Feministyczny SzortPress #6 | Odc. 35

Cześć, nazywam się Adam Mańkowski i zapraszam do wysłuchania podcastu feministycznego, w którym opowiadam o historii feminizmu.

Hi, my name is Adam Mańkowski and I invite you to listen to a feminist podcast in which I tell the story of feminism.

Odcinek 35. Feministyczny short press.

Episode 35. Feminist short press.

Witajcie serdecznie. Tradycyjnie zacznę od słów podziękowania.

Hello everyone. I'll start with words of gratitude.

W ostatnim czasie grono patronek podcastu feministycznego.

Recently, the group of patrons of the feminist podcast.

To zasiliła Martyna, za co bardzo dziękuję.

Martyna contributed to that, for which I am very grateful.

Wszystkie osoby, które chciałyby zrobić to samo, zapraszam na stronę patronite.pl ukośnik podcast feministyczny

Anyone who would like to do the same is invited to the website patronite.pl slash feminist podcast.

lub na stronę buycoffee.tu ukośnik podcast feministyczny, gdzie możecie postawić mi wirtualną kawę.

or to the website buycoffee.tu slash feminist podcast, where you can buy me a virtual coffee.

Zapraszam i dziękuję.

I invite you and thank you.

Teraz przejdźmy już do feministycznego przeglądu wydarzeń ze świata.

Now let's move on to the feminist review of events from around the world.

Dawno nie było short pressu, przyznaję.

It's been a long time since there was a short press, I admit.

Były za to inne tematy, potem moje wakacje.

There were other topics instead, then my vacation.

A teraz już nazbierało się historii, którymi chciałbym się z wami podzielić.

And now there are quite a few stories that I would like to share with you.

I oczywiście podzielić się także moim komentarzem w tych tematach.

And of course, share my comments on these topics as well.

Zaczniemy od USA.

We will start with the USA.

Trochę tam ostatnio mnie ciągnie.

I've been feeling drawn there a bit lately.

Wszystko to, co dzieje się wokół kampanii prezydenckiej jest podgrzewane, rozdmuchiwane przez media.

Everything that is happening around the presidential campaign is being heated up, inflated by the media.

Generalnie za oceanem nie mówi się o niczym innym.

Generally, there is nothing else being talked about across the ocean.

Jeśli zdarza wam się włączyć od czasu do czasu telewizję CNN lub Fox News,

If you occasionally turn on CNN or Fox News,

lub jeśli nie macie dostępu do takich kanałów, to być może zaglądacie,

or if you don't have access to such channels, you might be checking in,

do amerykańskich mediów, prasy i tak dalej, no to wiecie o czym mówię.

to American media, the press, and so on, well you know what I'm talking about.

Jest naprawdę gorąco, a nawet wszystkie medialne, mało ciekawe tematy czy sprawy,

It is really hot, and even all the media, less interesting topics or issues,

i to nawet takie wydawać by się mogły, nieszczególnie związane z batalią o Biały Dom,

and they could even seem not particularly related to the battle for the White House,

od razu są do tego worka pakowane.

They are immediately packed into that bag.

I przyznam, że śledzenie wieści stamtąd jest obecnie trochę męczące,

And I must admit that following the news from there is currently a bit exhausting,

czy po prostu wyłapywanie tego interesującego mnie kontekstu jest trudne.

Is it just that catching this interesting context is difficult?

Bo dynamika jest niespotykana.

Because the dynamics are unprecedented.

No ale też trudno się dziwić.

Well, it's hard not to be surprised.

Niecodziennie kobieta ma szansę objąć stanowisko prezydentki w Stanach Zjednoczonych.

It's not every day that a woman has the chance to assume the position of president in the United States.

No i też niecodziennie kobieta walczy o ten tytuł z Donaldem Trumpem.

Well, it's not everyday that a woman competes for this title against Donald Trump.

I to naprawdę nie jest tak, że ktoś musi nadrabiać sloganami, by to wyrazić,

And it really is not the case that someone has to make up with slogans to express it,

czy uwypuklić, myślę tutaj o mediach w Stanach.

Should I emphasize this; I'm thinking about the media in the United States.

Bo to faktycznie jest pojedynek cywilizacyjny.

Because it is indeed a civilizational clash.

I mówię to nie tylko dlatego, że wierzę w to,

And I say this not only because I believe in it,

iż nagle jakoś drastycznie zmieni się np. imperialna polityka USA,

that suddenly the imperial policy of the USA will change drastically, for example,

albo że Harris lub Trump...

or that Harris or Trump...

Zatrzymają za pędy Netanyahu i ustabilizują sytuację w gazie.

They will stop Netanyahu's maneuvers and stabilize the situation in Gaza.

Obawiam się, że do tego nie dojdzie.

I'm afraid that won't happen.

Ale to jest cywilizacyjne wydarzenie dla milionów kobiet w Stanach i milionów kobiet na świecie.

But this is a civilizational event for millions of women in the United States and millions of women around the world.

Bo siła kobiecego głosu, kobieca sprawczość może mieć reprezentacje, jakie nie miała jeszcze nigdy w historii.

Because the power of the female voice, female agency can have representations that it has never had in history before.

I to dla feminizmu, dla feministek na świecie i dla wszystkich ludzi, których boli brak równości społecznej,

And it's for feminism, for feminists around the world, and for all people who are hurt by the lack of social equality,

czy równości płci, no jest absolutnie fundamentalne.

Gender equality is absolutely fundamental.

Co więcej,

Moreover,

jest to jednak zestawienie dwóch kompletnie różnych wizji Stanów Zjednoczonych,

it is, however, a juxtaposition of two completely different visions of the United States,

z ich polityką wewnętrzną i zewnętrzną.

with their internal and external policy.

Z jednej strony wizja trumpizmu, konserwatywna, ale w takim najbardziej mrocznym wydaniu,

On one hand, the vision of Trumpism, conservative but in its darkest form,

z całym izolacjonizmem, wypędzeniem z kraju migrantów i misoginistycznymi hasłami na ustach.

with all the isolationism, the expulsion of migrants from the country, and misogynistic slogans on their lips.

Wizja w dużej mierze oparta na kłamstwie i zawodzeniu i zwodzeniu uciskanej klasy średniej,

A vision largely based on lies, failures, and deceiving the oppressed middle class.

z którą Trump nie ma nic wspólnego wbrew temu, co mówi.

with which Trump has nothing to do contrary to what he says.

Z drugiej jest wizja Kamali Harris, jak dla mnie wciąż nie do końca jasna,

On the other hand, there is the vision of Kamala Harris, which for me is still not entirely clear.

ale oczywiście obiecująca, dająca nadzieję i szansę na twardsze, bardziej zdecydowane procedury legislacyjne,

but of course promising, giving hope and a chance for tougher, more decisive legislative procedures,

zmierzające do równości, sprawiedliwości, do poszanowania dla absolutnie wszystkich obywateli.

aimed at equality, justice, and respect for absolutely all citizens.

Debata, która zakończyła się kilka dni temu, trochę mi ten obraz wizji Harris rozjaśniła, ale nie do końca.

The debate that ended a few days ago clarified Harris's vision for me a bit, but not completely.

A jak to wygląda u was?

And how does it look for you?

Oglądałyście, oglądaliście tę debatę?

Did you watch that debate?

Macie jakieś przemyślenia?

Do you have any thoughts?

Piszcie, zachęcam do tego, jestem ciekaw waszego zdania.

Write, I encourage you to do so, I am curious about your opinion.

Pod odcinkiem na Spotify lub na YouTube, w zależności od tego, gdzie słuchacie,

Under the episode on Spotify or YouTube, depending on where you are listening,

macie mojego maila i kontakt do mnie, ale też możecie zostawić po prostu komentarze na obu tych platformach.

You have my email and contact information, but you can also just leave comments on both of these platforms.

Będę wdzięczny.

I will be grateful.

Co z tej debaty mogliśmy się dowiedzieć?

What could we learn from this debate?

Co było najważniejsze?

What was the most important thing?

Moim zdaniem trzy rzeczy.

In my opinion, three things.

Po pierwsze, w opiniach komentatorów czy komentatorek, szczególnie tych skupionych na kwestiach kobiecych,

First of all, in the opinions of commentators, especially those focused on women's issues,

można usłyszeć i wyczytać, że mało w tej debacie było mowy o kobietach ogólnie.

It can be heard and read that there was little talk about women in general during this debate.

Że jest to potencjalna pierwsza kobieta prezydentka, kandydatka, a o sprawach kobiecych było jakoś tak niewiele.

That she is a potential first female president, a candidate, and that there was so little about women's issues.

Ze strony prowadzących padło właściwie tylko jedyne pytanie dotyczące aborcji.

The only question regarding abortion from the hosts was actually just one.

Wiadomo było, że ten temat będzie grzany i Trump osunął się tutaj w jakąś fantazję.

It was known that this topic would be heated and Trump slipped into some kind of fantasy here.

Opowiadał kłamstwa o rzekomych zabiegach aborcyjnych wykonywanych w dziewiątym miesiącu ciągu.

He told lies about alleged abortion procedures carried out in the ninth month of pregnancy.

I o dzieciach zabijanych po urodzeniu.

And about the children killed after birth.

Skoro ma taką wiedzę, to czemu nie zgłasza przestępstwa?

If he has such knowledge, then why doesn't he report the crime?

Przecież to w świetle prawa byłoby przestępstwo.

After all, it would be a crime in the eyes of the law.

No ale wiadomo, że to był taki moment debaty, kiedy Trump stał się wiecowym chuliganem.

Well, it is known that it was a moment in the debate when Trump became a rally thug.

I starał się w jakiś sposób zaszokować opinię publiczną.

And he tried to shock public opinion in some way.

No ale nie mogło to trafić do wyborców niezdecydowanych.

But it couldn't reach the undecided voters.

To absolutnie nie.

Absolutely not.

Na to samo pytanie jednak Harris nie udzieliła jasnej i klarownej odpowiedzi.

However, Harris did not provide a clear and straightforward answer to the same question.

A wiadomo, że ten problem w niektórych Stanach.

And it is known that this problem exists in some states.

Po niekorzystnych wyrokach sądowych jest ogromnym problemem.

After unfavorable court rulings, it is a huge problem.

Wiadomo, że kobiety muszą migrować między Stanami, aby móc legalnie przerwać ciąże w trosce o swoje zdrowie.

It is known that women have to migrate between states in order to legally terminate pregnancies for the sake of their health.

Tego braku konkretu ze strony Harris bardzo mi zabrakło.

I really missed this lack of concreteness from Harris.

Zapytana o tę kwestię skontrowała jedynie Trumpa.

When asked about this issue, she only countered Trump.

Powiedziała, że gdyby został on prezydentem, to zapewne zakazałby aborcji w całym kraju w ogóle.

She said that if he became president, he would probably ban abortion entirely in the whole country.

I na ten argument on już odpowiedzi nie miał.

And he had no response to this argument.

Bo to są dla niego tematy niewygodne.

Because these are uncomfortable topics for him.

Ale ona także nie podała tej odpowiedzi.

But she also did not provide that answer.

I to jest rzecz pierwsza i trochę smutna niestety.

And this is the first thing, and unfortunately a bit sad.

Jednak chciałem zwrócić Waszą uwagę i uwagę tych powątpiewających komentatorek i komentatorów na coś innego.

However, I wanted to draw your attention and the attention of those doubting commentators to something else.

Kwestia druga moim zdaniem to to, że Kamala Harris nie musiała wciąż i na siłę odwoływać się do spraw kobiet.

The second issue, in my opinion, is that Kamala Harris did not have to constantly and forcibly refer to women's issues.

I nie musiała podkreślać tego, że o te sprawy będzie zabiegać w jakiś szczególny sposób.

And she didn’t have to emphasize that she would pursue these matters in a special way.

Bo wreszcie doczekaliśmy momentu, kiedy to kobieta walczy o urząd prezydencki na pełnych prawach razem z mężczyzną.

Because we have finally reached the moment when a woman is fighting for the presidency on equal terms with a man.

A według niektórych sondaży może i z przewagą nad nim.

And according to some polls, it may even have an advantage over him.

Samą swoją obecnością już w tym studiu zaświadczała za sprawy i prawa kobiet po prostu.

By her very presence in this studio, she has already advocated for women's issues and rights, simply.

To było tak naturalne i tak właściwe, że aż trudno jest to opinii publicznej zrozumieć.

It was so natural and so right that it is hard for the public opinion to understand.

Bo zazwyczaj do takich sytuacji nie przywykliśmy.

Because we are usually not accustomed to such situations.

Przecież walka o prawa kobiet nie musiałaby szukać specjalnej narracji, swojego miejsca w debacie, swojej legislacyjnej ścieżki itd.

The fight for women's rights wouldn't need to seek a special narrative, its place in the debate, its legislative path, etc.

Gdyby kobiety miały równy głos i wpływ.

If women had an equal voice and influence.

Na stanowienie prawa tak jak mężczyźni.

To legislate just like men.

To w ogóle nie byłoby tematu.

There wouldn't be a topic at all.

I to trochę tak wyglądało, że wreszcie było tak jak być powinno.

It looked a bit like it finally was how it should be.

Czyli naturalnie.

So naturally.

Kobieta była na właściwym miejscu i miała swój głos.

The woman was in the right place and had her voice.

Co w tej debacie na pewno dało się zauważyć bez wątpienia?

What could certainly be observed in this debate?

Ano to, że Kamala Harris była bardziej wyważona, bardziej pewna siebie.

Well, that Kamala Harris was more composed, more confident.

Nie pozwalała się prowokować i do końca zachowała zimną krew.

She did not allow herself to be provoked and kept her cool until the end.

Oczywiście były drobne utarczki słowne i wybiegi poza czasem mikrofonowym.

Of course, there were minor verbal skirmishes and excursions beyond the microphone time.

Zarówno po stronie Trumpa jak i po stronie Harris.

Both on Trump's side and on Harris's side.

Ale to był taki pokaz siły i stanowczości.

But it was such a display of strength and determination.

I to było naprawdę imponujące.

And it was really impressive.

Ale jest jeszcze obiecany trzeci element.

But there is still the promised third element.

Tego na co według mnie trzeba i powinno się w tej debacie zwrócić uwagę.

This is what, in my opinion, needs to be pointed out and should be considered in this debate.

I na co powinno się patrzeć uważnie.

And what should be looked at carefully.

To jest kwestia zgody na kłamstwo i populizm w polityce.

This is a matter of consent to lies and populism in politics.

Szczególnie w tej polityce głównego nurtu.

Especially in this mainstream politics.

Dziennikarze z różnymi szacunkami, z różnych stron.

Journalists with various estimates, from different sides.

Z sceny politycznej.

From the political scene.

Z różnych redakcji.

From various editorial offices.

Naliczyli generalnie około 30 kłamliwych stwierdzeń po stronie Trumpa.

They counted approximately 30 false statements on Trump's side.

I jedną po stronie Harris.

And one on Harris's side.

Okej, wiecie, dopóki padają okrągłe, zgrabne klisze słowne.

Okay, you know, as long as round, neat verbal clichés are being thrown around.

Wymijające odpowiedzi.

Evasive answers.

To jest wybór kandydatki albo kandydata.

This is the choice of a candidate.

Czyli pada pytanie.

So the question is asked.

Kandydatka lub kandydat migają się.

The candidate is dodging.

Padają jakieś ogólniki.

Some generalizations are being made.

Okej, ale to nie fałszuje wizerunku prowadzenia polityki.

Okay, but it doesn't distort the image of conducting politics.

Może co najwyżej zaszkodzi.

It may at best do harm.

Temu kandydatowi lub tej kandydatce.

To this candidate.

Możemy pomyśleć, że nie chcą odpowiadać na trudne pytania.

We might think that they don't want to answer difficult questions.

Unikają odpowiedzialności.

They avoid responsibility.

Więc może nie warto na nich głosować.

So maybe it's not worth voting for them.

Ale jeśli ktoś mówi, że imigranci jedzą koty.

But if someone says that immigrants eat cats.

Albo, że zakończy wojnę na Ukrainie w jeden dzień.

Or that he will end the war in Ukraine in one day.

To jest niebezpieczne.

This is dangerous.

O tyle, że w tym wyimaginowanym świecie będzie poruszał się nadal.

To the extent that in this imagined world, he will still move around.

Nawet wtedy, kiedy zostanie już prezydentem.

Even then, when he will have already become president.

I na tych przesłankach będzie podejmował decyzje.

And on these premises, he will make decisions.

Które mogą dotykać nie tylko Amerykanek i Amerykanów.

Which may affect not only American women and men.

Ale i ludzi w imigracji.

But also people in immigration.

W innych częściach świata.

In other parts of the world.

Świat naprawdę z dużą łatwością godzi się na tego typu populizm.

The world really easily agrees to this type of populism.

Co jest zadziwiające i bardzo niebezpieczne.

What is astonishing and very dangerous.

O Kamali Harris mówiłem szeroko w odcinku jej poświęconym.

I spoke extensively about Kamala Harris in the episode dedicated to her.

W odcinku biograficznym, stricte.

In the biographical episode, strictly.

I nie chcę się tutaj powtarzać.

And I don't want to repeat myself here.

Wszystkich, którzy chcieliby poznać jej biografię bliżej.

Anyone who would like to get to know her biography better.

Zachęcam do wysłuchania odcinka numer 33.

I encourage you to listen to episode number 33.

Chciałbym zwrócić Waszą uwagę na coś jeszcze innego.

I would like to draw your attention to something else.

Na to, co dzieje się teraz wokół kandydatki.

Regarding what is happening now around the candidate.

I na to, w jaki sposób jest atakowana przez inne wpływowe osoby.

And also how it is attacked by other influential people.

Mam tutaj na myśli ataki na poziomie.

I mean attacks at the level.

Który właściwie zamyka drogę do jakiejkolwiek dyskusji.

Which effectively closes the door to any discussion.

Więc dalej mówimy o populizmie.

So we are still talking about populism.

Tylko w formie stricte medialnej.

Only in a strictly media form.

Bo to, że celebryci, aktorzy, inni politycy, biznesmeni.

Because celebrities, actors, other politicians, and businessmen.

Udzielają swojego poparcia publicznie dla kandydatki.

They publicly express their support for the candidate.

Czy kandydata w wyborach.

Is the candidate in the elections?

To jest w Stanach coś absolutnie normalnego.

This is something absolutely normal in the States.

Mieliśmy przykład ze środy.

We had an example from Wednesday.

Kiedy Taylor Swift.

When Taylor Swift.

Kiedy Taylor Swift po dorocie.

When is Taylor Swift after the annual event?

Udzieliła oficjalnie poparcia Kamali Harris.

She officially endorsed Kamala Harris.

Takich przykładów jest mnóstwo.

There are plenty of such examples.

Ale jednak czymś zupełnie innym jest krytyka.

But criticism is something completely different.

Zbliżająca się do kategorii.

Approaching the category.

Ja wiem, ubliżania czy wyszydzania.

I know, of insults or mockery.

A takie wybiegi regularnie pojawiają się.

Such escapes occur regularly.

Co no niestety absolutnie nie dziwi mnie.

Well, unfortunately, it doesn't surprise me at all.

Że stosuje je na przykład Elon Musk.

That he uses them, for example, Elon Musk.

W ostatnich dniach tuż przed debatą.

In recent days just before the debate.

Te ataki mocno się nasiliły.

These attacks have intensified significantly.

A do listopada będzie ich zapewne.

And by November, there will probably be more of them.

Przybywać w skali lawinowej.

To increase exponentially.

Dość powszechna w amerykańskich kręgach prawicowej.

Quite common in American right-wing circles.

Propagandy politycznej.

Political propaganda.

Jest ostatnio.

It's the last one.

Czy też powiedzmy propagandy republikańskiej.

Or let's say Republican propaganda.

Jest w ostatnim czasie taka teoria.

There is a theory lately.

Którą nazywają Amerykanie w skrócie low T.

Which the Americans refer to as low T for short.

I co odnosi się do niskiego poziomu testosteronu w organizmie.

And what relates to low testosterone levels in the body.

O czym dokładnie mówi ta teoria.

What exactly does this theory talk about?

Otóż ludzie którzy ją stworzyli.

Well, the people who created it.

I którzy ją rozpowszechniają.

And those who spread it.

Uważają, że kobiety i mężczyźni.

They believe that women and men.

O niskim poziomie testosteronu.

About low testosterone levels.

Nie potrafią myśleć samodzielnie.

They cannot think for themselves.

A prawdziwie wolne umysły.

And truly free minds.

To tylko mężczyźni alfa.

It's just alpha males.

Z wysokim poziomem testosteronu oczywiście.

With a high level of testosterone, of course.

Czyli mężczyźni przywódcy.

So, men are leaders.

Mężczyźni władczy, dominujący itd.

Dominant, authoritative men, etc.

Możecie sobie mnożyć synonimy.

You can multiply synonyms for yourselves.

Jak tylko chcecie.

As soon as you want.

Ta teoria w amerykańskim internecie.

This theory in the American internet.

Jest powszechna niestety.

It's unfortunately common.

I krąży po różnych portalach.

And it circulates on various portals.

O powiedzmy konserwatywnym charakterze.

Oh, let's say conservative in nature.

Chociażby 4Chen.

Even 4Chen.

To taka strona z memami.

It's a meme site.

Która często angażuje się mocno w politykę.

Which often gets heavily involved in politics.

I jest to strona jednoznacznie prawicowa.

And it is a distinctly right-wing site.

Niestety odwiedzają ją miliony ludzi dziennie.

Unfortunately, millions of people visit her daily.

Głównie ludzi młodych.

Mainly young people.

Musk podbił tę teorię na swoim profilu.

Musk endorsed this theory on his profile.

Udostępnił ją.

He shared it.

Jako ciekawostkę. Jako coś interesującego.

As a curiosity. As something interesting.

Repostował na portalu x-wpis.

Reposted on the platform x-post.

Mówiący o tej teorii.

Talking about this theory.

Opisujący ją w sposób jednoznacznie pozytywny.

Describing her in an unequivocally positive way.

I wiarygodny.

And credible.

Ten post ze strony Autism Capital.

This post is from the Autism Capital page.

To także mocno politycznie zaangażowana strona.

It is also a strongly politically engaged side.

Również prawicowa.

Also right-wing.

Co więcej.

Furthermore.

Tego rodzaju zastosowanie skrótu myślowego.

This kind of application of a mental shortcut.

Które oparto na naturalnych parametrach organizmu człowieka.

Which are based on the natural parameters of the human body.

I kwestiach biologicznych po prostu.

And in biological matters, simply.

No jest bezczelne i dyskryminujące wobec kobiet.

Well, it's rude and discriminatory towards women.

Przede wszystkim.

First of all.

Bo jeśli osoby z niskim poziomem testosteronu.

Because if people with low testosterone levels.

Miałyby rzekomo nie być zdolne do myślenia samodzielnego.

They were allegedly not capable of independent thinking.

To musiałoby to oznaczać.

That would have to mean.

Że tak naprawdę żadna kobieta.

That, in fact, no woman.

W porównaniu z mężczyzną.

Compared to a man.

Nie może myśleć tak samodzielnie i świadomie jak on.

He cannot think as independently and consciously as he does.

No bo norma testosteronu w organizmie dla mężczyzny i dla kobiety.

Well, the normal testosterone level in the body for a man and for a woman.

Jest całkowicie inna.

It is completely different.

Dla mężczyzn ten przedział prawidłowy.

For men, this range is normal.

To jest pomiędzy 9 a 34 nanomola na litr.

It is between 9 and 34 nanomoles per liter.

A dla kobiet to wynosi 0,52 do 2,43 nanomola na litr.

And for women, it ranges from 0.52 to 2.43 nanomoles per liter.

Kto choć trochę śledzi błyskotliwość pana Muska.

Who follows Mr. Musk's brilliance, even a little?

Zdziwiony tymi bzdurami nie będzie.

He won't be surprised by this nonsense.

To taka po prostu.

It's just like that.

Moja opinia w tym temacie.

My opinion on this topic.

Tego rodzaju poglądy idealnie wpisują się w rosnący nurt.

Such views fit perfectly into the growing trend.

Ja to nazywam toksyczną męskością.

I call it toxic masculinity.

Który promuje mityczne połączenie.

Which promotes a mythical connection.

Po pierwsze wysokiego poziomu testosteronu.

Firstly, a high level of testosterone.

Z inteligencją.

With intelligence.

A po drugie z siłą i z polityczną dominacją.

And secondly, with strength and political dominance.

Możemy to obserwować w Stanach.

We can observe this in the United States.

Ale i u nas również na naszym podwórku.

But also in our backyard.

Jeszcze od czasu poprzedniej kampanii prezydenckiej.

Since the last presidential campaign.

Czyli kampanii Trumpa w 2016 roku.

So Trump's campaign in 2016.

Testosteron stał się pewnym miernikiem męskości wśród prawicy w Stanach.

Testosterone has become a certain measure of masculinity among the right wing in the United States.

Low T czyli niski poziom testosteronu.

Low T means low testosterone levels.

To jest teraz dosłownie obelga.

This is literally an insult now.

Skierowana wobec mężczyzn popierających równość płci.

Directed towards men supporting gender equality.

Czyli liberalne idee.

So, liberal ideas.

Z automatu takich ludzi określa się właśnie jako low T.

Such people are automatically referred to as low T.

To się przewija na antenach amerykańskich programów publicystycznych.

This is being discussed on American news programs.

Jest to taka desperacka próba ośmieszenia i zdyskredytowania osób myślących inaczej.

It is a desperate attempt to ridicule and discredit those who think differently.

Politycznych przeciwników itd.

Political opponents, etc.

Wtedy gdy nie ma już racjonalnych argumentów.

When there are no more rational arguments left.

Sięgamy po low T.

We reach for low T.

Oczywiście jak to w gospodarce wolnorynkowej.

Of course, as it is in a free market economy.

Wokół tego wyrósł już niezły biznes.

A pretty good business has already grown around this.

Zaczęły licznie pojawiać się firmy, które zarabiają na sprzedaży produktów i suplementów diety.

Companies that make money from selling products and dietary supplements have started to appear in large numbers.

Mających zwiększyć poziom testosteronu w organizmie.

Aiming to increase the level of testosterone in the body.

Teoria jest tak kompletnie nieprawdziwa, że aż boli.

The theory is so completely untrue that it actually hurts.

Bo realne badania naukowe pokazują coś zupełnie innego.

Because real scientific research shows something completely different.

Niski poziom testosteronu w męskich ciałach może mieć związek z czynnikami środowiskowymi.

Low testosterone levels in male bodies may be related to environmental factors.

Jak obecność zanieczyszczenia w powietrzu.

Like the presence of pollution in the air.

Jak kiepska jakość jedzenia.

What poor quality of food.

Ale na pewno nie z politycznymi poglądami czy równością płci.

But definitely not with political views or gender equality.

Co więcej wysoki wskaźnik u mężczyzny ma swoje ciemne strony.

Moreover, a high level in men has its dark sides.

Mężczyźni tacy mają niższy poziom skłonności do autorefleksji.

Such men have a lower tendency for self-reflection.

I częściej reagują impulsywnie w różnych sytuacjach.

And they react impulsively more often in various situations.

Są też zdecydowanie częściej sprawcami przemocy domowej.

They are definitely more often perpetrators of domestic violence.

Opowiadam wam o tym przypadku po to aby pokazać szerszy klimat panujący w Stanach Przedwojowych.

I am telling you about this case in order to show the broader atmosphere prevailing in the Pre-War States.

Oczywiście, że to jest tylko jeden z wybiórczych przykładów.

Of course, this is just one of the selective examples.

Ale jest też wyjątkowo obrazowy.

But it is also exceptionally vivid.

Zobaczcie, że każda teoria spiskowa o charakterze propagandowym publikowana przez kogoś

"See that every conspiracy theory of a propagandist nature published by someone..."

może być groźna na tyle na ile ten ktoś jest popularny i na ile dużo zasięgi ma wśród odbiorców w internecie.

It can be dangerous to the extent that the person is popular and has a significant reach among audiences on the internet.

Jeżeli taki wpis czy komentarz publikuje człowiek, którego obserwuje 20 milionów ludzi w portalu X

If a person who is followed by 20 million people on platform X publishes such a post or comment.

i który dla wielu z tych ludzi jest autorytetem

and who is an authority for many of these people

to taka spiskowa teoria zaczyna żyć w świecie śląskim.

It's a conspiracy theory that begins to take hold in the Silesian world.

To znaczy, że ten człowiek nie ma żadnego lobby i ma oddziaływanie polityczne.

That means this man has no lobby and has political influence.

Tym bardziej, że obok na przykład takiego wpisu możemy przeczytać o tym jak to Musk wspiera Trumpa

Especially since next to such a post we can read about how Musk supports Trump.

albo jaką kwotę przelał na jego kampanię i tak dalej.

or what amount he transferred to his campaign and so on.

To jest bardzo silnie, bardzo jednostronnie ukierunkowane działanie polityczne.

This is a very strong, very one-sided political action.

Bardzo, bardzo celowe.

Very, very purposeful.

Według mnie kontrowersyjne poglądy Muska, które nie tylko obrażają kobiety

In my opinion, Musk's controversial views not only offend women.

ale także promują szkodliwe stereotypy na temat mężczyzn

but also promote harmful stereotypes about men

i tej toksycznej męskości

and this toxic masculinity

ta jego fascynacja testosteronem, politycznymi manipulacjami

his fascination with testosterone, political manipulation

i tą toksyczną wizją męskości

and this toxic vision of masculinity

prowadzi do tego, że staje się on coraz bardziej odizolowany od rzeczywistości

leads to him becoming increasingly isolated from reality

i odpowiedzialności jako osoba publiczna

and responsibility as a public person

i właściciel jednej z największych platform społecznościowych na świecie.

and the owner of one of the largest social media platforms in the world.

Ale w przypadku tego człowieka nic absolutnie mi nie zdziwi.

But in the case of this man, absolutely nothing will surprise me.

Moje jego poglądy zależą nie od przekonań

His views depend not on beliefs.

ale od pieniędzy i strefy wpływów.

but from money and spheres of influence.

Warto wiedzieć i pamiętać, że

It is worth knowing and remembering that

kilka lat temu Elon Musk publicznie opowiadał się za wartościami lewicowymi

A few years ago, Elon Musk publicly advocated for leftist values.

i gotów był wspierać zdecydowanie bardziej liberalne inicjatywy.

and was ready to support much more liberal initiatives.

Zmiana życiowego frontu czy politycznej filozofii

Change of life front or political philosophy

przyszła mu bardzo łatwo

it came to him very easily

i na pewno nie jest podyktowana własnymi przemyśleniami.

and it is certainly not dictated by one's own thoughts.

Kończąc ten wątek migrujemy ze Stanów do Paryża

Finishing this thread, we are migrating from the States to Paris.

a dalej do Ugandy i Kenii.

and further to Uganda and Kenya.

O co chodzi?

What's it about?

Muszę wrócić do tematu młodostwa sportsmenki

I need to return to the topic of the athlete's youth.

Rebeki Cheptegei.

Rebeki Cheptegei.

Bo to jest her historia, która bardzo mocno mnie zabolała, przyznaję.

Because this is her story, which has hurt me very much, I admit.

Sportsmenka była ugandyjską biegaczką przełajową i długodystansową.

The athlete was a Ugandan cross-country and long-distance runner.

Była także udział w maratonach.

There was also participation in marathons.

W historii ugandyjskiego sportu zapisała się wielokrotnie.

It has been recorded multiple times in the history of Ugandan sports.

Reprezentowała swój kraj na wielu mistrzostwach świata

She represented her country in many world championships.

począwszy od 2010 roku.

starting from 2010.

Tych imprez było naprawdę dużo.

There were really a lot of those events.

Występowała między innymi na mistrzostwach świata,

She participated, among other events, in the world championships.

w biegach górskich i przełajowych,

in mountain and cross-country running,

no i na mistrzostwach świata w lekkiej atletyce oczywiście.

Well, at the world championships in athletics, of course.

Lista jej sukcesów i osiągnięć jest ogromna.

Her list of successes and accomplishments is vast.

Wymienię tylko kilka najważniejszych momentów z jej sportowej kariery,

I will mention only a few of the most important moments from her sports career.

bo uważam, że zwyczajnie na to zasłużyła.

because I believe she simply deserves it.

Więc na pewno mieliśmy zwycięstwo w maratonie w Padwie w 2022 roku

So we definitely had a victory in the marathon in Padua in 2022.

i zajęcie drugiego miejsca w biegu na 10 000 metrów

and taking second place in the 10,000 meters race.

na mistrzostwach Ugandy w Kampali.

at the championships in Uganda in Kampala.

To było w tym samym roku.

It was in the same year.

I także w tym roku.

And also this year.

Czyli w 2022 ustanowiła rekord Ugandy w maratonie

So in 2022 she set the Ugandan record in the marathon.

z czasem 2 godziny 22 minuty 47 sekund

with a time of 2 hours 22 minutes 47 seconds

i wygrała przełożone mistrzostwa świata w biegach górskich i przełajowych

and won the European championships in mountain running and cross-country running.

z roku 2021.

from the year 2021.

Ta impreza miała miejsce w Chiang Mai w Tajlandii.

This event took place in Chiang Mai, Thailand.

Te pasma sukcesów stały się dla niej niezwykłą trampoliną

These successes became an extraordinary springboard for her.

do szerokiego świata sportu

to the wide world of sports

i dały jej kwalifikacje, aby reprezentować Ugandę

and gave her the qualifications to represent Uganda

na letnich igrzyskach olimpijskich w Paryżu,

at the Summer Olympic Games in Paris,

które zakończyły się niedawno.

which recently came to an end.

Reprezentowała ona Ugandę w maratonie kobiet.

She represented Uganda in the women's marathon.

Tym razem bez jakichś większych sukcesów,

This time without any major successes,

bo zajęła miejsce 44.

because she took 44th place.

Ale już sam udział w tak znaczącej imprezie

But just taking part in such a significant event

to było naprawdę duże wyróżnienie.

It was truly a great honor.

Ten maraton odbył się dokładnie 11 sierpnia.

The marathon took place on August 11th.

Kobiecy maraton kończył te igrzyska olimpijskie.

The women's marathon concluded these Olympic Games.

To był właściwie ostatni dzień zmagań olimpijczyków i olimpijek.

It was actually the last day of the struggles for the Olympic athletes.

Po zakończeniu imprezy Rebeka wróciła do Afryki.

After the party ended, Rebecca returned to Africa.

Konkretnie do swojego domu w zachodniej części Kenii

Specifically to my house in the western part of Kenya.

w miejscowości Ndebes.

in the village of Ndebes.

To jest hrabstwo Transnzoya,

This is the Transnzoya County.

sąsiadujące z Ugandą.

neighboring Uganda.

Naprawdę jest bardzo, bardzo blisko do granicy.

It is really very, very close to the border.

Dlaczego mieszkała właśnie tam?

Why did she live there?

Ano dlatego, że to jest miejsce położone bardzo blisko

Well, that's because it's a place located very close.

dużych profesjonalnych ośrodków sportowych dla lekkoatletek.

large professional sports centers for female athletes.

Do serii zaplanowanych treningów poolimpijskich

For the series of planned post-Olympic trainings.

niestety już nie doczekała,

unfortunately didn't live to see it,

bo Rebeka Chaptegray została zaatakowana we własnym domu

because Rebekah Chaptegray was attacked in her own home

na oczach swoich córek przez obecnego,

in front of her daughters by the current,

a może już byłego partnera, tego do końca nie wiadomo,

or maybe an ex-partner, that's not entirely clear.

Dicksona Ndiemi Marangracza.

Dicksona Ndiemi Marangracza.

Motywem działania tego mężczyzny

The motive behind this man's actions.

miała być właśnie owa posiadłość sportsmenki w Kenii,

it was supposed to be that very property of the athlete in Kenya,

którą niedawno zakupiła i do której on rościł sobie jakieś prawa.

which she recently purchased and to which he claimed some rights.

Para najprawdopodobniej rozstała się niedawno,

The couple has most likely recently broken up,

ale tak jak mówiłem nie ma tutaj do końca pewności,

but as I said, there is not complete certainty here,

według relacji.

according to reports.

Według relacji kenijskich gazet mężczyzna zakradł się do jej domu,

According to reports from Kenyan newspapers, the man sneaked into her house,

czyli nie mieszkali już razem,

so they no longer lived together,

gdy wraz z córkami była w kościele.

when she was at church with her daughters.

Przyniósł ze sobą 5 litrów benzyny i zaczaił się.

He brought 5 liters of gasoline with him and lay in wait.

Po jej powrocie do domu doszło do kłótni.

After her return home, an argument occurred.

W pewnym momencie mężczyzna oblał ją benzyną,

At one point, the man poured gasoline on her,

a następnie podpalił.

and then he set it on fire.

Doznała poparzeń obejmujących 80% powierzchni ciała

She suffered burns covering 80% of her body surface.

i w stanie krytycznym trafiła do szpitala.

and she was admitted to the hospital in critical condition.

Niestety zmarła wskutek odniesionych obrażeń po 4 dniach.

Unfortunately, she died as a result of her injuries after 4 days.

Agresor również poniósł śmierć w wyniku tego ataku,

The aggressor also died as a result of this attack,

choć z początku wydawało się, że tak się to nie zakończy,

though at first it seemed that it wouldn't end like that,

że zakończy się inaczej,

that it will end differently,

bo jego uszczerbek w wyniku tego ataku

because his injury as a result of this attack

oceniono na około 30% powierzchni ciała,

assessed at about 30% of the body surface,

więc znacznie mniej.

so much less.

Mówię o tym przypadku dlatego,

I am mentioning this case because,

że on pokazuje nam szerszy problem afrykański.

that he shows us a broader African issue.

Rebecca Chaptegei nie jest pierwszą i jedyną

Rebecca Chaptegei is not the first and only one.

zamordowaną sportsmenką w Afryce.

murdered athlete in Africa.

W 2021 roku Agnes Djebet-Triop,

In 2021, Agnes Djebet-Triop,

inna kenijska biegaczka, także długodystansowa

another Kenyan runner, also a long-distance runner

i także rekordziska świata i olimpijka z Tokio,

and also a world record holder and Olympian from Tokyo,

została zasztyletowana we własnym domu.

she was stabbed to death in her own home.

O spowodowanie jej śmierci został oskarżony mąż.

Her husband was accused of causing her death.

Proces z tego co mi wiadomo trwa

The process, as far as I know, is ongoing.

i po tych kilku latach nie przyniósł żadnego efektu

And after these few years, he yielded no results.

i pewnie nieprędko doczeka się finału.

and it probably won't wait long for a finale.

Wyliczać można dalej.

One can continue to calculate.

W 2022 roku urodzona w Kenii startująca dla Bahrajno

In 2022, born in Kenya, competing for Bahrain.

Damaris Muete Mutua została uduszona.

Damaris Muete Mutua was strangled.

I znów zbrodnia ma charakter rodzinny czy domowy,

And again, the crime has a familial or domestic character.

bo jej partner ukrywa się i do dziś jest poszukiwany,

because her partner is in hiding and is still wanted today,

a to najprawdopodobniej on stoi za tą zbrodnią.

he is most likely behind this crime.

Te dwa zabójstwa, o których opowiedziałem,

The two murders I told you about,

te wcześniejsze zabójstwa wywołały fale protestów

The earlier murders sparked waves of protests.

mających zwrócić uwagę na liczbę podobnych przypadków

having drawn attention to the number of similar cases

w kilku innych afrykańskich krajach.

in several other African countries.

Nie przeszły jednak zbyt dużym echem.

However, they did not make much of an impact.

To znaczy w Europie w ogóle nie słyszeliśmy o tych wydarzeniach

That means we haven't heard about these events in Europe at all.

albo prawie w ogóle.

or almost not at all.

Może ktoś natknął się na jakąś notkę.

Maybe someone came across some note.

Ale bardziej niepokojące jest to, że w rodzimych krajach

But what is more concerning is that in the home countries

sportsmenek te protesty także do niczego nie doprowadziły.

These protests by athletes also led to nothing.

A to dlatego, że władze wolą zajmować się utrzymywaniem

This is because the authorities prefer to focus on maintenance.

wojskowych hund lub parawojskowych reżimów

military hounds or paramilitary regimes

i fałszować wybory niż walczyć z przestępczością.

It's easier to falsify elections than to fight crime.

Najtrudniejsza sytuacja pod tym względem jest zwłaszcza

The most difficult situation in this regard is especially

w Kenii, Nigerii, Ugandzie i w RPA, gdzie męska przemoc

in Kenya, Nigeria, Uganda, and South Africa, where male violence

wobec kobiet prowadzi wyjątkowo często do zabójstw.

towards women often leads to murder.

Cały świat śledził proces, możecie go pamiętać,

The whole world was watching the trial, you might remember it,

południowoafrykańskiego biegacza, gwiazdy paraolimpizmu

South African runner, star of the Paralympics

Oscara Pistoriusa, który został skazany i osadzony

Oscar Pistorius, who was convicted and imprisoned.

w więzieniu za zastrzelnię swojej narzeczonej,

in prison for shooting his fiancée,

którą to rzekomo miał pomylić z włamywaczem.

which he allegedly mistook for a burglar.

Tłumaczenie marne, ale wiecie, to jest jedna z setek

The translation is poor, but you know, it's one of hundreds.

albo tysięcy spraw i mówiono o niej tylko dlatego,

or thousands of matters, and it was only mentioned because of that,

że gość był rozpoznawalnym sportowcem.

that the guest was a recognizable athlete.

Anonimowe kobiety i ich anonimowi oprawcy są już

Anonymous women and their anonymous tormentors are already

kompletnie poza zainteresowaniem mediów, władzy,

completely outside the interest of the media, the authorities,

i opinii społecznej również.

and public opinion as well.

Ta zbrodnia miała miejsce w walentynki 2013 roku,

This crime took place on Valentine's Day in 2013.

mówię tutaj o zbrodni Pistoriusa.

I'm talking here about the Pistorius crime.

Sprawy analizowano wówczas dokładnie i publikowano

The matters were then analyzed thoroughly and published.

o niej dosłownie wszystko.

Everything about her.

Świat poznał rozkład łazienki ofiary, jej domu,

The world learned about the layout of the victim's bathroom, her house,

mogliśmy zobaczyć drzwi, przez które morderca oddał

We could see the door through which the murderer exited.

cztery strzały do swojej narzeczonej, myląc ją rzekomo

four shots at his fiancée, allegedly mistaking her

z włamywaczem. W ogóle w tamtym czasie w RPA,

with a burglar. At that time in South Africa,

w najwyżej rozwiniętym afrykańskim kraju,

in the most developed African country,

przynajmniej tak mówią wszystkie gospodarcze wskaźniki,

at least that's what all the economic indicators say,

ofiarom śmiertelną przemocy domowej padało w tamtym czasie

Victims of deadly domestic violence were falling at that time.

ponad tysiąc kobiet rocznie. Biegacz na początku bieżącego

over a thousand women annually. The runner at the beginning of this year

roku wyszedł z więzienia. Sprawa miała być przełomem,

he was released from prison. The case was supposed to be a breakthrough,

ale w ciągu dekady liczba kobietobójstw w RPA

but over the decade the number of femicides in South Africa

wcale nie spadła. Wręcz przeciwnie, jest dwukrotnie wyższa.

It hasn't fallen at all. On the contrary, it is twice as high.

Kobieta ginie przeciętnie w RPA co cztery godziny,

A woman dies on average every four hours in South Africa,

a za połowę tych przypadków, czyli za połowę morderstw,

and for half of these cases, that is, for half of the murders,

odpowiadają bliscy mężczyźni, partnerzy mężowie.

Close men, partners, husbands respond.

I to są tylko dane dotyczące Republiki Południowej Afryki,

And these are just data concerning the Republic of South Africa,

a te dotyczące całego czarnego rządu dosłownie porażają.

And those concerning the entire black government are literally shocking.

Dotarłem do raportu ONZ ogłoszonego na początku

I reached the UN report announced at the beginning.

dwudziestego trzeciego roku o kobietobójstwach właśnie,

on the twenty-third year about femicides just,

czyli on dotyczył roku dwudziestego drugiego,

so it concerned the year twenty-two,

to znaczy okres badania to był rok dwa tysiące dwudziesty drugi.

That means the study period was the year twenty twenty-two.

I z tego raportu wynika, że w całej Afryce zginęło

And this report indicates that people have died throughout Africa.

z rąk zazwyczaj najbliższych mężczyzn ponad dwadzieścia tysięcy kobiet.

from the hands of usually the closest men, more than twenty thousand women.

Przy czym autorzy zestawienia zastrzegają,

The authors of the compilation reserve the right,

że te dane są niekompletne i znacznie zaniżone,

that this data is incomplete and significantly underestimated,

a faktyczna skala tych tragedii i zabójczego mizoginizmu

the actual scale of these tragedies and murderous misogyny

na kontynencie jest co najmniej kilkukrotnie większa.

On the continent, it is at least several times greater.

Po prostu dotarcie, dowiedzenie się w ogóle o wszystkich przypadkach

Just getting there, finding out about all the cases at all.

i zebranie ich jest właściwie niewykonalne.

And collecting them is actually impossible.

Służby, policja niechętnie uwielbiają,

Services, the police are reluctant to love.

niechętnie udostępniają tego typu informacje.

They are reluctant to share this type of information.

W dwudziestym drugim roku mieliśmy jeszcze dodatkowo pandemię

In the twenty-second year, we also had the pandemic.

i towarzyszące jej ograniczenia, kryzys, niepewność.

and the accompanying limitations, crisis, uncertainty.

To wszystko nałożyło się na pewno na tradycyjną dyskryminację kobiet

All of this has certainly compounded the traditional discrimination against women.

i te ponure statystyki mogły jeszcze pogłębić.

And these grim statistics could have deepened even further.

Najsmutniejsze jest to, że do tej rodzinnej męskiej dyskryminacji

The saddest thing is that this familial male discrimination

dopisuje się także ta olewczość organów ścigania

This negligence of law enforcement agencies is also being added.

i wymiaru sprawiedliwości w tych krajach.

and the judiciary in these countries.

Żadne ze służb nie są zbyt rychliwe w ściganiu brutalnym,

None of the services are too eager to pursue brutality.

chodzi o to, że państwa afrykańskie,

it's about African countries,

które teoretycznie są stronami konwencji ONZ,

which theoretically are parties to the UN convention,

wszystkich konwencji mówiących o zakazie przemocy,

all conventions prohibiting violence,

o piętnowaniu najcięższych przestępstw,

on denouncing the most serious crimes,

one również przenoszą te przepisy na swoje krajowe regulacje.

They also incorporate these regulations into their national legislation.

Jednak główne wyzwanie stanowi ich skuteczne egzekwowanie,

However, the main challenge is their effective enforcement.

nie teoretyczne przedstawienie.

not a theoretical representation.

Ściganie sprawców jest opieszałe lub w ogóle nie ma miejsca,

The pursuit of perpetrators is slow or does not take place at all.

a w unikaniu odpowiedzialności pomagają oczywiście

and avoiding responsibility is of course helped by

pieniądze, korupcja, urzędników, sędziów, funkcjonariuszy.

money, corruption, officials, judges, officers.

Co z tego, że procedury i zapisy są i że w oczach ONZ wszystko jest cacy?

What difference does it make that there are procedures and records, and that everything looks good in the eyes of the UN?

Dane na temat przemocy są zbierane niesystematycznie,

Data on violence is collected unsystematically,

a obowiązek ten często spada na organizacje wspierające kobiety,

and this obligation often falls on organizations that support women,

czyli wszystkie organizacje pozarządowe.

so all non-governmental organizations.

Przykładem może być Telefon Zaufania,

An example could be the Helpline,

jednej z kenijskich organizacji,

one of the Kenyan organizations,

która odbiera średnio 150 połączeń dziennie.

which receives an average of 150 calls per day.

Tak naprawdę cały ciężar pracy spada na kobiety

In reality, the entire burden of work falls on women.

walczące z przemocą w sposób pozasystemowy,

fighting against violence in a non-systemic way,

czyli na członkini organizacji pozarządowych i innych zrzeszeń.

that is, for a member of non-governmental organizations and other associations.

Te kobiety wskazują na problemy głęboko zakorzenione,

These women point to deeply rooted problems,

na to jak postrzegana jest ich rola w społeczeństwie

on how their role in society is perceived

i jak mężczyźni widzą przysługujące im prawa.

And how men view the rights granted to them.

Zbyt często, także w LPA,

Too often, also in the LPA,

traktowane są po prostu jako własność mężczyzny,

they are simply treated as the property of a man,

zarówno one jak i jej dzieci.

both she and her children.

Postrzegane są jako przedmioty, którymi można dowolnie dysponować.

They are perceived as objects that can be freely disposed of.

Przemoc w rodzinach uchodzi za sprawę,

Domestic violence is considered a matter,

sprawę prywatną, absolutnie niepubliczną,

a private matter, absolutely non-public,

co umacnia powszechny mizoginizm i nierówność na rynku pracy również,

what reinforces widespread misogyny and inequality in the job market as well,

bo premiowani i doceniani są tylko mężczyźni,

because only men are rewarded and appreciated,

bo oni są niezawodni, bo są rzetelni itd.

because they are reliable, because they are trustworthy, etc.

W Republice Południowej Afryki dodatkowo wpływ ma także

In the Republic of South Africa, there are also additional influences.

dziedzictwo apartheidu, czyli brutalnego systemu,

the legacy of apartheid, that is, a brutal system,

który ukształtował kilka pokoleń ludzi tam żyjących.

which shaped several generations of people living there.

Ale o ile w LPA może to być jedna z przyczyn,

But while in LPA this may be one of the reasons,

o tyle w Kenii, gdzie apartheidu nie było,

to the extent that in Kenya, where there was no apartheid,

nie można tego już tłumaczyć w ten sposób,

it can no longer be translated that way,

a jednak co trzecia kobieta, przyznaję,

yet every third woman, I admit,

że doświadczyła przemocy fizycznej w tym kraju.

that she experienced physical violence in this country.

I to jest skala szokująca.

And this is a shocking scale.

Przecież kobietobójstwo w Kenii to jest wierzchołek góry,

After all, femicide in Kenya is just the tip of the iceberg.

ale to nie koniec problemów.

but this is not the end of problems.

Systematycznie wzrasta tam liczba przymusowych małżeństw

There is a systematic increase in the number of forced marriages there.

zawieranych przez dzieci.

made by children.

Bardzo powszechne są relacje świadków mówiące o okaleczaniu narządów płciowych dziewczynek,

Very common are witness accounts describing the mutilation of girls' genitalia.

a także o pobiciach, molestowaniach kobiet dorosłych.

and also about beatings and harassment of adult women.

Styczniowe protesty, te o których już wspominałem,

The January protests, the ones I have already mentioned,

one rozlały się na kilka krajów afrykańskich,

they spread to several African countries,

ale w samej Kenii były największe w historii tego kraju.

but in Kenya itself were the largest in the history of this country.

Prezydent William Ruto nie zajął stanowiska w ogóle,

President William Ruto has not taken a position at all.

a jego rząd oskarżony o bezczynność

and his government accused of inaction

ograniczył się do udostępnienia numeru alarmowego do zgłaszania sprawców.

He limited himself to providing an emergency number for reporting offenders.

To jednak niewystarczające działanie.

However, this is insufficient action.

Potrzebna jest zmiana podejścia policji,

A change in the police's approach is needed.

wymiaru sprawiedliwości,

justice,

zdominowanych absolutnie przez mężczyzn.

absolutely dominated by men.

Kobiety w tego typu służbach w ogóle nie pracują.

Women do not work at all in this type of service.

Więc co da telefon alarmowy?

So what does the emergency phone do?

Nawet jeżeli sprawy tam są zgłaszane,

Even if the matters are reported there,

no to po prostu nie dostają żadnego dalszego biegu.

So they simply don't get any further run.

Niestety żadnych pozytywnych zmian na horyzoncie w Kenii nie widać.

Unfortunately, there are no positive changes on the horizon in Kenya.

Organizacja Społeczna i Pomoc Państwa

Social Organization and State Assistance

szczególnie kuleje tam, ale i w innych afrykańskich młodych państwach,

it particularly limps there, but also in other young African states,

które mają kolonialną przeszłość.

which have a colonial past.

Przypomnę, że od

I would like to remind you that from

1895 do 1963 roku

from 1895 to 1963

obszar, który później stał się współczesną Kenią,

the area that later became modern Kenya,

znajdował się pod brytyjskimi rządami kolonialnymi

it was under British colonial rule

i był częścią brytyjskiej Afryki Wschodniej,

and was part of British East Africa,

czego skutki odczuwalne są do dziś.

the effects of which are felt to this day.

Ale jak już jesteśmy przy wątku kolonialnym,

But since we are already on the colonial topic,

to troszkę z innej beczki wrócę na chwilę do Tazmanii

That's a bit off-topic; I'll return to Tasmania for a moment.

i do wątków po części także kolonialnych,

and to threads partly also colonial,

czyli do zamkniętej i oprotestowanej wystawy,

that is to the closed and protested exhibition,

Lady's Lunch autorstwa Kirszy Kaszele.

Lady's Lunch by Kirsza Kaszele.

Gdy opowiadałem wam o tym temacie poprzednim razem,

When I talked to you about this topic last time,

czyli gdzieś w okolicach maja, czerwca tego roku,

so somewhere around May, June of this year,

to sprawa wyglądała tak, że zakaz wstępu dla mężczyzn na tą wystawę

the situation looked like this, that there was a ban on men entering this exhibition

został uznany przez australijski sąd za dyskryminację

was recognized by the Australian court as discrimination

i autorka postanowiła wystawę zamknąć,

and the author decided to close the exhibition,

aby nie wykonywać wprost zalecenia sądu

in order not to directly follow the court's recommendations

i nie wpuszczać na jej teren mężczyzn,

and not to let men into her territory,

tak jak było to założone od początku.

just as it was intended from the beginning.

No i postanowiła także odwołać się,

And she also decided to appeal,

czyli wystąpić dalej na drogę sądową.

that is to proceed further with legal action.

To był ten moment na mniej więcej koniec maja

It was that moment around the end of May.

i wtedy taką wiedzę posiadaliśmy.

And then we had such knowledge.

Od tego czasu, jeżeli chodzi o sam proces sądowy,

Since then, regarding the court process itself,

nic się nie zmieniło.

nothing has changed.

Sprawa nie posunęła się do przodu,

The matter has not progressed.

nie zapadł żaden wyrok i tak dalej.

No verdict has been reached and so on.

Natomiast doszło do szeregu reakcji i wydarzeń,

However, there were a series of reactions and events,

które odzwierciedlają zarówno kontrowersje wokół całej sprawy,

that reflect both the controversies surrounding the entire case,

ale i twórczą determinację,

but also creative determination,

jak i autorki tej wystawy.

as well as the authors of this exhibition.

No bo co się stało?

What happened?

Sama wystawa wywołała głośną debatę w społeczności

The exhibition itself sparked a heated debate in the community.

i w mojej ocenie jednak sprowokowała do pewnej refleksji

In my opinion, however, it provoked some reflection.

nad rolą sztuki we współczesnych społeczeństwach

on the role of art in contemporary societies

uświadomionych już w kwestii segregacji płciowej.

aware already of gender segregation.

No ale co się wydarzyło?

But what happened?

Co warto odnotować?

What is worth noting?

Otóż po zamknięciu Ladies' Lounge

Well, after the closure of the Ladies' Lounge

wystawę przeniesiono na prośbę

the exhibition was moved at the request

do innej przestrzeni,

to another space,

a mianowicie do nowo powstałej

namely to the newly established

toalety damskiej w Mona,

women's restroom in Mona,

co było nawiązaniem do pionierskich działań

what was a reference to pioneering efforts

galeryjnych z lat 80.

gallery from the 80s.

To po pierwsze.

That's the first thing.

Ale wystawa, choć zmieniona,

But the exhibition, although changed,

ograniczona znacząco,

significantly limited,

to dalej wywoływała kontrowersje

it still caused controversy

i zainteresowanie,

and interest,

no i uchylała się niejako od decyzji sądu.

"and she was kind of avoiding the court's decision."

No bo tak, nakazano udostępnienie przestrzeni

Well, it was ordered to provide the space.

dla mężczyzn,

for men,

taka była otwarta dla wszystkich,

it was open to everyone,

okej, ale jak to zrobić, gdy

Okay, but how to do it when

sama wystawa znalazła się w damskiej toalecie?

The exhibition ended up in the women's restroom?

No to mamy wyjątkowo zmyślny fikołek,

Well, we have an exceptionally clever tumble.

niczym bokserski unik.

like a boxing dodge.

Czy to była tylko prowokacja

Was it just a provocation?

i sensacja?

And the sensation?

Oczywiście, że w dużej mierze tak.

Of course, to a large extent yes.

I ja też tak to odbieram.

I feel the same way.

I tak ocenili to krytycy.

And this is how the critics evaluated it.

Ale czy to wyklucza też przekaz artystyczny,

But does it also exclude artistic expression?

który za tym może stać?

Who could be behind this?

No, moim zdaniem nie wyklucza.

No, in my opinion, it does not exclude.

Nadal można tę koncepcję Ladies' Lounge

The Ladies' Lounge concept can still be applied.

rozwijać, choćby w takiej formie,

develop, even in such a form,

a nawet w formie performatywnej.

even in a performative form.

I tego Cachele oraz Mona

And this Cachele and Mona.

bardzo bronią.

very much defend.

Bo posunęli się nawet dalej

Because they have gone even further.

i pomimo krytyki swoich działań,

and despite the criticism of their actions,

walkę nadal kontynuują.

they continue the fight.

Powołują się właśnie na akt performatywny.

They are referring to the performative act.

Autorka zuchwale zaproponowała,

The author boldly suggested,

że mężczyźni mogliby być

that men could be

wpuszczani do wystawy, na wystawę,

admitted to the exhibition, to the exhibition,

na przykład w określone dni,

for example on specific days,

by brać udział w tej wystawie,

to take part in this exhibition,

tak jak chce tego sąd, ale tylko po to,

as the court wishes, but only for that reason,

by wykonywali podczas tej wystawy

what they would do during this exhibition

określone czynności domowe,

specific household chores,

na przykład pranie, prasowanie itd.

for example laundry, ironing, etc.

Kobiety miałyby mieć w tym

Women would have it in this.

przedsięwzięciu także swój udział,

also participate in the undertaking,

swój wkład i mogłoby być to

your contribution and it could be

na przykład dostarczanie brudnego prania.

for example, delivering dirty laundry.

To już przyznacie bardzo śmiałe podejście

You will admit it's a very bold approach.

i pójście po bandzie,

and going to extremes,

no ale właściwie czemu nie?

Well, why not actually?

Jestem bardzo ciekaw, jak to potoczy się dalej

I am very curious how it will unfold further.

i jak bardzo przeciw galerii

and how much against the gallery

obróci się jeszcze cała nagromadzona

the whole accumulated will turn around again

niechęcia australijskiego świata artystycznego,

reluctance of the Australian artistic world,

który nie potrafi zaakceptować radykalnych

who cannot accept radical things

form tego typu ekspresji,

form of this type of expression,

ale bardziej nie potrafi

but he/she is not able to do more

też mierzyć się ze swoją

also confront your own

trudną historią pełną

a difficult history full of

klasowych, rasowych i płciowych

class, racial, and gender

udziałów. Ta dyskusja wciąż

shares. This discussion is still

za bardzo boli, może,

it hurts too much, maybe,

albo dotyka instytucji

or touches institutions

publicznych, które są skostniałe.

public ones that are rigid.

Zobaczymy, jak to wszystko

We'll see how it all goes.

się zakończy i gdzie w tym wszystkim

will end and where in all of this

zostanie przerzuta i wypluta wolność twórcza.

creative freedom will be tossed aside and spat out.

Zmierzając powoli do końca,

Slowly approaching the end,

zróbmy sobie jeszcze przystanek

let's make another stop

o nazwie Sztuka Feminizmu

entitled The Art of Feminism

i przenieśmy się do Edynburga,

And let's move to Edinburgh,

gdzie w Galerii Narodowej otwarto

where it was opened in the National Gallery

kilka dni temu interesującą wystawę

a few days ago an interesting exhibition

zatytułowaną

titled

Art and Activism in the UK

Sztuka i aktywizm w Wielkiej Brytanii

1970-1990

1970-1990

a więc Kobiety na polu sztuki i aktywizmu

So women in the field of art and activism.

w latach 1970-1990.

in the years 1970-1990.

Bardzo żałuję,

I am very sorry.

że póki co nie mogę się tam wybrać.

that for now I can't go there.

Wystawa będzie otwarta

The exhibition will be open.

jeszcze dość długo, bo do stycznia

still quite a while, until January

25 roku, więc

25 years, so

trochę czasu jest. Jeśli ktoś z Was

there is a little time. If any of you

mógłby, planowałby

could, would plan

wypad do Szkocji, wybrać się,

trip to Scotland, to set off

to na pewno warto. Czego tak właściwie

It's definitely worth it. What exactly?

ta wystawa dotyka? Otóż

Does this exhibition touch on? Well,

z interesu od lat 70-tych

from the interest since the 1970s

do 90-tych, jak mówi sam tytuł,

to the 90s, as the title itself says,

na początku lat 70-tych

in the early 1970s

kobiety w Wielkiej Brytanii były

women in the United Kingdom were

obywatelkami właściwie

citizens properly

drugiej kategorii, z bardzo niewielkimi

second category, with very few

prawami. Kobieta nie mogła

the laws. The woman could not

na przykład kupić, ani posiadać nieruchomości,

for example, to buy or own real estate,

no chyba, że

unless

miała męskiego poręczyciela dla takiej

She had a male guarantor for such a thing.

transakcji. Nie istniały przepisy

transaction. There were no regulations

dotyczące równej płacy,

regarding equal pay,

praw macierzyńskich, ani jakiejkolwiek

mother's rights, nor any

ochrony przed dyskryminacją ze względu na płeć.

protection against discrimination based on gender.

Nie było schronisk dla ofiar,

There were no shelters for the victims,

przemocy domowej. Nie było

domestic violence. There wasn't

ośrodków kryzysowych dla ofiar

crisis centers for victims

gwałtu, ani ośrodków opiekuńczych dla dzieci.

of violence, nor of child welfare centers.

A co gorsza, jeśli

And what's worse, if

kobiety pochodziły z mniejszości

The women came from a minority.

etnicznych lub były reprezentantkami

ethnic or were representatives

klasy pracującej, wówczas

working class, then

poziom dyskryminacji

level of discrimination

po prostu bił o górną skalę.

he just hit the upper limit.

W takim klimacie trudno się dziwić,

In such a climate, it's hard to be surprised,

że dzieła ówczesnych

that the works of that time

artystek, a nawet artystek historycznych,

female artists, and even historical female artists,

które jakkolwiek

which anyway

odnosiłyby się do kobiet

they would relate to women

w swoich pracach, no rzadko

in his/her works, well rarely

pojawiały się w galeriach i instytucjach kulturalnych.

they appeared in galleries and cultural institutions.

Tym bardziej wielkie brawa dla

All the more, great applause for

organizatorów tej

organizers of this

aktualnej wystawy i dla pani

current exhibition and for you

kuratorki, pani Katarzyny Kosmali,

curator, Ms. Katarzyna Kosmala,

która na co dzień pracuje w katedrze

who works daily at the cathedral

współczesnych mediów i sztuk wizualnych

contemporary media and visual arts

na Uniwersytecie w Zachodniej Szkocji.

at the University of West Scotland.

To taki

It's such a

miły polski akcent przy okazji.

Nice Polish accent, by the way.

Ale brawa należą się za

But applause is due for

odnalezienie aż tylu prac oraz ich

finding so many works and their

przygotowanie, opisanie,

preparation, describing

jednym słowem ogarnięcie tak dużego

In a word, managing something so large

i zapomnianego trochę dorobku

and a somewhat forgotten body of work

ja tej wystawy nie widziałem.

I haven't seen this exhibition.

Nie mogę podzielić się z wami osobistymi

I can't share personal things with you.

wrażeniami. Znam jedynie opinie,

impressions. I only know opinions,

relacje, widziałem zdjęcia

relations, I saw the photos

i znam przynajmniej

and I know at least

część z tych prac, bo ten temat

part of this work, because this topic

mnie interesuje już od jakiegoś czasu.

I have been interested in it for some time now.

Pozwólcie, że trochę o tej wystawie opowiem.

Let me tell you a bit about this exhibition.

Raczej o tym, co na niej się znajduje

Rather about what is on it.

i dlaczego to jest ważne dla rozwoju

And why is it important for development?

feminizmu. A więc mamy

feminism. So we have

lata 70. i 80.,

the 70s and 80s,

czyli dwie dekady brytyjskiej

so two decades of British

sztuki kobiet ujęte w kategoriach

The arts of women categorized.

aktywizmu, w kategoriach

activism, in categories

protestu i gniewu wobec

protest and anger towards

społecznych niesprawiedliwości,

social injustice,

które kobiet w tamtym czasie dotykały.

which women were affected at that time.

W ogóle to jest wystawa objazdowa

It is, in fact, a traveling exhibition.

zorganizowana przez słynną londyńską

organized by the famous London

galerię

gallery

Tate Britain, a obecnie

Tate Britain, and currently

akurat ta wystawa

just this exhibition

prezentowana jest w Edynburgu.

It is presented in Edinburgh.

Jest taką wystawą objazdową. Całość

It is such a traveling exhibition. The whole thing.

zebranych materiałów twórczynie

the collected materials creators

i twórcy ujęli w ramach

and the creators framed it

chronologicznych. Zaczyna się

chronological. It starts

od Narodowej Konferencji Wyzwolenia

from the National Liberation Conference

Kobiet w 1970 roku,

Women in 1970.

konferencja ta miała na celu

the conference aimed to

zjednoczenie feministycznych aktywistek

unification of feminist activists

całego środowiska, w celu

the entire environment, in order to

opracowania wspólnego spojrzenia

development of a common perspective

politycznego i wypracowania

political and development

jakiegoś wspólnego manifestu

some common manifesto

i to w ogóle było bardzo ważne wydarzenie

And it was a very important event overall.

w kontekście

in the context of

rozwoju brytyjskiego

British development

feminizmu i do tego tematu

feminism and this topic

na pewno będę chciał powrócić w osobnym

I will definitely want to return in person.

odcinku, bo on jest bardzo szeroki.

section, because it is very wide.

Co do samych prac, to zgromadzono

As for the actual works, they have been gathered.

bardzo liczne dzieła od ważnych

very numerous works from important

artystek, które tworzyły

female artists who created

polityczne dzieła sztuki, opowiadając

political works of art, telling

przy tym historię ruchów

the history of the movements

feministycznych z tamtych lat.

feminist movements from those years.

Jednym z takich dzieł, bardzo wyróżniającym

One of such works, very distinctive.

się, jest praca zatytułowana

there is a job titled

Protest autorstwa londyńskiego

Protest by the Londoner

kolektywu twórczyń,

the collective of creators,

które nazywało się

which was called

Sea Red Woman's Workshop.

Sea Red Woman's Workshop.

Ta praca konkretnie datowana jest

This work is specifically dated.

na rok 1973,

for the year 1973,

czyli ten protest.

so this protest.

Rysunek przedstawia kobietę z czerwonymi włosami

The drawing depicts a woman with red hair.

i z zieloną twarzą,

and with a green face,

która wymiotuje obrazany

which is vomiting offended

obrazami opresji kobiet.

images of the oppression of women.

Te prace umieściłem kilka dni temu na moim profilu

I posted this work a few days ago on my profile.

na Instagramie, ale także

on Instagram, but also

kilka innych prac, możecie je sobie zobaczyć.

a few other works, you can take a look at them.

Czym w ogóle był ten kolektyw?

What was this collective anyway?

Otóż Sea Red Woman's Workshop

Indeed, Sea Red Woman's Workshop.

to była grupa feministek

it was a group of feminists

specjalizująca się w sitodruku

specializing in screen printing

w Londynie od mniej więcej

in London for about

roku 1973

the year 1973

aż do 1990.

until 1990.

Nadrzędnym celem tego kolektywu

The primary goal of this collective

oczywiście była walka z seksistowskim

of course there was a fight with sexism

przedstawieniem kobiet w kulturze

the portrayal of women in culture

i społecznej narracji.

and social narrative.

Kobiety w zamian proponowały coś zupełnie innego.

Women offered something completely different in return.

Proponowały prowokacyjne i prześmiewcze

They proposed provocative and mocking.

alternatywy, inne spojrzenie.

alternatives, another perspective.

Ten kolektyw

This collective

zrzeszał kobiety

he gathered women

z bardzo różnych środowisk,

from very different backgrounds,

o różnym statucie społecznym.

of different social status.

Nie było istotne wykształcenie

Education was not important.

czy zajmowane stanowisko.

is the occupied position.

Ważna była chęć zajęcia się kwestiami

It was important to be willing to address the issues.

seksualności, tożsamości i ucisku.

sexuality, identity, and oppression.

Używając humoru i mocnych grafik

Using humor and strong graphics

kobiety przedstawiały bardzo osobiste

women presented very personal

doświadczenia, własne

experiences, own

koleżany i podkreślały

girlfriend and emphasized

swoje własne zaangażowanie

your own commitment

w sprawy najistotniejsze społecznie

in the most socially important matters

z ich punktu widzenia. Była to swoista

from their point of view. It was a kind of

koalicja przeciwko mizoginii

coalition against misogyny

i niesprawiedliwości.

and injustices.

C-Red promowały szereg feministycznych

C-Red promoted a series of feminist...

spraw. Począwszy od prawy

Make. Starting from the right.

produkcyjnych, po walkę z rasizmem,

production, after the fight against racism,

z przemocą wobec kobiet,

with violence against women,

plakaty miały na celu wzbudzenie

The posters aimed to evoke.

świadomości i wzmocnienie ruchu kobiecego

awareness and strengthening of the women's movement

za pomocą bardzo jasnych,

with the help of very bright,

przekonujących przesłań.

persuasive messages.

Kolektyw w ogóle założony został

The collective was established at all.

studentki sztuki,

art students,

a ostatecznie rozrósł się do rozmiarów

and ultimately grew to sizes

około 40 członki.

about 40 members.

Początkowo działały one

Initially, they operated.

na skłocie w

in the squat in

Camedown Town, zanim przeniosły się do

Camedown Town, before they moved to

różnych lokalizacji w Londynie.

various locations in London.

Finansowanie ich działań pochodziło

Funding for their activities came from

z różnych źródeł, głównie to były darowizny,

from various sources, mainly it was from donations,

później zdarzały się również jakieś

later there were also some

państwowe granty, co to jest

state grants, what is it

dość ciekawe. Ale ciekawe jest

quite interesting. But it is interesting

również to, że struktura tej organizacji

also that the structure of this organization

była niehierarchiczna. Nie było

it was non-hierarchical. There was no

jednej osoby, która by tym zarządzała,

one person who would manage it,

nie było szefowej. I takie było też

There was no boss. And it was like that too.

podejście do kwestii finansowych.

approach to financial matters.

I to się jakoś sprawdziło, co pozwoliło

And it somehow worked out, which allowed

na wspólne generowanie i udoskonalanie

for joint generation and improvement

pomysłów przy użyciu różnych

ideas using different

technik, ale głównie sitodruku.

technician, but mainly screen printing.

I to

And this

te kobiety robiły naprawdę na szeroką skalę.

These women were really operating on a large scale.

Bo oprócz

Because besides

plakatów, Sea Red projektowała

posters, Sea Red was designed by

również kalendarze, pocztówki,

also calendars, postcards,

inne ilustracje, które

other illustrations that

poruszały kwestie feministyczne.

raised feminist issues.

I te wydrukowane produkty

And these printed products

były wykorzystywane również podczas

they were also used during

demonstracji. Rozdawano je

demonstration. They were being distributed

w centrach społecznościowych,

in community centers,

w różnych instytucjach edukacyjnych,

in various educational institutions,

w celu po prostu szerzenia postulatów

in order to simply spread the postulates

feministycznych. Plakaty pełniły

feminist. The posters served

wiele funkcji, od edukacji

many functions, from education

i podnoszenia świadomości,

and raising awareness,

po dekorowanie demonstracji,

after decorating the demonstration,

schronisk, różnych przestrzeni edukacyjnych,

shelter, various educational spaces,

nawet szkół. Cel nadrzędny

even schools. The overarching goal

zawsze był ten sam, aby

he was always the same, in order to

puścić szerzej

to widen

przesłanie solidarności i oporu kobiet.

a message of solidarity and resistance from women.

Nie ma właściwych badań społecznych

There are no proper social studies.

z tego okresu oczywiście, ale

from this period, of course, but

oddziaływanie tego kolektywu

the influence of this collective

na inne grupy społeczne musiało być

it had to be for other social groups

potężne, bo reakcje opinii

powerful, because of public opinion reactions

publicznej na prace warsztatu

public work on the workshop

były wyraźne,

there were clear,

były różne. Z jednej strony ich praca

there were various ones. On one hand, their work

została bardzo pozytywnie przyjęta przez

was very positively received by

scenę feministyczną i

the feminist scene and

społeczności bardziej postępowe,

more progressive communities,

no bo wiadomo, poruszały ważne kwestie

Well, it is known, they raised important issues.

w sposób też kreatywny,

in a creative way,

nowatorski. Z drugiej strony

innovative. On the other hand

reakcje były często wrogie i odzwierciedlały

reactions were often hostile and reflected

istniejące struktury patriarchalne.

existing patriarchal structures.

Grupa była wielokrotnie atakowana

The group was attacked multiple times.

przez na przykład

for example

Front Narodowy w tamtym czasie.

National Front at that time.

Uszkadzano ich środki transportu, uszkadzano

They damaged their means of transport, they damaged.

maszyny, oblewano pracę tuszem,

machines, work was coated with ink,

nawet sikano do skrzynek pocztowych,

they even urinated into the mailboxes,

zważano drzwi i przecinano

weighed the door and cut it

kable telefoniczne.

telephone cables.

Klasyczny, brutalny sabotaż.

Classic, brutal sabotage.

Tak bardzo przeszkadzało to

It was so annoying.

pewnie władzy, ale i różnym

certainly to the authorities, but also to various

grupom sympatyzującym z władzą,

groups sympathetic to the authorities,

że kobiety domagały się

that women demanded

równych szans,

equal opportunities,

domagały się widoczności kobiet, artystek

demanded visibility for women, female artists

i równej płacy.

and equal pay.

Siret pozostawił po sobie

Siret left behind.

spuściznę silnego i uporczywego

the legacy of the strong and persistent

protestu wizualnego,

visual protest,

graficznego i on nadal żyje

graphic and he is still alive

w dzisiejszych ruchach feministycznych

in today's feminist movements

i społecznych. Jak zapoznacie się

and social. How will you familiarize yourselves

z ich dorobkiem, z ich pracami,

with their accomplishments, with their works,

to dostrzeżecie pokłosie

you will notice the aftermath

tychże grafik, także

of those graphics, also

na współczesnych protestach, nie tylko w Wielkiej Brytanii.

at contemporary protests, not only in the United Kingdom.

Chociaż Siret zamknięto

Although Siret was closed

w 1990 roku,

in 1990,

to te grafiki nadal są żywe

These graphics are still vibrant.

i pojawiają się w licznych publikacjach

and appear in numerous publications

i wystawach. To jest według mnie

and exhibitions. In my opinion, this is

jeden z ważniejszych punktów tej szkockiej

one of the more important points of this Scottish

wystawy. Ale co jeszcze?

exhibitions. But what else?

Przekrój prac jest

The cross-section of the works is

bardzo duży. Zgromadzono prace

very big. Works have been gathered

ponad stu artystek, co odzwierciedla

over a hundred female artists, which reflects

bardzo różnorodne głosy z tamtego

very diverse voices from there

okresu. Można tam zobaczyć

period. You can see there

instalacje, filmy, fotografie,

installations, films, photographs,

malarstwo, rysunek, ale również

painting, drawing, but also

rzeźby, tkaniny itd.

sculptures, fabrics, etc.

Wszystko, co w tamtym

Everything that was back then

czasie w znaczący sposób

significantly over time

przysłużyło się zmianom społecznym

it has contributed to social changes

i politycznym w Wielkiej Brytanii.

and political in the United Kingdom.

Polecam wam szczególnie sprawdzić i poczytać

I especially recommend that you check and read.

na temat cyklu prac

on the subject of the work cycle

pod tytułem

under the title

Who is holding the baby?

Who is holding the baby?

Prace te powstały w latach

These works were created in the years.

1978-1980

1978-1980

i to prowokacyjne pytanie

and it is a provocative question

w tytule odwołuje się do

In the title, I refer to

nierozerwalnego napięcia, jakie

the unbreakable tension that

rodzi się u kobiet, które

it arises in women who

dzielą swoje życie między rolą matki

they divide their life between the role of a mother

a pracownicy. Jest to

and employees. It is

taki cykl grafik stworzony przez

such a cycle of graphics created by

kolektyw fotograficzny

photographic collective

Hackney Fleshers, który podkreśla

Hackney Fleshers, which emphasizes

problemy wynikające z braku

problems resulting from a lack of

życia państwa w kwestii opieki

the state's life in terms of care

nad dziećmi i braku odciążenia

over the children and lack of relief

matek, które były

mothers that were

w tamtym czasie pozostawione same

left alone at that time

sobie. Nie mogły liczyć na

themselves. They could not count on

pomoc państwa, choćby taką

state assistance, even if just like this

podstawową, systemową.

basic, systemic.

Te prace naprawdę są bardzo interesujące.

These works are really very interesting.

Zostawię wam w opisie

I will leave it for you in the description.

odcinka link do tychże prac,

link to these works,

abyście mogli zobaczyć w jakim

so that you could see in what

klimacie one są

they are in the climate

stworzone. Tak dokładnie mówiąc

created. To be precise,

to nie są tylko grafiki,

these are not just graphics,

to są mieszane techniki łączące

these are mixed techniques combining

fotografie, kolaż,

photographs, collage,

zapożyczone obrazy, ilustracje

borrowed images, illustrations

komiksowe i teksty, a wszystko

comic and texts, and everything

umieszczone na laminowanych panelach.

placed on laminated panels.

Ta mieszana technika w tym wypadku

This mixed technique in this case.

bardzo skutecznie

very effectively

pokazuje ówczesne społeczne

it shows the social conditions of the time

nastroje, tamto napięcie

emotions, that tension

przelane na nagłówki gazet, na

poured into the headlines of newspapers, on

urzędowe pisma, na zwykłych ludzi,

official documents, on ordinary people,

którzy zmagają się z trudami

who struggle with difficulties

opieki nad dziećmi

childcare

na ulicach. Są uchwyceni

on the streets. They are captured.

w kadrach w swoich

in their frames

codziennych trudnościach, takich

everyday difficulties, such as

jak kształcenie. W ogóle projekt

like education. Overall project

został po raz pierwszy wystawiony

was presented for the first time

w 1978 roku

in 1978

w Center Prize w Dalston,

at the Center Prize in Dalston,

a następnie był szeroko

and then it was wide

prezentowany w centrach społecznościowych

presented in social centers

i bibliotekach w całym kraju.

and libraries across the country.

I to, że pokazywano go wtedy,

And the fact that it was shown then,

to nie było takie łatwe i oczywiste

It wasn't so easy and obvious.

i już samo to świadczy o dużej

And this alone speaks volumes about the great.

determinacji kobiet stojących

determination of standing women

za tym kolektywem. I to jest

behind this collective. And this is

oczywiście kolejny nieduży,

of course, another small one,

ale znaczący wycinek tej wystawy,

but a significant portion of this exhibition,

którą chętnie bym zobaczył i na którą

which I would gladly like to see and for which

chętnie bym się wybrał, no ale do

I would gladly go, but to...

Edynburga nie będzie to takie łatwe

It won't be that easy to get to Edinburgh.

w najbliższym czasie. Z relacji osób,

in the near future. From the accounts of people,

które odwiedziły tę wystawę, wiem,

who visited this exhibition, I know,

że przechadzka po galerii i obcowanie

that a stroll through the gallery and interaction

z tą sztuką sprawia wrażenie,

with this art, it creates an impression,

jakby się uczestniczyło w proteście.

as if one were participating in a protest.

Sztuka staje się tam aktywizmem,

Art becomes activism there,

a aktywizm przenika do sztuki

and activism seeps into art

poprzez czarno-białą dokumentację

through black-and-white documentation

fotograficzną, ale też przez pakaty

photographic, but also through posters

na ścianach, często

on the walls, often

przerywane wyraziste obrazy,

interrupted vivid images,

hasła, przez nagrania audio,

slogans, through audio recordings,

które tam sączą się gdzieś

that are seeping in somewhere there

w tych pomieszczeniach

in these rooms

i to naprawdę mocno zachęca.

And it really encourages strongly.

Ale jest w ogóle też pretekstem,

But it is also an excuse,

aby zgłębić kobiecą sztukę z tamtego

to delve into the feminine art from back then

okresu, z Wielkiej Brytanii,

period, from the United Kingdom,

do czego Was bardzo zachęcam.

I encourage you to do so very much.

Miałem w tym odcinku,

I had in this episode,

miałem taki pomysł, żeby zawrzeć

I had an idea to include.

jeszcze jeden wątek,

one more thread,

konkretnie nasz krajowy

specifically our domestic

aborcyjny wątek, bo to, co

abortion thread, because what

wydarzyło się ostatnio, to jak

what happened recently, is how

koncentrowo rząd odpuścił,

the government has given up on concentration,

po prostu spieprzył reformę prawa

he just messed up the legal reform

aborcyjnego i jak

abortion and how

bez żadnej żenady przeszedł do porządku

without any shame, he moved on

dziennego nad tą sprawą

daily regarding this matter

i do dalszej politycznej nawalanki

to further political bickering

z PiS, to jest absolutne mistrzostwo

from PiS, this is absolute mastery

żenady. Ale to wymaga

shame. But it requires

szerszego kontekstu, bo niby

a broader context, because supposedly

ministerstwo przygotowało wytyczne

the ministry has prepared guidelines

dla systemu ochrony zdrowia

for the healthcare system

i nawet się tym chwaliło, tyle, że to niczego

and even boasted about it, the only thing is that it's nothing.

nie zmienia i pozostawia kobiety w Polsce

does not change and leaves women in Poland

w dokładnie takiej samej sytuacji

in exactly the same situation

jak za rządów poprzedników.

as during the rule of their predecessors.

To jest tylko polityczne pudrowanie sprawy

This is just political window dressing.

i mówienie, że

and saying that

my jesteśmy lepsi, bo demokratyczni,

we are better because we are democratic,

no ale nic nie możemy zrobić,

but we can't do anything,

bo przecież coś nas tam blokuje.

because after all something is blocking us there.

Ale to już pozostawię Wam na kolejny

But I will leave that for you for the next time.

odcinek i temat rozwinę szerzej,

I will elaborate more on the episode and topic.

przeanalizuję różne wątki.

I will analyze various threads.

Aha, jeszcze jeden taki

Aha, one more like that.

smaczek na koniec, a propos naszej

a little something at the end, regarding our

obecnej władzy

the current authorities

i szacunku dla kobiet i tego jak

and respect for women and how

władza szanuje kobiecy głos w tym kraju.

The government respects the female voice in this country.

W dniu, kiedy nagrywałem ten odcinek

On the day I was recording this episode

wszedłem sobie na stronę Senatu

I went on the Senate website.

Rzeczypospolitej, a tam taka

Republic, and there such a

zapowiedź, cytuję

announcement, I quote

Centrum Informacyjne Senatu zawiadamia,

The Senate Information Center informs,

że 12 września o godzinie 9

that on September 12th at 9 o'clock

w Senacie i Sejmie

in the Senate and the Sejm

odbędą się uroczystości

the ceremonies will take place

w 35. rocznicę powołania rządu

on the 35th anniversary of the establishment of the government

Tadeusza Mazowieckiego pod tytułem

Tadeusz Mazowiecki under the title

Wybraliśmy Wolność.

We chose Freedom.

Wydarzenie otworzy Marszałek Senatu

The event will be opened by the Marshal of the Senate.

Małgorzata Kidara-Błońska

Małgorzata Kidara-Błońska

i Marszałek Sejmu Szymon Hołownia.

And the Marshal of the Sejm, Szymon Hołownia.

Podczas uroczystości zostanie zaprezentowany

During the ceremony, it will be presented.

senacki film o premierze

senatorial film about the prime minister

Tadeuszu Mazowieckim.

Tadeusz Mazowiecki.

Wykład inauguracyjny

Inaugural lecture

wygłosi prof. dr hab.

professor dr hab. will deliver a speech

Andrzej Fryszke.

Andrzej Fryszke.

Wybrano dwa panele dyskusyjne.

Two discussion panels have been selected.

I teraz uwaga. Panel socjologiczny

And now, attention. Sociological panel.

wykład przeprowadzający

conducting lecture

wygłosi Waldemar Kuczyński.

Waldemar Kuczyński will deliver the speech.

A panel poprowadzi prof. dr hab.

The panel will be led by Professor PhD habil.

Ireneusz Przemijski.

Ireneusz Przemijski.

Wezmą w nim udział

They will participate in it.

Jan Wyrowiński,

Jan Wyrowiński,

Jerzy Stępień oraz dr hab.

Jerzy Stępień and Dr. habil.

Jerzy Zdrada.

Jerzy Zdrada.

Panel ekonomiczny

Economic panel

wykład wprowadzający

introductory lecture

wygłosi prof. dr hab.

will deliver by Prof. Dr. hab.

Leszek Balcerowicz.

Leszek Balcerowicz.

Panel poprowadzi prof. dr hab.

The panel will be led by Prof. dr hab.

Witold Orłowski.

Witold Orłowski.

W panelu wezmą udział

The panel will include

Janusz Steinhoff,

Janusz Steinhoff,

Tadeusz Syryjczyk

Tadeusz Syryjczyk

oraz dr Paweł Wojciechowski.

and Dr. Paweł Wojciechowski.

W panelach udział wezmą byli parlamentarzyści,

The panels will feature former parliamentarians,

naukowcy, urzędnicy, uczestnicy

scientists, officials, participants

życia politycznego z zakresu

political life in the scope of

sprawowania urzędu premiera

exercise of the office of the Prime Minister

przez Tadeusza Mazowieckiego.

by Tadeusz Mazowiecki.

Senat, pierwsze piętro, sala posiedzeń.

Senate, first floor, meeting room.

W Senacie będzie można obejrzeć wystawę jubileuszową

In the Senate, an anniversary exhibition will be available to view.

35 lat odrodzenia

35 years of rebirth

Senatu RP

Senate of the Republic of Poland

oraz zapoznać się z publikacją

and get acquainted with the publication

petycji pod tytułem

petition titled

Obywatelski Klub Parlamentarny

Civic Parliamentary Club

w wybranych dokumentach archiwum Senatu

in selected documents of the Senate archive

nasi w Sejmie i Senacie.

ours in the Sejm and Senate.

Sejm, budynek U, sala im. Henryka Wójca.

Sejm, building U, Henryk Wójcik hall.

I tak dalej, i tak dalej.

And so on, and so on.

Jeszcze kilka

A few more.

techniczno-porządkowych spraw

technical and organizational matters

i koniec ogłoszenia.

And that's the end of the announcement.

A więc panele, rozmowy, spotkania

So panels, discussions, meetings.

poprowadzą mężczyźni, będą dyskutować

Men will lead, they will discuss.

o męskich sprawach i męskich rządach,

about men's matters and men's rule,

bo przecież po co zapraszać kobiety?

Because after all, why invite women?

Czy w tym kraju nie ma zdolnych

Is there no talent in this country?

wykształconych specjalistek

educated specialists

autolożek, ekonomistek?

"autolożek, economists?"

Naprawdę wielki wstyd.

Really a great shame.

Kolejne spotkanie męskich dziadersów

Another meeting of the old men.

i poklepywanie się po patriarchalnych plecach.

and patting each other on the patriarchal backs.

Z tym niestety smutnym

With this unfortunately sad.

faktem i wydarzeniem Was zostawię

I will leave you with the fact and event.

i postawię kropkę w tym miejscu.

I will put a period here.

Dziękuję za Waszą uwagę

Thank you for your attention.

i do usłyszenia w kolejnym odcinku.

See you in the next episode.

www.youtube.com

www.youtube.com