prawie

second instead of almost

2,5 tysiąca dolarów.

2,500 dollars.

Wypatrzyli też sobie dom,

They also spotted a house for themselves,

w którym chcieliby zamieszkać,

where they would like to live,

ale kosztował on prawie milion

but it cost almost a million

i na razie nie było ich

and for now, they haven't been there

na to stać, więc jedynie

to afford it, so only

co zrobili to wpłacili zaliczkę,

What they did was pay a deposit,

licząc, że kiedyś tam zamieszkają.

hoping that they will live there someday.

Następnie zatrudnili

Then they hired.

swoich ochroniarzy, bo wcześniej to

their bodyguards, because earlier it

z tej firmy, w której pracował ojciec

from the company where father worked

zostali zatrudnieni,

they were employed,

a teraz już wykupili własnych.

and now they have already bought their own.

Później ich jednak

However, later them.

ostatecznie zwolnili.

In the end, they were fired.

Następnie zaczęli kupować auto,

Then they started buying a car,

o których marzyli, między innymi

about whom they dreamed, among others

Porsche. Taka ciekawostka,

Porsche. Here's a tidbit,

wtedy Porsche kosztowało

at that time, Porsche cost

około 65 tysięcy dolarów.

about 65 thousand dollars.

I to był wybór

And that was a choice.

Laila, a Eric postawił

Laila, Eric set up.

na Jeepa.

for the Jeep.

Sporo też w tym czasie

There was quite a bit during this time too.

podróżowali. Wynajmowali jakieś

they were traveling. They were renting something

biura. Generalnie

offices. Generally

kupowali wszystko, na co

they bought everything that

mają ochotę. W ogóle się nie zastanawiali,

they feel like it. They didn't think about it at all,

czy im to potrzebne, czy nie, czy się opłaca.

whether they need it or not, whether it pays off.

Wpłacali zaliczki. Wszystko

They paid deposits. Everything.

pod wpływem chwili.

under the influence of the moment.

I tak doszło też do tego, że

And so it came to pass that

Lail, który zawsze marzył, żeby

Lail, who always dreamed of

mieć restaurację, postanowił, że

to have a restaurant, he decided that

sobie jakąś kupi.

She'll buy herself one.

Mimo, że początkowo chciał kupić pizzerię,

Although he initially wanted to buy a pizzeria,

to niestety właściciel nie chciał mu

Unfortunately, the owner did not want to.

sprzedać, więc ostatecznie

to sell, so ultimately

wybrał taką

he chose such

knajpę z pikantnymi

a bar with spicy

skrzydełkami z kurczaka.

chicken wings.

I zapłacił za to 550 tysięcy

And he paid 550 thousand for it.

dolarów.

dollars.

I to było zdecydowanie za dużo,

And that was definitely too much,

że płacił praktycznie

that he was practically paying

3 razy, bo wartość

3 times, because it's worth it.

tej knajpy to jakieś

this pub is some kind of

200 tysięcy dolarów.

200 thousand dollars.

Ale zanim jeszcze zdążył rozkręcić

But before he managed to rev up.

tę knajpę, to już kombinował,

he was already scheming about this pub,

żeby kupić kolejną lokalizację.

to buy another location.

Bez żadnego biznesplanu,

Without any business plan,

sprawdzenia czy to się opłaca,

checking if it is worth it,

po prostu chciał mieć więcej.

He just wanted to have more.

W tym czasie Eric także popełniał

During this time, Eric was also committing

swoje błędy, między innymi

your mistakes, among others

chciał sponsorować jakiś

he wanted to sponsor something

koncert rockowy, ale okazało się, że

a rock concert, but it turned out that

został oszukany.

he was deceived.

I wypłacił komuś

And he paid someone out.

40 tysięcy dolarów, a do tego

40 thousand dollars, and on top of that

koncertu nigdy nie doszło.

The concert never took place.

I ten człowiek z tymi pieniędzmi zniknął.

And that man with the money disappeared.

Gdy ktoś

When someone

czasami ich pytał, skąd ta ich

sometimes he asked them where their

nagła rozrzutność, to

sudden extravagance, it is

odpowiadali, że to próba odreagowania

they replied that it was an attempt to cope

traumy.

traumas.

Większość osób kiwała ze zrozumieniem.

Most people nodded in understanding.

W tym czasie toczyło się śledztwo.

At that time, an investigation was ongoing.

Policja próbowała zawęzić

The police tried to narrow down.

grupę podejrzanych, ale właściwie

a group of suspects, but actually

było to dosyć trudne, bo

it was quite difficult because

mimo, że Jose miał czasami jakieś zatargi,

despite the fact that Jose sometimes had some conflicts,

to wydawało się, że nikt

it seemed that no one

nie życzył mu śmierci.

he did not wish him death.

Analizowano jego

His was analyzed

rywali biznesowych, czy

business competitors, or

jakieś osoby, z którymi właśnie miał

some people he just had

zatargi. Może jakiś pracownik

conflicts. Maybe some employee

nie wytrzymał, ale

he couldn't take it, but

do nikogo konkretnego to

to no one in particular

nie prowadziło.

didn't lead.

Mafia także została wykluczona.

The mafia has also been excluded.

Natomiast

However

uwagę śledczych coraz bardziej

increasingly caught the attention of investigators

przykuwali synowie

the sons were pinned down

zamordowanego małżeństwa.

murdered couple.

Ich rozrzutność

Their extravagance

także nie uszła ich uwadze.

it did not escape their attention either.

Jedną z osób, która

One of the people who

też skierowała

also directed

w ich stronę uwagę, był

pay attention to them, was

przyjaciel Jose i Kitty,

friend of Jose and Kitty,

który powiedział, że

who said that

nie ma podstaw, ale zastanawia się,

there is no basis, but he is contemplating,

czy chłopcy mogli

Could the boys?

to zrobić.

to do.

To była jakby taka iskierka,

It was like a little spark.

która sprawiła, że śledcze

which made the detectives

również zaczęli się nad tym zastanawiać.

They also began to ponder this.

Oprócz tego,

Besides that,

że tak nagle bracia wydawali

that suddenly the brothers were issuing

pieniądze, to jeszcze zastanawiające

Money, that is still puzzling.

było to, że na przykład wyzywali

it was that, for example, they called names

eksperta od komputerów, który

an expert in computers who

miał usunąć pliki z komputera

he had to remove the files from the computer

Kitty. Co takiego

Kitty. What is it?

tam było, że aż bracia potrzebowali

it was such that even the brothers needed

eksperta?

expert?

24 października

October 24th

detektyw rozmawiał jednym

the detective spoke with one

z braci z Ericiem i z tej

with the brothers with Eric and from this

rozmowy wyszło, że bracia

the conversations revealed that the brothers

chyba przestają się dogadywać.

They probably aren't getting along anymore.

Eric zaczął się skarżyć,

Eric started to complain,

że jego brat wydaje za dużo pieniędzy

that his brother spends too much money

i że jest

and that it is

taki sam jak ich ojciec.

Just like their father.

Dodał, że ma

He added that he has

wrażenie, że próbuje nim manipulować.

the impression that he is trying to manipulate him.

Eric wydawał się wtedy chłodny,

Eric seemed cool at that time,

opanowany, ale w środku

calm on the outside, but on the inside

cały drżał.

he trembled all over.

Powoli zaczynały

They were starting slowly.

docierać do niego wyrzuty

He is receiving the reproaches.

sumienia. Potrzebował kogoś,

of conscience. He needed someone,

z kim mógłby porozmawiać.

who I could talk to.

Ponieważ jego brat nie spełniał

Because his brother did not fulfill

się już w tej roli,

already in this role,

ostatnio się jakoś oddalili,

lately they have somehow distanced themselves.

wydawało się, że ten nie ma

it seemed that he did not have it

dla niego już zupełnie czasu,

for him there is completely no time anymore,

to uznał, że porozmawia ze swoim

he decided to talk to his

psychoterapeutą, bo

psychotherapist, because

cały czas też chodzili do tego samego,

they were also going to the same place all the time,

do którego zaczęli chodzić

to which they started to attend

w związku z kradzieżami.

in connection with the thefts.

Początkowo psycholog

Initially a psychologist

uznał, że dobrze im zrobi spacer.

he decided that a walk would do them good.

Zachęcał

Encouraged

Erica do tego, aby ten opowiadał

Erica to make him tell.

o tym, jak się czuje, czy nie ma żadnych

about how he feels, whether there are none

myśli rezygnacyjnych

resignation thoughts

i w ogóle co u niego, jakie ma

And by the way, how is he doing, what does he have?

przemyślenia.

reflections.

Gdy już zbliżali się do gabinetu,

As they were approaching the office,

to w pewnym momencie Eric

At one point, Eric.

stanął i oparł się

he stood up and leaned against

o pobliski parkometr.

about the nearby parking meter.

I wtedy powiedział coś,

And then he said something,

co zszokowało psychologa.

what shocked the psychologist.

A mianowicie powiedział

Namely, he said.

Zrobiliśmy to.

We did it.

Zabiliśmy naszych rodziców.

We killed our parents.

A potem

And then

wylała się z niego cała opowieść.

The whole story poured out of him.

Opisał, że oglądali

He described that they were watching.

kiedyś taki serial

once such a series

Billionaire Boys Club

Billionaire Boys Club

i że wiedzieli z bratem,

and that they knew with my brother,

że prawdopodobnie ojciec

that probably the father

będzie chciał ich wydziedziczyć.

he will want to disinherit them.

W tym serialu znaleźli taką

In this series, they found such a

podpowiedź, że właśnie powinni

a hint that they should just do it

zabić swojego ojca.

to kill your father.

I zanim Eric zaczął

And before Eric started.

kontynuować, co było dalej,

continue, what happened next,

to w tym momencie psycholog mu przerwał.

At that moment, the psychologist interrupted him.

Powiedział, że

He said that.

to jest moment, aby zadzwonił

This is the moment for him to call.

po swojego brata.

for your brother.

Eric to zrobił,

Eric did it.

a potem wrócił do doktora Uziela

and then he returned to Dr. Uziel

i zaczął opowiadać mu

and started telling him

swoją historię.

your story.

O tym, jak pojechał

About how he went.

do San Diego wraz z bratem, by kupić

to San Diego with my brother to buy

strzelbę. Że zakładali,

a shotgun. That they were assuming,

że to będzie zbrodnia idealna.

that it will be the perfect crime.

Że byli ostrożni.

That they were cautious.

Że zabrali łuski.

That they took the scales.

Że na przykład nie musieli się

That, for example, they didn't have to.

martwić o odciski palców, ponieważ

worry about fingerprints, because

to był ich własny dom.

It was their own home.

Że wszystko przemyśleli.

That they have thought everything through.

A po wszystkim

And after everything

wyszli z domu i pozbyli się

they left the house and got rid of

broni. Pojechali

They went to get the weapon.

daleko, żeby właśnie

far away, just to

wywalić tę broń, żeby nikt

throw away this weapon, so that no one

nigdy jej nie znalazł.

he never found her.

A potem zapewnili sobie alibi.

And then they secured an alibi for themselves.

Planowali jeszcze

They were still planning.

spotkać się z przyjacielem, żeby właśnie

to meet with a friend just to

to alibi trwało dłużej, ale

the alibi lasted longer, but

wtedy Eric pękł i uznali, że

then Eric cracked and they decided that

wrócą do domu i wezwą policję.

They will return home and call the police.

W tym czasie

During this time

do gabinetu doktora Uziela

to Doctor Uziel's office

wpadł wściekły Lyle.

Furious Lyle burst in.

Był zły, że Eric mu

He was angry that Eric him.

to wszystko opowiedział.

He told everything.

Co zaskakujące,

Surprisingly,

mężczyzna powiedział, że jego zdaniem

the man said that in his opinion

ojciec byłby z niego dumny, że

father would be proud of him that

popełnił tak skuteczne morderstwo.

he committed such an effective murder.

Psycholog

Psychologist

stał przed trudnym zadaniem,

he faced a difficult task,

ale uznał, że musi

but he decided that he must

im wytłumaczyć, co

I will explain what.

takiego zrobili i że

they did such and that

jest różnica pomiędzy zbrodnią,

There is a difference between a crime,

która miała miejsce pod wpływem

which took place under the influence of

emocji,

emotions,

tzw. zbrodnia w afekcie,

the so-called crime of passion,

od takiej, która została

from the one that was left

popełniona w konkretnym celu.

committed for a specific purpose.

I, że ta druga

And that the other one

opcja jest charakterystyczna

the option is characteristic

dla osób, które

for people who

można określić socjopatami.

can be identified as sociopaths.

Na co

On what?

bracia popatrzyli po sobie

the brothers looked at each other

i obaj powiedzieli

and both said

jesteśmy socjopatami.

We are sociopaths.

Następnie Lyle spojrzał

Then Lyle looked.

w oczy doktora Oziela i powiedział,

in the eyes of Doctor Oziel and said,

że jeśli komukolwiek o tym powie,

that if anyone finds out about it,

to jego także zabije.

It will kill him too.

Parę dni później

A few days later

ponownie spotkał się z psychologiem

He met with the psychologist again.

i powtórzył swoje słowa.

And he repeated his words.

Mężczyzna miał jednak wszystko nagrane

However, the man had everything recorded.

oraz zrobił własne notatki.

and made his own notes.

Na razie nie wiedział, co ma

For now, he didn't know what he had.

z tym zrobić.

to do with this.

17 listopada

November 17

policja postanowiła przeprowadzić

the police decided to carry out

rozmowę z Craigiem,

the conversation with Craig,

przyjacielem Eric'a.

Eric's friend.

Mężczyzna wiedział, że

The man knew that

bracia dysponowali fałszywym dowodem

the brothers had a fake ID

tożsamości.

identity.

Był to ten, który należał do Donovana,

It was the one that belonged to Donovan,

kiedyś przyjaciela Lyle'a.

once a friend of Lyle's.

Jak się później okazało,

As it turned out later,

został on potem wykorzystany

he was then used

do popełnienia tej zbrodni.

to commit this crime.

Craig wyjawił również,

Craig also revealed that,

że Eric opowiedział mu,

that Eric told him,

co zrobił.

What he did.

Eric był właściwie pierwszą osobą,

Eric was actually the first person,

która powiedziała policji,

who told the police,

że to prawdopodobnie bracia

that they are probably brothers

odpowiadają za tę zbrodnię.

they are responsible for this crime.

Eric opisał Craigowi

Eric described to Craig.

wszystko ze szczegółami.

everything in detail.

Z jego słów wynikało,

His words implied that,

że bracia umówili się,

that the brothers agreed,

że Lyle zastrzeli ojca,

that Lyle will shoot his father,

a Eric matkę.

and Eric's mother.

Jednak plan nie poszedł po ich myśli.

However, the plan did not go as they had hoped.

Lyle wykonał swoją część,

Lyle did his part,

ale Eric nie był w stanie

but Eric was not able

tego zrobić,

to do this,

bo chciał do niego dokończyć zadanie.

because he wanted to finish the task for him.

Dopiero gdy Eric miał pewność,

Only when Eric was sure,

że matka nie żyje,

that the mother is no longer alive,

to strzelił do niej dwa razy.

He shot her twice.

Choć jego zeznania

Although his testimony

wydawały się być kluczowe,

they seemed to be crucial,

to pojawił się pewien problem,

a certain problem has occurred,

bo to brzmiało tak niepewnie.

because it sounded so unsure.

Craig mówił to na zasadzie,

Craig said it as a principle,

że prawdopodobnie

that probably

tak to mogło wyglądać,

this is how it could have looked,

a nie,

oh no,

że jest na 100% pewne.

that it is 100% certain.

Potrzeba było jakiegoś dowodu.

It needed some kind of proof.

Craig mówił,

Craig said,

że w związku z czym

that in connection with which

policjanci zapytali,

the police officers asked,

czy zgodzi się na podsłuch

Will you agree to be monitored?

i czy umówi się potem z Ericiem,

and will she meet with Eric afterwards,

żeby mogli nagrać ich rozmowę.

so that they could record their conversation.

Ku ich zaskoczeniu

To their surprise

mężczyzna się zgodził.

The man agreed.

Następnie umówili się

Then they arranged a meeting.

jakieś dwa tygodnie później,

about two weeks later,

29 listopada

November 29

i wtedy podczas ich rozmowy

and then during their conversation

stało się coś zaskakującego,

something surprising happened,

bo Eric nagle powiedział,

because Eric suddenly said,

że wtedy to on kłamał,

that he was lying then,

i to nie była prawda,

and that was not true,

a oni nie mieli nic wspólnego

and they had nothing to do with it

z morderstwem rodziców.

with the murder of the parents.

Mimo, że dla detektywów

Even though for the detectives

było to trochę porażką,

it was a bit of a failure,

to jednak niektórzy widzieli

however, some saw

w tym pewien potencjał,

there is a certain potential in it,

bo czuli, że Craig

because they felt that Craig

mówił im wcześniej prawdę

he told them the truth earlier

i że bracia odpowiadali

and that the brothers answered

za te zbrodnie.

for these crimes.

W międzyczasie próbowali znaleźć

In the meantime, they tried to find.

też sklep, w którym zakupiono broń,

also a store where the weapon was purchased,

ale lista sklepów,

but the list of stores,

z których można było kupić te egzemplarze,

from which these copies could be purchased,

upiewała na 80 stron.

She sang on 80 pages.

Sprawdzenie tego

Check this.

i znalezienie właściwego adresu

and finding the right address

wydawało się więc jakimś cudem.

It therefore seemed like some kind of miracle.

A takiego cudu

And such a miracle.

trzeba im było.

They had to.

W końcu

Finally

coś jednak zadziałało

Something worked after all.

na korzyść śledczych.

in favor of the investigators.

5 marca 1990 roku

March 5, 1990

zgłosiła się do nich

she approached them

pewna kobieta.

a certain woman.

Nazywała się J. Smith

Her name was J. Smith.

i powiedziała, że była kiedyś

and she said that she was once

partnerką doktora Uziela.

the partner of Dr. Uziel.

37-letnia kobieta

37-year-old woman

miała firmę, w której sprzedawała

she had a company where she sold

między innymi dyktafony.

among other things, dictaphones.

Powiedziała, że były partner

She said that her former partner.

poprosił ją o to, aby dała mu

he asked her to give him

jakieś urządzenie, by mógł nagrywać

some device so he could record

swoje sesje terapeutyczne.

your therapy sessions.

Tak naprawdę

Actually

zależało mu na tym, aby rejestrować

he wanted to record

spotkania z braćmi Menendez.

meetings with the Menendez brothers.

Później, gdy kobieta

Later, when the woman

sprawdzała to urządzenie,

she checked this device,

nagrała i jest w porządku,

She recorded it and it's fine.

miała okazję posłuchać

had the opportunity to listen

tego, o czym mówili bracia.

what the brothers were talking about.

W ten sposób dowiedziała się

This way she found out.

o tym, co zrobili i wkrótce

about what they did and soon

postanowiła iść z tym na policję.

She decided to take this to the police.

Twierdziła też,

She also claimed that,

że doktor Uziel nadal

that Doctor Uziel is still

każe przechodzić braciom na terapię

He orders the brothers to go to therapy.

i że próbuje pomóc im

and that I am trying to help them

poradzić sobie ze swoimi emocjami.

to cope with one's emotions.

Jej zdaniem psycholog

In her opinion, a psychologist.

nadal wszystko nagrywał.

he was still recording everything.

Policja oczywiście

The police, of course.

postanowiła skorzystać z tej

decided to take advantage of this

wskazówki i 8 marca

instructions and March 8th

1990 roku

1990 year

śledczy uzyskali nakaz

The investigators obtained a warrant.

przeszukania gabinetu

search of the office

doktora Uziela w celu zabezpieczenia

Doctor Uziela for securing.

odpowiednich taśm.

appropriate tapes.

Łącznie zabezpieczono

A total of secured

17 takich taśm

17 such tapes

oraz 7 stron notatek.

and 7 pages of notes.

W końcu

Finally

policjanci mieli ważny dowód,

the police officers had important evidence,

który mógł doprowadzić do tego,

which could have led to this,

że mordercy zostaną

that the murderers will remain

wskazani.

indicated.

Problem polegał na tym, czy będzie

The problem was whether there would be.

można wykorzystać ten dowód.

This evidence can be used.

W końcu był to ich terapeuta.

After all, he was their therapist.

Obowiązywała go tajemnica zawodowa.

He was bound by professional secrecy.

Czy można było ją naruszyć?

Could it have been violated?

O tym miał zadecydować

This was to be decided by him.

sędzia.

judge.

Dzień wcześniej, 7 marca,

The day before, on March 7,

Lyle wraz z przyjaciółmi

Lyle with his friends

poleciał do Los Angeles.

He flew to Los Angeles.

Planował znaleźć człowieka,

He planned to find a man,

któremu Eric zapłacił

to whom Eric paid

40 tysięcy dolarów na organizację

40 thousand dollars for the organization.

koncertu i je odebrać.

concert and pick it up.

W międzyczasie

In the meantime

wyszły do niego słuchy,

he heard rumors about him,

że szukała go policja

that the police were looking for him

i że pojawiła się w jego domu,

and that she appeared in his house,

gdy ten już był na lotnisku.

when he was already at the airport.

Dał też wtedy

He also gave then.

jednemu ze swoich przyjaciół

to one of his friends

1400 dolarów

1400 dollars

oraz wizytówkę z nazwiskiem

and a business card with the name

i numerem telefonu do adwokata.

and the phone number of the lawyer.

Przekazał, że jeśli coś mu się stanie,

He conveyed that if something happens to him,

to niech wykorzysta te pieniądze,

then let him use that money,

aby wydostać go z więzienia.

to get him out of prison.

Powiedział też,

He also said,

że ten adwokat

that this lawyer

był zbyt nabiegny.

he was too hasty.

Wynikał też

It also resulted.

od razu

right away

władzika,

little authority,

który był

which was

przyjaciółem

a friend

i jego przyjacielem.

and his friend.

Pozostałem w szkole

I remained in school.

i widziałem,

and I saw,

że zauważyłem

that I noticed

coś, co

something that

nie mogłem

I couldn't.

wymyślić.

to invent.

Przekazał,

He passed on.

Bracia są podejrzewani o zabójstwo własnych rodziców i że w związku z tym prawdopodobnie zostaną niedługo aresztowani.

The brothers are suspected of killing their own parents and are likely to be arrested soon in connection with this.

Tego samego dnia Lyle zdążył wrócić do domu.

On the same day, Lyle managed to return home.

O trzynastej był umówiony na lunch ze znajomymi.

He had a lunch appointment with friends at one o'clock.

Gdy potem skierował się w stronę swojej rezydencji, zauważył, że na końcu ulicy stała policja.

When he then headed towards his residence, he noticed that the police were standing at the end of the street.

W momencie, gdy mężczyzna wjechał ulicę prowadzącą już do jego rezydencji, właściwie nie miał szans na ucieczkę.

At the moment the man drove down the street leading to his residence, he really had no chance of escape.

Policjanci otoczyli go z każdej strony.

The police surrounded him from all sides.

Następnie otrzymał komendę, aby opuścić wóz.

He then received the command to leave the vehicle.

Posłuchał.

He listened.

Chwilę później zakłóto mu kajdanki i zabrano na komisariat.

A moment later, handcuffs were put on him and he was taken to the police station.

W międzyczasie przedstawiono mu jego prawa.

In the meantime, his rights were presented to him.

Rodzina Lyle'a ostro zareagowała na wiadomość o jego aresztowaniu.

The Lyle family reacted strongly to the news of his arrest.

Jego bliscy twierdzili, że to jest jakieś pomówienie i całym murem stoją.

His loved ones claimed that it is a slander and they stand firmly behind him.

Teraz policjanci czekali na powrót Erika.

Now the police were waiting for Erik's return.

Zastanawiano się, czy ten właśnie wróci zgodnie z planem, czy jednak postanowi uciec.

It was wondered whether he would return as planned or decide to escape instead.

Ale Erik miał dość.

But Erik had had enough.

Nie chciał już kombinować.

He didn't want to fiddle around anymore.

Doszły do niego wieści o tym, że jego brat został zatrzymany.

He received news that his brother had been detained.

W związku z czym wrócił do miasta, a następnie sam oddał się w ręce policji.

As a result, he returned to the city and then turned himself in to the police.

I choć sprawa wyglądała już naprawdę poważnie,

And although the matter seemed really serious,

to nie było nic.

It was nothing.

To prawda była taka, że detektywi wciąż nie mieli jednoznacznych dowodów,

The truth was that the detectives still did not have conclusive evidence,

aby oskarżyć braci.

to accuse the brothers.

Mieli tylko poszlaki i te nagrania, w sprawie których cały czas czekali na decyzję sędziego.

They only had circumstantial evidence and the recordings, regarding which they were still waiting for the judge's decision.

Potrzebowali czegoś, co jednoznacznie połączy braci z miejscem morderstwa.

They needed something that would unambiguously connect the brothers to the crime scene.

Na przykład narzędzia zbrodni.

For example, tools of the crime.

Wcześniej wspominałam, że było to jak szukanie igły w stogu siana.

I mentioned earlier that it was like searching for a needle in a haystack.

Było to jak szukanie igły w stogu siana.

It was like searching for a needle in a haystack.

Takich sklepów, które oferowały właśnie tę konkretną broń, było naprawdę wiele.

There were really many stores that offered this specific weapon.

Ale w końcu detektywom się poszczęściło.

But in the end, the detectives got lucky.

Okazało się, że w jednym ze sklepów 18 sierpnia 1989 roku

It turned out that in one of the stores on August 18, 1989

ktoś kupił dokładnie te dwa modele broni, z których dokonano zbrodni.

Someone bought exactly those two models of weapons that were used in the crime.

Tylko, że był pewien problem, bo osobą, która kupiła tę broń,

Only there was a certain problem, because the person who bought this weapon,

był niejaki Donovan,

there was a certain Donovan,

który pochodził z San Diego.

who was from San Diego.

Mimo, że ostudziło to trochę, policjantów postanowili iść tym śladem.

Although it cooled things down a bit, the police decided to follow this lead.

Skontaktowali się z tym mężczyzną i zapytali, gdzie był 18 sierpnia.

They contacted the man and asked where he was on August 18th.

Mężczyzna zeznał, że wtedy pracował i faktycznie zostało to potwierdzone.

The man testified that he was working at that time, and this was indeed confirmed.

Okazało się, że jego adres, który został podany w formularzu, był fałszywy.

It turned out that the address provided in the form was false.

Jedynie zgadzały się numery jego dokumentów.

Only his document numbers matched.

Postanowiono jeszcze pokazać mu kopię formularza,

It was also decided to show him a copy of the form.

i wtedy, gdy zerknął na swój podpis, od razu stwierdził, że to nie jest jego podpis.

And then, when he glanced at his signature, he immediately confirmed that it was not his signature.

Wyznał też, że jakiś czas temu zgubił dokumenty.

He also confessed that some time ago he lost his documents.

Szybko też udało się ustalić, że znał Laila.

It was quickly established that he knew Laila.

I tak policjanci połączyli kropki.

And so the policemen connected the dots.

W końcu mieli miejsce, gdzie bracia zakupili broń.

Finally, they had a place where the brothers bought weapons.

To, co jeszcze trzeba było ustalić, to to, jaki był motyw ich działania.

What still needed to be established was what their motivation was.

Zaczęto więc przeglądać się historii,

Thus, they started to look into history,

w której rodziny Menendez.

in which the Menendez family.

Z ustaleń śledczych wynikało, że Jose był człowiekiem twardym

The investigators' findings indicated that Jose was a tough man.

i trzymał w domu dyscyplinę.

and maintained discipline at home.

Z rozmów z osobami, które z nim pracowały,

From conversations with people who worked with him,

wynikało, że był to człowiek, który kochał upokarzać innych

it turned out that he was a man who loved to humiliate others

i czerpał przyjemność za zwalnienie pracowników.

And he took pleasure in firing employees.

Ci więc nie darzyli go sympatią.

They did not have any sympathy for him.

Starszy z braci Laila wydawał się być zmuszony do dopasowywania się do ojca.

The older brother of Laila seemed to be forced to conform to their father.

Próbował iść jego śladem, tak jak ten tego oczekiwał.

He tried to follow in his footsteps, just as he expected.

Ale zdaniem śledczych motywem całej tej zbrodni była po prostu ich chciwość.

But according to the investigators, the motive for this whole crime was simply their greed.

Choć z drugiej strony mieli też poczucie, że to, jak bracia dokonali morderstwa,

Though on the other hand, they also had a sense that the way the brothers committed the murder,

nie do końca pasowało tylko do tego, że chcieli się wzbogacić.

It didn't quite fit with the fact that they wanted to get rich.

Że za tym musiało stać coś jeszcze.

That there had to be something more behind it.

Bliscy braci nie wierzyli w to, że dokonali tego morderstwa.

The brothers' relatives did not believe that they had committed that murder.

Mówili, że Eric był blisko ze swoją matką, że to ona towarzyszyła mu w treningach.

They said that Eric was close to his mother, that she accompanied him during his training.

Z kolei Lai miał podziwiać swojego ojca.

On the other hand, Lai was supposed to admire his father.

Niemal wręcz nudzić znajomych o tym, jaki to Jose jest cudowny,

Almost boring my friends about how wonderful Jose is.

jakie sukcesy osiąga i że chciałby być taki jak on.

what successes he achieves and that he would like to be just like him.

Trudno więc było im uwierzyć, że ci dwaj chcieliby zabić swoich rodziców.

It was hard for them to believe that those two would want to kill their parents.

Ale wkrótce okazało się, że tych powodów całkiem sporo się znalazło.

But soon it turned out that there were quite a few reasons after all.

A przynajmniej tak to wynikało ze słów braci.

At least that's how it seemed from the words of the brothers.

Z ich perspektywy w domu panował reżim.

From their perspective, there was a regime in the house.

Byli zmuszani do gry w tenisa, gdy mieli 9 i 12 lat.

They were forced to play tennis when they were 9 and 12 years old.

Ostre zasady sprawiały, że nie czuli, że są dziećmi.

The strict rules made them not feel like children.

Że mają jakiekolwiek dzieciństwo.

That they have any childhood at all.

Nie mogli robić tego, na co mieli ochotę.

They could not do what they wanted.

Ciągle byli też pod kontrolą.

They were also constantly under control.

Nie mogli spotykać się z kim chcieli.

They could not meet with whomever they wanted.

Rodzice ich oceniali, zabraniali im.

Their parents judged them, forbade them.

Nie mieli pewnych znajomości.

They didn't have certain acquaintances.

Czuli się jak w więzieniu.

They felt like they were in prison.

Jednocześnie też bardzo chcieli zaimponować ojcu.

At the same time, they were also very eager to impress their father.

Zdobyć jego uznanie.

Win his recognition.

Jednocześnie też wcale nie chcieli być tacy jak on.

At the same time, they did not want to be like him at all.

Sami nie lubili tego, jak traktował innych.

They themselves did not like the way he treated others.

Ale zanim się spostrzegli, zaczynali być tacy sami.

But before they realized it, they began to be just the same.

Kiedyś na przykład przyjaciel Laila zwrócił mu uwagę,

Once, for example, Laila's friend pointed this out to him,

w jaki sposób traktował kelnerkę, która ich obsługiwała.

how he treated the waitress who served them.

Ten mu odpowiedział, że robi tak samo, jak jego ojciec.

He replied that he does the same as his father.

Że przecież kelnerzy są po to, żeby im służyć.

That waiters are there to serve them, after all.

I naprawdę wydawał się wierzyć w to, co mówił.

And he really seemed to believe in what he was saying.

Jeden z członków rodziny powiedział śledczym,

One of the family members told the investigators,

że Lail nie wiedział, czym jest bieda.

that Lail did not know what poverty is.

I że być może to wpłynęło na to, jak później się zachowywał.

And that it may have influenced how he later behaved.

Na pewno nie pomogło też to,

It certainly didn't help either,

że często musieli zmieniać miejsce zamieszkania

that they often had to change their place of residence

w związku z tym, że Hose zmieniał pracę.

Due to the fact that Hose was changing jobs.

Wydawało się, że mężczyzna przy podejmowaniu decyzji

It seemed that the man was indecisive when making decisions.

nie liczył się z nikim.

He didn’t take anyone into account.

Nie patrzył, że jego bliscy będą musieli porzucić swoich znajomych,

He did not consider that his loved ones would have to leave their friends behind.

przyzwyczajenia, ulubione miejsca.

habits, favorite places.

Po prostu stwierdzał, że się przeprowadzają i koniec.

He simply stated that they were moving, and that was it.

Kiedy Hose kazał im wybrać, jaki sport będą trenować,

When Hose told them to choose which sport they would train,

jak byli mali i wtedy wybrali tenisa,

when they were little, they chose tennis then,

to później w zasadzie nie było ani chwili,

after that, there was basically not a moment,

kiedy mogli odpocząć.

when they could rest.

Cały dzień było słychać, jak odbijają piłki,

All day long, you could hear the balls bouncing.

a Hose pilnował, żeby trenowali.

The Hose made sure they trained.

Mieli być najlepsi.

They were supposed to be the best.

W związku z czym swoje treningi zaczynali już o 6.30 rano.

As a result, they started their training at 6:30 in the morning.

Potem szli do szkoły, wracali i znów treningi.

Then they went to school, came back, and had training again.

Wydawało się też, że sposobem Hose na okazanie synom miłości

It also seemed that Hose's way of showing love to his sons

było to, że po prostu kupował im kolejne rzeczy.

It was that he just kept buying them more things.

Podobnie traktował też swoją żonę.

He treated his wife in a similar way.

Wydawało się, że Hose nie był w stanie

It seemed that Hose was not able.

wynagrodzić to, że się na przykład często przeprowadzali,

to compensate for the fact that they often moved,

to kupował piękne i drogie domy.

He bought beautiful and expensive houses.

Liczył, że pieniędzmi wszystko załatwi.

He thought that money would solve everything.

Zdaje się, że nawet nie chciał zauważyć,

It seems that he didn't even want to notice,

że z jego synami dzieje się coś złego.

that something bad is happening to his sons.

W jego głowie mieli po prostu od niej sukces

In his mind, they simply had success from her.

i nie było innej opcji.

and there was no other option.

Nie myślał nigdy o tym, że na przykład

He never thought about the fact that, for example,

potrzebują wsparcia psychologa.

They need the support of a psychologist.

Pewnie gdyby nie to, że wtedy doszło do tego,

Surely if it weren't for the fact that it happened then,

że tych włamań i punktem ugody było to,

that these break-ins and the point of the settlement was that,

że muszą być pod opieką psychologa,

that they must be under the care of a psychologist,

to nigdy by do niego nie trafili.

they would never have reached him.

W domu też robiła się coraz bardziej gęsta atmosfera,

The atmosphere in the house was also becoming increasingly tense.

bo Laj zaczął spotykać się z dziewczynami,

because Laj started dating girls,

których jego rodzice nie akceptowali.

whose parents did not accept him.

Jeden z jego znajomych zauważył także,

One of his acquaintances also noticed that,

że mężczyzna miał takie podejście,

that the man had such an attitude,

że gdyby miał jakieś problemy,

that if he had any problems,

to nigdy by o nich nie powiedział ojcu,

he would never tell his father about them,

chyba że od razu,

unless right away,

miałby plan naprawczy.

he would have a recovery plan.

Z jednej strony więc robił co chciał,

On the one hand, he did whatever he wanted,

ale z drugiej cały czas obawiał się reakcji ojca.

But on the other hand, he was constantly afraid of his father's reaction.

Wydawało się też, że między Kitty a Jose

It also seemed that between Kitty and Jose

nie działo się za dobrze.

things weren't going very well.

Kobieta była coraz bardziej wyczulona na jego wyjazdy.

The woman was increasingly sensitive to his trips.

Bała się jego ponownej niewierności.

She was afraid of his infidelity again.

To więc sprawiało, że co swoją uwagę

So it made that whatever caught your attention.

kierowała w jego stronę,

she directed towards him,

co skutkowało tym, że mniej interesowała się,

which resulted in her being less interested,

jak się z synami.

how are you with your sons?

Być może to też sprawiło,

Perhaps that also made it,

że obojgu umknęło to,

that it escaped both of them,

że własne dzieci życzą im śmierci.

that their own children wish them death.

Ale dlaczego tak było?

But why was it so?

Bo jak wspomniałam,

Because as I mentioned,

zdaniem braci nie chodziło tylko o finanse.

According to the brothers, it wasn't just about finances.

Mimo, że w międzyczasie ich bliscy uważali,

Although in the meantime their loved ones thought,

że ci żyją w strachu

that they live in fear

i nie chcą powiedzieć,

and they don't want to say,

kto tak naprawdę zabił,

who really killed,

to prawda była zupełnie inna.

It was a completely different truth.

A motyw tej zbrodni miał być

The motive for this crime was supposed to be

podyktowany tym,

dictated by this,

co robili im rodzice.

what their parents did to them.

Szczegóły tego miały wejść

The details were supposed to be included.

dopiero podczas procesu.

only during the process.

A reprezentować braci

And to represent the brothers.

mieli jedni z lepszych adwokatów.

They had some of the best lawyers.

Zanim opowiem wam o szczegółach,

Before I tell you about the details,

które wyjawili bracia,

which the brothers revealed,

przejdźmy jeszcze do decyzji

let's move on to the decision

sędziego odnośnie

the judge regarding

taśm z gabinetu psychologa.

tapes from the psychologist's office.

6 sierpnia 1990 roku

August 6, 1990

sędzia orzekł,

the judge ruled,

że wszystkie taśmy

that all the tapes

są dopuszczonymi dowodami.

they are admissible evidence.

Twierdził, że przez to,

He claimed that because of this,

iż Lyle groził psychologowi,

that Lyle threatened the psychologist,

to w takim razie naruszył

then he violated it

chroniące ich prawo.

protecting their rights.

A w związku z tym

And in connection with this

taśmy mogą zostać upublicznione.

The tapes may be made public.

Obrońcy oczywiście odwołali się

The defenders have certainly appealed.

od tej decyzji,

from this decision,

ale sędzia nie zmienił zdania.

But the judge did not change his mind.

4 czerwca 1992 roku

June 4, 1992

sprawa trafiła do sądu,

the case went to court,

do rządu najwyższego.

to the supreme government.

Ostatecznie sąd wydał orzeczenie,

Ultimately, the court issued a ruling,

uznając, że faktycznie prokuratura

acknowledging that the prosecution indeed

ma prawo tylko do jednej taśmy,

is entitled to only one ribbon,

na której były nagrane dwie sesje.

on which two sessions were recorded.

Pozostałe miały pozostać

The others were to remain.

objęte tajemnicą.

covered by secrecy.

Łącznie bracia spędzili

In total, the brothers spent

3 lata w więzieniu,

3 years in prison,

czekając na rozpoczęcie procesów.

waiting for the processes to start.

Byli oddzieleni od innych więźniów

They were separated from the other prisoners.

i przetrzymywani w oddzielnych celach.

and held in separate cells.

Erik nie za dobrze zniósł

Erik did not take it well.

te sesje, które miały być

those sessions that were supposed to be

sytuacje, czego efektem było to,

situations, the result of which was that,

że próbował się zabić.

that he tried to kill himself.

Po tym zdarzeniu zostały

After this event, there were left.

przepisane mu leki.

prescribed him medication.

Na początku odwiedzała go jeszcze

At first, she still visited him.

dziewczyna, z którą wtedy był,

the girl he was with back then,

czyli Janice,

so Janice,

ale z czasem przestała.

but over time she stopped.

Jeśli chodzi o Laila,

As for Laila,

to on trzymał się dużo lepiej.

he was holding on much better.

Podchodził do tego tak,

He approached it like this,

że dla niego istnieje

that for him it exists

tylko jedna droga

only one way

ku zwycięstwu

to victory

i że na pewno ojciec teraz

and that definitely the father now

na nich spoglądał,

he looked at them,

więc on musi go nie zawieść.

So he must not let him down.

Uważał, że nie jest

He believed that he is not.

zwykłą osobą.

an ordinary person.

Był stworzony do wygrywania.

He was made to win.

Pierwszy proces w ich sprawie

The first trial in their case.

ruszył w 1993 roku

started in 1993

i szybko zdobył

and quickly gained

zainteresowanie mediów.

media interest.

Amerykanie ustawiali się

The Americans were lining up.

w kolejce o 4 rano,

in line at 4 in the morning,

aby zająć miejsce na sali sądowej,

to take a seat in the courtroom,

a miliony widzów oglądały

and millions of viewers were watching

transmisje z procesów telewizji.

broadcasts from television processes.

Bracia zgodnie twierdzili,

The brothers agreed that,

że zabili rodziców

that they killed the parents

z obawy o swoje życie,

out of fear for his life,

a ta obawa wynikała z przemocy,

and this fear stemmed from violence,

której doświadczali w domu.

which they experienced at home.

Prawodyrem miał być

The interpreter was supposed to be.

zwłaszcza ich ojciec,

especially their father,

który dopuszczał się także

who also committed

wykorzystywania seksualnego.

sexual exploitation.

Z kolei ich matka

On the other hand, their mother

została przez nich opisana

was described by them

jako samolubna, niestabilna

as selfish, unstable

i uzależniona od alkoholu

and addicted to alcohol

oraz narkotyków.

and drugs.

Prokuratura z kolei

The prosecutor's office, on the other hand

twierdziła, że to nie jest tak,

she claimed that it is not like that,

że bracia zabili swoich rodziców,

that the brothers killed their parents,

bo chcieli przejąć ich pieniądze.

because they wanted to take their money.

Około 14 milionów dolarów.

About 14 million dollars.

Lyle i Eric byli reprezentowani

Lyle and Eric were represented.

przez Leslie Abramson,

by Leslie Abramson,

której opłata za bronienie

which fee for defending

jednego z nich wynosiła

one of them was

750 tysięcy dolarów.

750 thousand dollars.

W jej działaniach nie było

There was none in her actions.

żadnego miejsca na przypadek.

no room for chance.

Znaczenie miało także to,

It also mattered that,

jak bracia zostali ubrani.

how the brothers were dressed.

Po konsultacji z bratem,

After consulting with my brother,

w konsultacjach ze specjalistami

in consultations with specialists

obrończyni stwierdziła,

the defender stated,

że musi przedstawić braci jako dzieci.

that he must present the brothers as children.

Dlatego tak też zostali ubrani.

That's why they were dressed that way.

Mieli na sobie takie sweterki

They were wearing such sweaters.

i sportowe koszule.

and sports shirts.

Do tego spodnie khaki.

These are khaki pants.

Tak, aby łowie przysięgłych

Yes, so that I can catch the sworn.

nie kojarzyli się z mężczyznami

they didn't associate with men

w wieku 22 i 25 lat,

at the ages of 22 and 25,

ale bardziej chłopcami

but rather as boys

w wieku 12 i 15 lat.

at the age of 12 and 15.

Bo to na wydarzeniach

Because it's at the events.

z tego okresu

from this period

prawniczki nie mogły się z tym zrozumieć.

The lawyers could not come to an understanding about it.

Kolejniczka chciała się głównie skupić.

The assistant wanted to focus mainly.

Bracia w więzieniu

Brothers in prison

przeszli metamorfozę.

they underwent a metamorphosis.

Dojrzeli.

They have matured.

Wydawali się też być bardziej aroganccy.

They also seemed to be more arrogant.

Obej też schudli.

They lost weight too.

W szczególności Erik

In particular, Erik.

nie wyglądał za zdrowo.

he didn't look very healthy.

To zastanawiające,

It's puzzling,

mimo tego, ile czasu spędzili

despite how much time they spent

w więzieniu, nie wydawali się być

In prison, they did not seem to be

jacyś zaniepokojeni,

some worried,

przytłoczeni.

overwhelmed.

Nie wyrażali skruchy.

They showed no remorse.

Wręcz odwrotnie.

On the contrary.

Biła od nich

It beat from them.

taka arogancja i zadowolenie.

Such arrogance and satisfaction.

Gdy widzieli swoich znajomych,

When they saw their friends,

to machali do nich,

they waved at them,

uśmiechali się.

they were smiling.

Zachowywali tak, jakby to była

They acted as if it were.

tylko formalność,

just a formality,

że za chwilę zostaną wypuszczeni.

that they will be released shortly.

W końcu na salę wszedł sędzia

Finally, the judge entered the courtroom.

i kazał braciom wstać.

And he commanded the brothers to rise.

Następnie odczytał im zarzuty.

Then he read them the charges.

Było to wielokrotne morderstwo,

It was a multiple murder,

motywowane korzyściami finansowymi.

motivated by financial benefits.

Następnie bracia

Next, the brothers.

wyrazili swoje zdanie

they expressed their opinion

odnośnie tego, czy przyznają się do winy.

regarding whether they admit guilt.

Obaj powiedzieli,

Both said,

że w tym kontekście

that in this context

są niewinni.

They are innocent.

Następnie sędzia orzegł,

Then the judge ruled,

że sprawy Laila i Erika

that the matters of Laila and Erika

będą sądzone razem,

they will be tried together,

co było podyktowane tym,

what was dictated by this,

że będzie to po prostu

that it will simply be

mniej kosztowne i wygodne.

less expensive and convenient.

Następnie wybrano

Then it was chosen.

świadków i rozpoczęły się

witnesses and have begun

przesłuchania.

interrogations.

Co ciekawe, wybrano

Interestingly, it was chosen.

dwie ławy przysięgłych.

two juries.

Jedna miała skupić się na sprawie Laila,

One was supposed to focus on the Laila case,

a druga na sprawie Erika.

And the second one is about Erik's case.

Jeśli chodzi o ławę przysięgłych

As for the jury.

starszego z braci,

the older of the brothers,

to składała się ona z siedmiu mężczyzn

It was made up of seven men.

i pięciu kobiet.

and five women.

W przypadku Erika było to

In the case of Erik, it was

ośmiu mężczyzn i cztery kobiety.

eight men and four women.

Obrona skupiła się

The defense focused.

na takiej strategii,

on such a strategy,

że chcieli przedstawić

that they wanted to present

Jose i Kitty jako

Jose and Kitty as

okrutnych rodziców.

cruel parents.

Którzy doprowadzili swoje dzieci

Those who brought their children.

do takiej ostateczności.

to such an ultimate necessity.

Mieli żyć w ciągłym strachu

They were to live in constant fear.

i być pod presją.

and to be under pressure.

Nigdy jednak

Never however

nikomu nie opowiedzieli,

they didn't tell anyone,

co takiego działo się w domu.

What was happening at home?

Aby udowodnić,

To prove that,

jak złymi rodzicami byli

how bad parents they were

Jose i Kitty,

Jose and Kitty,

obrona sprowadziła swoich ekspertów.

The defense brought in its experts.

Między innymi po to, by udowodnić,

Among other things, to prove that,

że ci w cudzysłowie chłopcy

that those boys in quotation marks

byli w dzieciństwie

they were in childhood

wykorzystywani seksualnie.

sexually exploited.

Prawniczka braci

Lawyer of the brothers

podkreślała, że

she emphasized that

nie dyskutują z tym, że

they do not argue with the fact that

ci odebrali życie swoim rodzicom,

they took their parents' lives,

ale chcą się skupić na tym,

but they want to focus on this,

dlaczego tak się stało.

why did this happen.

I w trakcie tego procesu

And during this process

zamierzają przedstawić ich

they intend to present them

potworną historię,

a dreadful story,

aby ława przysięgłych lepiej zrozumiała

so that the jury can understand better

ich sytuację.

their situation.

W rezultacie na jaw miały

As a result, it came to light

wyjść przerażające szczegóły

to reveal terrifying details

z dzieciństwa Laila i Erika.

from the childhood of Laila and Erika.

Dlaczego jednak nigdy nikomu

"Why, however, has no one ever"

nie mówili o tym, co spotykało

they didn't talk about what was happening

ich w domu?

At home?

Obrona twierdziła, że powodem

The defense claimed that the reason was

był ich ogromny wstyd.

they felt immense shame.

Bali się też, że nikt im nie uwierzy.

They are also afraid that no one will believe them.

Prokurator miał na ten temat

The prosecutor had something to say about it.

zupełnie inną teorię.

a completely different theory.

Twierdził, że

He claimed that

ich planem było to, że pozbędą się

their plan was to get rid of

rodziców i zrobią to

parents will do it

w taki sposób, aby nigdy

in such a way that never

nie dać się złapać, a następnie

not to get caught, and then

będą sobie bez trosk,

they will be carefree,

tworzyli i korzystali z ich pieniędzy.

they created and used their money.

Tak naprawdę

Actually

ich celem był Hose,

Their goal was Hose.

ale ponieważ nie można było go zabić,

but because he couldn't be killed,

nie zabijając Kitty,

not killing Kitty,

to ona także musiała zginąć.

She had to die too.

Obrona wskazała z kolei na to, że

The defense pointed out that

Laila całe życie musiał

Laila had to all her life.

bronić swojego brata.

to defend your brother.

Że Erik był tym, który

That Erik was the one who

był w tej sytuacji bardziej

he was more in this situation

poszkodowany i jedynie

the injured and only

na brata mógł liczyć.

He could count on his brother.

To Erik pewnego dnia,

To Erik one day,

powiedział Lailowi, że

he told Laila that

ojciec molestował go od lat.

his father had been molesting him for years.

To właśnie miało doprowadzić do tego,

This was meant to lead to this,

że zakupili broń

that they purchased weapons

i postanowili pozbyć się rodziców.

And they decided to get rid of their parents.

Oczywiście nie od razu.

Of course, not right away.

Najpierw musieli opracować plan.

First, they had to develop a plan.

I całe te przygotowania

And all these preparations.

oraz później realizacje

and later implementations

wspomnianego planu

the aforementioned plan

zamierzała właśnie przedstawić

was about to introduce

prokuratura i oczywiście dowody,

the prosecutor and of course the evidence,

które miały to potwierdzić.

which were supposed to confirm this.

Pierwszym z takich dowodów była

The first of such evidence was

rozmowa Laila z dyspozytorem

Laila's conversation with the dispatcher.

numeru 911.

number 911.

Później zaczęli pojawiać się

Later they started to appear.

kolejni świadkowie.

further witnesses.

Między innymi śledczy,

Among others, the investigators,

czy eksperci z różnych dziedzin.

Are experts from various fields?

Między innymi demonstrowano,

Among other things, it was demonstrated that

jak bracia prawdopodobnie

like brothers probably

posługiwali się bronią

they used weapons

i że gdy strzelali,

and that when they shot,

to chcieli zabić.

They wanted to kill.

Następnie zeznawał Craig,

Then Craig testified,

który był przyjacielem Erika

who was a friend of Erik

i opisał,

and described,

wszystko co wiedział.

everything he knew.

Podkreślił także, że przyjaciel

He also emphasized that a friend

nigdy nie mówił mu o tym,

he never told him about it,

że w domu ma jakieś problemy,

that he has some problems at home,

że doświadcza jakiejkolwiek przemocy,

that she experiences any form of violence,

czy że jest wykorzystywany seksualnie.

that he is being sexually exploited.

Opowiedział też o scenariuszu,

He also talked about the script,

który przygotowali

which they prepared

i który zatytułowali przyjaciele.

and which they titled friends.

Ale ostatecznie sędzia oszegł,

But in the end, the judge cheated.

że został napisany zbyt dawno,

that it was written too long ago,

aby mógł być

so that he could be

istotnym dowodem dla tej sprawy.

a crucial piece of evidence for this case.

Kolejnym świadkiem był Donovan,

The next witness was Donovan.

który kiedyś przyjaźnił się z Lylem.

who once was friends with Lyle.

Mężczyzna wyznał,

The man confessed,

że kiedyś opowiedział Lyle'owi,

that he once told Lyle,

że jego dziecko

that his child

padł ofiarą molestowania.

he fell victim to harassment.

Ale przyjaciel nie opowiedział mu wtedy

But the friend did not tell him then.

o swojej historii.

about your story.

Nie wspomniał, że sam także

He didn't mention that he himself also did.

tego doświadczył.

he experienced this.

Następnie wezwano doktora Oziela.

Then Dr. Oziel was called.

W jego przypadku

In his case

obrona zadziałała

the defense worked

bardzo agresywnie.

very aggressively.

Prawniczka od razu

A lawyer right away.

zaznaczyła, że zamierza

she pointed out that she intends

zaatakować jego wiarygodność

attack his credibility

pod każdym względem.

in every respect.

Zanim jednak doszło do procesu,

However, before the trial took place,

już właściwie jego wiarygodność

his credibility, actually

została zachwiana.

it has been disturbed.

Dlatego, że kalifornijska

Because of the Californian

Rada Psychologii złożyła

The Psychology Council has submitted

skargę, aby

a complaint, in order to

cofnięto mu licencję,

his license was revoked,

ponieważ miał przekraczać granicę

because he was supposed to cross the border

psycholog-pacjent

psychologist-patient

i angażować się w nieodpowiednie

and get involved in inappropriate

stosunki.

relationships.

Czy była to prawda,

Was it true,

czy przemyślana strategia,

is a well-thought-out strategy,

to należało jeszcze ustalić.

It still needed to be determined.

Ale nie dotyczyło to

But it didn't concern.

tego procesu.

this process.

W trakcie swoich zeznań doktor Oziel

During his testimony, Dr. Oziel

opowiadał o tym, jak bracia

he talked about how the brothers

twierdzili, że zabili

they claimed that they killed

swoich rodziców.

your parents.

Jako motywację podał to, że

As motivation, he stated that

ojciec sprawiał, że czuli się

the father made them feel

niewystarczający

insufficient

i miał zbyt duży wpływ na ich życie.

and had too much influence on their lives.

A z kolei matkę,

And on the other hand, the mother,

dlatego, że nie chcieli jej zostawić,

because they didn't want to leave her,

jako świadka.

as a witness.

Jego zdaniem nie był to akt

In his opinion, it was not an act.

samoobrony.

self-defense.

Tym bardziej motywowany latami przemocy

All the more motivated by years of violence.

fizycznej, psychicznej

physical, mental

i seksualnej.

and sexual.

Brzmiało to tak, jakby

It sounded like

podważał, że w ogóle do takiej

he disputed that such a thing even existed

przemocy dochodziło.

There was violence.

Psycholog stwierdził także,

The psychologist also stated that,

że powodem, dla którego

that the reason why

zginęła Kitty, było

Kitty has died, it was.

też to, że jej synowie wierzyli,

also that her sons believed,

że bez ojca nie przeżyje

that she won't survive without her father

ani dnia i że nie mogą ich wiedzieć.

Not a day and that they cannot know them.

i że nie mogą ich wiedzieć.

and that they cannot know about them.

i że nie mogą ich rozdzielić.

and that they cannot be separated.

Następnie przyszła pora

Then the time came.

na świadków obrony.

as defense witnesses.

Wstępnie chcieli wezwać

Initially, they wanted to summon.

90 osób, ale sędzia

90 people, but the judge.

ostatecznie ograniczył tę listę

ultimately narrowed down this list

do 50 świadków.

up to 50 witnesses.

Łącznie byli przesłuchiwani

A total of those were interrogated.

przez 3 miesiące.

for 3 months.

Celem obrony było to,

The purpose of the defense was that,

aby udowodnić, że bracia

to prove that the brothers

mieli takie

they had such

permanentne zagrożenie.

permanent threat.

Czyli, że nieustannie czuli,

That they constantly felt,

że są w niebezpieczeństwie

that they are in danger

albo, że ich życiu

or that their life

coś zagraża albo zdrowią.

Something threatens health.

I gdyby się to udało,

And if it worked out,

to wtedy mogliby zostać

then they could stay

albo całkowicie uniewinnieni,

or completely acquitted,

albo otrzymać wyrok

or receive a sentence

za nieumyślne spowodowanie śmierci.

for unintentionally causing death.

Ale, żeby można było

But in order to be able to

przyjąć taką wersję, to trzeba

to accept such a version, one must

było wykazać dwie rzeczy.

It was necessary to demonstrate two things.

Po pierwsze, że Lyle

First of all, that Lyle

i Eric żyli cały czas

I Eric lived all the time.

w strachu i że był

in fear and that he was

ktoś, kto oprócz nich

someone who is besides them

mógł to potwierdzić.

he could confirm it.

W związku z tym

In connection with this

kolejnym krokiem obrony było

the next step of the defense was

powołanie braci.

the calling of brothers.

Najpierw zaznawał Lyle.

First, Lyle experienced.

Z jego słów wynikało,

From his words, it followed that,

że zaczął być

that he started to be

molestowany, gdy miał

abused when he was

6 lat i trwało to do momentu,

6 years and it lasted until the moment,

gdy miał 8 lat.

when he was 8 years old.

Z kolei jego brat

On the other hand, his brother.

miał być molestowany od 5 roku życia.

he was supposed to be molested since the age of 5.

O czym na początku

What about at the beginning?

Lyle nie wiedział,

Lyle didn't know,

dowiedział się dopiero jako 13-latek.

He found out only when he was 13 years old.

Mężczyzna,

Man,

zaznawał, że jego ojciec

he experienced that his father

był kontrolujący, a matka

there was a controller, and the mother

niestabilna emocjonalnie.

emotionally unstable.

I co było w tym momencie zaskakujące,

And what was surprising at that moment,

dodał, że ona także

he added that she also

wykorzystywała go seksualnie,

she exploited him sexually,

gdy miał 11 i 12 lat.

when he was 11 and 12 years old.

Jak to opisał,

As he described it,

dotykała go wszędzie,

she touched him everywhere,

nawet gdy ojciec leżał obok.

even when the father was lying next to.

Zaznania Lyle'a były

Lyle's statements were

mocne i bogate w szczegóły.

strong and rich in details.

Gdy został zapytany,

When he was asked,

dlaczego w takim razie

why then

nie uciekł z domu.

he didn't run away from home.

Odpowiedział, że dla niego nie miało to

He answered that it didn't matter to him.

żadnego sensu, bo jego ojciec

no sense, because his father

miał takie możliwości, że

he had such possibilities that

po chwili by go znalazł.

after a while he would find him.

Obrona,

Defense,

prawdopodobnie chcąc wyprzedzić kroki

probably wanting to outpace the steps

prokuratora albo

prosecutor or

zabezpieczyć się, gdyby

to secure oneself, in case

taka sytuacja się później pojawiła,

such a situation arose later,

zapytała Lyle'a,

she asked Lyle,

czy to prawda, że oferował

Is it true that he offered?

swojej byłej dziewczynie

to his ex-girlfriend

pieniądze, aby ta

money, so that the

opisała nieprawda.

She described a falsehood.

A dokładniej, żeby

And more precisely, so that

opowiedziała, jak to Hoze

She told how it was with Hoze.

ją chciał wykorzystać seksualnie.

he wanted to exploit her sexually.

Więc Lyle wtedy przyznał,

So Lyle admitted at that time,

że faktycznie chciał tak zrobić

that he actually wanted to do it that way

i to byłaby nieprawda.

And that would be untrue.

Mężczyzna zaprzeczył

The man denied.

także słowom doktora Oziela,

also the words of Doctor Oziel,

między innymi w kwestii,

among other things concerning,

że nigdy nie powiedział,

that he never said,

że planował popełnić

that he planned to commit

doskonałe morderstwo.

perfect murder.

Następnie swoje pytania

Then your questions.

zadał prokurator.

The prosecutor asked.

Wykazał wiele nieścisłości,

He demonstrated many inconsistencies.

w zeznaniach mężczyznę.

in the testimonies of the man.

Między innymi udało mu się

Among other things, he managed to

uzyskać podkreślenie

to obtain emphasis

tego, że jego rodzice

that his parents

nie trzymali w domu broni.

They did not keep weapons at home.

Nigdy też z ich strony

Never from their side either.

nie było żadnych gruźb.

There were no threats.

Po jego zeznaniach

After his testimony.

przyszła kolejna Erika.

Another Erika has arrived.

On wydawał się

He seemed.

dużo mniej pewny siebie,

much less self-confident,

niż jego starszy brat.

than his older brother.

Widać też było u niego

It could also be seen in him.

wachlarz emocji.

a range of emotions.

Czasami wydawał się

Sometimes he seemed.

być zaniepokojony,

to be worried,

czasami smutny,

sometimes sad,

czasami skruszony.

sometimes contrite.

I generalnie, jeśli chodzi o Bronę,

And generally, as for Brona,

to mimo, że miała być po jego stronie,

even though she was supposed to be on his side,

czasami można było mieć wyrażenie,

sometimes you could have an expression,

że pytania są zbyt ostre.

that the questions are too sharp.

A prawniczka nie traktuje go

And the lawyer does not treat him.

jak swojego klienta,

like your client,

tylko jakiegoś wrogiego świadka.

only some hostile witness.

Może był to celowy zabieg,

Maybe it was a deliberate move,

a może nie.

or maybe not.

Trudno było ocenić,

It was difficult to assess,

co kierowało prawniczkom.

What motivated the female lawyers?

Eric zeznał, że na kilka

Eric testified that for a few

tygodni przed zabójstwem

weeks before the murder

powiedział swojemu bratu

he told his brother

o tym, że był w dzieciństwie

that he was in childhood

wykorzystywany seksualnie.

sexually exploited.

W rezultacie miało to

As a result, it had

doprowadzić do kilku konfrontacji

to bring about several confrontations

w rodzinie.

in the family.

Twierdził, że ojciec powiedział mu,

He claimed that his father told him,

że jeśli kiedykolwiek o tym komuś powie,

that if he ever tells anyone about it,

to go zabije.

It will kill to go.

Ostatnia konfrontacja między nimi

The last confrontation between them.

miała mieć miejsce

was supposed to take place

20 sierpnia 1989 roku.

August 20, 1989.

Dosłownie na kilka minut,

Literally for a few minutes,

przed śmiercią Kitty i Jose.

before the death of Kitty and Jose.

Powiedział, że ojciec zamknął wtedy

He said that his father closed it then.

drzwi wejściowe do rezydencji,

entrance doors to the residence,

co było dla niego nietypowe,

what was unusual for him,

więc zaczęli się obawiać

so they began to worry

o własne życie.

of one's own life.

Wtedy też uznali, że pora działać.

They then decided that it was time to take action.

Wyciągnęli broń,

They drew their weapons,

którą wcześniej schowali,

which they hid earlier,

załadowali

they loaded

i ruszyli do pokoju,

and they headed to the room,

w którym byli rodzice.

in which the parents were.

Eric zeznał, że naprawdę wierzył,

Eric testified that he truly believed,

że go zabiją.

that they will kill him.

Mimo, że te wypowiedzi

Although these statements

były dosyć szokujące,

were quite shocking,

to jednak z boku

It, however, is from the side.

sprawiały wrażenie

made an impression

takich trudnych do uwierzenia.

so hard to believe.

Zwłaszcza, gdy wypowiadał

Especially when he spoke.

je 22-letni mężczyzna.

He is a 22-year-old man.

To, co było

What was

zastanawiające, to to, że

it's intriguing that

w pewnym momencie skupiono się

At one point, the focus was placed.

na seksualności Erika.

on Erik's sexuality.

Tak, jakby miała

As if she were to have.

jakiekolwiek znaczenie w kwestii tego procesu.

any significance in the matter of this process.

Wskazywano na to,

It was indicated that,

że byli świadkowie,

that there were witnesses,

którzy twierdzili, że ten jest

who claimed that this one is

bardziej zainteresowany mężczyznami.

more interested in men.

Ale sędzia ostatecznie

But the judge ultimately

odrzucił tę kwestię

he rejected this issue

i nakazał porzucenie

and commanded abandonment

dalszej dyskusji w tym temacie.

further discussion on this topic.

Im dłużej

The longer.

Eric zeznawał, tym bardziej

Eric testified, especially.

było widać, że

it was evident that

jego wypowiedzi są niespójne.

His statements are inconsistent.

Bardzo łatwo

Very easy.

prokuratura była w stanie to wykazać.

The prosecution was able to demonstrate this.

Trochę więc

So a little bit then

wyglądało na to, że

it seemed that

mężczyzna był słabym ogniwem

the man was the weak link

obronę. I być może to było

defense. And perhaps it was

powodem, dla którego jego

the reason why his

prawniczka nie była zadowolona

the lawyer was not happy

z jego zeznań.

from his testimony.

W kolejnych dniach obrona

In the coming days, the defense

próbowała udowodnić, że

she tried to prove that

bracia naprawdę mogli wierzyć

the brothers could really believe

w to, że ich życie było

in that their life was

w bezpośrednim niebezpieczeństwie.

in immediate danger.

Mimo, że ich rodzice

Although their parents

nie byli uzbrojeni.

they were unarmed.

W tym celu powołano różnych ekspertów,

To this end, various experts were appointed,

między innymi psychologów.

among others psychologists.

Jeden z nich

One of them

zeznawał, że mogła to być

he testified that it could have been

tak zwana wyuczona bezradność.

the so-called learned helplessness.

Do tego

To that.

ekspert dodał, że nie miał

The expert added that he did not have.

wątpliwości, że Hosea i Kitty

Doubts that Hosea and Kitty

znęcali się psychicznie nad swoimi

they psychologically tormented their own

synami.

sons.

Podkreślił także to, że

He also emphasized that

w braciach dominowała

dominated in the brothers

naiwność. Oraz,

naivety. And,

że zaskakujące było to, że

that it was surprising that

mimo ich trudnej relacji z ojcem,

despite their difficult relationship with their father,

obaj darzyli go

they both cherished him

szacunkiem i miłością.

with respect and love.

Na sali

In the hall

pojawiła się także rodzina Kitty.

Kitty's family also showed up.

Mimo, że

Although

wcześniej część członków rodziny

earlier some family members

Laila i Erika

Laila and Erika

zwłaszcza od strony ojca była

especially from the father's side was

po ich stronie, to rodzina

On their side, it's family.

od strony Kitty miała już

from Kitty's side, she already had

inne zdanie.

another sentence.

Uważała, że bracia

She believed that the brothers

faktycznie mogli zabić z powodu

they could have actually killed because of

chciwości.

greed.

Brat Kitty twierdził,

Kitty's brother claimed,

że jego siostra na pewno

that his sister definitely

nie znęcała się nad swoimi dziećmi.

She did not abuse her children.

I, że miał

And that he had

wrażenie, że po prostu w domu

the impression that you’re simply at home

brakło dyscypliny.

There was a lack of discipline.

Podczas procesu

During the process

zaprezentowano także fragmenty

fragments were also presented.

taśm.

tape

Oczywiście tylko te, na które

Of course only those that

wcześniej sędzia zezwolił.

Earlier, the judge allowed it.

Można było usłyszeć,

One could hear,

jak Lail opowiada

how Lail tells

o powodach, przez które

about the reasons why

jego rodzice zostali zabici.

His parents were killed.

To, co

That, what

też bardzo szokowało, to to,

it was also very shocking, that,

jak beznamiętnie o tym

how apathetically about it

opowiadał. Takim

he was telling. Such a

monotonnym głosem.

in a monotone voice.

Natomiast na taśmie

However, on the tape.

nie było nic o wykorzystywaniu

there was nothing about exploitation

seksualnym.

sexual.

Z nagroń wynikało tylko to, że

The recordings only indicated that

Jose musiał zostać zabity, ponieważ

Jose had to be killed because

kontrolował życie braci

he controlled the brothers' lives

i był złym mężem.

and I was a bad husband.

Z kolei, jeśli chodzi

On the other hand, as for

o Erika, to on nic nie mówił.

Oh Erika, he didn't say anything about it.

W tle było tylko słychać jego

In the background, you could only hear him.

płacz.

cry.

Ale oczywiście nie było

But of course, it wasn't.

tak, że nikt nie był

so that no one was

w stanie potwierdzić wersji braci.

in a position to confirm the brothers' version.

Bo na sali,

Because in the hall,

pojawiła się ich kuzynka Diane,

their cousin Diane appeared,

która powiedziała, że faktycznie,

who said that indeed,

jak w 1976

like in 1976

roku przebywała

spent the year

w domu rodziny Menendez,

at the Menendez family's home,

to wtedy Lail jej się zwierzył, że

it was then that Lail confessed to her that

ojciec go krzywdzi.

his father is hurting him.

Miał mieć wtedy 8 lat.

He was supposed to be 8 years old then.

Kobieta dodała również,

The woman also added,

że przekazała te informacje

that she conveyed this information

jego matce, ale ta

his mother, but she

nie uwierzyła.

She didn't believe.

Wzięła stronę męża, a swoje własne

She took her husband's side, and her own.

dziecko oskarżyła o kłamstwo.

the child accused of lying.

Obrona ściągnęła,

The defense pulled down.

jeszcze jednego kuzyna braci,

another cousin of the brothers,

Andy'ego, który także

Andy, who also

powiedział, że z kolei Erik

he said that in turn Erik

opowiedział mu o wykorzystywaniu

he told him about the exploitation

seksualnym przez własnego ojca.

sexually abused by his own father.

Jako podbicie

As an additional benefit

tych zeznań,

those testimonies,

Obrona jeszcze przedstawiła zdjęcia

The defense also presented photos.

części intymnych Laila

Laila's intimate parts

i Erika, które zostały

and Erika, who remained

rzekomo zrobione przez ich ojca, gdy byli

allegedly done by their father when they were

dziećmi.

children.

Co ciekawe, wezwano także gospodynię

Interestingly, the hostess was also summoned.

domową, która pracowała dla rodziny

a housekeeper who worked for the family

i przebywała w rezydencie.

and stayed in the residence.

Od poniedziałku do piątku

From Monday to Friday

kobieta zeznała, że

the woman testified that

nigdy nie była świadkiem

she has never been a witness

żadnego nieodpowiedniego

not inappropriate

zachowania rodziców względem

parents' behavior towards

dzieci, ani też nie miała

children, nor did she have

takiego poczucia, że tym chłopcom

such a feeling that these boys

dzieje się jakaś krzywda.

Some injustice is happening.

Było to jedno

It was one.

z ostatnich zeznań przed mowami

from the latest testimonies before the speeches

końcowymi. Każdy

final. Each

dzień procesu był śledzony przez

the day of the trial was monitored by

miliony osób, a to, co rozgrywało

millions of people, and what was unfolding

się na sali, czasami przypominało

in the room, sometimes it resembled

jakiś serial, więc jego

some series, so his

widzowie z niecierpliwością czekali

the audience waited eagerly

na kolejne zwroty akcji.

to the next plot twists.

A te, jak pewnie dostrzegliście,

And these, as you have probably noticed,

przychodziły właściwie co chwilę.

They were actually coming all the time.

Trochę to wyglądało

It looked a bit like that.

jak takie odbijanie piłeczki

It's like playing ping pong.

między prokuraturą a obroną.

between the prosecution and the defense.

Miało się poczucie,

There was a feeling,

że wszystkie chwyty dozwolone.

that all tricks are allowed.

Kolejnym

Next

takim ważnym punktem był moment,

such an important point was the moment,

w którym sędzia zwrócił się

in which the judge addressed

do ławy przysięgłych i

to the jury and

zasugerował, właściwie

suggested, actually

nakazał, aby odrzucili kwestię,

he ordered to dismiss the issue,

uniewinnienia.

acquittals.

Ponieważ jego zdaniem nie było

Because in his opinion, there was not.

na ten temat dowodów,

on this subject of evidence,

jedynie mogą rozważać

can only consider

werdykt o nieumyślnym spowodowaniu śmierci.

verdict of involuntary manslaughter.

Prokurator

Prosecutor

był bezpośredni.

He was straightforward.

Zaczął od tego, że nie jest to

He started by saying that it is not

skomplikowany przypadek.

complicated case.

Mówiąc o małżeństwie

Speaking about marriage

Menendez, powiedział, że ci oglądali

Menendez said that you were watching.

telewizję i zostali zamordowani

they were watching television and were murdered

przez własnych synów.

by their own sons.

A ich motywacją miały być

And their motivation was supposed to be

pieniądze.

money.

Prokurator sugerował, że byli

The prosecutor suggested that they were.

rozpieszczeni i zachowywali się

spoiled and behaved

jak pępki świata.

like the belly buttons of the world.

Zasugerował też, że

He also suggested that

bracia wymyślili

the brothers invented

historię o wykorzystywaniu seksualnym

the story of sexual exploitation

i w kontekście osób,

and in the context of individuals,

które przeżyły to naprawdę,

which really survived it,

taka linia obrony powinna być

such a line of defense should be

przestępstwem.

crime.

Oskarżyciel domagał się więc

The prosecutor therefore demanded

kary śmierci.

death penalty.

Jeśli chodzi o obronę, tu

As for defense, here

wydarzyło się coś zaskakującego.

Something surprising happened.

Do tej pory,

So far,

bracia byli traktowani równo.

The brothers were treated equally.

W sensie, że ich udział w tej zbrodni

In the sense that their involvement in this crime

był równy.

he was equal.

Teraz nagle obrończyni wyłamała się

Now suddenly the defender has broken away.

i zaczęła sugerować, że

and she started suggesting that

dowody w tej sprawie

evidence in this matter

nie wskazują na to, że Erik

do not indicate that Erik

zabił kogokolwiek.

killed anyone.

Mimo tego, rozłamu wciąż

Despite this, the split still...

było podkreślane, jak rodzice

It was emphasized how parents

wpłynęli na swoich synów

they influenced their sons

i do czego ich doprowadzili.

and what they have brought them to.

Obrona zakończyła

The defense has concluded.

swoją przemowę

your speech

taką prośbą,

such a request,

do ławy przysięgłych, żeby po prostu

to the jury, just to

podeszli do tego zdroworozsądkowo.

They approached it pragmatically.

Teraz decyzja

Now the decision.

należała do ławy przysięgłych.

she belonged to the jury.

I wcale nie było to

And it wasn't at all.

takie proste. Ogólnie

so simple. Generally

mogli uznać braci za winnych

They could have found the brothers guilty.

morderstwa pierwszego stopnia,

first-degree murder,

mogli ich uznać za winnych

they could have been found guilty

morderstwa drugiego stopnia,

second-degree murder,

albo mogli ich uznać

or they could have recognized them

za winnych nieumyślnego spowodowania

for those guilty of unintentional causing

śmierci. Jeśli chodzi

death. As for

o ich zarzuty, no to było

about their accusations, well that was

morderstwo Hose, morderstwo Kitty,

murder of Hose, murder of Kitty,

i zarzut spisku w celu

and the charge of conspiracy to

popełnienia morderstwa.

committing murder.

Ława przysięgłych obradowała

The jury deliberated.

16 dni.

16 days.

W końcu 13 stycznia

Finally, January 13.

1994 roku

1994 year

ogłosiła, że utknęła

she announced that she was stuck

i przysięgli

and they swore

nie są w stanie osiągnąć porozumienia.

they are unable to reach an agreement.

Wrócili ponownie

They returned again.

na obradę i po 24

for the meeting and after 24

dniach sytuacja się powtórzyła.

The situation repeated itself in a few days.

W związku z czym

In connection with which

sędzia ogłosił, że

the judge announced that

proces jest nierozstrzygnięty.

the process is undecided.

Tak zwany mistials.

The so-called mistial.

W pewnym sensie było to

In a way, it was.

zwycięstwo obrony,

victory of the defense,

ale prokuratura nie zamierzała się

but the prosecution did not intend to

poddać.

to submit.

I tak przy okazji, jeśli chodzi o

By the way, if it comes to

ławę przysięgłych Lila, to

the jury Lila, that

trzy osoby zagłosowały

Three people voted.

za tym, że popełnił

behind that he committed

morderstwo pierwszego stopnia,

first-degree murder,

a jeśli chodzi o Erika, to było

And when it comes to Erik, it was.

pięć takich osób.

five such people.

Czyli dosyć zaskakujący wynik,

So quite a surprising result,

bo wydawało się, że to

because it seemed that it

Lile jest tym w cudzysłowie

Lile is in quotes.

gorszym i w przypadku

worse and in the case of

jego osoby będzie dużo mniej wątpliwości.

There will be much less doubt about his person.

A jednak okazało się,

And yet it turned out,

że nie.

that not.

Oznaczało to, że proces

It meant that the process

musi ruszyć od nowa.

It must start over.

I rozpoczął się 28 lutego

And it began on February 28.

1995 roku.

1995 year.

Tym razem postanowiono,

This time it was decided,

że będzie to już mniej medialne.

that it will be less media-oriented.

W związku z czym sędzia nie

As a result, the judge does not

wpuścił kamer na salę sądową.

He allowed a camera into the courtroom.

Tym razem

This time

obaj bracia byli sądzeni przez

both brothers were judged by

jedną ławę przysięgłych.

one jury bench.

Sędzia ograniczył także

The judge also limited

liczbę zeznań i biegłych.

the number of testimonies and experts.

Zwłaszcza tych, którzy mieli się wypowiadać

Especially those who were supposed to speak out.

w kontekście wykorzystywania seksualnego

in the context of sexual exploitation

braci.

brothers.

Sprawiło to, że trochę zmienił się

It made him change a little.

kierunek sprawy.

direction of the case.

I co też dosyć zaskakujące,

And what's also quite surprising,

sędzia nie pozwolił ławie przysięgłych

The judge did not allow the jury.

na rozpatrywanie kwestii

for considering the issue

nieumyślnego spowodowania śmierci.

involuntary manslaughter.

Tym razem państwo

This time, the state.

reprezentowali nowi prokuratorzy.

They were represented by new prosecutors.

Jednym z nich

One of them

był David Hon, zastępca prokuratora

David Hon was the deputy prosecutor.

okręgowego w Los Angeles,

district court in Los Angeles,

który miał 18 lat

who was 18 years old

doświadczenia.

experiences.

Mężczyzna spędził 2,5 roku

The man spent 2.5 years.

na obmyśleniu strategii,

on planning the strategy,

która przysłużyłaby się do opalenia

which would contribute to tanning

argumentów obrony.

defense arguments.

Co ciekawe, ta sama

Interestingly, the same

prawniczka nadal reprezentowała

the lawyer continued to represent

Erika, ale tym razem została

Erika, but this time she stayed.

opłacona przez podatników,

paid for by taxpayers,

ponieważ bracia już nie mieli pieniędzy,

because the brothers no longer had any money,

co potwierdził Sąd Najwyższy

which was confirmed by the Supreme Court

Hrabstwa Los Angeles.

Los Angeles County.

Z kolei Laila,

On the other hand, Laila,

reprezentował inny

represented another

prawnik, tym razem wybrany

lawyer, this time chosen

przez Biuro Obrońcy Publicznego

by the Public Defender's Office

i miała to być jego ostatnia

and it was supposed to be his last one

sprawa przed odejściem na emeryturę.

the matter before retirement.

11 października

October 11th

1995 roku

in the year 1995

rozpoczęły się oświadczenia wstępne.

Preliminary statements have begun.

Wtedy też właśnie sędzia

At that moment, the judge also...

wytłumaczył swoją decyzję, dlaczego

he explained his decision, why

proces nie będzie transmitowany w telewizji.

The trial will not be broadcast on television.

Jego zdaniem

In his opinion

było spore ryzyko,

there was a considerable risk,

zbyt duże, że

too big that

przysięgli będą narażeni na informacje

jurors will be exposed to information

i komentarze na temat sprawy

and comments on the matter

poza salą sądową.

outside the courtroom.

Mówiłam też o ograniczeniu

I also talked about the limitation.

liczby świadków i wyglądało

the number of witnesses and it looked

to tak, że podczas pierwszego

It's like this, that during the first

procesu zeznawało 101 osób,

101 people testified in the process,

a teraz podczas drugiego

and now during the second

miało to być 64

it was supposed to be 64

świadków.

witnesses.

Cały proces trwał

The whole process took.

23 tygodnie i tym razem

23 weeks and this time

już bardziej przypominał

he resembled more

taki zwyczajowy proces w sprawie

such a customary process in the case

morderstwa.

murders.

Bo jak mówiłam, ten pierwszy

Because as I said, this first one.

raczej wyglądał jak taka

rather looked like such a

telenovela, serial, gdzie wszyscy

telenovela, series, where everyone

czekali na kolejne odcinki.

They were waiting for the next episodes.

Był bardzo medialny,

He was very media-friendly.

różne były takie medialne

there were various media types

zagrania, granie na emocjach,

manipulations, playing on emotions,

wyciąganie różnych takich

pulling out various things

informacji, które w zasadzie

information that basically

nie miały wpływu na sprawę,

did not have an impact on the matter,

ale jakoś na przykład obrażały

but somehow, for example, they were offensive

i obnażały świadków,

and exposed the witnesses,

żeby ich wytrącić z równowagi.

to throw them off balance.

Tym razem sędzia jednak

This time, however, the judge

uznał, że nie pozwoli na powtórkę.

he concluded that he would not allow a повторка.

Prokurator

Prosecutor

bardzo uważnie przeanalizował

he analyzed very carefully

błędy swoich poprzedników

the mistakes of their predecessors

i uznał, że to, co

and he considered that what

położyło ten proces, to

it has laid this process down, then

zbyt takie błahe

too trivial

odniesienie się do zarzutów braci

reference to the allegations of the brothers

o lata

about the years

ich fizycznego, emocjonalnego

their physical, emotional

i seksualnego wykorzystywania.

and sexual exploitation.

Wtedy

Then

podczas tego pierwszego procesu

during this first trial

prokuratura uznała, że

the prosecution determined that

ławnicy też pominą

the jurors will also be omitted

te zarzuty.

these accusations.

Ale tak nie było,

But it wasn't like that,

bo wielu przysięgłych uwierzyła, że

because many jurors believed that

bracia byli ofiarami.

the brothers were victims.

Dlatego, żeby tego

Therefore, to do this

uniknąć, tym razem prokurator

avoid, this time the prosecutor

zatrudnił odpowiednich ekspertów.

employed the appropriate experts.

Przedstawił też

He also presented.

nową teorię na temat tego,

a new theory about this,

w jaki sposób dokonano morderstwa.

how the murder was committed.

Oskarżyciel uznał

The prosecutor acknowledged.

także, że nie będzie

also, that it will not be

wzywał na świadka doktora Oziela,

called Dr. Oziel as a witness,

że tylko oprze się na jego taśmach.

that he will only lean on his tapes.

Przy pierwszym

At the first

procesie w pewnym sensie była to porażka,

in a way it was a failure,

bo obrona wzięła sobie

because the defense took itself

za cel, aby zdyskredytować tego

in order to discredit this

świadka i były wyciągane

"witness and were being drawn out"

na niego wszystkie brudy.

All the dirt on him.

Żeby to dokładnie opisać,

To describe it accurately,

to bardzo długo bym wam musiała opowiadać,

I would have to tell you for a very long time,

ale chciałam to zaznaczyć,

but I wanted to point that out,

że właśnie to był jeden z takich

that it was exactly one of those

bardziej problematycznych świadków,

more problematic witnesses,

mimo że bardzo ważnych.

even though they are very important.

Bo to on w końcu zdobył zaufanie braci

Because it was he who finally gained the trust of the brothers.

i usłyszał ich historię.

And he heard their story.

Ale że sam trochę

But a little by yourself.

namieszał, narobił sobie

He mixed things up, got himself into trouble.

kłopotów, były te oskarżenia, o których

troubles, there were those accusations about which

wam mówiłam, że działał nieetycznie,

I told you that he acted unethically,

to też był

that was too

takim słabym punktem.

such a weak point.

Nie zmieniła się jednak

It hasn't changed, however.

motywacja. Prokurator dalej

motivation. The prosecutor continues.

wskazywał na to, że bracia

pointed out that the brothers

byli motywowani chciwością.

They were motivated by greed.

Na co poparcie miało być

What was it supposed to be in support of?

to, że już po 24 godzinach,

that it has already been 24 hours,

jak ich rodzice

like their parents

zostali zamordowani,

they were murdered,

zgłosili się do prawnika, aby dowiedzieć się,

they contacted a lawyer to find out,

ile teraz będą mieli pieniędzy.

How much money will they have now?

Jeśli chodzi

As for...

o obronę, to w kwestii

about the defense, it's a matter of

prawnika, prawniczka miała

lawyer, female lawyer had

w zasadzie tę samą argumentację,

essentially the same argumentation,

że oni już wpadli w takie

that they have already fallen into such

otępienie, że nie działali

dementia, that they did not act

racjonalnie, że lata

rationally, that it flies

prześladowań, wykorzystywań,

persecutions, exploitations,

nadużyć sprawiły, że

the abuses caused that

czuli się bezsilni.

They felt helpless.

Z kolei obrońca, Laila,

On the other hand, the defender, Laila,

powiedział, że bracia wierzyli, iż

he said that the brothers believed that

ich rodzice mają nadprzyrodzone moce

their parents have supernatural powers

i wiedzą wszystko.

and they know everything.

Że czuli się osaczeni, kontrolowani,

That they felt trapped, controlled,

że musieli działać tak, jak oni

that they had to act as they did

chcieli, bo inaczej byłyby kłopacy.

They wanted to, because otherwise there would be problems.

Co ciekawe, wskazał także

Interestingly, he also pointed out

na argument, że bracia

to the argument that the brothers

nie mogli być motywowani

they could not be motivated

chciwością, dlatego, że w tamtym

greed, because in that

czasie mieli żyć w przeświadczeniu,

they were to live in the belief that,

że rodzice już dawno ich

that their parents have long since...

wydzieciczyli, więc i tak

They would make it, so anyway.

by się nic im nie należało.

so that nothing would be due to them.

Następnie prokuratura

Next, the prosecution

przedstawiła dowody.

presented evidence.

Były to taśmy doktora Oziela

These were the tapes of Dr. Oziel.

oraz nagranie z dyspozytorem

and a recording with the dispatcher

numeru 911.

number 911.

Potem powołano

Then they convened.

świadków i

witnesses and

w zasadzie te zeznania były bardzo

Basically, these testimonies were very...

podobne, bo też właściwie

similar, because also actually

co takiego nowego miałyby mówić

What new things would they have to say?

te osoby.

these people.

Okazało się też, że prokurator ustalił,

It also turned out that the prosecutor determined,

iż podczas pierwszej rozprawy

that during the first hearing

nie wezwano na świadka koronera,

the coroner was not called as a witness,

dlatego, że nie był pewny

because he was not sure

co do tego, ile

as for that, how much

strzałów oddano.

Shots were fired.

Były to jakieś teorie, założenia,

These were some theories, assumptions,

ale łatwo można było to podważyć.

but it could easily be challenged.

W związku z tym

In connection with this

ściągnął nowego eksperta, który

he brought in a new expert who

zrekonstruował strzelaninę

reconstructed the shooting

i oczywiście miał być tego pewny,

and of course, he was supposed to be sure of it,

więc była to nowa,

so it was new,

mocna argumentacja.

strong argumentation.

Ekspert do tego przygotował

The expert prepared this.

odpowiednie manekiny

appropriate mannequins

i na nich pokazał, jak ta strzelanina

And on them, he showed how the shooting was done.

wyglądała.

she looked.

To też bardziej zobrazowało

It also illustrated it better.

to ławie przysięgłych.

to the jury.

Inny ekspert

Another expert

z kolei był w stanie zrekonstruować

in turn, he was able to reconstruct

to wszystko w wersji komputerowej

it's all in computer version

i także

and also

przedstawiono to ławnikom.

It was presented to the jurors.

Na tej podstawie

Based on this