#34: Zielarka inż. Klaudia Smak-Kwiatkowska. Czarny bez.

Cześć, zapraszam Was na nowy odcinek podcastu Gospodynie i oczywiście olbrzymią dawkę wiedzy.

Hi, I invite you to the new episode of the podcast "Gospodynie" and, of course, a huge dose of knowledge.

Rozmawiam z Klaudią Smak Kwiatkowską, która opowie nam o czarnym psie.

I am talking to Klaudia Smak Kwiatkowska, who will tell us about the black dog.

Klaudia odpowiada na pytania dotyczące właściwości czarnego psu, w jaki sposób go przetwarzać, z czym łączyć, jak wpływa na nasz organizm, no i oczywiście jak bezpiecznie go spożywać.

Klaudia answers questions about the properties of black garlic, how to process it, what to combine it with, how it affects our body, and of course, how to consume it safely.

A Klaudię mieliście już okazję poznać w jednym z odcinków o ziołach, a jeżeli nie słuchaliście, to zapraszam Was do powrotu.

You have already had the chance to meet Klaudia in one of the episodes about herbs, and if you haven't listened, I invite you to go back.

Zatem życzę miłego odsłuchu, no i do usłyszenia, hej!

So I wish you a pleasant listening experience, and I'll see you, hey!

Czy z czarnego psu robi się napar?

Is a brew made from a black dog?

Tak, z czarnego psu robi się napar, albo solo, albo w połączeniu z jakimiś innymi ziołami, w zależności od tego, jaką mieszankę chcemy osiągnąć.

Yes, the black dog is made into an infusion, either alone or in combination with other herbs, depending on what blend we want to achieve.

Może to być lipa o działaniu na pod.

It may be a linden tree with effects on the under.

Może być dzika róża, która również przy przeziębieniu bardzo nam się przyda.

It can be wild rose, which is also very helpful for colds.

A mogą to być na przykład zioła moczopędne, bo też w celach właśnie pobudzenia diurezy, czyli wydzielania moczu, stosuje się czarny bez w mieszankach.

They can be, for example, diuretic herbs, as black elderberry is also used in mixtures for the purpose of stimulating diuresis, or urine production.

No właśnie, a tak jakbyś miała być, Klaudia, powiedzieć o tym prozdrowotnym działaniu psu. Jakbyś mogła rozwinąć ten temat.

Exactly, as if you were supposed to, Klaudia, talk about the health benefits of the dog. Could you elaborate on that topic?

Jasne. Czarny bez, jego kwiaty, stosuje się przede wszystkim na potnie.

Sure. Elderberry, its flowers, are primarily used for cold symptoms.

Dzięki temu, że one są na potne, są w stanie też zmniejszyć naszą gorączkę, więc to jest takie podstawowe działanie w przeziębieniach różnego rodzaju.

Thanks to the fact that they are antipyretic, they can also reduce our fever, so this is a basic action in various types of colds.

Bez jest także lekko przeciwbólowy, co również nam się w różnego rodzaju infekcjach bardzo przydaje.

Bez is also slightly analgesic, which is very helpful to us in various types of infections.

Może być też stosowany wspomagająco w mieszankach, które uszczelniają naczynia krwionośne oraz w mieszankach moczopędnych.

It can also be used as an adjunct in mixtures that seal blood vessels and in diuretic mixtures.

Aha, dobra. No to powiem Ci, że takie dosyć duże działanie.

Aha, okay. So I will tell you that it is a rather significant action.

Czyli można go stosować samoistnie lub też łączyć z innymi roślinami?

So it can be used alone or combined with other plants?

Tak, jeśli stosujemy go samodzielnie, to głównie w tych celach przeciwprzeziębieniowych.

Yes, if we use it alone, it's mainly for those cold-related purposes.

Natomiast możemy go też połączyć, jeżeli potrzebujemy takiej mieszanki, która będzie zwiększała wydzielanie moczu.

On the other hand, we can also combine it if we need a mixture that will increase urine output.

Na przykład przy kamicy nerkowej albo przy jakiejś łagodnej infekcji układu moczowego, no to możemy go właśnie połączyć.

For example, in the case of kidney stones or a mild urinary tract infection, we can indeed combine it.

Czy to z żurawiną, z liściem brzązy.

Is it with cranberry, with birch leaves?

Z pokrzywą, które również wykazują takie działanie i są takimi ziołami, że tak powiem, pierwszego rzutu stosowanymi przede wszystkim.

With nettle, which also exhibits such effects and are, so to speak, first-choice herbs used primarily.

Natomiast bez będzie tutaj wspomagający.

However, there will be a supportive presence here.

I tak jakby podbija działanie, tak?

And it kind of boosts the effect, right?

Tak, ma również lekkie działanie moczopędne ze względu na swój skład.

Yes, it also has a mild diuretic effect due to its composition.

Rośliny zielarskie mają to do siebie, że często działają na wiele różnych dolegliwości w zależności od tego, jak się je połączy.

Herbal plants have the property of often acting on many different ailments depending on how they are combined.

Dlatego, że mają bardzo bogate składy.

Because they have very rich compositions.

W bzie czarnym możemy na przykład wyróżnić olejek eteryczny, niewielką ilość śluzów, które będą działały osłaniająco, powlekająco.

In black currant, we can distinguish, for example, essential oil, a small amount of mucilage that will act as a protective coating.

Flawonoidy, w tym rutozyt, który właśnie będzie działał wzmacniająco na ściany naszych naczyń włosowatych.

Flavonoids, including rutin, which will strengthen the walls of our capillaries.

Stąd też możliwość takiego dodawania bzu czarnego do mieszanek wzmacniających naczynia krwionośne.

Hence the possibility of adding elderberry to mixtures that strengthen blood vessels.

No, to bardzo ciekawe.

No, that's very interesting.

A było takie pytanie, jeśli chodzi o sposób obróbki bzu.

And there was such a question regarding the method of processing elderberry.

Można go suszyć, ale też, czy słyszałaś coś o fermentacji kwiatu bzu?

You can dry it, but have you heard anything about fermenting elderflower?

Tak. Kwiat bzu, oprócz tego, że jest fajnym surowcem mleczniczym, to jest też bardzo popularnym surowcem takim do gotowania, czy też do robienia napojów.

Yes. The lilac flower, besides being a great dairy raw material, is also a very popular ingredient for cooking and making beverages.

Bardzo polecam konfiturę, na przykład truskawek z czarnym bzem.

I highly recommend the jam, for example, strawberry with black elderberry.

Oba takie sezonowe skarby natury i to połączenie jest wspaniałe, przepyszne.

Both of these seasonal treasures of nature and that combination is wonderful, delicious.

Bardzo często ludzie robią różnego rodzaju lemoniady i możemy albo zrobić taką na świeżo, po prostu z pomarańczą, cytryną i dorzucić odrobinę kwiatu bzu,

Very often, people make various kinds of lemonades, and we can either make one fresh, simply with orange, lemon, and add a bit of elderflower.

albo syropu, który zrobiliśmy z tego kwiatu bzu, albo też zrobić taką lemoniadę czy kombuczę właśnie fermentowaną na bazie kwiatów bzu.

Either the syrup we made from this elderflower, or we could make lemonade or kombucha fermented based on elderflowers.

A jak się robi taką właśnie fermentowaną lemoniadę?

And how do you make such fermented lemonade?

Bierzemy kwiaty bzu, odrobinę cukru.

We take lilac flowers, a little bit of sugar.

Polecam, jeżeli mamy jakiś starter taki z bakteriami fermentacji, na przykład ten grzybek kombuczy.

I recommend, if we have some starter with fermentation bacteria, like this kombucha mushroom.

Kombucza to tak naprawdę nie jest do końca wcale grzyb, tylko takie połączenie bakterii i drożdży,

Kombucha is not really a mushroom at all, but rather a combination of bacteria and yeast.

ale jeśli mamy jakąś naturalną, żywą kombuczę, to możemy odrobinkę dolać lub też włożyć właśnie kawałek tego grzybka kombuczowego.

But if we have some natural, live kombucha, we can add a little bit or also put a piece of that kombucha mushroom in.

To przyspieszy fermentację i zmniejszy ryzyko, że nam...

It will speed up fermentation and reduce the risk that we...

Nasza lemoniada spleśnieje, zanim zdąży fajnie sfermentować.

Our lemonade will go moldy before it has a chance to ferment nicely.

No i zostawiamy to na kilka dni.

And we leave it for a few days.

Sprawdzamy, czy żadne części kwiatów nie wystają ponad powierzchnię wody,

We check if no parts of the flowers are protruding above the water's surface.

dlatego że to jest właśnie łatwe środowisko dla pleśni, które niestety zupełnie zniszczą, zepsują naszą lemoniadę, nie będzie się ona nadawała do spożycia.

because it is an easy environment for mold, which unfortunately will completely ruin and spoil our lemonade, making it inedible.

No i po jakimś czasie powinna się właśnie zacząć taka naturalizacja.

Well, after some time, such naturalization should actually begin.

Tak, to jest normalna fermentacja i nasz napój będzie delikatnie gazowany.

Yes, this is normal fermentation, and our drink will be lightly carbonated.

O, to będzie ciekawe. Ale w ogóle pierwszy raz słyszałam o fermentacji bzu. Nie wpadłabym na to.

Oh, this will be interesting. But it's actually the first time I've heard of elderberry fermentation. I wouldn't have thought of that.

Tak, on jest bardzo fajnym właśnie dodatkiem do napojów, różnego rodzaju herbat, lemoniad. Bardzo często widzę jego użycie właśnie takie kulinarne.

Yes, it is a very nice addition to drinks, various types of teas, and lemonades. I often see its use in culinary contexts.

A jeśli chodzi o właściwości bzu, jakby sposób jego przetworzenia, czy te właściwości się zmieniają, jeżeli na przykład właśnie tak fermentujemy, suszymy sam kwiat bzu i na przykład potem dodajemy tylko do...

And if it comes to the properties of elderberry, like the way it is processed, do these properties change if, for example, we ferment, dry just the elderflower and then add it only to...

do herbaty, czy na przykład robimy jakieś nalewki, czy na przykład stosujemy w konfiturach. Jakby właściwości się zmieniają wtedy, w zależności od obróbki?

For tea, or for example when we make some tinctures, or when we use it in jams. Do the properties change then, depending on the processing?

Częściowo tak. To zależy od wielu czynników. Na przykład jeżeli, tak jak powiedziałaś, dodamy go do konfitury, no to jednocześnie będzie to tylko taki dodatek smakowy.

Partially yes. It depends on many factors. For example, if we add it to the jam, as you said, it will only be a flavor addition.

Musielibyśmy zjeść bardzo dużo takiej konfitury, a co za tym idzie, niestety bardzo dużo cukru, żeby takie działanie lecznicze, typowo wynikające z kwiatu bzu czarnego,

We would have to eat a lot of such jam, and therefore, unfortunately, a lot of sugar, to achieve the healing effect typically derived from elderflower.

no było w stanie nam jakoś zadziałać.

Well, it was somehow able to work for us.

Z drugiej strony charakter rozpuszczalnika, który zastosujemy, aby przygotować nasze przetwory ziołowe, też ma duże znaczenie.

On the other hand, the nature of the solvent we use to prepare our herbal extracts is also very important.

Woda, czyli zrobienie naparu z kwiatu bzu czarnego, jest generalnie troszeczkę słabszym rozpuszczalnikiem niż na przykład alkohol.

Water, which is made by infusing elderflower, is generally a little bit weaker solvent than, for example, alcohol.

Alkohol ma to do siebie, że wyciąga dosyć dużo substancji różnego rodzaju odżywczych, substancji biologicznie aktywnych z naszych surowców roślinnych.

Alcohol tends to extract quite a lot of various nutrients and biologically active substances from our plant materials.

Natomiast, no niestety nie możemy go spożywać.

Unfortunately, we cannot consume it.

Zbyt dużej ilości i też nie dla wszystkich jest dobry, bo oczywiście wszelkiego rodzaju nalewki alkoholowe nie będą polecane u osób z problemami wątrobowymi,

Too much is not good for everyone, as of course all kinds of alcoholic tinctures will not be recommended for people with liver problems.

u dzieci, niektórych osób starszych, u osób, które przyjmują na stałe niektóre leki, a także u osób z chorobą alkoholową.

in children, some elderly people, those who permanently take certain medications, and also in people with alcohol use disorder.

Więc tutaj z pomocą przychodzi nam woda jako taki ekstrahent i robimy po prostu napar.

So here water comes to our aid as an extractor, and we simply make an infusion.

A można jeszcze czymś zastąpić? Właśnie wodę i alkohol?

Is there anything else that can replace it? Just water and alcohol?

W celach kosmetycznych najczęściej jest to gliceryna albo olej, natomiast tak do picia to raczej nie, nic mi nie przychodzi do głowy.

For cosmetic purposes, it is most often glycerin or oil, but for drinking, not really; nothing comes to mind.

Dostałam takie pytanie, czy dodając cukier właśnie do bzu pozbawiamy go jakiejś właściwości, czy lepiej to zastąpić miodem? Jak to jest?

I received a question whether adding sugar to elderflower takes away some of its properties, or if it's better to replace it with honey? How does it work?

Cukier nie ma negatywnego wpływu na właściwości ziół, ale na pewno ma negatywny wpływ.

Sugar does not have a negative impact on the properties of herbs, but it definitely has a negative effect.

Nie ma negatywnego wpływu na nasze zdrowie, jednak jest jednocześnie bardzo dobrym konserwantem.

It does not have a negative impact on our health, but at the same time, it is a very good preservative.

I na przykład ksylitol czy erytrytol, którym bardzo często cukier zastępujemy, nie będzie również miał takiego działania konserwującego.

For example, xylitol or erythritol, which we often use to replace sugar, will also not have such preservative effects.

No i może się okazać, że nasze przetwory będą miały krótszy termin ważności albo będziemy musieli je przechowywać wyłącznie w lodówce, żeby po prostu nam się nie zepsuły.

And it may turn out that our preserves will have a shorter shelf life or we will have to store them exclusively in the refrigerator to simply prevent them from spoiling.

A jeśli chodzi o sam kwiat, możemy go spożywać?

And as for the flower itself, can we eat it?

Na przykład jak zasuszymy, dodajemy do herbaty, no to pijemy ten napar, prawda?

For example, when we dry it, we add it to tea, so we drink this infusion, right?

A tak na przykład suszony kwiat, tak jak mówisz, dodać do koktajlu i tak dalej, to można?

For example, is it possible to add a dried flower, as you mentioned, to a cocktail and so on?

Tak, też można, jak najbardziej można go spożywać.

Yes, it is also possible, you can definitely consume it.

Jeżeli możemy spożywać napar, no to w większości też możemy spożywać taki kwiat.

If we can consume an infusion, then in most cases we can also consume such a flower.

Ja na przykład kiedyś jadłam bardzo dobrą drożdżówkę z lukrem z kwiatu bzu i też posypaną kwiatkami bzu.

For example, I once ate a very good yeast cake with elderflower icing and also sprinkled with elderflowers.

Pyszne, naprawdę polecam.

Delicious, I really recommend it.

Bardzo fajny dodatek smakowy.

Very nice flavor addition.

Oczywiście ma fanów i przeciwników, ale ja akurat bardzo lubię ten aromat, który daje bez czarny jego kwiat.

Of course, it has its fans and opponents, but I personally really like the aroma that the elderberry flower gives.

Więc tak, nic się nie stanie, jeżeli gdzieś tam pijąc napar nie odcedzimy go dokładnie, wypijemy trochę też tego kwiatu albo właśnie posypiemy nim letnią sałatkę owocową, żeby ładnie wyglądało.

So yes, nothing will happen if we don't strain the brew properly and drink a bit of the flower or sprinkle it on a fruit salad to make it look nice.

Tak, jeśli chodzi o owoce, to nie można ich spożywać na surowo, bo mają działanie przeczyszczające i najlepiej,

Yes, when it comes to fruits, they cannot be eaten raw because they have a laxative effect, and it is best to...

zrobić z nich jakieś przetwory.

make some preserves out of them.

Owoce czarnego bzu, które będą czekały na nas na drzewach w sierpniu, wykorzystujemy również przeciwprzeziębieniowo.

Elderberry fruits, which will be waiting for us on the trees in August, are also used for cold relief.

One mają dużą zawartość witaminy C, dużą zawartość przeciwzapalnych antocyjanów, ale także działanie właśnie w zaparciach bardzo dobre, bo działają przeczyszczająco.

They have a high content of vitamin C, a high content of anti-inflammatory anthocyanins, but they also have a very good effect on constipation because they have a laxative effect.

No i na świeżo w dużej ilości niestety to działanie może być bardzo silne, więc troszkę musi podziałać temperatura na nie.

Well, and in a fresh large quantity, unfortunately, this action can be very strong, so the temperature needs to have some effect on it.

Musimy właśnie ugotować jakieś powidełko, czy zrobić sok z czarnego bzu, z jego owoców, z którego najlepiej jest usunąć pestki,

We need to either make some jam or make juice from elderberries, from which it is best to remove the seeds.

odcedzić przez sito jakieś, żeby tych pestek nie było, bo to właśnie one zawierają najwięcej glikozydów cyjanogennych, które w dużych ilościach mogą być trujące dla naszego organizmu.

Strain through a sieve to eliminate the seeds, as they contain the highest amount of cyanogenic glycosides, which can be toxic to our body in large quantities.

Więc odcedzamy pestki, taki przygotowany sok jak najbardziej można dodawać do herbat, pić jako syrop w trakcie przeziębienia.

So we strain the seeds, and this prepared juice can definitely be added to teas or consumed as a syrup during a cold.

Są właśnie popularne...

They are quite popular...

...preparaty.

...preparations.

Oficjalnie nie będę podawała nazwy.

I will not officially provide the name.

Razem z Klaudią dziękujemy za wysłuchanie tego odcinka.

Together with Klaudia, we thank you for listening to this episode.

A jeżeli chcielibyście się dowiedzieć więcej o ziołach, ziołolecznictwie, aromaterapii, zapraszam do kontaktu do mnie lub do Klaudii.

And if you would like to learn more about herbs, herbal medicine, aromatherapy, feel free to contact me or Klaudia.

Podlinkuję tutaj profil Klaudii.

I will link Klaudia's profile here.

Zachęcam zatem do pisania komentarzy bądź wiadomości prywatnych.

I therefore encourage you to write comments or private messages.

Zatem życzę Wam miłego wieczoru bądź miłego...

So I wish you a pleasant evening or a nice...

...dnia i do usłyszenia. Hej!

...day and talk to you later. Hey!