Temat rzeka

Polska to temat rzeka, nie tylko Wisła. To granice, które tak często przekraczamy. To cztery ściany i sześć kontynentów. Wybitne jednostki i wielkie wspólnoty. Drogi żelazne i ścieżki rowerowe. Polska to ludzie, miejsca i czasy. To wszystko znajdziecie w podcaście Halo, tu niepodległa.

Poland is a vast topic, not just the Vistula River. It’s the borders we so often cross. It’s four walls and six continents. Outstanding individuals and great communities. Railway roads and bike paths. Poland is people, places, and times. You will find all of this in the podcast "Hello, here is the independent one."

Dzień dobry Państwu. Nazywam się Marcin Karasiński. Jestem dyrektorem Festiwalu Wisły i wiceprezesem Nadwiślańskiej Organizacji Turystycznej.

Good morning everyone. My name is Marcin Karasiński. I am the director of the Vistula Festival and the vice president of the Vistula River Tourism Organization.

Wisła to nie tylko piękne miejsca do spędzania wolnego czasu i wypoczynku, ale również piękne tradycje i historia, o których dzisiaj Państwu opowiem.

The Vistula is not only beautiful places for spending leisure time and relaxation, but also beautiful traditions and history, which I will tell you about today.

A ja nazywam się Justyna Dżbik-Kluga, jestem dziennikarką i nie tylko bardzo lubię spędzać czas na bulwarach wiślanych, ale również rozmawiać o historii i współczesności Królowej Polskich Rzek.

My name is Justyna Dżbik-Kluga, I am a journalist and I not only enjoy spending time on the Vistula Boulevards, but also discussing the history and present of the Queen of Polish Rivers.

Oczywiście w kolejnym odcinku podcastu Halo, tu niepodległa. Zaczynamy.

Of course, in the next episode of the podcast "Hello, Here is Independent." Let's start.

Panie Marcinie, może nie jest Pan na to przygotowany, ale zaczniemy naszą rozmowę od miłości. Od miłości do Wisły. Czy pamięta Pan ten moment, kiedy serce Panu do Królowej Polskich Rzek zabiło szybciej?

Mr. Marcin, you may not be prepared for this, but we will start our conversation with love. With love for the Vistula. Do you remember the moment when your heart beat faster for the Queen of Polish Rivers?

Myślę, że było to we wczesnym dzieciństwie, ponieważ moja rodzina mieszkała nad Wisłą, konkretnie dziadkowie. I chodziłem z babcią na spacery nad rzekę i to było dla mnie duże przeżycie.

I think it was in early childhood because my family lived by the Vistula River, specifically my grandparents. I used to go for walks by the river with my grandmother, and it was a significant experience for me.

I mam taki obraz przed oczami, jak właśnie wchodzimy z babcią do wody wiślanej. To były lata siedemdziesiąte. Ciepła woda, piękny zapach wody, właśnie takich łęgów nadwiślańskich, bogata przyroda. Takie mam wspomnienia z dzieciństwa i myślę, że ta miłość zaczęła się właśnie wtedy.

And I have this image in my mind of us, me and my grandma, walking into the Vistula River. It was the seventies. Warm water, the beautiful scent of the Vistula floodplain, rich nature. These are my childhood memories, and I think that this love began back then.

Musi Pan zdradzić, który to był odcinek Wisły?

You must reveal which episode of the Vistula it was?

To była Dolna Wisła, okolice Torunia.

It was the Lower Vistula, near Toruń.

Mówi Pan o tym, zaczynamy właściwie od tego osobistego znaczenia.

You are talking about this, we actually start from this personal significance.

Od tego, jakie Pan ma z nią wspomnienia. A gdyby Pan miał spojrzeć na znaczenie Wisły dla Polski, dla Polaków na przestrzeni wieków? Myślę sobie, że jest wielu Polaków i wiele Polek, którzy mają, tak jak Pan, takie wspomnienia związane z życiem dookoła rzeki.

It depends on what memories you have with it. And if you were to look at the significance of the Vistula River for Poland, for Poles over the centuries? I think there are many Polish men and women who, like you, have such memories connected to life around the river.

No ale to nie tylko osobiste historie, ale również taka wielka historia. Jak ta Wisła przez lata odciskała swoje, może nie piętno, ale właśnie znaczenie czy wartość na nas?

Well, it's not just personal stories, but also such a great story. How the Vistula has, over the years, left its mark, perhaps not an imprint, but rather significance or value on us?

No więc historia Wisły to jest historia Polski i nieprzypadkiem mówimy o sobie, że jesteśmy mieszkańcami nadwiślańskiego kraju. Czy, że Polska to jest po prostu kraj nadwiślański położony nad Wisłą.

So the history of the Vistula is the history of Poland, and it is no coincidence that we refer to ourselves as inhabitants of the Vistula country. That is, Poland is simply a Vistula country situated along the Vistula River.

Jest to rzeka symbol, symbol jedności ziem polskich, właściwie równoznaczna ze słowem Polska. No bardzo pięknie to zilustrował w swojej homilii Jan Paweł II w 1987 roku.

It is a river of symbol, a symbol of the unity of the Polish lands, essentially synonymous with the word Poland. John Paul II illustrated this beautifully in his homily in 1987.

Mówiąc, że Wisła rzeka wszystkich ziem polskich, rzeka naszych dziejów, rzeka milczący świadek życia pokoleń i rodzenia się ich umierania, ich twórczych wysiłków związanych z gruntowaniem wszystkiego, co Polskę stanowi, ich zmagań, czasem zmagań na śmierć i życie, ażeby utrzymać i zabezpieczyć to, co ojczyste, co jest naszym wspólnym dorobkiem i wspólnym dziedzictwem.

Saying that the Vistula is the river of all Polish lands, the river of our history, the silent witness of generations' lives and their birth and death, their creative efforts connected with grounding everything that constitutes Poland, their struggles, sometimes struggles to the death to maintain and secure what is native, what is our common achievement and common heritage.

I właśnie myślę, że tutaj trzeba włożyć akcent na to słowo wspólny. Jest to nasze wspólne dziedzictwo.

And I'm just thinking that here we need to emphasize the word common. It is our common heritage.

To i przyrodnicze, i historyczne, i również nasze wspólne doświadczenie takie osobiste związane z kontaktem z tą rzeką.

Both the natural and historical aspects, as well as our shared personal experience related to contact with this river.

I jak Wisła długa, tak spotykam się z osobami, które wyrażają to na wiele sposobów. To właśnie umiłowanie, zafascynowanie rzeką.

And as long as the Vistula is, I meet people who express this in many ways. It is precisely the love and fascination for the river.

Nieważne, czy to jest w górach, czy nad Bałtykiem, ale wrażenia, skojarzenia są bardzo podobne.

It doesn't matter whether it's in the mountains or by the Baltic Sea, the experiences and associations are very similar.

No to wspólnota jest również przez to wielkie W, o którym pan powiedział, ale przez takie W jak wypoczynek również, bo my się świetnie nad rzeką bawimy, świetnie tam spędzamy czas.

Well, the community is also represented by that big W you mentioned, but also by W like leisure, because we have a great time by the river, we spend time there wonderfully.

To jest taka doskonała właśnie płaszczyzna łącząca nas w tym oderwaniu się od codzienności. No właśnie wspólnota. Na czym polega to budowanie wspólnoty wokół rzeki, wokół Wisły pana zdaniem?

This is such a perfect plane connecting us in this detachment from everyday life. Exactly, community. What do you think is the essence of building a community around the river, around the Vistula?

To budowanie wspólnoty nawarstwiało się przez wieki, ale generalnie zawsze chodziło o to, że to była rzeka, że to był duży akwen wodny, bardzo wyraźny w krajobrazie, determinujący w ogóle krajobraz, ale też i determinujący życie ludzi.

The building of the community has layered over the centuries, but generally, it always revolved around the fact that it was a river, that it was a large body of water, very clear in the landscape, determining the landscape in general, but also determining the lives of people.

Ludzie w naturalny sposób osiedlają się nad rzekami wszędzie, tak? Rzeka jest źródłem wody, źródłem pożywienia, jest też znakomitym środkiem transportu i to przez wieki Polska, państwo polskie fantastycznie wykorzystywało, będąc w wiekach XVI-XVII europejską potęgą, dzięki właśnie wykorzystaniu umiejętnemu rzeki jako drogi wodnej.

People naturally settle by rivers everywhere, right? The river is a source of water, a source of food, and it is also an excellent means of transportation, and for centuries, Poland, the Polish state, has used this fantastically, being an European power in the 16th and 17th centuries, thanks to the skilled use of the river as a waterway.

Wisła była największym traktem handlowym Europy, potężnym.

The Vistula was the largest trade route in Europe, a powerful one.

Potężnym traktem. Tutaj przemierzały tą trasę na dystansie od Krakowa do Gdańska tysiące statków rocznie. Przewożono towary. Porty nadwiślańskie, takie jak na przykład Toruń czy Gdańsk, to były miejsca spotkań kupców z całej Europy. Miejsce wymiany kulturowej.

By a mighty route. Thousands of ships traveled this route annually from Kraków to Gdańsk. Goods were transported. The Vistula ports, such as Toruń and Gdańsk, were meeting places for merchants from all over Europe. A site of cultural exchange.

Tutaj najnowsze trendy na przykład w modzie omawiano na wybrzeżu krakowskim czy warszawskim.

Here, the latest trends, for example in fashion, were discussed on the Krakow or Warsaw coast.

Kulturotwórcza też rola, taka międzykulturowa.

A role that is also cultural, one that is intercultural.

Oczywiście i to się, tak jak powiedziałem, odbywało przez całe wieki. W momencie, kiedy Polska utraciła niepodległość i została Wisła i nasza ojczyzna podzielona pomiędzy trzech zaborców, to Wisła nagle stała się właśnie takim symbolem tego, że kiedyś możemy się na nowo zjednoczyć i taki symbol w postaci graficznej to jest znak rodła rozpoznawalny w XIX wieku, myślę też dzisiaj, przez każdego Polaka.

Of course, and as I mentioned, this happened for centuries. At the moment when Poland lost its independence and the Vistula and our homeland were divided among three partitioners, the Vistula suddenly became a symbol that one day we could reunite. This symbol in graphic form is the "Rodło," recognizable in the 19th century, and I believe today, by every Pole.

Symbol patriotyzmu.

Symbol of patriotism.

Symbol patriotyzmu, symbol walki o niepodległość i symbol tego, że kiedyś w przyszłości Polska znowu stanie się jednym krajem przez nas samych zarządzanym.

A symbol of patriotism, a symbol of the struggle for independence, and a symbol that one day in the future Poland will once again become a single country governed by ourselves.

Ta Wisła taką nitką zawsze była, łączącą te części kraju rozdzielone. Do tego połączenia doszło faktycznego. Nasz podcast nie bez powodu nazywa się Halo tu niepodległa. Zatrzymajmy się w tym czasie dwudziestolecia międzywojennego, bo to był ważny czas z wielu powodów. Myślę sobie, że również dla Wisły to był ciekawy czas.

The Vistula has always been a thread connecting these divided parts of the country. This connection has become a reality. Our podcast is named Halo tu niepodległa for a reason. Let's pause in this interwar period, as it was an important time for many reasons. I think it was also an interesting time for the Vistula.

Jak wyglądała, zacznijmy od tego przyjemnego, później handlowe, też przyjemne, bo handel jeżeli jest zakończony sukcesem i dobiciem biznesu, to to też jest przyjemne, ale zacznijmy od tej turystycznej nitki związanej z Wisłą. Jak wyglądała turystyka w okresie dwudziestolecia międzywojennego? Czy to Wisła była takim mocno eksplorowanym i eksploatowanym terenem?

Let's start with the pleasant aspects, then move on to the commercial ones, which are also enjoyable, because if trade ends successfully and a deal is made, that is pleasant too. But let's begin with the tourism thread related to the Vistula River. What was tourism like during the interwar period? Was the Vistula a heavily explored and exploited area?

Zdecydowanie tak. Wykorzystywanie rekreacyjne, turystyczne rzeki Wisły to są też lata wcześniejsze, znacznie wcześniejsze.

Definitely yes. Recreational and tourist use of the Vistula River has been happening for many years, much earlier.

No widzimy na przykład wycieczki po Wiśle, zilustrowane pięknie przez kanaletta na obrazie panorama Warszawy od strony Pragi. Cóż tam widzimy? Oprócz tego, że właśnie jest to taka tętniąca życiem arteria handlowa, komunikacyjna, to widzimy tam również dwie jednostki spacerowe, barkasy króla Stanisława Augusta Paniotowskiego, które pływają po rzece.

Well, we see, for example, the cruises on the Vistula, beautifully illustrated by the canal in the painting of the panorama of Warsaw from the side of Praga. What do we see there? Besides the fact that it is a vibrant commercial and communication artery, we also see two leisure boats, the barges of King Stanisław August Poniatowski, sailing on the river.

To właśnie rekreacyjne i pływanie...

It's precisely recreational and swimming...

Co to są jednostki spacerowe pływające po rzece?

What are the floating walking units on the river?

Pływają sobie na rzekę, na środek i spacerujemy po...

They float on the river, to the middle, and we walk around...

Spacerowe statki. Statki spacerowe, czyli po prostu...

Spaceships. Spaceships, or simply...

Płynące powoli.

Flowing slowly.

Wtedy za króla Stasia były oczywiście napędzane wiosłami, byli wioślarze. No warto sobie odświeżyć ten obraz.

Back in King Stas's time, they were of course powered by oars, there were rowers. It's worth refreshing that image.

Praca domowa przyjęta.

Homework accepted.

Wioślarze wiosłowali, a król z królową czy ze swoimi gośćmi dyktowali się przepięknymi widokami.

The rowers were rowing, while the king and queen, along with their guests, were admiring the beautiful sights.

No każdy warszawiak przecież jest nagy, z której strony najładniej wygląda Warszawa.

Well, not every Varsovian is big, from which side Warsaw looks the nicest.

No oczywiście od strony praskiej, najlepiej z plaży Rusałka.

Well, of course from the Prague side, preferably from Rusałka beach.

To jest urzekający widok i właśnie już Canaletto to dostrzegł i dlatego myślę nieprzypadkiem tam akurat ustawił sztalugę.

This is a captivating view, and Canaletto noticed it, which is why I think he deliberately set up his easel there.

Pływano jest na to mnóstwo źródeł historycznych, na przykład królowa Marysieńka namawiała nieustannie swojego męża do tego, żeby popłynęli Wisłą.

There are plenty of historical sources on this, for example, Queen Marysieńka constantly urged her husband to sail down the Vistula.

Nad Wisłą, nad Wisłą.

By the Vistula, by the Vistula.

Trzeci Sobieski jak tylko miał chwilę wolną.

The third Sobieski as soon as he had a moment free.

To wypływali i taka podróż czasem trwała kilka miesięcy, no bo oczywiście w każdej miejscowości parę królewską chciano ugościć w sposób godny.

They would set sail, and such a journey sometimes lasted several months, because of course in every town they wanted to host the royal couple in a worthy manner.

W dwudziestoleciu międzywojennym Wisła tętniła życiem.

In the interwar period, the Vistula River was bustling with life.

Można śmiało powiedzieć, że był to ciągnący się przez całą Polskę jeden wielki ośrodek rekreacyjno-wypoczynkowy.

One can confidently say that it was a large recreational and leisure center stretching across all of Poland.

Aż tak?

So much?

Zdecydowanie tak.

Definitely yes.

W każdym mieście, w każdej miejscowości były nadwiślańskie plaże, kąpieliska.

In every city, in every locality, there were Vistula beaches and bathing areas.

Mamy zdjęcia, które pokazują.

We have photos that show.

No tysiące, tysiące miłośników kąpieli rzecznych, kąpieli słonecznych i kąpieli piaskowych, jak to reklamowały afisze właśnie z tego okresu.

Well, thousands, thousands of lovers of river baths, sunbathing, and sand baths, as advertised by posters from that period.

W samym Toruniu mieliśmy trzy plaże i dwie kąpielnie.

In Toruń itself, we had three beaches and two swimming areas.

Kąpielnie to były takie pływające baseny.

Bathhouses were like floating swimming pools.

Te pływające baseny, drewniany pływający basen z podłogą oczywiście przepuszczającą wodę, żeby bezpiecznie można było się kąpać.

These floating pools, a wooden floating pool with a floor that obviously allows water to flow through, so it can be safely used for bathing.

Przedsiębiorcy reklamowali, że nawet jest tam oddzielna przestrzeń dla pań, oddzielna przestrzeń dla panów.

Entrepreneurs advertised that there is even a separate space for ladies and a separate space for gentlemen.

No i jako taki super chwyt reklamowy nagłaśniano, że jest też dostępna bielizna kąpielowa.

And as a great advertising catch, it was promoted that swimwear is also available.

No nie wiem, czy dzisiaj by ktoś chciał z tego skorzystać, ale kiedyś to był atut.

Well, I don't know if anyone would want to take advantage of this today, but it used to be an asset.

Tak, na zmianę, tak?

Yes, in turns, right?

Kiedyś to był atut.

It used to be an asset.

Przychodnie.

Clinics.

Mamy zdjęcia na przykład z lat czterdziestych z Warszawy, gdzie to są po prostu niesamowite tłumy nad tą Wisłą.

We have photos, for example from the 1940s in Warsaw, where there are simply amazing crowds by the Vistula River.

Wyobraźcie sobie państwo dzisiejsze obrazki z Władysławowa.

Imagine today's images from Władysławowo.

Władysława latem albo z Łeby.

Władysław in the summer or from Łeba.

No to dokładnie jest wybrzeże Wisły w dwudziestoleciu międzywojennym.

Well, that's exactly the Vistula River coast during the interwar period.

Pytanie, czy mieli parowany.

The question is whether they had paired.

Nie, parowanów nie było.

No, there were no steamers.

Natomiast kąpiących się były naprawdę tysiące i to w każdym z miast, a również w małych miejscowościach.

On the other hand, there were really thousands of bathers in each of the cities, as well as in the small towns.

Pływając po rzece, rozmawiając z ludźmi, spotykamy miejscowych, którzy opowiadają, że właśnie tutaj była plaża, tutaj się kąpaliśmy.

While swimming in the river and talking to people, we meet locals who say that right here was a beach, here we used to swim.

Czyli jedno wielkie kąpielisko.

So it's one big bathing area.

Poza tym akwent dla turystyki żeglarskiej.

Besides that, it is an asset for sailing tourism.

Setki żaglówek na Wiśle.

Hundreds of sailboats on the Vistula.

Setki żaglówek.

Hundreds of sailboats.

Taka historia z Warszawy.

A story from Warsaw.

Najlepiej sprawująca się jednostka na Wisłę, czyli jacht Omega.

The best-performing unit on the Vistula, namely the Omega yacht.

Do dzisiaj popularne.

Still popular today.

Te regaty Omega przecież w Warszawie są kontynuowane.

These Omega regattas are still being held in Warsaw, after all.

To jest właśnie na jachcie Omega, skonstruowanym przez konstruktora z Warszawy, który właśnie napływał tą Wisłą i dopracował łódkę, która do dzisiaj jest uznawana za jedną z najlepszych na rzekę.

This is precisely on the Omega yacht, constructed by a designer from Warsaw, who was just sailing down the Vistula and perfected the boat, which is still considered one of the best on the river today.

Największe regaty żeglarskie na Wiśle na trasie Torun-Bydgoszcz.

The biggest sailing regatta on the Vistula River on the route from Toruń to Bydgoszcz.

To są lata 30., 1936.

These are the 1930s, 1936.

Setki żaglówek pływały.

Hundreds of sailboats were sailing.

Poza tym kluby wioślarskie.

Besides that, rowing clubs.

To jeszcze jest starsza historia.

It's an even older story.

Żaglówki, statki spacerowe, kajaki, wioślarze.

Sailboats, passenger ships, kayaks, rowers.

Kajakarze, też mnóstwo zdjęć.

Kayakers, also plenty of photos.

Mnóstwo zdjęć z Wisły.

A lot of pictures from the Vistula.

Żegluga pasażerska.

Passenger shipping.

Tutaj jest piękna karta Polska Żegluga Rzeczna Vistula.

Here is a beautiful card of Polish Inland Navigation Vistula.

To było przedsiębiorstwo, które bardzo dynamicznie...

It was a company that was very dynamic...

...dynamicznie się rozwijało.

...was developing dynamically.

40 statków.

40 ships.

O wysokich walorach, takich użytkowych, komfortowych.

Of high value, both in terms of utility and comfort.

Elektryczne...

Electric...

Bront elektryczny.

Electric bront.

Toalety, restauracje, kawiarnie.

Toilets, restaurants, cafes.

Grała orkiestra.

The orchestra was playing.

Więc bardzo też dbano o reklamę.

So a lot of attention was also paid to advertising.

Wydawano przewodniki po Wiśle.

Guides to the Vistula were published.

Zachęcające właśnie do wzięcia udziału w takich wycieczkach dłuższych, krótszych.

Encouraging to participate in such longer and shorter trips.

To zachowało się, można poczytać do dzisiaj, Wisłą do Morza czy Szlakiem Wisły z 1939 roku.

It has been preserved and can still be read today, "By the Vistula to the Sea" or "The Vistula Route" from 1939.

No bo było tych statków spoko. Dużo.

Well, there were a lot of those ships. A lot.

Nie będę ich tutaj nazw wymieniał.

I will not list their names here.

W każdym razie, znakomicie prosperowało to przedsiębiorstwo.

In any case, this enterprise was thriving splendidly.

Przewoziło po samej Wiśle ponad pół miliona pasażerów rocznie.

It transported over half a million passengers a year on the Vistula itself.

To była bardzo popularna forma spędzania czasu w wakacjach, ale też nie ukrywajmy, oczywiście te statki służyły też do celów komunikacyjnych.

It was a very popular way to spend time during the holidays, but let's not hide it, of course, these ships also served communication purposes.

Przedsiębiorstwo reklamowało się, że bilet na statek kosztował o połowę taniej niż na pociąg.

The company advertised that a ticket for the ship cost half as much as for the train.

Kolej była oczywiście największym konkurentem żeglugi rzecznej już od XIX wieku.

The railway has of course been the biggest competitor to river shipping since the 19th century.

I można powiedzieć, że tą wielką kartę handlu, spławu Wiślanego to zakończyła kolej.

And it can be said that this great trade route, the Vistula transport, was ended by the railway.

Tak to wyglądało.

That's how it looked.

Kiedy tak Pana słucham, to ciśnie mi się do głowy jedno bardzo krótkie pytanie.

When I listen to you like this, one very short question comes to my mind.

Co się z tym stało?

What happened to it?

Zaczął Pan w ogóle od swojej miłości do Wisły, mówiąc o kąpielach w Wiśle.

You started at all with your love for the Vistula, talking about bathing in the Vistula.

Dzisiaj to chyba raczej nie życzylibyśmy jakoś za bardzo sobie kąpania się.

I don't think we would wish for a bath very much today.

Chociaż zaraz może mnie Pan poprawić i powiedzieć, w których częściach Wisły jest to dozwolone.

Although you could correct me right away and tell me in which parts of the Vistula it is allowed.

Chociaż może na własne ryzyko.

Although it may be at your own risk.

Co się stało z tym?

What happened to this?

Jak Pan powiedział, że to jeden z większych ośrodków rekreacyjnych w ogóle w kraju.

As you said, it's one of the larger recreational centers in the country overall.

Że to życie tętniło nad Wisłą na każdym jego właściwie odcinku.

That life pulsated along the Vistula at every stretch of it.

Dzisiaj to tak nie wygląda.

Today it doesn't look that way.

Zdecydowanie.

Definitely.

Pragnę podkreślić, że Wisła na pewno była największym akwenem dla uprawiania rekreacji i turystyki w dwudziestoleciu międzywojennym.

I want to emphasize that the Vistula was definitely the largest body of water for recreation and tourism during the interwar period.

Ponieważ Mazury znajdowały się poza granicami ówczesnej Polski.

Because Masuria was located outside the borders of what was then Poland.

No i Wisła płynęła przez wszystkie największe, no prawie wszystkie największe miasta.

And the Vistula flowed through all the biggest, well, almost all the biggest cities.

Kraków, Warszawa, Toruń, Bydgoszcz.

Kraków, Warsaw, Toruń, Bydgoszcz.

No więc ta liczba ludności nad Wisłą była bardzo duża.

So the population number along the Vistula River was very large.

Dlaczego to się zakończyło?

Why did it end?

Znakomite to jest pytanie.

That's an excellent question.

Do lat siedemdziesiątych.

Until the seventies.

Dwudziestego wieku tętniło życie na Wiśle.

The twentieth century was alive on the Vistula.

Tętniło życie na Wiśle.

Life thrived on the Vistula.

Jeszcze po wojnie to było bardzo popularne.

It was very popular right after the war.

Wszyscy pamiętamy film Marka Piwowskiego Rejs.

We all remember Marek Piwowski's film "Rejs."

O jasne.

Oh sure.

1970 rok to jest.

It is the year 1970.

Kiedy tym z Dobrowolskim wsiadają na statek w Toruniu.

When they board the ship in Toruń with Dobrowolski.

Tak.

Yes.

Pada słynna kwestia.

The famous line falls.

Ma pan bilet?

Do you have a ticket?

Nie.

No.

A pan ma?

Do you have it?

Nie.

No.

No to wsiadamy.

Well, let's get in.

Ile tam jest innych kwestii?

How many other issues are there?

Nuda.

Boredom.

Nic się nie dzieje.

Nothing is happening.

A to droga na Ostrołękę.

And this is the road to Ostrołęka.

Wszyscy wiemy, w którą stronę się ruszamy.

We all know which way we are moving.

No właśnie.

Exactly.

A propos kąpieli.

About the bath.

Z megafonu, jak panowie wchodzą, dobiega ostrzeżenie.

A warning comes over the megaphone as the gentlemen enter.

Nie kąp się na plaży niestrzeżonej.

Don't swim at an unguarded beach.

Nikt nie zauważy twojego utonięcia.

No one will notice your drowning.

Nie ma to jak podejść racjonalnie.

There's nothing like taking a rational approach.

Rzeczowo do tematu.

Objectively to the subject.

No właśnie.

Exactly.

Kąpano się.

They took a bath.

To było takim momentem czołomowym.

It was a pivotal moment.

Mniej więcej do połowy lat siedemdziesiątych to jeszcze wszystko tętni życiem.

More or less until the mid-seventies, everything is still vibrant with life.

I nagle zamiera.

And suddenly it stops.

I mamy bardzo długi okres, kiedy ta Wisła jest praktycznie martwa.

And we have a very long period when this Vistula is practically dead.

Miasta się odwracają.

Cities are turning away.

Z jakiego powodu?

For what reason?

Powodem było uprzemysłowienie.

The reason was industrialization.

Budowa przemysłu ciężkiego.

Construction of heavy industry.

W latach osiemdziesiątych.

In the eighties.

No olbrzymie ilości ścieków przemysłowych.

No huge amounts of industrial sewage.

Olbrzymie ilości ścieków komunalnych zostają odprowadzane do Wisły.

Huge amounts of municipal sewage are being discharged into the Vistula River.

I tak, tak to pięknie spuentował słynny toruński urbanista Ignacy Tłoczek.

And yes, the famous Toruń urban planner Ignacy Tłoczek beautifully summed it up.

Uczyniono z Wisły główny kolektor ściekowy kraju.

The Vistula River has been made the main sewage collector of the country.

Skoro uczyniono główny kolektor ściekowy kraju, no to po prostu to wszystko zamarło.

Since the main sewage collector of the country has been made, everything has just stagnated.

Kajaki i łódki zastanawiali.

They were considering kayaks and boats.

Zostały przewiezione na jeziora, na inne akweny, no a miasta odwróciły się od rzeki.

They were transported to lakes, to other bodies of water, and the cities turned away from the river.

W momencie, kiedy Polska odzyskała niepodległość i spłynęły do Polski wielkie środki z Unii Europejskiej.

At the moment when Poland regained independence and significant funds flowed into Poland from the European Union.

Mówi pan o osiemdziesiątym dziewiątym roku.

You are referring to the year eighty-nine.

O tym odzyskano niepodległość.

About this independence was regained.

No oczywiście tak.

Well, of course.

Więc zaczęto inwestować w oczyszczanie wody, tak.

So they started investing in water purification, yes.

No że jakby priorytet, priorytet ten w Unii Europejskiej jest dostęp każdego obywatela Unii Europejskiej do czystej wody.

Well, as a priority, this priority in the European Union is the access of every citizen of the European Union to clean water.

To jest absolutny priorytet.

This is an absolute priority.

No i w ogóle ta zielona, zielona gospodarka, czy takie zielone życie, to jest bardzo ważne w tym świecie.

Well, the green, green economy, or such a green way of life, is very important in this world.

Tak, tak. Bardzo dużą presję wywierały państwa skandynawskie, żeby woda w Wiśle była czysta, ponieważ to jest oczywiście zlewnia Bałtyku.

Yes, yes. The Scandinavian countries exerted a lot of pressure for the water in the Vistula to be clean, because it is, of course, a catchment area of the Baltic Sea.

Ma pan takie poczucie, że powiedział pan, że się w czasach PRL-u odwróciliśmy trochę od rzeki, tak?

Do you have the feeling that you said we turned a bit away from the river during the times of the People’s Republic of Poland, right?

Ma pan poczucie, że zwróciliśmy już na sto procent ten wzrok w stronę Wisły, czy jeszcze nie?

Do you feel that we have already turned our gaze towards the Vistula one hundred percent, or not yet?

Na sto procent nie, ale ten proces bardzo dynamicznie postępuje.

Definitely not, but this process is advancing very dynamically.

Widać to gołym okiem, bardzo dobrze widać to w Warszawie, chociażby po tym, jak popularne są bulwary warszawskie, jak przyciągają ludzi.

It is evident to the naked eye, it is very clearly seen in Warsaw, for example, by how popular the Vistula Boulevards are and how they attract people.

I nie przypadkiem, ponieważ okazuje się, również z badań, na przykład naukowców angielskich, że ludzie czują się nad wodą szczęśliwi.

And it’s not a coincidence, because it turns out, also from studies, for example by English scientists, that people feel happy near water.

I to jest bardzo ciekawe badanie, zrealizowane kilka lat temu przez London School of Economics, przy użyciu aplikacji mobilnej ludzie wypełniali taką krótką ankietę, nie wiedząc oczywiście,

And this is a very interesting study conducted a few years ago by the London School of Economics, where people filled out a short survey using a mobile app, not knowing, of course,

do jakiego celu, kiedy się czują szczęśliwi.

to what purpose, when they feel happy.

I później na podstawie geolokalizacji okazało się, że to deklarowane szczęście jest ściśle powiązane z przebywaniem nad akwenem wodnym.

And then, based on geolocation, it turned out that the reported happiness is closely related to being near a body of water.

Więc myślę, że ten przypadek warszawski, ale nie tylko, bo przecież wszędzie widzimy na bulwarach tłumy latem,

So I think that this case in Warsaw, but not just that, because we see crowds everywhere on the boulevards in the summer,

czy to Warszawa, Toruń, Włocławek, Bydgoszcz, Gdańsk, są tłumy ludzi.

Are there crowds of people in Warsaw, Toruń, Włocławek, Bydgoszcz, Gdańsk?

Ludzie chętnie spędzają czas nad wodą, jest coraz więcej plaż.

People are eager to spend time by the water, and there are more and more beaches.

Też Warszawa, Poniatówka, Rusałka, ale są też przywracane plaże w mniejszych miejscowościach, na przykład w Ciechocinku z budżetu obywatelskiego, pięknie zrealizowana plaża w Toruniu.

Also Warsaw, Poniatówka, Rusałka, but there are also restored beaches in smaller towns, for example, in Ciechocinek funded by the civic budget, a beautifully realized beach in Toruń.

Są też kolejne przykłady, więc ta Wisła przyciąga i to jest jakby nieuchronne.

There are also more examples, so this Vistula River attracts, and it's kind of inevitable.

Woda staje się czysta, ludzie zaczynają to dostrzegać.

Water is becoming clear, people are beginning to notice it.

Oczywiście jeszcze jest ten mit, o który pani tutaj zasygnalizowała, że woda w Wiśle jest brudna, ale to już jest mit.

Of course, there is still this myth that you pointed out, that the water in the Vistula is dirty, but that is just a myth.

To już jest mit.

That's already a myth.

To już jest mit o wirach, tak, wciągających, tak.

It's already a myth about the vortices, yes, pulling in, yes.

Dlatego nie znałam, to ciekawe.

That's why I didn't know, that's interesting.

Skąd się to w ogóle wzięło?

Where did this even come from?

Zastanawiałem się nad tym dłużej i myślę, że to było spowodowane tym, że skoro ta Wisła w przestrzeni publicznej funkcjonowała tylko wtedy, kiedy działo się coś złego nad tą rzeką, czyli na przykład, no nie wiem, ktoś się utopił, tak, albo przyszła powódź.

I thought about it longer and I think it was because this Vistula only functioned in the public space when something bad happened by the river, like, I don’t know, someone drowned, or there was a flood.

No więc jakby to skojarzenie z tą rzeką było takie nieciekawe.

Well, the association with that river was quite uninteresting.

I to skojarzenie.

And that's the association.

I to skojarzenie tych pokoleń, powiedzmy, no dzisiejszych czterdziestolatków, trzydziestolatków, może pięćdziesięciolatków, jakby odbiega od tego skojarzenia, które mają nasi dziadkowie, którzy pamiętają tą Wisłę przede wszystkim jako fantastyczne miejsce spotkań, randek, romantycznego obserwowania zachodu słońca, kąpieli, pływania na kajakach i tak dalej.

And this association of these generations, let's say, today's forty-year-olds, thirty-year-olds, maybe fifty-year-olds, seems to deviate from the association our grandparents have, who remember the Vistula primarily as a fantastic place for meetings, dates, romantic sunset watching, swimming, kayaking, and so on.

A dzisiaj gdzieś się w Wiśle kąpiemy?

And today are we bathing somewhere in the Vistula?

Oczywiście. Bardzo w wielu miejscach się w Wiśle kąpiemy. Sam się w Wiśle kąpię.

Of course. We swim in the Vistula in many places. I swim in the Vistula myself.

Więc oczywiście, żeby być sprawiedliwym, uczciwym, powiedzieć dokładnie, precyzyjnie, jak to jest z tą czystością wody.

So, of course, to be fair, honest, to say exactly, precisely, what the situation is with the purity of the water.

Otóż woda w Wiśle nie ma tej samej czystości wszędzie i w obrębie całego roku.

Well, the water in the Vistula River does not have the same purity everywhere and throughout the entire year.

I to jest właściwie dzisiaj główny problem, bo w związku z tym nikt nie ustanowi nigdzie stałego kąpliska na rzece.

And that is actually the main problem today, because as a result, no one will establish a permanent bathing area on the river anywhere.

Ponieważ nikt nie będzie biegał z próbówką co pół godziny i sprawdzał stanu wody.

Because no one will be running with a test tube every half hour to check the state of the water.

To jest no dzisiaj jeszcze niemożliwe.

This is still impossible today.

Ponieważ wygląda to tak, że na przykład...

Because it looks like this, for example...

Wiosną, kiedy jest dużo opadów deszczu, a jednocześnie na polach całej Polski, a najrzeźniejsze gleby w Polsce to są gleby nadwiślańskie, okolice Sandomierza, Kujawy, ziemia chałmińska, tak?

In spring, when there is a lot of rainfall, at the same time in the fields throughout Poland, the richest soils in Poland are the Vistula river soils, the Sandomierz area, Kujawy, and the Chełmno land, right?

W tym momencie rolnicy dokonują oprysków i jednocześnie pada deszcz, stróżkami, strumieniami wszystko spływa do Wisły.

At this moment, farmers are spraying, and at the same time it is raining; everything flows down to the Vistula in streams and rivulets.

Stan wody Wisły się pogarsza radykalnie.

The water level of the Vistula is deteriorating radically.

Wtedy nie polecam nikomu nawet wkładać palca do rzeki, no bo wiadomo, że przez ten okres ta woda jest beznadziejna.

Then I wouldn't recommend anyone even sticking a finger in the river, because it's known that during this period the water is terrible.

Natomiast na przykład latem, kiedy jest niżówka.

On the other hand, for example in the summer, when there is a low pressure system.

Czyli stan wody niski i wody Wisły przemywają się przez ławice piasku i żwiru, działa bardzo sprawnie mechanizm samooczyszczania rzeki.

So the water level is low and the waters of the Vistula are flowing over the sand and gravel bars, the river's self-cleaning mechanism operates very efficiently.

Na czym on polega?

What does it consist of?

Kiedyś jeden z profesorów z Polskiej Akademii Nauk, konkretnie z Instytutu Oceanografii z Sopotu, nam to bardzo fajnie wyjaśnił.

Once, one of the professors from the Polish Academy of Sciences, specifically from the Institute of Oceanography in Sopot, explained it to us very nicely.

Otóż działa to w sposób następujący.

Well, it works in the following way.

Na każdym ziarenku piasku żyją mikroorganizmy, które żywią się substancją organiczną, która jest w wodzie.

On each grain of sand, microorganisms live that feed on organic matter present in the water.

I teraz wyobraźmy sobie te miliardy, czy biliony ziarenek piasku, które są w rzece Wiśle.

And now let's imagine those billions, or trillions of grains of sand that are in the Vistula River.

Każdy, kto nad rzeką Wisłą przebywał, to wie, że odsłaniają się latem właśnie te tzw. łachy, czy ławice i ta woda płyciutko przemywa się przez ten piasek.

Anyone who has spent time by the Vistula River knows that during the summer the so-called sandbars or shallows are revealed, and the water gently washes over the sand.

I w tym momencie woda w Wiśle staje się czysta i zdaniem na przykład specjalistów z Torunia, którzy to badają regularnie, stan wody w Wisły określany jest jako dobry,

And at this moment, the water in the Vistula becomes clean, and according to specialists from Toruń, who study it regularly, the condition of the water in the Vistula is described as good.

czy nawet lepszy niż w niektórych jeziorach.

or even better than in some lakes.

które są uznawane za kąpieliska.

which are considered bathing areas.

I wtedy latem można spokojnie z tej wody korzystać.

And then in the summer, you can safely use this water.

A morsuje pan na Wiśle?

Do you swim in the Vistula?

Ja nie.

Not me.

Byliśmy na wiosnę, byliśmy latem, to myślę sobie ciekawe jak tam zima.

We were there in spring, we were there in summer, so I wonder what it's like in winter.

Ale jest to bardzo popularne.

But it is very popular.

Jest to bardzo popularne w wielu miejscowościach.

It is very popular in many places.

Ludzie morsują rzeczywiście.

People really do winter swim.

Chociaż uczciwie powiem, zimą też ten stan wody jest dyskusyjny.

Although I will honestly say that in winter, this water level is also debatable.

To są z kolei momenty, kiedy wiadomo.

These are moments when it is known.

Na drogi.

On the roads.

Na drogi jest wysypywana też różnego rodzaju chemia.

Various types of chemicals are also being spread on the roads.

Padają deszcze.

It is raining.

No nie oszukujmy się, to wszystko spływa też do wody.

Well, let's not kid ourselves, it all flows into the water too.

Tak? Do Wisły.

Yes? To the Vistula.

Najlepiej latem.

Best in summer.

Przy niskich stanach wody.

At low water levels.

Nie ma oprysków, już jest wegetacja.

There are no sprays, it's already the growing season.

Wtedy ok.

Then it's fine.

I praktykujemy to.

And we practice that.

Jako organizatorzy festiwalu Wisły organizujemy przepływania przez Wisłę.

As the organizers of the Vistula festival, we are organizing crossings over the Vistula River.

Wspólnie z Woprem.

Together with Wopr.

No i towarzystwo jest po prostu zadowolone.

And the company is simply pleased.

Zachwycamy.

We are enchanting.

To już lata od tych przepływań pierwszych.

It's been years since those first flows.

Więc gdyby komuś coś się stało, już na pewno byśmy się dowiedzieli.

So if something happened to someone, we would definitely have found out by now.

O festiwalu za chwilę.

About the festival shortly.

Ale najpierw jeszcze inne słowo na F.

But first, another word starting with F.

Bardzo ważne i związane z Wisłą.

Very important and related to the Vistula.

Mianowicie flisacy.

Namely, raftsmen.

2022 rok.

Year 2022.

Polskie tradycje flisackie zostają wpisane na reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO.

Polish rafting traditions are inscribed on the representative list of the intangible cultural heritage of humanity by UNESCO.

Kim byli flisacy?

Who were the raftsmen?

Jak wyglądało ich życie nadwiślańskie?

What was their life by the Vistula like?

Jak państwo też wracają do tych tradycji flisackich?

How are you also returning to these rafting traditions?

Czy one nie odeszły zapomnienie?

Have they not gone into oblivion?

Tradycje flisackie to jest wielka, piękna karta w historii Polski.

Rafting traditions are a great, beautiful chapter in the history of Poland.

I związana jest z flisem, czyli ze spławem towarów Wisłą.

It is connected with the rafting, that is, the transport of goods along the Vistula River.

To co już sygnalizowałem.

What I have already indicated.

Flis zbudował potęgę Rzeczpospolitej.

The raftsman built the power of the Commonwealth.

Polska w złotym wieku, czyli w XV-XVI wieku była europejską potęgą.

Poland in its golden age, that is, in the 15th-16th century, was a European power.

Jagiellonowie mieli wpływ na obsadzanie tronów w wielu krajach Europy.

The Jagiellonians had an influence on the succession of thrones in many countries of Europe.

Było to możliwe z powodu znakomitej koniunktury gospodarczej.

This was possible due to the excellent economic conditions.

Szczególnie handel zbożem przynosił olbrzymie dochody.

In particular, grain trade brought huge profits.

Zapotrzebowanie na zboże w Europie Zachodniej było bardzo duże.

The demand for grain in Western Europe was very high.

A Polska z kolei była wielkim producentem.

And Poland, in turn, was a major producer.

Pierwsza Rzeczpospolita była wielkim producentem zboża.

The First Republic was a great producer of grain.

Do tego jeszcze korzystne uwarunkowania polityczne.

Additionally, there are favorable political conditions.

Konkretnie upadek Konstantynopola, który został zdobyty przez Turków.

Specifically, the fall of Constantinople, which was captured by the Turks.

Jakby zablokował eksport zboża z terenów dzisiejszej Ukrainy.

If he had blocked the export of grain from the territories of today's Ukraine.

Do krajów basenu Morza Śródziemnego.

To the countries of the Mediterranean basin.

Turcy po prostu dokonali takich represji.

The Turks simply carried out such repressions.

Na niewiernych, czyli na chrześcijanach oczywiście.

On the unbelievers, that is, on Christians of course.

No więc to otworzyło kapitalny rynek zbytu dla tego zboża.

So this opened up a huge market for the grain.

Poprzez transport drogą wiślaną i później Bałtykiem.

Through transport via the Vistula River and later the Baltic Sea.

Więc ten handel polegał na tym, że kupcy polscy spławiali ten towar do Gdańska.

So this trade involved Polish merchants transporting the goods to Gdańsk.

Tam był on kupowany przez kupców holenderskich i angielskich.

There he was purchased by Dutch and English merchants.

Którzy rozwozili ten towar.

Who delivered this goods?

Po całym basenie Morza Północnego, Bałtyckiego i Śródziemnego.

Across the entire basin of the North, Baltic, and Mediterranean Seas.

I na tym niesamowicie korzystaliśmy.

And we benefited incredibly from this.

Bogaciło się bardzo w pierwszej fazie mieszczaństwo.

The bourgeoisie prospered greatly in the first phase.

Później szlachta.

Later the nobility.

I to się już rozpoczyna właściwie w wieku XIII.

And this actually begins in the 13th century.

I taki okres bardzo dobrej prosperity na przykład Torunia czy Gdańska.

And such a period of very good prosperity for example for Toruń or Gdańsk.

To jest okres Hanzy.

This is the Hanseatic period.

Czyli przynależności tych miast do Związku Hanzy Latyckiego.

So the affiliation of these cities with the Hanseatic League of the Baltic.

To był taki rodzaj współpracy pomiędzy miastami.

It was a kind of collaboration between the cities.

W celu generowania jak największych zysków z tego handlu.

In order to generate the highest possible profits from this trade.

No też obrony własnych interesów.

Well, also defending one's own interests.

I z tych miast nadwiślańskich do Hanzy należał Kraków, Toruń, Chełmno i Gdańsk.

Among these Vistula cities, Kraków, Toruń, Chełmno, and Gdańsk belonged to the Hanseatic League.

No później mamy przewagę tego handlu zbożem.

But later we have the advantage of this grain trade.

W pierwszej fazie była to na przykład miedź, drewno.

In the first phase, it was, for example, copper and wood.

Później akcenty składzione właśnie na zboże.

Later, the accents were placed precisely on the grain.

No i mamy rzeczywiście te dochody.

Well, we do indeed have this income.

I to jest wielka sprawa.

And this is a big deal.

Wielki handel.

Big trade.

I ten flis to był ten zawód, który obsługiwał cały ten biznes.

And this raftman was the profession that served this entire business.

Tak używając dzisiejszej nomenklatury.

Yes, using today's terminology.

Wokół tego oczywiście narosła taka subkultura.

Around this, of course, a subculture has developed.

I bardzo mamy te tradycje flisackie bogate.

And we have these rich rafting traditions.

Polska jest absolutnie wyjątkowym krajem.

Poland is an absolutely unique country.

Ponieważ u nas to flisactwo to nie jest tylko flisactwo związane z zespołem drewna.

Because for us, rafting is not just related to timber rafting.

Które oczywiście też było.

Which of course was also the case.

Było elementem dużego obrotu.

It was part of a large turnover.

Ale również flisakiem był człowiek, który pływał na statkach.

But he was also a raftsman, a man who sailed on ships.

I spławiał zboże, czy inne towary.

I floated grain or other goods.

A mnie się przecież wszystkim zawsze kojarzą się tratwy flisackie.

To me, they always remind me of rafting rafts.

I takie charakterystyczne i ubrania.

And such characteristic clothing.

I sposób, nie wiem pewnie jakieś śpiewanie też tam się odbywało.

And so, I don't know, probably some singing was also happening there.

To tak tradycyjnie.

It's so traditional.

To to drewno, o którym Pan mówił.

This is the wood that you were talking about.

Zdecydowanie tak.

Definitely yes.

Natomiast cały ten, ta działalność.

On the other hand, all this, this activity.

Subkultura możemy powiedzieć flisacka.

We can say a rafting subculture.

Subkultura, działalność została po prostu opisana w poemacie Sebastiana Klonowica Flis.

Subculture, the activity has simply been described in the poem by Sebastian Klonowic, "Flis."

Z 1595 roku.

From 1595.

Tenże Klonowica opisuje nawet w detalach ten cały zawód.

This same Klonowic describes this whole profession even in detail.

Na czym on polegał.

What was it about?

Z czym się ten flisak musiał zmierzyć.

What this raftman must have had to deal with.

No i to generalnie z tych opisów akcent jest położony nawet bardziej na łodzie.

Well, generally speaking, the emphasis in these descriptions is even more on the boats.

Na szkuty, galary, dubasy i inne jednostki.

To barges, galleys, flatboats, and other vessels.

Niż nawet na te tratwy.

Even than on those rafts.

No i mamy.

Well, we have it.

Te tradycje flisackie są bardzo, bardzo bogate.

These rafting traditions are very, very rich.

I nawet nie zdajemy sobie z tego sprawy jak głęboko one tkwią w polskiej kulturze.

And we don't even realize how deeply they are rooted in Polish culture.

Dla przykładu.

For example.

Każdy kojarzy Lajkonika.

Everyone associates Lajkonik.

Pochód Lajkonika w Krakowie.

The Lajkonik Parade in Krakow.

Ale mało kto wie, czy pamięta, że jest to tradycja flisacka.

But few people know, or remember, that this is a rafting tradition.

Związana z włóczkami, czyli z flisakami krakowskimi.

Related to yarns, that is, with the Krakow rafters.

Którzy ostrzegli mieszczan.

Who warned the townspeople.

I nawet odbyli bitwę, czy potyczkę z Tatarami.

And they even fought a battle or skirmish with the Tatars.

Którzy chcieli z zaskoczenia zdobyć Kraków.

Who wanted to surprise and capture Kraków.

Mamy.

We have.

Mamy tradycję frycowego.

We have a tradition of the novice.

Każdy w Polsce wie.

Everyone knows in Poland.

Co to jest.

What is it?

Co oznacza zapłacić frycowe.

What does it mean to pay the initial dues?

Niezależnie od tego jaki zawód wykonuje.

Regardless of what profession they do.

Niezależnie od tego czy mieszka, czy nie mieszka nad Wisą.

Regardless of whether he lives or does not live by the Vistula.

Każdy wie.

Everyone knows.

A to jest tradycja flisacka.

And this is the rafting tradition.

Związana z Toruniem.

Associated with Toruń.

Czyli frycowe oznaczało jakby wkupienie się w łaski.

So "frycowe" meant something like winning someone’s favor.

Swoich kolegów.

Your friends.

Społeczności.

Communities.

Takich nowych adeptów.

Such new adepts.

Którzy dopiero pierwszy raz wypływali.

Who were just setting out for the first time.

Na tak zwaną ryzę.

To the so-called ream.

Czy właśnie na flis.

Are you just going for a raft trip?

No musieli takich 6 inicjacje taką przejść.

Well, they had to go through such 6 initiations.

No i to wszystko odbywało się.

And all of this was happening.

Na różne sposoby.

In various ways.

Ale między innymi.

But among others.

Takim punktem kulminacyjnym.

Such a climax point.

Było stawianie kolegom.

There was setting up for friends.

Po fachu w gospodzie pod Turkiem.

In the trade at the inn under the Turk.

W Toruniu.

In Toruń.

Przy rynku staromiejskim.

At the Old Town Market.

I.

I.

Całowanie w palec od nogi.

Kissing a toe.

Postaci Grubej Maryny.

Characters of the Fat Mary.

Czyli rzeźby Bachusa.

So the sculptures of Bacchus.

Ale przyjemne czynności.

But pleasant activities.

Nazywanej Grubą Maryną.

Called Fat Mary.

Tą Grubą Marynę możemy zresztą do dzisiaj oglądać w Muzeum Okręgowym.

We can actually see that Thick Mary today at the District Museum.

No i jest to taki jeden z wielu eblebatów.

And it's one of many eblebats.

Związanych z tą tradycją flisacką w Toruniu.

Related to this rafting tradition in Toruń.

Mamy Kaplicę Szyperską.

We have the Szyperska Chapel.

Mamy Zegar Flisacki.

We have a Raftsmen's Clock.

Jest port drzewny.

There is a wood port.

Czyli taki duży akwen specjalnie zbudowany.

So a large body of water specifically constructed.

Do tego żeby właśnie tratwy z drewnem tam.

To have rafts with wood there.

Mogły przezimować.

They could have wintered.

Czy przez pewien czas stacjonować.

Is it possible to station for a while?

Najstarsza piosenka flisacka z 1708 roku.

The oldest rafting song from 1708.

Też jest związana z Toruniem.

It is also connected to Toruń.

Flisaczkowa żona siedzi sobie doma.

The wife of the raftman is sitting at home.

A flisaczek nieboraczek.

A poor little raftman.

Robi na chleb jak robaczek.

He works for a living like a little worm.

Płynie do Torunia.

It is flowing to Toruń.

Na przykład.

For example.

Więc mamy te tradycje bardzo bogate.

So we have these very rich traditions.

I cieszymy się niesamowicie.

And we are incredibly happy.

Że zostały one dostrzeżone na świecie.

That they have been noticed in the world.

I ten wpis na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

And this entry on the UNESCO World Heritage List.

Myślę, że będzie takim impulsem.

I think it will be such an impulse.

Ważnym.

Important.

Do tego żeby te tradycje przypominać.

To remind of these traditions.

Kultywować.

To cultivate.

Mamy powody do dumy.

We have reasons to be proud.

To jest wspaniała historia.

This is a wonderful story.

Bardzo też barwna.

Very colorful as well.

Bardzo ciekawa.

Very interesting.

Myślę, że możemy też wykorzystać to.

I think we can use this too.

Do promocji turystyki.

For the promotion of tourism.

Do promocji naszego dziedzictwa kulturowego.

To the promotion of our cultural heritage.

Mówiliśmy trochę o tym potencjale łączenia.

We talked a little about this potential for connection.

Który ma w sobie rzeka.

Which has a river in it.

Ale to jest też potencjał do dyskusji.

But this is also potential for discussion.

Bo ludzie prowadzą takie rozmowy.

Because people have such conversations.

Na temat tego jak tę rzekę zagospodarować.

About how to manage this river.

Bądź też nie.

Be or not.

Czy zostawiać rzekę dziką.

Should we leave the river wild?

Czy jakoś systematyzować ten brzeg.

Is there a way to systematize this edge?

Czy robić bulwary.

Should we build boulevards?

Czy robić tam infrastrukturę.

Is there a need to build infrastructure there?

Czy właśnie tego nie.

Isn't that exactly it?

Bo niszczymy przyrodę.

Because we are destroying nature.

Przecież tam takie wspaniałe ekosystemy.

After all, there are such wonderful ecosystems there.

Bardzo jestem ciekawa.

I am very curious.

Gdzie pan jest w tej dyskusji?

Where are you in this discussion?

My zajmujemy się turystyką.

We are engaged in tourism.

Jesteśmy nadwiślańską organizacją turystyczną.

We are a Vistula river tourism organization.

I to jest orbita naszego zainteresowania.

And this is the orbit of our interest.

I naszych działań.

And our actions.

Uważamy.

We consider.

Że.

That.

Od tematów.

From topics.

Na przykład zabudowy hydrotechnicznej rzeki.

For example, the hydrotechnical development of the river.

Czy od jakiejś ścisłej ochrony przyrody.

Is it about some strict nature conservation?

Są inni specjaliści.

There are other specialists.

Myślę, że powinniśmy w Polsce.

I think we should in Poland.

Trzymać się tego.

Stick to that.

Żeby każdy wypowiadał się na tematy.

So that everyone can express their opinions on topics.

Do których ma kwalifikacje.

To which he has qualifications.

I do których ma kompetencje.

And for which he has competencies.

My oddajemy głos.

We cast our vote.

Specjalistom, fachowcom.

To specialists, experts.

Z wielu dziedzin.

From many fields.

I słuchamy uważnie.

And we listen carefully.

Bo ten spór jest gorący.

Because this dispute is heated.

Jak pani wie.

As you know.

Tak wraca.

Yes, it returns.

Gdzieś tam gaśnie.

Somewhere out there, it is fading.

Wraca.

He/She/It is coming back.

Cały czas się tli.

It keeps smoldering all the time.

Jest mocniejsza fala.

There is a stronger wave.

Są zwolennicy wykorzystania gospodarczego.

There are proponents of economic utilization.

Są zwolennicy kaskadyzacji.

There are proponents of cascading.

Uczynienia z Wisły ciągu jezior.

Making a lake chain out of the Vistula River.

I sprawnego szlaku żeglownego.

And a smooth sailing route.

Są.

They are.

Po drugiej stronie.

On the other side.

Absolutni tego przeciwnicy.

Absolute opponents of this.

Osoby, które chciałyby właśnie.

People who would like to.

Uczynić z Wisły.

Make it from the Vistula.

Rezerwuar przyrody.

Reservoir of nature.

Nawet była koncepcja podnoszona.

There was even a concept raised.

Parku Narodowego.

National Park.

Czy też ustanawiania rezerwatów.

Or establishing reserves.

Na jej odcinkach.

On her episodes.

I każda ze stron ma swoje argumenty.

And each side has its arguments.

Są to bardzo.

These are very.

Niejednokrotnie poważne argumenty.

Not infrequently serious arguments.

Logiczne.

Logical.

A niejednokrotnie bardzo emocjonalne.

And more than once very emotional.

Jak to u nas w Polsce.

That's how it is here in Poland.

I myślę, że to się po prostu.

And I think that it simply happens.

Musi przetoczyć.

It must be rolled.

Musimy dać się wypowiedzieć wszystkim.

We must allow everyone to express themselves.

Zmierzyć się z realiami.

Face the realities.

Bo oczywiście.

Of course.

Na to wszystko ma również wpływ ekonomia.

Economics also has an impact on all of this.

I te ekonomie.

And this economy.

I te uwarunkowania.

These conditions.

Takie polityczne, gospodarcze.

Such political, economic.

Determinowały.

They determined.

Tą Wisłę.

This Vistula.

Przez wieki.

For centuries.

I to co dzisiaj widzimy.

And that's what we see today.

To co dzisiaj otrzymaliśmy w spadku.

What we received today as an inheritance.

Od minionych pokoleń.

From past generations.

To też jest właśnie funkcja tego.

That is exactly the function of this.

O czym mówię.

What am I talking about?

Bo na przykład.

Because for example.

Jak wygląda Wisła na terenie zaboru rosyjskiego.

What does the Vistula River look like in the area of the Russian Partition?

A jak wygląda Wisła na terenie na przykład zaboru pruskiego.

And what does the Vistula look like in the area of, for example, the Prussian partition?

W zaborze pruskim dokonano regulacji.

Regulations were implemented in the Prussian Partition.

Z Wisły sprawny.

From the Vistula, fit.

Szlak żeglowny.

Navigable route.

Zabudowano ostrogami.

Built with spurs.

Czyli takimi półwyspami.

So, like those peninsulas.

Które powodują pogłębianie.

Which lead to deepening.

Toru wodnego w rzece.

Watercourse in the river.

A w zaborze rosyjskim.

And in the Russian partition.

Umówmy się Wisła była rzeką peryferyjną.

Let's agree that the Vistula was a peripheral river.

To była granica.

That was the border.

Wielkiego.

Great.

Olbrzymiego cesarstwa.

The vast empire.

Gdzieś tam na rubieży.

Somewhere on the outskirts.

Jakaś rzeka.

Some river.

Która w sumie płynie do tych prusaków.

Which in total flows to those Prussians.

Właściwie to.

Actually, it is.

Póki się tam nie waliło i nie paliło.

As long as it wasn't collapsing and burning down there.

To nic specjalnie nie robiliśmy.

We didn't do anything special.

Jaki jest z tego efekt.

What is the effect of that?

Wystarczy spojrzeć na zdjęcie satelitarne Google.

Just look at the Google satellite image.

Wystarczy zobaczyć.

Just take a look.

Na przykład w miejscowości Silno.

For example, in the village of Silno.

To jest pod Toruniem.

This is near Toruń.

To jest dokładnie miejsce gdzie przebiegała granica.

This is exactly the place where the border ran.

Między cesarstwem pruskim a cesarstwem rosyjskim.

Between the Prussian Empire and the Russian Empire.

Jak wygląda Wisła.

What does the Vistula look like?

Po tej stronie pruskiej.

On this Prussian side.

Jak wygląda strona rosyjskiej.

What does the Russian side look like?

Po stronie rosyjskiej.

On the Russian side.

Jest to zdecydowanie szerszy.

It is definitely wider.

Akwen.

Water body.

Widzimy tam.

We see there.

Takie rozległe ławice.

Such extensive shoals.

Piasczyste łachy.

Sandy shoals.

Które przez dzisiejszych żeglarzy.

Which by today's sailors.

Wiślanych nazywane są nawet.

They are even called Vistula.

Maldiwami.

Maldives.

Z uwagi na tą właśnie sieć.

Due to this very network.

Piasczystych wysepek.

Sandy islets.

A po drugiej stronie mamy szlak żeglowny.

And on the other side, we have a navigation route.

Jak to w Niemczech równo.

How even it is in Germany.

Głęboko wszędzie.

Deep everywhere.

No więc.

So then.

I tam rzeczywiście.

And there indeed.

Dwie polityki.

Two policies.

Względem tej samej rzeki były prowadzone.

Regarding the same river, there were conducted.

Nie chciałbym też żeby widzowie.

I wouldn't want the viewers either.

Przepraszam słuchacze.

I'm sorry, listeners.

Żeby zrozumieli że.

So that they understand that.

Cesarstwo rosyjskie nie wykorzystywało gospodarczo rzeki.

The Russian Empire did not economically exploit the river.

Bo wykorzystywało ale na pewno nie.

Because it was exploited, but definitely not.

W sposób uregulowany.

In an orderly manner.

Tak zaawansowany sposób.

Such an advanced way.

I nie inwestowało tyle co Prusacy.

And it didn't invest as much as the Prussians did.

Więc dzisiaj też tak będzie.

So it will be like that today too.

Polska nasza się rozwija.

Poland is developing.

Na szczęście.

Fortunately.

No i są pewne priorytety.

Well, there are certain priorities.

W którą stronę powinniśmy inwestować.

Which direction should we invest in?

Myślę że.

I think that.

Odpowiedź.

Answer.

Na pani pytanie.

In response to your question.

Po prostu napisze historia.

I will simply write a story.

Bardzo dziękuję.

Thank you very much.

Że pan przywołał.

That you called, sir.

Pewnie nie tylko Polski.

Probably not just Poland.

Problem tych wypowiedzi.

The problem with these statements.

Teraz jest taka moda na to.

Now there's such a trend for it.

Że nie znam się to się wypowiem.

That I don't know, I will express myself.

Myślę że jednak pójście w stronę.

I think that going in that direction is best.

Znam się to się wypowiem.

I know what I'm talking about, so I will express my opinion.

To jest bardzo dobry kierunek.

This is a very good direction.

Powiedział pan o tym.

You mentioned this.

Że państwo zajmują się turystyką.

That the state is involved in tourism.

Więc ja zapytam.

So I will ask.

Właśnie w związku z tymi kompetencjami.

Just in connection with these competencies.

Co przyciąga nad rzekę turystów?

What attracts tourists to the river?

Co przyciąga nad rzekę turystów.

What attracts tourists to the river?

Wiemy chyba wszyscy.

We probably all know.

Co nas tam przyciąga.

What attracts us there.

Przede wszystkim przepiękny.

First of all, beautiful.

Pierwsza sprawa.

The first matter.

Przepiękny krajobraz.

Breathtaking landscape.

Wisła jest bajecznie piękna.

The Vistula is fabulously beautiful.

Czyli jednak przyroda.

So it's nature after all.

Krajobraz.

Landscape.

Górze Zamkowej w Dobrzyniu nad Wisłą.

At the Castle Hill in Dobrzyn by the Vistula River.

I delektować się.

I indulge.

Monumentalnymi zachodami i wschodami słońca.

Monumental sunsets and sunrises.

Albo na przykład.

Or for example.

Mugłami które rano unoszą się nad rzeką.

Fog that rises over the river in the morning.

A ponad nimi wschodzi słońce.

And above them the sun rises.

Widok bajeczny.

A fantastic view.

I takich punktów widokowych.

And such viewpoints.

Jest całe mnóstwo.

There are plenty.

Ale mamy na przykład miasta.

But we have, for example, cities.

Wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Listed as a UNESCO World Heritage Site.

Z przepięknymi panoramami.

With beautiful panoramas.

Jak na przykład Toruń.

For example, Toruń.

Panorama Torunia jeden z siedmiu cudów Polski.

The Panorama of Toruń is one of the seven wonders of Poland.

Opiewana w wielu dziełach literatury.

Celebrated in many works of literature.

Poezji.

Poetry.

Na niezliczonej liczbie obrazów.

On countless images.

Sztychów.

Strokes.

Wystarczy popłynąć łodzią.

Just take a boat.

Na przykład tradycyjną.

For example, traditional.

Na wycieczkę wzdłuż panoramy Torunia.

On a trip along the panorama of Toruń.

Żeby się o tym samemu przekonać.

To see for oneself.

Do Torunia jak się wjeżdża.

Entering Toruń.

To od razu się przecież wjeżdża przez Wisłę.

One can drive straight through the Vistula.

To Wisła nas od razu wita kiedy się wjeżdża do Torunia.

Wisła immediately greets us when we enter Toruń.

Oczywiście.

Of course.

No już Jan Długosz w XV wieku opisywał.

Well, Jan Długosz described it in the 15th century.

Bajeczny urok Torunia.

The fairy-tale charm of Toruń.

I bardzo wielu jeszcze innych.

And many, many others as well.

Artystów.

Artists.

Panorama Warszawy od strony Pragi.

Panorama of Warsaw from the side of Praga.

Panorama Grudziądza. Przepiękna.

The panorama of Grudziądz. Absolutely beautiful.

Zamki nadwiślańskie.

Vistula Castles.

Gniew. Kwidzyny.

Anger. Kwidzyn.

Panorama Włocławka.

Panorama of Włocławek.

Ale też i mniejszych miejscowości. Na przykład Nieszawy.

But also smaller towns. For example, Nieszawa.

To są przepiękne miejsca.

These are beautiful places.

Kazimierz Dolny zna każdy.

Everyone knows Kazimierz Dolny.

No jest to miasto nad Wisłą.

Well, it is a city on the Vistula River.

Kraków. Wawel.

Kraków. Wawel.

To są symbole Polski.

These are the symbols of Poland.

Są przepiękne miejsca.

They are beautiful places.

Uczynione rękoma ludzi.

Made by the hands of people.

Więc i przyroda i ludzie.

So both nature and people.

Mamy co podziwiać nad Wisłą.

We have much to admire by the Vistula River.

Nad Wisłę przyciąga

It attracts to the Vistula.

również możliwość pływania po rzece.

also the possibility of swimming in the river.

I tutaj oferta jest bardzo bogata.

And here the offer is very rich.

W Warszawie.

In Warsaw.

Statki pasażerskie.

Passenger ships.

No tramwaje wodne.

No water trams.

Tramwaje wodne.

Water trams.

Łodzie tradycyjne.

Traditional boats.

Na przykład w Warszawie.

For example, in Warsaw.

Pływają galary drewniane.

Wooden galleys are sailing.

Z kapitanem Stańskim.

With Captain Stański.

Który jeszcze do tego fantastycznie opowiada.

Which also tells fantastically.

O historii Warszawy.

About the history of Warsaw.

O właśnie fajnych wątkach.

Oh, about the cool topics.

Na przykład z powstania warszawskiego.

For example, from the Warsaw Uprising.

O przyrodzie Wisły.

About the nature of the Vistula.

Zatrzymuje się na wyspie.

I am stopping on the island.

Na Poniatówce.

At Poniatówka.

No byłem świadkiem jak bardzo barwnie opowiada.

Well, I witnessed how vividly he tells stories.

Kraków też.

Kraków too.

Tych rejsów jest mnóstwo.

There are plenty of these cruises.

W Bydgoszczy się pojawiły rejsy po Wiśle.

There are now river cruises on the Vistula in Bydgoszcz.

A w Toruniu?

And in Toruń?

Tak też mamy.

So we have it.

W tej chwili mamy pięć dużych

Right now we have five large ones.

takich jednostek drewnianych.

such wooden units.

Tradycyjnych.

Traditional.

I mamy też mniejsze łodzie pychówki.

And we also have smaller push boats.

I te pychówki na Wiśle to jest

And these sandbanks on the Vistula are.

uważam absolutny fenomen.

I consider it an absolute phenomenon.

Ponieważ jest to nieduża łódka.

Because it is a small boat.

Stosunkowo tania

Relatively cheap

w zakupie.

in purchase.

Można też zbudować przy pomocy

It is also possible to build with the help of

fachowca.

specialist.

No i te pychówki się po prostu bardzo popularyzują.

Well, those pychówki are just becoming very popular.

Ponieważ jest to łatwo dostępny

Because it is easily accessible.

środek lokomocji

means of transport

po rzece Wiśle.

along the Vistula River.

I popularność pychówek

And the popularity of pychówki.

powiem szczerze nawet

I'll be honest, even.

zaskoczyła nas.

She surprised us.

Spodziewaliśmy się, że będzie rosła

We expected it to grow.

popularność Wisły i pływanie po rzece.

the popularity of the Vistula River and swimming in the river.

Ale że to tak szybko będzie postępowało

But that it would proceed so quickly.

to jest dla nas

this is for us

duże zaskoczenie.

big surprise.

Ta łódka jest tak jak powiedziałem

This boat is just like I said.

dostępna właściwie od ręki.

available almost immediately.

Za nieduże pieniądze.

For a small amount of money.

W samej Warszawie już jest zdaje się

In Warsaw itself, it seems there is already.

ponad 80 takich jednostek.

over 80 such units.

I na czym polega ten fenomen?

And what does this phenomenon consist of?

Po prostu pracownik korporacji

Just a corporate employee.

wychodzi z pracy

leaves work

z pięknego wieżowca

from a beautiful skyscraper

kończąc swój dzień

ending your day

w zawrotnym tempie

at a dizzying pace

po czym przemieszcza się rowerem

then he rides a bicycle

do portu Czerniakowskiego

to the Czerniakowski port

wsiada sobie na drewnianą łódeczkę

she gets into a wooden little boat

wypływa na Wisłę

flows into the Vistula

i nagle znajduje się w absolutnie innej rzeczywistości.

and suddenly finds themselves in an absolutely different reality.

Totalny relaks.

Total relaxation.

W ogóle ta Warszawa jakby zwalnia.

Overall, it seems that Warsaw is slowing down.

Przepiękny krajobraz.

A breathtaking landscape.

A jak jeszcze ma powiedzmy z pół godzinki

And what if it has, let's say, about half an hour left?

czy godzinkę to może sobie wypłynąć

Maybe it can swim for an hour.

poza Warszawę kawałeczek

a little bit outside of Warsaw

i znaleźć się tak naprawdę

and to truly be found

w ramionach dzikiej przyrody

in the arms of wild nature

podziwiać bociany czarne

admire the black storks

rybitwy, bieliki, bobry

terns, eagles, beavers

no życie tętni

life pulsates

nad tą rzeką.

above this river.

Więc jest to fantastyczny sposób na relaks.

So it's a fantastic way to relax.

Czyli nie musimy stać w korkach na Zegrze

So we don't have to stand in traffic jams at Zegrze.

żeby się dostać

to get in

wielogodzinnych

long hours

a już nie mówię o wyjeździe na Mazury

And I'm not even talking about a trip to Masuria.

gdzie jeszcze na dodatek

where else in addition

czarter nas, że tak powiem

Charter us, so to speak.

pochłonie nasze finanse

will consume our finances

tylko po prostu

just simply

posiadamy na pychówkę

we have for pykówkę

a do tego jeszcze teraz

and on top of that now

jest świetne towarzystwo

It's a great company.

bo takich wariatów pasjonatów jest coraz więcej

because there are more and more of such crazy enthusiasts

zresztą zaczęło się to być modne

besides, it has started to become fashionable

wśród lokalnych celebrytów

among local celebrities

i widzimy tutaj namiastki takiego zjawiska

And we see here remnants of such a phenomenon.

jakie miało miejsce w wieku XIX

what took place in the 19th century

w Tatrach.

in the Tatra Mountains.

Też na początku taka bohema artystyczna

At the beginning, it was also such an artistic bohemia.

na te piesze wycieczki w Tatry

for these hiking trips in the Tatras

nad Szumną Siklawę

above the Shumna Waterfall

gdzieś tam się udawała

she was heading somewhere

i za nimi ruszyła

and after them, she set off

turystyka masowa

mass tourism

i spodziewamy się podobnego zjawiska

and we expect a similar phenomenon

właśnie na Wiśle.

right on the Vistula.

Czy

Whether

właśnie z tego względu, że

just for that reason that

to życie tak może pięknie tętnić nad Wisłą

this life can beat so beautifully along the Vistula

stworzyli państwo Festiwal Wisły?

Did you create the Vistula Festival?

Czym on jest? Jaka jest jego idea?

What is it? What is its idea?

Zdecydowanie tak. Festiwal Wisły

Definitely yes. Vistula Festival.

mówi o tym pięknym dziedzictwie

it speaks of this beautiful heritage

kulturowym i przyrodniczym

cultural and natural

związanym z rzeką. O tej właśnie

related to the river. About this именно

wielkiej karcie, o tym złotym wieku w Polsce

the great card, about this golden age in Poland

i co było jego

and what was his

jakby przyczyną.

as if the cause.

Pokazujemy łodzie tradycyjne.

We are showcasing traditional boats.

Jest to największy w Polsce

It is the largest in Poland.

właśnie zlot łodzi tradycyjnych.

it's the gathering of traditional boats.

Przypływają do nas z całego kraju.

They are coming to us from all over the country.

Są ekipy, które

There are teams that

przypływają nawet ze Śląska, z Krakowa,

they come even from Silesia, from Kraków,

z Sandomierza.

from Sandomierz.

Z bardzo wielu miast.

From very many cities.

Mamy też gości z zagranicy.

We also have guests from abroad.

Przypływają do nas żeglarze z Francji,

Sailors are arriving to us from France,

żeglarze z Litwy.

sailors from Lithuania.

Oprócz tego prezentujemy

In addition, we present

na stoiskach edukacyjnych ginące zawody.

disappearing professions at educational booths.

Związane z rzeką.

Related to the river.

Tak jak na przykład wyplatanie lin, wyplatanie sieci.

Just like, for example, weaving ropes, weaving nets.

Takie specjały

Such specialties

kuchni flisackiej.

of rafting kitchen.

No i wiele innych.

And many others.

A co jest największym specjałem kuchni flisackiej? Co pan poleca?

What is the biggest specialty of the raftmen's cuisine? What do you recommend?

Flisacy

Raftsmen

używając dzisiejszej

using today's

terminologii jedli bardzo zdrowo.

The terminology ate very healthily.

To były posiłki bardzo proste.

They were very simple meals.

Na przykład złowione

For example, caught.

w Wiśle ryby albo

in the Vistula, fish or

gdzieś tam zebrane

gathered somewhere out there

zioła nadwiślańskie.

Vistula herbs.

Ale były też takie przygotowywane

But there were also those being prepared.

przez żony flisaków potrawy

dishes by the wives of the raftsmen

o dłuższej przydatności do spożycia.

of a longer shelf life.

Czyli na przykład

So for example

chrupaczki flisackie, rodzaj takiego chleba

crisp bread, a type of bread

specjalnie wypiekanego

specially baked

z dużą

with a large

ilością tłuszczu.

the amount of fat.

Nawet te chrupaczki

Even those crunchy snacks.

one są wpisane do

they are entered into

rejestru takich tradycyjnych potraw

register of such traditional dishes

z Podkarpacia i właśnie

from Podkarpacie and just

jedna z pań, żona

one of the ladies, the wife

Redmana flisackiego Zulanowa

The flisak Redman from Zulanów

prezentuje to co roku na festiwalu

it presents this every year at the festival

na Wisłę. Można tam się szczegółowo dowiedzieć.

to the Vistula. You can find out detailed information there.

No i posmakować.

Well, and to taste.

Duży akcent muzyczny

A big musical accent.

mamy na festiwalu.

we have it at the festival.

Mamy pływanie przez Wisłę,

We have swimming across the Vistula.

rejsy dla publiczności nieodpłatne.

Public cruises are free of charge.

Mamy też takie elementy

We also have such elements.

wykładów popularnonaukowych

popular science lectures

właśnie mówiących o historii,

just talking about history,

żeglugi, o łodziach tradycyjnych.

sailing, about traditional boats.

No w tym roku

Well, this year.

będziemy mieli

we will have

promocję książki

book promotion

profesora Andrzeja Chwalby

Professor Andrzej Chwalba

fotografia rzeki.

photograph of the river.

To jest długo oczekiwane dzieło.

This is a long-awaited work.

Myślę, że bardzo wielu chętnie

I think that very many would be willing.

się skorzysta z tej okazji,

take this opportunity,

żeby usłyszeć bezpośrednio

to hear directly

od autora

from the author

ciekawostki związane z rzeką Wisłą.

Interesting facts about the Vistula River.

To będzie w Toruniu, będzie wykład i promocja.

It will be in Toruń, there will be a lecture and a promotion.

Powiedział pan w tym roku

You said this year.

no właśnie kiedy spotykamy się na festiwalu Wisły

So when are we meeting at the Vistula festival?

i gdzie?

And where?

Festiwal Wisły w tym roku

The Vistula Festival this year

rozpocznie się 12 sierpnia

will start on August 12th

we Włocławku i będziemy gościli

in Włocławek and we will be hosting

w tym mieście 2 dni.

Two days in this city.

Sobota, niedziela 12-13 sierpnia.

Saturday, Sunday, August 12-13.

I później

And later

jest rejs tych wszystkich łodzi całej

It's a cruise of all these boats altogether.

tej armady festiwalowej

this festival army

do Torunia i 14-15

to Toruń and 14-15

sierpnia festiwal zagra

August festival will play.

w Toruniu.

in Toruń.

Ale no nie mogę tego jeszcze oficjalnie

But I can't do that officially yet.

powiedzieć, ale

to say, but

jest duża szansa,

there is a good chance,

że festiwal

that the festival

zagości również jeszcze w innym mieście.

it will also settle in another city.

No ale dopóki się to

Well, until it happens...

nie sfinalizuje to nie będę

I won't finalize it, I won't be.

tego ogłaszał. Na pewno we Włocławku

he announced this. Definitely in Włocławek

na pewno w Toruniu 4 dni

Definitely in Toruń for 4 days.

12-15 sierpnia.

August 12-15.

To wróćmy jeszcze na moment na koniec

Let's go back for a moment to the end.

do historii, do tych czasów dwudziestolecia

to history, to those times of the interwar period

międzywojennego.

interwar.

Z jednej strony oczywiście zapraszamy na festiwal

On one hand, of course, we invite you to the festival.

Wisły i czekamy na oficjalne informacje,

We are waiting for official information.

które miasto jeszcze nadwiślańskie jak rozumiem

which city along the Vistula am I understanding correctly

dołączy do grona

will join the group

festiwalowych organizatorów. Gdybyśmy chcieli

festival organizers. If we wanted

wybrać się na wycieczkę, jakąś taką

to go on a trip, something like that

popularną trasą tych wycieczek, tych

the popular route of these trips, these

turystycznych przepłynięć

tourist crossings

w czasach dwudziestolecia to dokąd by nas

In the interwar period, where would it take us?

pan zabrał? Dokąd się pływał?

Did you take it? Where did you swim?

Pływało się na przykład...

For example, we used to swim...

Albo skąd dokąd?

Either from where to where?

Pływało się na przykład do Młocin

For example, we used to swim to Młociny.

w Warszawie i słynna piosenka

in Warsaw and the famous song

Statek do Młocin, niektórzy jeszcze pamiętają.

The ship to Młociny, some still remember.

Ale pan trafił, bo ja mieszkam

But you guessed right, because I live

w tej części Warszawy. Tam też jest zresztą

in this part of Warsaw. There is also, by the way

możliwość wypłynięcia na naszej wysokości

the possibility of setting sail at our height

w Lesie Młocińskim. Przecież tam jest opcja,

in Młociński Forest. After all, there is an option there,

żeby się przepłynąć. No właśnie.

to go for a swim. Exactly.

Ale pływano oczywiście też na dłuższych trasach.

But there were also swims on longer routes, of course.

Takie najbardziej popularne

Such the most popular

trasy czy

routes or

destynacje, jak to się dzisiaj mówi, no to był

destinations, as it's called today, well, that was

Ciechocinek.

Ciechocinek.

Czyli oczywiście Uzdrowisko,

So, of course, the Health Resort,

Toruń,

Toruń,

Tczew, Gdańsk,

Tczew, Gdańsk

Płock. No różne trasy.

Płock. Well, various routes.

Ale te były na pewno najbardziej popularne

But these were definitely the most popular.

i z kolei w górę rzeki

and in turn upstream

była

she was

regularna żegluga do Sandomierza.

Regular shipping to Sandomierz.

Pan ma jakie

You have some.

plany na pływanie Wisłą w tym roku?

Plans for swimming in the Vistula this year?

W te wakacje? Ja pływam

This summer? I swim.

mogę powiedzieć cały

I can say everything.

czas. Już od kwietnia, ponieważ

time. Since April, because

jestem szczęśliwym

I am happy.

armatorem repliki łodzi

with the armature of the boat replica

konserwacyjnej na Suty,

conservative on the Sut,

Kopernikus. Prowadzę rejsy

Copernicus. I conduct cruises.

turystyczne. Zapraszam serdecznie.

Tourist. I cordially invite you.

Można się przepłynąć.

You can go for a swim.

Opowiadam o historii Torunia, o historii

I am telling the story of Toruń, about the history.

żeglugi. Ma pan także weekend bez

of sailing. You also have a weekend off.

przepłynięcia to weekend stracony czy nie aż tak

Is crossing over a wasted weekend or not so much?

często? Oczywiście jest to

Often? Of course it is

jest to oczywiście interes

It is of course an interest.

pod chmurką, więc jak nie ma pogody

under the cloud, so when the weather is bad

no to się pracuje

Well, that's how you work.

przy łódce, tak? Robi się jakieś tam prace

By the boat, right? Some work is being done there.

konserwacyjne czy przygotowuje festiwal

Is it for conservation or is it preparing a festival?

Wisły. Do zobaczenia w takim razie

Vistula. See you then.

na łodzi i na brzegu,

on the boat and on the shore,

ale na pewno nad Wisłą, bo to

but definitely by the Vistula, because it

zaproszenie powiem tak, umie pan zachęcić.

The invitation, I must say, you know how to entice.

To zaproszenie przyjmujemy myślę wszyscy

I think we all accept this invitation.

i wszystkie słuchacze i słuchaczki

and all listeners

tego podcastu, a ja sobie

this podcast, and I

posprawdzam te wszystkie rzeczy, o których pan mówił, żeby

I will check all those things you mentioned, so that...

je podejrzeć na Google Mapsach i nie

I can peek on Google Maps and not.

tylko, żeby wyobrazić sobie jeszcze bardziej to

just to imagine that even more

to znaczenie i no też

this meaning and well, too

zróżnicowanie naszej Królowej Polskich Rzek.

The diversity of our Queen of Polish Rivers.

Bardzo dziękuję za to spotkanie.

Thank you very much for this meeting.

Do zobaczenia i do usłyszenia.

See you and hear from you soon.

Dziękuję bardzo i zapraszam nad Wisłę.

Thank you very much and I invite you to the Vistula.

Słuchaliście podcastu Halo?

Have you listened to the podcast Halo?

Niepodległa, przygotowanego przez

Independent, prepared by

Biuro Niepodległa i wyprodukowanego

Office of Independence and produced

przez New Homers. Rozmowę

through New Homers. The conversation

poprowadziła Justyna Dżbik-Klugę, czyli

led by Justyna Dżbik-Kluga, which means

ja. Fajnie, że byliście z nami,

Me. It's nice that you were with us,

bo Polska to historia, którą

because Poland is a history that

warto się dzielić.

It is worth sharing.