#63 Szafir - kamień urodzinowy września

Produkcja oryginalna Earborne Media.

Original production by Earborne Media.

Dzięki za oglądanie!

Thanks for watching!

Szafir to kamień urodzinowy września i kamień, który jest przypisany też wedle różnych tradycji i praktyk do 5 i do 45 rocznicy ślubu.

Sapphire is the birthstone of September and also a stone associated with various traditions and practices for the 5th and 45th wedding anniversaries.

Kolor szafirów jest spowodowany przez prywiatki śladowe, które występują w całej strukturze minerału.

The color of sapphires is caused by trace impurities that are present throughout the mineral's structure.

Dla przykładu, żelazo i tytan nadają klasyczny niebieski odcień, chrom powoduje różowy kolor, więc jest różowy szafir, a żółte szafiry zawdzięczają swoją barwę dzięki atomom żelaza.

For example, iron and titanium give a classic blue hue, chromium causes a pink color, which is why there is pink sapphire, and yellow sapphires owe their color to iron atoms.

Termin szafir odnosi się zazwyczaj do niebieskiej odmiany, ale gdy szafiry występują w innych kolorach i nazywane są wtedy szafirami fantazyjnymi, no nie są takie fantazyjne.

The term sapphire usually refers to the blue variety, but when sapphires occur in other colors, they are called fancy sapphires, although they are not that fancy.

W sensie jakby z założenia i też praktyka plus to, jakie są rozporządzenia takich światowych organizacji mówią krótko, jeżeli w dokumentach jest napisane szafir i tyle, to z założenia jest to szafir niebieski.

In the sense that, by assumption and also by practice, plus the regulations of such world organizations say briefly, if the documents state sapphire and that's it, then by assumption it is a blue sapphire.

Każdy inny szafir o każdej innej barwie ma mieć dopisany kolejny wyraz.

Every other sapphire of every other color is to have another word added.

Jaka to jest?

What is it?

Jaki to jest kolor?

What color is that?

Jaka to jest barwa?

What color is it?

Szafiry zajmują dziewiąte miejsce w skali twardości minerałów wedle skali Mossa, co czyni je drugim najtwardszym naturalnym kamieniem szlachetnym.

Sapphires rank ninth on the Mohs scale of mineral hardness, making them the second hardest natural gemstone.

Zaraz po diamentach.

Right after the diamonds.

Diamenty mają dziesięć, szafiry mają dziewięć.

Diamonds have ten, sapphires have nine.

Rubiny też, bo rubiny też są odmianą koruntu, natomiast nie o rubinach.

Rubies too, because rubies are also a variety of corundum, but not about rubies.

O rubinach jest osobny odcinek.

There is a separate episode about rubies.

Osobny odcinek to jest odcinek lipcowy.

The separate episode is the July episode.

Celowo pominam tutaj moje zanity.

I deliberately omit my sanity here.

Ta twardość szafirów sprawia, że szafiry idealnie nadają się do codziennego noszenia biżuterii.

The hardness of sapphires makes them perfect for everyday jewelry wear.

Do codziennego...

To the daily...

Codziennego noszenia w pierścionkach i tak, tak.

Daily wear in rings and yes, yes.

Szafiry nadają się na zaręczyny idealnie.

Sapphires are perfect for engagement rings.

Szafiry były cenione od czasów starożytnych.

Sapphires have been valued since ancient times.

Szafiry mają głębokie powiązania z rodziną królewską.

Sapphires have deep connections with the royal family.

Przez ten błękit.

Through the blue.

Przez wieki szafir był kojarzony właśnie z królewskością, z romansem.

For centuries, sapphire has been associated with royalty and romance.

A w starożytnej Grecji, w starożytnym Rzymie, a także w starożytnej Persji wierzono, że chronią...

In ancient Greece, in ancient Rome, and also in ancient Persia, it was believed that they protect...

Szafiry właśnie chronią swoich noszących przed zazdrością i krzywdą.

Sapphires are currently protecting their wearers from jealousy and harm.

Szafir chroni przed zazdrością, tak?

The sapphire protects against jealousy, right?

Dzisiaj mógłby to być dobrym...

Today could be a good...

To jest slogan reklamowy.

This is an advertising slogan.

A szafiry wedle wierzeń i wedle tradycji, wedle przekazów historycznych symbolizowały też czystość i mądrość.

Sapphires, according to beliefs, traditions, and historical accounts, also symbolized purity and wisdom.

W średniowieczu duchowni nosili niebieskie szafiry, aby symbolizowały niebo.

In the Middle Ages, clergymen wore blue sapphires to symbolize the heavens.

A zwykli ludzie uważali, że klej nad ten przyciąga niebiańskie błogosławieństwa.

Ordinary people believed that glue attracts heavenly blessings.

W innych czasach i w innych miejscach ludzie nadawali szafirom moc strzeżenia czystości.

In other times and in other places, people attributed the power of guarding purity to sapphires.

Czystości?

Purity?

Zawierania pokoju między wrogami, wpływania na duchy i ujawniania sekretów wyroczni.

Making peace between enemies, influencing spirits, and revealing the secrets of the oracle.

I w rzeczywistości aż do XVII wieku szafiry były zarezerwowane,

And in fact, until the 17th century, sapphires were reserved,

tylko dla rodziny królewskiej i dla arcykapłanów.

only for the royal family and for the high priests.

Każdemu innemu śmiertelnikowi surowo zabraniano noszenie tego drogocennego kamienia.

Every other mortal was strictly forbidden to wear this precious stone.

To skojarzenie z szafirami z królewskością zostało jeszcze wzmocnione w 1981 roku,

The association of sapphires with royalty was further strengthened in 1981.

kiedy brytyjski książę Karol podarował Lady Diane Spencer pierścionek zaręczynowy właśnie z niebieskim szafirem.

When British Prince Charles gave Lady Diana Spencer an engagement ring with a blue sapphire.

I aż do swojej śmierci, do 1997 roku, księżna Diana, Lady Di, jak ją nazywano,

And until her death in 1997, Princess Diana, Lady Di, as she was called,

oczarowywała i urzekała świat.

She enchanted and captivated the world.

Bardzo często nosząc właśnie ten pierścionek.

Very often wearing this very ring.

Najsłynniejszy pierścionek zaręczynowy z Royal Blue szafirem należy obecnie do księżnej Kate.

The most famous engagement ring with a Royal Blue sapphire currently belongs to Duchess Kate.

Słowo o tym pierścionku.

A word about this ring.

To jest pierścionek z oszałamiającym, niebieskim szafirem, jako centralny kamień.

This is a ring with a stunning blue sapphire as the central stone.

A dookoła tego szafiru są diamenty.

And around that sapphire are diamonds.

Szafir jest cejloński.

The sapphire is Ceylonese.

Co wszystko razem ten ciemny, niebieski szafir, błyszczące białe diamenty.

What everything together this dark blue sapphire, shining white diamonds.

Wszystko to podkreśla jego królewskie piękno.

All of this emphasizes his royal beauty.

Uf!

Phew!

Szafir był uważany za niezwykły wybór dla Lady Di,

The sapphire was considered an extraordinary choice for Lady Di,

dlatego też, że został zaprezentowany jako pierścionek dla klientów w jednym z katalogów Gararda.

because it was presented as a ring for clients in one of Garard's catalogs.

A Garard to był jubiler królewski.

A Garard was a royal jeweler.

I dzięki czemu ten pierścionek stał się też dostępny dla ogółu społeczeństwa.

And thanks to that, this ring has also become available to the general public.

Bo zazwyczaj królewski pierścionek zaręczynowy był projektem niestandardowym,

Because usually a royal engagement ring was a custom design,

niedostępnym dla zwykłych ludzi.

inaccessible to ordinary people.

A jak wielu pamięta, księżna Diana była znana jako księżniczka ludu.

And as many remember, Princess Diana was known as the people's princess.

I to jest tylko dosłownie jeden przykład,

And this is just literally one example,

dlaczego miała taki przydomek.

Why did she have such a nickname?

I pierścionek z szafirem pomógł połączyć współczesne wydarzenia z historią i z baśniami.

And the ring with the sapphire helped to connect contemporary events with history and fairy tales.

Wrócę jeszcze do tych starożytnych wierzeń.

I will return to those ancient beliefs.

Według wierzeń perskich w starożytności,

According to ancient Persian beliefs,

ziemia miała spoczywać na ogromnym szafirze,

the earth was said to rest on a huge sapphire,

a odbicie jej światła nadawało niebubłękitny kolor.

and the reflection of her light gave a sky-blue color.

Intensywnie nasycone, jak semitne, rzadkie szafiry z Kaszmiru

Intensely saturated, like Semitic, rare sapphires from Kashmir.

wyznaczają standard dla koloru niebieskiego.

they set the standard for the color blue.

Niebieskie szafiry różnią się wielkością,

Blue sapphires vary in size,

a duże niebieskie szafiry są łatwiej dostępne niż duże rubiny.

Large blue sapphires are more readily available than large rubies.

Pamiętamy, rubin to też korunt.

We remember, ruby is also a corundum.

Natomiast to, że kamień jest duży, to dalej oznacza, że jest rzadki.

However, the fact that the stone is large still means that it is rare.

Natomiast tu mamy ten taki moment, w którym to, że są rzadkie,

However, here we have that moment when the fact that they are rare,

to i tak są łatwiej dostępne niebieskie szafiry niż rubiny.

So blue sapphires are still more readily available than rubies.

Szafir często jest też szlifowany w najróżniejsze kształty.

Sapphire is often cut into various shapes.

Natomiast często jest po prostu owal,

On the other hand, it is often just oval,

żeby wydobyć, pokazać najbardziej barwę.

to extract, to show the most vibrant color.

Szlif brylantowy jest w koronie,

The diamond cut is in the crown.

a szlif schodkowy jest w podstawie kamienia.

The chamfer is at the base of the stone.

Naturalne, nieogrzewane szafiry mają największe zapotrzebowanie,

Natural, unheated sapphires have the highest demand.

jest znacznie większe.

is much larger.

Jest największy popyt na nie.

There is the highest demand for them.

I podobnie jak diamenty, występują w naturze takie kamienie.

And just like diamonds, there are such stones in nature.

Syntetyczne szafiry tworzone są w laboratoriach od ponad 100 lat

Synthetic sapphires have been created in laboratories for over 100 years.

i istnieją na rynku ze względu na rzadkość i wysoki koszt tych naturalnych szafirów.

and they exist on the market due to the rarity and high cost of these natural sapphires.

Naturalnych i niepoprawianych szafirów.

Natural and unaltered sapphires.

Naturalne i raczej nieogrzewane szafiry występują w kilku barwach,

Natural sapphires, which are not typically heated, come in several colors,

z których niebieski jest najbardziej rozpoznawalnym i popularnym kolorem.

of which blue is the most recognizable and popular color.

A inne to jest żółty, fioletowy, pomarańczowy, różowy, brązowy czy zielony.

And the others are yellow, purple, orange, pink, brown, or green.

Ciekawostką dotyczącą szafirów jest też to,

An interesting fact about sapphires is that,

że niektóre z nich mogą zmieniać kolor, podobnie jak aleksandryt.

that some of them can change color, similar to alexandrite.

Szafiry to kamienie pleochroiczne, które wykazują różne odcienie barwy,

Sapphires are pleochroic stones that exhibit various shades of color.

różne kolory pod różnymi kątami, w zależności jak patrzymy na kamień.

Different colors at different angles, depending on how we look at the stone.

Bo pod wpływem słabego oświetlenia szafiry te mogą zmieniać swój niebieski wygląd

Because under weak lighting, these sapphires can change their blue appearance.

w świetle dziennym na fioletowo-niebieski, fioletowy lub nawet i czerwono-fioletowy.

In daylight to purple-blue, purple, or even red-purple.

I jest to specjalna interakcja między szafirem a źródłami światła.

And this is a special interaction between the sapphire and the light sources.

Konkretnie reakcja między absorpcją przez szafir określonych fal świetlnych

Specifically, the reaction between the absorption of certain light waves by sapphire.

a zmieniającym się widmem wyjściowym źródła światła,

and the changing output spectrum of the light source,

które powoduje te zmiany koloru niektórych szafirów.

which causes these color changes in some sapphires.

Ta gra koloru jest niezwykle hipnotyzująca.

This color game is incredibly mesmerizing.

Stąd też ten sam kamień wygląda często inaczej pod różnymi kątami.

That's why the same stone often looks different from various angles.

Pojawiają się też odcienie zielonkowo-niebieskie, fioletowo-niebieskie.

There are also shades of greenish-blue and purple-blue.

Wszystko jest to właśnie w tych niebieskich szafirach.

Everything is exactly in these blue sapphires.

Takie szafiry wydobywane są w różnych miejscach na świecie,

Such sapphires are mined in various places around the world.

w tym w Kambodży, Tenzanii, a nawet w Stanach Zjednoczonych.

in Cambodia, Tanzania, and even in the United States.

Te szafiry z możliwością zmiany barwy są wyceniane na podstawie intensywności zmiany koloru.

These color-changing sapphires are priced based on the intensity of the color change.

Jest skala jakby słaba, umiarkowana, silna zmiana.

There is a scale of weak, moderate, and strong change.

Istnieją również bezbarwne szafiry.

There are also colorless sapphires.

Inna ich nazwa to lełkoszafir.

Another name for them is bluefisher.

I te bezbarwne szafiry mogą być używane zamiast diamentów,

And these colorless sapphires can be used instead of diamonds,

ze względu na podobieństwo.

due to the similarity.

Może być to po prostu zamiennik diamentu, natomiast to nie jest imitacja.

It may simply be a substitute for a diamond, but it is not an imitation.

To jest po prostu użycie innego minerału, innego kamienia szlachetnego,

This is simply the use of a different mineral, a different gemstone.

który może wyglądać, natomiast nie jest diamentem.

which may look like it, but is not a diamond.

Jeszcze jedna ciekawostka odnośnie barwy, odnośnie kolorowego szafiru.

Another interesting fact about color, regarding colored sapphire.

Jest jeszcze taki szafir, który się nazywa,

There is also such a sapphire that is called,

Padparadza.

Padparadscha.

Szafir Padparadza, czyli szafir o wyjątkowo pomarańczowo-różowym kolorze.

Padparadscha sapphire, which is a sapphire with a uniquely orange-pink color.

I Padparadza oznacza kwiat lotosu w języku synegaleski.

In Senegalese, Padparadza means lotus flower.

A ten język używany jest na Sri Lance, jak już możesz się domyślić.

This language is used in Sri Lanka, as you might guess.

Takie kamienie są wydobywane na Sri Lance.

Such stones are mined in Sri Lanka.

I te kamienie ze Sri Lanki początkowo były jedynymi, które były oznaczone tą nazwą handlową.

These stones from Sri Lanka were initially the only ones marked with that trade name.

Natomiast nie sposób powiedzieć, ile takich Padparadza zostało przesianych

However, it is impossible to say how many such Padparadschas have been filtered.

z żwiru rzecznego Sri Lanki na przestrzeni dziejów.

from the river gravel of Sri Lanka throughout the ages.

Mieszkańcy Sri Lanki mają wątpliwości, że to jest jedyny kamień, który się nazywa.

The residents of Sri Lanka have doubts that this is the only stone that is called that.

Szafiry mają szczególny sentyment do tego koloru, który tradycyjnie kojarzony jest z ich krajem.

Sapphires have a particular sentiment towards this color, which is traditionally associated with their country.

Mając tak bogatą historię, szafir przyjął wiele znaczeń na przestrzeni wieków,

With such a rich history, the sapphire has taken on many meanings over the centuries,

jak można by się było spodziewać tego.

As one could expect it.

Kultury z każdego zakątka świata przypisały szafirowi różne mistyczne znaczenia.

Cultures from every corner of the world have attributed various mystical meanings to the sapphire.

Nawet mówi się, że oryginalne dziesięć przykazań bożych zostały wyryte w szafirze.

It is even said that the original ten commandments were engraved in sapphire.

Kolejna ciekawostka.

Another curiosity.

Tutaj natomiast masy szafirów.

Here, on the other hand, are masses of sapphires.

Podczas gdy szafiry o masie do trzech karatów są powszechne,

While sapphires weighing up to three carats are common,

wszystko powyżej pięciu karatów jest naprawdę niezwykłe, bardzo pożądane i rzadkie,

everything above five carats is truly extraordinary, highly desirable, and rare.

a szczególnie przeźroczyste szafiry o dobrej przejrzystości

and especially transparent sapphires with good clarity

i takie egzemplarze, które mają równo rozłożoną barwę na całym kamieniu.

and such specimens that have an even distribution of color across the entire stone.

Tu jest też istotne, że jakby kamienie kolorowe patrzy się na to,

It is also important that when looking at colored stones,

w jaki sposób jest rozłożona barwa.

How is the color distributed?

Czy są jakieś strefy barw, czy kamień jest równo,

Are there any color zones, or is the stone uniform?

kolor w każdym miejscu na kamieniu ma tą samą intensywność.

The color in every place on the stone has the same intensity.

Szafiry są pożądanym dodatkiem do każdej kolekcji biżuterii właśnie ze względu na ich rzadkość.

Sapphires are a desirable addition to any jewelry collection due to their rarity.

Ja tutaj znowu dużo historii,

I'm here again with a lot of history,

ale teraz...

but now...

przeniesiemy się do naszych czasów

we will move to our times

i nie wiem, czy uwierzysz,

and I don't know if you will believe,

ale tak naprawdę musisz uwierzyć, bo to się wydarzyło.

But you really have to believe, because it happened.

Ale istnieje para trampek,

But there is a pair of sneakers,

które są inkrustowane, wysadzane szafirami i diamentami.

which are inlaid, set with sapphires and diamonds.

I te buty sportowe wysadzane diamentami i szafirami

And these sports shoes are studded with diamonds and sapphires.

o wartości ponad 4 miliony dolarów

worth over 4 million dollars

zostały wykonane ponad 8 lat temu

they were made over 8 years ago

i wystawione na aukcję charytatywną.

and put up for auction for charity.

Te trampki były wysadzane setkami karatów białych diamentów i niebieskich szafirów.

These sneakers were encrusted with hundreds of carats of white diamonds and blue sapphires.

I były to spersonalizowane buty Leaning Way of Weight,

And they were personalized Leaning Way of Weight shoes.

cztery.

four.

I to są najdroższe trampki na świecie.

And these are the most expensive sneakers in the world.

Te trampki były nazwane na cześć gwiazdy Miami Heat,

These sneakers were named after the Miami Heat star,

Dwayna Wade'a.

Dwayne Wade.

Buty mają diamenty i szafiry osadzone w 18-karatowym złocie

The shoes have diamonds and sapphires set in 18-karat gold.

na logo na tylnej części, na napiętku.

on the logo on the back part, on the heel.

Mają całe logo na języku i na środkowej części buta.

They have the entire logo on the tongue and on the middle part of the shoe.

Jest też niestandardowa pudełka, oczywiście,

There are also custom boxes, of course.

gablota z 18-karatową złotą podstawą i oświetleniem LED.

display case with an 18-karat gold base and LED lighting.

Te trampki zostały też nazwane Fire Monkey

These sneakers have also been named Fire Monkey.

i były hołdem dla chińskiego roku u małpy,

and was a tribute to the Chinese year of the monkey,

bo to wszystko wydarzyło się w 2016 roku,

because it all happened in 2016,

a to był rok, w którym małpa, która symbolizuje dobrobyt,

and it was the year in which the monkey, which symbolizes prosperity,

nowe przedsięwzięcia biznesowe i ambicje.

new business ventures and ambitions.

W chińskiej tradycji szczęśliwa małpa wita chryzantemy

In Chinese tradition, a happy monkey greets chrysanthemums.

jako swój ulubiony kwiat.

as your favorite flower.

Zatem te trampki miały wzór kwiatowy ozdobiony kamieniami szlachetnymi,

So, these sneakers had a floral pattern adorned with gemstones.

a te kwiaty przypominały chryzantemy.

and these flowers resembled chrysanthemums.

Cała współpraca to była, nie bez przyczyny,

The entire cooperation was not without reason.

to nie był wymysł i widzimy się,

it wasn't a fabrication and we will see each other,

tylko to było działanie, żeby wesprzeć

it was only an action to provide support

i zabrać środki na wsparcie ubogich.

and take funds to support the poor.

Dotarłam do jednego wywiadu, gdzie jeden z twórców

I found an interview where one of the creators

mówi o tym projekcie tak,

he talks about this project like this,

że możliwe zaprojektowanie i stworzenie

that it is possible to design and create

najdroższego buta sportowego na świecie

the most expensive sports shoe in the world

to okazja, która uczy pokory.

It's an opportunity that teaches humility.

Ale świadomość, że ten but sportowy pomoże włożyć buty na stopy dzieci

But the awareness that this sports shoe will help put shoes on children's feet.

na całym świecie, to jest niesamowite uczucie.

It's an amazing feeling all over the world.

To sprawia, że moja praca i wszystko, co kiedykolwiek zrobiłem,

It makes my work and everything I've ever done,

jest z tego warte.

It is worth it.

Dobre słowo.

A good word.

Ktoś zrobił trampki, a te trampki po sprzedaży

Someone made sneakers, and those sneakers after selling

pomogły założyć trampki setkom dzieci na całym świecie.

helped provide sneakers for hundreds of children around the world.

Szafiry pojawiają się także w literaturze.

Sapphires also appear in literature.

Legendarne City of Sapphire

Legendary City of Sapphire

z popularnej powieści fantasy The Sapphire Rose

from the popular fantasy novel The Sapphire Rose

Davida Eddingsa

David Eddings

pokazuje, jak szafiry zainspirowały fikcyjne światy

It shows how sapphires inspired fictional worlds.

jako symbole magicznej mocy i wielkości.

as symbols of magical power and greatness.

Wspominałam już wcześniej, gdzie można znaleźć szafiry.

I mentioned earlier where you can find sapphires.

Wspominałam to przy szafirach, które zmieniają barwę.

I mentioned this with the sapphires that change color.

Ale gdzie w ogóle wydobywane są szafiry?

But where are sapphires mined?

Trzy najbardziej znane źródła szafirów to

The three most well-known sources of sapphires are

Kaszmir, Birma i Sri Lanka.

Kashmir, Burma, and Sri Lanka.

Szafiry są wydobywane w różnych miejscach na świecie.

Sapphires are mined in various places around the world.

Pochodzą także z Kambodży, z Kolumbii,

They also come from Cambodia, from Colombia,

z Indii czy Kenii.

from India or Kenya.

Inne obszary to Afganistan, Australia, Nepal,

Other areas are Afghanistan, Australia, Nepal,

Stany Zjednoczone, Wietnam czy nawet Tanzania.

United States, Vietnam, or even Tanzania.

Obecnie szafiry wydobywa się w tych krajach na całym świecie.

Currently, sapphires are mined in these countries around the world.

Szafiry z różnych regionów świata

Sapphires from different regions of the world

różnią się od siebie względem struktury chemicznej,

they differ from each other in terms of chemical structure,

wyglądu, no i wiadomo, też barwy.

appearance, and of course, also color.

Oprócz tworzenia pięknych kamieni

Besides creating beautiful stones

dla przemysłu jubilerskiego,

for the jewelry industry,

szafiry są używane także do tworzenia szkieł

Sapphires are also used to create lenses.

o wysokiej trwałości.

of high durability.

Szkieł zegarków naręcznych.

Watch crystals.

Mówi się, że zegarek ma szafirowe szkiełko.

It is said that the watch has a sapphire crystal.

To to właśnie ten szafir.

This is indeed the sapphire.

I są też łożyska mechanizmów.

And there are also the bearings of the mechanisms.

Szafiry też są używane w elektronice.

Sapphires are also used in electronics.

Na koniec przyjrzyjmy się niektórym

In the end, let's take a look at some.

z najsłynniejszych, najdroższych szafirów,

one of the most famous, most expensive sapphires,

jakie kiedykolwiek znano.

such as have ever been known.

Na pierwszy rzut szafir Logan.

At first glance, Logan is a sapphire.

Ten ponad 400 karatowy,

This one over 400 carats,

a dokładnie 422,99 karatów.

exactly 422.99 carats.

Taka była jego masa.

That was his mass.

Szafir ma oszałamiający niebieski kolor.

The sapphire has a stunning blue color.

Piękna barwa.

Beautiful color.

I rodzina Logan podarowała ten kamień

And the Logan family gave this stone.

z mieszaniem Institution.

with the mixing Institution.

Co wiadomo, skończyło się na tym,

As much as is known, it ended up that way,

że kamień jest w rękach muzeum.

that the stone is in the hands of the museum.

Jest na wystawie.

It is on display.

I ten imponujący jego rozmiar,

And this impressive size of him,

bo ponad 400 karatów

because over 400 carats

i głęboki niebieski kolor sprawiają,

and the deep blue color makes,

że jest to jeden z najważniejszych szafirów na świecie.

that it is one of the most important sapphires in the world.

Kolejny ważny szafir to

Another important sapphire is

The Bluebell of Asia.

The Bluebell of Asia.

I ten szafir znowu ma prawie 400 karatów.

And this sapphire is again almost 400 carats.

Został sprzedany na aukcji w 2014 roku

It was sold at auction in 2014.

za ponad 17 milionów dolarów.

for over 17 million dollars.

Jest znany ze swojego żywego,

He is known for his lively,

niebieskiego odcień,

blue shade,

takiego bardzo żywego,

such a very lively,

żywej niebieskości.

vivid blueness.

I był główną atrakcją wielu prestiżowych,

And he was the main attraction of many prestigious,

kolekcji i aukcji.

collection and auction.

Następny to gwiazda Indii.

Next is the Star of India.

The Star of India.

The Star of India.

To jest szafir gwiaździsty.

This is a star sapphire.

Szafir gwiaździsty o masie ponad 500 karatów

Star sapphire weighing over 500 carats.

jest jednym z największych i najsłynniejszych

is one of the largest and most famous

na świecie szafirów gwiaździstych.

in the world of star sapphires.

Szafiry gwiaździste zazdzięczają swoją nazwę

Star sapphires owe their name

unikalny efekt rozbłysku gwiazdy

unique effect of a starburst

na kamieniu, który my widzimy,

on the stone that we see,

dzięki obecności igieł rutylowych w korundzie.

thanks to the presence of rutile needles in corundum.

I gwiazda Indii została skradziana

And the Star of India was stolen.

w czasie głośnego napadu w 1964 roku,

during the infamous attack in 1964,

ale później ten kamień został

but then that stone was

odzyskany.

recovered.

A teraz, wiadomo,

And now, as you know,

jest częścią kolekcji

is part of the collection

Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej.

American Museum of Natural History.

Słowo więcej o szafirach gwiaździstych.

A word more about star sapphires.

Szafiry gwiaździste to są

Star sapphires are

specjalne odmiana szafirów,

special variety of sapphires,

które prezentują taki

which present such

oszałamiający wręcz,

stunningly,

bo tu widać efekt rozbłysku gwiazdy.

because here you can see the effect of a star's flash.

Jak patrzymy na kamień, to po prostu widzimy gwiazdę,

When we look at the stone, we simply see a star,

która promienie od środka kamienia

which radiates from the center of the stone

rozchodzą się ku krawędziom.

they spread towards the edges.

To jest po prostu

This is simply

w wyniku niedoskonałości kamienia

due to the imperfections of the stone

szafir może wykazywać asteryzm,

sapphire can exhibit asterism,

który przypomina

which resembles

gwiazdę, stąd ta nazwa.

a star, hence the name.

Takie szafiry są niezwykle rzadkie i bardzo poszukiwane.

Such sapphires are extremely rare and highly sought after.

Wiadomo, jak mamy szafiry,

It's known how we have sapphires,

to mamy też rubiny gwiaździste.

So we also have star rubies.

Są też inne szafiry, trochę mniejsze,

There are also other sapphires, slightly smaller.

które mają ciekawą prowinencję.

which have an interesting provenance.

I jednym z nich

And one of them

taki jest szafir księżnej

such is the sapphire of the princess

Westminster.

Westminster.

I tam jest około 200 karatów.

And there are about 200 carats.

Jest osadzany w naszyjniku, należy do oczywiście księżnej Westminster,

It is set in a necklace, belonging to the Duchess of Westminster, of course.

co jakby

what if

jest też dodatkowym atutem

is also an additional advantage

i takim smaczkiem,

and with such a treat,

bo nie dość, że ten kamień,

because not only that this stone,

jest piękny, wiadomo, niebieski,

it is beautiful, of course, blue,

to jeszcze ma historyczne

it still has historical significance

znaczenie i taką historyczną...

meaning and such a historical...

Wiemy, kto był jego właścicielem.

We know who its owner was.

Ostatni szafir,

The last sapphire,

natomiast niekoniecznie dokładnie

however, not necessarily accurately

sam szafir,

the sapphire itself,

jakby kamień, ale

like a stone, but

bardziej skąd takie kamienie pochodzą,

where do such stones come from,

to są szafiry kaszmirskie.

These are Kashmir sapphires.

Mają wyjątkowo aksamitny niebieski kolor.

They have an exceptionally velvety blue color.

Są jednymi z

They are among

najbardziej pożądanych kamieni na świecie.

the most desired stones in the world.

I jeden z takich

And one of those

szafirów z

sapphires from

Kaszmiru, kaszmirski,

Cashmere, cashmere (adjective).

został sprzedany na aukcji za

was sold at auction for

prawie 2 miliony dolarów, co pokazuje

almost 2 million dollars, which shows

wysoką wartość na rynku.

high value on the market.

I określenie tego, że szafir pochodzi z konkretnego złoża,

And the definition that the sapphire comes from a specific deposit,

z konkretnego miejsca, to jest

from a specific place, that is

spora praca

a lot of work

gemmologów, natomiast

gemmologists, whereas

jeżeli kamień ma taką

if the stone has such

określone miejsce pochodzenia,

specific place of origin,

to zdecydowanie jego wartość

that is definitely his worth

wzrasta. Niewiele osób

is increasing. Few people

spoza branży bilerskiej zdaje sobie sprawę

outside the billiard industry realizes

z prawdziwej natury podróży kamienia szlachetnego,

of the true nature of the journey of a gemstone,

z kopalni na ladę sklepową,

from the mine to the shop counter,

na witrynę. I niezależnie od tego,

on the website. And regardless of that,

czy kamień szlachetny jest oferowany konsumentom

Is the gemstone offered to consumers?

w tradycyjnym sklepie bilerskim, czy w sklepie

in a traditional billiard shop, or in a store

internetowym, czy nawet w telewizji,

on the internet, or even on television,

to podróż to jest

this journey is

bardzo duży wysiłek i zaangażowanie

very large effort and commitment

wielu osób. I tony ziemi,

many people. And tons of earth,

niezliczone godziny pracy są potrzebne, aby kamień

countless hours of work are needed to shape the stone

szlachetny trafił z kopalni na rynek.

The noble one made it from the mine to the market.

Warto o tym pamiętać, ponieważ

It's worth remembering this because

ostatnio coraz więcej

lately more and more

jest takich dyskusji

there are such discussions

na temat wartości kamieni szlachetnych,

about the value of gemstones,

biżuterii. Przy kamieniach kolorowych

jewelry. With colored stones

każdy kamień jest inny, w związku z czym

every stone is different, therefore

naprawdę byłoby najlepiej,

it would really be the best,

gdybyśmy się zakochali w tych kamieniach,

if we fell in love with these stones,

żebyśmy zobaczyli je na własne oczy, gdybyśmy

to see them with our own eyes, if we could

porozmawiali, jaki odcień

they talked about what shade

szukamy, co chcemy,

we are looking for what we want,

co nam się podoba i zobaczyli, że

what we like and saw that

piękno kamienia jest

the beauty of the stone is

po prostu... Musimy to zobaczyć

We simply have to see this.

na własne oczy.

with my own eyes.

Bo cena szafiru jest oceniana na podstawie wielu różnych

The price of sapphire is evaluated based on many different factors.

czynników, z których najważniejszym jest kolor.

factors, the most important of which is color.

Wcześniej wspominałam o tych szafirach z Kaszmiru

I mentioned those sapphires from Kashmir earlier.

i błękitne szafiry z Kaszmiru są uważane

And blue sapphires from Kashmir are considered

właśnie za

just for

jedne z najcenniejszych ze względu na ich mocno

one of the most valuable due to their strong

nasycony kolor. Niebieski szafir

saturated color. Blue sapphire

jest też często wydobywany w dużych rozmiarach karatów,

it is also often extracted in large carat sizes,

co jest kolejnym czynnikiem zwiększającym

what is the next factor increasing

wartość takiego kamienia szlachetnego.

the value of such a precious stone.

Najdroższy szafir, jaki kiedykolwiek sprzedano,

The most expensive sapphire ever sold,

ważył prawie 400 karatów i kosztował ponad

weighed almost 400 carats and cost over

17 milionów dolarów i to był ten Blue Bell of Asia,

17 million dollars, and that was the Blue Bell of Asia.

o którym wcześniej wspominałam.

that I mentioned earlier.

Mówiłam na samym początku o tym, że

I mentioned at the very beginning that

jeżeli gdzieś mamy w dokumentach szafir,

if we have sapphire somewhere in the documents,

to z założenia możemy się domyślać, że jest to szafir

From the assumption, we can guess that it is a sapphire.

naturalny i że jest to szafir

natural and that it is a sapphire

niebieski, bo słowa

blue, because of the words

szafir i kolor niebieski zasadniczo idą

sapphire and the color blue basically go together

ręka w rękę,

hand in hand,

więc śmiało można powiedzieć, że

so it can be confidently said that

niebieskie szafiry należą do najpopularniejszych

Blue sapphires are among the most popular.

odmian, najpopularniejszej barwy szafirów.

the varieties of the most popular color of sapphires.

Mimo tego żółte szafiry

Despite this, yellow sapphires.

stały się ostatnio dość popularne, zwłaszcza

have become quite popular recently, especially

dlatego, że są zdecydowanie tańszą

because they are definitely cheaper

alternatywą dla pięknego, ale

an alternative to beautiful, but

drugiego żółtego diamentu. A żółty

the second yellow diamond. And yellow

diament to diament o barwie fantazyjnej.

a diamond is a diamond of fancy color.

Mówi się też, że niebieski szafir przynosi

It is also said that a blue sapphire brings

szczęście, lojalność,

happiness, loyalty,

miłość. Ta cała jego symbolika i trwałość

love. Its entire symbolism and permanence

sprawiają, że, już wcześniej wspominałam,

they make, as I mentioned earlier,

ale szafir idealnie nadaje się na

but the sapphire is perfect for

pierścionki zaręczynowe. Szafiry także się

engagement rings. Sapphires also appear.

poprawia i ulepsza. Mamy też szafiry

improves and enhances. We also have sapphires.

syntetyczne. Proces uwydatniania

synthetic. The process of highlighting.

piękna w szafirach obejmuje podgrzewanie

The beautiful in sapphires includes heating.

szafirów w wysokich temperaturach.

sapphires at high temperatures.

Choć może to brzmieć intensywnie,

Although it may sound intense,

to szafiry mogą wytrzymać temperaturę

These sapphires can withstand temperature.

nawet do 1900 stopni

up to 1900 degrees

Celsjusza bez topienia się.

Celsius without melting.

I aby to zobrazować, srebro ma

And to illustrate this, silver has

temperaturę topnienia prawie 1000

melting temperature of nearly 1000

stopni, złoto ponad 1000,

degrees, gold over 1000,

a szafiry topią się pod wpływem

and sapphires melt under the influence of

niezwykle intensywnego

extremely intense

źródła ciepła

heat sources

w temperaturze ponad 2000 karatów,

at a temperature of over 2000 carats,

nie karatów, ponad 2000 stopni

not karats, over 2000 degrees

Celsjusza.

Celsius.

Taki proces podgrzewania i poprawiania szafirów,

Such a process of heating and improving sapphires,

dokładnie się po prostu je podgrzewa w wysokiej

It is simply heated in a high temperature.

temperaturze, pomaga wydobyć

temperature, helps to extract

oszałamiające, intensywne

dazzling, intense

kolory i poprawić przejrzystość

colors and improve transparency

takich kamieni, co sprawia, że te kamienie

such stones, which makes these stones

są jeszcze bardziej

they are even more

zapierającymi dech w piersiach kamieniami

breathtaking stones

szlachetnymi. Wrześniowy kamień

noble. The September stone

urodzinowy to szafir.

The birthday gift is a sapphire.

Klasyczny szafir

Classic sapphire

z założenia jest kamieniem niebieskim,

by design, it is a blue stone,

natomiast na dobrą sprawę

on the other hand

i teraz już po tym odcinku wiecie,

And now after this episode, you know,

że szafiry są

that sapphires are

w różnych barwach i możemy sobie

in different colors and we can

zostawić całkiem spory wybór z gamy

leave quite a large selection from the range

kuszących kolorów. I osoba

tempting colors. And a person

z września,

from September,

która się urodziła we wrześniu, może wybierać zatem

those born in September can choose accordingly.

szafiry z całej tęczy

sapphires from the whole rainbow

barw.

colors.

To jest jeden właśnie z najbardziej atrakcyjnych

This is one of the most attractive.

aspektów szafirów. Wiele wyborów kolorystycznych,

aspects of sapphires. Many color choices,

wiele opcji kolorystycznych.

many color options.

Ostatnio modne są też tak zwane

Recently, the so-called are also trendy.

Rainbow Tennis Bracelet, co

Rainbow Tennis Bracelet, what?

w wolnym tłumaczeniu na polski oznacza bransoletkę

In free translation to Polish, it means bracelet.

tenisową tęczową. A tęczowa

tennis rainbow. And rainbow

dlatego, że kamieniami nie są

because they are not stones

diamenty, a szafiry. I szafiry właśnie w całej

diamonds, and sapphires. And sapphires are precisely throughout

tęczowej gamie barw.

a rainbow range of colors.

Szafiry są bardzo trwałymi kamieniami szlachetnymi.

Sapphires are very durable gemstones.

Są jednak naturalnymi kamieniami

They are, however, natural stones.

i jak zawsze z biżuterią należy się z nimi

And as always with jewelry, it should be done with them.

obchodzić ostrożnie. Oznacza to, że nie leży

to be careful. It means that it is not lying down.

za bardzo ich mocno szarować, ani wywierać

not to gray them too much, nor to exert

na nie nadmiernego nacisku podczas czyszczenia.

to not apply excessive pressure while cleaning.

A najbezpieczniejszym,

And the safest,

najtańszym sposobem czyszczenia biżuterii szafirowej

the cheapest way to clean sapphire jewelry

jest użycie ciepłej wody i łagodnego

There is the use of warm water and gentle.

płynu do mycia naczyń. Najlepiej.

dishwashing liquid. The best.

Delikatnie szarując starą szczoteczką do zębów.

Gently graying with an old toothbrush.

Następnie opłucz, osusz.

Then rinse, dry.

Pozostał do wyschnięcia

It has been left to dry.

na wolnym powietrzu, na stole, na blacie.

outdoors, on the table, on the countertop.

Podsumowując,

In summary,

nie można zaprzeczyć niesamowitej urodzie szafiru.

One cannot deny the incredible beauty of the sapphire.

Niezależnie od tego, czy jest niebieski, żółty, czy bezbarwny,

Regardless of whether it is blue, yellow, or colorless,

ten niezwykły kamień jest dostępny

this extraordinary stone is available

w wielozapierających dech piersiach kolorach

in breathtaking colors

i sprawia to wszystko to, że jest to

and it all makes it so that it is

klejnet idealny na każdą okazję.

The perfect glue for any occasion.

I jak wszystko w życiu, zawsze

And like everything in life, always.

konieczny jest kompromis.

A compromise is necessary.

Jak wszystko inne. Różne rzeczy

Like everything else. Different things.

podobają się różnym ludziom. Jeżeli chodzi

They appeal to different people. As for

o zakup szafirów, odpowiedz sobie na pytanie.

About the purchase of sapphires, ask yourself the question.

Jaki to ma być ten szafir? Największy?

What kind of sapphire is it supposed to be? The biggest one?

Najwyższej jakości? Najlepszy kolor?

Of the highest quality? The best color?

Wiesz, na co możesz sobie

You know what you can do for yourself.

pozwolić? Jaki masz budżet?

Allow? What is your budget?

I przemyśl, jaki

And think about what

ma być rozmiar? I jeszcze raz, jaki

What size is it supposed to be? And once again, which one?

kolor? Jaki kształt?

Color? What shape?

Jaka jakość? Bo im większy kamień,

What quality? Because the bigger the stone,

tym większe prawdopodobieństwo, że szafir będzie miał

the greater the likelihood that the sapphire will have

inkluzję. Czy kamień ma być naturalny?

inclusion. Should the stone be natural?

Czy poprawiany? A może

Is it being corrected? Or perhaps...

syntetyczny? Jeżeli

synthetic? If

chcesz mieć to, co jest najlepsze,

you want to have what is best,

to pamiętaj, to swoje kosztuje.

Remember, it costs.

Podkreślę jeszcze raz, każdy kamień kolorowy

I will emphasize once again, every colored stone.

jest inny, wyjątkowy, unikatowy.

he is different, unique, one of a kind.

I nawet dobranie dwóch kamieni kolorowych

And even choosing two colored stones.

do parę kolczyków

to a pair of earrings

na przykład, to jest sztuka.

For example, this is art.

To jest po prostu sztuka.

This is simply art.

I to już koniec dzisiejszego, błyszczącego odcinka

And that's the end of today's shiny episode.

o szafirach. Od fascynujących historii i momentów

about sapphires. From fascinating stories and moments

popkultury, poprzez niesamowitą sławę i

pop culture, through incredible fame and

bogactwo, szafiry są prawdziwym klejnotem

wealth, sapphires are a true gem

godnym rodziny królewskiej.

worthy of a royal family.

Jeżeli podobał Ci się ten odcinek, nie zapomnij

If you enjoyed this episode, don't forget

zasubskrybować kanału, zostaw

subscribe to the channel, leave

komentarz pod odcinkiem

comment under the episode

i podaj dalej ten

and forward this one

odcinek o szafirach.

an episode about sapphires.

Podaj dalej po prostu, biżuteryjne historie.

Just pass along the jewelry stories.

Bardzo Ci dziękuję za wysłuchanie

Thank you very much for listening.

i do następnego razu.

until next time.

Produkcja oryginalna

Original production

Earborne Media.

Earborne Media.