Odcinek 21: Gdańska wigilia sprzed stu lat

Muzyka

Music

Nazywam się Michał Ślubowski, a Wy słuchacie podcastu Historia Gdańska dla Każdego.

My name is Michał Ślubowski, and you are listening to the podcast History of Gdańsk for Everyone.

Odcinek 21. Gdańska Wigilia sprzed 100 lat.

Episode 21. Gdańsk Christmas Eve from 100 years ago.

Gdańsk

Gdańsk

Gdańsk tonął w bladoszarem, konającym, chorym świetle późnej, już bezkrwistej jesieni.

Gdańsk was drowning in a pale gray, dying, sickly light of late, already bloodless autumn.

Jednak na kilka dni przed Wigilią zerwał się wiatr, a raczej, cytuję, zimne, trupie tchnienie przebiegło przez miasto.

However, a few days before Christmas Eve, the wind picked up, or rather, I quote, a cold, deathly breath passed through the city.

Później spadł śnieg, który pokrył bielą cały Gdańsk.

Later, snow fell, covering all of Gdańsk in white.

Wraz ze śniegiem nadciągnął siarczysty mróz.

With the snow came a biting frost.

Kupno prezentu na ostatnią chwilę? Żaden problem.

Last-minute gift shopping? No problem.

W sklepie przy szerokiej 128 u pana Rosenbauma można było zakupić futro.

In the store at 128 Szeroka Street, Mr. Rosenbaum was selling fur.

Jeżeli ktoś miał ochotę na bardziej praktyczny prezent, maszyny do szycia można było znaleźć przy ulicy Grobla 1.

If someone was looking for a more practical gift, sewing machines could be found at 1 Grobla Street.

Dla tych, którym leżało na sercu zdrowie bliskich, zostawał zakup środka odżywczego Maltopol, który wyrabiano w kartuskiej fabryce wyrobów słodowych.

For those who cared about the health of their loved ones, there was the option to purchase the nutritional product Maltopol, which was produced at the malt product factory in Kartuz.

Cudowny środek pomagał na płuca inwestycji.

The wonderful remedy helped with the lungs of the investment.

Kolejny środek pomagał na nieustrawność, a według reklamy był niezbędny dla chudych, kobiet, karmiących matek i starzejących się osób.

Another remedy helped with incontinence, and according to the advertisement, it was essential for thin people, women, nursing mothers, and aging individuals.

W drogerii Zygmunta Bulińskiego przy Kaszubskim Targu 1 można było zakupić perfumy.

At Zygmunt Buliński's drugstore at Kaszubski Targ 1, perfumes could be purchased.

Dla pań polecano m.in. zapach Mysticum, aparaty i przybory fotograficzne oraz artykuły gumowe.

For women, fragrances such as Mysticum, cameras and photographic equipment, as well as rubber products were recommended.

W niedalekim sąsiedztwie księgarnia Ruch, znajdująca się przy Kaszubskim Targu 21, polecała książki w dużym wyborze na gwiazdkę.

In the nearby vicinity, the Ruch bookstore, located at Kaszubski Targ 21, recommended a wide selection of books for Christmas.

Oraz zabawki, cytuję, w artystycznym wykonaniu o wybitnie polskim charakterze.

And toys, I quote, in artistic execution with a distinctly Polish character.

Dzisiaj po Kaszubskim Targu nie ma prawie śladu.

Today, there is almost no trace of the Kashubian Market.

To rejon, w którym znajduje się dzisiaj Hotel Skandik.

This is the area where the Skandik Hotel is located today.

Jakie to były zabawki?

What kind of toys were they?

Światło na tą sprawę rzuca artykuł z 21 grudnia, który opisywał młodą gałąź polskiego przemysłu, czyli produkcję zabawek.

The article from December 21 sheds light on this matter, describing a young branch of the Polish industry, namely toy production.

Polecano lalki przebrane w stroje krakowianek i lublinianek oraz tzw. lalki polskie.

Dolls dressed in the costumes of Cracovians and Lublin women, as well as the so-called Polish dolls, were recommended.

Produkowane w paryskiej pracowni.

Produced in a Parisian workshop.

Pani Stefani Łazarskiej, malarki, która swoją inicjatywę prowadziła wspólnie z Marią Gorecką, córką Adama Mickiewicza.

Mrs. Stefania Łazarska, a painter, who carried out her initiative together with Maria Gorecka, the daughter of Adam Mickiewicz.

Wśród innych zachwalanych podarków znalazły się zabawki drewniane, smoki wawelskie, pawie, ptaki domowe, pluszowe zwierzęta, gry towarzyskie o motywach polskich oraz meble dla lalek.

Among other praised gifts were wooden toys, Wawel dragons, peacocks, domestic birds, plush animals, board games with Polish themes, and furniture for dolls.

Na gdańskie dzieci czekały również inne atrakcje, chociaż mniej patriotyczne.

There were also other attractions waiting for the children in Gdańsk, although less patriotic.

W Wigilię na deskach Teatru Miejskiego wystawiano sztukę Podróż Piotrusia na Księżyc na podstawie książki Gerda von Basewica z muzyką na żywo.

On Christmas Eve, the play "Peter's Journey to the Moon," based on the book by Gerd von Basewica with live music, was performed at the Municipal Theatre.

Gdańsk w okresie świątecznym oferował wiele rozrywek również dla dorosłych.

Gdańsk during the holiday season offered many entertainments also for adults.

W kinie Odeon przy Wałach Jagiellońskich 14 można było zobaczyć wielki program świąteczny.

At the Odeon cinema at Wały Jagiellońskie 14, a grand holiday program could be seen.

Jego najważniejszym punktem był film Friedricha Zelnika Zmartwychwstanie Katiusza Masłowa.

His most important point was Friedrich Zelnik's film Resurrection of Katusha Maslowa.

Podstawie powieści Lwa Tołstoja.

Based on the novel by Leo Tolstoy.

Tytułową rolę odgrywała gwiazda niemieckiego kina niemego Lea Mara.

The title role was played by the star of German silent cinema, Lea Mara.

Pod tym przydomkiem kryła się aktorka Aleksandra Gudowiczówna, prywatnie żona reżysera.

Under this nickname was the actress Aleksandra Gudowiczówna, privately the wife of the director.

Z kolei w kinie przy ulicy Elżbytańskiej zapraszano na herbatkę z tańcami oraz, cytuję,

Meanwhile, at the cinema on Elżbytańska Street, they invited people for tea with dancing and, I quote,

koncerty uroczystościowe w przystrojonych świątecznie ubikacjach z wzmocnioną orkiestrą.

ceremonial concerts in festively decorated restrooms with a strengthened orchestra.

Muzyka

Music

Nie oznacza to oczywiście muzyki.

It does not obviously mean music.

W toalecie słowo ubikacja oznaczało kiedyś pomieszczenie.

In the restroom, the word "toilet" used to mean a room.

Jeżeli jednak herbata nie była odpowiednim napojem do tańców,

However, if tea was not the right drink for dancing,

hotel Reischauf naprzeciwko dworca głównego chwalił się wykwintną winiarnią i eleganckim barem,

Hotel Reischauf, opposite the main station, boasts an exquisite wine cellar and an elegant bar.

do którego można było zajść na hiszpańskie występy śpiewacze i taneczne,

to which one could go for Spanish singing and dancing performances,

balety domowe oraz wybór smakołyków kuchni amerykańskiej.

home dances and a selection of American cuisine treats.

Z kolei w lokalu przy Ogarny 96 zaproponowano sketch i pantomimę

On the other hand, a sketch and pantomime were proposed at the venue on Ogarny 96.

Mikołaja Griniewskiego o tytule

Mikołaj Griniewski about the title

Na Sylwestra przewidziano nieco bardziej pikantny program, mianowicie Noc w haremie.

On New Year's Eve, a slightly more provocative program is planned, namely Night in the Harem.

W wigilijnym numerze Gazety Gdańskiej poruszono również ważny problem społeczny

The Christmas edition of Gazeta Gdańska also addressed an important social issue.

w artykule zatytułowanym

in the article entitled

Cytuję

I quote

Mężczyzna wkrótce spotka się z zimnymi faktami statystyki, jaką właśnie wykończa dr Louise Stanley,

The man will soon confront the cold facts of the statistics that Dr. Louise Stanley is currently finishing.

nowa kierowniczka Federalnego Biura Ekonomii Domowej,

new director of the Federal Bureau of Domestic Economics,

pragnąca wyrazić w centach i dolarach, ile warta jest praca kobiety.

wanting to express in cents and dollars how much a woman's work is worth.

Statystyka wykaże, ile warta praca kobiety przy upieczeniu ciasta,

Statistics will show how much a woman's work is worth when baking a cake.

przy zrobieniu słoika konfitur lub przy przyszyciu guzika do koszuli.

when making a jar of jam or sewing a button onto a shirt.

Lecz gdy gospodyni domu wyjmie swą małą książeczkę i z ołówkiem w ręku obliczy mu,

But when the hostess takes out her little booklet and calculates with a pencil in hand,

ile warta praca, którą wykonała w przeciągu dnia, mężczyzna dopiero otworzy oczy.

How much is the work she did during the day worth, the man is just opening his eyes.

Wiemy, jak święta mieszkańcom Gdańska minęły równe 100 lat temu.

We know how the holidays were for the residents of Gdańsk exactly 100 years ago.

Dlatego ja w tym roku życzę wszystkim, aby za kilka dni można było napisać w gazetach

Therefore, this year I wish everyone that in a few days it will be possible to write in the newspapers.

i na portalach internetowych taką notatkę jak 27 grudnia 1923 roku.

and on internet portals such a note as on December 27, 1923.

Cytuję

I quote.

Święta minęły w Gdańsku cicho, spokojnie, bez wstrząśniń,

The holidays passed quietly and peacefully in Gdańsk, without any disturbances.

bez większych wrażeń, co by niepokoiły umysły i serca.

without any significant impressions that would disturb minds and hearts.

W poniedziałek, w święto wigilijne,

On Monday, on Christmas Eve,

światłami roziskrzona choinka zakryła całą mizerię żywota,

the tree glittering with lights covered all the misery of life,

a przy opłatku opadła na dno kielicha wrażeń wszelka gorycz.

And with the wafer, all bitterness fell to the bottom of the cup of sensations.

Bóle, smutki, żądze i zawiści zgładziła ta cicha,

The pains, sorrows, desires, and envies were extinguished by this quiet,

pełna przedziwnego majestatu noc Bożego Narodzenia.

a night of Christmas, full of strange majesty.

I w jakimś skupieniu, w jakimś odrodzeniu,

And in some concentration, in some revival,

myśli i ducha mijały dwa po sobie następujące dni.

Two days followed one after the other in thoughts and spirit.

Pytania bądź uwagi piszcie do mnie na adres mailowy.

Please send any questions or comments to my email address.

Wszystkie informacje dotyczące podcastu,

All information regarding the podcast,

transkrypcje odcinków, kontakt, materiały ikonograficzne

transcripts of episodes, contact, iconographic materials

znajdziecie na stronie gedanarium.pl w zakładce Historia Gdańska dla Każdego.

You will find it on the website gedanarium.pl under the History of Gdańsk for Everyone tab.

Jeżeli podoba Wam się ten projekt,

If you like this project,

gorąco zachęcam do wystawiania oceny w aplikacjach, w których słuchacie podcastu,

I strongly encourage you to leave a rating in the apps where you listen to the podcast.

zasubskrybowania kanału na YouTubie

subscribing to the channel on YouTube

i możecie również polecić Historie Gdańska dla Każdego znajomym, przyjaciołom czy rodzinie.

And you can also recommend "The History of Gdańsk for Everyone" to friends, acquaintances, or family.

To najlepszy sposób, aby dotrzeć do nowych,

It's the best way to reach new,

nowych słuchaczy.

new listeners.