reportaż "po kolei"

Nie pracuję już, to będzie chyba 8 albo 9 lat, dokładnie nie pamiętam.

I haven't worked for about 8 or 9 years, I don't remember exactly.

Kolej mnie zwolniła po 30 latach pracy i na drugi dzień zachorowałam ciężko.

The railway dismissed me after 30 years of work, and the next day I fell seriously ill.

Potem znowu mnie przyjęli na dwa lata i znowu mnie zwolnili, zwolnili i tak się to skończyło.

Then they hired me again for two years and then they let me go again, they let me go and that's how it ended.

No i potem jeszcze się okazało, że w Sypkowach miała stanąć największa elektrownia węglowa,

And then it turned out that the largest coal power plant was supposed to be built in Sypkowy.

akuratnie 800 metrów od moich okien i byłam załamana i tylko siedziałam i płakałam,

exactly 800 meters from my windows and I was devastated and just sat there crying,

a moja siostra mówiła, przestań ryczyć w końcu, zawsze chciałaś malować, ja ci przyślę farbki.

And my sister said, stop whining already, you always wanted to paint, I will send you some paints.

Człowieczy los nie jest bajką ani snem,

The human fate is neither a fairy tale nor a dream,

człowieczy los jest zwyczajnym szarym dniem.

The fate of man is an ordinary gray day.

Człowieczy los niesie z sobą trudy, żal i łzy,

Human fate carries hardships, regret, and tears,

pomimo to można los zmienić w dobry lub zły.

Despite this, fate can be changed for better or worse.

Każdy ma marzenie. Przede wszystkim chciałabym, żeby mój mąż był zdrowy

Everyone has a dream. Above all, I would like my husband to be healthy.

i żeby poszedł do pracy i żeby było mnie stać na rysowanie.

And for him to go to work so that I can afford to draw.

Bo to jest coś dziwne, że największą przyjemnością dla mnie to jest iść do sklepu plastycznego

Because it's a bit strange that my greatest pleasure is going to an art supply store.

i kupić sobie ołówek, nawet gumkę.

and buy myself a pencil, even an eraser.

Albo blok, albo kredkę, albo farbki.

Either a block, or a crayon, or paints.

Ja to uwielbiam, jak ktoś przyszedł na urodziny, a przyniósł mi jakieś garnki albo coś takiego,

I love it when someone comes to my birthday and brings me some pots or something like that.

to mi normalnie aż tu ból tak wskakał ze złości, że ja takiego czegoś nie lubię.

It really made me so angry that I don’t like things like that.

To mogę sobie na to sama pozwolić.

I can afford that myself.

Bo to jest hobby bardzo drogie, to sponsor dnia to jest mój małżonek,

Because it is a very expensive hobby, the sponsor of the day is my spouse.

który pracował, mi pozwalał, bo ja w sumie przy moim mężu mogę sobie na dużo rzeczy pozwolić.

who worked, allowed me to, because with my husband I can afford a lot of things.

Niż przy moich rodzicach, bo oni byli przeciwni rysowaniu

Less than with my parents, because they were against drawing.

i rysunek dla nich to było coś strasznego, dostawałam lanie.

And the drawing for them was something terrible, I was getting beaten.

Bo w zeszycie, jak było nam pół zeszytu namalowanymi rysunkami, a drugie pół,

Because in the notebook, one half was filled with drawn pictures, and the other half,

to potem tata doszedł do wniosku, że będzie mi dawać zeszyty, liczyć kartki i sprawdzać co pisze.

Then dad came to the conclusion that he would give me notebooks, count the pages, and check what I was writing.

I to był dla mnie horror.

And it was a horror for me.

Bo nikt nie mógł tego zrozumieć, że jak ja malowałam, rysowałam w tym zeszycie

Because no one could understand that when I was painting, I was drawing in that notebook.

i to był omawiany temat i ja wiedziałam o co się rozchodzi

And that was the discussed topic, and I knew what it was all about.

i szybko pamiętałam po rysunkach i to mi lepiej ułatwiało pamięć.

And I quickly remembered through the drawings, which made it easier for me to remember.

Dopiero teraz mama mówi, że moje rysunki są bardzo ładne.

Only now does mom say that my drawings are very pretty.

Mój tata do końca twierdził, że mam się zająć kimś innym, że szkoda na to pieniędzy.

My dad insisted until the end that I should take care of someone else, that it was a waste of money.

Ja zawdzięczam dużo, jak ja byłam dzieckiem, tata pracował w stoczni, miał nas czwórkę,

I owe a lot to my dad; when I was a child, he worked at the shipyard and had four of us.

to było wtedy kolonie za darmo, to wtedy rodzice chcieli się nas pozbyć

It was then a free camp, that's when our parents wanted to get rid of us.

i wysyłali nas na pierwszy, drugi, trzeci, czwarty turnus.

and they sent us to the first, second, third, fourth session.

Byliśmy tak zadowoleni, uwielbialiśmy te kolonie, bo mieliśmy tam po prostu,

We were so happy, we loved those camps because we simply had there,

mogliśmy robić co chcieliśmy.

We could do whatever we wanted.

No i babcia dała jakieś pieniądze, że pojechaliśmy.

Well, grandma gave some money so we went.

No i tam zwiedzaliśmy, właśnie poznałam muzea,

And there we were sightseeing, I just got to know the museums.

poznałam malowanie i różne sztuki, i rzeźby, i budynki, no piękne rzeczy.

I got to know painting and various arts, and sculptures, and buildings, well, beautiful things.

I to mnie zawsze fascynowało i zawsze jak stanęłam przed jakąś piękną rzeźbą,

And that has always fascinated me, and whenever I stood in front of some beautiful sculpture,

albo przy pięknym rysunku, wtedy nie było komórek, to zawsze chciałam,

or with a beautiful drawing, back then there were no cell phones, that's what I always wanted,

żeby chociaż zrobić coś.

to at least do something.

Żeby zdjęcie było, albo żeby odrysować, żeby się uczyć.

To have a photo, or to trace it, to learn.

Pierwszy rysunek, który dostałam pierwsze miejsce, to była największa moja emocja,

The first drawing that I received first place for was my biggest emotion.

to było w pierwszej klasie szkoły podstawowej.

It was in the first grade of primary school.

Pojechaliśmy gdzieś na wycieczkę i byliśmy w łańcucie, akurat w zamku,

We went on a trip somewhere and we were in Łańcut, right at the castle.

i starsze osoby, znaczy starsze, siedmiu klasyści ze szkoły rysowali akurat ten budynek,

And older people, I mean older, seven high school students were drawing this building at the moment.

a ja podeszłam i wzięłam kredki i narysowałam.

And I went up and took the crayons and drew.

Tylko sobie siedziałam i rysowałam, bo odłączyłam się od grupy,

I was just sitting and drawing because I disconnected from the group.

bo byłam brój i zawsze chciałam robić to, co mi się podoba w danym momencie.

because I was rebellious and always wanted to do what I liked at that moment.

No i narysowałam ten rysunek i dostałam pierwsze miejsce, nie?

Well, I drew this picture and I got first place, didn’t I?

I byłam taka dumna siebie i powiedziałam, że będę rysować, nie?

And I was so proud of myself and said that I would draw, right?

Największym moim marzeniem było zostać,

My biggest dream was to become,

było zostać pielęgniarką, potem płetwonurkiem, a potem malarzem.

I was going to become a nurse, then a diver, and then a painter.

Ja kończyłam szkołę podstawową, potem kończyłam szkołę zawodową,

I finished primary school, then I finished vocational school.

operator ruchowo-przewozowy kolei i potem technik transportu w kolejowej szkole.

operational and transportation operator of the railway and later a transport technician at the railway school.

Podlałam egzaminy do szkoły medycznej, a to było moje marzenie

I applied for medical school exams, and that was my dream.

i po prostu tam było wolne miejsce i mama powiedziała, że darmo zajęto nie będzie trzymać.

And there was just free space there and my mom said that they won’t keep it for free.

I musiałam iść tam, chociaż potem się zdziwiłam, że bardzo mi się to podobało.

I had to go there, although later I was surprised that I liked it very much.

Podobał mi się mundur, podobała mi się dyscyplina taka, wojskowa.

I liked the uniform, I liked the discipline, military-like.

No i przede wszystkim moim marzeniem było zostać dyżurną ruchu peronową,

Well, above all, my dream was to become a station duty officer.

chodzić z czapką i z wizakiem, no i trochę rozkazywać, nie?

To walk with a cap and a wand, and to give a little orders, right?

Chociaż dominująca była zawsze moja siostra bliźniaczka.

Although my twin sister was always the dominant one.

My razem chodziliśmy do kolei.

We went to the train station together.

Równo wylaliśmy egzaminy, równo skończyliśmy szkołę kolejową.

We graduated from railway school together, we finished our exams together.

Wszystko razem, tylko mamy innych mężów, nie?

Everything together, we just have different husbands, right?

Tak.

Yes.

Ja całe życie pracowałam i to 30 lat, jak była praca, dziecko, dom i obowiązki,

I worked my whole life, for 30 years, when there was work, a child, a home, and responsibilities.

to ja nie miałam czasu na koleżanki, na takie coś.

I didn't have time for friends, for something like that.

Ja koleżanki miałam w pracy, ja dużo z ludźmi pracowałam, im dosyć dużo ludzi się przywijało

I had colleagues at work, I worked a lot with people, quite a lot of people came and went.

i ja po prostu miałam przyjaciół tam, gdzie pracowałam.

And I simply had friends where I worked.

Dworzec Gdański w ogóle, ja zawsze go oglądałam z okien, jak zapowiadałam pociągi.

Gdański station in general, I always watched it from the windows while announcing the trains.

Byłam zafascynowana tym budynkiem.

I was fascinated by this building.

Ten dworzec jest dla mnie bardzo, bardzo piękny i powiedziałam sobie kiedyś, że go kiedyś namaluję.

This station is very, very beautiful to me, and I once told myself that I would paint it someday.

I jak mnie kolej zwolniła w tym czasie, to byłam załamana, a powtórnie mnie przyjęła,

And when the railway let me go during that time, I was devastated, and then they took me back.

to byłam tak zafascynowana już podwójnie tą koleją, że tak tęskniłam za tym dworcem, że go wzięłam i namalowałam, nie?

I was so fascinated by that railway, that I missed that station so much that I took it and painted it, right?

Zawsze miałam na służbie blok, lubiłam to i w międzyczasie, jak była nocka, to rysowałam, ćwiczyłam.

I always had a block on duty, I liked it, and in between, when it was a night shift, I drew and practiced.

Bardzo dużo ćwiczyłam, bo rysowałam palce w różnych pozycjach, to mnie fascynowało, żeby po prostu się tego nauczyć.

I practiced a lot because I was drawing fingers in different positions; I was fascinated by simply learning it.

Rysowanie to był taki mój bardziej odpoczynek.

Drawing was more of my relaxation.

Zawsze miałam trudności, ale po prostu chciałam udowodnić.

I always had difficulties, but I just wanted to prove it.

Zresztą moi rodzice mnie traktowali pod tym względem, że no mi nie wychodziła ortografia za bardzo i się wyśmiewali z tego

Besides, my parents treated me in such a way that I wasn’t really good at spelling, and they laughed at that.

i zawsze mówili, że ja tego nie dokonam, tego nie zrobię i ja zawsze mówiłam, że ja właśnie to zrobię, jeśli się jeszcze zdziwię.

And they always said that I wouldn't achieve it, that I wouldn't do it, and I always said that I would indeed do it, if I was still surprised.

I to robiłam tak specjalnie, żeby udowodnić, że jestem osobą, która to akurat nie zrobi i to dokona.

I did it on purpose to prove that I am the person who will not do it and will achieve it.

Uśmiechaj się, do każdej chwili uśmiechaj, na dzień szczęśliwy nie czekaj.

Smile, smile at every moment, don't wait for a happy day.

Mam rękę niesprawną i mniejsze prace mi sprawiają większy ból,

I have an impaired hand and smaller tasks cause me more pain.

pod tym względem, że muszę dokładnie pracować.

in this regard, that I have to work precisely.

Muszę dokładnie to robić, a jak są większe prace, to mi to tak bardziej przyjemnie jest.

I have to do it precisely, and when there are bigger tasks, it feels more enjoyable for me.

To jak byłam dzieckiem, złamałam sobie tą rękę i miałam tyle powikłań.

So when I was a child, I broke this arm and had so many complications.

Nawet chcieli mi w Tczewie tutaj amputować tą rękę i w Gdańsku mi ją uratowali.

They even wanted to amputate this arm here in Tczew, and they saved it for me in Gdańsk.

Siedem operacji miałam w sumie na tą prawą rękę.

I have had a total of seven surgeries on this right arm.

Pan profesor, który zawsze mnie nakłaniał, żebym rysowała, malowała, bo jak mi uratował tą rękę prawą,

Mr. Professor, who always urged me to draw and paint, because he saved my right hand.

to powiedział, że na pewno będę malować i że on mi to zrobi, że będę malować, no i maluję.

He said that I would definitely be painting and that he would make sure of it, that I would be painting, and here I am, painting.

Zresztą ręka się nadaje tylko prawa do rysunków.

Besides, only the right hand is suitable for drawing.

Mało tego, podpowiada mi nieraz co mam malować i on daje mi do zrozumienia, że mam się tym zająć.

Moreover, it often suggests to me what I should paint, and it makes it clear to me that I should take care of it.

Mnie bardzo szukuje, że ktoś mówi, że akty to jest coś strasznego,

It really annoys me when someone says that nudity is something terrible.

że kobieta je maluje.

that the woman paints them.

Skóra i ciało człowieka, zwłaszcza kobiety, jest bardzo trudne do narysowania,

The skin and body of a human, especially a woman, are very difficult to draw.

a zwłaszcza jak kobieta jest bardzo ładna.

especially when the woman is very beautiful.

Nie chcę pokazać wszystkim, że ja to też potrafię malować i te barwy, te cienie, ponieważ wszystkich to bulwersuje.

I don't want to show everyone that I can paint too and those colors, those shadows, because it outrages everyone.

Chociaż miałam nawet wystawę kiedyś koło katedry w Pelplinie, powiedziałam, że ja akurat nie mam tylko akty.

Although I even had an exhibition once near the cathedral in Pelplin, I said that I didn't have any nudes.

To przyszedł jeden ksiądz i powiedział,

A priest came and said,

jakiś tam wyższy nawet, od księży i powiedział,

some higher even than the moons and said,

oj pani Doroto, sztuka jest sztuką, niech pani to wystawi.

Oh Ms. Dorota, art is art, please go ahead and display it.

No jak msza święta się skończyła, to myślałam, że będzie po moich obrazach.

Well, when the mass ended, I thought it would be the end for my paintings.

I dlatego podchodzę do tego, że osoby, które broiły, to teraz ich to bulwersuje

And that's why I approach it from the perspective that those who misbehaved are now outraged by it.

i po prostu chcą pokazać, że oni nie są tacy, jak jacy byli.

And they just want to show that they are not who they used to be.

W rysunkach pierwszy jest mi mąż, który mi mówi, że

In the drawings, the first one is my husband, who tells me that

to jest do A, to mu się nie podoba, bo on też zawsze rysował, dlatego został moim mężem.

This is for A, he doesn't like it because he also always drew, that's why he became my husband.

Męża mam z słabszym charakterem i po prostu specjalnie go sobie wzięłam,

I have a husband with a weaker character, and I simply chose him on purpose.

żebym wiedziałam o tym, że chyba nikt go ze mną długo nie wytrzymał, bo rozkazuje za mocno.

If I had known that probably no one can stand him for long with me because he commands too much.

Znaczy już ten mój charakter się zmienił pod tym względem.

It means that my character has already changed in that regard.

Już teraz taki tryb olewający mam do wszystkiego, ale dawniej to musiało być na czas wszystko zrobione.

I already have that laid-back attitude towards everything, but in the past, everything had to be done on time.

U mnie, w moim przypadku, nigdy się nie spóźniałam do pracy, zawsze byłam prędzej

In my case, I have never been late for work, I have always been early.

i to było takie obowiązkowe wszystko, to było nie do pomyślenia, żeby ktoś się spóźnił.

And everything was so compulsory, it was unthinkable for someone to be late.

A jak ja się spóźnię gdzieś, to już muszę być naprawdę chora, bo coś się stało.

And if I'm late somewhere, I must really be sick because something happened.

A ja to w sumie tak nie sprzedaję moich obrazów.

And I don't really sell my paintings.

Nie lubię tego robić, bo mój małżonek, jakbym go zostawiła,

I don't like doing this because my spouse, if I were to leave him,

to bym mi wszystkie obrazy sprzedał od razu.

I would sell all the paintings immediately.

Jak ktoś ciężko w domu zachoruje, to wtedy bym musiała się ratować, ale nie.

If someone gets seriously ill at home, then I would have to save myself, but no.

To jest moje marzenie.

This is my dream.

Moim marzeniem w sumie zawsze było, jak ja zachorowałam, chodziłam na Uniwersytet UCK Medyczny w Gdańsku

My dream has always been, when I got sick, to attend the UCK Medical University in Gdańsk.

i patrzyłam, jak ci ludzie chodzą, czekają na te wizyty lekarskie, tam jest taki duży hall,

and I watched as those people walked, waiting for their medical visits, there is such a large hall there,

to pomyślałam sobie, że tu by było dobre miejsce na moje ryzyko.

I thought to myself that this would be a good place for my risk.

I tak to się stało.

And that’s how it happened.

Uśmiech odsłoni przed tobą siedem codziennych cudów świata.

A smile will reveal seven everyday wonders of the world to you.

Tęczowym mostem zapłonie nad dniem co lata.

The rainbow bridge will burn over the day that flies.

Marzeniom skrzydeł doda wspomnieniom urody.

Dreams will give wings to memories of beauty.

Pomoże strudzonemu pokonać przeszkody.

It will help the weary overcome obstacles.

Uśmiechaj się.

Smile.

Do każdej chwili uśmiechaj.

Smile in every moment.

Na dzień szczęśliwy nie czekaj,

Don't wait for a happy day,

bo kresów nadejdzie czas.

for Kresy, the time will come.

Nim uśmiechniesz się,

Before you smile,

chociaż raz uśmiechaj.

Smile at least once.