Czy da się uniknąć nowotworu? prof. Dawid Murawa

A dzisiaj jest z nami profesor Dawid Murawa.

And today we have with us Professor Dawid Murawa.

Witam cię serdecznie.

I warmly welcome you.

Pierwszy ze świata medycyny w podcaście,

The first from the world of medicine in the podcast,

drugi odcinek trzeciego sezonu Glanca.

the second episode of the third season of Glance.

Jest z nami Dawid Murawa.

We have Dawid Murawa with us.

Czytam ze strony.

I am reading from the page.

Chirurg, onkolog, wykładowca akademicki, przedsiębiorca,

Surgeon, oncologist, academic lecturer, entrepreneur,

menadżer zarządzający placówką medyczną,

manager managing a medical facility,

past prezes Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej

former president of the Polish Society of Surgical Oncology

i tak dalej, i tak dalej.

and so on, and so on.

Czyli rozumiem, wracasz do nas bezpośrednio

So I understand, you are coming back to us directly.

bezpośrednio z zabiegów, z wizytacji, z kontroli?

directly from treatments, from visits, from inspections?

Nie, chwilowo z domu.

No, temporarily out of the house.

Chwilowo z domu.

Temporarily out of the house.

Chwilowo z domu, ale w domu byłem dwie godziny,

Temporarily out of the house, but I was at home for two hours.

więc tak od rana mnie nie było,

So I haven't been here since morning,

bo rzeczywiście dzisiaj było mnóstwo konsultacji,

because indeed today there were a lot of consultations,

jeżeli chodzi o pacjentów,

when it comes to patients,

bo to w soboty i niedzielę bardzo często

because it happens very often on Saturdays and Sundays

ten czas się sprowadza głównie do konsultacyjnych kwestii,

this time mainly comes down to consultative matters,

dlatego że w tygodniu z uwagi na ilość właśnie tych zajęć

because during the week due to the amount of these classes

już z pacjentami konkretnymi,

already with specific patients,

czyli jeżeli chodzi o zabiegi operacyjne,

so when it comes to surgical procedures,

w tygodniu na to nie ma czasu.

There is no time for that during the week.

I to jest zawsze soboty, niedzielę,

And it is always Saturdays, Sundays,

ale tak jak dzisiaj od rana całe mnóstwo konsultacji

But just like today since morning, a whole bunch of consultations.

od wczesnych godzin rannych

from the early morning hours

do późnych godzin popołudniowych w zasadzie.

until late afternoon basically.

Tak to wygląda.

That's how it looks.

Jaki jest kształt polskiej onkologii?

What is the shape of Polish oncology?

Zanim przejdę do ciebie,

Before I get to you,

medialnie pewnie w wyjątku od reguły,

media-wise probably as an exception to the rule,

może mnie wyprowadzisz z błędu,

Maybe you can enlighten me.

ale osoby, która jest z tymi pacjentami

but the person who is with these patients

pewnie bliżej niż dalej.

probably closer than further away.

Jak wygląda onkologia w Polsce systemowo?

What does oncology look like systemically in Poland?

To znaczy, czy jesteście na skraju wydolności,

That means, are you on the edge of your capacity,

czy jest lepiej niż w innych działkach?

Is it better than in other fields?

Myślę, że nie jest lepiej niż w innych działkach.

I think it's no better than in other fields.

Trudno też to porównywać,

It's also hard to compare that.

dlatego że generalnie jak weźmiemy większość

because generally when we take the majority

tych podstawowych dziedzin,

these basic fields,

w których mamy większość chorób,

in which we have the majority of diseases,

czyli z jednej strony jest onkologia,

So on one hand, there is oncology,

z drugiej strony mamy urazy,

On the other hand, we have injuries,

z trzeciej strony mamy choroby układu krążenia,

On the third hand, we have cardiovascular diseases,

to generalnie nigdzie nie jest chyba idealnie,

It's generally not perfect anywhere, I suppose.

aczkolwiek onkologia na pewno nie należy do liderów,

although oncology certainly does not belong to the leaders,

jeżeli w ogóle będziemy mówić kto jest liderem,

if we are going to talk about who the leader is,

to na pewno nie onkologia.

It's definitely not oncology.

A to wynika z faktu takiego,

And this results from the fact that,

że my cały czas błądzimy,

that we are constantly wandering,

jeżeli chodzi o kwestie reformy tej ochrony zdrowia,

when it comes to issues of healthcare reform,

reformy onkologii,

oncology reforms,

chociaż teraz cały czas mówimy o sieci onkologicznej,

although now we keep talking about the oncology network,

do której tak naprawdę moim zdaniem,

to which, in my opinion,

jako kraj po pilotażu,

as a country after the pilot phase,

którego wyniki cały czas są w dużej części nieujawniane,

whose results are largely undisclosed all the time,

ale z tego co możemy domniemać

but from what we can infer

i z tego co wiemy poprzez kontakty nasze z kolegami onkologami,

and from what we know through our contacts with oncology colleagues,

to te wyniki pilotażu nie są dobre,

these pilot results are not good,

a zatem wprowadzanie chybił, trafił się,

So, the introduction was hit or miss.

trafił sieci onkologicznej,

he ended up in the oncology network,

którą Prawo i Sprawiedliwość w ostatnim okresie rządów

which Law and Justice during their recent period of governance

mocno forsowało, by wprowadzać w kwietniu bieżącego roku

it strongly pushed to be implemented in April of this year

jako obowiązującą ustawę,

as the applicable law,

moim zdaniem to nie jest gotowe

In my opinion, it is not ready.

i pytanie jak to będzie dalej wyglądać.

And the question is how it will look going forward.

Natomiast tutaj tylko krótko powiem,

However, I will only say briefly here,

że główny problem onkologii,

that the main problem of oncology,

bo o pieniądzach pewnie nie będziemy mówić,

because we probably won't talk about money,

bo to jest ogólny problem całej ochrony zdrowia w Polsce,

because this is a general problem of the entire healthcare system in Poland,

natomiast bolączką onkologii,

however, the drawback of oncology,

wszystkich dziedzin onkologicznych, na które składają się,

all fields of oncology, which consist of,

i zabiegowe dziedziny, i chemioterapia,

and procedural fields, and chemotherapy,

i radioterapia, i dziedziny pomocnicze,

and radiation therapy, and auxiliary fields,

wszędzie mamy drastyczny niedobór kadrowy,

we have a drastic staff shortage everywhere,

który niestety nie tylko nie ma perspektyw na poprawienie,

which unfortunately not only has no prospects for improvement,

tylko wręcz możemy spodziewać się jeszcze bardziej pogorszenia tych wyników,

we can only expect an even further deterioration of these results,

jeżeli chodzi o wskaźniki funkcjonowania kadrowego

as for the indicators of personnel functioning

w systemie ochrony zdrowia i w onkologii.

in the healthcare system and in oncology.

Specjalizujesz się w jakimś konkretnym,

Do you specialize in any specific area?

powiedzmy w branży, dziedzinie kwestii onkologii,

let's say in the industry, field of oncology issues,

to znaczy czy, bo...

that means whether, because...

Pytam dlatego, że ja jestem wiernym widzem twoich live'ów na Instagramie

I'm asking because I am a loyal viewer of your Instagram live streams.

i ja nie ukrywam, że kilka razy przy tym zasypiałem,

And I don't hide that I fell asleep a few times while doing it,

jak miałem problemy z bezsennością,

when I had problems with insomnia,

kilka razy tego gotowałem, czasami...

I have cooked this several times, sometimes...

Chociaż to jest kompletnie nie moja bajka,

Although this is completely not my thing,

bo ja o medycynie nigdy nie myślałem,

because I have never thought about medicine,

natomiast jakoś o tych wszystkich,

however, somehow about all these,

czy to o jakichś glejakach, czy innych onkologicznych rzeczach,

is it about some gliomas or other oncological things,

teraz mi wypadają te wszystkie słowa, kiedy to robisz,

now all these words are falling out of my mouth when you do this,

próbuję sobie je poskładać, bo one są za trudne,

I'm trying to piece them together for myself because they are too difficult.

ale jakoś lepiej się tego słucha

but somehow it sounds better

i zastanawiam się, czy ty masz po prostu tak,

and I wonder if you just have it like that.

że wchodzi do ciebie ktokolwiek z zagadnieniem onkologicznym

that anyone comes to you with an oncological issue

i ty mówisz i lecimy,

You say it and we fly.

czy jest jakaś działka w tej branży,

Is there a plot in this industry?

która cię najbardziej czy to ciągnie, czy po prostu zajmuje?

Which one pulls you the most, or does it just occupy you?

To znaczy ja powiem tak,

That means I will say this,

oczywiście, że my dzisiaj w onkologii już nie funkcjonujemy tak,

Of course, we no longer function like that today in oncology.

żeby każdy wszystko wiedział, to jest nierealne,

for everyone to know everything, that is unrealistic,

ta onkologia składa się z tak różnych dziedzin, działów,

this oncology consists of such different fields, departments,

tak naprawdę podzielonych na kwestie narządowe,

in fact divided into organ issues,

ale tutaj nie ma możliwości, żeby zajmować się wszystkim,

but here there is no possibility to deal with everything,

a jeżeli chodzi o moją osobę i ośrodki, czy klinikę,

As for myself and the centers, or the clinic,

plus dodatkowe to ośrodki towarzyszące,

plus additional accompanying facilities,

bo tych współpracujących miejsc jest kilka,

because there are several collaborating places,

no zajmujemy się określonym spektrum działania

Well, we deal with a specific spectrum of activity.

i tak dosyć szerokim jak na polskie warunki,

and quite wide for Polish conditions,

bo no nie ograniczamy się na przykład do jednego narządu,

because we don't limit ourselves, for example, to one organ,

do jednego problemu,

to one problem,

ale do całego spektrum chorób i przewodu pokarmowego,

but to the entire spectrum of diseases and the digestive tract,

i tkanek miękkich,

and soft tissues,

i piersi, więc to jest jakby szeroko,

and the breasts, so it is kind of wide,

ale oczywiście z głównym spojrzeniem, jeżeli chodzi o moją osobę stricte,

but of course with the main focus, when it comes to me personally,

to jest oczywiście chirurgia, czyli dziedzina zabiegowa,

this is of course surgery, which is the field of procedures,

która sprowadza się do działania chirurgicznego w stosunku do guza,

which comes down to surgical action regarding the tumor,

natomiast oczywiście to jest oparte o całą szeroką współpracę

however, of course, this is based on the entire broad collaboration

z kolegami z dziedzin niezabiegowych,

with colleagues from non-invasive fields,

czyli chemioradioterapii,

that is chemoradiotherapy,

bo tutaj jak gdyby bez tego dzisiaj onkologia nie funkcjonuje,

because here, as if without this, oncology does not function today,

to jest plot zdarzeń kilku dziedzin

this is a plot of events from several fields

i w zasadzie nie ma żadnego praktycznie,

and there is practically none.

nie ma żadnego praktycznie nowotworu,

there is practically no tumor at all,

ale możemy powiedzieć, że to są wyjątki bardzo wczesnych rozpoznań choroby,

but we can say that these are exceptions of very early diagnoses of the disease,

gdzie w zasadzie całość może się sprowadzić do leczenia jedną techniką,

where essentially everything can come down to treating with one technique,

ale tak naprawdę większość pacjentów jest leczona kilkoma metodami,

but in fact, most patients are treated with several methods,

technikami na przestrzeni czasu leczenia choroby,

techniques over the course of disease treatment,

która pacjentowi towarzyszy.

which accompanies the patient.

Powiedziałeś o przewodzie pokarmowym

You mentioned the digestive tract.

i ja jako weganin z pięcioletnim stażem od razu mi się uruchamia gdzieś tam pytanie,

As a vegan with five years of experience, I immediately find myself questioning something.

które i tak chciałem zadać,

which I still wanted to ask,

o to czy my sobie robimy krzywdę.

It's about whether we are harming ourselves.

I pytam i o jedzenie, i o papierosy, i o alkohol.

And I'm asking about food, cigarettes, and alcohol.

To są oczywiście rzeczy, które musisz mi odpowiedzieć,

These are obviously things you need to respond to me about,

że robimy sobie krzywdę, wiadomo,

that we are hurting each other, you know,

bo tych rzeczy jest wszelako.

because there are all sorts of things.

Dlatego ja tu mam wodę.

That's why I have water here.

Właśnie masz wodę.

You have water right now.

Ale zastanawiam się co najczęściej widzisz z takich zmęczeń materiału.

But I wonder what you most often see in terms of material fatigue.

To znaczy czy ludzie na przykład przychodzą powiedzmy z problemem,

That means whether people, for example, come with a problem,

który ty widzisz, że gdyby 10 lat temu jedli inaczej,

that you see, that if they had eaten differently 10 years ago,

żyli inaczej,

they lived differently,

to dzisiaj by u ciebie nie siedzieli.

So they wouldn't be sitting with you today.

Tak, odpowiedź dosyć...

Yes, the answer is quite...

Z jednej strony prosta, z drugiej trudna,

On one hand simple, on the other hand difficult,

bo prosta dlatego, że oczywiście my dużo wiemy na ten temat,

because simply because, of course, we know a lot about it,

w jaki sposób pewne aspekty wpływają negatywnie na nasze funkcjonowanie

In what way do certain aspects negatively affect our functioning?

i na choroby, w tym choroby onkologiczne.

and for diseases, including oncological diseases.

Z drugiej strony trudna, bo tak naprawdę my nie zawsze mamy wyjście,

On the other hand, it's difficult, because in reality, we don't always have an option.

żeby to zmienić,

to change this,

no bo żyjemy w takich, a nie innych czasach.

Well, we live in such times, not others.

I teraz tak.

And now like this.

Czasami mamy sytuację,

Sometimes we have a situation,

czasami...

sometimes...

To nie jest tak, że to jest bardzo rzadko niestety.

It's not that it's very rare, unfortunately.

Mamy sytuację, gdzie omawiając pacjentów w gronie lekarzy,

We have a situation where, while discussing patients among doctors,

mówimy, dobrze, pacjentka taka, czy pacjent taki,

we say, okay, this patient or that patient,

w takim i w takim wieku i tak się zastawiamy.

At such and such an age, we are contemplating.

Ja mówię, kurczę, dlaczego ta osoba wygląda aż tak,

I say, damn, why does that person look like that?

można powiedzieć, aż tak źle,

you could say, it's not that bad,

aż tak odbiega wizualnie od wieku metrykalnego,

is that visually deviates so much from the chronological age,

czyli biologicznie znacznie starsza.

so biologically much older.

Jeżeli zaczynamy analizować teraz tą sytuację,

If we start analyzing this situation now,

osób, które wyglądają znacznie starzej,

people who look much older,

aniżeli mają PESEL,

than having a PESEL,

to mamy bardzo prostą odpowiedź,

So we have a very simple answer,

mianowicie w dużej części intensywne palenie papierosów

namely, to a large extent intensive smoking of cigarettes

niestety niszczy ten organizm potwornie.

Unfortunately, it destroys this organism terribly.

To nie ma najmniejszej wątpliwości,

There is no doubt about it,

że długoletnie palenie, wieloletnie palenie to jest dramat.

That long-term smoking, lifelong smoking is a tragedy.

Wieloletnie picie alkoholu,

Years of alcohol consumption,

oczywiście mówię o piciu alkoholu takim w chodzeniu,

of course I'm talking about drinking alcohol while walking,

w kierunku nałogu,

towards addiction,

ale to też nie zawsze taki pełen nałóg.

but it's not always such a full addiction either.

To widać, że te osoby na pewno drastycznie gorzej.

It is evident that these people are definitely much worse off.

I kolejna grupa osób,

And another group of people,

to są osoby, gdzie możemy powiedzieć tak,

these are people where we can say yes,

ten niski status socjoekonomiczny,

this low socioeconomic status,

czyli brak możliwości finansowania szerokiego wachlarza,

which means a lack of funding for a wide range,

nazwijmy to, możliwości takiego jedzenia,

let's call it, the possibilities of such food,

że lubię to zjem to, lubię to zjem to.

that I like it, I will eat it, I like it, I will eat it.

Różnorodność.

Diversity.

Różnorodność, dużo takich pokarmów,

Diversity, many such foods,

które no niestety to co zdrowe,

which, unfortunately, is what is healthy,

albo potencjalnie zdrowe,

or potentially healthy,

ono jest znacznie no droższe,

it is significantly more expensive,

aniżeli, aniżeli takie jedzenie bardziej pospolite.

neither, nor such food is more common.

Stąd duża ilość świeżych warzyw,

Hence the large amount of fresh vegetables,

owoców w takich ilościach,

fruits in such quantities,

niezależnie od pory roku,

regardless of the season,

do tego dobrej jakości mięso,

good quality meat,

czy szczególnie dużej ilości ryb,

or a particularly large amount of fish,

dużej ilości na przykład też wspomagane z tej grupy,

a large amount for example also supported from this group,

czyli dieta śródziemnomorska,

so the Mediterranean diet,

zatem jakieś owoce morza i tak dalej.

so some seafood and so on.

No to zawsze no jednak to,

Well, it's always that, after all.

ta żywność będzie droższa.

this food will be more expensive.

W związku z tym ten status socjoekonomiczny,

In connection with this, this socioeconomic status,

gdzie ktoś będzie codziennie jadł chleb z masłem,

where someone will eat bread with butter every day,

do tego szynkę i na to wszystko,

ham on top of all that,

bo więcej nie mam pieniędzy,

because I don't have any more money,

to rzeczywiście można zauważyć,

it can indeed be noticed,

że u tych osób to się wszystko kumuluje

that everything accumulates in those people

i to jest wartość negatywna niestety

and that is unfortunately a negative value

tego funkcjonowania na co dzień

this everyday functioning

i stąd też u tych osób,

and hence for these individuals,

też abstrahując od wyglądu co do wieku,

also abstracting from the appearance in terms of age,

to na pewno, na pewno to są też czynniki

that is for sure, for sure those are also factors

wpływające istotnie,

significantly influencing,

na wzrost ryzyka zachorowań,

to the increased risk of illnesses,

na choroby nowotworowe.

for cancer diseases.

Ja dam taki dobry przykład o tym paleniu,

I will give such a good example about smoking,

bo to palenie, my kiedyś uważaliśmy,

because it's smoking, we used to think,

że to jest tylko rak płuca,

that it is only lung cancer,

tam mówiono się, że rak płuca, palenie i tak dalej.

There they talked about lung cancer, smoking, and so on.

My dzisiaj wiemy,

Today we know,

mamy mnóstwo dowodów naukowych,

we have plenty of scientific evidence,

że jest całe spektrum nowotworów,

that there is a whole spectrum of cancers,

których palenie papierosów,

the smoking of which,

palenie tytoniu jest niesłychanie istotnym czynnikiem ryzyka.

Smoking tobacco is an extremely important risk factor.

I powiem takie przykłady,

And I will give such examples,

rak trzustki,

pancreatic cancer,

rak szyjki macicy u kobiety.

cervical cancer in women.

Kto by pomyślał, że palenie papierosów

Who would have thought that smoking cigarettes

powoduje wzrost ryzyka zachorowania?

Does it increase the risk of illness?

U palaczek obserwuje się

In palaces, one observes.

częstsze zachorowania raka szyjki macicy,

more frequent cases of cervical cancer,

do tego tam zakażenie HPV,

including that HPV infection,

palenie papierosów, są to czynniki spustowe,

smoking cigarettes, they are trigger factors,

czynniki środowiskowe

environmental factors

ryzyka zachorowania.

risk of illness.

I dlatego,

And that's why,

na to musimy zwracać uwagę.

We need to pay attention to that.

Powinniśmy myśleć o jak najzdrowszym

We should think about the healthiest possible.

stylu życia, co oczywiście nie gwarantuje

lifestyle, which of course does not guarantee

tego, że nie będziemy mieć nowotworu,

that we will not have cancer,

bo niestety

because unfortunately

tych czynników jest zbyt wiele, by

there are too many factors for

powiedzieć, to wykluczymy,

to say, we will exclude it,

to wykluczymy i tak dalej, będzie super.

We will rule that out, and so on, it will be great.

Jeszcze tylko krótko powiem

I'll just say a little more.

tobie jedna świetna rzecz,

one great thing for you,

pod tym kątem,

from this angle,

o której powinniśmy powiedzieć,

at what time should we say,

mianowicie, świetna, świetna w cudzysłowy,

namely, great, great in quotation marks,

no bo dowód na to, bo my cały czas

Well, the proof of that is that we are constantly...

w ostatnim czasie, jak

lately, how

weszły elektroniczne papierosy,

electronic cigarettes have entered the market,

to powiedzieliśmy, super, Bobiura będzie

We said, great, Bobiura will be there.

sobie palić te elektroniczne, wszyscy będą szczęśliwi,

smoke these electronic ones, everyone will be happy,

bo nie będą palić tego szkodliwego świństwa.

because they will not burn this harmful crap.

Dzisiaj pojawiają się dowody,

Today evidence is emerging,

których jest coraz więcej na to,

which are increasingly more for this,

że te chemiczne środki

that these chemical agents

i te cuda, które tam są zawarte,

and the wonders that are contained there,

czuje się, że z punktu

I feel that from the point

widzenia szkodliwości

views on harmfulness

mówi się nawet o tym, że niektóre

It is even said that some

z tych e-papierosów

from those e-cigarettes

są gorsze od palenia

They are worse than smoking.

tego klasycznego ćmika.

this classic moth.

Zatem niestety tak to wygląda.

So unfortunately, that's how it is.

To ja słyszałem, tu teraz

It's me I've heard, here now.

mi się kilka rzeczy nazbierało.

I've accumulated a few things.

Słyszałem takie fajne porównanie,

I heard such a cool comparison,

że zachwycanie się nad elektronicznymi

that marveling at electronic

papierosami jest czymś tak samo rozsądnym,

smoking cigarettes is just as reasonable,

jak zachwycanie się nad tym, że ludzie przeszli

like admiring that people have passed by

od kokainy do syntetycznych narkotyków.

from cocaine to synthetic drugs.

A mniej więcej w ten sposób.

In roughly this way.

Podobny zachwyt. Ewa Wojdyło-Osiatyńska

Similar Enthusiasm. Ewa Wojdyło-Osiatyńska

ostatnio powiedziała w jednym wywiadzie,

recently she said in an interview,

z kolei terapeutka też

the therapist too

uzależnień, że my jesteśmy narodem

addictions, that we are a nation

ćpunów też. I właśnie faktycznie

"Drug addicts too. And that's actually true."

z raportu NFZ-u wynika, że my

The report from the NFZ indicates that we

kupiliśmy leków i suplementów

We bought medication and supplements.

diety za 25 miliardów złotych

diets for 25 billion zlotys

w zeszłym roku.

last year.

I porównała to z kolei

And compared it, in turn.

do sytuacji w Kopenhadze.

to the situation in Copenhagen.

Gdzie podobno,

Where supposedly,

nie mam tych danych sprawdzonych,

I don't have that data verified.

więc polegam na tym, co powiedziała,

so I rely on what she said,

że jedna aptyka przypada na 35 tysięcy osób.

that one optician is assigned to 35 thousand people.

U nas jedna aptyka przypada

In our case, one pharmacy is assigned.

na 2 tysiące osób. I zastanawiam się,

for 2 thousand people. And I wonder,

czy obserwujesz problem tego,

Do you observe the problem of this,

że ludzie zamiast pójść do lekarza

that people instead of going to the doctor

uznają, że

they consider that

no tu jeszcze jedna ta witaminka, tu jest ten

Well, here's another vitamin, here is this one.

suplement diety, prawda?

dietary supplement, right?

I te wszystkie takie magiczne tabletki.

And all these magical pills.

W połączeniu

In connection

oczywiście ze wszystkimi znachorami

of course with all the quacks

obecnymi, witaminą lewoskrętną,

current, left-handed vitamin,

profesorem Ziębą

Professor Zięba

i tak dalej.

and so on.

I oni wam, najpierw wam tej roboty

And they will do this work for you first.

odbierają w profilaktyce,

they are received in prevention,

a potem wam jej dokładają, jak już czasami

and then they add it to you, as sometimes happens

te sytuacje są beznadziejne, nie?

These situations are hopeless, aren't they?

Tak. No to ja tobie odpowiadam

Yes. Well, I am answering you.

w taką, na tą

in such, to this

kwestię, na tą sugestię w ten

the issue, in response to this suggestion in this

sposób, że

the way that

przyjmując średnio około 100 pacjentów

averaging about 100 patients

tygodniowo, bo tak mniej więcej się sprowadza

weekly, because that's roughly how it comes down

ilość konsultacji tygodniowych,

number of weekly consultations,

jeśli chodzi

when it comes to

o tych moich pacjentów onkologicznych,

about my oncology patients,

to jest około 400 pacjentów w skali miesiąca,

there are about 400 patients per month,

no to łatwo policzyć, jak to wygląda

Well, it's easy to count how it looks.

w tym roku.

this year.

Mogę powiedzieć, że oczywiście trudno

I can say that, of course, it's difficult.

tu mówić o takiej realnej, konkretnej

here we talk about something real, concrete

liczbie, ale no muszę powiedzieć, że to nie

the number, but I have to say that it is not

jest rzadkość, to nie jest rzadkość,

it is a rarity, it is not a rarity,

to możemy dyskutować,

then we can discuss,

czy to jest 20, czy 30%

Is it 20 or 30%?

tych pacjentów, a zatem musimy powiedzieć, że

these patients, and therefore we must say that

jest to skala duża.

It is a large scale.

To są ludzie,

These are people,

którzy...

who...

Ja z tym walczę bardzo, ale przychodzą pacjenci

I struggle with this a lot, but patients keep coming.

i zaczynają mi opowiadać, że wie pan,

and they start telling me that you know,

my tu badania mamy, tu jest choroba,

we have studies here, there is a disease here,

czy by chcieli się leczyć i tak dalej,

if they would like to be treated and so on,

ale zaznaczają tak, wie pan, bo my już

but they emphasize that, you know, because we already

byliśmy

we were

i teraz jest wymieniane, są różne historie,

and now it is being exchanged, there are different stories,

byliśmy tu, byliśmy tam, wie pan,

we were here, we were there, you know,

bo tam nam polecili, żeby

because they recommended us to

oprócz tego leczenia,

besides this treatment,

to jeszcze pół biedy, że oprócz leczenia prawdziwego,

it's still half the trouble that besides real treatment,

ale, że tutaj

but that here

ten środek, tutaj to, co powiedziałeś,

this means, here is what you said,

ta witamina taka, czy inna witamina C,

this vitamin like this, or another vitamin C,

tutaj dożylnie, tam coś jeszcze,

here intravenously, there something else,

wlewy, jakieś cuda, niewianki,

infusions, some wonders, maidens,

ja tak najpierw, że ja słucham,

I first listen,

tego, co też, bo to

that, which also, because it

jest niesłychanie ciekawe zjawisko,

it is an incredibly interesting phenomenon,

takie

such

socjologiczne wiary w jakieś

sociological belief in something

cudowne leki, których tak naprawdę

wonderful medicines that actually

nie ma,

there isn't any,

ale do czego się to wszystko sprowadza?

But what does it all come down to?

Sprowadza się to wszystko do tego, że

It all comes down to the fact that

na moje pytanie,

to my question,

wie pani co, albo wie pan co, no dobrze,

Do you know what, well, alright,

jeszcze z ciekawości,

just out of curiosity,

niech mi pan, pani powie,

please tell me, sir or madam,

a ile pani za to wszystko zapłaciła?

And how much did you pay for all of this?

Dlatego, że ja,

Because I,

u mnie przychodzi pacjent, jest wizyta,

A patient is coming to me, there is an appointment.

pacjent za konsultacje

patient for consultation

zostawia, zależnie od sytuacji,

leaves, depending on the situation,

trzysta albo czterysta złotych, jest to normalnie oficjalnie,

three hundred or four hundred zlotys, this is normally official,

jeżeli mówimy o konsultacji w prywatnym gabinecie,

if we are talking about a consultation in a private practice,

natomiast, jak ja dostaję potem

however, how I get it afterwards

informację, że ta cudowna konsultacja

the information that this wonderful consultation

z tą sprzedażą, czy tych

with this sale, or those

pseudośrodków, bo to

pseudo-means, because it

tak należy nazwać,

this should be called,

a ostatnio szczególnie

and especially lately

ciekawi mnie fakt, że całe mnóstwo

I'm curious about the fact that a whole lot of

osób, jak mi pokazują jakieś karteczki, jakieś

people, when they show me some little cards, some

zdjęcia, to ja tak widzę i wszystko jest pisane

photos, this is how I see it and everything is written

cyrylicą, no to

Cyrillic, well then.

mówię, cholera, no to już jest

I'm saying, damn it, this is it.

dobrze, no to rachunki, to są

Alright, so the bills, here they are.

rachunki od trzech tysięcy w górę,

bills from three thousand upwards,

tak, a zatem mówimy

Yes, so we are speaking.

o biznesie,

about business,

to co ty powiedziałeś, dwadzieścia pięć

What you said, twenty-five.

miliardów złotych, w tej grupie

billions of zlotys, in this group

jest cała grupa

there is a whole group

olbrzymiego hochsztaplerstwa i oszustwa,

huge fraud and deception,

nad którym

over which

ten kraj i ludzie, którzy

this country and the people who

powinni nad tym jakąś

they should do something about it

pietrze trzymać, oczywiście to jest walka

hold the floor, of course this is a fight

z wiatrakami z jednej strony, ale

with windmills on one side, but

powiedzmy sobie szczerze, jeżeli mamy

let's be honest, if we have

sytuację, w których, w których

the situation in which, in which

funkcjonują nadal

they still function

gabinety, czy takie pseudo-kliniki,

offices, or such pseudo-clinics,

które

which

borykają się z

are struggling with

całą

whole

grupą spraw sądowych

a group of court cases

wynikających z oszustw

resulting from frauds

i one nadal funkcjonują. I im się opłaca

And they still function. It is profitable for them.

te sprawy prowadzić. I im się opłaca i doskonałym przykładem

to handle these matters. It pays off for them and is an excellent example

tego typu działalności jest jedna z

This type of activity is one of.

klinik znanych w Warszawie,

clinic known in Warsaw,

która, w która nawet

which, in which even

wzbogaciła się o bardzo ciekawy program

it has been enriched with a very interesting program

Uwaga TVN, no to

Attention TVN, well then.

o czym tu rozmawiać? To znaczy się, że

What is there to talk about? That means that...

ten system prawny

this legal system

tego państwa dotyczący ochrony obywateli

concerning this country's protection of citizens

przed oszustwami medycznymi

against medical fraud

jest niesprawny. Jeżeli tak jest

it is out of order. If that's the case

no to pytanie dlaczego? No bo

so the question is why? Well, because

ja nie wierzę w to, że nie można zrobić takiego

I don't believe that it can't be done like that.

prawa, w którym jednak

rights, in which however

w jakimś lepszym zakresie

in some better capacity

można tych rzeczy pilnować. Jakbyśmy

These things can be taken care of. As if we

dzisiaj tu odpalili

They fired it up here today.

wyszukiwarkę i wygooglowali

the search engine and googled

nazwijmy to kwestię

let's call it a matter

poszukiwania cudownych leków

searching for miracle cures

na raka

to cancer

w prywatnych jakichś instytucjach.

in some private institutions.

To nam się wyświetli, no

It will be displayed to us, well.

całe mnóstwo cudownych

a whole lot of wonderful

instytucji, cudownych leków

institutions, miraculous medicines

zapraszających do

inviting to

odwiedzenia, że my tu pomożemy

Visits, that we will help here.

i tak dalej, i tak dalej. I oczywiście

and so on, and so forth. And of course

po uiszczeniu odpowiednich kwot finansowych.

after paying the appropriate amounts.

Jest to głębokie oszustwo, nad

It is a deep deception, above

którym nikt obecnie, moim

which no one currently, my

zdaniem, od dawien

in my opinion, since ages

dawna nie panuje. A trafiają Ci się

The past doesn't reign anymore. Do you come across them?

przypadki beznadziejne?

hopeless cases?

Takie, i to

Such, and that

jest pytanie, na które mógłbym skończyć.

There is a question I could finish with.

Ale rozwijając, myślę

But developing, I think

o osobach, które niekoniecznie

about people who are not necessarily

z własnej winy, ale

through my own fault, but

może przychodzą do Ciebie za późno.

Maybe they come to you too late.

Albo mają genowego pecha.

Or they have genetic bad luck.

Niestety dużo.

Unfortunately a lot.

Niestety dużo są sytuacje, w których

Unfortunately, there are many situations in which

po prostu jest to,

it simply is,

no są sytuacje, w których my

Well, there are situations in which we

po prostu nie mamy

we simply don't have it

możliwości, żeby cokolwiek

possibilities to do anything

zrobić. To, co jest najgorsze w tym całym

to do. What's worst about this whole thing

układzie, to to, że jest

in the arrangement, it is that it is

no spora grupa chorób

well, a significant number of diseases

nowotworowych.

cancerous.

No, w których

No, in which

po prostu objawy pojawiają się bardzo

the symptoms just appear very

późno i

late and

ta osoba chora, która nie

that person is sick, who does not

podejrzewająca problemu,

suspecting a problem,

nie mająca objawów, objawy się

asymptomatic, symptoms appear

pojawiają, trwają jakiś czas,

appear, last for a while,

ten człowiek jeszcze zwleka,

this man is still procrastinating,

a może przejdzie, to nic takiego, tu mnie trochę

Maybe it will pass, it's nothing serious, here it bothers me a bit.

brzuch bolał, tam były jakieś nudności, tu coś jeszcze.

The stomach hurt, there were some nausea, and something else here.

Ten czas,

This time,

który się przedłuża, jeżeli mamy

which extends if we have

nowotwór agresywny, zbudowany z takich

aggressive tumor, composed of such

komórek, które jednak szybko się dzielą, bo te nowotwory

cells that, however, divide rapidly because of these tumors

mamy bardzo różne, no to zdarza

we have very different ones, well that happens

się, że pacjenci trafiają w stadium od samego

that patients end up in the stage from the very start

początku nowotworu,

the beginning of the tumor,

który nie rośnie już miejscowo,

which no longer grows locally,

tylko jest nowotworem rozsianym, z licznymi

it's only a disseminated cancer, with numerous

przerzutami i te możliwości postępowania

transfers and the possibilities of action

terapeutycznego są

therapeutic are

niestety bardzo ograniczone.

unfortunately very limited.

Ale zdarzają się sytuacje,

But situations do happen,

gdzie uważamy, że jest źle, a

where we think it is wrong, and

udaje nam się pacjentowi pomóc, więc

we are able to help the patient, so

to w drugą stronę, pewnie rzadziej,

the other way around, probably less often,

ale mimo wszystko też. Przechodząc

but despite everything too. Passing

też tak troszeczkę do, wywołałeś

you also kind of triggered it a little bit

ten temat ochrony

this topic of protection

pacjentów przed oszustwami medycznymi.

patients against medical fraud.

Jesteś w onkologii od lat

You have been in oncology for years.

i to już mogę powiedzieć, od wielu lat,

and I can say this now, after many years,

bo przeczytałem, że robiłeś doktorat,

because I read that you were doing your doctorate,

kiedy ja miałem dwa latka, więc

when I was two years old, so

myślę, że mogę powiedzieć, że już troszeczkę.

I think I can say that just a little bit.

To nie widać po mnie chyba.

I guess you can't tell by looking at me.

Mam nadzieję, że po mnie nie aż, nie też

I hope that after me it won't be too much, not either.

szczególnie.

especially.

Ale co z systemem?

But what about the system?

Bo oczywiście może być taki

Because, of course, it can be like that.

murawa, może być takich murawów

turf, there could be such turfs

tysiąc czy milion, ale

a thousand or a million, but

jak was ktoś nie zepnie w jeden z działających

"if someone doesn't pin you down in one of the functioning ones"

system, to będziecie tak sobie latać

system, you will be flying like that

jako wolne elektrony, nie?

as free electrons, right?

Ja podam bardzo dobry przykład dnia dzisiejszego,

I will give a very good example of today.

bo to ja nie muszę daleko szukać.

because I don't have to search far.

Ja mogę szukać, jak

I can look for, like

będziemy rozmawiać, to każdego dnia

we will talk, every day

praktycznie mogę ci taki przykład podać.

I can practically give you such an example.

I przykład dnia dzisiejszego to jest pacjentka

And an example of today is the patient.

lat pięćdziesiąt, powiedzmy siedem,

fifty, let's say seven,

no przed sześćdziesiątką, pani

Well, before sixty, ma'am.

w bardzo dobrej kondycji, zawsze zdrowa.

in very good condition, always healthy.

Pojawiły się dolegliwości

Symptoms have appeared.

bólowe brzucha. Pani poszła sobie

stomach pain. The lady has left.

z dużym rozsądkiem

with great caution

zrobić badania,

to do research,

poszła te badania sobie zrobić prywatnie,

she decided to get the tests done privately,

o tym też warto powiedzieć, że jesteśmy krajem, gdzie

It's also worth mentioning that we are a country where

jest najwyższy wskaźnik, jeżeli chodzi o

it is the highest rate when it comes to

tą komercyjną ochronę

this commercial protection

zdrowia w zakresie diagnostyki.

health in the field of diagnostics.

Ale to uważa się, że jeżeli

But it is believed that if

te wskaźniki diagnostyczne

these diagnostic indicators

w komercji, w prywatnej

in commerce, in private

ochronie zdrowia są wysokie,

healthcare costs are high,

tak jak w Polsce, to rzeczywiście to

Just like in Poland, it really is that.

świadczy o złym działaniu

indicates improper functioning

całego systemu ochrony zdrowia. To znaczy

the entire healthcare system. That means

się, że ten właściwy system,

that this is the right system,

gwarantowany poprzez

guaranteed by

państwo jest niesprawny i to

the state is ineffective and that

w tym kraju tak to wygląda.

In this country, that's how it is.

Ta pacjentka w związku z tym zrobiła,

This patient did so because of that,

no wyszło jej na to, że robiąc

Well, it turned out that by doing

te badanie, wyszło, że niestety

the study showed that unfortunately

problem dotyczy żołądka

the problem concerns the stomach

i wychodzi na to, że pacjentka ma raka

And it turns out that the patient has cancer.

żołądka.

stomach.

No i wtedy trafia do

And then it ends up in

państwowej szacownej

state esteemed

publicznej ochrony zdrowia.

public health protection.

Szacownej dlatego, że w tym kraju

Esteemed because in this country

zawsze wszyscy mówią, że ona jest taka szacowna.

Everyone always says that she is so respectable.

Ale szacowna nie jest.

But it is not esteemed.

No i wygląda to w ten sposób,

And it looks like this,

że ta pani odwiedzając pierwszy

that this lady is visiting first

raz dzisiaj mój

once today my

gabinet w zasadzie

the cabinet in principle

z plikiem dokumentów

with the document file

wędruje i to nie jest

it wanders and it is not

żaden rekord. To jest pacjentka bym

No record. This is a patient I would.

powiedział średnia. Jeżeli chodzi o

he said average. As for

czas, problem

time, problem

rozpoznania to jest początek listopada.

Diagnoses, it is the beginning of November.

Mamy styczeń, pacjentka nie rozpoczęła

It's January, the patient has not started.

terapii żadnej, dlatego

no therapy at all, that's why

że cały czas boryka się z problemem diagnostycznym.

that he is constantly struggling with a diagnostic problem.

Do kończenia diagnostyki

To complete the diagnostics.

tak jest problem taki, że pacjentka

Yes, there is a problem that the patient

oczywiście zaczęła się

of course it has begun

z tego guza skrwawiać, ma cały czas

From this lump, it's bleeding, all the time.

za niską hemoglobinę. Po drodze jej wyszło

for low hemoglobin. On the way, it came out to her.

jakieś zapalenie wątroby. Prawdopodobnie kontakt

some hepatitis. Probably contact

z wirusem wątroby nakłada się

with a liver virus it overlaps

z problemem onkologicznym. Pacjentka

with an oncological problem. The patient

krąży teraz między kilkoma szpitalami,

is now circulating between several hospitals,

bo tutaj nie ma chorób zakaźnych. Tam

because there are no infectious diseases here. There

onkologa powiedziała, no dalibyśmy chemię, ale

the oncologist said, well, we would give you chemotherapy, but

boimy się jak jest wirus wątroby, co się stanie.

We are scared of what will happen with the hepatitis virus.

I ta pacjentka dzisiaj przyjechała i mówi

And that patient arrived today and says

do mnie, proszę pana, mogę zacytować,

to me, sir, I can quote,

czy tutaj nie wypada? Nikt cię nie będzie

Isn't it inappropriate here? No one will bother you.

cenzurował. Nie mam reklamodawcy, więc nie mam

censored. I don't have an advertiser, so I don't have

kogo stracić. To słowa nie moje, tylko pacjentki.

Who to lose. These are not my words, but the patient's.

Pacjentka mówi tak, patrzy do mnie, bo tak chwilę

The patient says yes, looks at me, because just for a moment.

pogadaliśmy, mówi do mnie, pan co? Kurwa

We talked, he says to me, sir what? Fuck.

mać. Ja mam po prostu

Mom. I just have.

dosyć. Dzisiaj jadę znowu,

Enough. I'm going again today,

bo mam hemoglobinę 6.

because I have hemoglobin 6.

Jadę do tego

I'm going to that.

szpitala, w którym mi dosyć pomogli, mały

the hospital where they helped me quite a bit, small

szpital. Powiedzieli, że jak coś będzie,

hospital. They said that if something happens,

to mam przyjechać, to mi tą krew przetoczą.

So I'm supposed to come, and they will transfuse this blood to me.

W szpitalu, w którym mam być leczona, czekam

In the hospital where I am supposed to be treated, I am waiting.

na termin, bo powiedzieli, że na razie

for the deadline, because they said for now

nie ma wolnego, to ma przyjechać

There is no free time, it is supposed to arrive.

tam za tydzień, czy coś, ale oni

there next week or something, but they

nie wiedzą jeszcze, co zrobią, bo nie wiadomo,

they don't know yet what they will do, because it is not known,

co z tą wątrobą, czy to jest aktywny

What's going on with the liver, is it active?

wirus, czy nie i tu mamy jakby ten problem.

Virus or not, and here we have the problem.

I ona w tym momencie, ona mówi,

And at that moment, she says,

pan co? No ja mam świadomość, że mam chorobę.

Sir, what? Well, I am aware that I have a disease.

Bardzo świadoma osoba, bo to też trzeba

A very aware person, because that's also necessary.

powiedzieć, że pacjenci są różni. Ta pacjentka

to say that patients are different. This patient

całkowicie oczytana też

completely well-read too

w zakresie swojej choroby. A choroba jest

in the scope of their illness. And the illness is

rozumiem wyleczalna całkowicie? Jest

I understand, is it completely curable? It is.

na tym etapie, biorąc pod uwagę jej stopień

At this stage, considering her degree

zaawansowania dzisiaj na podstawie badań.

advancements today based on research.

Jest idealną pacjentką do radykalnego

She is the ideal patient for radical.

leczenia, ale

treatment, but

każdy nowotwór ma jedną rzecz

Every cancer has one thing.

i wczoraj z kolei była pacjentka,

and yesterday there was a patient,

której powiedziałem, a tam mi powiedzieli

which I told, and there they told me

wie pan, nie musimy się z tym spieszyć,

You know, we don't have to rush with this.

ze spokojem, diagnostyka

with calm, diagnostics

będzie, leczenie będzie, dobrze, czas nie gra

It will be, treatment will be, alright, time is not a factor.

aż takiej roli. Ja mówię, proszę pani,

to such an extent. I say, ma'am,

proszę takich bzdur nie słuchać. W onkologii czas

Please don't listen to such nonsense. In oncology, time is of the essence.

gra rolę podstawową.

plays a fundamental role.

Nie jesteśmy w stanie pacjentowi odpowiedzieć,

We are unable to respond to the patient.

jeżeli ten pacjent ma miejscowe

if this patient has localized

zaawansowanie, czy czekając na przykład

advancement, or waiting for example

dwa miesiące w okresie

two months during the period

tych ośmiu tygodni nie rozwinie

these eight weeks will not develop

jednak jakiś procent tych pacjentów,

however, some percentage of these patients,

choroby przerzutowej.

metastatic disease.

Leczenie choroby w momencie, kiedy coś się przerzuca

Treatment of the disease at the moment when something is being transferred.

z narządu pierwotnego dalej

from the primary organ further

jest elementem niekorzystnym.

is an unfavorable element.

A w tym przypadku

And in this case

czas gra podstawową rolę.

Time plays a fundamental role.

I zatem mamy tego typu historie

And so we have stories of this kind.

i tego typu sytuacje.

and such situations.

Zwrócę uwagę na jedną rzecz,

I would like to point out one thing,

że ten system ochrony zdrowia

that this healthcare system

w Polsce, jeżeli chodzi o onkologię,

In Poland, when it comes to oncology,

on

on

nie jest to zły system całkowicie,

it's not a completely bad system,

bo to bym przesadził,

because that would be too much,

jeżeli chodzi o skomponowanie

if it comes to composing

systemu centrów onkologii,

oncology center system,

katedr onkologii,

Department of Oncology,

uniwersytetów medycznych itd.

medical universities, etc.

Natomiast braki kadrowe

On the other hand, staffing shortages.

i brak systemowości postępowania

and the lack of systematic approach

w określonych sytuacjach

in certain situations

i brak dofinansowania

and lack of funding

właśnie go powoduje, że

it just causes him to

te różne braki się bardziej uwidaczniają.

These various shortcomings are becoming more pronounced.

Natomiast to, czego na pewno brakuje

However, what is definitely lacking is

w polskim systemie ochrony zdrowia onkologicznej

in the Polish cancer healthcare system

to jest to, co

this is what

doskonale funkcjonuje

functions perfectly

według moich obserwacji,

according to my observations,

bo wielokrotnie miałem przyjemność

because I have had the pleasure many times

przebywać i uczestniczyć

to stay and to participate

w naszym

in our

obecnie chyba bardziej ulubionym

currently probably more favorite

niż do niedawna kraju,

than until recently the country,

czyli za zachodnią granicą.

so beyond the western border.

Mamy sytuację następującą,

We have the following situation,

mianowicie

namely

tam ta onkologia

there is oncology there

bardzo mocno towarzyszy

strongly accompanies

ośrodkom wielospecjalistycznym.

multi-specialist centers.

A zatem jeżeli mamy trudnego pacjenta,

And so if we have a difficult patient,

bo prosty pacjent to jest prosty pacjent,

because a simple patient is a simple patient,

prosta choroba u zdrowej

a simple illness in a healthy person

i poza tym osoby

and besides, the persons

jest relatywnie prosta.

it is relatively simple.

Tematy koniec.

Topics ended.

Ale jeżeli mamy taką pacjentkę,

But if we have such a patient,

o której przed chwilą powiedziałem,

what I just said,

gdzie jest problem choroby towarzyszącej nieonkologicznej

where is the problem of non-oncological comorbidities

i ustawienie tego w odpowiednie ramy czasowe,

and setting it within the appropriate time frames,

żeby ten pacjent w końcu

so that this patient finally

rozpoczął jakiekolwiek leczenie,

began any treatment,

to do tego jest potrzebny system ośrodków

A system of centers is needed for this.

bardzo ściśle działających

very tightly operating

na rzecz pacjentów

for the benefit of patients

z problemami takimi,

with such problems,

o których przed chwilą powiedziałem.

that I just mentioned.

I tutaj olbrzymią grupą tego typu chorych

And here, a huge group of such patients.

to są chorzy z tzw. wtórną chorobą onkologiczną,

these are patients with so-called secondary oncological disease,

znowy procesów nowotworowych,

new cancer processes,

choroba właśnie przerzutowa,

just metastatic disease,

gdzie leczy się to znacznie trudniej

where it is much more difficult to treat

i ci pacjenci niejednokrotnie

and these patients not infrequently

wymagają znacznie trudniejszego

require significantly more difficult

postępowania i znacznie

proceedings and significance

szerszego spektrum specjalistów

a broader spectrum of specialists

dookoła, by to leczenie miało sens.

around, for this treatment to make sense.

Tego w tym kraju nie ma.

This is not available in this country.

Nigdy nie było i moim zdaniem,

It has never been, in my opinion,

nie wiem czy będzie, to jest pytanie

I don't know if it will be, that is the question.

do ludzi, którzy tą ochroną zdrowia

to the people who this health care

w tym naszym Rzeczypospolitej

in our Republic

zarządzają.

they manage.

Wspomniałeś jeszcze ciekawą rzecz, a propos tego,

You mentioned something interesting regarding that,

że na diagnostykę, rozumiem, pacjentka

that for diagnostics, I understand, the patient

może przyjść do ciebie,

maybe it can come to you,

ale jeżeli będzie miała jakąś skomplikowaną,

but if she has something complicated,

długotrwałą na przykład operację,

long-lasting operation, for example,

to zakładam, że pewnie wykona ją już

So I assume that she will probably have already completed it.

w szpitalu publicznym.

in a public hospital.

Absolutnie tak. I to, co mnie zastanawia,

Absolutely yes. And what makes me wonder is,

to jest to oczywiście odwieczne

this is of course eternal

powiedzenie, koszty uspołeczni

saying, socializes costs

i zyski sprywatyzuj, tak?

And privatize the profits, right?

I jak już rozumiem,

And as I understand it,

prywatna praktyka jest efektem systemu,

private practice is the result of the system,

to nie przez nas ten system tak wygląda,

it's not because of us that this system looks this way,

tylko to wy macie robotę

only you have the job

i możecie pobierać pieniądze

and you can withdraw money

praktyki, bo tak działa system.

internships, because that's how the system works.

No a jednocześnie

Well, at the same time.

mamy coraz więcej, i to w tym świecie

we have more and more, and in this world

politycznym, szarlatanów mówiących

political, charlatans speaking

na zasadzie, nie pobieraj ode mnie

On the principle, do not take from me.

składki zdrowotne, ja pójdę i wyleczę

health contributions, I will go and get treated

się sam. I jeszcze

yourself. And yet

bardzo ciekawy pomysł

very interesting idea

ostatnio słyszałem w jednej z

Recently, I heard in one of the

debat właśnie o ochronie zdrowia,

debate on health protection,

żeby każdy pacjent i pacjentka

so that every patient

wychodząc ze szpitala,

leaving the hospital,

z zabiegu, z konsultacji, dostawał

from the procedure, from the consultation, received

paragon. Na przykład, żeby dostawał

receipt. For example, so that he receives

paragon, że pańska operacja kosztowała

a receipt that your operation cost

74 tysiące złotych,

74 thousand zlotys,

z tego z budżetu państwa pokryto

from this, it was covered by the state budget

74 tysiące złotych.

74 thousand zlotys.

I też zastanawiam się, jak ludziom komunikować

And I also wonder how to communicate with people.

to, że ta ochrona zdrowia,

that this healthcare

no ona istnieje, tak?

Well, she exists, right?

I że my ją chyba

And that we probably have her.

też sobie troszeczkę sami rozmontowujemy

we also take apart a little bit ourselves

cały czas. Tak, my ją

all the time. Yes, we do it.

rozmontowujemy, ale to dlatego, że

we are taking it apart, but that's because

zdajmy sobie sprawę, że

let's realize that

jeżeli byśmy tutaj mówili o onkologii

if we were talking about oncology here

stricte, to koszty leczenia

Strictly speaking, these are medical expenses.

pacjentów onkologicznych są

oncology patients are

dramatyczne. I dlatego nie ma

dramatic. And that's why there isn't any

prywatnego leczenia prywatnego,

private treatment of private,

prywatnych klinik, prywatnych

private clinics, private

ośrodków, prywatnych szpitali

centers, private hospitals

zajmujących się w Polsce

dealing with in Poland

leczeniem onkologicznym. I ich

oncological treatment. And their

nigdy nie będzie, bo nie da się,

it will never be, because it can't be,

nie ma ludzi,

there are no people,

którzy są w stanie rutynowo,

who are able to routinely,

gremialnie płacić takie

pay such collectively

kwoty finansowe, jakie są

the financial amounts that exist

na leczenie pacjenta onkologicznego

for the treatment of an oncology patient

potrzebne. Bo to jest opłacenie

needed. Because this is a payment

kilku dziedzin. Często jest tak, że

several fields. It is often the case that

leczenie jednego pacjenta

treating one patient

onkologicznego, zależnie oczywiście od choroby,

oncological, depending of course on the disease,

o której mówimy, to jest sytuacja

What we're talking about is the situation.

taka, że

such that

to może być kilkaset tysięcy

it could be several hundred thousand

złotych. W związku z czym,

zlotties. In connection with which,

kogo na to stać z punktu widzenia

Who can afford this from a perspective?

tak naprawdę

actually

prywatnej ochrony zdrowia?

private healthcare?

Prawie nikogo, albo niewielką

Almost no one, or a few.

skromną grupę ludzi. Natomiast

a modest group of people. However

rzeczywiście

indeed

zwrócę uwagę na jedną rzecz.

I would like to point out one thing.

Polska wiele

Poland a lot

lat temu, w momencie kiedy było wiadomo,

years ago, at the moment when it was known,

że braki lekarzy,

that the shortage of doctors,

jak i pielęgniarek,

as well as nurses,

pogłębiają się, są drastyczne,

they are deepening, they are drastic,

wprowadziła system,

introduced a system,

można powiedzieć,

it can be said,

system, który można

a system that can

śmiało nazwać rodem z Ameryki Południowej.

daring to call it from South America.

System, w którym

System in which

lekarze nie są zatrudnieni

doctors are not employed

w formie umowy o pracę. Są zatrudnieni

in the form of an employment contract. They are employed.

na zasadzie umów cywilnoprawnych

on the basis of civil law agreements

w szpitalach jako

in hospitals as

spółki, jednoosobowe

companies, sole proprietorships

spółki. Tak, że przyjeżdża po ciebie

companies. So, that he comes to pick you up.

karetka, w której siedzą cztery firmy.

an ambulance in which four companies are seated.

Na przykład coś w tej grupie. I mamy

For example, something in this group. And we have.

sytuację wtedy taką, że

the situation then was such that

ten lekarz, zresztą ja do tej grupy

this doctor, by the way, I belong to that group

również się zaliczam, bo to nie jest jakaś

I also qualify, because it's not some

nadzwyczajność, no poza tym, że jestem kierownikiem

extraordinariness, well besides the fact that I am a manager

kliniki na etacie, to

clinics on staff, that is

to dotyczy części uczelnianej.

This concerns the university part.

Ale jeżeli weźmiemy pod uwagę część kliniczną

But if we take into account the clinical part

i część pracy z pacjentem, to poprzez

and part of the work with the patient is through

te umowy cywilnoprawne my pracujemy

we are working on these civil law contracts

na przykład sumarycznie

for example, in total

i lekarze pracują na przykład

And doctors work, for example.

w kilku ośrodkach. Tak? Czyli do południa

in several centers. Right? So by noon

tutaj po południu, tu w weekend jeszcze tam.

Here in the afternoon, here on the weekend, still there.

Trochę jak nauczyciele. Trochę tak.

A bit like teachers. A bit like that.

Albo bym powiedział jeszcze w szerszym

Or I would say even in a broader sense.

zakresie to wygląda, bo to rzeczywiście jest

in this regard it looks like this, because it really is

obłędnie dużo, ale

insanely much, but

to powoduje, że jeżeli lekarz

this means that if the doctor

pracuje, jakbyśmy to przeliczyli,

It works as if we calculated it.

na przykład na trzech etatach, a nie na jednym,

for example, on three jobs instead of one,

tak jak to. Ja pracowałem

Just like that. I worked.

długi okres czasu w kilku ośrodkach w Niemczech,

a long period of time in several centers in Germany,

więc ja mam to porównanie

So I have this comparison.

jakby jak to wygląda. Tam

like how it looks. There

tego nie ma w ogóle, takiego czegoś.

This doesn't exist at all, something like that.

Ten system w Polsce

This system in Poland

umów cywilnoprawnych służy

civil law contracts serve

jednej prostej rzeczy, żeby

one simple thing, so that

pod dywan zamiatać

to sweep under the carpet

totalne braki kadrowe i to by

total staff shortages and that would

ten system się spinał, bo lekarz

this system was getting tense because the doctor

Kowalski przyjedzie do

Kowalski will come to

po swojej

after your

pracy w szpitalu A do szpitala

work in hospital A to the hospital

B po to, żeby tam odbyć

B to do it there.

dyżur nocny,

night shift,

za który będzie mieć zapłacony i rano pojedzie

for which he will be paid and will go in the morning

dalej. Tak? Czyli to się

go ahead. Right? So this is

odbywa na tej zasadzie, bo kadry danego

it takes place on this principle, because the given staff

szpitala są zbyt małe

the hospitals are too small

i nie ma możliwości,

and there is no possibility,

by tutaj

here

jakieś inne działania zrobić.

to take some other actions.

W związku z czym to są

As a result, these are

dziury systemowe i te dziury

systemic holes and those holes

systemowe, ja

systematic, me

wrócę uwagę, one przed wyborami teraz

I will draw attention, they are before the elections now.

do Sejmu w dosyć

to the Sejm in quite

krótkim czasie, była próba

in a short time, there was an attempt

naprawiania tego, bo o tym

fixing this, because of this

się dużo mówiło, w związku z czym

a lot was said, therefore

no

no

pan Czarnek plus tam ci ludzie,

Mr. Czarnek plus those people,

którzy tworzyli Ministerstwo Zdrowia

who created the Ministry of Health

wpadli na wspólny pomysł,

they came up with a common idea,

że będą tworzyć

that they will create

uczelnie medyczne jak grzyby po deszczu,

medical universities are popping up like mushrooms after rain,

a zatem... Jak wyższe szkoły gotowania

And so... How about culinary schools?

na gazie. No z tej grupy

on gas. Not from this group.

nie było, nie miało znaczenia,

it didn't matter, it wasn't significant,

kolega jeden się z drugim spotkał,

one colleague met with another,

mieli poparcie

they had support

cudaków z PiSu, te cudaki

the oddballs from PiS, these oddballs

z PiSu dały tam z boku jakieś, obiecali

From PiS, they gave some from the side, they promised.

jakieś pieniądze i mówimy tutaj

some money and we are talking here

zrobimy, przyjmiemy, wy tu weźmiecie

we will do it, we will accept it, you will take it here

60 studentów, tamci wezmą 50,

60 students, they will take 50.

my się pochwalimy, że mamy nagle w Polsce

We will boast that we suddenly have in Poland.

wzrost, totalny wzrost

growth, total growth

i my, że to za chwilę się przełoży na

and that it will soon translate into

wzrost liczby lekarzy, natomiast no

increase in the number of doctors, however no

no niestety potem na szczęście

Well, unfortunately then luckily.

porozumienie rezydentów między innymi jako

agreement of residents among other things as

taka jedna z czołowych instytucji

one of the leading institutions

w Polsce młodych ludzi, którzy studiując

In Poland, young people who are studying

tak zwaną prawdziwą medycynę,

so-called real medicine,

zaczęli zwracać uwagę na to,

they started to pay attention to the fact that,

że mamy do czynienia

that we are dealing with

z bandą głupoli, którzy

with a bunch of fools who

którzy po prostu na czele

who simply at the forefront

z tym panem Rydzykiem, którzy zaczęli

with Mr. Rydzyk, who started

tworzyć u siebie kolejne

create more at home

biznesy, które powinny być

businesses that should be

po prostu no

just no

że tak powiem totalnie

so to speak totally

zweryfikowane, bo to jest po prostu

verified, because it is simply

kpina, bo to jest igranie

mockery, because it is playing around

z losem przyszłych pacjentów

with the loss of future patients

poprzez wprowadzenie tego typu rozwiązań.

through the implementation of such solutions.

No i tak to wygląda.

And that's how it looks.

Z

Z

zahaczyliśmy o politykę i chciałbym do niej

We touched on politics and I would like to return to it.

przejść troszeczkę konkretniej.

to go a little more specifically.

Startowałeś do sejmu

You ran for parliament.

w okręgu wyborczym nr 39,

in electoral district number 39,

żeby być w wiernym stronie PKW.

to be on the faithful side of the PKW.

Jako pierwszy

As the first

kandydat na liście nie byłeś

You were not on the candidate list.

członkiem partii politycznej,

a member of a political party,

to trzeba zauważyć. Zawód

This needs to be noted. Profession.

lekarz,

doctor,

7199 głosów,

7199 votes,

czyli przeskoczyłeś Dawida Majewskiego

So you jumped over Dawid Majewski.

z miejsca wyżej siebie.

from a place above yourself.

Kandydat nie uzyskał

The candidate did not obtain.

mandatu, tak jak zresztą większość

of a mandate, just like the majority

kandydatów na tej liście.

candidates on this list.

Ale co dalej? To znaczy

But what next? I mean

to nie były

it was not

ostatnie wybory, miejmy nadzieję,

the last elections, let's hope,

w historii III Rzeczpospolitej.

in the history of the Third Republic of Poland.

I co dalej?

And what next?

W ogóle dlaczego cię ciągnie ta polityka

Why are you so drawn to politics?

i czy chciałbyś coś tam dalej jeszcze

And would you like anything else there?

narozrabiać w niej? A ja powiem tak,

to cause trouble in it? And I will say this,

ja bardzo zawsze się interesowałem polityką

I have always been very interested in politics.

od czasu w liceum i tutaj

since high school and here

różne epizody ciekawe,

various interesting episodes,

działalności. Jak każdy młody mężczyzna

activities. Like any young man

miałeś odchyl korwinistyczny?

Did you have a Korwinist tilt?

Nie, a zaraz opowiem. Mój przyjaciel

No, and I'll tell you right away. My friend

kolega z czasów szkoły

a friend from school days

podstawowej, myślę, że mogę mówić, Sergiusz

basic, I think I can speak, Sergiusz

Trzeciak, z którym razem

Trzeciak, with whom together

chodziliśmy do jednej klasy szkoły podstawowej,

we were in the same class at primary school,

potem razem chodziliśmy do liceum,

then we went to high school together,

zresztą tu w Poznaniu numer 6.

Besides, here in Poznań, number 6.

W liceum wpadliśmy na

In high school, we came up with

pomysł, że my tu będziemy też działaczami

the idea that we will also be activists here

politycznymi i wspólnie z Sergiuszem zapisaliśmy

political matters and together with Sergiusz we recorded

się do takiej istniejącej

to such an existing one

wówczas partii

at that time of the party

politycznej, jaką była Konfederacja Polski

the political entity known as the Confederation of Poland

Niepodległej Leszka Moczulskiego.

Independent Leszek Moczulski.

Leszka Moczulskiego, tak. Chodziliśmy

Leszek Moczulskiego, yes. We went.

na te zebrania, doczłapaliśmy się. Ja się

We finally made it to the meetings. I...

doczłapałem nawet w tym okresie,

I even managed to hobble through this period.

kiedy to tam działało,

when it was working there,

doczłapałem się takiej funkcji

I limped my way to such a function.

przewodniczący organizacji

chairman of the organization

młodzieżowej KPN na Wielkopolskę.

youth KPN for Greater Poland.

To było dosyć ciekawie.

It was quite interesting.

Była to taka organizacja, bym powiedział,

It was such an organization, I would say,

ta partia była kojarzona, taka

this party was associated, such

narodowo-lewicowa.

national-leftist.

Neosanacja trochę po Piłsudsku.

Neosanation a bit in the style of Piłsudski.

Tam się wszędzie, ja pamiętam,

There everywhere, I remember,

że na wszystkich możliwych spotkaniach,

that at all possible meetings,

zebraniach tam wszędzie wisiał Piłsudski.

At the meetings, Piłsudski was hanging everywhere.

Piłsudski był wszędzie, Piłsudski był

Piłsudski was everywhere, Piłsudski was.

numer jeden i my tutaj byliśmy

Number one and we were here.

jakby kontynuacją

like a continuation

tej drogi myślenia

this way of thinking

i chęci powrotu

and the desire to return

do Polski Józefa Piłsudskiego.

to Poland of Józef Piłsudski.

Rzeczywiście

Indeed.

to był ten czas, kiedy Konfederacja

it was that time when the Confederation

miała w Sejmie, nie pamiętam,

she had in the Sejm, I don't remember,

ale chyba 43 posłów nawet się

but I think 43 deputies even

dorobili w pewnym momencie

they made a fortune at a certain point

i później w kolejnych wyborach już

and later in the next elections already

do Sejmu się nie dostali. To oczywiście,

They did not get into the Sejm. Of course,

jak to znamy w polskiej polityce, konflikty

as we know it in Polish politics, conflicts

wewnątrzpartyjne powodują, że różne organizacje

Intra-party issues cause different organizations

się rozpadają i tak też było

they fall apart and so it was

w przypadku KPN-u.

in the case of KPN.

Ale to było w liceum, potem była przerwa

But that was in high school, then there was a break.

i później

and later

działania moje,

my actions,

które gdzieś tam

which is somewhere there

pod wpływem osób, które mnie zachęciły,

under the influence of people who encouraged me,

to było wstąpienie już

that was an entrance already

dużo, dużo później do Platformy Obywatelskiej,

much, much later to the Civic Platform,

z którą rzeczywiście

with which indeed

ja z wieloma osobami z Platformy

I with many people from the Platform.

tutaj tej naszej regionalnej mam super

Here, our local one is great.

kontakty, się spotykamy,

contacts, we meet,

mamy różne

we have different

ciekawe dyskusje,

interesting discussions,

czasami się zgadzamy, czasami się nie zgadzamy.

Sometimes we agree, sometimes we don't.

Natomiast rzeczywiście

However, indeed.

w tym ostatnim czasie

recently

po takich różnych

after such various

też prośbach

also requests

czy rozmowach z osobami,

in conversations with people,

które tworzą

which create

akurat w tym przypadku Nową Lewicę,

in this case, the New Left,

to była decyzja

that was the decision

o przystąpieniu do Nowej Lewicy

about joining the New Left

w zakresie tych wyborów

in the scope of these elections

do Sejmu, nie już jako osoba

to the Sejm, no longer as a person

partyjna,

party

bo ja nie jestem członkiem żadnej organizacji

because I am not a member of any organization

partyjnej obecnie.

currently party.

A czy będę tego, nie wiem, to się

And whether I will be that, I don't know, it will be.

okaże, zobaczymy, bo pewnie

we'll see, because probably

takie rozmowy gdzieś tam się

such conversations take place somewhere

przewijają,

scrolling,

ale no jestem zwolennikiem tego,

but I'm not a supporter of that,

żeby to były jednak jakieś konkretne rozmowy,

so that there would be some concrete discussions,

bo moje wrażenia z czasów

because my impressions from the times

bytności w Platformie Obywatelskiej

presence in the Civic Platform

bym powiedział są średnie co najwyżej,

I would say they are at best mediocre.

w związku z czym mówię o tym otwarcie,

therefore, I speak about it openly,

bo wiesz,

because you know,

jeżeli mamy sytuację, że

if we have a situation that

o wszystkim i tylko

about everything and only

i wyłącznie o wszystkim decyduje

and exclusively decides about everything

grupa dwóch czy trzech

group of two or three

tak zwanych mistrzów

so-called masters

ceremonii jakkolwiek, możemy

the ceremony anyway, we can

ich nazwać, możemy im kupić

We can call them, we can buy them.

takie berła z łańcuchami, niech se tam chodzą

Such scepters with chains, let them walk there.

i te bajki mogą opowiadać,

and these fairy tales can tell,

natomiast no musi to mieć ręce i nogi, mi to

however, it has to make sense to me

nie odpowiada takie spotykanie

such meetings do not appeal to me

się po to, aby się spotykać, posłuchać jednego

to meet, to listen to one

gościa, który w połowie rzeczy w ogóle nie wie

a guest who doesn't know half of the things at all

o czym mówi i ja mam powiedzieć, że ja się z tym

What it talks about, and I have to say that I agree with it.

zgadzam. No się z tym nie zgadzam, dziękuję, do widzenia.

I agree. Well, I do not agree with that, thank you, goodbye.

W związku z czym

In connection with which

tak bym na to spojrzał i porównał to

That's how I would look at it and compare it.

oczywiście do tego, jak się od wielu lat reformuje

of course, to how it has been reformed for many years

ochronę zdrowia w Polsce, no też to

health care in Poland, well, that too

nie wygląda, stąd jestem

it doesn't look like where I'm from

dosyć sceptyczny, od razu powiem, i

quite skeptical, I'll say it right away, and

też nie mam zamiaru tutaj

I also have no intention of being here.

do końca tego ukrywać, mój sceptycyzm

to hide my skepticism until the end

polega na tym, że nie do końca jestem przekonany,

it consists in the fact that I am not entirely convinced,

ktoś się może zgodzić

someone may agree

ze mną bądź nie,

whether you are with me or not,

czy systemem ochrony zdrowia

is the healthcare system

niezależnie od

regardless of

jakichkolwiek tutaj dyskusji

any discussions here

przy tych dużych

with these large

brakach i problemach, które należy

lacks and issues that need to be

jednak analizować bardzo szczegółowo medycznie,

however, to analyze very thoroughly medically,

czy właściwym

is it correct

takim aspektem

such an aspect

jest to, by systemem kierowała

it is that the system was directed by

na przykład osoba, tak jak mamy

for example, a person, just like we have

z panią Izabelę Leszczynę,

with Ms. Izabela Leszczyna,

która jest polonistą

who is a Polish teacher

z zasługami jakimiś finansowymi,

with some financial merits,

okej, natomiast wydaje mi się, że

okay, however, it seems to me that

ochrona zdrowia, tu powinno

healthcare, it should here

się posiadać... Ostatnim lekarzem

to have... The last doctor

na tym stanowisku był chyba Zembala, jeżeli dobrze

I think Zembala was in this position, if I'm not mistaken.

pamiętam, bo wcześniej był przecież

I remember because he was there before, after all.

Niedzielski, który był ekonomistą,

Niedzielski, who was an economist,

ale Szumowski był,

but Szumowski was,

natomiast no, ja bym

however, well, I would

specjalista od kardiologów,

cardiologist specialist,

dobry kardiolog zresztą,

a good cardiologist, by the way,

bardzo dobry kardiolog, tu nie można powiedzieć,

a very good cardiologist, one cannot say here,

natomiast no, absurdem jest

on the other hand, well, it is absurd

na respiratorach też się zna. Na respiratorach

He also knows about ventilators. About ventilators.

na pewno, w kardiologii interwencyjnej

for sure, in interventional cardiology

szczególnie, ale

especially, but

ale ja powiem w ten sposób, no

but I'll put it this way, well

też nie może być tak, że są to

it also cannot be the case that they are

ludzie całkowicie pozbawieni

people completely deprived

możliwości jakichkolwiek

any possibilities

dyskusji, decyzyjności

discussion, decision-making

i tak dalej, no dobrze wiemy jak to

and so on, we know how it is

wyglądało przez

it looked through

8 lat rządów tej

8 years of governance of this

patologicznej organizacji jednej,

pathological organization of one,

która na szczęście przestała rządzić,

which fortunately has stopped ruling,

no ale nawoływania tych ludzi, to co

Well, but the calls of those people, what about it?

teraz się słyszy, że w

now you can hear that in

większym złem i przekonywanie Polaków,

a greater evil and convincing the Poles,

że należy wystąpić

that one should apply

z Unii Europejskiej,

from the European Union,

bo to zagraża suwerenności Polski,

because it threatens the sovereignty of Poland,

no to,

well then,

to co mam powiedzieć, mogę to nazwać debilizmem,

What can I say, I can call it stupidity.

ale

but

no, widocznie tak. I tak to można zostawić.

No, it seems so. It can be left like that.

I tak możemy zostawić.

We can leave it like that.

Dawidzie, szanowny panie profesorze,

David, esteemed professor,

żeby stało się zadość do męklaturze,

to satisfy the requirements for the documentation,

na koniec

in the end

poprosiłbym o 2-3 rady

I would like to ask for 2-3 pieces of advice.

najkrótsze dla ludzi

the shortest for people

szkodzące twojemu biznesowi,

harmful to your business,

co zrobić, żeby się u ciebie

what to do to be with you

nie pojawić. Tak.

not show up. Yes.

Absolutnie bym sobie tego życzył, bo jestem

I would absolutely wish for that, because I am

przerażony jeszcze powiem

I'm still scared.

tą liczbą

that number

młodych osób z chorobą nowotworową,

young people with cancer,

bo o tym też jeszcze powinniśmy powiedzieć,

because we should also talk about that,

ten wskaźnik zachorowań w młodym

this indicator of illness in the young

wieku jest dramatycznie wysoki.

The age is dramatically high.

To wynika

It results.

no z tych warunków,

Well, from these conditions,

w których my żyjemy. No nie mamy wpływu na tą

in which we live. Well, we have no influence on this.

chemizację życia, na to co jest w tym jedzeniu,

the chemicalization of life, to what is in this food,

ile tego jest,

how much of it is there,

hormonów, antybiotyków, wszystkiego.

hormones, antibiotics, everything.

No gdzieś ten, dlatego to

Well, that's why it.

szukanie tego zdrowego stylu życia

searching for that healthy lifestyle

na pewno ma dodatkowe znaczenie

It definitely has additional meaning.

i tam gdzie możemy, powinniśmy to

and where we can, we should do it

realizować, a zatem

to implement, and therefore

no przede wszystkim

Well, first of all.

różnorodność jedzenia. My nie możemy się

the variety of food. We can't wait

ograniczyć do jedzenia jednostkowego, że

restrict to single unit eating, that

lubimy to i tylko jemy to. Powinniśmy

we like it and we only eat it. We should

ograniczać na pewno jedzenie cukrów, bo cukier

definitely limit sugar intake, because sugar

zawsze będzie tym elementem

it will always be that element

gryzącym się mocno

biting hard

z onkologią bardziej

with oncology more

niż tłuszcze czy białko, w związku z czym

than fats or proteins, which is why

to jakby nie ma dyskusji. Nie palimy,

It's like there's no discussion. We don't smoke.

pijemy z rozsądkiem

we drink with moderation

oczywiście. Albo nie pijemy.

Of course. Or we don't drink.

No i

Well, I...

ruch, aktywność fizyczna. To

movement, physical activity. To

jest jeden z kilku

is one of the few

czynników, który jest dramatycznie

factors, which is dramatic

dobrze uzasadniony

well justified

i zbadany,

and examined,

że każda aktywność fizyczna

that every physical activity

niesłychanie korzystnie wpływa na funkcjonowanie

extremely positively affects functioning

organizmu i zmniejszenie ilości

organism and reduction of the quantity

nieprawidłowych tworzących się

incorrectly formed

komórek w naszym ciele.

cells in our body.

A zatem o tym pamiętamy,

And so we remember this,

i to są te elementy,

and these are the elements,

co do których powinniśmy mieć

as for which we should have

z tyłu głowy podstawową świadomość, czyli

in the back of the mind, basic awareness, meaning

ruch, różnorodność

movement, diversity

jedzenia, unikanie

food, avoidance

cukrów. No i jeszcze jedna

sugars. And one more thing

rzecz. Mamy całe spektrum dzisiaj

We have the whole spectrum today.

coraz szerszych możliwości badań

increasingly broader research opportunities

genetycznych. Jeżeli mamy w rodzinie

genetic. If we have in the family

dużą ilość zachorowań na nowotwory,

a large number of cancer cases,

różne, to warto skonsultować

various, it's worth consulting

się z genetykiem medycznym. To jest taka

with a medical geneticist. It's such a

dziedzina medycyny, specjalizacja,

field of medicine, specialization,

która w dobry sposób to wyjaśnia,

which explains it well,

bo jeżeli ten genetyk

because if this geneticist

nam powie, kurczę,

It will tell us, darn it,

zbadajmy te geny, to, to, to

Let's examine these genes, this, this, this.

i to, bo te możliwości badawcze dzisiaj są

and that's because the research opportunities today are

dosyć szerokie, nawet jeżeli coś

rather wide, even if something

nie wyjdzie, to powie, słuchajcie, tu nie wyszło,

it won't work out, it will say, listen, it didn't work out here,

ale coś w tej rodzinie jest nie halo,

but something is off in that family,

z czymś tu macie problem,

you have a problem with something here,

to jest jeszcze niebadalne,

this is still uninvestigated,

ale w związku z tym zróbmy

but in connection with that, let's do it

w ten sposób, że badajmy się częściej

in such a way that we examine ourselves more often

i zróbmy na przykład to,

and let's do this, for example,

to, to, te i te badania, bo

to, to, these and those studies, because

w tej rodzinie na przykład mamy tyle i tyle zachorowań

In this family, for example, we have this many illnesses.

na przykład na dany typ nowotworu,

for example for a specific type of cancer,

albo grupę nowotworów dosyć pokrewnych

or a group of fairly related cancers

i w tym momencie oczywiście

and at this moment, of course

być może nie unikamy zachorowania,

perhaps we do not avoid getting sick,

ale ta profilaktyka

but this prevention

daje nam możliwość

gives us the opportunity

wykrywania nowotworu na wczesnym etapie,

early-stage cancer detection,

a nie w momencie, kiedy leczenie

not at the moment when the treatment

przebiega w sposób trudny

it proceeds in a difficult manner

i dramatyczny i nie gwarantuje wyleczenia.

and dramatic and does not guarantee a cure.

W związku z czym o tym pamiętajmy

Therefore, let us keep this in mind.

i no, tej profilaktyki

And no, this prevention.

cały czas mówię o tym,

I keep talking about it,

też w Polsce brakuje, żaden

There is also a lack of it in Poland, none.

z ministrów zdrowia, żaden, na przestrzeni

"of health ministers, none, over the span"

Bóg wie ilu lat,

God knows how many years,

nie zaangażował się w istotny sposób

did not get involved in a significant way

w cały system profilaktyki

in the entire prevention system

zdrowotnej, jeżeli chodzi.

health-related, when it comes to.

My mówimy o leczeniu ciągle.

We are constantly talking about treatment.

Natomiast ta profilaktyka to jest jeden

However, this prevention is one.

z najbardziej kulejących elementów

of the most deficient elements

w całym systemie, na który brakuje

in the entire system, which is lacking

i pomysłu i pieniędzy

and ideas and money

i zakasania rękawów przez ludzi,

and rolling up sleeves by people,

którzy byliby poprzez swoją popularność

who would be through their popularity

w stanie przekonywać resztę społeczeństwa.

in a position to persuade the rest of society.

Tak to mniej więcej wygląda.

That's roughly how it looks.

Profesor Dawid Murawa, dziękuję serdecznie.

Professor Dawid Murawa, thank you very much.

Bardzo Tobie dziękuję i pozdrawiam serdecznie wszystkich.

Thank you very much and warm regards to everyone.

muzyka

music