20. O pięknych twarzach w kuferku. Rozmowa z Pawłem Matrackim

Tu Grażyna Bastek, słuchasz podcastu Po co sztuka?

This is Grażyna Bastek, you are listening to the podcast Why Art?

Pytam o to historyków sztuki, krytyków, artystów, ale też tych, dla których sztuka jest, jej odbiorców.

I ask about this to art historians, critics, artists, but also to those for whom art exists, its audience.

Więc dzisiaj miła odmiana w mojej tutaj wizycie i chciałabym, żebyśmy porozmawiali o pięknych twarzach, bo to jest część tym, czym się dzisiaj zajmujesz.

So today is a nice change during my visit here, and I would like us to talk about beautiful faces, because that is part of what you are dealing with today.

Oczywiście, że tak. Piękna twarz jako towar, jako pewnego rodzaju wizerunek i nasze własne postrzeganie samego siebie.

Of course. A beautiful face as a commodity, as a kind of image and our own perception of ourselves.

Dołożenie, tak.

An extra helping, yes.

Oczywiście.

Of course.

I zacznę od bajki, już się tak umówiliśmy wcześniej.

And I'll start with a fairy tale, as we agreed earlier.

Proszę bardzo, tak.

Here you go, yes.

Bo długo szukałam klucza do naszej rozmowy i właśnie ten klucz sam mi się pojawił.

Because I searched for the key to our conversation for a long time, and that key just appeared to me.

Mianowicie, Leszek Kołakowski napisał zbiór opowiadań, 13 bajek z krainy Lailoni i jest tam opowiadanie o tytule Piękna twarz.

Specifically, Leszek Kołakowski wrote a collection of stories, 13 tales from the land of Lailonia, and there is a story titled "Beautiful Face."

Króciutko ją opowiem.

I'll tell it very briefly.

W krainie Lailoni żył piekarczyk, młody chłopak imieniem Nino, który miał przepiękną twarz.

In the land of Lailoni lived a baker, a young boy named Nino, who had a beautiful face.

Dziewczyny we wsi kochały się w nim, wszystkiego podziwiały i Nino, ponieważ pracował ciężko przy piecu piekarskim,

The girls in the village were in love with him, admired everything about him, and Nino, because he worked hard at the bakery oven,

ale też zauważył, że smutki odbijają się na jego twarzy, że życie żłobi jego twarz, postanowił coś z tym zrobić i zachować wieczne piękno swojej twarzy.

But he also noticed that sorrows were reflected on his face, that life was carving his features, so he decided to do something about it and preserve the eternal beauty of his face.

Poszedł do pobliskiego miasteczka i co zrobił?

He went to the nearby town and what did he do?

Kupił w sklepie kuferek.

He bought a small suitcase in the store.

Kuferek, w którym można przechowywać na wieczność swoją twarz i ona się nie starzeje.

A box in which you can store your face for eternity, and it does not age.

Warunek jest tylko taki, że trzeba mieć tę twarz cały czas i ten kuferek z twarzą w środku cały czas przy sobie.

The only condition is that you have to have that face with you all the time and the suitcase with the face inside all the time.

Jest to pewna niedogodność.

It is a certain inconvenience.

Druga niedogodność była taka, że ten kuferek kosztował 300 patronów.

The second inconvenience was that this box cost 300 patrons.

To była waluta tego królestwa.

That was the currency of this kingdom.

Strasznie dużo pieniędzy.

A terrible lot of money.

Piekarczyk musiał się zadłużyć, żeby kupić ten kuferek na przechowywanie pięknej twarzy.

Piekarczyk had to go into debt to buy this case for storing his beautiful face.

Na początku używał tej twarzy, wyciągał ją z kufery tylko na święta,

At first, he used that face, taking it out of the trunk only for holidays,

ale również wtedy zauważył, że twarz się kurzy, trochę niszczeje, uśmiecha się, smuci się i żłobi znowu tę twarz.

but he also noticed then that the face was dusty, somewhat deteriorating, smiling, sad, and reshaping that face again.

Więc przestał ją wyciągać i po jakimś czasie chodził bez twarzy.

So he stopped pulling her out and after some time he walked without a face.

Piękna twarz spoczywała w kufierku.

A beautiful face rested in the coffin.

Nikt już go właściwie nie podziwiał, bo nie było czego.

Nobody really admired him anymore, because there was nothing to admire.

W dodatku do krainy przybył mędrzec, który nazywał się Kru

In addition, a sage named Kru arrived in the land.

i usłyszał o przypadku naszego Nino i przyszedł z nim porozmawiać.

And he heard about the case of our Nino and came to talk to him.

I zapytał go mniej więcej, kiedy będziesz używał tej twarzy, zachowujesz ją na przyszłość, tak?

And he asked him roughly, when are you going to use that face, you're saving it for the future, right?

Na co Nino nie wiedział. On nie miał pojęcia.

Nino didn't know what for. He had no idea.

Nie było przygotowanej na to odpowiedzi.

There was no prepared answer for that.

Właściwie wyszło na to, że on tę twarz będzie wiecznie trzymał w kufierku

Actually, it turned out that he will keep that face in a trunk forever.

i nigdy jej nie użyje, bo chce, żeby pozostała nieskalana do końca.

and I will never use it because I want it to remain unspoiled until the end.

Ta wizyta się skończyła i Nino po wielu latach zaczął mieć kłopoty,

This visit came to an end, and Nino began to have troubles after many years.

bo zadłużył się i nie oddał pieniędzy za kuferek.

because he got into debt and didn't return the money for the small suitcase.

Najpierw poszedł do sklepu, w którym ten kuferek kupił i chciał go oddać.

First, he went to the store where he bought the suitcase, and he wanted to return it.

Ale sprzedawca nie chciał przejąć kufierka z powrotem, bo opakowanie było zniszczone.

But the seller didn't want to take the suitcase back because the packaging was damaged.

On miał 15 lat używania i nie chciał go z powrotem.

He had 15 years of use and didn't want it back.

Dopiero potem poszedł do Lombardu, zastawił kuferek, dostał 200 ducatów, czyli 2 trzecie swojego długu.

Only then did he go to the pawnshop, pawned the chest, and received 200 ducats, which was 2 thirds of his debt.

Dług oddał, zostało mu 100.

He paid off the debt, he has 100 left.

A w kraju, w jego królestwie, za niespłacanie długów groziła kara, groziło więzienie.

And in the country, in his kingdom, failure to repay debts was punishable, imprisonment was threatened.

No i rzeczywiście po paru z kolejnych latach, kiedy Nino nie spłacił długu, poszedł do więzienia.

Well, indeed, after a few more years, when Nino didn't pay off the debt, he went to prison.

W więzieniu wszystkim opowiadał, że ma piękną twarz.

In prison, he told everyone that he had a beautiful face.

A gdzie była twarz?

And where was the face?

Twarz była w kufierku w Lombardzie.

The face was in the trunk at the pawn shop.

Po paru latach, myślę, że minęło już od zakupu kufereka jakieś 20 lat,

After a few years, I think it's been about 20 years since I bought the little trunk.

właściciel Lombardu stwierdził, że ta twarz na nic mu się nie przyda.

The owner of the pawn shop stated that this face would be of no use to him.

Kuferek zniszczony.

The case is damaged.

Oddał twarz dzieciom, swoim dzieciom, które zrobiły z tej twarzy piłkę.

He gave his face to the children, his children, who turned that face into a ball.

Zatarły się rysy, zatarła się wszelka piękność.

The features have faded, all beauty has blurred.

A Nino w więzieniu nadal uważał, że ma najpiękniejszą twarz na świecie.

And Nino in prison still believed that he had the most beautiful face in the world.

Chociaż nikt jej nie widział od co najmniej 20 lat.

Although no one has seen her for at least 20 years.

I teraz zobacz, jakie nauki płyną z tej opowieści.

And now see what lessons come from this tale.

I myślę, że to będzie też trop do naszej rozmowy.

And I think that will also be a clue for our conversation.

Pierwsza droga jest taka, czy jest coś takiego jak piękna twarz, która piękna będzie zawsze.

The first question is whether there is such a thing as a beautiful face that will always be beautiful.

I czy jest coś takiego, skupmy się na kobiecych twarzach dla równowagi tej opowieści.

And is there something like that? Let's focus on women's faces for the balance of this story.

Tak.

Yes.

Bo pięknie twarze niezależnie od czasu, czy niezależnie od kultury,

Because beautiful faces, regardless of time or culture,

czy takie piękno samo w sobie, bo to niewątpliwie była iluzja do Platona,

Is such beauty in itself, for it was undoubtedly an illusion to Plato,

istnieje w odniesieniu do kobiecych twarzy.

It exists in relation to female faces.

Otóż w mojej ocenie absolutnie tak.

Well, in my opinion, absolutely yes.

I myślę, że w obecnej dobie i w obecnych czasach obserwujemy to z bardzo wysoką wyrazistością.

And I think that in the present age and in the current times, we observe this with very high clarity.

Mianowicie jesteśmy w stanie wyróżnić twarze o przepięknych proporcjach u kobiet dwudziestoletnich,

Namely, we are able to distinguish faces with exquisite proportions in twenty-year-old women,

które są szalenie atrakcyjne i które przy obecnym trendzie bardzo mądrego odżywiania i dbania o siebie,

which are incredibly attractive and in line with the current trend of very smart eating and taking care of oneself,

rozumienia czym jest nasz styl życia, my widzimy to przeobrażenie na przestrzeni czasu,

understanding what our lifestyle is, we see this transformation over time,

widzimy przeobrażenie starzeniowe, ale zachowując bardzo dużo piękna w tej twarzy.

We see aging transformation, but still retaining a lot of beauty in this face.

I z reguły, na co chciałbym zwrócić uwagę, to to, że widzimy te kobiety w pełnym procesie starzenia,

And usually, what I would like to point out is that we see these women in the full aging process,

które nadal leżą.

which are still lying.

Które nadal zachowują ogrom piękna na twarzy.

Which still retain great beauty on their face.

I myślę, że bylibyśmy w stanie podać parę nazwisk,

And I think we would be able to provide a few names,

gdzie jesteśmy w stanie pokazać zdjęcia kobiet dwudziesto, trzydziesto, czterdziestoletniej

where we are able to show pictures of twenty, thirty, and forty-year-old women

i potem jako pięćdziesięcio i sześćdziesięcioletniej,

and then as a fifty and sixty-year-old,

gdzie cały czas widzimy ogrom tego piękna.

where we constantly see the enormity of this beauty.

Być może to jest tak, że ten proces starzenia odbija się na tej twarzy.

Perhaps it is the case that this process of aging is reflected on that face.

Jest to oczywiste.

It is obvious.

Niemniej jednak pewnego rodzaju proporcja

Nevertheless, a certain kind of proportion.

i szlachetność tej twarzy jest cały czas zachowana.

And the nobility of this face is always preserved.

Tak, ale umknąłeś odpowiedzi.

Yes, but you missed the answer.

Jakie są te cechy, co decyduje o tym, że twarz postrzegamy jako piękną.

What are the traits that determine why we perceive a face as beautiful?

I znać te cechy proszę, które były, no punkt czasowy.

And know the features please, which were, well, the time point.

Tak, że moglibyśmy powiedzieć...

So that we could say...

To może ja po raz kolejny jeszcze raz ucieknę od pytania.

Maybe I'll run away from the question once again.

I tak się złapię.

And I will catch myself like that.

I powiem oczywiście, co z reguły jest głównym życzeniem na przykład, które słyszę.

And I will, of course, say what is usually the main wish, for example, that I hear.

Mianowicie, nie zdarzyło mi się, żeby nie zostało wypowiedziane życzenie,

Namely, it has never happened to me that a wish was not expressed.

żeby mieć odrobinę, ale większą objętość oka,

to have a little, but greater volume of the eye,

co u nas w naszej szerokości geograficznej nie jest aż tak oczywiste.

What is not so obvious for us in our latitude.

I oczywiście, że odrobinę większe usta.

And of course, a slightly bigger lips.

No tak, ale zobaczmy.

Well, let's see.

I to jest bardzo symptomatyczne i charakterystyczne.

And this is very symptomatic and characteristic.

O czym może powiem za chwilę, bo patrzenie w lustro jest trochę zwierciadłem tego, co chcielibyśmy chyba zobaczyć.

What I might say in a moment is that looking in the mirror is somewhat a reflection of what we would probably like to see.

No zobacz, ale już w dzisiejszej Japonii te wielkie oczy być może nie byłyby tą pożądaną cechą.

Well, you see, in today's Japan these big eyes might not be such a desirable feature.

I pociągłe twarze o takich silnie wyrysowanych kościach.

And elongated faces with such strongly defined cheekbones.

Otóż moja droga Grażyno, chciałem Ci powiedzieć, że cały czas w Japonii,

Well, my dear Grażyna, I wanted to tell you that all the time in Japan,

ale również szczególnie nawet w Chinach, panuje cały czas tendencja i trend europejskości.

But there is also particularly, even in China, a constant tendency and trend of European-ness.

I medycyna estetyczna w tych krajach jest ukierunkowana, żeby z twarzy ewidentnej.

And aesthetic medicine in these countries is focused on making the face evident.

Jak w Azjatyce Wschodniej.

Like in East Asia.

Tak.

Yes.

Ukierunkować z nasileniem na cechy europejskie.

Focus intensively on European characteristics.

Czy to znaczy, że za 20 lat wszystkie kobiety będą takie same?

Does it mean that in 20 years all women will be the same?

Myślę, że nie jesteśmy w stanie uciec aż tak bardzo w tym kierunku.

I think we are not able to escape that much in that direction.

Mamy jednak na tyle dużo cech własnych, nienaruszalnych, że jednak myślę, że nie nastąpi taka zmiana.

However, we have enough intrinsic characteristics that are inviolable, so I still think that such a change will not occur.

I że jednak nie będziemy patrzeć na nasze kobiety jak na kopię samych siebie stojących obok siebie.

And that we will not look at our women as copies of ourselves standing next to each other.

Myśląc o tym pytaniu i jak ja bym odpowiedziała na swoje własne pytanie, jakie są te cechy świadczące o...

Thinking about this question and how I would answer my own question, what are these features that indicate...

Tak.

Yes.

Pięknie, to myślałam nawet o takich ewolucyjnych naszych uwarunkowaniach.

Beautiful, I was even thinking about such evolutionary conditions of ours.

Czyli kobieta jest piękna, kiedy widać, że jest zdrowa, za tym zdrowiem idzie płodność i no taka seksualność, prawda?

So a woman is beautiful when it is evident that she is healthy, and with that health comes fertility and a certain sexuality, right?

Czyli krągłość, błysk w oku, brak ostrych rysów, brak oznak choroby, czyli zdrowa, gładka skóra, prawda?

So, roundness, a sparkle in the eye, lack of sharp features, lack of signs of disease, meaning healthy, smooth skin, right?

Tak, tak, tak.

Yes, yes, yes.

I jakiś rodzaj też krągłości, który...

And some kind of roundness that...

Tak, tak, tak.

Yes, yes, yes.

Który musi być widoczny w ustach czy w owalu twarzy.

Which must be visible in the mouth or in the oval of the face.

My chyba żyjemy obecnie w większym uproszczeniu.

We probably live in a greater simplification now.

To znaczy, wszystko się zgadza.

That means everything adds up.

Oczywiście, że wszystko się zgadza.

Of course, everything is correct.

Myślę, że to się bardzo wiąże w taką piękną, holistyczną teorię tego, jak my chyba nawet powinniśmy żyć.

I think it ties into such a beautiful, holistic theory of how we should probably live.

Żeby dbać nie tylko o sam wizerunek, ale rzeczywiście również bardzo mocno o ciało.

To take care not only of the image itself but also truly to take care of the body.

Co myślę, że rozpoznając się po świecie...

What I think, as I recognize myself in the world...

I widzę tę tendencję szczególnie wszelkiego rodzaju terapii anti-agingowych.

I see this trend especially in all kinds of anti-aging therapies.

One idą rzeczywiście w takim kierunku.

They are indeed going in that direction.

Zachowania ogromnej ilości zdrowia.

Behavior of an enormous amount of health.

Dobrej formy.

Good shape.

Przeciwdział dobrej figury.

Counteracts a good figure.

Bardzo wysokiej ekspozycji na wysiłek fizyczny.

Very high exposure to physical exertion.

Bardzo oszczędne naświetlanie się.

Very economical sunbathing.

Czyli właściwie nie ma ekspozycji słonecznej.

So there is actually no sun exposure.

Zdziwiłby się, wróciłam w niedzielę z nadpolskiego morza.

You would be surprised, I returned on Sunday from the Polish seaside.

I życi.

And life.

Byłam jedyną osobą w kapeluszu tam.

I was the only person in a hat there.

Moja ulubiona wymówka w gabinecie medycyny Grażyna jest mianowicie taka...

My favorite excuse in Grażyna's medical office is namely this...

Twarzy nie opalam.

I don't tan my face.

Trudno się nie śmiać, prawda?

It's hard not to laugh, right?

Niemniej jednak faktycznie to jasna skóra, nieopalona skóra jest gwarancją naszego zdrowia.

Nevertheless, it is true that fair skin, unburned skin, is a guarantee of our health.

A co za tym idzie, chyba tego podstawowego czynnika...

And what follows from that, probably this basic factor...

Tej jasności twarzy.

This brightness of the face.

Jasności.

Clarity.

Nawet bym powiedział chyba bardziej wyraziście bladości w chwili obecnej.

I would even say it seems more distinctly pale at the moment.

Ale koniec końców faktycznie zachowania tego, co stoi u zaraniaca.

But in the end, it is actually the behavior of what is at the dawn.

Całej naszej zarania dziejów.

To all of our dawn of history.

Czyli dalej zachowania płodności.

So further fertility behaviors.

To jednak jest cały clue...

That's the whole clue, however...

Albo jej pozorów.

Or her appearances.

Naszego przetrwania.

Our survival.

Albo obecnie już.

Or currently already.

Ja o tych pozorach...

I about those appearances...

Do tego jeszcze dojdziemy.

We will get to that as well.

Tak, bo myślę, że budowanie pozoru to jest cały czas.

Yes, because I think that maintaining an illusion is constant.

Bo tutaj w wątku wątków mamy cały worek.

Because here in the thread of threads we have a whole bag.

Ale wracając do naszej bajki, tego pierwszego zagadnienia.

But returning to our fairy tale, that first issue.

Czyli uważasz, że da się taki kuferek dzisiaj kupić.

So you think it's possible to buy such a suitcase today?

Oczywiście nadal on kosztuje sporo.

Of course, it still costs a lot.

Tych patronów.

These patrons.

Jak było w bajce Kołakowskiego.

As it was in Kołakowski's fairy tale.

Myślę, że faktycznie tak.

I think that is actually true.

Myślę, że faktycznie zaczynamy żyć w społeczeństwie, gdzie status materialny zaczyna być pewnego rodzaju przepustką, żeby owy kuferek faktycznie posiadać.

I think we are indeed starting to live in a society where material status begins to be a kind of passport to actually owning that suitcase.

I go utrzymywać.

I go to maintain.

I jest za to cena.

And the price for that is.

Co prawda w mojej ocenie nawet wysoka.

Indeed, in my opinion, it is even high.

I faktycznie pierwszy raz w dziejach zaczynamy odnajdywać się w sytuacji, gdzie zaczyna nam być ciężko rozróżnić.

And indeed, for the first time in history, we are starting to find ourselves in a situation where it is becoming difficult for us to differentiate.

Czy kobieta ma 20, czy 30, czy 40 lat.

Whether a woman is 20, 30, or 40 years old.

I jeśli jest to robione faktycznie umiejętnie, nie jesteśmy się w ogóle w stanie rozpoznać, czy to jest naturalna uroda, czy to jest podparta uroda.

And if it is done skillfully, we are not able to distinguish at all whether it is natural beauty or enhanced beauty.

Ale z drugiej strony widać też, i to też jest moja obserwacja z wakacji nad morzem i restauracji w Dębkach, że są też zastępy kobiet identycznych.

But on the other hand, it is also evident, and this is also my observation from the holidays by the sea and the restaurants in Dębki, that there are also groups of identical women.

Nie wiem, czy one wyszły spod ręki tego samego lekarza.

I don't know if they came from the same doctor's hand.

Czy po prostu są wspólne tendencje modowe, jeśli chodzi o zachowanie młodej twarzy.

Are there simply common fashion trends when it comes to the behavior of a young face?

Ale można by zastępy te kobiety ustawiać.

But one could line up those women.

Taka typowość i widoczność ingerencji chyba nie jest czymś pożądanym.

Such typicality and visibility of interference is probably not something desirable.

Chociaż z drugiej strony jest, skoro widać te panie.

Although on the other hand, it is, since these ladies can be seen.

Ja mam zawsze jedną obawę, która rodzi się.

I always have one concern that arises.

Mianowicie, że z reguły to są dokładnie te same zabiegi, tylko w wybranym rejonie twarzy.

Namely, that usually these are exactly the same procedures, just in a selected area of the face.

I tutaj trudno się nie pokusić o to, że jednak ciągle widzimy nienaturalnie powiększoną objętość ust.

And here it is hard not to be tempted to note that we still see unnaturally enlarged lip volume.

Gdzie właściwie ciężko jakby dostrzec w ogóle osobę, ponieważ usta okazują się być na tyle duże, że rozpraszają uwagę od pozostałej części twarzy.

It is actually difficult to even notice a person because their lips are so large that they distract attention from the rest of the face.

Aż ciężko chwilami skupić się na oczach, skupić się na emocjach, które wyraża dana twarz.

At times, it's hard to focus on the eyes, to focus on the emotions that a given face expresses.

W bajce Kołakowskiego jest jeszcze jeden wątek, do którego chciałabym zapytać.

In Kołakowski's fairy tale, there is one more thread that I would like to ask about.

Zobacz, po dwudziestu latach, na pewno więcej niż piętnastu, twarz straciła wartość.

Look, after twenty years, definitely more than fifteen, the face has lost its value.

Zarówno dla właściciela lombardu, jak i dla jego dzieci, które bawiły się tą twarzą jak piłką, zatraciły jej rysy.

Both for the pawnbroker and for his children, who played with that face like a ball, its features were lost.

Nie miała wartości, bo być może już nikt nie wiedział ile ona kosztowała, a przedmiot bez przypisanej wartości traci na prestiżu.

It had no value, perhaps because no one knew how much it cost anymore, and an object without an assigned value loses its prestige.

Tak.

Yes.

Po drugie, być może po tych kilkunastu, kilkudziesięciu latach,

Secondly, perhaps after these several, several dozen years,

Tak.

Yes.

Po drugie, być może po tych kilkunastu, kilkudziesięciu latach,

Secondly, perhaps after these several, several dozen years,

Tak.

Yes.

po drugie, być może po tych kilkunastu, kilkudziesięciu latach,

Secondly, perhaps after these several, several dozen years,

ta twarz przestała wydawać się piękna, bo zmienił się kanon urody.

that face no longer seemed beautiful because the standards of beauty have changed.

Jak myślisz, czy ten kanon, ta obecna, piękna twarz, za dwadzieścia, trzydzieści lat się zmieni?

What do you think, will this canon, this current, beautiful face change in twenty, thirty years?

To jest dobre pytanie.

That's a good question.

Myślę, że wszystko to, co w naszej urodzie ma swoje chwile, może odpowiem w ten sposób,

I think that everything in our beauty has its moments, so maybe I will respond this way,

że doskonale pamiętam moment, kiedy ogromną wartością była przestrzeń między górnymi jedynkami.

that I perfectly remember the moment when the space between the upper incisors was of great value.

I takie modelki były wybierane do sesji zdjęciowych.

And such models were chosen for photo shoots.

Tak, tak jak jestem.

Yes, just as I am.

Miał to swoją chwilę.

It had its moment.

Niemniej jednak, to podaje jako wyjątek.

Nevertheless, it lists it as an exception.

Ale w gruncie rzeczy Grażyna zostaje przy takiej wspólnej pozycji,

But in essence, Grażyna remains in such a common position,

że ta piękna twarz, jeśli ona faktycznie umownie jest faktycznie piękna,

that this beautiful face, if it is indeed conventionally beautiful,

w naszym obecnym społeczeństwie cały czas będzie jakąś wartością.

In our current society, it will always be some kind of value.

Może wartością nie sama w sobie, ale będzie doceniana.

Maybe it won't be valued for itself, but it will be appreciated.

I chciałbym się tutaj w dużej mierze podeprzeć,

And I would like to rely largely on this here,

chociażby urodą aktorek hollywoodzkich z lat czterdziestych czy pięćdziesiątych.

even the beauty of Hollywood actresses from the forties or fifties.

Przygotowałam kilka zdjęć. Właśnie je zacznę otwierać.

I prepared some photos. I will start opening them now.

I gdyby w chwili obecnej pokazać komukolwiek, nawet przechodniom na ulicy,

And if at this moment one were to show anyone, even passersby on the street,

to uważam, że oni potwierdzą, że tak.

I believe that they will confirm that.

Bo zobacz, ja tutaj przygotowałam prezentację i zobacz, kogo przygotowałam.

Because look, I prepared a presentation here and see who I prepared.

To jest bardzo ciekawe.

This is very interesting.

Poznajesz te piękne panie. My oczywiście je wrzucimy na stronę.

You recognize these beautiful ladies. We will of course put them on the website.

One będą dostępne na stronie galerii.pl.

They will be available on the galerii.pl website.

Na stronie Galeria Osobliwości przy opisie podcastu.

On the page of the Gallery of Oddities in the podcast description.

Tak, oczywiście.

Yes, of course.

Czy to jest Greta Garbo?

Is this Greta Garbo?

Tak, w filmie Krystyna.

Yes, in the movie Krystyna.

I to jest bardzo ciekawy rodzaj urody.

And this is a very interesting kind of beauty.

Ja myślę, że chciałbym dodać do tego komentarz, bo myślę, że akurat jest to na tyle charakterystyczne.

I think I would like to add a comment to this because I believe it is distinctive enough.

Swoją drogą oczywiście piękna twarz,

By the way, a beautiful face, of course,

ale która zamyka w sobie bardzo konkretne, bardzo silne cechy.

but which contains very specific, very strong features.

Charakteru? Czy urody?

Character? Or beauty?

Urody.

Beauty.

Ale muszę przyznać, że to jest zimna uroda.

But I must admit that it is a cold beauty.

No, skandynawska. Piękna.

No, Scandinavian. Beautiful.

Skandynawska piękność.

Scandinavian beauty.

To jest skandynawska piękność.

This is a Scandinavian beauty.

Lodówka.

Refrigerator.

Tak, tak, tak.

Yes, yes, yes.

I pod tym kątem rzeczywiście powaga, chłód.

And in this regard, indeed, seriousness, coldness.

Zaciśnięte usta, surowe oczy.

Pressed lips, stern eyes.

Tak, tak, tak.

Yes, yes, yes.

Aczkolwiek dalej piękna twarz, prawda?

Although still a beautiful face, right?

Ale jakie widzisz tu te cechy piękne?

But what beautiful traits do you see here?

Czyli piękny owal, prawda?

So it's a beautiful oval, right?

Ładnie zaokrąglony, bez żadnego mocnego światłocienia.

Nicely rounded, with no strong light and shadow.

Oczywiście, że tak.

Of course, yes.

Piękna linia żuchwy jako oczywiście skandynawska twarz.

A beautiful jawline, of course, like a Scandinavian face.

Długi, wąski nos.

Long, narrow nose.

Troszkę ściśnięte usta, które nadają element narastającego napięcia na twarzy.

Slightly pursed lips, which add an element of growing tension to the face.

I wyraża bardzo dużo, no właśnie.

And it expresses a lot, exactly.

To można sobie dopisać jakich też emocji.

You can add whatever emotions you want to it.

No i myślę, że piękne oczy.

Well, I think beautiful eyes.

Co prawda to zdjęcie może...

Indeed, this photo may...

Ale tutaj są dwucentymetrowe rzęsy.

But here are two-centimeter eyelashes.

Tak, właśnie to też bardzo ciężko ocenić.

Yes, that is also very difficult to assess.

A pani pośrodku?

And the lady in the middle?

No cóż, no to jest ciekawe.

Well, that's interesting.

Mamy, ja może powiem, mamy zdjęcie Marilyn Monroe i Audrey Hepburn.

We have, I might say, a photo of Marilyn Monroe and Audrey Hepburn.

Czyli zobacz, gwiazda z lat dwudziestych i trzydziestych, czterdziestych i pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, tak?

So look, a star from the twenties and thirties, forties and fifties, and sixties, right?

Oczywiście.

Of course.

Siedemdziesiątych chyba jeszcze trwa też.

I think the seventies are still ongoing.

Czyli wielkie gwiazdy Hollywoodu z kilku dekad, z dwudziestego wieku.

So, big Hollywood stars from several decades of the twentieth century.

Tak, oczywiście.

Yes, of course.

I one wyznaczały, tak?

And they defined it, right?

To ten typ kobiet, który się pożąda.

She is the type of woman that one desires.

Czyli mamy taką chłodną piękność.

So we have such a cool beauty.

Kobietę, która jest seks bombą, tak?

A woman who is a sex bomb, right?

Pryskającą seksapilę.

Spraying sex appeal.

Mój przyjaciel, kiedy zapytałam go, dlaczego Marilyn Monroe się podoba wszystkim mężczyznom zawsze, to powiedział, że nie ma w niej niczego ostrego i wszystko jest krągłe.

My friend, when I asked him why Marilyn Monroe always appeals to all men, said that there is nothing sharp about her and everything is round.

I to zapamiętałam.

And I remembered that.

I mamy jeszcze Audrey Hepburn.

And we still have Audrey Hepburn.

Taką bardziej swojską dziewczynę, prawda?

A more down-to-earth girl, right?

Już w latach sześćdziesiątych.

Already in the sixties.

Już nie taką niedostępną, jak te dwie poprzednie.

No longer as inaccessible as the previous two.

Tak, oczywiście.

Yes, of course.

Zresztą o pięknej urodzie, bardzo klasycznej.

Moreover, of beautiful beauty, very classical.

Dziewczęcej.

Girl's.

A jakże zauważalne są w ogóle różnice.

Oh, how noticeable the differences are in general.

To też jest myślę, że dla nas bardzo ciekawe, że dany rejon czasu wskazuje nam zupełnie inny model tej urody.

I think it's also very interesting for us that a given region of time indicates a completely different model of beauty.

Zupełnie inną wyrazistość tej urody.

A completely different expressiveness of this beauty.

Co prawda oczywiście nikt nie zaprzeczy, że to piękne kobiety.

Of course, no one will deny that they are beautiful women.

Aczkolwiek wyznaczają zupełnie inny zestaw cech.

However, they define a completely different set of characteristics.

Zupełnie inny poziom seksapilu.

A completely different level of sex appeal.

Ale też każdy o co innego chodzi.

But everyone has something different in mind.

Zobacz, bo Gracia Garbo chodzi o te wniosłości niedostępne.

Look, because Gracia Garbo is about those unavailable applications.

Absolutnie.

Absolutely.

Marilyn Monroe aż bombą, nawet na nas nie patrzy.

Marilyn Monroe is like a bomb, she doesn't even look at us.

Marilyn Monroe bombarduje nas tą swoją, swoim erotyzmem.

Marilyn Monroe bombards us with her eroticism.

A Audrey jak dziewczynka patrzy trochę w górę.

And Audrey, like a little girl, looks up a bit.

Jest jakby taka nieobecna.

She is somewhat absent.

Trochę jej nie ma, trochę jest.

She's a little absent, a little present.

To są też inne sposoby prezentacji w ogóle.

There are also other ways of presentation in general.

Każda zresztą z tych aktorek, które tu Ci pokazuję i Państwo zobaczycie to na stronie.

In fact, each of these actresses that I'm showing you here, and you will see on the page.

Jest w filmie, w którym zdobyła wielką sławę.

She is in the movie in which she gained great fame.

Czyli Królowa Krystyna, Niagara i Śniadanie u Tiffany'ego.

So Queen Christina, Niagara, and Breakfast at Tiffany's.

To takie filmy wyznaczające jakby ich atak.

These are the kind of films that seem to define their attack.

Tak.

Yes.

Szczyt kariery.

Peak of the career.

A zobacz, a dzisiejsze twarze.

And look at today's faces.

Poznajesz te panie?

Do you recognize these ladies?

Tak, mamy Margot Robbie.

Yes, we have Margot Robbie.

I to jest co ciekawe chyba uroda australijska.

And this is what is interesting, probably Australian beauty.

Nie wiem skąd pochodzi Margot.

I don't know where Margot comes from.

Tak, to jest chyba Australia.

Yes, this is probably Australia.

Jak Nicole Kidman.

Like Nicole Kidman.

I Taylor Swift, oczywiście.

I'm Taylor Swift, of course.

Czym się różnią od tych gwiazd, które pokazałam wcześniej?

What is the difference between them and the stars I showed earlier?

Gdyby chcieć to charakteryzować, to myślę, że cały czas jesteśmy w stanie,

If one wanted to characterize it, I think we are constantly in a state of

na podstawie poprzednich przykładów Grażyna, przypisać.

Based on the previous examples, Grażyna, assign.

I jest mi bardzo bliskie to, że Margot Robbie jednak w całej swojej okazałości

It is very close to me that Margot Robbie is indeed in all her glory.

jest bardzo zbieżna w urodzie i swojej wyrazistości do Grety Garbo.

She is very similar in beauty and expressiveness to Greta Garbo.

Co prawda.

Indeed.

Mimo, że grała Barbie.

Even though she played Barbie.

Mimo, że grała Barbie, oczywiście, że tak.

Even though she played Barbie, of course, yes.

Niemniej jednak ta wyrazistość i bardzo konkretne proporcje twarzy,

Nonetheless, this clarity and very specific proportions of the face,

wyrazistość oczu oraz w tym przypadku ust, które nie mają charakteru ściśniętego,

the expressiveness of the eyes and, in this case, the lips, which do not have a tightly pressed character,

więc myślę, że te role Barbie, a nie wyniosłej królowej, będą zdecydowanie bliższe.

So I think that these Barbie roles, rather than the lofty queen, will definitely be much closer.

Niemniej jednak rzeczywiście obrys bardzo charakterystyczny.

Nevertheless, it is indeed a very characteristic outline.

No i brwi.

Well, and the eyebrows.

Dawniej kobiety aż tak bardzo nie podkreślały łuków brwiowych i włosów w tej części twarzy.

In the past, women didn’t emphasize their eyebrow arches and hair in that part of the face as much.

To brwina dają też charakter chyba w współczesnym trybie.

They also give character in a contemporary style, I suppose.

Dużo mocy.

A lot of power.

Brwi to jest dużo mocy.

Eyebrows are a lot of power.

Rzeczywiście.

Indeed.

Z kolei Taylor Swift, czy ona ma 30?

On the other hand, does Taylor Swift have 30?

30?

30?

Chyba 30 i parę.

Probably 30 and a few.

Ciężko mi nawet powiedzieć.

It's hard for me to even say.

Jest młodą kobietą bardzo.

She is a very young woman.

Tak.

Yes.

Ale myślę, że to jest zdecydowanie, jeśli porównywać do poprzednich naszych trzech przykładów,

But I think that this is definitely, when compared to our previous three examples,

myślę, że zdecydowanie najprędzej do Audrey Hepburn.

I think that definitely to Audrey Hepburn the quickest.

Charakter takiej dziewczynki.

The character of such a girl.

A powiedz mi, gdyby na przykład Greta Garbo, albo Marilyn Monroe, albo Audrey Hepburn przyszły do Ciebie dzisiaj,

And tell me, if for example Greta Garbo, or Marilyn Monroe, or Audrey Hepburn came to you today,

jako współczesne dzisiejsze kobiety, to o co każda z nich by Cię poprosiła?

As modern women today, what would each of them ask you for?

To trochę teraz idziemy w stronę dzisiejszego kanału.

We're kind of moving towards today's channel now.

Będę musiał standaryzować, dobrze?

I will have to standardize, okay?

Dobrze, proszę.

Alright, please.

Będę musiał to przypisać do tego, co ja słyszę w chwili obecnej z reguły w gabinecie medycyny estetycznej.

I will have to attribute this to what I typically hear in the aesthetic medicine office at the moment.

Zakładając wyniosłość i bardzo silne cechy Grety Garbo, myślę, że w pierwszej kolejności o co zostałbym poproszony,

Assuming the prominence and very strong characteristics of Greta Garbo, I think that first of all I would be asked to...

to to, żeby wcale nie poprawiać ust, jakby wszyscy może i myśleli, ale żeby zachować piękny obrys twarzy.

It's not about correcting the lips at all, as everyone might think, but about maintaining the beautiful outline of the face.

I żeby siła tego obrysu i konturu została jak najdłużej zachowana.

And that the strength of this outline and contour is preserved for as long as possible.

Jest to, bez dwóch zdań, również uroda, która rokuje pomniejszenie się okolicy oka.

This is, without a doubt, also a beauty that promises a reduction in the area around the eye.

My niestety starzejemy się w ten sposób, że objętość oka z biegiem czasu nam się zmniejsza.

Unfortunately, we age in such a way that the volume of our eyes decreases over time.

I wynika to z bardzo wielu elementów, niemniej jednak jest to dla nas bardzo charakterystycznie zauważalne.

And this results from a very many elements; however, it is very noticeably characteristic for us.

Myślę, że już po czterdziestym piątym, a szczególnie pięćdziesiątym roku życia.

I think that it is already after the forty-fifth, and especially after the fiftieth year of life.

Tak więc myślę, że w przypadku Grety Garbo to jest kontur.

So I think that in the case of Greta Garbo, it is a contour.

To jest zachowanie tej młodości, które wynika z pięknego obrysu.

This is the behavior of that youth, which results from a beautiful outline.

I wyrazistych otwartych oczu.

And expressive, open eyes.

I wyrazistości.

And clarity.

Gdyby przeszła Mary Monroe?

What if Mary Monroe passed by?

Daj Boże.

God willing.

Coś byś poprawiał, czy wyrzuciłbyś ją?

Would you change something or would you throw it away?

Czy można to poprawić?

Can this be improved?

Czasami się zastanawiamy i wierzymy głęboko, że lepsze wrogiem dobrego, ale czy można faktycznie podejść do takiego zagadnienia?

Sometimes we wonder and deeply believe that better is the enemy of good, but can we actually approach such an issue?

To jest bardzo trudne.

This is very difficult.

To też myślę, że jest ciekawą dygresją, że łatwo nam jest uzyskać efekt na twarzy, która wyraża bardzo dużo, powiedzmy zmęczenia.

I also think it's an interesting digression that it's easy for us to achieve an effect on a face that expresses a lot of, let's say, fatigue.

Czy ogólnie cech już o delikatnym charakterze, ale negatywnym, niż kiedy przychodzi piękna twarz i ma oczekiwanie, żeby uzyskać jeszcze lepszy efekt.

Is it generally features that have a delicate but negative character, rather than when a beautiful face comes along with the expectation of achieving an even better effect?

Trochę może jak znowu schowanie tej twarzy do kuferka, żeby broń Boże już została taka w takiej formie.

Maybe it's a bit like hiding that face back in the box again, so that God forbid it stays in that form.

Tak, twarz w kuferku.

Yes, face in the suitcase.

Czyli Mary Monroe byś raczej wyrzucił za drzwi.

So you would rather throw Mary Monroe out the door.

To czego nie wiemy z tego zdjęcia, a myślę, że koniecznie musi być powiązane w takim układzie.

What we don't know from this photo, and I think it must be necessarily connected in such a arrangement.

Myślę, że to czego nie wiemy i to w żadnym z tych przypadków, to jest jakość skóry.

I think that what we don't know, and in none of these cases, is the quality of the skin.

No tak, czy jest wiątka, czy napięta.

Well, whether it's loose or tight.

Tak, co tam się faktycznie dzieje.

Yes, what is actually happening there.

Te zdjęcia piękne.

These photos are beautiful.

Poza tym są pewnie też retuszowane, no to jest jasne.

Besides, they are probably also retouched, that is clear.

To są fotosy filmowe, więc coś tutaj pewnie było robione.

These are movie photos, so something was probably done here.

A mówiąc jeszcze raz na poważnie, w przypadku szczególnie aktorek obecna potrzeba, która się prezentuje jest taka, żeby zachować jak najwięcej naturalności.

And speaking seriously once again, in the case of particularly actresses, the current need that presents itself is to maintain as much naturalness as possible.

I muszę przyznać, że na przestrzeni czasu, jak współpracujemy z aktorkami, właściwie medycyny estetycznej tam nie ma.

I must admit that over time, as we collaborate with actresses, there is actually no aesthetic medicine involved.

One muszą, wręcz mają wymóg, żeby była naturalność, żeby były emocje i de facto tej medycyny estetycznej tam właściwie nie ma.

They must, indeed have the requirement for there to be naturalness, for there to be emotions, and in fact, that aesthetic medicine is not really present there.

Czyli jest tylko kosmetologia.

So there is only cosmetology.

Czyli Ania ma dużo roboty.

So Ania has a lot of work.

Można tak powiedzieć.

One could say that.

Czy zdarzyło Ci się, że, no oczywiście mówimy anegdotycznie, żartobliwie, ale zdarzyło Ci się wyrzucić kogoś za drzwi mówiąc, że po co cokolwiek w tej twarzy zmieniać?

Have you ever found yourself, well of course we are speaking anecdotally and jokingly, throwing someone out the door saying why change anything about that face?

Oczywiście nie mówimy o zabiegach kosmetologicznych, bo to zawsze się przyda.

Of course, we are not talking about cosmetic treatments, because that is always helpful.

Ale na przykład przyszła piękna kobieta, Twoim zdaniem idealna, poprosiła o zmianę jakiejś cechy swojej twarzy, a Ty odmówiłeś. Zdarzyło Ci się to?

But for example, a beautiful woman came, in your opinion ideal, asked for a change to some feature of her face, and you refused. Has that happened to you?

Bardzo symptomatyczne. Bardzo symptomatyczne i charakterystyczne. Oczywiście, że tak.

Very symptomatic. Very symptomatic and characteristic. Of course, yes.

Chciałbym opowiedzieć o tym nawet dwutorowo.

I would like to talk about it in two ways.

Z racji tego, że w mojej ocenie relacja pacjent-lekarz to jest jak funkcjonowanie jako bezpiecznik dla owego pacjenta.

Due to the fact that in my opinion the patient-doctor relationship functions as a safeguard for the patient.

Pacjent ma prawo nie zauważyć, że czegoś być może już jest za mało albo nawet za dużo, szczególnie nawet za dużo we własnej twarzy.

The patient has the right not to notice that there may already be too little or even too much of something, especially too much in their own face.

Stąd też lekarz jako osoba zupełnie z boku, która siłą rzeczy staje się sędzią w danej sytuacji powinna przestrzegać,

Therefore, the doctor, as a person completely on the sidelines, who necessarily becomes a judge in the given situation, should adhere to,

że pewne pomysły są już daleko i do końca.

that some ideas are already far along and to completion.

No i właśnie, myślę, że pojawia się w pewnym momencie po prostu zniekształcenie.

Well, I think that at a certain point, a distortion simply appears.

Tak więc, czy się zdarza w gabinecie? Zdarza się.

So, does it happen in the office? It happens.

I zdarza się coraz częściej, stąd też myślę, że bardzo warto o tym powiedzieć,

And it happens more and more often, which is why I think it's very worth mentioning.

że negowanie pewnego rodzaju pomysłów pacjenta zaczyna być codziennością, a z mojej perspektywy koniecznością.

that denying certain types of patient ideas is becoming a daily occurrence, and from my perspective, a necessity.

To dzięki temu bronicie też oście bardzo dużo młodych dziewcząt, które też idące z tym trendem poprawiania urody,

That's why you also defend a lot of young girls who are following this trend of improving their appearance.

no robią z siebie czasem potwory.

Well, sometimes they make monsters out of themselves.

I taką dziewczynę widziałam w Warszawie na ulicy.

And I saw such a girl on the street in Warsaw.

Młoda dziewczyna, dwadzieścia kilka lat, o twarzy tak zniekształconej, że właściwie ja bym zastanawiała się,

A young girl, in her early twenties, with a face so deformed that I would actually be wondering,

czy w takiej sytuacji lekarz, bądź nie lekarz, bo też nie wiadomo kto jej to zrobił,

Whether in such a situation a doctor, or not a doctor, because it's also unclear who did this to her,

nie powinien wręcz wziąć odpowiedzialności karnej za zniekształcenie twarzy, która pewnie była przeciętna,

he shouldn't even be held criminally responsible for distorting a face that was probably average,

może przeciętnie ładna, ale stała się potworna.

Maybe average-looking, but she has become monstrous.

Stała się karykaturą twarzy.

It became a caricature of a face.

Nie wiem jak nazwać tą część ciała, taką wypukloną, pokazuję tutaj teraz.

I don't know what to call this part of the body, the protruding one, I am showing it here now.

Tak, oczywiście.

Yes, of course.

Czyli jakbyś to powiedział, takie duże tu...

So if you were to say it, it's quite big here...

Szczyt policzka.

Cheekbone.

Tak, sama okolica policzka.

Yes, just the area of the cheek.

Wypełnione karykaturalnie, no i oczywiście te wielkie usta, ale tak wielkie, że to już właściwie przechodzi wszelką skalę normy.

Filled in a caricatured way, and of course those big lips, but so big that it actually surpasses any scale of normalcy.

No i powiedz w takim układzie, kto miałby być sędzią w sprawie?

Well, in that case, who should be the judge in the matter?

O, to jest pytanie.

Oh, that's a question.

Otóż właśnie. I trochę uciekam, ale to jest taka odpowiedź już od końca.

Well, exactly. I'm kind of dodging, but that's an answer from the end.

Mianowicie w chwili obecnej nie obserwujemy prawnie żadnej odpowiedzialności.

Namely, at present we do not observe any legal liability.

Żadnej odpowiedzialności za zmiany twarzy.

No responsibility for changes in appearance.

Oczywiście, że w ramach chirurgii plastycznej, w momencie kiedy zabieg jest nieudany i mamy zdjęcia stricte przed i stricte po,

Of course, in the context of plastic surgery, when the procedure is unsuccessful and we have photos that are strictly before and strictly after,

można powiedzieć o pewnym błędzie w sztuce.

One could speak of a certain mistake in art.

Bardzo dyskusyjne, mamy biegłych, to jest sprawa sądowa, bardzo trudny, żmudny i przykry proces.

Very controversial, we have experts, this is a court case, a very difficult, tedious, and unpleasant process.

Niemniej jednak medycyna estetyczna, ta, która mamy w dostępności obecnej,

Nevertheless, aesthetic medicine, the one we currently have available,

różni się tym, że ta zmiana przychodzi z reguły dosyć powoli.

It differs in that this change usually comes quite slowly.

To nie jest jednorazowy zabieg, który wykonuje się na przestrzeni godziny.

This is not a one-time procedure that is done in the course of an hour.

I jest o tyle ciekawe, że nie ma żadnej odpowiedzialności ze strony czy lekarza, czy jakiejkolwiek innej osoby, która wykonuje ten zabieg.

And it is interesting to note that there is no responsibility on the part of either the doctor or any other person performing this procedure.

Bardzo często zdarza się, że ten zabieg jest robiony na życzenie pacjenta.

It very often happens that this procedure is performed at the request of the patient.

I ktoś mimo wszystko, widząc to, co robi...

And someone, despite everything, seeing what he does...

Nie zatrzyma się.

It won't stop.

Nie zatrzymuje się.

I do not stop.

I to też jest bardzo ciekawy wątek społeczny.

And this is also a very interesting social thread.

Gdzie?

Where?

Tak jak mówiłem na wstępie, zdarza się odmawiać coraz częściej.

As I mentioned at the beginning, it happens to refuse more and more often.

No cóż, może my po prostu zaczynamy społecznie już wchodzić w zaburzenie własnego postrzegania się, co jest normą, co powinno, a czego już nie powinno.

Well, maybe we are just beginning to socially enter into a disturbance of our own perception of ourselves, what is normal, what should be, and what should no longer be.

Może mamy rozmyte granice, co jest w porządku, co nie jest w porządku.

Maybe we have blurred boundaries, what is okay and what is not okay.

No ale nadal takie twarze, którą widziałam, wzbudzają sensacje i odrazy nawet.

Well, still such faces that I have seen provoke sensations and even disgust.

Ja myślę, że definicja tego, co jest normą, a co już nie jest normą, jest bardzo prosta.

I think that the definition of what is normal and what is no longer normal is very simple.

I zwykłem tak też mówić.

I used to say that as well.

Że jeśli stanowisz ciekawostkę przyrodniczą i wszyscy za Tobą się oglądają, ale nie dlatego, że jesteś tak piękna, tylko dlatego, że te proporcje są tak zupełnie złamane, to myślę, że to już jest daleko za daleko.

That if you're a natural curiosity and everyone is looking at you, but not because you are so beautiful, but because those proportions are so completely broken, then I think that's already way too far.

A zdarzyły Ci się klientki, które były uzależnione od zabiegu i przychodziły regularnie, bo w lustrze widziały coś, czego nawet tam nie było i miały taki dziwny właśnie...

Have you had clients who were addicted to the treatment and came regularly because they saw something in the mirror that wasn't even there and had that strange...

Nie wiem, brakuje mi słów, żeby nazywać te zjawiska, ale taki zaburzony obraz, tak, swojej...

I don't know, I lack the words to describe these phenomena, but such a distorted image, yes, of my own...

Muszę przyznać, że z mojej perspektywy nie doświadczyłem takich sytuacji.

I must admit that from my perspective I have not experienced such situations.

Doświadczyłem konsultacji z takimi pacjentkami.

I have experienced consultations with such patients.

I z chęcią powiem, jeśli mogę, że pojawiła się 29-letnia dziewczyna.

And I would gladly say, if I may, that a 29-year-old girl has appeared.

Dziewczyna, no bo chyba 29 lat to nadal dziewczyna.

Girl, because at 29 years old, she is still a girl.

I proszę wyobraź sobie, operacja piersi, operacja talii, operacja... mówimy o operacjach.

And please imagine, breast surgery, waist surgery, surgery... we are talking about surgeries.

Operacja pośladków, operacja uszu i nosa.

Buttock surgery, ear and nose surgery.

Aha.

Aha.

Czyli do 29 roku.

So until the 29th year.

Te 5 zabiegów operacyjnie zostało już wykonanych.

These 5 procedures have already been performed surgically.

Ktoś może się zastanawiać, skąd ja.

Someone might be wondering, where am I from.

To wiem, kochani.

I know, my dear.

Prowadzimy po prostu pełną rozpiskę medyczną, więc te zabiegi były wyszczególnione przez wskazaną osobę.

We simply keep a complete medical record, so these procedures were specified by the designated person.

I do tego doszły ogromne ilości zabiegów medycyny estetycznej.

And on top of that, there were enormous amounts of aesthetic medicine procedures.

I możesz się zacząć zastanawiać w takim układzie, jaki był efekt tego, tych wszystkich zabiegów.

And you might start to wonder, in that case, what the effect of all these procedures was.

No i muszę przyznać, że nie byłem w stanie powiedzieć, ile dana kobieta ma lat.

Well, I have to admit that I was not able to say how old a given woman is.

Ale bliżej mi było powiedzieć, że ma 39 niż 29.

But it was closer for me to say that she is 39 than 29.

29.

29.

Przyszedł jakiś efekt nienaturalności.

Some effect of unnaturalness has come.

Tak.

Yes.

Doszedł taki faktor, którego nie ma w młodości.

There is a certain factor that does not exist in youth.

Pewna sztuczność.

A certain artificiality.

Sztuczności, tak.

Artificiality, yes.

Bardzo dużo obcości i chyba to, co było najbardziej przerażające, to element braku wyrażenia emocji na twarzy.

A lot of alienness, and perhaps the most terrifying thing was the lack of emotional expression on the face.

My się boimy takich twarzy.

We are afraid of such faces.

My się boimy twarzy bezemocjonalnych.

We are afraid of emotionless faces.

Tak.

Yes.

Ponieważ nie ma czegoś takiego w naturze, że my nie wyrażamy emocji.

Because there is nothing in nature that we do not express emotions.

Twarz to emocje.

The face is emotions.

To jest to nasze życie.

This is our life.

To jest to, czym my się komunikujemy w dużej mierze.

This is what we communicate with to a large extent.

Czasami spojrzenie się mówi.

Sometimes a glance speaks.

A w tym przypadku patrzysz na twarz i nie wiesz, czy to jest twarz szczęśliwa, czy to jest twarz smutna.

And in this case, you look at the face and don't know if it is a happy face or a sad face.

Melancholia.

Melancholy.

Nie wiesz.

You don't know.

Tam się nic nie kryje.

There is nothing hidden there.

Nie wiadomo.

It is unknown.

To jest pewnego rodzaju znak zapytania.

This is a kind of question mark.

To taki trochę cyborg.

It's a bit of a cyborg.

Trochę, tak.

A little, yes.

Pokazałam Ci aktorki z XX i XXI wieku, ale pamiętam, że umawialiśmy się również na to, że pokażę Ci piękne twarze z obrazów.

I showed you actresses from the 20th and 21st centuries, but I remember that we also agreed that I would show you beautiful faces from paintings.

Z czasów, kiedy nie było fotografii, więc nawet nie możemy sobie wyobrazić, czy skonfrontować naszego wyobrażenia o tych kobietach.

From the times when there were no photographs, so we can't even imagine or confront our idea of these women.

Pokażę na początek dwie.

I will show two at the beginning.

Te będą bardzo znane, ale też umieścimy fotografie na stronie.

These will be very well-known, but we will also place photographs on the website.

Cecilia Galerań.

Cecilia Galerań.

Młodziutka, szesnastoletnia dziewczyna, kochanka księcia Mediolanu, lodowika z Forcy.

A very young sixteen-year-old girl, the lover of the Duke of Milan, an ice queen from Forcy.

Przebywała na dworze w Mediolanie, była główną matresą księcia w czasie, kiedy książę poprosił Leonardo da Vinci, który był wówczas jego nadwornym malarzem, o sporządzenie tego wizerunku.

She was at the court in Milan, she was the prince's chief mistress at the time when the prince asked Leonardo da Vinci, who was then his court painter, to create this portrait.

A więc portret.

So, a portrait.

Z drugiej strony, starałam się, żeby było w podobnej skali, ale chyba trochę wyszła mi większa twarz.

On the other hand, I tried to make it on a similar scale, but I think my face turned out a bit bigger.

Z narodzin Wenus Sandra Botticellego obraz różni dziesięć lat zaledwie.

The painting "The Birth of Venus" by Sandro Botticelli is only ten years different.

Czyli najpierw powstał Leonardo...

So first Leonardo was created...

Nie, przepraszam, Botticelli.

No, I'm sorry, Botticelli.

To były lata osiemdziesiąte XV wieku i w latach dziewięćdziesiątych powstał portret Leonarda.

It was the 1480s, and in the 1490s, a portrait of Leonardo was created.

Więc moglibyśmy powiedzieć, że w tym samym czasie, kiedy obowiązał podobny kanon urody kobiecej, a jednak różnią się te twarze.

So we could say that at the same time when a similar canon of female beauty was in effect, these faces still differ.

I bardzo jestem ciekawa, co o nich powiesz.

And I am very curious about what you will say about them.

Ale jednak musimy pamiętać, że jedna twarz jest wizerunkiem portretowym,

But we must remember that one face is a portrait image,

a druga być może całkowicie wyidealizowanym, całkowicie wymyślonym, bo takich twarzy u Botticellego znajdziemy na pęczki.

And the second may perhaps be completely idealized, completely invented, because we can find such faces in Botticelli by the dozen.

Może miał nawet przygotowane kartony, z których powielał te wizerunki.

He might have even prepared cardboard boxes from which he duplicated those images.

Bo wszystkie Wenus wyglądają tak samo i wszystkie Madonny wyglądają tak samo, więc trudno mówić, że stoi za nimi jakaś konkretna modelka.

Because all Venuses look the same and all Madonnas look the same, it's hard to say that there is a specific model behind them.

Oczywiście.

Of course.

Ciekawa jestem, jak ocenisz te twarze, co o nich powiesz.

I wonder how you will evaluate these faces, what will you say about them.

Bezwzględna różnica, która pojawia się między jednym a drugim portretem, to jest realizm.

The absolute difference that appears between one portrait and the other is realism.

Bezapelacyjnie ta szesnastoletnia dziewczyna z gronostajem wydaje się być uderzająco realnym obrazem.

Unquestionably, this sixteen-year-old girl with the ermine seems to be a strikingly realistic image.

Zdaję sobie sprawę z pewnego faktu udoskonalenia tego portretu i zaraz wyjaśnię, co jest z mojej perspektywy pewnego rodzaju wyidealizowaniem.

I realize a certain fact of the improvement of this portrait, and I will explain right away what, from my perspective, is a kind of idealization.

Natomiast jest światłocień.

On the other hand, there is chiaroscuro.

Światłocień, który jest wyjątkowo charakterystyczny i myślę, że uwielbiany do podkreślania.

Chiaroscuro, which is exceptionally distinctive and I think loved for highlighting.

Tak. On jest bardzo współcześny.

Yes. He is very modern.

Teraz zrobię krótką dygresję. Przepraszam, kiedy koleżanka zawodowa makijażystka, kiedy malowała mnie przed jakimś wernisażem,

Now I will make a brief digression. I apologize, when my colleague, a professional makeup artist, was doing my makeup before some exhibition,

ja jej pokazałam, bo akurat leżał na stole ten album, zobaczyła Leonarda właśnie ten portret i powiedziała, że wiesz, że ja Ci robię cienie dokładnie w tych samych miejscach, gdzie są tu na portrecie.

I showed her because that album was lying on the table, she saw Leonardo's portrait and said, you know, I make shadows for you exactly in the same places as they are in the portrait.

Tak.

Yes.

Potwierdzasz to?

Do you confirm this?

Tak, jak najbardziej. Z dużą wyrazistością widać, że to jest bardzo młoda dziewczyna.

Yes, absolutely. It is very clearly noticeable that she is a very young girl.

Czy ona ma szesnaście lat?

Does she have sixteen years?

Tak wynikałoby.

So it would seem.

Tak.

Yes.

Ciężko z tego portretu, myślę, że powiedzieć.

It's hard to say from this portrait, I think.

Szesnaście, siedemnaście.

Sixteen, seventeen.

W każdym razie, faktycznie młoda dziewczyna, piękne proporcje, bo ta twarz ma piękną, podłużną charakterystykę, bardzo wysoką wyrazistość. Myślę, że szczuplusieńka.

In any case, actually a young girl, beautiful proportions, because her face has a beautiful, elongated characteristic, very high clarity. I think she's quite slim.

Tak. Co Ci się wydaje w tej twarzy wyidealizowane?

Yes. What do you think is idealized in this face?

Czego nie wiemy? Nie wiemy nic o jakości skóry.

What do we not know? We know nothing about the quality of the skin.

No, ale tu werniksy stałe.

No, but here the varnishes are permanent.

Oczywiście, że tak. Ale to będzie ten temat...

Of course it will. But it will be this topic...

Z metelaseronki.

From metelaseronki.

Tak.

Yes.

I to...

And that...

Ale ma szesnaście lat.

But she is sixteen years old.

Ma szesnaście lat i możemy sobie wyobrazić, prawda, że to jest twarz absolutnie idealna.

She is sixteen years old and we can imagine, right, that this is an absolutely perfect face.

Ale ponieważ będziemy przesuwać się do dalszych obrazów, to one też nic na ten temat...

But because we will be moving on to further images, they also have nothing on this topic...

Nie mówią.

They don't speak.

Ja oczywiście powiem więcej, już na bieżąco, ale jest to zagadką. Myślę, że to jest ten element, który następował w pierwszej kolejności ogromnej poprawie i wygładzeniu, jeśli chodzi o portret, że to były twarze piękne, ładne, gładkie, blade.

Of course, I will say more, already in real-time, but it is a mystery. I think this is the element that came first in the immense improvement and smoothing regarding the portrait, that they were beautiful, pretty, smooth, pale faces.

Oczywiście nikt nie malował pryszczem.

Of course, no one painted with a pimple.

Oczywiście.

Of course.

No po co?

Well, why?

A co powiesz o Wenus Botticellego? Bo nie chciałabym, i to już kilka razy powtórzyłam, nie chciałabym, żeby taka kobieta zeszła z obrazu, bo traktowalibyśmy ją jak jakiegoś monstru. Mi chodzi nie tylko o twarz, ale też o proporcje ciała, ramiona, proporcje brzucha.

What do you think about Botticelli's Venus? Because I wouldn't want, and I've repeated this several times, I wouldn't want such a woman to step down from the painting, because we would treat her like some kind of monster. I'm not just talking about the face, but also about the proportions of the body, the arms, the proportions of the abdomen.

Tak.

Yes.

No byłaby wielorybem, myślę, o takich spadnistych ramionach.

Well, she would be a whale, I think, with such drooping shoulders.

Tak.

Yes.

W długich rękach.

In long hands.

Tak.

Yes.

W wielkim brzuchu.

In the big belly.

Super.

Great.

W małej główce.

In a small head.

W wielkości, co powiedziały moje dzieci.

In size, what my children said.

Super.

Great.

W wieku ośmiu i sześciu lat, widząc właśnie rodzącą się Wenus.

At the age of eight and six, witnessing the birth of Venus.

Tak.

Yes.

Jakaż to piękna kobieta.

What a beautiful woman.

Naprawdę?

Really?

Jakaż to piękna kobieta i jakie ma piękne oczy i wspaniałe włosy.

What a beautiful woman she is, with such beautiful eyes and wonderful hair.

Włosy ma rzeczywiście przepiękne, gęste, mocne, silne, dużo ich pięknie wiatry rozwiewa, jest takie te pukle wielkie.

Her hair is indeed beautifully thick, strong, and abundant; the winds beautifully blow through it, and those curls are so big.

Ale faktem jest, że to co jest z mojej perspektywy bardzo mocno zauważalne.

But the fact is that what is very noticeable from my perspective.

To jest bardzo wysoki obrys brwi, to jest otwarcie oka, ogromna przestrzeń, bardzo charakterystyczna dla oczu młodych.

This is a very high brow outline, it is an eye opening, a huge space, very characteristic of young eyes.

Delikatny, subtelny nos, to są usta, które są wyraziste, one nie są ściśnięte i wyrazistość całej dolnej części twarzy.

A delicate, subtle nose, these are lips that are expressive, they are not pursed, and the expressiveness of the entire lower part of the face.

Nawet rysuje się pod brudek delikatnie.

It even gently outlines under the chin.

Nawet delikatnie pod brudek.

Even gently under the chin.

Aha.

Aha.

Te proporcje są bardzo charakterystyczne, idealne dla kobiety.

These proportions are very characteristic, perfect for a woman.

Tak więc, jeśli mam powiedzieć.

So, if I have to say.

Czemu nie?

Why not?

Ja wiem, że ten obraz jest pewnego rodzaju uproszczeniem i nie ma w sobie aż takiego realizmu i takiej siły jak mieliśmy okazję mówić wcześniej.

I know that this image is a kind of simplification and doesn't possess as much realism and strength as we had the opportunity to discuss earlier.

Ale uważasz, że jest zasadnikiem może pewnej graficzności, prawidłowo zaznacza proporcje, tak?

But you believe that it is perhaps a principle of certain graphics, correctly marks the proportions, right?

Myślę, że tak.

I think so.

Idealne proporcje.

Perfect proportions.

Myślę, że tak.

I think so.

O, myślałam, że powiesz coś innego, to mnie zaskoczyło, bo mnie się ta twarz wydaje trochę nienaturalna, ale nie umiem tak oceniać jak Ty.

Oh, I thought you would say something different, it surprised me because I find that face a bit unnatural, but I can't judge it like you do.

Na przykład te odległości pomiędzy okiem a brwiami są rzeczywiście bardzo wyjątkowe.

For example, the distances between the eye and the eyebrows are indeed very unique.

Pomiędzy brwiami są rzeczywiście bardzo duże, pomiędzy nosem a ustami, wszystko jest jakby trochę wydłużone.

Between the eyebrows, they are indeed very large, between the nose and the mouth, everything seems to be a bit elongated.

I oczy, zobacz, idą w dół.

And look, the eyes are going down.

Kąciki oczu idą w dół, te zewnętrzne.

The outer corners of the eyes go down.

Czy to by się nam podobało?

Would we like it?

Generalnie nie.

Generally not.

Jeśli mielibyśmy się przyglądać w obecnym kanonie urody, to zewnętrzny kącik oka postrzegamy szalenie atrakcyjnie, do szaleństwa, jeśli jest odrobinę nawet powyżej w stosunku do wewnętrznej krawędzi.

If we were to examine the current beauty canon, we perceive the outer corner of the eye as incredibly attractive, to the point of madness, especially if it is just a little above the inner edge.

No to tutaj nie mamy tego.

Well, we don't have that here.

To tu nie mamy.

We don't have it here.

Oczywiście, że nie.

Of course not.

Ale ona też delikatnie patrzy jakby do boku.

But she also looks gently as if to the side.

Może to skrót perspektywiczny.

Maybe it's a perspective shortcut.

Ciężko mi powiedzieć.

It's hard for me to say.

A teraz popatrz na Cecilie Gallerani, czyli tą naszą piękność z Mediolanu.

And now look at Cecilia Gallerani, our beauty from Milan.

I zestawiam ją z inną, piękną, młodą twarzą, z dziewczyną z perłą.

And I compare her to another, beautiful, young face, to the girl with a pearl.

Nie wiemy jak się nazywała modelka do tego obrazu.

We don't know the name of the model for this painting.

To słynny obraz Johannesa Vermeera.

This is a famous painting by Johannes Vermeer.

No znacznie późniejszy, bo już powstały po połowie XVII wieku.

Well, significantly later, as they were created after the mid-17th century.

Jedziemy jakby dwa wieki do przodu.

We're driving as if we're two centuries ahead.

Ale nadal młode twarze.

But still young faces.

Nadal młode, piękne dziewczyny.

Still young, beautiful girls.

Czy coś się łączy? Coś się dzieje? Coś się zmieniło?

Is something connecting? Is something happening? Has something changed?

To co pięknie jest zaznaczone to światłocień.

What is beautifully emphasized is the chiaroscuro.

Ja myślę, że mamy zdecydowanie mniej realizmu.

I think we definitely have less realism.

Gdzie? U Vermeera?

Where? At Vermeer’s?

U Vermeera zdecydowanie.

Definitely at Vermeer.

Niemniej jednak sama uroda i delikatność tej urody dla dziewczyny myślę, że jest bardzo ładnie uchwycona.

Nevertheless, I think the beauty itself and the delicacy of this beauty for a girl is very nicely captured.

Nawet się chwilami zastanawiam, bo jest to wyjątkowo takie obecne.

I even find myself wondering at times, because it is particularly present.

Ona delikatnie jakby patrzyła przez lewe ramię.

She was gently looking as if through her left shoulder.

Takie bardzo obecne.

So very present.

Rzeczywiście, nawet jak na obecne czasy.

Indeed, even for current times.

My uwielbiamy stanąć tak i delikatnie spojrzeć przez ramię.

We love to stand like this and gently look over our shoulders.

Tak, jest żywość zaciekawienia w niej.

Yes, there is a vivid curiosity in her.

Zresztą zobacz, oba portrety powstały na bardzo podobnej zasadzie.

Besides, look, both portraits were created on a very similar principle.

Aczkolwiek mówienie o dziewczynie z perłą, że jest portretem jest pewnym nadużyciem,

Although saying that the Girl with a Pearl Earring is a portrait is somewhat of an exaggeration,

bo celem malarza nie było tutaj namalowanie na zamówienie wizerunku konkretnej kobiety.

The painter's goal was not to paint a commissioned image of a specific woman here.

On stworzył pewne studium.

He created a certain study.

To w Holendrzy nazywali film.

They called it a movie in Dutch.

W staro niderlandzkim języku troni, czyli taką główkę.

In Old Dutch, "troni" means such a little head.

Idealną główkę, w której chodziło o studium światła.

An ideal head, which was about the study of light.

Jak widzisz, studium ruchu, bliki, modelunek, sfumato, ruch, zaciekawienie.

As you can see, the study of movement, highlights, modeling, sfumato, movement, curiosity.

To jest studium, które miało służyć do pokazania orientalnego stroju,

This is a study intended to showcase an Oriental costume.

ale też dziewczyny w pewnym poruszeniu.

but also the girls in a certain excitement.

Nie chodziło tutaj o stworzenie portretu.

It wasn't about creating a portrait.

Tak.

Yes.

Chociaż modelka musiała tutaj jakaś malarzowi pozować.

Although the model had to pose for some painter here.

W filmie o Vermeerze.

In the film about Vermeer.

To była to Scarlett Johansson.

It was Scarlett Johansson.

Też piękna kobieta.

Also a beautiful woman.

Oczywiście, że tak.

Of course, yes.

Ale tak dla ciekawości w takim układzie.

But just out of curiosity in such a setup.

Czy jest wiadomy wiek modelki w momencie malowania?

Is the age of the model known at the time of painting?

Nie, bo zupełnie nie wiemy kto mógł tutaj pozować do tego portretu.

No, because we have no idea who could have posed for this portrait here.

Są oczywiście tylko jakieś przypuszczenia, ale to nie mamy żadnych nazwisk.

These are of course just some assumptions, but we don’t have any names.

Myślę, że jest całkiem spore pole jednak do tego, żeby myśleć, że jednak jest to bardzo młoda kobieta.

I think there is quite a lot of room to believe that she is indeed a very young woman.

Też tak myślę.

I think so too.

Być może nawet.

Maybe even.

Może też być koło 16.

It can also be around 16.

Oczywiście, że tak.

Of course, yes.

Sporo subtelności i delikatności.

A lot of subtlety and delicacy.

Myślę, że nie była to chyba przypadkowa osoba.

I think it probably wasn't a random person.

Myślę, że nie.

I don't think so.

Bo tutaj ta żywość na twarzy jest taka ciekawa.

Because here the liveliness on the face is so fascinating.

Tak ciekawie podpatrzona.

So interestingly observed.

Ona jest zadziwiona światem.

She is amazed by the world.

Zaciekawiona światem.

Curious about the world.

Lekko poruszona.

Slightly moved.

To jest taki fajny, subtelny ruch i emocja.

It's such a nice, subtle movement and emotion.

A co powiesz na temat najsłynniejszej kupcowej świata?

What do you think about the most famous merchant in the world?

Czyli co powiesz o Monelizie?

So what do you think about Moneliza?

Pokazuję Ci tutaj dwa obrazy.

I am showing you here two paintings.

Tak.

Yes.

I też te dwa obrazy znajdą się na stronie.

And these two paintings will also be included on the page.

Bo zobacz.

Because look.

Jedna kupcowa, jedna dżekonda pokryta jest wieloma warstwami barwionych wernikstwów.

One merchant, one djemkonda, is covered with many layers of colored varnishes.

Tak.

Yes.

I tak obraz prezentuje się w lurze.

And this is how the image looks in the lure.

Ale istnieje też kopia tego obrazu.

But there is also a copy of this painting.

I to kopia, która wiemy z badań powstała dokładnie w tym samym czasie, kiedy Leonardo malował swój obraz.

And this is a copy that we know from research was created exactly at the same time that Leonardo painted his picture.

Tak.

Yes.

W sztaluga w sztalugę powstawały, bo...

On the easel, they were created, because...

Co za historia.

What a story.

Tak.

Yes.

Bo podczerwień pokazała, że...

Because the infrared showed that...

Tak.

Yes.

Czyli nie widzimy gołym okiem tych elementów.

So we don't see these elements with the naked eye.

Że kiedy Leonardo dokonywał jakiegoś pentimento, jakiejś zmiany malarskiej, tego samego dokonywał malarz w sztalugę obok.

That when Leonardo made some pentimento, some painting change, the painter in the easel next to him did the same.

Czyli musiał widzieć proces malowania, skoro w warstwach dla oka dzisiaj niewidocznych są te same zmiany.

So he must have seen the painting process since the same changes are present in the layers that are invisible to the eye today.

To są badania zrobione tam jakieś 10 lat temu, które pokazały, że oba te obrazy powstawały w tym samym czasie.

These are studies conducted there about 10 years ago that showed that both of these paintings were created at the same time.

I to jest rzeczywiście raczej pewne.

And that is indeed rather certain.

Aczkolwiek autorem tego drugiego obrazu, który znajduje się w Prado w Madrycie,

Although the author of this second painting, which is in the Prado in Madrid,

nie był raczej Leonardo, tylko jeden z jego bliskich współpracowników.

It was probably not Leonardo, but one of his close collaborators.

Ale różnią się te dwa obrazy tym woalem.

But these two paintings differ in this veil.

Bo obraz z Prado miał ostatnią konserwację.

Because the painting from the Prado had its last restoration.

Nie ma na nim już żadnych wtórnych, brudnych werniksów.

There are no secondary, dirty varnishes on it anymore.

Tak.

Yes.

W związku z tym twarz jest bardziej uwypuklona, bardziej plastyczna.

As a result, the face is more pronounced, more three-dimensional.

No natomiast oryginał, Monaliza w Luwrze, no jak sprana ściereczka, tak?

Well, the original, the Mona Lisa in the Louvre, looks like a worn-out rag, doesn’t it?

Trochę nie wiemy już widać, co tam się na tym obrazie dzieje.

We seem to not know much anymore about what is happening in that painting.

Tak.

Yes.

Ale to jednak ten obraz jest prototypowy.

But it is, after all, a prototype of this image.

Tego obrazu pozowała nieco pulchna włoska kupcowa tuż po urodzeniu dziecka.

This painting features a slightly plump Italian merchant woman just after giving birth to her child.

Fascynujący jest to obraz, muszę powiedzieć.

It's a fascinating painting, I must say.

Ponieważ myślę, że nie o urodzie, a o pewnego rodzaju emocjach, spojrzeniu i uśmiechu.

Because I think it's not about beauty, but about a certain kind of emotions, a glance, and a smile.

Bo myślę, że kluczem w odczucie tego obrazu, przynajmniej z mojej perspektywy, jest samo spojrzenie.

Because I think the key to feeling this painting, at least from my perspective, is the gaze itself.

Ale również uśmiech, który jest mocno skryty.

But also a smile that is deeply hidden.

Ale jednak może...

But maybe...

Czy jeśli miałbym coś powiedzieć o urodzie, to chyba nie uroda.

If I were to say something about beauty, it would probably not be beauty.

To chyba nie delikatność, tak jak mieliśmy okazję widzieć przed momentem i opowiadać o dwóch młodych dziewczynach.

It's probably not delicacy, as we had the opportunity to see a moment ago and talk about two young girls.

A raczej o pewnego rodzaju sile spojrzenia.

Or rather about a certain kind of strength in the gaze.

No i pytanie teraz, jak bardzo sam Leonardo pomógł w całej tej opowieści.

And now the question is, how much did Leonardo himself help in this whole story?

O to też jest pytanie, bo obraz został zamówiony w 1503 roku, ale nigdy kupiec nie odzyskał tego obrazu.

Oh, that's also a question, because the painting was commissioned in 1503, but the buyer never recovered the painting.

Czyli zamawiający nie otrzymali tego obrazu.

So the ordering party did not receive this painting.

Leonardo zachował go i do końca życia miał go przy sobie.

Leonardo kept it and had it with him for the rest of his life.

Również kiedy wyjechał z Florencji do Rzymu, później do Francji.

Also when he left Florence for Rome, then later to France.

Obraz przeszedł na własność królów francuskich, dlatego znajduje się dzisiaj w luży.

The painting passed into the ownership of the French kings, which is why it is located in the Louvre today.

Ale Leonardo nigdy z tym obrazem nie chciał się rozstać.

But Leonardo never wanted to part with this painting.

I teraz pytanie, dlaczego?

And now the question, why?

Prawdopodobnie ten obraz był dla niego czymś więcej, niż tylko portretem konkretnej, dosyć zamożnej pani z Florencji.

Probably this painting was something more to him than just a portrait of a specific, quite wealthy lady from Florence.

Próbował tutaj zawrzeć, myślę, tak wyjątkowo.

He tried to conclude here, I think, so exceptionally.

Zawrzeć, myślę, tak wiele ze sztuki malarskiej, ale też sztuki obserwacji, że ten obraz znaczył dla niego za dużo, żeby się go pozbywać.

To contain, I think, so much of the art of painting, but also the art of observation, that this painting meant too much to him to get rid of it.

Może nawet w tym celu powstała kopia, żeby ją oddać, a nie oryginał, prawda?

Maybe even a copy was created for this purpose, to be returned, and not the original, right?

Bo w tym oryginale jest, zobacz, zespolenie kobiety z naturą.

Because in this original, you can see the connection between the woman and nature.

Jakieś osadzenie ludzkiego bytu w naturze.

Some embedding of human existence in nature.

To jest coś bardzo narzucającego się tutaj dla mnie w tym obrazie.

There is something very striking to me in this picture.

Takie współistnienie.

Such coexistence.

Poznanie mechanizmu ludzkiego ciała z mechanizmem działania natury, tak?

Understanding the mechanism of the human body with the mechanism of nature's operation, right?

Ten krew, krwioobieg w naszym ciele i rzeki i spływy i to wszystko, co się dzieje tutaj z wodą w krajobrazie.

This blood, the bloodstream in our body and rivers and streams and all that is happening here with water in the landscape.

Jakieś boskie tchnienie.

Some divine breath.

Już nie mówiąc o tych malarskich tutaj sztuczkach, które Leonardo zastosował.

Not to mention the painting tricks that Leonardo applied here.

Czyli właśnie tym pięknym złagodzeniu rysów, pozbawieniu twarzy konturu, takim modelowaniu za pomocą laserunków, tak?

So it is precisely this beautiful softening of the features, the removal of the contour from the face, this modeling with glazes, right?

No to był kunszt, który wypracował latami.

Well, that was a craft he developed over the years.

Zresztą zobacz, nie widać tego w oryginale, ale widać na kopii.

Besides, look, it's not visible in the original, but it's visible in the copy.

Suknia jest dwuczęściowa, pokryta jest welonem, a ten welon to widać w obrazie w Prado.

The dress is two-piece, covered by a veil, and this veil can be seen in the painting in the Prado.

Oczywiście.

Of course.

Jest przeźroczysty i poprzez różne zwoje przeźroczystego materiału widać, co jest pod spodem.

It is transparent, and through the various coils of transparent material, you can see what is underneath.

Tej wartości nie ma już w Louvre, ale jest w Prado.

This value is no longer in the Louvre, but it is in the Prado.

I to był najwyższy malarski kunszt na malowanie tych elementów i twarzy, i stroju.

And it was the highest artistic skill in painting those elements, the face, and the costume.

I myślę, że dla Leonarda był to obraz, który pokazywał w największej mierze,

And I think that for Leonardo it was the painting that showed to the greatest extent,

jego malarski talent i dlatego się z nim nigdy nie rozstał.

his painting talent and that's why he never parted with it.

I to już straciło chyba wtedy znaczenie, że jest to portret konkretnej kobiety.

And it has probably already lost the significance of being a portrait of a specific woman.

Pewnie też trochę wyidealizował tutaj jej rysy.

He probably also idealized her features a bit here.

Och, aż się prosiło o to, żeby delikatnie wyidealizować.

Oh, it was just begging to be gently idealized.

No pewnie.

Of course.

Czemu nie?

Why not?

No pewnie.

Of course.

Skoro już była okazja, myślę, że tak, oczywiście, że tak.

Since there was already an opportunity, I think so, of course, yes.

A jeszcze miałam jeszcze jedno pytanie do Ciebie.

And I had one more question for you.

Bo zwróciłeś uwagę na samym początku na uśmiech.

Because you noticed the smile right from the beginning.

On zresztą zobacz, jest nieco inny w oryginale, nieco inny na kopii.

By the way, look, it's somewhat different in the original, somewhat different in the copy.

Tak.

Yes.

I w Prado, bo kopia w Prado pokazuje więcej szczegółów

And in Prado, because the copy in Prado shows more details.

i ten uśmiech na kopii jest nieco bardziej efektowany, nieco bardziej sztuczny.

And that smile in the copy is somewhat more showy, somewhat more artificial.

Tu jest bardziej naturalny, bo nie widzimy wielu niuansów.

Here it is more natural because we don't see many nuances.

Tak się trochę topi tutaj w tym terminie.

It’s melting a bit here at this time.

Oczywiście.

Of course.

Ale moje pytanie jest takie.

But my question is this.

Nie uśmiechano się w dawnych czasach do portretów,

In ancient times, people did not smile in portraits,

tak jak i nie uśmiechano się na fotografii XIX wiecznej,

just as people did not smile in 19th-century photographs,

czy jeszcze na początku XX wieku z różnych powodów.

Whether still at the beginning of the 20th century for various reasons.

Po pierwsze, na wieczność trzeba było zostać poważnym.

First of all, one had to become serious for eternity.

Nasi potomkowie mieli nas widzieć jako poważnych ludzi,

Our descendants were to see us as serious people,

a nie uśmiechających się czy śmiejących się wesołków.

and not smiling or laughing cheerful people.

A po drugie, stan zębów.

And secondly, the condition of the teeth.

Powiedz mi jako stomatolog, czy coś tutaj mogło się dziać z zębami,

Tell me as a dentist, could anything have happened with the teeth here?

że Mona Lisa nie chciała się uśmiechnąć?

that the Mona Lisa didn't want to smile?

Nie, mam nadzieję, że nie.

No, I hope not.

Mam nadzieję, że nie.

I hope not.

I bardzo często następuje sytuacja,

And very often a situation occurs,

jeśli wiązałoby się to z utratą zębów,

if it would be associated with losing teeth,

to bardzo często złamana jest wówczas proporcja i symetria twarzy.

The proportion and symmetry of the face is very often broken at that time.

My w obecnym leczeniu stomatologicznym bardzo często zwracamy uwagę,

In our current dental treatment, we very often pay attention to,

rzadko kiedy o tym się mówi,

it is rarely talked about,

ale zwracamy uwagę na to, że jeśli zaczyna nam brakować jednego nawet zęba,

but we point out that if we start to lose even one tooth,

to wyobraź sobie, że jest to podstawą do utraty podstawy kostnej,

Imagine that this is the cause of bone loss.

a co za tym idzie, tworzy się pewnego rodzaju asymetria twarzy.

As a result, a certain kind of asymmetry of the face is created.

I jest ona zauważalna nie na wprost, ale na zdjęciach szczególnie pod kątem.

And it is noticeable not straight on, but in photos, especially at an angle.

Stąd też mamy Monalizę.

That's why we have the Mona Lisa.

Lekko trzy czwarte.

Slightly three quarters.

Ja zdaję sobie sprawę, że jest to portret i że oryginał faktycznie ma już swoje lata,

I realize that this is a portrait and that the original is indeed quite old.

i widzimy go w takiej wersji, a nie innej.

And we see him in this version, not another.

Niemniej jednak miejmy nadzieję, że było to jednak w pełnym zdroju.

Nevertheless, let's hope that it was indeed in full health.

Przejrzeliśmy już kilka żyjących pań, gwiazd i celebrytek XX i XXI wieku.

We have already reviewed several living ladies, stars, and celebrities from the 20th and 21st centuries.

Pokazałam Ci piękności z przeszłości.

I showed you the beauties of the past.

I ciekawa jestem, bo to jest też takie pytanie,

And I'm curious because that's also a question,

już trochę tak zbieramy naszą rozmowę po końcowi.

We're already sort of wrapping up our conversation.

Jak patrzysz na twarzy,

As you look at the face,

na twarze kobiece,

on women's faces,

na co najpierw zwracasz uwagę?

What do you notice first?

Jak przychodzi do Ciebie klientka,

When a client comes to you,

przekracza Twój próg i patrzysz na nią,

she crosses your threshold and you look at her,

to co najpierw?

What first?

Czy ten sam mechanizm zresztą zastosowałeś tutaj,

Did you use the same mechanism here, after all?

patrząc na te panie, które Ci pokazywałam?

Looking at those ladies that I showed you?

Myślę, że tak.

I think so.

Myślę, że tak, Grażyna.

I think so, Grażyna.

Ponieważ w pierwszej kolejności to, co nas interesuje

Because what interests us comes first.

i to, co jest sztuką kamuflażu w medycynie estetycznej,

and what is the art of camouflage in aesthetic medicine,

to jest wszystko to, na co nie zwracamy uwagi.

This is everything we don't pay attention to.

Wszystko to.

All of this.

Zaraz się wytłumaczę.

I'll explain it to you in a moment.

Oczywiście sam obrys twarzy

Of course, the outline of the face.

jest dla nas zupełnie niezauważalny,

is completely unnoticed by us,

a odgrywa ogromną warstwę potencjalnego kamuflażu,

and plays a huge role in potential camouflage,

który wykorzystujemy my,

which we use,

robiąc pewnego rodzaju dobry uczynek

doing a kind of good deed

dla zachowania świeżości.

for maintaining freshness.

Dobry uczynek dla zachowania świeżości.

A good deed for maintaining freshness.

Zachowania świeżości, jeśli chodzi oczywiście o kontur,

Preserving freshness, as far as the outline is concerned,

o obrys twarzy.

about the outline of the face.

Było nie jasno.

It was unclear.

Ale pięknie.

But beautiful.

Za to całe nasze emocje to jest środek naszej twarzy.

For all our emotions, it is the center of our face.

To są nasze oczy, to są usta i czoło.

These are our eyes, these are lips and a forehead.

To są nasze emocje.

These are our emotions.

I ingerencja w tym rejonie

I intervention in this region.

musi być bardzo mocno przemyślana

It must be very well thought out.

i z reguły to jest właśnie coś, co widzą pacjenci.

And usually that is something that patients see.

Aha, czyli Ty patrzysz na owal,

Aha, so you're looking at the oval,

a pacjenci bardziej skupiają się na środku twarzy.

Patients focus more on the center of the face.

90% zapytań i próśb ze strony pacjentów

90% of inquiries and requests from patients

to jest wyłącznie wszystko tylko to,

this is exclusively everything only that,

co widzą i są w stanie zauważyć w lustrze.

what they see and can notice in the mirror.

Czyli na płasko.

So, flat.

Wszystko na płasko.

Everything is flat.

To jest jeden wymiar.

This is one dimension.

Stąd też wszelkiego rodzaju ingerencje w tym rejonie.

Hence all sorts of interventions in this area.

Oczywiście, proszę,

Of course, please.

jeśli jest podstawa, jest wskazanie,

if there is a basis, there is an indication,

proszę, możemy się w tym poruszać,

please, we can move around in this,

ale sztuka kamuflażu,

but the art of camouflage,

czyli takim trochę bycie cichym malarzem

so it's a bit like being a quiet painter

i kamuflowanie niedoskonałości

and camouflaging imperfections

nawet i w środkowej części twarzy

even in the central part of the face

bardzo często odbywa się właśnie

it often takes place именно

po naszym zewnętrznym konturze.

along our external contour.

Tak, żeby nikt nie wiedział.

So that no one knows.

Tak, no wiadomo.

Yes, well, it's obvious.

A powiedz, to pytanie zachowałam sobie na koniec,

And tell me, I saved this question for the end,

czy Ty się bardziej czujesz w swoim zawodzie rzemieślnikiem,

Do you feel more like a craftsman in your profession?

czy artystą?

Are you an artist?

Aż się boję.

I'm so scared.

A no dawaj.

Come on.

Aż się boję.

I'm so scared.

Nie ma nawet jednej osoby,

There isn't even one person,

u której można przełożyć plan jeden do jednego.

at which one can transpose the plan one to one.

Za każdym razem jest zmienna.

It is variable each time.

Za każdym razem wygląda to inaczej.

It always looks different.

Nigdy nie zdarzyło się,

It never happened,

nie zdarzyło się.

it didn't happen.

Każdy ma inną potrzebę,

Everyone has different needs,

każdy zwraca na coś innego.

Everyone pays attention to something different.

Jest to wyjątkowo indywidualne

It is exceptionally individual.

i mając na uwadze portrety, które mieliśmy oglądać,

and keeping in mind the portraits we were supposed to view,

okazję oglądać,

the opportunity to watch,

za każdym razem będzie to coś na nowo.

Each time it will be something new.

Za każdym razem jest to pewnego rodzaju ścieżka

Every time it is a kind of path.

i przygoda,

and adventure,

którą się otwiera po raz kolejny.

which is opened again.

Czasami z lepszym,

Sometimes with better,

czasami z mniejszym efektem.

sometimes with lesser effect.

Niemniej jednak nie ma powtarzalności.

Nevertheless, there is no repeatability.

A powiedz mi,

And tell me,

nie wiem, czy możesz to powiedzieć,

I don't know if you can say that,

czy bardziej spełniasz życzenia,

do you fulfill wishes more?

czy udaje Ci się zrobić swoje tak,

Are you managing to do your own thing?

żeby kobiety myślały,

for women to think,

że spełniłeś życzenia?

that you fulfilled the wishes?

Dobrze, to muszę się przyznać w takim układzie.

Alright, then I have to admit it in that case.

To już zostało, tak.

It remains, yes.

To już tylko...

It's just...

Muszę wykorzystać odrobinę fortelu.

I need to use a bit of cleverness.

Muszę wykorzystać to, co wiem,

I have to make use of what I know,

ku temu, żeby uzyskać poprawę,

in order to achieve improvement,

i mimo wszystko jednak wprowadzić

and somehow still implement

całkiem sporo własnych elementów w procesie.

quite a bit of its own elements in the process.

Bez tego wychodzą nam głupoty.

Without it, we end up with nonsense.

Aha, czyli...

Aha, so...

Gdyby spełniać życzenia,

If wishes were to come true,

to jest bardzo niebezpieczne,

this is very dangerous,

wychodzą rzeczy przewidywalnie złe.

Predictably bad things come out.

Spełnienie życzenia w tym konkretnym przypadku

Fulfilling the wish in this specific case.

staje się przekleństwem lekarza.

it becomes a doctor's curse.

I może to są właśnie te twarze,

And maybe these are precisely the faces,

o których wspomniałam wcześniej,

that I mentioned earlier,

te właśnie stereotypowe,

those very stereotypical,

za bardzo zrobione.

too much done.

To są te twarze,

These are the faces,

które spełniły życzenia.

which fulfilled the wishes.

Mam podejrzenie,

I have a suspicion,

i z reguły faktycznie tak bywa,

and usually that's how it is,

że jeśli widzimy wynaturzenie,

that if we see a perversion,

czyli jedynym bezpiecznikiem jest

so the only fuse is

własna percepcja pacjenta

patient's own perception

i nikt więcej,

and no one else,

to faktycznie jest to podłoże do tego,

it is indeed the basis for this,

że wtedy zaczyna być to ciekawostką przyrodniczą.

that then it starts to be a natural curiosity.

To jest za dużo.

That's too much.

Te twarze są przekonturowane,

These faces are overcontoured.

nie wyglądają ani zdrowo,

they don't look healthy either,

a bym powiedział, że wręcz obco.

I would say it feels almost foreign.

No i poza normatywnie jednak w dużej mierze.

Well, it is largely outside of the norm, however.

Poza normatywnie.

Outside the normative.

Aha, i już na sam koniec.

Aha, and now at the very end.

Bo technologia zmienia się z roku na rok.

Because technology changes from year to year.

Sprzyja, prawda, medycynie estetycznej.

It is conducive to, right, aesthetic medicine.

Zarówno materiały, jakich używacie,

Both the materials that you use,

pewnie też sprzęty.

probably also the equipment.

Masa tego.

A lot of this.

Jak się ogląda strony i oferty,

When looking at pages and offers,

to ja już się gubię,

I'm getting lost already,

nawet nie wiem, co to jest.

I don’t even know what it is.

Technologia sprzyja.

Technology is conducive.

Materiały sprzyjają.

Materials are conducive.

Potrzeby klientów również, prawda.

Customer needs too, right?

Jak sobie wyobrażasz medycynę estetyczną w przyszłości?

How do you imagine aesthetic medicine in the future?

Czy dojdzie do tego,

Will it come to that,

o czym mówiliśmy na samym początku rozmowy,

what we talked about at the very beginning of the conversation,

że wszyscy się zatrzymamy,

that we will all stop,

z twarzą w kuferku,

with a face in the suitcase,

wracając do naszej bajki?

Returning to our fairy tale?

Czy wszyscy będziemy wyglądać tak samo?

Will we all look the same?

Kolejne niebezpieczeństwo.

Another danger.

Jak sobie wyobrażasz przyszłość?

How do you imagine the future?

Gdybyś miał stworzyć scenariusz filmu futurystycznego

If you had to create a script for a futuristic movie

na podstawie tego, co obserwujesz już w tej chwili w swoim zawodzie?

Based on what you are already observing in your profession right now?

To wyrażę raczej własne życzenie.

I would rather express my own wish.

Chciałbym się doczekać,

I would like to wait for it.

żebyśmy byli w stanie spowolnić proces starzenia,

so that we can slow down the aging process,

ale żeby go nie zatrzymywać

but not to stop him

i żeby twarze nasze jednak zostały naszymi twarzami.

And so that our faces remain our faces.

Może w odrobinie lepszej jakości,

Perhaps in a little better quality,

jeśli tylko się da,

if only possible,

ale za wszelką cenę, żebyśmy zostali to my sami.

but at all costs, so that we remain ourselves.

Czy ta technologia jest aż tak radykalna?

Is this technology really that radical?

Myślę, że na szczęście nie.

I think, fortunately, not.

Myślę, że biotechnologia chyba przyjdzie nam o wiele szybciej

I think biotechnology will probably come to us much faster.

w kontekście przeciwdziałania starzeniu

in the context of counteracting aging

niż sama medycyna estetyczna.

than aesthetic medicine itself.

Raczej będziemy szukać podstawy

We will rather be looking for the basis.

i wyeliminowaniu przyczyny

and eliminating the cause

niż potencjalnego objawu.

than a potential symptom.

Myślę, że to ważne

I think it's important.

i wartościowe, żeby to podkreślić,

and valuable, to emphasize that,

że medycyna estetyczna bazuje na objawach,

that aesthetic medicine is based on symptoms,

które się już pokazują,

which are already appearing,

ale wyeliminowanie przyczyny po raz kolejny

but eliminating the cause once again

może się okazać zdecydowanie bardziej atrakcyjne.

It may turn out to be definitely more attractive.

I chyba medycyna przyszłości będzie właśnie tym kierunkiem.

And I think that the medicine of the future will be just that direction.

To pocieszający koniec,

It's a comforting ending,

bo ja już przeraziłam się,

because I was already frightened,

że zakończymy taką wizją chodzących cyborgów,

that we will end with such a vision of walking cyborgs,

zrobociałych, zatrzymanych z twarzami w kuferkach.

embalmed, stopped with faces in the cases.

No cóż, te atrakcje będą nam ciągle nieodzowne.

Well, these attractions will always be indispensable to us.

Ale pięknie.

But beautiful.

Ale pięknie zakończyłeś.

But you ended beautifully.

Myślę, że jeszcze trochę czasu przed nami.

I think we still have a bit of time ahead of us.

Niemniej jednak z ogromną nadzieją w medycynie

Nevertheless, with great hope in medicine.

i patrzę z wielką i dobrą nadzieją na przyszłość,

and I look with great and good hope to the future,

że będzie to jednak pozytywny kierunek

that it will still be a positive direction

naszego starzenia i jakości życia.

our aging and quality of life.

Dzięki, to zamykamy dzisiaj nasz kuferek.

Thanks, we are closing our trunk today.

Dziękuję Ci bardzo za rozmowę.

Thank you very much for the conversation.

Dziękuję uprzejmie.

Thank you kindly.

Bardzo to było inspirujące dla mnie.

It was very inspiring for me.

Dzięki.

Thank you.

Dziękuję.

Thank you.

To już wszystko w tym odcinku podcastu Po co sztuka?

That's all for this episode of the podcast Why Art?

Możesz go słuchać na Spotify lub w innej ulubionej aplikacji.

You can listen to it on Spotify or in another favorite app.

Jeśli chcesz wiedzieć więcej o sztuce,

If you want to know more about art,

o malarstwie i jego tajnikach,

about painting and its secrets,

ale też o wszelkich rzeczach dziwnych i ciekawych,

but also about all strange and interesting things,

zapraszam do galerii osobliwości Grażyny Bastek

I invite you to the gallery of curiosities by Grażyna Bastek.

na stronie grażyna-bastek.pl

on the page grażyna-bastek.pl

oraz na Facebooku i Instagramie.

and on Facebook and Instagram.