Cyrankiewicz: premier rekordzista

Józef Cyrankiewicz był pośród przywódców PRL-u postacią szczególną, także i dlatego, że rekordowo długo pełnił funkcję premiera. Jak to było możliwe? O tym w dzisiejszym programie. Zapraszam.

Józef Cyrankiewicz was a unique figure among the leaders of the People's Republic of Poland, also because he held the position of prime minister for a record-long time. How was this possible? We will discuss this in today's program. Welcome.

Producentem tego odcinka jest szkoła Forberg. Jeśli szukacie dla siebie lub swoich dzieci korepetycji, to Forberg jest właśnie dla Was. Na hasło Dudego Historii otrzymacie 30% rabat na pierwszy miesiąc zajęć.

The producer of this episode is the Forberg school. If you're looking for tutoring for yourself or your children, Forberg is the right choice for you. With the code "Dudego Historii," you will receive a 30% discount on the first month of classes.

Dziękuje za oglądanie.

Thank you for watching.

Dziękuje.

Thank you.

...pokoju przez naród Polski realizować w bieżącym działaniu rządu. Można. I tak to robimy poprzez jasną i konsekwentną politykę. Poprzez politykę współpracy międzynarodowej. Politykę sojuszu i zbliżenia ze wszystkimi siłami, które dążą do tego samego celu. W pierwszym rzędzie z najpotężniejszym dziś bastionem pokoju ze Związkiem Radzieckim.

...to implement peace by the Polish nation in the current actions of the government. It is possible. And we are doing it through clear and consistent policy. Through the policy of international cooperation. The policy of alliance and rapprochement with all forces that strive for the same goal. First and foremost with the most powerful bastion of peace today, the Soviet Union.

Dziękuje.

Thank you.

...na podstawie maksymalnego wysiłku własnego i narodów Europy na podstawie wzajemnej pomocy. Chcemy również wkładu pomocy amerykańskiej na zdrowych zasadach wzajemnych świadczeń korzyści gospodarczych, ale bez ingerencji politycznych, bez naruszania suwerenności gospodarczej i co za tym idzie politycznych krajów zainteresowanych.

...based on the maximum effort of our own and the nations of Europe through mutual assistance. We also want the contribution of American aid on healthy principles of mutual economic benefits, but without political interference, without violating the economic sovereignty and, consequently, the political sovereignty of the countries involved.

Polska pragnie w miarę swoich sił czynnie współdziałać w odbudowie Europy.

Poland wishes to actively participate in the reconstruction of Europe to the best of its abilities.

Ale Polska zdecydowanie uchyla się od udziału w odbudowie Niemiec kosztem Europy i przeciwko Europie.

But Poland definitely shies away from participating in the reconstruction of Germany at the expense of Europe and against Europe.

Bieg wypadków na arenie międzynarodowej śledzimy z całym spokojem i mamy do tego spokoju wszelkie dane.

We are following the course of events on the international stage with complete calm, and we have all the data to support this calm.

Mimo nastrojów wojennych wywoływanych przez zawodowych podżegarzy i wykorzystywanych czasem przez zwyczajnych handlarzy słoninów trzeba stwierdzić,

Despite the warlike moods incited by professional provocateurs and sometimes exploited by ordinary lard traders, it must be stated,

że ich wysiłki w kierunku rozpętania wojny okażą się daremne zarówno z przyczyn obiektywnych,

that their efforts to unleash war will prove futile both for objective reasons,

jak też dlatego, że spotkają się z twardym odporem olbrzymiej większości ludzi pracy i postępów we wszystkich krajach.

as well as because they will encounter strong resistance from the vast majority of working people and progress in all countries.

Narody świata pragną pokoju. Chcę zapewnić Wysoką Izbę, że wśród głosów wołających o zaprzestanie obłędnej propagandy,

The nations of the world desire peace. I want to assure the High Chamber that among the voices calling for an end to the mad propaganda,

zamieszek i konfliktów, głosu Polski nie zabraknie. Że nie zabraknie Polski wśród sił pracujących dla obrony pokoju, wolności i suwerenności narodów świata.

In the midst of turmoil and conflicts, Poland's voice will not be absent. That Poland will not be missing among the forces working for the defense of peace, freedom, and the sovereignty of the nations of the world.

Kiedy Józef Cyrankiewicz wygłaszał to expose, którego fragment słyszeliśmy przed chwilą,

When Józef Cyrankiewicz was delivering the speech, a fragment of which we just heard,

miał 36 lat i był jednym z najmłodszych, jeśli nie najmłodszym premierem w dotychczasowych dziejach Polski,

he was 36 years old and was one of the youngest, if not the youngest, prime ministers in the history of Poland so far,

ale nikt nie mógł przypuszczać, że będzie tym premierem przez kolejne ponad 20 lat z niewielką przerwą na początku lat 50.

But no one could have suspected that he would be the prime minister for over 20 years with a small break in the early 1950s.

Jak to możliwe? Tym bardziej, że Cyrankiewicz nie był przed wojną komunistą,

How is that possible? Especially since Cyrankiewicz was not a communist before the war.

a po II wojnie światowej władzę w Polsce, jak wiadomo, przejęli komuniści.

After World War II, as is known, the communists took power in Poland.

Zacznijmy od tego.

Let's start with this.

Od tego, skąd właśnie Cyrankiewicz wziął się w polskiej polityce.

From where Cyrankiewicz just came into Polish politics.

Wziął się z Krakowa i z Krakowem był związany właściwie całe swoje życie.

He came from Kraków and was actually connected to Kraków for his entire life.

Studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim, ale tych studiów nie ukończył, bo bardzo szybko wciągnęła go na początku lat 30. polityka.

He studied law at Jagiellonian University, but did not complete his studies because he was quickly drawn into politics in the early 1930s.

I tu od początku Cyrankiewicz związał się z ruchem socjalistycznym, z Polską Partią Socjalistyczną i bardzo szybko jako człowiek, jak się okazało,

From the very beginning, Cyrankiewicz became involved with the socialist movement, with the Polish Socialist Party, and very quickly, as it turned out, as a man

utalentowany mówca, elokwentny, sympatyczny.

talented speaker, eloquent, pleasant.

Zaczął robić bardzo dużą karierę i już w 1934 roku został szefem Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS w Krakowie.

He started to make a very significant career and by 1934 he became the head of the District Workers' Committee of the PPS in Kraków.

Poznał wtedy cały szereg ludzi, którzy na różnych etapach dalszego jego życia okazali się dla niego ważni, m.in. Wandę Wasilewską, Bolesława Drobrnera, Lucjana Motykę.

At that time, he met a whole range of people who, at various stages of his later life, turned out to be important for him, including Wanda Wasilewska, Bolesław Drobrner, and Lucjan Motyka.

Cyrankiewicz słynął z drugiej połowie lat 30. jako działacz PPS-u z takiej skłonności z jednej strony do bardzo radykalnych fraz w wygłaszanych przemówieniach,

Cyrankiewicz was known in the second half of the 1930s as a PPS activist for his tendency, on one hand, to use very radical phrases in his speeches.

ale równocześnie z takiego pragmatyzmu swego rodzaju, m.in. parokrotnie udało mu się doprowadzić do przerwania walk między grupami studentów

But at the same time, due to this kind of pragmatism, he managed to stop fights between groups of students several times.

o odmiennych odczytach.

about different readings.

Między innymi parokrotnie udało mu się doprowadzić do przerwania walk między grupami studentów o odmiennych odczytach.

Among other things, he managed several times to bring about the cessation of fights between groups of students with differing interpretations.

To pokazywało, że już wtedy zdradzał duże talenty mediacyjne.

It showed that he was already displaying great mediation talents at that time.

Po wybuchu wojny jako oficer, podoficer rezerwy wziął udział w kampanii wrześniowej.

After the outbreak of war, as an officer, a reserve non-commissioned officer participated in the September campaign.

Został wzięty do niewoli. Udało mu się przed przewiezieniem czy w trakcie przewozu do flagy uciec z transportu.

He was taken captive. He managed to escape from the transport before being transferred or during the transfer to the flag.

I od tego momentu oczywiście zaczął się ukrywać, a zarazem kontynuować działalność w konspiracji w Krakowie.

And from that moment on, of course, he began to hide while simultaneously continuing his activities in secrecy in Krakow.

w konspiracji socjalistycznej w Krakowie, stając się jednym z uczestników nowej formacji, tak zwanej organizacji o nazwie Wolność, Równość, Niepodległość. To była kontynuacja konspiracyjna, drugowojenna, przedwojennej PPS.

In the socialist conspiracy in Krakow, becoming one of the participants of the new formation known as the organization called Freedom, Equality, Independence. This was a continuation of the conspiracy, the wartime, of the pre-war Polish Socialist Party.

I tu rzeczywiście, jak się wydaje, zwłaszcza w roku 1940, Cyrankiewicz rzeczywiście w tej konspiracji odgrywał coraz istotniejszą rolę, miał pewne sukcesy, m.in. udało mu się wyciągnąć z niemieckiego aresztu Jana Karskiego, a więc późniejszego profesora historii, bardzo znanej postaci.

And here, indeed, it seems that especially in 1940, Cyrankiewicz played an increasingly significant role in the conspiracy, he had some successes, including managing to pull Jan Karski out of German custody, who later became a professor of history, a very well-known figure.

Cyrankiewicz często jeździł na konspiracjach.

Cyrankiewicz often attended conspiracies.

Spotykał się z przywódcami konspiracji socjalistycznej, tymi najważniejszymi, a więc m.in. z Zygmuntem Zarembą, on był najczęściej jego rozmówcą w Warszawie.

He met with the leaders of the socialist underground, the most important ones, including Zygmunt Zaremba, who was most often his interlocutor in Warsaw.

No i w czasie jednego z takich wyjazdów jeszcze w Krakowie doszło do sytuacji, w której Cyrankiewicz wpadł w kocioł zastawiony przez gestapo, kocioł wymierzony w struktury Związku Walki Zbrojnej.

And during one of these trips, still in Krakow, there was a situation in which Cyrankiewicz fell into a trap set by the Gestapo, a trap aimed at the structures of the Union of Armed Struggle.

Cyrankiewicza aresztowano, ale nie zorientowano się, że jest jakąś istotną postacią konspiracji, to tym bardziej konspiracji socjalistycznej.

Cyrankiewicz was arrested, but it was not realized that he was an important figure in the conspiracy, especially in the socialist conspiracy.

Przez rok siedział w areszcie śledczym, w areszcie, w więzieniu krakowskim na Montelupich, na ulicy Montelupich i stamtąd postanowił uciec.

For a year he sat in pre-trial detention, in custody, in the Krakow prison on Montelupich, on Montelupich street, and from there he decided to escape.

I właśnie ta nieudana ucieczka Cyrankiewicza z Krakowa.

And it was precisely this unsuccessful escape of Cyrankiewicz from Kraków.

Montelupich sprawiła, że we wrześniu 1942 roku trafił do obozu koncentracyjnego Auschwitz.

Montelupich led to him being sent to the Auschwitz concentration camp in September 1942.

I właściwie to był moment, który naznaczył Cyrankiewicza na całą resztę życia.

And actually, it was a moment that marked Cyrankiewicz for the rest of his life.

Tak jak niemal wszystkich, a może wszystkich, którym udało się przeżyć piekło niemieckich kacetów.

Just like almost everyone, or maybe everyone, who managed to survive the hell of German concentration camps.

O losach obozowych Cyrankiewicza opowiadano już w PRL-u, kiedy był premierem.

The stories about Cyrankiewicz's camp fate were told during the People's Republic of Poland when he was the prime minister.

Najdziwniejszy.

The strangest.

Najdziwniejsze historie. Oczywiście znaczna ich część miała go przedstawić w najgorszym świetle.

The strangest stories. Of course, a significant part of them was meant to portray him in the worst possible light.

A więc jako człowieka, który oczywiście współpracował z władzami obozowymi, robił najohydniejsze rzeczy.

So, as a person who obviously collaborated with the camp authorities, he committed the most heinous acts.

Rzetelna weryfikacja tych informacji często sprawiała, że na przykład opowieść jakoby, prawda, zabity w Auschwitz poseł socjalistyczny Stanisław Dibuła widział, jak tam Cyrankiewicz donosi Niemcom,

A reliable verification of this information often made it so that, for example, the story that the socialist MP Stanisław Dibuła, supposedly killed in Auschwitz, saw Cyrankiewicz informing the Germans there,

była, okazała się o tyle nieprawdziwa, że Dibuła zginął.

It was proven to be so untrue that Dibuła died.

Zanim, zanim Cyrankiewicz trafił do Auschwitz.

Before, before Cyrankiewicz ended up in Auschwitz.

Najpoważniejsza z tego typu historii obozowych dotyczyła oczywiście Witolda Pileckiego.

The most serious of these camp stories concerned, of course, Witold Pilecki.

A więc legendarnego rotmistrza, który dał się sam schwytać w łapance, żeby trafić do Auschwitz, gdzie trafił w 1940 roku jako jeden z pierwszych więźniów i przystąpił do tworzenia ruchu oporu w obozie.

So the legendary captain, who allowed himself to be captured in a round-up in order to get to Auschwitz, where he arrived in 1940 as one of the first prisoners and began to form the resistance movement in the camp.

Jednak wydaje się, że ponieważ

However, it seems that because

Pilecki uciekł z Auschwitz wiosną 1943 roku, a Cyrankiewicz trafił tam pod koniec 1942 i obaj byli w tym samym czasie w obozie przez około pół roku.

Pilecki escaped from Auschwitz in the spring of 1943, while Cyrankiewicz arrived there at the end of 1942, and both were in the camp at the same time for about six months.

Nie można wykluczyć, że oni się w ogóle nigdy w obozie nie spotkali.

It cannot be excluded that they never met in the camp at all.

Może się spotkali, może się nie spotkali.

Maybe they met, maybe they didn't.

Ta sprawa oczywiście nabrała znaczenia później, po latach, kiedy Pilecki został przez władze komunistyczne oskarżony o szpiegostwo, skazany na karę śmierci i stracony.

This matter, of course, gained significance later, after years, when Pilecki was accused of espionage by the communist authorities, sentenced to death, and executed.

I rzeczywiście przed śmiercią Pilecki został oskarżony o szpiegostwo, skazany na karę śmierci i stracony.

And indeed, before his death, Pilecki was accused of espionage, sentenced to death, and executed.

zabiegać o jakąś interwencję, Cyrankiewicz tej interwencji zdecydowanie odmówił

to seek some intervention, Cyrankiewicz decisively refused that intervention

i niewątpliwie ponosi współodpowiedzialność za mord sądowy na rotmistrzu Pileckim.

and undoubtedly bears co-responsibility for the judicial murder of Captain Pilecki.

Natomiast sugestie, które się powtarzają, jedną z nich możemy widzieć

However, the suggestions that are repeated, one of them can be seen.

na skądinąd nieudanej superprodukcji filmowej z czasów rządów PiSu,

from a somewhat unsuccessful blockbuster movie from the time of the PiS government,

raport Pileckiego. Ci, którzy widzieli ten film, wiedzą, że tam pojawia się

Pilecki's report. Those who have seen this film know that it appears there.

właśnie wielokrotnie Cyrankiewicz z taką sugestią, że to Sowieci chcą

Cyrankiewicz has repeatedly suggested that it is the Soviets who want it.

z Pileckiego wydusić jakieś informacje kompromitujące Cyrankiewicza,

to wring out some compromising information about Cyrankiewicz from Pilecki,

żeby mieć na do niego dodatkowe haki. Ta sugestia jest absurdalna,

to have additional leverage over him. This suggestion is absurd,

ponieważ, jak za chwilę to postaram się wyjaśnić, Sowieci nie potrzebowali

because, as I will try to explain shortly, the Soviets did not need

żadnych haków na Cyrankiewicza, oni tak go mieli w garści przez swoich

No hooks on Cyrankiewicz, they had him in their grip because of their own.

polskich przedstawicieli nad Wisłą i ta sugestia jest po prostu absurdalna.

Polish representatives on the Vistula, and this suggestion is simply absurd.

Czy Pilecki mógł wiedzieć o jakimś niewłaściwym zachowaniu Cyrankiewicza?

Could Pilecki have known about any inappropriate behavior by Cyrankiewicz?

Być może tak, może nie. W każdym bądź razie nigdy nie udowodniono

Maybe yes, maybe not. In any case, it has never been proven.

Cyrankiewiczowi twardy sposób jakiegoś zachowania haniebnego.

Cyrankiewicz's tough way of some disgraceful behavior.

Natomiast zachowały się cały szereg innych dokumentów, w tym jego grypsy

However, a number of other documents have been preserved, including his notes.

z Auschwitz, które pokazują, że rzeczywiście był związany z jedną

from Auschwitz, which show that it was indeed connected with one

z działających w Auschwitz grup oporu, bo przecież tam nie było jednej

from the resistance groups operating in Auschwitz, because there was not just one there

pełni zorganizowanej konspiracji. I tutaj Cyrankiewicz zbliżył się

of fully organized conspiracy. And here Cyrankiewicz came closer

nie tylko do socjalistów, których znał, ale także do komunistów,

not only to the socialists he knew, but also to the communists,

co ciekawe także komunistów austriackich i to właśnie z austriakami,

Interestingly, also the Austrian communists, and precisely with the Austrians,

komunistami Cyrankiewicz przez dłuższy czas w Auschwitz konspirował.

Cyrankiewicz conspired with the communists for a longer time in Auschwitz.

Kilkakrotnie, jak wynika z relacji, znajdował się właściwie o krok od śmierci.

Several times, as reported, he was actually just one step away from death.

Taka najbardziej dramatyczna nastąpiła wtedy, kiedy przyłapano,

The most dramatic moment occurred when someone was caught.

czy znaleziono w czasie rewizji u Cyrankiewicza ubranie,

Was clothing found during the search of Cyrankiewicz?

które dowodziło, że będzie próbował uciec z obozu, bo rzeczywiście

which proved that he would try to escape from the camp, because indeed

Cyrankiewicz, nie tylko Pilecki, Pileckiemu się udało, ale wielu innych

Cyrankiewicz, not only Pilecki, Pilecki succeeded, but many others did too.

próbowało uciec z Auschwitz, wielu się to nie udawało.

Many tried to escape from Auschwitz, many did not succeed.

Cyrankiewicza przyłapano na tym, że prawdopodobnie planuje ucieczkę

Cyrankiewicz was caught planning an escape.

i właściwie był już o krok od egzekucji. Uratowała go zmiana komendanta

He was actually one step away from execution. He was saved by the change of the commander.

obozu w Auschwitz. Otóż upiornego Rudolfa Heza zastąpił niejaki

the camp in Auschwitz. The ghastly Rudolf Hez was replaced by someone named

Obersturmführer Lieberhantel.

Obersturmführer Lieberhantel.

Który postanowił być bardziej liberalny i pewną grupę więźniów,

Who decided to be more liberal and a certain group of prisoners,

których zamierzano, właśnie z podejrzenia, że próbowali ucieczki stracić, amnestionował.

whom it was intended to lose, just on the suspicion that they tried to escape, he granted amnesty.

Cyrankiewicz prawdopodobnie wtedy zrozumiał w Auschwitz, że fortuna mu sprzyja.

Cyrankiewicz probably realized in Auschwitz at that time that fortune was smiling upon him.

Przeżył także słynny marsz śmierci w styczniu 45 roku, kiedy likwidując obóz Niemcy popędzili, żyjące w Auschwitz,

He also survived the famous death march in January '45, when the Germans drove those living in Auschwitz while liquidating the camp.

jeszcze więźniów do innych obozów. Cyrankiewicza popędzono do Mauthausen i ostatnie miesiące wojny spędził w tym obozie.

Still prisoners to other camps. Cyrankiewicz was sent to Mauthausen and spent the last months of the war in that camp.

Cyrankiewicza popędzono do Mauthausen i ostatnie miesiące wojny spędził w tym obozie.

Cyrankiewicz was rushed to Mauthausen and spent the last months of the war in that camp.

Fortuna mu rzeczywiście sprzyjała, także jedna rzecz mu bardzo pomogła.

Fortune really favored him, and one thing helped him a lot.

O czym powinienem już dawno wspomnieć.

What I should have mentioned a long time ago.

Cyrankiewicz jeszcze przed wojną nauczył się języka niemieckiego.

Cyrankiewicz learned German before the war.

I ta znajomość niemieckiego nie tylko jemu, ale także i wielu innych przypadkach ratowała życie.

And this knowledge of German saved not only him but also many others in various situations.

W realiach II wojny światowej pod okupacją.

In the realities of World War II under occupation.

o niemiecką. Uwolniony przez wojska amerykańskie w Mauthausen,

about the German. Freed by American forces in Mauthausen,

Cyrankiewicz natychmiast wraca do kraju i tu staje przed nim wybór.

Cyrankiewicz immediately returns to the country and here he is faced with a choice.

Może albo związać się z większością konspiracyjnego PPS-u,

Maybe it could be linked to the majority of the conspiratorial PPS.

z takimi ludźmi jak właśnie dawny jego konspiracyjny współpracownik

with people like his former conspiratorial collaborator

Zygmunt Zaremba, czy Zygmunt Żuławski, czy Kazimierz Pórzak,

Zygmunt Zaremba, or Zygmunt Żuławski, or Kazimierz Pórzak,

którzy próbują kontynuować działalność konspiracyjnej PPS,

who are trying to continue the activities of the underground PPS,

albo też, na co się decyduje, może się związać z pseudo-PPS-em,

or, alternatively, depending on what is decided, they may become associated with the pseudo-PPS.

a mianowicie stworzoną przez grupkę radykalnych socjalistów w czasie wojny

namely created by a group of radical socialists during the war

Robotniczą Partię Polskich Socjalistów, która była maleńkim odłamem,

The Workers' Party of Polish Socialists, which was a small faction,

który bardzo szybko związał się z komunistami, a im bliżej była

who quickly became involved with the communists, and the closer she was

Armia Czerwona Ziem Polskich, tym oczywiście siły tej grupki rosły

The Red Army of Polish Lands, of course, strengthened the forces of this group.

i związać się z tak zwaną koncesjonowaną Polską Partią Socjalistów,

and to associate with the so-called licensed Polish Socialist Party,

którą komuniści pozwolili działać, ale problem polegał na tym,

which the communists allowed to operate, but the problem was that,

że właściwie nikt z bardziej znaczących działaczy dawnej, przedwojennej PPS

that actually none of the more significant activists of the former pre-war PPS

nie chciał do tego koncesjonowanego PPS-u przystąpić.

he did not want to join this licensed PPS.

Pierwszym i głównym był właśnie Józef Cyrankiewicz.

The first and foremost was indeed Józef Cyrankiewicz.

Jego decyzja o przystąpieniu do tego koncesjonowanego PPS-u

His decision to join this licensed PPS.

wywołała oburzenie, szok bardzo wielu jego towarzyszy partyjnych z dawnych lat,

it caused outrage, shock among many of his former party colleagues.

którzy to potraktowali.

who were treated that way.

Jako zdradę, tak, to była zdrada, a zarazem, jak to tłumaczył tym,

As a betrayal, yes, it was a betrayal, and at the same time, as he explained it to them,

z którymi jeszcze zechciał porozmawiać, powiedziałbym, słuchajcie,

with whom he would still like to talk, I would say, listen,

sytuacja geopolityczna się zmieniła, Polska będzie teraz pod sowieckim panowaniem,

The geopolitical situation has changed, Poland will now be under Soviet control.

trzeba budować w Polsce socjalizm, zawsze chcieliśmy budować socjalizm

We need to build socialism in Poland; we have always wanted to build socialism.

we współpracy z bolszewikami, inaczej się nie da.

in collaboration with the Bolsheviks, there is no other way.

Nie będę po tym, co przeszedłem w obozie, gdzieś tam gnił na emigracji,

I will not, after what I went through in the camp, rot somewhere in exile.

bo trzeba powiedzieć jasno,

because it needs to be stated clearly,

bo Cyrankiewiczem zaczyna rządzić, rządza już nie tylko kariery politycznej,

because Cyrankiewicz is starting to rule, he is no longer just managing a political career,

ale rządza wygodnego życia.

but they desire a comfortable life.

Dla komunistów jest znakomitym, pożądanym partnerem,

For communists, he is an excellent, desired partner,

ponieważ uwiarygadnia operacje reanimacji PPS-u jako partii rzekomo niezależnej

because it legitimizes the resuscitation of the PPS as a supposedly independent party

i suwerennej od komunistów.

and sovereign from the communists.

Jest oczywiste zatem, że Cyrankiewicz robi,

It is therefore obvious that Cyrankiewicz does.

i natychmiastową karierę w tej koncesjonowanej PPS już w 1946 roku

and an immediate career in this licensed PPS as early as 1946

zostaje sekretarzem generalnym PPS-u.

he becomes the secretary general of the PPS.

W tej roli zresztą jedzie na zachód, przybywa do Francji, do Wielkiej Brytanii,

In this role, by the way, he travels west, arriving in France, in Great Britain,

tam rozmawia ze swoimi dawnymi przyjaciółmi, m.in. Lidią Ciołkoszową

there she talks with her old friends, including Lidia Ciołkoszowa

i mówi jej dokładnie to, co przed chwilą powiedziałem,

and he tells her exactly what I just said.

że nie ma mowy o emigracji,

that there is no question of emigration,

będę budował socjalizm,

I will build socialism.

razem z komunistami, zobaczymy, jak się to skończy.

together with the communists, we will see how this ends.

To jest mój wybór, mam do tego prawo.

This is my choice, I have the right to it.

I rzeczywiście przez pewien czas zdaje się wierzyć,

And indeed, for a time, he seems to believe,

że przetrwa jako lider Polskiej Partii Socjalistycznej.

that he will survive as the leader of the Polish Socialist Party.

W listopadzie jako przywódca PPS-u zaczyna być zapraszany także i na rozmowy ze Stalinem.

In November, as the leader of the PPS, he begins to be invited to talks with Stalin.

Jedna z tych wypraw jesienią 1946 roku prowadzi nie do Moskwy, ale do Soczi,

One of those expeditions in the autumn of 1946 leads not to Moscow, but to Sochi.

tam w rezydencji nad Stalinem.

there in the residence above Stalin.

Kiedy nad Morzem Czarnym Cyrankiewicz rozmawia ze Stalinem razem z Gomułką.

When Cyrankiewicz talks to Stalin by the Black Sea together with Gomułka.

Wtedy, nawiasem mówiąc, podobno Stalin nakłania obu towarzyszy do przejścia na ty,

At that time, by the way, Stalin was allegedly urging both comrades to switch to the informal "you".

żeby wypili Bruderschaft.

to drink fraternity.

I to jest moment, od którego Cyrankiewicz zaczyna się wiązać z Gomułką,

And this is the moment from which Cyrankiewicz begins to associate with Gomułka,

choć nie będzie to związek trwały ani łatwy.

though it will not be a lasting or easy relationship.

Natomiast słyszy od Stalina,

On the other hand, he hears from Stalin,

słowa, które przez pewien czas traktuje poważnie,

words that I take seriously for a while,

a mianowicie Stalin mówi, że oczywiście PPS jest potrzebna w Polsce i powinna zostać.

Namely, Stalin says that of course the PPS is needed in Poland and should stay.

I z tą przekonaniem po sfałszowanych wyborach w lutym 1947 roku

And with this conviction after the falsified elections in February 1947.

Cyrankiewicz zajmuje miejsce Osóbki Morawskiego w roli premiera.

Cyrankiewicz takes the place of Osóbka-Morawski as prime minister.

Ale trzeba mieć świadomość, że zarówno Osóbka Morawski jako premier, jak i Cyrankiewicz jako jego następca,

But one must be aware that both Osóbka Morawski as prime minister and Cyrankiewicz as his successor,

obaj zresztą z PPS-u, nie mieli realnej władzy.

Both, by the way, from the PPS, did not have real power.

Realna władza była w rękach biura politycznego Polskiej Partii Robotniczej

Real power was in the hands of the Politburo of the Polish Workers' Party.

i tam zapadały wszystkie kluczowe decyzje, które rząd miał tylko do wykonania,

and all the key decisions were made there, which the government only had to implement,

a wszystkie najistotniejsze resorty w tym rządzie, zarówno Osóbki Morawskiego, jak i Cyrankiewicza,

and all the most important ministries in this government, both of Osóbka-Morawski and Cyrankiewicz,

oczywiście piastowali komuniści, a najważniejszy resort bezpieczeństwa publicznego należał do Stanisława Radkiewicza,

Of course, the communists occupied positions, and the most important department of public security belonged to Stanisław Radkiewicz.

którego bali się oczywiście wszyscy.

whom of course everyone was afraid of.

Ludzie, którzy nie mieli związku ze ścisłym kierownictwem PPR-u, w którym ten Radkiewicz zasiadał.

People who had no connection with the top management of the PPR, in which this Radkiewicz was a member.

Cyrankiewicz bardzo szybko pogodził się z tą rolą figuranta, ale dość długo, czyli przez cały właśnie rok 1947,

Cyrankiewicz quickly reconciled himself with this role of a figurehead, but for quite a long time, that is throughout the entire year of 1947,

wierzył, że Stalin pozwoli PPS-owi przetrwać.

He believed that Stalin would allow the PPS to survive.

Stąd w grudniu 1947 roku na zjeździe PPS-u, na którym po raz kolejny wybrano go na lidera,

Thus, in December 1947, at the PPS convention, where he was once again elected as leader,

wygłosił taką mowę, w której padło w obecności przedstawicieli PPR-u takie słynne zdanie

He delivered a speech in which such a famous sentence was mentioned in the presence of representatives of the PPR.

Polska Partia Socjalistyczna jest potrzebna narodowi polskiemu.

The Polish Socialist Party is needed by the Polish nation.

To oczywiście wywołało owację, no ale tak naprawdę wyrok na PPS był już wtedy wydany,

This obviously drew applause, but in reality, the verdict on the PPS had already been handed down by then.

dlatego że kilka miesięcy wcześniej, we wrześniu 1947 roku, odbyło się w Szklarskiej Porębie

because a few months earlier, in September 1947, there was an event in Szklarska Poręba

spotkanie przywódców partii komunistycznych, na których przedstawiciel Stalina Żdanow

meeting of the leaders of communist parties, at which Stalin's representative Zhadanov was present

poinformował także i przywódców PPR, że należy przystąpić do jednoczenia ruchu

He also informed the leaders of the PPR that it is necessary to proceed with unifying the movement.

robotniczego we wszystkich krajach, w których partie komunistyczne mają coś do powiedzenia,

of the working class in all countries where communist parties have a say,

czyli realnie oznaczało to całą sowiecką strefę wpływów w Europie Środkowej.

So it realistically meant the entire Soviet sphere of influence in Central Europe.

Wszędzie tam w ciągu następnych miesięcy i lat nastąpiło tzw.

Everywhere there, in the following months and years, the so-called occurred.

jednoczenie ruchu robotniczego, co polegało na tym, że lokalne partie komunistyczne

the unification of the workers' movement, which involved local communist parties

wchłaniały partie socjalistyczne czy socjaldemokratyczne.

they absorbed socialist or social democratic parties.

W Polsce oznaczało to, że

In Poland, it meant that

w tym czasie ma nastąpić wchłonięcie PPS-u przez Polską Partię Robotniczą.

During this time, the absorption of the Polish Socialist Party by the Polish Workers' Party is to occur.

Cyrankiewicz nawet słowem nie zaprotestował przeciwko temu, tylko przystąpił do czystki

Cyrankiewicz didn't protest even with a word against this, but instead proceeded with the purge.

w szeregach PPS-u. W ciągu kilku miesięcy z PPS-u usunięto większość członków.

in the ranks of the PPS. Within a few months, most members were removed from the PPS.

Ta partia miała już wtedy kilkaset tysięcy członków. Większość tych ludzi została usunięta,

This party already had several hundred thousand members at that time. Most of those people were removed,

ponieważ podejrzewano, że mogą protestować przeciwko

because it was suspected that they might protest against

fuzji z PPR-em.

fusion with PPR.

W sierpniu, na przełomie sierpnia i września 48 roku w PPR-ze odkryto odchylenie

In August, at the turn of August and September of 1948, a deviation was discovered in the PPR.

pracowicowo-nacjonalistyczne, odsunięto Gomułkę od władzy, ale Cyrankiewicz

worker-nationalist, Gomułka was removed from power, but Cyrankiewicz

znów nie mrugnął w żaden sposób w obronie Gomułki.

He still didn't blink in any way in defense of Gomułka.

Uznał, że trzeba przenieść doświadczenia PPR-u na grunt PPS-u i tutaj szukać

He concluded that it was necessary to transfer the experiences of the PPR to the grounds of the PPS and to look for them here.

kolejnych przedstawicieli odchylenia prawicowo-nacjonalistycznego, w efekcie czego

other representatives of right-wing nationalist deviation, as a result of which

był uznany nie tylko pozostawieniem na stanowisku premiera przez Bieruta, który

he was recognized not only by being kept in the position of prime minister by Bierut, who

przejął wtedy już pełnię władzy z rąk Gomułki, ale także i nie tylko

He had already taken full power from Gomułka, but not only that.

pozostawieniem na stanowisku premiera, ale także i włączeniem do biura politycznego

the retention of the position of prime minister, but also the inclusion in the political bureau

Komitetu Centralnego PZPR po zjeździe zjednoczeniowym tzw.,

Central Committee of the Polish United Workers' Party after the so-called unification congress,

na którym utworzono właśnie PZPR w grudniu 48 roku.

on which the PZPR was just established in December '48.

I w tym biurze politycznym Cyrankiewicz miał zasiadać nieprzerwanie aż do początku lat 70.,

And in this political office, Cyrankiewicz was to sit continuously until the early 1970s.

ale też kolejnym jego rekordem.

but also his next record.

W kolejnych latach Cyrankiewicz w istocie rzeczy stawał się coraz bardziej fasadowym premierem.

In the following years, Cyrankiewicz was indeed becoming an increasingly superficial prime minister.

Oczywiście odgrywał pewną rolę przy różnego rodzaju rozmowach z

Of course, he played a certain role in various conversations with

przedstawicielami różnych organizacji, między innymi także w tym charakterze

representatives of various organizations, including in this capacity as well

spotykał się od czasu do czasu z przedstawicielami Kościoła, w tym

he met occasionally with representatives of the Church, including

z sekretarzem Episkopatu, ale to nie on decydował o tym, jak ma wyglądać

with the secretary of the Episcopate, but it was not him who decided how it should look.

ta rozgrywka z Kościołem.

this game with the Church.

On był tylko wykonawcą.

He was just the executor.

On zresztą całkowicie się pogodził z tą rolą.

He has completely come to terms with this role.

Dlatego też, kiedy

Therefore, when

po uchwaleniu tzw.

after the adoption of the so-called

Konstytucji PRL w 52 roku zlikwidowano Urząd Prezydenta i Bierut doszedł do

In the 1952 Constitution of the Polish People's Republic, the Office of the President was abolished and Bierut came to...

wniosku, że chce być premierem, Cyrankiewicz oczywiście nawet słowem nie pisnął.

The conclusion that he wants to be the prime minister, Cyrankiewicz of course didn't breathe a word about it.

Zgodził się natychmiast na objęcie stanowiska jednego z kilku wicepremierów i tym

He immediately agreed to take the position of one of several deputy prime ministers and thus

wicepremierem był przez nieco ponad rok, po czym

he was the deputy prime minister for just over a year, after which

po śmierci Stalina, w związku z nowymi prądami płynącymi z Moskwy,

after Stalin's death, due to the new currents coming from Moscow,

Cyrankiewicz wrócił na fotel premiera.

Cyrankiewicz returned to the position of prime minister.

Otóż w Moskwie powiedziano, że nie należy

Well, in Moscow it was said that one should not

zanadto łączyć Komasowa i stanowiska, ponieważ Bierut był przede wszystkim,

do not overly connect Komasowa and the positions, because Bierut was primarily,

i to była podstawa jego władzy, pierwszym sekretarzem KC PZPR, to

And that was the basis of his power, the first secretary of the KC PZPR, that

siłą rzeczy,

by necessity,

który nie mógł tego łączyć dalej w związku z tymi sygnałami płynącymi z Moskwy z

who could not connect this further in relation to the signals coming from Moscow with

funkcją premiera, więc oddał ją z powrotem Cyrankiewiczowi.

the function of the prime minister, so he returned it to Cyrankiewicz.

I od wiosny 54 roku aż do końca roku 70.

And from spring of 1954 until the end of 1970.

Cyrankiewicz będzie już nieprzerwanie

Cyrankiewicz will be uninterrupted.

pełnił funkcję premiera Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

he served as the Prime Minister of the Polish People's Republic.

Oczywiście w tej roli zawsze będzie osobą

Of course, in this role, they will always be a person.

numer dwa, zresztą jest taki dowcip,

number two, by the way there's this joke,

jeden z wielu o Cyrankiewiczu, czy anegdota, jak kto woli.

one of many about Cyrankiewicz, or an anecdote, as one prefers.

Otóż gdzieś tam wiele lat później, jak

Well, somewhere many years later, as

Cyrankiewicza odwiedził pewien premier innego kraju, który równie długo pełnił

Cyrankiewicz was visited by a certain prime minister from another country who had been in office for just as long.

swoją funkcję, Cyrankiewicz miał go zapytać, panie premierze, jak

In his role, Cyrankiewicz was supposed to ask him, "Mr. Prime Minister, how..."

pan to robi, że pan tak długo się utrzymuje na tym stanowisku.

You do well to hold onto this position for so long.

Ten premier zdaje się Norwegii, miał mu odpowiedzieć, bo ja mam szczęśliwy numer.

This prime minister seems to have answered Norway, because I have a lucky number.

I wtedy Cyrankiewicz odparł.

And then Cyrankiewicz replied.

Ja też mam szczęśliwy numer, zawsze jestem numerem dwa.

I also have a lucky number, I am always number two.

Niestety to nie była prawda w odniesieniu do ani lat 50., ani 60.

Unfortunately, that was not true in relation to either the 1950s or the 1960s.

To Cyrankiewicz chciał żywić nadzieję, że jest numerem dwa.

Cyrankiewicz wanted to nurture the hope that he is number two.

Tak naprawdę był numerem cztery, siedem, w zależności od rozwoju sytuacji.

Actually, he was number four, seven, depending on the development of the situation.

Mówimy tu o realnej władzy. Mówimy tu o realnej władzy, bo takie były realia PRL-u,

We are talking about real power here. We are talking about real power here, because that was the reality of the People's Republic of Poland.

w której to miejsce w hierarchii partii komunistycznej miało najważniejsze znaczenie,

in which the position in the hierarchy of the communist party had the utmost importance,

a nie miejsce w hierarchii państwowej.

and not a position in the state hierarchy.

Ale formalnie oczywiście jako szef Rady Ministrów był

But formally, of course, as the head of the Council of Ministers, he was...

osobą najważniejszą po, no właśnie, po pierwszym sekretarzu KC PZPR,

the most important person after, well, after the first secretary of the KC PZPR,

albo po przewodniczącym Rady Państwa, jak kto woli, bo taką funkcję utworzono w 52. roku,

or according to the Chairman of the Council of State, as one prefers, because such a position was established in 1952,

likwidując Urząd Prezydenta i tę funkcję też,

liquidating the Office of the President and this function as well,

o czym mówiłem za czas jakiś, Cyrankiewicz będzie piastował.

What I was talking about some time ago, Cyrankiewicz will hold.

Był niewątpliwie dobrym mówcą.

He was undoubtedly a good speaker.

Przede wszystkim posługiwał się

Above all, he used.

bardzo dobrą polszczyzną i co więcej, zazwyczaj nie używał kartki do czytania.

with very good Polish and, what's more, he usually didn't use a piece of paper to read.

To zresztą oczywiście budziło frustrację wielu innych towarzyszy partyjnych, którzy

This, of course, frustrated many other party comrades who

nie posiadali tej umiejętności Cyrankiewicza.

They did not possess that skill of Cyrankiewicz.

Natomiast zyskiwało mu oczywiście popularność społeczną.

However, it was gaining him social popularity, of course.

Cyrankiewicz rzeczywiście

Cyrankiewicz indeed.

sposobem mówienia, zachowaniem odróżniał się od miażdżącej większości

he way of speaking, behavior distinguished him from the crushing majority

towarzyszy z aparatu partyjnego.

companions from the party apparatus.

Oczywiście nie we wszystkim.

Of course not in everything.

Cyrankiewicz, podobnie jak znaczna część ludzi z kierownictwa partii,

Cyrankiewicz, like a significant part of the party leadership,

lubiał luksus i jak tylko możliwe starał się z tych różnych dobrodziejstw, jakie

he liked luxury and as much as possible he tried to take advantage of those various benefits that

dawała władza w PRL korzystać. Już w czasach Bieruta zasłynął, a w pełni się to

the authorities in the PRL allowed to use. Already during Bierut's times it became famous, and it fully became this

rozwinęło pod rządami Gomułki, z miłości do samochodów.

it developed under Gomułka's leadership, out of love for cars.

Zwłaszcza lubił samochody marki Mercedes.

He especially liked Mercedes cars.

Co więcej, był bardzo dobrym kierowcą, więc lubił te samochody.

Moreover, he was a very good driver, so he liked those cars.

Lubił prowadzić osobiście, lubił się urywać ochronie, jeździć samodzielnie.

He liked to drive personally, he liked to break away from security, and to drive on his own.

Nie bał się kontaktu z ludźmi.

He wasn't afraid of contact with people.

Dlaczego?

Why?

No bo jak powiadam,

Well, as I say,

był człowiekiem, który miał taki naturalny dar budzenia sympatii.

He was a man who had a natural gift for evoking sympathy.

No ale wróćmy do połowy lat 50.

But let's go back to the mid-1950s.

W połowie lat 50. nad głową Cyrankiewicza zawisły czarne chmury.

In the mid-1950s, dark clouds hovered over Cyrankiewicz's head.

W odcinku o polskim październiku, który też jest na kanale, który polecam, opowiadam szczegółowo

In the episode about Polish October, which is also on the channel that I recommend, I explain in detail.

o procesie destalinizacji. Po śmierci Bieruta nowym sekretarzem zostaje

about the process of de-Stalinization. After Bierut's death, the new secretary becomes

Edward Ochab.

Edward Ochab.

Cyrankiewicz jest dalej premierem.

Cyrankiewicz is still the prime minister.

Natomiast zdaję sobie sprawę, że Ochab jest sekretarzem przejściowym.

However, I realize that Ochab is the interim secretary.

Part PZPR dzieli się na dwie frakcje.

The PZPR party is divided into two factions.

Kierownictwo PZPR dzieli się na dwie frakcje.

The leadership of the PZPR is divided into two factions.

Frakcję natolińską i puławską.

The Natolin and Puławy factions.

Te frakcje zaczynają ze sobą walczyć.

These factions are starting to fight each other.

Cyrankiewicz stoi z boku.

Cyrankiewicz is standing on the side.

Aczkolwiek wyraźnie widać, że więcej

Although it is clearly visible that more

sympatii ma do frakcji puławskiej, a więc tej tak zwanej frakcji

he has sympathy for the Puławy faction, thus the so-called faction

reformatorskiej, ale bacznie przygląda się rozwojowi

reformist, but closely watches the development

wydarzeń, a zwłaszcza staremu swojemu współpracownikowi z rządu

of events, especially to his old colleague from the government

Gomułce, którego akcje w 1956 roku nieustannie rosną.

Gomułka, whose stock constantly rose in 1956.

I najpierw przez pośredników, tu rolę

And first through intermediaries, here the role

takiego właśnie pośrednika odgrywa sekretarz KC Jerzy Morawski, a w połowie

Such an intermediary is played by the secretary of the Central Committee, Jerzy Morawski, and in the middle...

września już bezpośrednio Cyrankiewicz zaczyna rozmawiać z Gomułką na temat

In September, Cyrankiewicz begins to talk directly with Gomułka about

jego powrotu do kierownictwa PZPR.

his return to the leadership of the Polish United Workers' Party.

Ktoś, jak się wydaje, jest jednym z głównych architektów tego.

Someone, it seems, is one of the main architects of this.

I tu jest też klucz do sukcesu

And here is also the key to success.

Cyrankiewicza na kolejnych 14 lat.

Cyrankiewicz for the next 14 years.

Dogadanie się z Gomułką.

Negotiating with Gomułka.

We wrześniu 56 roku Cyrankiewicz najpierw rozmawia z Ochabem, mówiąc, że

In September 1956, Cyrankiewicz first talks to Ochab, saying that

trzeba by Tobiasza Gomułkę jednak przywrócić na jakieś kierownicze stanowisko.

Tobiasz Gomułka should be reinstated to some managerial position.

Ochab jest temu niechętny, więc mówi dobra, zrób go jakimś wiceministrem.

Ochab is reluctant to this, so he says okay, make him some kind of deputy minister.

Na co Cyrankiewicz mówi, no nie, absolutnie,

To which Cyrankiewicz replies, no, absolutely not,

przyjmie. Na co Ochab mówi, dobrze, to zaoferuj mu

He will accept. To which Ochab replies, okay, then offer him.

takie stanowisko, które jest w Twojej gestii, czyli w domyśle w takim razie jakiegoś

Such a position that is within your remit, which implies, therefore, some sort of.

ministra, ewentualnie wicepremiera. I w tym momencie

minister, possibly the deputy prime minister. And at this moment

Cyrankiewicz wykonuje pokerowe zagranie, spotyka się z Gomułką i mówi mu

Cyrankiewicz makes a poker move, meets with Gomułka and says to him.

Wiesławie,

Wiesław,

zajmij moje miejsce, zostań premierem na moje miejsce.

Take my place, become the prime minister in my stead.

Gomułka tą propozycję odrzuca.

Gomułka rejects this proposal.

Dlaczego?

Why?

Gomułka wie, że Polską nie rządzi premier.

Gomułka knows that Poland is not governed by the prime minister.

Gomułka chce wrócić na stanowisko przywódcy partii komunistycznej, chce zostać

Gomułka wants to return to the position of leader of the Communist Party, he wants to stay.

pierwszym sekretarzem KC PZPR i w kilka tygodni później po tej rozmowie mu się to udaje.

He becomes the first secretary of the Central Committee of the Polish United Workers' Party, and a few weeks later after this conversation, he succeeds in doing so.

Ale Cyrankiewicz, który był mu gotów oddać,

But Cyrankiewicz, who was ready to give him,

kiedy jeszcze tego nie musiał robić fotel premiera, jest dla niego kandydatem idealny.

When he didn't have to do that yet, the prime minister's chair is the perfect candidate for him.

Ale nie tylko z powodu swojej właśnie takiej

But not only because of its very nature.

spolegliwości, czy usłużoności, czy wazeliniarstwa, mówiąc wprost.

dependability, servility, or sycophancy, to put it straightforwardly.

Nie, jest jeszcze jeden powód.

No, there is one more reason.

Otóż Gomułka jest szczerze

Well, Gomułka is sincere.

przekonany, zresztą wbrew prawdzie, ale wierzył w to i to było istotne, że PZPR jest

convinced, indeed against the truth, but he believed in it and that was significant, that the PZPR is

ulepiona nie tylko z ruchu komunistycznego, ale także z dawnego ruchu socjalistycznego.

shaped not only by the communist movement but also by the former socialist movement.

W związku z tym na ważnym stanowisku w

In connection with this, in an important position in

kierownictwie państwa musi być przedstawiciel ruchu socjalistycznego.

There must be a representative of the socialist movement in the state's leadership.

No, a któż w tej roli by się sprawdził lepiej niż dawny działacz przedwojennej

No, who would be better suited for this role than a former activist from before the war?

PPS, szef struktur krakowskich tej partii, Józef Cyrankiewicz.

PPS, the head of the Krakow structures of this party, Józef Cyrankiewicz.

Nikogo lepszego nie było.

There was no one better.

W związku z tym Cyrankiewicz

In connection with this, Cyrankiewicz

przetrwał kryzys październikowy.

survived the October crisis.

Pięćdziesiątego szóstego roku w roli

In the fifty-sixth year in the role

premiera i później, później stał się dla Gomułki premierem idealnym.

the premiere and later, later he became an ideal prime minister for Gomułka.

Na czym to polegało?

What did it involve?

Otóż to polegało na tym, że Cyrankiewicz zawsze się z Gomułką zgadza.

It was about the fact that Cyrankiewicz always agreed with Gomułka.

Niemniej jednak Cyrankiewicz miał jeden problem, problem, który się zanim

Nevertheless, Cyrankiewicz had one problem, a problem that arose before.

wtedy w październiku pięćdziesiątego szóstego roku ciągnął i który to problem

Then in October of fifty-six, it dragged on, and which problem was that?

musiał rozwiązać za niego Gomułka.

Gomułka had to solve it for him.

Chodzi tu mianowicie

This is specifically about

o wydarzenia poznańskiego czerwca pięćdziesiątego szóstego roku.

about the events of the Poznań June of 1956.

Bunt robotniczy w Poznaniu został w pierwszej fazie przez władze

The workers' uprising in Poznań was initially met by the authorities.

komunistyczne uznany za działanie kontrrewolucyjne.

Communist recognized as a counter-revolutionary action.

Pośród ludzi, których wysłano

Among the people who were sent

w celu nadzorowania pacyfikacji zbuntowanego miasta był oczywiście

In order to oversee the pacification of the rebellious city, there was certainly

premier Cyrankiewicz i to jemu przypadł w udziale smutny obowiązek wygłoszenia

Prime Minister Cyrankiewicz had the sad duty of delivering

przemówienia, bo to najsłynniejsze z wszystkich przemówień jakie

speeches, because it is the most famous of all the speeches that

Cyrankiewicz wygłosił w swojej karierze.

Cyrankiewicz delivered during his career.

Posłuchajmy fragmentu tego przemówienia wygłoszonego

Let's listen to a fragment of this speech delivered.

w Poznaniu i oczywiście transmitowanego wtedy przez radio.

in Poznań and of course broadcasted on the radio at that time.

To była jeszcze epoka przedtelewizyjna.

It was still the pre-television era.

Obecnie do mieszkańców Poznania

Currently to the residents of Poznań.

przemówi prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz.

The Prime Minister Józef Cyrankiewicz will speak.

Obywatele, mieszkańcy Poznania, robotnicy inteligenci, młodzieży,

Citizens, residents of Poznań, workers, intellectuals, youth,

mieszkańcy społeczności, mieszkańcy społeczności.

community residents, community residents.

Mówią do was z głębokim bólem, bo to nasze piękne, znane ze swej pracowitości,

They speak to you with deep pain, for it is our beautiful land, known for its hard work.

z patriotyzmu i zamiłowania do porządku miasto

from patriotism and love for order the city

stało się terenem zbrodniczej prowokacji i krwawych zajść, które wstrząsnęły

it became the scene of a criminal provocation and bloody incidents that shocked

sumieniem każdego uczciwego poznaniaka, każdego Polaka i które społeczeństwo

the conscience of every honest resident of Poznań, every Pole and which society

z całych swoich sił stanowczo potępia.

condemns it decisively with all its might.

Mówimy ze sobą szczerze i wcale nie trzeba ukrywać faktu, że zbrodniczy prowokatorzy wykorzystali istniejące bezsprzecznie niezadowolenie w niektórych zakładach pracy z powodu trudności ekonomicznych i rozmaitych, dochuczliwych, nieraz bolączek.

We speak to each other honestly and it is by no means necessary to hide the fact that criminal provocateurs have exploited the undeniably existing dissatisfaction in certain workplaces due to economic difficulties and various, often distressing, grievances.

Jeżeli chodzi o bolączki ujawnione w całym szeregu zakładów pracy w Poznaniu, które w dużym stopniu wywołane zostały błędami i nieprawidłowym stosowaniem obowiązujących przepisów, to rzecz jasna, błędy te muszą być i będą natychmiast poprawione.

As for the issues revealed in a number of workplaces in Poznań, which have largely been caused by errors and improper application of the applicable regulations, it is clear that these mistakes must and will be corrected immediately.

Zwłaszcza, że decyzja o poprawieniu tych błędów zapadła ze strony rządu i partii jeszcze kilka dni temu.

Especially since the decision to correct these mistakes was made by the government and the party just a few days ago.

Wówczas, gdy delegacje robotników przyjęte zostały przez przedstawicieli rządu i słuszne ich postulaty zostały załatwione pozytywnie.

At that time, when the delegations of workers were received by representatives of the government and their rightful demands were met positively.

Nie przeszkodziło to prowokatorom w zorganizowaniu wczoraj demonstracji, którą od dawna przygotowywali także przy pomocy przyjezdnych organizatorów.

This did not stop the provocateurs from organizing a demonstration yesterday, which they had been preparing for a long time with the help of visiting organizers.

Na Poznaniu skupiła się cała uwaga ośrodków imperialistycznych.

All the attention of the imperialist centers was focused on Poznań.

Ale...

But...

Albowiem chodziło o to, aby Poznań, miasto międzynarodowych targów i w okresie targów uczynić terenem zamieszek.

For it was about making Poznań, the city of international fairs, a zone of riots during the fair period.

Chyba nie ma nikogo tak naiwnego, aby tego nie widział.

There is probably no one so naive as not to see this.

W takich rzeczach nie ma przypadków.

There are no coincidences in such matters.

Każdy prowokator czy szaleniec, który odważy się podnieść rękę przeciw władzy ludowej, niech będzie pewny, że mu tę rękę władza ludowa odrąbi.

Any provocateur or madman who dares to raise a hand against the people's power should be assured that the people's power will sever that hand.

W interesie klasy robotniczej, w interesie chłopstwa pracującego i inteligencji, w interesie walki o podwyższenie stopy życiowej ludności, w interesie dalszej demokratyzacji naszego życia, w interesie naszej ojczyzny.

In the interest of the working class, in the interest of the working peasantry and the intelligentsia, in the interest of the struggle to raise the standard of living of the population, in the interest of further democratization of our life, in the interest of our homeland.

To przemówienie, to słynne zdanie o odrąbywaniu ręki ciągnęło się już za Cyrankiewiczem do końca jego życia, jako symbol oczywiście okrucieństwa,

This speech, this famous sentence about chopping off a hand followed Cyrankiewicz for the rest of his life as a symbol of course of cruelty.

arogancji władz komunistycznych.

the arrogance of the communist authorities.

No więc kiedy w parę miesięcy później nastąpił przełom październikowy i Gomułka na krytyce między innymi postępowania władz wobec rewolty robotniczej w Poznaniu wrócił do władzy,

So, when the October breakthrough occurred a few months later and Gomułka returned to power amidst criticism of the authorities' handling of the workers' uprising in Poznań,

Cyrankiewiczem był problem.

Cyrankiewicz was a problem.

Należałoby go zasadniczo odsunąć właśnie za to przemówienie.

He should fundamentally be pushed aside precisely for that speech.

No ale Gomułka zdecydował inaczej.

But Gomułka decided otherwise.

Dlaczego?

Why?

Bo to był dla Gomułki jeden z pierwszych testów na to, czy jego decyzja,

Because it was one of the first tests for Gomułka to see if his decision,

czy jego decyzje się utrzymują, czy się nie utrzymują.

whether his decisions hold or not.

Gomułka miał taki zwyczaj, jak zresztą wielu takich polityków będących samcami alfa,

Gomułka had a habit, as did many such alpha male politicians,

że czasem upierają się przy jakiejś decyzji personalnej nie dlatego, że ona jest dla nich tak osobiście ważna,

that sometimes they insist on some personnel decision not because it is so personally important to them,

tylko dlatego, że ona ma pokazać, że oni mogą sobie na taką decyzję pozwolić.

Only because she has to show that they can afford such a decision.

I wydaje się, że w przypadku Gomułki tak właśnie było.

And it seems that this is exactly how it was in the case of Gomułka.

Mógłby wziąć innego działacza socjalistycznego, nie wiem, rodzaju Adama Rapackiego,

He could take another socialist activist, I don't know, like Adam Rapacki.

czy jeszcze kilku innych socjalistów,

or some other socialists,

którzy przeszli na stronę komunistyczną i obejmowali w czasach PRL różne nie najważniejsze, ale istotne stanowiska.

who switched to the communist side and held various positions during the PRL that were not the most important but were significant.

No ale Gomułka wolał Cyrankiewicza, bo uważał i tu się nie omylił,

But Gomułka preferred Cyrankiewicz because he believed, and he was not mistaken here,

że Cyrankiewicz mimo tego fatalnego wystąpienia będzie ocieplał jego wizerunek.

that Cyrankiewicz, despite this disastrous appearance, will be warming up his image.

I na tym właśnie, jak się wydaje, polegał fenomen duetu Gomułka-Cyrankiewicz w tym całym czternastoleciu PRL,

And this seems to be the essence of the phenomenon of the Gomułka-Cyrankiewicz duo during the entire fourteen years of the People's Republic of Poland.

a mianowicie na tym,

namely on this,

że Cyrankiewicz tam, gdzie mógł i pozwalano mu na to i był w stanie,

that Cyrankiewicz, where he could and was allowed to and was able to,

starał się nieco ocieplać wizerunek władz komunistycznych.

He tried to somewhat soften the image of the communist authorities.

Polegało to przede wszystkim na właśnie tym tak zwanym luźniejszym stylu wystąpień,

It was primarily based on this so-called looser style of presentations.

ładniejszej polszczyźnie.

to a nicer Polish.

No bo w sferze takich twardych decyzji oczywiście Cyrankiewicz był premierem fikcyjnym.

Well, in the sphere of such hard decisions, of course, Cyrankiewicz was a fictitious prime minister.

Trzeba powiedzieć jasno, jego rola, ponieważ Gomułka kategorycznie nie pozwalał mu się zajmować sprawami gospodarczymi,

It must be stated clearly, his role, as Gomułka categorically did not allow him to get involved in economic matters.

do czego zresztą Cyrankiewicz niespecjalnie miał serce.

To which, by the way, Cyrankiewicz was not particularly inclined.

Ale także polityka zagraniczna była tutaj bardzo limitowana.

But foreign policy was also very limited here.

I to się właściwie zaczęło, to ograniczenie roli Cyrankiewicza w sprawach polityki zagranicznej bardzo szybko,

And this actually began, this limitation of Cyrankiewicz's role in foreign policy very quickly,

ponieważ Gomułka musiał stoczyć od Cyrankiewicza jeszcze jedną walkę,

because Gomułka had to fight one more battle against Cyrankiewicz,

nie tylko ze społeczeństwem, ale także z władzami sowieckimi.

not only with society, but also with the Soviet authorities.

Otóż w Moskwie pozostawienie Cyrankiewicza,

Well, in Moscow, leaving Cyrankiewicz,

na stanowisku premiera nie bardzo się spodobało,

didn't really like the position of prime minister,

a zwłaszcza nie spodobały się różne właśnie takie nieoficjalne wypowiedzi Cyrankiewicza,

Especially the various unofficial statements made by Cyrankiewicz were not liked.

jakie mu się zaczęły zdarzać już na początku roku 1957.

which began to happen to him at the beginning of 1957.

A konkretnie chodziło o wizytę, jaką wiosną 1957 roku

It was specifically about the visit that took place in the spring of 1957.

Cyrankiewicz odbył w kilku krajach azjatyckich,

Cyrankiewicz visited several Asian countries.

w tym w Chinach, Wietnamie i Korei Północnej.

in China, Vietnam, and North Korea.

I po tej wizycie echa wypowiedzi Cyrankiewicza dotarła do tego,

And after this visit, the echoes of Cyrankiewicz's statements reached this,

że wreszcie zmarły do Moskwy i w rezultacie w maju 1957 roku,

that finally died in Moscow and as a result in May 1957,

kiedy Gomułka przyjechał z kolejną wizytą do Moskwy,

when Gomułka arrived for another visit to Moscow,

a w tej delegacji towarzyszył mu również jako premier Cyrankiewicz,

and in this delegation he was also accompanied by Prime Minister Cyrankiewicz,

Nikita Chruszczow przeprowadził bardzo ostry atak na Cyrankiewicza.

Nikita Khrushchev launched a very sharp attack on Cyrankiewicz.

Jak to wyglądało, możemy przeczytać we fragmencie z protokołu rozmów właśnie z maja 1957 roku.

We can read what it looked like in an excerpt from the protocol of the talks from May 1957.

Posłuchajmy.

Let's listen.

Pozostał rozmów w Moskwie 25 maja 1957 roku.

The talks in Moscow remained on May 25, 1957.

Dziś mówiłem z towarzyszem Worszułowem.

Today I spoke with Comrade Worshulow.

Powiedziałem mu, że są polscy towarzysze.

I told him that there are Polish comrades.

Powiedział, pozrówcie ich, ale muszę powiedzieć,

He said, "Look at them, but I must say,"

że Cyrankiewicz, objeżdżając Azję, zostawił po sobie bardzo antyradziecki ślad.

that Cyrankiewicz, traveling around Asia, left behind a very anti-Soviet mark.

Byłem wśród chińskich i wietnamskich przyjaciół

I was among Chinese and Vietnamese friends.

i słuchać się nie chciało, jakie mi opowiadano rzeczy.

and I didn't want to listen to the things that were being told to me.

Po co wam to? Chcecie nas wydeptać w błoto?

What do you want that for? Do you want to trample us into the mud?

Buty macie nie takie. Sił wam zabraknie.

Your shoes are not like that. You will run out of strength.

Chcecie poniżyć rolę Polski?

Do you want to diminish Poland's role?

Bułganin.

Bulgarian.

Worszułow ze mną też rozmawiał i to samo mówił co Chruszczowowi.

Worszułow talked to me too and said the same thing as he did to Khrushchev.

Nie wymienił nazwiska, ale powiedział, że był tu łysy i czego nie nagadał.

He didn't mention a name, but he said there was a bald guy here and what he didn't talk about.

Worszułow powiedział, przykro mi było i ciężko słuchać o przemówieniach i rozmowach

Worszułow said, I was sorry and it was hard to listen to the speeches and conversations.

Cyrankiewicza na temat roli Związku Radzieckiego i stosunku do Polski w ogóle.

Cyrankiewicz on the role of the Soviet Union and its attitude towards Poland in general.

Chruszczow.

Khrushchev.

Wszyscy znamy dobrze Worszułowa.

We all know Worszułow well.

I po cóż miałby to wymyślać?

And why would he need to come up with that?

Gomułka.

Gomułka.

Wy nie możecie oskarżać naszego kierownictwa.

You cannot accuse our management.

Wiecie dobrze, jak my się do tych spraw odnosimy.

You know well how we approach these matters.

Czy są u nas w ostatnim czasie antyradzieckie artykuły?

Have there been any anti-Soviet articles lately?

Nie chcemy dać ani milimetra argumentów, które by mogły być wykorzystane przeciwko Związkowi Radzieckiemu.

We do not want to give even a millimeter of arguments that could be used against the Soviet Union.

Konfiskujemy teraz 10 razy więcej niż przedtem.

We are now confiscating 10 times more than before.

Cyrankiewicz.

Cyrankiewicz.

Jestem łysy. To jedno jest prawdą w tym, co tu powiedziano.

I am bald. This one thing is true in what has been said here.

Najbardziej słuszne jest to, co proponuje towarzysz Gomułka.

The most correct thing is what comrade Gomułka proposes.

Jeśli są takie oceny albo tego rodzaju informacje, to trzeba, aby ludzie się zebrali i powiedzieli, o co chodzi.

If there are such assessments or this kind of information, then people need to come together and say what it's all about.

Według mego przekonania, podróż dała pozytywne wyniki i nie tylko dla Polski, lecz również dla Związku Radzieckiego.

In my opinion, the journey yielded positive results not only for Poland but also for the Soviet Union.

Uwzględniając wytworzoną sytuację, należy sprawę zbadać.

Considering the created situation, the matter should be investigated.

Jeśli zaś chodzi o stronę polityczną, to taki zarzut, który mógłby mieć taki posmak, o jakim tu mówili towarzysze, ja kategorycznie odrzucam.

As for the political side, I categorically reject such an accusation, which might have the flavor mentioned by the comrades here.

Chruszczow.

Khrushchev.

Przecież nie będziemy robili dochodzenia ani zwoływali konferencji.

After all, we won't be conducting an investigation or calling a conference.

Nie mamy na to czasu.

We don't have time for that.

Ale jest przysłowie.

But there is a proverb.

Nie ma dymu bez ognia.

There's no smoke without fire.

Jak widać nawet w tej dramatycznej dla siebie sytuacji, Cyrankiewicz próbował zachować dobry humor.

As you can see, even in this dramatic situation for himself, Cyrankiewicz tried to maintain a good sense of humor.

Ta wypowiedź, że jedyna prawdziwa informacja to jest ta, że jest łysy, była żartem oczywiście.

That statement, that the only true information is that he is bald, was of course a joke.

Nawiasem mówiąc, i w tej sprawie Cyrankiewicz nie był szczery, bo prawda jest taka, że oczywiście on był mocno łysiejący.

By the way, in this matter, Cyrankiewicz was not sincere, because the truth is that he was, of course, going bald.

Ale nie jest prawdą, że był całkowicie łysy.

But it is not true that he was completely bald.

On był klasyczną łysinę częściową.

He had a classic partial baldness.

I jak się okazało, to było jedno z doświadczeń, jakie miał po Auschwitz.

And as it turned out, it was one of the experiences he had after Auschwitz.

Golił całą głowę.

He shaved his entire head.

I po prostu nie miał żadnego zarostu na głowie.

And he simply had no hair on his head.

Nie dlatego, że go tam nie było, tylko dlatego, że go nie chciał mieć.

Not because he wasn't there, but because he didn't want to have him.

Natomiast z tego zderzenia z Chruszczowem, znowu Cyrankiewicz wyszedł zwycięsko.

On the other hand, from this collision with Khrushchev, Cyrankiewicz emerged victorious once again.

Oczywiście nie dlatego, że miał takie talenty w przekonaniu.

Of course not because he had such talents in his conviction.

Widzieliśmy zresztą, że głównie tam głos zabierał Gomułka.

In fact, we saw that it was mainly Gomułka who spoke there.

Ale dlatego, że Gomułka tym bardziej nie mógł się zgodzić na to, żeby mu towarzysze w Moskwie mówili, kto będzie u niego premierem.

But because Gomułka could all the more not agree to have his comrades in Moscow tell him who would be his prime minister.

To było coś absolutnie dla Gomułki nie do przyjęcia.

It was something absolutely unacceptable for Gomułka.

Więc paradoksalnie ta awantura, którą Chruszczow urządził w sprawie Cyrankiewicza, tylko Cyrankiewiczowi pomogła.

So paradoxically, the uproar that Khrushchev made over Cyrankiewicz only helped Cyrankiewicz.

Poprzez szereg kolejnych lat Gomułka uważał, że jak usunie Cyrankiewicza, to towarzysze sowieccy uznają to za dowód słabości z jego strony.

Over the course of several years, Gomulka believed that if he removed Cyrankiewicz, the Soviet comrades would see it as a sign of weakness on his part.

A Cyrankiewicz?

A Cyrankiewicz?

Cyrankiewicz nie był problemem, bo jak powiadam sprawy gospodarcze się nie wtrącał.

Cyrankiewicz was not a problem, because as I say, he did not interfere in economic matters.

W polityce zagranicznej po historii z tą wyprawą do Azji z wiosny, wczesnej wiosny 57 roku był już bardzo ostrożny i uważał na każde tam wypowiadane słowo.

In foreign policy, after the incident with the expedition to Asia in the early spring of 57, he was very cautious and paid attention to every word spoken there.

Co mu zostało? No została mu kultura i oświata.

What is left to him? Well, culture and education are left to him.

I tutaj na froncie powiedziałbym kultury też miał oczywiście problemy.

And here on the front, I would say the culture also had its problems, of course.

Mianowicie z osobą Cyrankiewicza.

Namely with the person of Cyrankiewicz.

Wiąże się bardzo głośna sprawa listu 34 z 1964 roku.

A very loud case related to Letter 34 from 1964 is involved.

Wtedy to grupa 34 pisarzy, intelektualistów wystosowała taki krótki dwuzdaniowy list właśnie do Cyrankiewicza jako premiera,

At that time, a group of 34 writers and intellectuals sent a short two-sentence letter to Cyrankiewicz as Prime Minister.

w których protestowała przeciwko ograniczaniu przydziału papieru na druk książek, a także zaostrzającej się cenzurze.

in which she protested against the limitations on paper allocation for book printing, as well as the tightening censorship.

Ten list przerostał się na zachód.

This letter has spread to the west.

I zaczęła o nim mówić władza.

And the authorities started talking about him.

Zaczęła o nim mówić wolna Europa.

She started to talk about him on Free Europe.

To wywołało oczywiście wściekłość Gomułki.

This naturally provoked Gomułka's fury.

Cyrankiewicz próbował jakoś początkowo łagodzić sprawę.

Cyrankiewicz initially tried to somehow smooth things over.

Zaprosił sygnatariuszy listu do siebie.

He invited the signatories of the letter to his place.

Przyszło 14 z nich i Cyrankiewicz mówił im, że on rozumie, że są problemy.

Fourteen of them arrived, and Cyrankiewicz told them that he understood there were problems.

On właściwie nie ma pretensji, że ten list wystosowaliście.

He actually has no objections to the fact that you sent this letter.

Mam pretensje, że on przeszedł na zachód i że tam został wysłany przez ośrodki dywersji ideologicznej przeciwko nam.

I have grievances that he moved to the west and that he was sent there by the centers of ideological diversion against us.

I to było takie właśnie klasyczne zachowanie Cyrankiewicza.

And that was exactly the classic behavior of Cyrankiewicz.

Próbował łagodzić, ale przywołany przez Gomułkę natychmiast oczywiście wziął udział w kampanii ataków na sygnatariuszy listu 34.

He tried to soften the situation, but when called by Gomułka, he immediately took part in the campaign of attacks on the signatories of the Letter 34.

W tym oczywiście w organizacji tzw. kontrlistu 600 twórców różnego rodzaju zostało nakłonionych do napisania listu,

In this, of course, in the organization of the so-called counterletter, 600 creators of various kinds were persuaded to write a letter,

że jest absolutnie znakomicie z przydziałami papieru.

that it is absolutely excellent with the paper allocations.

Partia popiera kulturę i daje na niej ogromne środki, a cenzura jest w sumie bardzo potrzebna i przydatna.

The party supports culture and allocates enormous funds to it, and censorship is in fact very necessary and useful.

Więc się do tego ten kontrlist sprowadzał.

So that was what the counter letter came down to.

Cyrankiewicz coraz bardziej w miarę upływu lat 60. przybierał na wadze,

Cyrankiewicz increasingly gained weight as the 1960s progressed.

a w ślad za tym był traktowany przez ludzi jako symbol no właśnie takiej powiedziałbym zadowolonej z siebie władzy.

And in its wake, he was regarded by people as a symbol of, well, I would say, a self-satisfied authority.

Coraz bardziej też trzeba powiedzieć, choć nie chciał, ale zaczynał się upodabniać do swojego szefa, czyli Gomułki.

It's also increasingly necessary to say, although he didn't want to, that he was starting to resemble his boss, that is, Gomółka.

I zaczynał można powiedzieć ględzić, choć ględził mimo wszystko bardziej uroczo niż to czynił Gomułka.

And he began to ramble, although he rambled nonetheless more charmingly than Gomułka did.

Posłuchajmy fragmentu wystąpienia Cyrankiewicza do nauczycieli z 1965 roku.

Let's listen to a fragment of Cyrankiewicz's speech to teachers from 1965.

Rzeczą nauczyciela jest interpretacja tych wydarzeń i tych zjawisk, które o tyle szybciej docierają dziś do młodzieży niż niegdyś.

The teacher's task is to interpret those events and phenomena that reach young people today much faster than they did in the past.

Ci, co przeżyli jedną albo dwie wojny światowe, pamiętają dobrze jaki wpływ wywierały ówczesne tragiczne wydarzenia na ich losy, na ich świadomość.

Those who lived through one or two world wars remember well the impact that those tragic events had on their lives and their consciousness.

Ale te rzeczy działy się tuż obok, biły w nas bezpośrednio i w naszych najbliższych, w nasz kraj.

But these things were happening right next to us, hitting us directly and our closest ones, in our country.

Nasi ojcowie, dziadkowie emocjonowali się jeszcze dalekimi wojnami, czy burską, czy rosyjsko-japońską wojnę.

Our fathers and grandfathers were still excited about distant wars, whether it was the Boer War or the Russo-Japanese War.

Wojnami bałkańskimi, ale to były odległe, egzotyczne niemal sprawy, ciekawie opisywane po gazetach, w gruncie rzeczy w jakimś stopniu obce.

The Balkan Wars, but they were distant, almost exotic matters, interestingly described in newspapers, essentially somewhat foreign.

Dziś, co wieczór, wojna wietnamska pokazuje swoje okrutne oblicze na ekranie w każdym domu.

Today, every evening, the Vietnam War shows its cruel face on the screen in every home.

Zdeformowane twarze dzieci wietnamskich spalonych amerykańskim napalmem patrzą rozpatrzliwie wprost w oczy naszym dzieciom.

The deformed faces of Vietnamese children burned by American napalm look thoughtfully directly into the eyes of our children.

Mówią w sekundę.

They say in a second.

Mówią w sekundę więcej naszym dzieciom o wojnie i jej straszliwym okrucieństwie, o swoich cierpieniach i doznanych krzywdach.

They tell our children in a second more about the war and its terrible cruelty, about their suffering and the injustices they have endured.

Więcej niż całe szpalty doniesień dziennikarskich.

More than entire columns of journalistic reports.

Rzeczą nauczyciela jest wyjaśnić imperialistyczną genezę tej okrutnej wojny, zinterpretować młodzieńczym umysłom sens tego, co dostrzegły na ekranie.

It is the teacher's task to explain the imperialist origins of this cruel war, to interpret for youthful minds the meaning of what they have seen on the screen.

Tak samo, gdy ujrzą na ekranie kosmonautów wyruszających na ziemię.

Just as when they see astronauts on the screen heading to Earth.

Czy tych, co spłonęli w kabinie Apollo.

Were those who burned in the Apollo cabin.

Będą ci młodociani widzowie i kroniki filmowej telewizji i filmu dokumentarnego bardziej dociekliwi, bardziej niecierpliwi w znalezieniu wyjaśnień.

There will be young audiences and chronicles of television and documentary film who will be more inquisitive, more impatient in finding explanations.

Bardziej chłonni na dodatkową wiedzę niż ich przodkowie sprzed pół wieku.

More eager for additional knowledge than their ancestors from half a century ago.

Będą chcieli wiedzieć zaraz, jakie to siły społeczne uruchamiają strumień na palmu w Wietnamie, a co uruchamia kabinę statku kosmicznego na aerodromie.

They will want to know right away what social forces are triggering the stream on the palm tree in Vietnam, and what activates the cabin of the spacecraft at the airfield.

Kształtujemy obywatela socjalistycznej Polski i obywatela współczesnego, podzielonego świata.

We are shaping the citizen of socialist Poland and the citizen of the contemporary, divided world.

Nie kształtujemy go w próżni ani w oderwaniu od tego, co było wczoraj.

We do not shape it in a vacuum or in isolation from what was yesterday.

Bez właściwego zrozumienia.

Without proper understanding.

Bez właściwej interpretacji wczoraj nie pojmie i nie zrozumie ani dnia dzisiejszego, ani jutrzejszego.

Without proper interpretation, yesterday will not comprehend or understand either today or tomorrow.

To, co stanowi dorobek wielkiej ogólnoludzkiej kultury współczesnej i dorobek naszej własnej kultury narodowej,

What constitutes the achievement of great contemporary human culture and the achievement of our own national culture,

będący jej składnikiem, jest dziełem minionych pokoleń i ich historia stworzyła rzeczywistość, w której żyjemy.

Being a part of it is the work of past generations, and their history has created the reality in which we live.

Tworzymy rewolucyjne społeczeństwo, łamiące szranki ustroju klasowego,

We are creating a revolutionary society that breaks the barriers of the class system,

tworzymy rewolucyjne społeczeństwo, łamiące szranki ustroju klasowego,

we are creating a revolutionary society that breaks the barriers of the class system,

który tę kulturę wydzielał pod łuk przywilejów stanu, narodowości, religii czy klasy.

which segregated that culture under the arch of privileges of state, nationality, religion, or class.

Ale nie znaczy to, byśmy mieli przekreślić cały ten wielki, wspaniały dorobek kultury i ogłosić,

But that doesn't mean we should disregard this entire great, wonderful cultural heritage and declare,

że kultura zaczyna się od dziś, a reszta, wszystko o co odziedziczone, wyrzucamy na śmierć.

that culture begins today, and the rest, everything inherited, we cast into death.

Całe dziedzictwo kulturalne ludzkości przejmujemy i pragniemy je uspołecznić,

We take over the entire cultural heritage of humanity and wish to socialize it.

to znaczy udostępnić wszystkim, należycie je interpretując.

This means to share with everyone, interpreting it properly.

Takich przemówień Cyrankiewicz wygłaszał setki i na tym właściwie głównie jego praca polegała.

Cyrankiewicz delivered hundreds of such speeches, and that was basically the main focus of his work.

Oczywiście od czasu do czasu Gomułka pozostawiał mu pewne sprawy do decyzji,

Of course, from time to time Gomułka left certain matters for him to decide.

zazwyczaj były to sprawy drugorzędne, ale tu Cyrankiewicz potrafił zadbać o swoje,

usually, these were secondary matters, but here Cyrankiewicz knew how to take care of his own.

na przykład w tym, że ci najwyżsi przedstawiciele władz PRL nie mogą jeździć tylko sobie na drogę,

for example, in that the highest representatives of the PRL authorities cannot just drive on the road.

bo one są zawodne, a poza tym nie wyglądają wystarczająco reprezentacyjnie

because they are unreliable, and besides, they do not look sufficiently presentable

i należałoby kupić niewielką pulę na przykład Mercedesów, bo tą markę, jak wspomniałem,

and it would be worth buying a small batch, for example, of Mercedes cars, because this brand, as I mentioned,

Cyrankiewicz bardzo lubił, udało mu się wstępić od Gomułki akceptację,

Cyrankiewicz liked it very much, he managed to gain acceptance from Gomułka.

no i rzeczywiście sprawdzono pulę Mercedesów, którymi Cyrankiewicz obdzielał tych ludzi z aparatu władzy,

Well, indeed, the pool of Mercedes cars that Cyrankiewicz distributed to those people in the apparatus of power was checked.

no, których lubił bardziej niż innych.

no, whom he liked more than others.

Ten sposób takimi drobiazgami budował sobie,

This way he built himself up with such trifles,

ten sposób takimi drobiazgami budował sobie,

in this way, he built himself up with such details,

swoje wpływy w aparacie partyjnym,

your influence in the party apparatus,

bo jedni towarzysze jeździli Mercedesami,

because some comrades drove Mercedes cars,

a inni jeździli samochodami sowieckimi,

and others drove Soviet cars,

najczęściej tak zwanymi Zisami.

most often referred to as Zis.

Druga połowa lat 60-tych to oczywiście moment,

The second half of the 1960s is of course the moment,

w którym doszło do konfrontacji między państwem a kościołem.

in which there was a confrontation between the state and the church.

Opowiadam o tym w odcinku Gomułka kontra Wyszyński.

I talk about this in the episode Gomułka vs. Wyszyński.

Cyrankiewicz, bardzo mocno oczywiście włączył się

Cyrankiewicz, of course, got very involved.

w tę kampanię obchodów tysiąclecia

in this millennium celebration campaign

państwa polskiego i konfrontacji z episkopatem.

the Polish state and the confrontation with the episcopate.

Między innymi złynnie było wystąpienie

Among other things, the performance was outstanding.

między innymi złynnie było wystąpienie

Among others, the speech was eloquent.

Cyrankiewicza w maju 66 roku na rynku krakowskim,

Cyrankiewicz in May 66 in the Kraków market,

trwający równocześnie z homilią

ongoing simultaneously with the homily

kardynała Wyszyńskiego na kościele mariackim w Krakowie.

Cardinal Wyszyński at St. Mary's Church in Kraków.

w Kościele Mariackim w Krakowie. To był taki element, można właśnie powiedzieć, konfrontacji.

in St. Mary's Church in Krakow. It was such an element, one could say, of confrontation.

Wcześniej tego typu działania podejmował też Gomułka. W czasie wydarzeń marca 1968 roku

Earlier, similar actions were also taken by Gomułka during the events of March 1968.

Cyrankiewicz jak zawsze był z boku, nie wtrącał się, nie angażował się.

Cyrankiewicz, as always, was on the sidelines, did not interfere, did not get involved.

Włączył się natomiast bardzo mocno w kampanię antysyjonistyczną.

He became very involved in the anti-Zionist campaign.

No i tu pojawił się problem uporczywej plotki, która już wcześniej oczywiście się pojawiła,

And here appeared the problem of the persistent rumor, which had of course already appeared earlier,

bo w Polsce generalnie jest grupa ludzi, która kogokolwiek przy władzy uważa zawsze za Żyda.

Because in Poland there is generally a group of people who always consider anyone in power to be a Jew.

No ale w przypadku Cyrankiewicza ta plotka była wyjątkowo uporczywa i przypisywano mu nazwisko Zimmerman,

But in the case of Cyrankiewicz, this rumor was particularly persistent and he was ascribed the surname Zimmerman.

że w rzeczywistości nazywa się Zimmerman. No i oczywiście należałoby go pozbyć się

that in reality his name is Zimmerman. And of course, he should be gotten rid of.

w ramach kampanii antysyjonistycznej. Gomułka na to się nie zgodził,

as part of the anti-Zionist campaign. Gomułka did not agree to that,

ale też trzeba powiedzieć jasno, to nie znaczy, że nie myślał już o zmianie premiera.

But it also needs to be said clearly, that doesn't mean he wasn't already thinking about changing the prime minister.

W rzeczywistości, jak napisał sam później na początku lat 70. w liście do Komitetu Centralnego,

In fact, as he later wrote himself in the early 1970s in a letter to the Central Committee,

już od 1964 roku rozważał zmianę na stanowisku premiera. Dlaczego?

Since 1964, he has been considering a change in the position of prime minister. Why?

Bo Gomułka uważał, że premier powinien się bardziej interesować sprawami gospodarczymi.

Because Gomułka believed that the prime minister should be more interested in economic matters.

Choć sam chciał w nich o wszystkim decydować, to uważał, że premier też powinien w tej sprawie mieć coś do zrobienia.

Although he wanted to decide everything himself, he believed that the prime minister should also have something to do in this matter.

Tymczasem Cyrankiewicz akurat tymi sprawami absolutnie zajmować się nie chciał,

Meanwhile, Cyrankiewicz absolutely did not want to deal with these matters.

co powodowało oczywiście niezadowolenie Gomułki. Gomułka w tym czasie rozważał powierzenie tej funkcji Gierkowi.

which, of course, caused dissatisfaction for Gomułka. At that time, Gomułka was considering entrusting this position to Gierek.

Gierek ponoć odmówił, opowiadam o tym w odcinku o Gierku. W każdym razie Cyrankiewicz zdołał przetrwać

Gierek supposedly refused, I talk about this in the episode about Gierek. In any case, Cyrankiewicz managed to survive.

na stanowisku premiera aż do roku 1970. W 1968 natomiast po raz trzeci zmienił żonę.

in the position of prime minister until 1970. In 1968, on the other hand, he changed his wife for the third time.

Tu nie wspominałem dotąd o życiu osobistym Cyrankiewicza, który uchodził za miłośnika płci,

I have not mentioned until now Cyrankiewicz's personal life, who was considered a lover of the opposite sex.

pięknej i bohatera wielu różnych romansów. Myślę, że większość tych plotek była nieprawdziwa.

the beautiful and the hero of many different romances. I think that most of these rumors were false.

Natomiast jest faktem, że jeszcze w czasie II wojny światowej Cyrankiewicz ożenił się z Joanną Munch,

However, it is a fact that during World War II, Cyrankiewicz married Joanna Munch,

siostrą słynnego później reżysera Andrzeja Muncha. Rozwiódł się z nią w momencie, kiedy zaczęła się jego kariera

the sister of the famous later director Andrzej Munch. He divorced her at the moment when his career began

polityczna po wojennej Polsce w 1947 roku. Wziął ślub z znaną już wówczas aktorką Niną Andrzejową.

Political life in post-war Poland in 1947. He married the already well-known actress Nina Andrzejowa.

I tu bardzo charakterystyczny był dobór świadków na ślub Cyrankiewicza.

And here, the selection of witnesses for Cyrankiewicz's wedding was very characteristic.

Pokazuje, jak zakulisowo potrafił sobie budować relacje. Z jednej strony jednym świadkiem był szef Niny Andrycz,

It shows how he managed to build relationships behind the scenes. On one hand, one witness was Nina Andrycz's boss,

dyrektor Teatru Polskiego Arnold Szyfman, ale drugim świadkiem był nie kto inny, tylko Władysław Gomułka.

The director of the Polish Theatre, Arnold Szyfman, but the second witness was none other than Władysław Gomułka.

Gomułka w 1946 był jeszcze u szczytu władzy, a zatem tak naprawdę Cyrankiewicz mając do wyboru Gomułkę lub Bieruta

Gomułka in 1946 was still at the peak of power, and thus Cyrankiewicz, having to choose between Gomułka and Bierut

w prawdzie postawił na to, że nie ma z nim żadnych problemów.

In truth, he relied on the fact that he had no problems with him.

Na złego konia krótkoterminowo, bo Bierut byłby tu pewnie lepszy, ale długoterminowo wybór Gomułki na świadka

"For the bad horse short-term, because Bierut would probably be better here, but long-term the choice of Gomułka as a witness."

swojego drugiego ślubu był lepszy. Natomiast wiele lat później, właśnie w 1968 roku,

his second marriage was better. However, many years later, in 1968,

jego małżeństwo z Niną Andrycz, które się już rozpadło wiele lat wcześniej, zostało przypieczętowane rozwodem

His marriage to Nina Andrycz, which had already collapsed many years earlier, was sealed by divorce.

i Cyrankiewicz postanowił ożenić się po raz trzeci. Zresztą dość długo Gomułka mu się nie zgadzał

And Cyrankiewicz decided to get married for the third time. Besides, Gomułka disagreed with him for quite a long time.

na ten rozwód z Andrycz, mówiąc, że premier nie może być rozwodnikiem.

About this divorce from Andrycz, saying that the prime minister cannot be a divorcee.

To się nie wyglądało, ale w końcu podobno jakoś tam Cyrankiewicz zdał Gomułkę przekonać do wyrażenia zgody

It didn't seem like it would happen, but in the end, Cyrankiewicz supposedly managed to convince Gomułka to agree.

bez pozbawiania go fotela premiera. No i rzeczywiście doszło do trzeciego ślubu.

without depriving him of the prime minister's chair. And indeed, a third wedding took place.

I tu znowu bardzo charakterystyczni byli dwaj świadkowie, tym razem obaj ze świata polityki.

And here again, two witnesses were very characteristic, this time both from the world of politics.

Jednym był przyjaciel Cyrankiewicza z czasów jeszcze przedwojennych, z przedwojennego PPS-u,

One was a friend of Cyrankiewicz from the pre-war times, from the pre-war PPS.

wspomniany na początku tego wykładu, Lucjan Motyka, który także dzięki Cyrankiewiczowi zrobił wielką,

mentioned at the beginning of this lecture, Lucjan Motyka, who also thanks to Cyrankiewicz made a great,

w PRL-u, karierę, bo był między innymi pierwszym sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Krakowie,

in the Polish People's Republic, he had a career, as he was among other things the first secretary of the Voivodeship Committee of the Polish United Workers' Party in Krakow,

a później został ministrem kultury w rządzie Cyrankiewicza. A drugim był Zenon Kliszko,

and later he became the Minister of Culture in Cyrankiewicz's government. The second was Zenon Kliszko,

a więc prawa ręka Gomułki, druga osoba w PRL-u, bo to tak naprawdę Zenon Kliszko był w latach 60-tych

So, Gomułka's right hand, the second person in the Polish People's Republic, because it was really Zenon Kliszko in the 1960s.

prawdziwym numerem dwa, nie Cyrankiewicz. Cyrankiewicz był może numerem trzy, może numerem cztery,

the true number two, not Cyrankiewicz. Cyrankiewicz was maybe number three, maybe number four,

może numerem pięć, to wszystko zależało od momentu i od zakresu spraw, o jakich byśmy,

maybe number five, it all depended on the moment and the scope of the issues we would discuss,

mówili. Natomiast rok siedemdziesiąty to oczywiście kryzys grudnia siedemdziesiąt,

They said. However, the year seventy was of course the crisis of December seventy,

o którym opowiadam w innym z odcinków na tym kanale, do obejrzenia którego zachęcam.

which I talk about in another episode on this channel, which I encourage you to watch.

Grudzień siedemdziesiąt położył kres premierostwu Cyrankiewicza, co nie znaczy, że

December seventy put an end to Cyrankiewicz's premiership, which does not mean that

definitywnie przekreślił jego karierę. Cyrankiewicz, jak zawsze widząc, że Gomułka upada, najpierw wyczekiwał na rozwój,

definitely marked the end of his career. Cyrankiewicz, as always, seeing that Gomułka was falling, first waited for the development.

wydarzeń i w momencie, w którym się zorientował, że grupa spiskowców, o której opowiadam, przejmuje władzę,

of events and at the moment when he realized that the group of conspirators I am talking about was taking over power,

natychmiast się do niej przyłączył. Problem polegał na tym, że Cyrankiewicz miał już za sobą ponad dwudziestoletni

he immediately joined her. The problem was that Cyrankiewicz had already been through more than twenty years of

okres bycia premierem, był już zużyty w tej roli. Po drugie, z punktu widzenia ekipy Gierka, no nie był lojalny

The period of being prime minister was already exhausted in that role. Secondly, from the perspective of Gierek's team, he was not loyal.

do końca, przyłączył się w ostatniej chwili, nie spiskował wcześniej przeciwko Gomułce. No i co więcej, wydawało się, że

until the end, he joined at the last moment, he had not conspired against Gomułka earlier. And what is more, it seemed that

wizerunkowo będzie fatalny, zresztą nie ukrywał chęci zostania premierem jeden z jego zastępców

The image will be terrible, besides, one of his deputies did not hide his desire to become prime minister.

i uczestników tego anty-Gomułkowskiego spisku, czyli Piotr Jaroszewicz. W związku z tym uznano, że trzeba

and participants of this anti-Gomułka conspiracy, namely Piotr Jaroszewicz. In connection with this, it was deemed necessary

Cyrankiewicza przesunąć na inne stanowisko i by najmniej nie było to niższe stanowisko. Otóż Cyrankiewicz, można powiedzieć,

To move Cyrankiewicz to another position, and it should at least not be a lower position. Well, one could say, Cyrankiewicz,

to taka kwintesencja tego, co się w PRL-u nazywało kopniakiem w górę. Cyrankiewicz z kryzysu grudnia 1970

It's the quintessence of what was called a "kick upwards" in the PRL. Cyrankiewicz from the December 1970 crisis.

wyszedł, można powiedzieć, jeszcze na moment z tarczą, mianowicie został przewodniczącym Rady Państwa,

he emerged, you could say, for a moment with a shield, namely he became the chairman of the State Council,

a więc formalnie prezydentem PRL, bo przewodniczący Rady Państwa pełnił w hierarchii państwowej funkcję

So formally the president of the Polish People's Republic, because the Chairman of the Council of State held a function in the state hierarchy.

najwyższego przedstawiciela państwa polskiego. I tą rolą jednak Cyrankiewicz nie cieszył się już zbyt długo,

the highest representative of the Polish state. However, Cyrankiewicz did not hold this role for very long,

bo zaledwie do marca 1972 roku, czyli kilkanaście miesięcy. Dlaczego? No z prostego powodu.

because only until March 1972, which is just a few months. Why? For a simple reason.

Ekipa Gierka uważała, że Cyrankiewicz za bardzo kojarzy się ludziom z epoką Gomułki,

Gierek's team believed that Cyrankiewicz was too strongly associated with the Gomułka era for people's liking.

ale także z tragicznymi wydarzeniami grudnia 1970. Wprawdzie wszyscy wiedzieli, że strzelać do robotników kazał Gomułka,

but also with the tragic events of December 1970. Although everyone knew that it was Gomułka who ordered the shooting of the workers,

ale to Cyrankiewicz w imieniu rządu wydał polecenie wiceministrowi obrony narodowej Korczyńskiemu formalne użycia broni.

But it was Cyrankiewicz who issued the order on behalf of the government to the Deputy Minister of National Defense Korczyński for the formal use of weapons.

Więc był z całą pewnością w sensie formalnym spółodpowiedzialny za masakrę robotników na Wybrzeżu i już abstrahuje od tego,

So he was certainly, in a formal sense, jointly responsible for the massacre of workers on the Coast, and I will abstract from that now.

że ciągle niektórzy pamiętali jego pamiętne wystąpienie o obcinaniu rąk z 1956 roku.

that some still remembered his memorable speech about cutting off hands from 1956.

Z taką przeszłością Cyrankiewicz był już kompletnie zużyty i w związku z tym w marcu 1972 roku został z funkcji przewodniczącego Rady Państwa.

With such a past, Cyrankiewicz was already completely worn out, and as a result, in March 1972, he was removed from the position of Chairman of the Council of State.

Odwołana jego miejsce zajął prof. Henryk Jabłoński, którego istotnym argumentem za objęciem tego stanowiska był fakt, że tak jak Cyrankiewicz

His place was taken by Professor Henryk Jabłoński, whose significant argument for assuming this position was the fact that, like Cyrankiewicz

zaczynał wiele, wiele lat wcześniej swoją karierę polityczną w Polskiej Partii Socjalistycznej.

He began his political career many, many years earlier in the Polish Socialist Party.

Nawet na początku lat 70. w ekipie Gierka uważano, że trzeba jakoś honorować dawny ruch PPS-owski, tym razem w osobie Henryka Jabłońskiego.

Even in the early 1970s, Gierek's team believed that it was necessary to somehow honor the old PPS movement, this time through the figure of Henryk Jabłoński.

A Cyrankiewicz? Cyrankiewicz bynajmniej nie poszedł na taką zwyczajną emeryturę, znaleziono mu jeszcze bardzo sympatyczną synekurę,

Cyrankiewicz? Cyrankiewicz certainly did not retire in such an ordinary way; a very nice sinecure was found for him.

ponieważ Cyrankiewicz lubił podróżować, w przeciwieństwie do Gomułki jeździł za granicę, choć już jak wiemy po historii z 1957 rokiem,

because Cyrankiewicz liked to travel, unlike Gomułka, he traveled abroad, although as we know from the events of 1957,

był ostrożniejszy w wypowiedziach za granicą. Znaleziono dla niego idealne stanowisko przewodniczącego Ogólnopolskiego Komitetu Obrońców Pokoju.

He was more cautious in his statements abroad. An ideal position as the chairman of the National Committee for the Defense of Peace was found for him.

To była taka dziwna organizacja współtworząca Światową Radę Pokoju, a więc Międzynarodową Organizację Obrońców Pokoju,

It was such a strange organization co-founding the World Peace Council, that is, the International Organization of Peace Defenders,

ale tak naprawdę finansowaną, wspieraną przez Związek Sowiecki. To było jedno z narzędzi Kremla w realizacji, powiedziałbym, polityki swojej w krajach,

but in fact funded and supported by the Soviet Union. It was one of the tools of the Kremlin in implementing, I would say, its policy in countries,

głównie trzeciego świata, no ale oczywiście do tego tzw. ruchu pokojowego, który głównie się zajmował potępianiem zbrojeń amerykańskich,

mainly the third world, but of course to the so-called peace movement, which mainly dealt with condemning American armaments,

imperializmu amerykańskiego, wciągnięto także przedstawicieli krajów bloku sowieckiego. No i właśnie w tym Prezydium Światowej Rady Pokoju

American imperialism, representatives from countries of the Soviet bloc were also drawn in. And indeed, in this Presidium of the World Peace Council

przez wiele następnych lat zasiadał Cyrankiewicz. Mógł dzięki temu podróżować bez większych problemów po całym świecie. Dość powiedzieć, że np. kiedy w Polsce wprowadzano w grudniu 1981 roku,

for many years Cyrankiewicz served. This allowed him to travel around the world without major problems. It is enough to say that, for example, when martial law was imposed in Poland in December 1981,

stan wojenny, Cyrankiewicz przebywał akurat w Japonii i musiał później wracać przez kilka dni, no bo miał problem z powrotem do kraju,

martial law, Cyrankiewicz was currently in Japan and had to return for several days later, because he had problems getting back to the country,

bo ruch między Polską a światem został na kilka dni zawieszony, no ale udało mu się wrócić i tam dotrwał na tym stanowisku aż do drugiej połowy lat 80-tych.

because movement between Poland and the world was suspended for a few days, but he managed to return and remained in that position until the second half of the 1980s.

Już bardzo sędziwy, dobrze po siedemdziesiątce, zmarł w 1980-tym.

Already quite elderly, well into his seventies, he died in 1980.

Zmarł w 1980-tym.

He died in 1980.

Także ze śmiercią wybrał idealny moment. W styczniu 1989 roku odbył się na Powązkach w Warszawie uroczysty pogrzeb Józefa Cyrankiewicza

He also chose the perfect moment for his death. In January 1989, a ceremonial funeral for Józef Cyrankiewicz took place at Powązki in Warsaw.

z udziałem premiera, ówczesnego premiera Mieczysława Rakowskiego, który wygłosił ku czci Cyrankiewicza, z którym się zresztą znał i przyjaźnił mowę pogrzebową.

with the participation of the Prime Minister, then Prime Minister Mieczysław Rakowski, who delivered a eulogy in honor of Cyrankiewicz, with whom he was well acquainted and friends.

Natomiast nie ta mowa pogrzebowa jest ciekawa.

However, it is not that eulogy that is interesting.

Myślę, że najlepiej spuentuje dzieje Cyrankiewicza właśnie fragment dzienników Rakowskiego, który tam w wielu miejscach opisuje swoje rozmowy z Cyrankiewiczem,

I think that the best way to summarize the story of Cyrankiewicz is through a fragment of Rakowski's diaries, where he often describes his conversations with Cyrankiewicz.

w tym także tą, o której chcę tutaj wspomnieć.

including the one I want to mention here.

Mianowicie ona miała już miejsce po roku 1970, po tym jak Cyrankiewicz znalazł się na bocznym torze, spotkał się z Rakowskim

Namely, it took place after 1970, after Cyrankiewicz found himself sidelined, he met with Rakowski.

i w pewnym momencie życząc Rakowskiemu dalszej kariery politycznej, którą przecież wiemy, że Rakowski zrobił, cały odcinek na ten temat polecam,

And at some point wishing Rakowski further political career, which we know Rakowski had, I recommend the entire episode on this topic.

też jest do obejrzenia na kanale, powiedział, ale pamiętaj, żebyś się nie stał parodią Cyrankiewicza, tak jak ja się stałem parodią Cyrankiewicza.

It's also available to watch on the channel, he said, but remember not to become a parody of Cyrankiewicz, just as I have become a parody of Cyrankiewicz.

To jest bardzo dwuznaczne, ale wydaje mi się, że mówi sporo o tym człowieku, który został doświadczony przez Auschwitz i który został po prostu politycznym cynikiem.

It is very ambiguous, but I think it says a lot about the man who was experienced by Auschwitz and who simply became a political cynic.

Wiadomo, że w polityce cynizm jest...

It is known that cynicism in politics is...

jest niezbędny, ale jeśli cynizm staje się treścią polityki, to taki polityk nie może się dopiero zapisać na kartach historii

He is essential, but if cynicism becomes the essence of politics, then such a politician cannot hope to be remembered in the pages of history.

i Cyrankiewicz nie zapisał się dobrze na kartach historii Polski, bo po prostu był w moim przekonaniu od momentu, kiedy w drugiej połowie lat czterdziestych

Cyrankiewicz did not leave a good mark in the pages of Polish history, because I believe that from the moment in the late 1940s...

związał się z komunistami, był już tylko stuprocentowym cynikiem.

He got involved with the communists and was nothing more than a hundred percent cynic.

A czy skłoniło go do tego doświadczenie Auschwitz, czy jakieś inne powody, tego już naprawdę się nie dowiemy.

And whether it was the experience of Auschwitz that prompted him, or some other reasons, we will really never find out.

To tyle w dzisiejszym programie.

That's all for today's program.

Dziękuję za uwagę i zapraszam niezmiennie do oglądania kolejnych programów na tym kanale, no i do wspierania go na różne możliwe sposoby.

Thank you for your attention, and I invite you to continue watching upcoming programs on this channel, as well as to support it in various possible ways.

Dziękuję bardzo.

Thank you very much.