Czy obywatele znają swoje prawa i wiedzą, jak działają w praktyce?

Na prawo patrz, bo nawet jeśli nie interesujesz się prawem, to prawo interesuje się Tobą, bo prawo to nie tylko przepisy, to również ludzie i instytucje wpływające na Twoje życie.

Look to the right, because even if you are not interested in the law, the law is interested in you, because the law is not just regulations, it is also people and institutions that influence your life.

A to jest podcast o praworządności.

This is a podcast about the rule of law.

Dzień dobry Państwu, witam Państwa w podcaście Wolnych Sądów Na Prawo Patrz.

Good morning ladies and gentlemen, welcome to the podcast of Free Courts Look at the Law.

Ze mną gość specjalny, Marcin Kruszewski. Cześć, dzień dobry.

With me is the special guest, Marcin Kruszewski. Hi, good morning.

Cześć, dzień dobry Państwu.

Hello, good day to you.

Znany pewnie Państwu jako Prawo Marcina, ale Marcin to więcej niż Prawo Marcina, o czym sobie za chwilę porozmawiamy.

Known to you probably as Martin's Law, but Martin is more than Martin's Law, as we will discuss shortly.

Ja niezmiennie nazywam się Sylwia Gregorczyk-Abram i ten dzisiejszy podcast będzie o edukacji obywatelskiej.

I still go by the name Sylwia Gregorczyk-Abram, and today's podcast will be about civic education.

Marcinie, jesteśmy proszę Państwa na Ty, więc nie będziemy tutaj sobie panować i paniać.

Marcin, we are on a first-name basis, so we won't use formal titles here.

Dzisiaj bez Pani Mecenas, nie będzie sądowo.

Today without Ms. Lawyer, there won't be a court session.

Niech będzie. Ja już na marginesie porzucam tą Panią Mecenas coraz częściej na rzecz właśnie takich innych aktywności.

So be it. I am increasingly leaving that Lady Lawyer on the sidelines in favor of such different activities.

Może to się kiedyś zmieni, ale nie o tym.

Maybe that will change someday, but that's not the point.

Marcinie, powiedz mi, jaki jest stan młodych ludzi na temat w ogóle praw człowieka, demokracji, takiej edukacji obywatelskiej?

Marcin, tell me what the state of young people is regarding human rights, democracy, and civic education in general?

Bo Ty masz ogromne zasięgi, duży z nimi kontakt. Jak byś to ocenił?

Because you have a huge reach and a lot of contact with them. How would you assess that?

Zawsze byłem takim pesymistą w kwestii edukacji prawnej. Brakowało mi tego w szkole, dlatego może tak zainteresowałem się prawem,

I have always been such a pessimist regarding legal education. I missed it in school, which is why I may have become so interested in law.

bo sam musiałem zgłębiać te rzeczy, których na WOS-ie się nie słyszy.

Because I had to delve into those things that you don't hear about in social studies.

Bo my na WOS-ie uczymy się często bardzo teoretycznych zagadnień, socjologii, a to prawo jest trochę traktowane jak słucha teoria.

Because in social studies we often learn very theoretical concepts, sociology, and the law is treated a bit like a theoretical subject.

Ale kiedy wystartowałem ponad rok temu w mediach społecznościowych, to zobaczyłem, że nie w tym problem, bo ludzie bardzo chcą znać swoje prawa.

But when I started over a year ago on social media, I saw that this is not the problem, because people really want to know their rights.

Tylko niestety czasami nie wiedzą, jak to zrobić.

Unfortunately, sometimes they don't know how to do it.

Tutaj prawa ucznia, prawa konsumenta to są te tematy, które najbardziej chwyciły na moich mediach społecznościowych.

Here, student rights and consumer rights are the topics that have caught the most attention on my social media.

I co mnie najbardziej zaskoczyło, to trudność w dostępności tego wszystkiego, tej wiedzy.

And what surprised me the most was the difficulty in accessing all of this, this knowledge.

Bo powiedzmy sobie szczerze, że dostępność do takich źródeł jak ustawa, konstytucja to nie jest jeszcze bardzo trudne.

Because let's be honest, access to sources like laws and the constitution is not very difficult yet.

Ale patrząc na ile rozporządzeń tych aktów wykonawczych do ustaw powstaje, to ja sam się zastanawiam, jakim cudem nauczyciel czy uczeń ma to wszystko ogarnąć.

But looking at how many regulations from these executive acts to the laws are being created, I wonder how on earth a teacher or a student is supposed to grasp all of this.

Bo ja jako prawnik bez tych systemów lex legalis, znaleźć aktualne rozporządzenie to graniczy z cudem.

As a lawyer, finding the current regulation without those Lex Legalis systems is nothing short of a miracle.

Jeszcze je zrozumieć, prawda?

You can still understand them, right?

Bo chyba taka jest właśnie polska szkoła, o tym też często mówimy, że ona uczy bardzo odtwórcze.

Because that's just how the Polish school is, we often talk about it that it teaches in a very imitative way.

Czyli uczy nas takich rzeczy, które są w konstytucji wyliczane, w jakim składamy terminie, ilu mamy posłów, jak wybieramy określone osoby.

So it teaches us things that are listed in the constitution, such as the deadlines we submit, how many representatives we have, and how we elect certain individuals.

To jest oczywiście ważne.

This is of course important.

Ale kompletnie nie uczy nas powiązania tych wszystkich rzeczy i tego myślenia.

But it completely does not teach us the connection between all these things and that way of thinking.

I o tym trochę opowiadasz na swoim kanale, czyli przekładasz tak naprawdę te właśnie rozporządzenia czy ustawy z tego legalisa, lexa dla tych państwa, co nie wiedzą.

And you talk a bit about this on your channel, meaning you actually translate these regulations or laws from the legal acts for those who don't know.

To są takie programy prawnicze, gdzie wyszukuje się właśnie wszystkie akty prawne.

These are legal programs where all legal acts are searched for.

No właśnie tłumacząc na taki język młodzieżowy, bym nawet powiedziała.

Exactly, translating into such a youthful language, I would even say.

Bo w ogóle to jest ten problem, że język prawa, ja często na tym się łapię, on jest odhumanizowany.

Because the problem is that the language of the law, I often catch myself on this, is dehumanized.

To jest w ogóle taka anegdota wiążąca się z tym, dlaczego ja w ogóle w mediach społecznościowych wystartowałem.

This is actually an anecdote related to why I started on social media at all.

A to było moje kolejne pytanie.

And that was my next question.

No to trochę tutaj zaspojleruję.

Well, I'll spoil a bit here.

Ale to było bardzo śmieszne, bo kiedyś jak już napisałem pracę magisterską, która mi się bardzo podobała osobiście,

But it was very funny because once I had written a master's thesis that I personally liked very much,

byłem z niej dumny, bo była praca na temat moich zainteresowań, na temat moich pasji, prawa handlowego.

I was proud of it because it was work on the subject of my interests, on my passions, commercial law.

Ale zacząłem zastanawiać się nad doktoratem.

But I started to think about a doctorate.

Przyniosłem taki pierwszy fragment, już zacząłem pisać tą pracę, do mojej mamy.

I brought this first excerpt; I have already started writing this paper to my mom.

Ona jest farmaceutką, osobą wykształconą, ona to czyta, czyta, czekam na pochwałę, ona mówi,

She is a pharmacist, an educated person, she reads it, reads it, I am waiting for a compliment, she says,

ale ja przepraszam, ale to nie jest w ogóle po polsku napisane.

But I apologize, but this is not written in Polish at all.

Ja nie rozumiem.

I don't understand.

Mógłbyś kiedyś powiedzieć, czy napisać coś po polsku?

Could you ever say or write something in Polish?

No i trochę mi wjechała na ambicje.

Well, she kinda got to my pride.

Postanowiłem, że o tym prawie spróbuję mówić w trochę prostszy sposób, w sposób mniej może odhumanizowany,

I decided that I would try to speak about this issue in a somewhat simpler way, perhaps in a less dehumanized manner.

bo język ustawy powinien być naszym językiem.

because the language of the law should be our language.

No ale to, jak tworzy go ustawodawca, nie zawsze będzie pasować do tego ideału, do tego idealnego wzorca.

Well, what the legislator creates will not always fit this ideal, this perfect model.

Ale w ogóle wydaje mi się, że to jest ten absurd.

But I generally think that this is the absurd.

Tutaj świetnie poruszyłaś ten fragment.

You highlighted this part excellently here.

Jak chodzisz po ulicy, robisz sondę, większość osób wie, że jest 460 posłów, 100 senatorów,

As you walk down the street, you do a survey, most people know that there are 460 representatives and 100 senators.

ale jeśli zapytasz o to, co wynika z godności człowieka,

but if you ask about what arises from human dignity,

która jest źródłem wszystkich praw, która jest nienaruszalna,

which is the source of all rights, which is inviolable,

nie możesz na jej nikogo pozbawić, to ludzie...

you can't deprive her of anyone, these are people...

Co? Jest coś takiego w ogóle?

What? Is there such a thing at all?

Co to w ogóle jest?

What is this even?

A co z tego dla mnie wynika?

What does this mean for me?

Ja pamiętam, byłem w jednej ze szkół podwarszawskich

I remember, I was at one of the schools in the outskirts of Warsaw.

i nauczycielka do mnie powiedziała, ale co ty za głupoty gadasz?

And the teacher said to me, "But what nonsense are you talking?"

Przecież w szkole nie obowiązuje żadna konstytucja.

After all, there is no constitution that applies in school.

Człowiek by zwariował, gdyby bezpośrednio stosował te przepisy,

A person would go mad if they directly applied these regulations.

tylko obowiązuje statut szkoły.

Only the school statute is binding.

To jest takie teoretyczne pojęcie.

It is such a theoretical concept.

My wiemy, że jest hierarchia aktów prawnych,

We know that there is a hierarchy of legal acts,

że akty wewnętrzne, tak jak statut szkoły, one powinny być zgodne,

that internal acts, such as the school's statutes, should be compliant,

ale my to wiemy tylko teoretycznie.

but we only know this theoretically.

To, że w praktyce to powoduje, że te konstytucyjne zasady

This, in practice, causes these constitutional principles.

są źródłem konkretnych praw, często w ogóle nie łączymy tych wątków.

They are a source of specific rights; we often do not connect these threads at all.

To pokazuje, jak ta edukacja prawna jest słaba, kulejąca.

This shows how weak and flawed this legal education is.

No niestety, my też właśnie, ja też jak chodzimy do szkół

Well unfortunately, we do too, I also when we go to school.

w ramach różnych naszych aktywności,

as part of our various activities,

o których trochę jeszcze porozmawiamy o jednym projekcie,

about which we will talk a little more about one project,

to też to widzimy i widzimy też to ogromne zainteresowanie młodzieży.

We can see that as well, and we also see the immense interest of young people.

To znaczy, że ona naprawdę chce się dowiedzieć,

It means that she really wants to find out,

chce, żeby ktoś z nią pogadał na ten temat,

I want someone to talk to her about it.

chce rozwiązać ten problem prawny

I want to solve this legal problem.

i jesteśmy takiej to winni, prawda?

And we owe this to such a thing, right?

Żeby właśnie zdjąć te garnitury i iść do tych szkół,

To take off those suits and go to those schools,

czy tak jak ty, dosłownie na ulicę,

just like you, literally on the street,

żeby z tymi młodymi ludźmi pogadać.

to talk to those young people.

Ja chciałam cię zapytać o taką rzecz,

I wanted to ask you about something.

która też mnie czasami dotyka.

which sometimes touches me as well.

Jak reaguje środowisko prawnicze na to?

How does the legal community react to this?

Czy to jest trochę tak, że ja się na przykład spotykałam z tym,

Is it somewhat like this, that for example I was meeting with this,

w ogóle wolne sądy na początku,

free courts at the beginning,

no czy to jest takie poważne,

Well, is it that serious,

a może to tak trzeba jednak bardziej doktrynalnie, naukowo?

Or maybe it needs to be more doctrinally, scientifically?

Jak to jest? Masz jakiś taki feedback?

How is it? Do you have any feedback like that?

Pewnie masz też wspaniałe,

You probably have wonderful,

ale masz jeszcze takie jakieś różne muchy w nosie

But you still have some kind of flies in your nose.

i krzywe patrzenie na to, co robisz?

And a sideways glance at what you do?

Za środowiska właśnie?

For the environment, right?

Muszę powiedzieć, że trochę się tego obawiałem na początku.

I must say that I was a bit afraid of it at first.

Nie jestem osobą, która lubi przejmować się opinią innych,

I am not a person who likes to care about the opinions of others,

jeżeli to nie jest opinia konstruktywna,

if this is not a constructive opinion,

ale miałem zawsze z tyłu głowy,

but I always had in the back of my mind,

że przecież TikTok to jest platforma kojarzona z dzieciakami,

because TikTok is a platform associated with kids,

z tańcem, z muzyką.

with dance, with music.

Jak odbiorą, to moi koledzy.

If they pick it up, it will be my colleagues.

Wtedy pracowałem w dziale prawnym,

At that time, I worked in the legal department,

pracowałem z bardziej doświadczonymi prawnikami

I worked with more experienced lawyers.

i takim moim największym zaskoczeniem jest to,

and such my biggest surprise is that,

że się rzadko spotykałem z krytycznymi głosami.

that I rarely encountered critical voices.

Raczej ten odbiór był dla mnie wręcz zawstydzająco pozytywny.

Rather, this reception was embarrassingly positive for me.

Pozytywny.

Positive.

Myślę, że też to, że razem tutaj rozmawiamy,

I think that it’s also the fact that we are talking here together,

świadczy o tym, że nie jest jeszcze w tym źle,

it indicates that it is not yet that bad.

ale faktycznie wśród starszych prawników

but indeed among older lawyers

jest czasami taka maniera, że

there is sometimes such a manner that

ale bez garnituru?

but without a suit?

Prawnik?

Lawyer?

To nie jest prawnik na pewno.

This is definitely not a lawyer.

Udaje.

He is pretending.

On udaje.

He is pretending.

Ja zresztą musiałem kiedyś swój dyplom pokazywać,

I actually had to show my diploma once.

że w ogóle mam takie wykształcenie.

that I have such an education at all.

Chyba to się zmieniło po tym,

I guess that changed after that,

jak Uniwersytet Warszawski wynajął mnie

how the University of Warsaw hired me

do reklamowania studiów prawniczych.

for promoting legal studies.

To był dla mnie taki znak,

It was a sign for me,

że chyba to środowisko mnie już zaakceptowało,

that this environment has probably accepted me already,

że już ktoś taki jest

that someone like that already exists

i zostałem wtedy w jakiś sposób przyjęty.

And I was somehow accepted then.

Zresztą ja dużo takich rzeczy też z uniwersytetami robię pro bono.

Besides, I do a lot of such things with universities pro bono as well.

Jeżdżę na wykłady do innych uczelni.

I attend lectures at other universities.

Zawsze jestem tam dobrze przyjmowany.

I am always well received there.

Chyba taką najśmieszniejszą, negatywną reakcją

Probably the funniest negative reaction.

to była reakcja pani sędzi Anny Marii Wesołowskiej,

That was the reaction of Judge Anna Maria Wesołowska.

która powiedziała, że trochę demoralizuje dzieci.

which said that it somewhat demoralizes children.

No ale też na jej obronę muszę powiedzieć to,

Well, in her defense, I must say this,

że jak poznała moją twórczość,

that when she got to know my work,

bo wcześniej to znała z trzeciej ręki,

because she had known it secondhand before,

zawsze ta przekazana wiadomość jest zniekształcona,

the message that is always conveyed is distorted,

to przyszła, powiedziała,

she came, she said,

przepraszam, teraz już wiem, że jesteś w porządku.

I'm sorry, now I know that you are okay.

Tak, ja chyba na kampusie widziałam jakieś wasze pojednanie.

Yes, I think I saw some kind of reconciliation of yours on campus.

Tak, przytuliliśmy się, świetna kobieta.

Yes, we hugged, great woman.

Myślę, że zrobimy sobie jeszcze debatę

I think we will have another debate.

na temat telefonów w szkole,

About phones in school,

bo to była taka nasza kość niezgody.

because it was our bone of contention.

Ale muszę ci powiedzieć, że faktycznie ten odbiór

But I have to tell you that indeed this reception

jest bardzo pozytywny,

he is very positive,

na tyle, że to jest już dla mnie duże zaskoczenie.

To the extent that this is already a big surprise for me.

A profesor Adam Bodnar poprosił, żeby nagrać pozdrowienia

Professor Adam Bodnar asked to record greetings.

dla jego dzieci, które oglądają.

for his children who are watching.

Ach, oczywiście, pozdrawiamy dzieci pana profesora Bodnara

Ah, of course, we send our regards to Professor Bodnar's children.

i pana profesora Bodnara

and Professor Bodnar

i życzymy mu powodzenia we wszystkim.

And we wish him good luck in everything.

We wszystkim, dokładnie.

In everything, exactly.

Tak jest.

That's right.

A następne dni są kluczowe.

And the next few days are crucial.

Tak jest, w tym powodzeniu właśnie.

Yes, that's exactly the success.

I ja jeszcze...

And me too...

Właśnie nie mogę nie zapytać,

I just can't help but ask,

skoro rozmawiamy o edukacji,

since we're talking about education,

o nadchodzące wybory.

about the upcoming elections.

Pytają cię młodzi ludzie, jak głosować,

Young people ask you how to vote,

gdzie głosować.

where to vote.

Interesuje ich to, zgubili się w tym gąszczu przepisów,

They are interested in it, they got lost in this thicket of regulations.

czy jednak wiedzą, jak się w nim poruszać.

or do they know how to navigate it.

Dużo pytań było w okresie zbiórki podpisów.

There were many questions during the signature collection period.

Część osób faktycznie myślała,

Some people actually thought,

że to jest oddany głos,

that this is a committed vote,

że nie można się podpisać innemu komitetowi.

that one cannot sign for another committee.

Miałem takie wiadomości,

I had such messages,

że faktycznie podpisałem się,

that I actually signed my name,

załóżmy, Koalicji Obywatelskiej,

let's assume, Civic Coalition,

ale chcę się podpisać innym partiom,

but I want to sign up for other parties,

żeby wystartowały,

to take off,

czy ten podpis będzie ważny.

Will this signature be valid?

Były te zmiany, gdzie mniejsze komitety

There were changes where smaller committees...

miały duży problem, żeby zebrać te podpisy,

they had a big problem gathering those signatures,

szczególnie dotyczące właśnie tych formalnych kwestii.

especially concerning these formal issues.

Tu tych pytań było całkiem sporo,

There were quite a few questions here,

ale ja planuję teraz całą taką sekcję edukacyjną

but I am planning a whole educational section now

na temat wyborów.

on the subject of elections.

Myślę, że teraz realizuję taką kampanię edukacyjną.

I think that I am currently conducting such an educational campaign.

Pro bono to robię na ekranach,

I do this pro bono on the screens,

które zresztą ciebie prześladują,

which are, by the way, haunting you,

jak chodzisz do bankomatu.

how do you go to the ATM.

Tak jest, dokładnie.

Yes, exactly.

Proszę Państwa, co czekicie do bankomatu?

Ladies and gentlemen, what are you waiting for at the ATM?

Tam jest Marcin.

There is Marcin.

Ale teraz będzie też Marcin

But now there will also be Marcin.

z informacjami o wyborach,

with information about the elections,

bo chciałbym, żeby moi widzowie

because I would like my viewers

nie tylko wiedzieli, na kogo głosować,

not only did they know who to vote for,

bo to jest już ich wybór, ich sumienie,

because it is already their choice, their conscience,

ale co najważniejsze, żeby wiedzieli, jak głosować.

But most importantly, they should know how to vote.

Ta nieświadomość prawna dotycząca tych procedur,

This legal ignorance regarding these procedures,

ona jest ciekawa,

she is curious,

bo stała się nawet wiralowa na TikToku.

because it even went viral on TikTok.

Ostatnio jakaś pani nagrała film

Recently, a lady recorded a video.

w stylu Zabierz babci dowód.

In the style of "Take Grandma's ID."

Na zasadzie mam propozycję,

I have a proposal,

przekonam swoją babcię do tego,

I will convince my grandmother to do it,

żeby zaznaczyła dwóch kandydatów z PiSu

to mark two candidates from PiS

i ona podała, że wtedy głos będzie nieważny,

and she stated that then the vote would be invalid,

co nie jest prawdą,

what is not true,

bo taki głos wciąż jest ważny.

because such a voice is still important.

Wtedy na najwyższego.

Then to the highest.

Tak, o jednej liście, to tak.

Yes, about one list, that's right.

W ramach jednej listy.

Within a single list.

I tam faktycznie były komentarze,

And there were indeed comments there,

że przez ciebie głos twojej babci będzie nieważny.

that because of you your grandmother's voice will be invalid.

Ja mówię, otóż nie właśnie.

I say, well, no actually.

I też ten film, to, że ten film miał setki tysięcy odsłon,

And also this film, the fact that this film had hundreds of thousands of views,

jeśli nie więcej,

if not more,

on stał się tak popularny,

he became so popular,

bo znam, że też te mity wyborcze trzeba prostować.

Because I know that these electoral myths also need to be clarified.

Zdecydowanie my też w Wolnych Sądach

Definitely us too in Free Courts.

staramy się to robić,

we are trying to do that,

bo czujemy, że to jest ten właśnie odpowiedni moment

because we feel that this is the right moment

i też czujemy, że ta młodzież się interesuje.

and we also feel that this youth is interested.

Ja teraz chyba jesteśmy wszyscy w takim momencie,

I think we are all now at such a moment,

że szukamy nadziei.

that we are searching for hope.

I o te nadzieje też cię zapytam,

And I will ask you about those hopes too,

czy ty, jak masz to swoje bardzo, bardzo szerokie grono odbiorców,

do you, when you have your very, very wide audience,

to czujesz, że oni idą na te wybory,

So you feel that they are going to these elections,

że ich to interesuje,

that they are interested in it,

że mają taką właśnie wewnętrzną chęć

that they have such an internal desire

czy zmiany, czy w ogóle zagłosowania?

Are there any changes or any votes at all?

Czujesz taką atmosferę?

Do you feel that atmosphere?

Czuję atmosferę zmian,

I feel the atmosphere of change,

ale też czuję atmosferę braku wiary w tą zmianę.

but I also sense an atmosphere of distrust in this change.

I to jest chyba coś,

And this is probably something,

co ja staram się najbardziej przełamywać,

what I am trying to break through the most,

dlatego że abstrahując już od poglądów politycznych,

because apart from political views,

jakie by one nie były,

whatever they may be,

to młodzi ludzie nie idąc na wybory

It's young people who are not going to vote.

oddają swój głos tym starszym.

they give their vote to the older ones.

Mamy statystykę nieubłaganą,

We have an unrelenting statistic,

że młodsi i starsi mają inne poglądy,

that the younger and the older have different views,

mają inne wyborcze preferencje.

they have different voting preferences.

Nie idąc na wybory,

By not going to the elections,

pozostawiamy ten głos ludziom,

we leave this voice to the people,

którzy być może mają zupełnie inne spojrzenie na świat niż my.

who may have a completely different perspective on the world than we do.

No i wtedy dużo będzie trudniej o zmianę.

Well, then it will be much harder to make a change.

Ja staram się ludzi tylko przekonywać,

I only try to convince people.

że ten głos jednak jest ważny.

that this voice is indeed important.

Nawet jeżeli to się ostatecznie nie uda,

Even if it ultimately doesn't succeed,

nawet jeżeli nie wygra nasz kandydat,

even if our candidate does not win,

nie wejdzie do Sejmu,

will not enter the Sejm,

czy w ogóle opcja, którą popieramy,

is the option that we support at all,

nie będzie rządziła,

she will not be in charge,

no to i tak będziemy przynajmniej mogli spać spokojnie.

Well, at least we will be able to sleep peacefully.

Będziemy mogli krytykować,

We will be able to criticize,

bo my zrobiliśmy wszystko, żeby się udało.

because we did everything to make it work.

A jeżeli nasz kandydat zawiedzie,

And if our candidate fails,

no to możemy go rozliczyć zawsze przyurnie,

Well, we can settle it always at the urn.

przy kolejnych wyborach.

in the next elections.

Ale mam wrażenie,

But I have the impression,

że młodzi ludzie poznając swoje prawa,

that young people, getting to know their rights,

oni są bardzo głodni tego,

they are very hungry for this,

żeby wiedzieć, do czego mają prawo.

to know what rights they have.

Skończyło się już to,

It's already over.

że przekonuje kogoś do głosowania to,

that convincing someone to vote is,

że masz obowiązek głosować.

that you have a duty to vote.

Ja zawsze mówię, to jest twoje prawo,

I always say, it is your right,

skorzystaj z tego.

take advantage of this.

Tak jak masz prawo do tego,

Just as you have the right to that,

że możesz napić się wody.

that you can drink some water.

Zagłosuj. To jest twoje prawo.

Vote. It is your right.

Nie dawaj tego swojego prawa innym.

Don't give your right to others.

Dokładnie tak.

Exactly so.

Też nie idąc na wybory,

Not going to the elections either,

po prostu głosujemy.

We just vote.

Także to jest taka,

So this is like that,

jakaś złudne podejście,

some illusory approach,

że jak nie pójdę za głosowość,

that if I don't follow the voice,

to tak naprawdę nic się nie stanie.

It's really nothing will happen.

Otóż tak, ktoś wybierze za nas.

Well, yes, someone will choose for us.

W moim przypadku wybierze szkołę dla mojego dziecka,

In my case, it will choose a school for my child.

wybierze to, w jakim kraju będzie żyło moje dziecko,

chooses which country my child will live in,

będzie decydował o prawach kobiet za mnie.

will decide about women's rights for me.

Więc rzeczywiście wspaniale, że to robisz,

So it's really great that you're doing this.

bo też jesteś słuchany.

because you are also being listened to.

Mam takie głębokie przekonanie,

I have such a deep conviction,

że młodzież spogląda w swoim kierunku

that the youth is looking in their direction

i super, że mamy takie osoby,

It's great that we have such people.

które mając tę moc w socjalach,

which having this power in social security,

potrafią też zainwestować w stronę dobra,

they can also invest in the direction of good,

co nie jest wcale takie oczywiste.

which is not at all so obvious.

Patrząc na ostatnie wydarzenia w świecie influencerów,

Looking at the recent events in the world of influencers,

to ta jasna strona mocy

it's the light side of the Force

nie jest wcale tak szeroka,

it's not wide at all,

jakby się wydawało.

as it would seem.

Ale wydaje mi się,

But it seems to me,

że też takim kluczem dobra,

that with such a key of goodness,

do przekonywania ludzi jest to,

to persuade people, it is

że ja zawsze staram się pozostawiać im

that I always try to leave them

otwarte pytanie na koniec filmu.

An open question at the end of the movie.

To znaczy nigdy nie mówię

That means I never say.

zagłosuj tak jak ja,

vote like I do,

tylko podaję argumenty

I'm just presenting arguments.

za pewnymi rozwiązaniami,

for certain solutions,

na przykład prawnymi,

for example, legal,

no bo prawa dotyczy mój kanał,

because the law applies to my channel,

moja działalność.

my activity.

Mówię to, co proponują konkretne komitety,

I say what specific committees propose,

co mi się podoba, co nie.

what I like, what I don't.

To jak ktoś zagłosuje w obliczu

So how someone votes in the face of

na przykład zmian w kodeksie karnym,

for example, changes in the penal code,

to jest jego wybór.

it is his choice.

Może komuś się to podobać.

Someone might like it.

Ale wydaje mi się,

But it seems to me,

że wchodząc głębiej na przykład w to,

that by going deeper into this, for example,

co weszło 1 października,

what came into effect on October 1

w to, co jeszcze będzie wchodziło

in what else will be included

w ramach właśnie zmian kodeksu karnego,

as part of the ongoing changes to the penal code,

no to nie są zmiany,

well, those are not changes,

które są dobrym kierunkiem

which are a good direction

dla młodych ludzi.

for young people.

Z nich bije szeroko pojęty populizm karny.

It radiates a broadly understood punitive populism.

Odpowiedzialność karna 14-latków,

Criminal liability of 14-year-olds,

czyli odpowiedź na jeden kazus,

so the answer to one case,

który miał miejsce, jedną sytuację.

which took place, one situation.

To nie jest rozwiązanie systemowego problemu,

This is not a solution to the systemic problem.

przemocy, nadużyć,

violence, abuses,

tylko to jest rozwiązanie problemu

only this is the solution to the problem

na zasadzie pokażemy,

on the basis of we will show,

że coś zrobiliśmy

that we did something

i uzyskamy większe słupki sondażowe.

and we will obtain larger survey bars.

I ja zawsze takie pytanie pozostawiam.

And I always leave such a question.

Czy podobają Ci się te zmiany?

Do you like these changes?

Przytaczają często też

They often also quote

wypowiedzi osób,

statements of individuals,

które tym prawem karnym

which this criminal law

zajmują się na co dzień.

they deal with on a daily basis.

To jest bardzo w ogóle ważny temat.

This is a very important topic overall.

Myślę, że o nim zrobimy

I think we will do it about him.

oddzielny odcinek podcastu.

a separate episode of the podcast.

Ta reforma kodeksu karnego

This reform of the criminal code

jest przerażająca też

it is terrifying too

dla obrońców praw człowieka,

for human rights defenders,

bo na przykład wprowadza karę

because, for example, it introduces a penalty

bezwzględnego do żywocia.

life imprisonment without parole.

Czyli tak naprawdę, proszę Państwa,

So in fact, ladies and gentlemen,

ukrytą karę śmierci.

hidden death penalty.

I w pełni się z Tobą zgadzam,

I completely agree with you.

że ona jest robiona dokładnie pod wybory,

that it is being made specifically for the elections,

po to, żeby zbijać kapitał polityczny

to gain political capital

kosztem obywatela, prawda?

at the cost of the citizen, right?

Bo ona de facto nie rozwiązuje

Because it does not actually solve.

wielu problemów, zaostrza kary,

many problems, intensifies penalties,

przy czym wszyscy wiemy,

while we all know that,

że zaostrzanie kary nie jest metodą

that increasing the penalty is not a method

na spadek przestępczości,

on reducing crime,

tylko nieuchronność tej kary

only the inevitability of this punishment

jest jedynym kluczem.

is the only key.

Oczywiście, że tak.

Of course, yes.

Wysokie, drakońskie kary.

High, draconian penalties.

Przestępca, który popełnia przestępstwo,

A criminal who commits a crime,

on nigdy nie zakłada,

he never assumes,

że zostanie złapany.

that he will be caught.

On będzie się tym przejmował później.

He will worry about it later.

Czy to przyniesie jakieś efekty długofalowe?

Will this bring any long-term effects?

Szczerze w to wątpię.

Honestly, I doubt it.

No i w ogóle kwestia tego

Well, it's a matter of that at all.

bezwzględnej kary dożywotnego

life imprisonment without parole

pozbawienia wolności,

deprivation of liberty,

która też wejdzie.

which will also enter.

To jest w ogóle pytanie

This is a question in general.

o zgodność z konstytucją tych przepisów.

on the compatibility of these provisions with the constitution.

Czy z ekonomią prawa człowieka.

Is it about the economy of human rights?

Tak, tak, tak.

Yes, yes, yes.

I to jest właśnie bardzo duży problem,

And this is indeed a very big problem,

bo czy taka kara pozwala

because does such a punishment allow

zachować godność człowieka?

to uphold human dignity?

Ja w to wątpię.

I doubt it.

Ja też w to wątpię,

I doubt it too,

ale jeszcze skoro mówimy

but still, since we're talking

o Europejskiej Konwencji Praw Człowieka,

on the European Convention on Human Rights,

to powiem Państwu tak odrobinę.

I will tell you just a little bit.

Państwu tylko powiem,

I will only tell you,

bo nie chcemy wszystkiego zdradzać,

because we don't want to reveal everything,

ale wolne sądy będą wspólnie

but free courts will be together

ze Stowarzyszeniem Hołdu

with the Association of Honor

niebawem realizowały taki program,

soon we will implement such a program,

który właśnie dotyczy wiedzy

which specifically concerns knowledge

o Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

on the European Convention on Human Rights.

Będzie skierowany do uczniów licealnych.

It will be directed at high school students.

Będziemy Was prosić o to,

We will ask you for this,

żeby przygotować krótkie filmy

to prepare short films

właśnie z wiedzy o konwencji.

just from the knowledge of the convention.

O wszystkim się dowiecie.

You will learn about everything.

I Marcin, za co Ci bardzo dziękujemy,

I Marcin, for which we thank you very much,

zgodził się z nami współpracować

he agreed to collaborate with us

przy tym projekcie.

with this project.

Z wielką przyjemnością.

With great pleasure.

To od razu tak mogę powiedzieć,

I can say that right away,

szczególnie do młodszych,

especially to the younger ones,

nie bójcie się tej Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Do not be afraid of this European Convention on Human Rights.

Ona potrafi być bardzo praktyczna.

She can be very practical.

Ja na przykład na studiach,

For example, during my studies,

pierwsza moja taka poważna praca,

my first serious job like this,

jeśli tak można to nazwać,

if that can be called so,

to była klinika prawa, poradnia,

it was a law clinic, a consultation center,

gdzie właśnie zajmowałem się

where I was just dealing with

sekcją sądownictwa międzynarodowego.

the section of international judiciary.

Miałem okazję napisać skargę właśnie

I had the opportunity to write a complaint just now.

do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

to the European Court of Human Rights.

To jest naprawdę doświadczenie wielkie,

This is really a great experience,

które pokazuje,

which shows,

że w wielu sprawach da się coś zrobić.

that in many matters something can be done.

Jeżeli nawet polska ścieżka

Even if the Polish path

została wyczerpana

has been exhausted

i wydaje się, że sprawa jest z góry przegrana.

And it seems that the matter is doomed from the start.

Dokładnie tak.

Exactly so.

Będziemy patrzeć dużo w stronę Strasburga,

We will be looking a lot towards Strasbourg,

czyli tam, gdzie znajduje się

so where it is located

Europejski Trybunał Praw Człowieka

European Court of Human Rights

i będziemy o tej akcji edukacyjnej

and we will be about this educational action

Was informować też z pomocą Marcina.

I will also inform with the help of Marcin.

Ale jeszcze trochę o Tobie chciałabym.

But I would still like to hear a bit more about you.

Tak może bardziej prywatnie.

Yes, maybe more privately.

Bo Ty piszesz doktorat, prawda?

Because you are writing a doctorate, right?

Tak, piszę pracę doktorską.

Yes, I am writing a doctoral thesis.

Ja jestem trochę zawsze takim wolnym elektronem.

I am always a bit of a free electron.

Zresztą moja działalność nie pozwoliła by mi

Besides, my activity wouldn't allow me.

na zaangażowanie w szkole doktorskiej.

for involvement in the doctoral program.

Tu już nie będę wchodził w moje prywatne opinia

I won't get into my personal opinions here.

na temat reformy szkolnictwa wyższego,

on the topic of higher education reform,

szkoły doktorskiej.

doctoral school.

Jestem wielkim przeciwnikiem tego rozwiązania.

I am a strong opponent of this solution.

No ale piszę tę pracę.

Well, I'm writing this paper.

Zajmuję się zawodowo.

I do it professionally.

Tutaj też duże zaskoczenie dla osób,

Here is also a big surprise for people,

które mnie śledzą w mediach społecznościowych.

who follow me on social media.

Nie wykroczeniami, nie prawami ucznia.

Not misdemeanors, not student laws.

Nawet nie prawem konsumenckim.

Not even by consumer law.

To robiłem zawodowo, ale prawem handlowym.

I did that professionally, but with commercial law.

I w ogóle ideą wolności gospodarczej,

And in general, the idea of economic freedom,

którą uważam za jedną z idei,

which I consider one of the ideas,

które też pozwalają te prawa człowieka jakoś realizować.

which also allow for the realization of these human rights in some way.

A ci przedsiębiorcy w Polsce też lekko nie mają.

These entrepreneurs in Poland also have a tough time.

Pewnie najlepiej to powiedzą.

They will probably say it best.

Czyli to jest tak.

So it is like this.

Trochę nagrywasz w ciągu dnia.

You record a little during the day.

Jesteś na ulicy, rozmawiasz z ludźmi,

You are on the street, talking to people,

wymyślasz pomysły o filmach,

you come up with ideas for movies,

a potem wracasz do domu,

and then you return home,

zamykasz się w czterech ścianach,

you shut yourself in four walls,

odpadasz komputery.

You are out, computers.

Dwanaście książek czeka i piszesz do nocy.

Twelve books are waiting and you write until night.

Jak to jest?

How is it?

Różnie jest.

It varies.

Ja jestem osobą spontaniczną.

I am a spontaneous person.

Lubię pracować spontanicznie.

I like to work spontaneously.

Może to nie jest dobra cecha u prawnika,

Maybe it's not a good trait for a lawyer,

chociaż...

although...

Dlaczego?

Why?

Czasem mam wrażenie,

Sometimes I have the impression,

że brak takiej organizacji stricte

that there is a lack of such an organization strictly

trudnia taki czas pracy.

It's hard to work like that.

Ja lubię pracować zadaniowo.

I like to work on tasks.

Nie zawsze prawnik może pracować zadaniowo.

Not always can a lawyer work on a task basis.

Przy wolnych zawodach jest to trochę łatwiejsze,

In freelance professions, it is a bit easier.

ale na przykład w jakiejś strukturze korporacyjnej

but for example in some corporate structure

jest to trudniejsze.

it is more difficult.

Ale zazwyczaj tak to właśnie wygląda.

But that's usually how it looks.

Dzień jest dobry do nagrywania.

The day is good for recording.

Ja lubię wychodzić do ludzi.

I like going out to meet people.

Kiedyś nagrywałem tylko w czterech ścianach,

Once I only recorded within four walls,

ale ludzie otaczający mnie,

but the people surrounding me,

kiedy nagrywam na ulicach Warszawy,

when I am recording on the streets of Warsaw,

to mam wrażenie,

I have the impression that,

że też są źródłem inspiracji.

that they are also a source of inspiration.

I to jest naprawdę świetne.

And this is really great.

Też tych formatów,

These formats too,

gdzie z ludźmi się spotykam,

where I meet with people,

o tym prawie rozmawiam,

I'm talking about this law.

będzie na pewno dużo więcej.

There will definitely be much more.

No ale teraz troszkę doktorat

But now a little bit of a doctorate.

musiał pójść właśnie w odstawkę,

he must have just been put aside,

i wydaje książkę niedługo właśnie

and I will be publishing a book soon

na temat praw młodych ludzi.

on the rights of young people.

Wspaniale.

Wonderful.

Wspaniale, że taka książka powstanie.

It's wonderful that such a book will be created.

Ja myślę, że brakuje w ogóle takich pozycji,

I think that such positions are generally lacking.

czy podręczników, czy książek.

whether of textbooks or books.

Jak ja idę do szkół,

When I go to school,

to oni mają mnóstwo pytań.

So they have a lot of questions.

Właśnie też o te statuty.

I was just thinking about those statutes too.

Jakieś takie bardzo prozaiczne,

Some very mundane things,

niby by się wydawało rzeczy dla nich fundamentalne,

it would seem to be fundamental things for them,

dotyczące, nie wiem,

concerning, I don't know,

make-upu w szkole,

makeup at school,

dotyczące zmiany obu w szkole.

regarding the changes of both in school.

To są bardzo praktyczne rzeczy.

These are very practical things.

Tego, że oni mogą wyjść,

That they can go out,

na przykład zapalić,

for example, to light,

a chcą wyjść zapalić, prawda?

They want to go out and smoke, right?

To są takie rzeczy,

These are such things,

które są ich codziennością,

which are their everyday life,

o których jednak nikt się z nimi nie rozmawia.

about which, however, no one talks to them.

A jak już rozmawia i pyta dyrekcję,

And when he talks and asks the management,

to jest wielka, często,

this is great, often,

wielka obraza i zdziwienie,

great offense and surprise,

i takie wrzucanie ich do konta,

and such throwing them into the account,

że w ogóle się mieli zapytać.

that they were even supposed to ask.

I na to też się skarżą, prawda?

And they complain about that too, right?

Ja pamiętam jeszcze z czasów moich szkolnych,

I still remember from my school days,

że nad większością rzeczy

that over most things

się po prostu nie zastanawiałem.

I just didn't think about it.

Było jak było.

It was as it was.

Pamiętam, że na lekcjach historii

I remember that in history lessons

ze świetną zresztą historyczką

with a great history, by the way

trzeba było przemycać wodę.

We had to smuggle water.

Można było się napić wody.

You could have a drink of water.

Trzeba było pić ją pod stołem,

You should have drunk it under the table.

bo to była wielka obraza majestatu.

because it was a great insult to the majesty.

To jest...

This is...

To jest niehumanitarne.

This is inhumane.

I teraz jak moje liceum,

And now, like my high school,

dobre warszawskie liceum,

a good Warsaw high school,

wprowadziło w statucie,

introduced in the statute,

tutaj pozdrowienia dla Czaskiego,

Greetings here for Czaski,

wprowadziło w statucie takie postanowienie,

it introduced such a provision in the statute,

że uczeń ma prawo pić wodę na lekcji.

that the student has the right to drink water during class.

Tutaj, jak rozmawiam z znajomymi prawnikami,

Here, as I talk with familiar lawyers,

po co mówić taką oczywistą rzecz?

Why say such an obvious thing?

To jest niezgodne z zasadami techniki prawodawczej,

This is inconsistent with the principles of legislative technique.

bo przecież to wynika choćby

because it follows, for example

z konstytucyjnej jest adegodności.

From a constitutional standpoint, there is adequacy.

Ja mówię, bardzo dobrze,

I say, very well,

już łamią tą zasadę.

They are already breaking that rule.

Przynajmniej nauczyciele mają na papierze napisane,

At least the teachers have it written on paper,

że tak trzeba robić.

that this is what needs to be done.

Ale nad takimi rzeczami człowiek się nie zastanawiał.

But a person doesn't ponder such things.

Nie można pić wody, to nie można.

You can't drink water, that can't be done.

Trzeba to robić po kryjomu.

It must be done secretly.

No dokładnie.

Exactly.

A jeszcze cię chciałam zapytać o to,

I wanted to ask you about that, too.

jak reagują na ciebie nauczyciele.

How do teachers react to you?

Ja państwu powiem taką jedną anegdotkę.

I will tell you one little anecdote.

Kiedyś z Marią i Hartli

Once with Maria and Hartli.

byłabyśmy w takim ośrodku resocjalizacyjnym,

we would be in such a rehabilitation center,

bo my też jeździmy do takich miejsc,

because we also go to such places,

gdzie młodzież jest z różnego rodzaju wyzwaniami.

where youth is faced with various challenges.

No i tam zeszła, jak często to bywa,

And there she went down, as often happens,

rozmowa na temat prawa osób zatrzymanych,

a conversation about the rights of detained persons,

policji, czy tam może przeszukać plecak itd.

the police, can they search the backpack there, etc.

No i my jako prawniczki, adwokatki

Well, we as lawyers, advocates.

po prostu udzielałyśmy jakichś takich

We just provided some kind of...

praktycznych odpowiedzi,

practical answers,

co można, czego nie można.

what is allowed, what is not allowed.

I ta nauczycielka w przerwie

And that teacher during the break.

przyszła do nas taka przerażona i mówi,

she came to us so terrified and said,

no ale nie możecie im dawać takich praktycznych rad,

Well, you can't give them such practical advice,

no bo co my potem zrobimy?

What will we do then?

Mówię, no sorry,

I’m saying, well sorry,

that's the name of the game.

to jest nazwa gry.

Ja jestem tutaj po to,

I am here for that,

żeby dawać im te praktyczne rady.

to give them practical advice.

Jak reagują nauczyciele na ciebie?

How do teachers react to you?

To jest bardzo częsta reakcja,

This is a very common reaction,

że faktycznie nauczyciel nie może przeszukać plecaka.

that in fact the teacher cannot search the backpack.

To jest bardzo częste pytanie.

This is a very common question.

Jak nauczyciele słyszą,

How teachers hear,

to im się jeży włos na głowie,

it makes their hair stand on end,

że to jest uprawnienie służb.

that it is an authorization of the services.

I to w określonych sytuacjach.

And this in specific situations.

Plecaka, za przeproszeniem,

Backpack, excuse me,

nie można przetrzepać w dowolnej sytuacji.

It cannot be shaken up in any situation.

Choćby policjant do nas podszedł,

Even if a policeman approached us,

to są bardzo złożone procedury,

these are very complex procedures,

żeby w ogóle do takiej kontroli osobistej

to even undergo such a personal inspection

czy przeszukania mogło dojść.

whether searches could have taken place.

No i często to jest reakcja nauczycieli,

Well, often this is the reaction of teachers,

że ty psujesz nam robotę.

that you are ruining our work.

A ja mam wrażenie,

And I have the impression,

że młodsi nauczyciele pojmują,

that younger teachers understand,

nie chcę tu oczywiście generalizować,

I don't want to generalize here, of course,

ale młodsi nauczyciele pojmują trochę inaczej.

But younger teachers understand it a bit differently.

Oni pojmują szkołę jako miejsce,

They perceive school as a place,

gdzie jest pewien wspólny interes.

where there is a common interest.

Ja zawsze powtarzam,

I always say,

że i uczeń, i nauczyciel,

that both the student and the teacher,

w jego interesie jest to,

it is in his interest that,

żeby w szkole to prawo było przestrzegane.

so that the law is followed in school.

Bo najlepsze przepisy

Because the best recipes

dotyczące znieważenia funkcjonariuszy,

regarding the insult of officials,

nauczyciele korzystają z tej ochrony

Teachers benefit from this protection.

przewidzianej dla funkcjonariuszy,

designated for officers,

czy ochrony ich nietykalności lesjonej

Whether to protect their inviolability.

nie będą działać,

they will not work,

jeżeli nauczyciele będą dawać

if the teachers will give

przykład łamania prawa.

example of breaking the law.

Ja pamiętam z lekcji WF-u w podstawówce,

I remember from PE lessons in elementary school,

że WF-ista jeden za karę

that the PE teacher as a punishment

potrafił rzucić w głowę piłką uczniowi.

He could throw a ball at a student's head.

Dzisiaj wydaje mi się to w ogóle

Today, it seems to me at all

niewyobrażalne,

unimaginable,

żeby do czegoś takiego doszło.

for something like that to happen.

Ale wtedy to nie była taka oczywistość.

But back then it wasn't so obvious.

Wydaje mi się, że jeżeli w szkole

I think that if in school

będzie przestrzegane prawo,

the law will be upheld,

jeżeli nauczyciele dadzą dobry przykład,

if teachers set a good example,

to im będzie się łatwiej pracować.

it will be easier for them to work.

Tylko to jest dużo trudniejsza ścieżka.

It's just that this is a much more difficult path.

Ścieżka edukacji,

Education path,

a nie ścieżka zastraszania.

and not a path of intimidation.

Ktoś, kto woli zastraszania,

Someone who prefers intimidation,

nie będzie lubił mojej działalności,

he will not like my activities,

bo wtedy popsuje mu trochę robotę.

because then it will mess up his work a bit.

No zdecydowanie.

No, definitely.

A jaka jest szkoła twoich marzeń?

And what is your dream school like?

Szkoła moich marzeń to jest szkoła demokratyczna.

The school of my dreams is a democratic school.

Szkoła, która bierze pod uwagę głos

A school that takes voice into account.

wszystkich stron.

all pages.

Szkoła, która zadaje pytania.

A school that asks questions.

Ja może przez to,

I might through that,

że wywodzę się z takiego domu.

that I come from such a home.

Nigdy w przypadku moich rodziców

Never in the case of my parents.

to nie była władza rodzicielska

it was not parental authority

w rozumieniu władzy,

in the understanding of power,

ale to było partnerstwo.

but it was a partnership.

Mądre partnerstwo osoby starszej,

Wise partnership of an older person,

mądrzejszej z osobą,

with a wiser person,

która po prostu jest młodsza

which is simply younger

i tylko dlatego mniej wie.

And that's why they know less.

Ja bym chciał, żeby tak wyglądała szkoła,

I would like the school to look like this.

gdzie zamiast kary jest rozmowa,

where instead of punishment there is conversation,

gdzie zamiast krzyku jest dialog.

where instead of shouting there is dialogue.

To jest szkoła, która pozwala

This is a school that allows

stworzyć świadomego obywatela.

to create a conscious citizen.

Ja bym chciał szkoły, po pierwsze,

I would like a school, first of all,

która świadomego obywatela wypuści

which will release a conscious citizen

na ulicę miast, do urn wyborczych,

to the streets of the cities, to the ballot boxes,

bo uczeń, który boi się zareagować,

because a student who is afraid to react,

kiedy nauczyciel łamie prawo,

when a teacher breaks the law,

to nie jest tylko problem.

This is not just a problem.

On kończy szkołę, zapomina o tym problemie.

He finishes school, forgets about that problem.

Ale to jest problem szerszy.

But this is a broader problem.

To będzie też uczeń,

This will also be a student,

który będzie bał się zareagować,

who will be afraid to react,

kiedy policjant będzie łamał prawo,

when a police officer will break the law,

kiedy jego prawa będą łamane w sądzie,

when his rights are violated in court,

kiedy jego prawa będą łamali politycy.

When his rights will be violated by politicians.

Dlatego to jest tak ważne,

That is why it is so important,

żeby to był świadomy uczeń.

so that he is a consciously aware student.

Ja pamiętam, jak dostałem takie nagranie

I remember when I received such a recording.

ze spotkań z policjantką w jednej ze szkół.

from meetings with a policewoman at one of the schools.

Policjantka uczyła absurdalnych rzeczy,

The policewoman taught absurd things,

bardzo wygodnych dla policji.

very convenient for the police.

Tam pojawiały się takie stwierdzenia,

There were statements like that appearing there,

że nie przyjmuj mandatu,

that you shouldn't accept the fine,

bo sąd da ci wyższą grzywnę.

because the court will impose a higher fine on you.

I to są takie mity,

And these are such myths,

do mnie ludzie faktycznie mówią,

people actually talk to me,

nie opłaca się nie przyjmować mandatu.

It is not worth it to refuse to accept the fine.

No, zupełna nieprawda.

No, completely untrue.

Nie przyjmujemy mandatu.

We do not accept the fine.

Jeżeli uważamy, że nie popełniliśmy...

If we believe that we have not committed...

Dokładnie.

Exactly.

Nie popełniliśmy przestępstwa lub wykroczenia,

We did not commit a crime or an offense,

ale a propos tej policji,

but speaking of the police,

to my mieliśmy dokładnie taką samą sytuację.

We had exactly the same situation.

Kiedyś zaproszono nas na festiwal,

Once we were invited to a festival,

już może nie powiem jaki,

I may not say what kind anymore,

duży festiwal,

big festival,

gdzie mieliśmy mówić właśnie

where were we supposed to speak just now

o prawach osób zatrzymanych.

about the rights of detained persons.

I zadzwonił do mnie organizator tego festiwalu

And the organizer of this festival called me.

i mówił, pani ma za nas.

And he said, you have it for us, ma'am.

Już nie ma takiej potrzeby,

There is no longer such a need.

bo ten warsztat o prawach osób zatrzymanych

because this workshop is about the rights of detained persons

zrobi nam policja.

The police will do us.

Ja mówię, z całym szacunkiem, Boże Pana,

I say, with all due respect, God of the Lord,

to są dwa różne warsztaty

these are two different workshops

i dwa różne podejścia,

and two different approaches,

ale dokładnie tak jest.

but that's exactly how it is.

Ja uważam zresztą,

I think, moreover,

ja zresztą cenię wielu policjantów

I actually appreciate many police officers.

i to jest też moje wielkie,

and this is also my great,

pozytywne zaskoczenie,

positive surprise,

trzeba też, żeby nie było zawsze

It also needs to not always be.

gorzkich i krytycznych słów,

bitter and critical words,

o ile różnie można oceniać dowództwa policji,

to the extent that police leadership can be assessed differently,

tak jak ja spotykam młodych chłopaków,

just like I meet young boys,

moich widzów, policjantów,

my viewers, police officers,

oni naprawdę chcą znać prawa obywateli.

They really want to know the rights of citizens.

Oni naprawdę nie mają jeszcze

They really don't have it yet.

tego złamanego kręgosłupa

this broken spine

i im się naprawdę nie podoba

And they really don't like it.

bardzo wiele rzeczy.

a lot of things.

Oni są świadomi,

They are aware,

kiedy mają pewne uprawnienia,

when they have certain rights,

ale też chcieliby wiedzieć,

but they would also like to know,

gdzie jest ta granica.

Where is that border?

To jest dla mnie naprawdę

This is really for me.

bardzo budujące,

very uplifting,

no tylko też taka konkluzja

Well, that's also such a conclusion.

tych policjantów zwykle jest taka,

these police officers are usually like that,

że po paru latach

that after a few years

po prostu się już nie chce.

I just don’t want to anymore.

To powiedziałeś jest budujące,

What you said is uplifting.

a z drugiej strony smutne,

on the other hand,sad,

bo mi się wydaje,

because it seems to me,

że jednak policja powinna być

that the police should be after all

taką formacją,

such a formation,

gdzie oni nie powinni

where they shouldn't

musieć szukać takich informacji,

have to look for such information,

prawda, w przestrzeni internetowej,

truth, in the online space,

że raczej te szkolenia,

that rather these trainings,

te rozmowy z policjantami

these conversations with the police officers

powinny być tak bardzo

they should be so much

na porządku dziennym,

on the agenda,

że takie pytania w ogóle

that such questions at all

nie powinny powstać, nie?

They shouldn't be created, right?

Ale to jest też ten problem.

But that is also the problem.

Policjanci, którzy mają swoje

Police officers who have their own

oczywiście często za uszami,

of course often behind the ears,

kwestia nagrywania.

the issue of recording.

Policjanci sami nie pozwalają

The police themselves do not allow it.

na nagrywanie,

for recording,

bo nie wiedzą,

because they don't know,

że muszą na to pozwolić,

that they must allow it,

jeżeli nie utrudnia ktoś

if someone doesn't make it difficult

czynność, którą oni podejmują,

the action they undertake,

ale z drugiej strony

but on the other hand

policjanci też nie znają

The police officers don't know either.

swoich praw.

their rights.

Ja też jestem popularyzatorem

I am also a popularizer.

tej tezy,

this thesis,

że poza określonymi wyjątkami

that except for specific exceptions

nie można naruszać

it cannot be violated

dóbr osobistych policjantów

personal belongings of police officers

i publikować ich wizerunku

and publish their image

bez ich zgody.

without their consent.

Są oczywiście te wyłączenia,

There are of course those exceptions,

jest orzeczenie TSUE

There is a ruling from the CJEU.

nawet w tej sprawie,

even in this matter,

kiedy można to robić,

when can this be done,

ale jeżeli faktycznie

but if it really

jest to jakaś zwykła rozmowa,

it's just a regular conversation,

nie należy też robić pod górkę

One should not make things harder.

drugiemu człowiekowi.

to another person.

Ja uważam, że to nagranie

I believe that this recording

powinno być po pierwsze

it should be first of all

dowodem i zabezpieczeniem

as proof and security

naszych praw.

our rights.

Ja uważam, że jeśli dwie strony

I believe that if two parties

grają fair,

they play fair,

to to nagranie przyda się

this recording will come in handy

jednej i drugiej stronie.

both sides.

Ale takim bardzo popularnym

But such a very popular one.

też obiegowym mitem

also a common myth

poza tymi telefonami

besides those phones

są też różne mity właśnie

there are also various myths indeed

w przestrzeni publicznej

in public space

dotyczącej czy to właśnie

concerning whether it is indeed

szkoły, czy praw konsumentów.

schools, or consumer rights.

Ludzie nie wiedzą,

People do not know,

co to są na przykład

What are, for example?

klauzule niedozwolone w umowach.

prohibited clauses in contracts.

Nie wiedzą, że sprzedawca

They don't know that the seller

to nie kształtuje tego

it does not shape this

umównego dokładnie

contractually exact

tak, jak może chcieć.

As one may want.

Może dlatego tych pytań

Maybe that's why these questions

i te praktyczne sprawy

and these practical matters

jest tak bardzo dużo.

There is so much.

No właśnie, o co pytają

Exactly, what are they asking?

ci młodzi ludzie?

These young people?

Albo najdziwniejsze pytanie,

Or the strangest question,

jakie dostałaś.

what did you receive?

O matko, to już nawiążę

Oh my, I will get in touch with that now.

do mema niezbyt cenzuralnego,

to a not very censored meme,

ale to zawsze o załatwianie

but it always about handling things

potrzeb fizjologicznych

physiological needs

w kontekście paczkomatu.

in the context of a parcel locker.

Był taki mem internetowy

There was an internet meme.

z załatwiania się do paczkomatu.

from going to the parcel locker.

Padała też taka teza,

There was also a thesis that...

że przecież nie jest to zakazane.

that it is not prohibited after all.

Nie ma w kodeksie wykroczeń

It is not in the misdemeanour code.

gdzie napisane, że nie można

Where is it written that it cannot be?

załatwiać się do paczkomatu.

to arrange to drop off at the parcel locker.

Inaczej tego nie ujmę.

I can't put it any other way.

No ale przecież są wykroczenia.

Well, there are offenses, after all.

Choćby nieobyczajny wybryk,

Even an indecent outburst,

kiedy się obnażamy,

when we expose ourselves,

czy właśnie zanieczyszczanie

is it pollution

miejsc publicznych.

public places.

Więc takich pytań śmiesznych

So such funny questions.

jest dużo i myślę,

there is a lot and I think,

że też ta gra konwencją.

that this game has a convention.

To jest to, co ja staram się robić.

This is what I am trying to do.

Jeżeli jest jakiś internetowy żart,

If there is any internet joke,

czy jakaś internetowa,

is there any online,

śmieszna, znana sytuacja,

funny, well-known situation,

staram się to w jakiś sposób

I am trying to do it in some way.

komentować.

to comment.

Ja zostałem zaskoczony,

I was surprised,

jak była ta sprawa

What was that matter?

dotycząca księdza

regarding the priest

masturbującego się na plaży.

masturbating on the beach.

Czy można się masturbować na plaży?

Is it possible to masturbate on the beach?

Ja taki film nagrałem,

I recorded such a film,

bo to było kilkaset pytań.

because it was several hundred questions.

I niestety ta sprawa

And unfortunately, this issue

się zakończyła tragicznie,

ended tragically,

ale to niestety pewnych rzeczy

but unfortunately certain things

nie da się uniknąć.

It can't be avoided.

Ta nagonka medialna

This media campaign.

pewnie jakaś tam była,

there must have been some there,

ale też takie pytania są.

but there are also such questions.

Więc myślę, że prawnik na TikToku

So I think that a lawyer on TikTok.

musi być też przygotowany na to,

he must also be prepared for this,

że kiedyś będzie nagrywał o tym,

that someday he will record about it,

co można robić na plaży.

What can you do at the beach?

A zdecydowanie to jest jednak

And definitely it is, however.

przekroczenie swoich własnych

crossing your own

takich barier i granic.

such barriers and borders.

Ja też to widzę po sobie my,

I see it in myself too.

jako wolne sądy,

as free courts,

że nagrywamy spot

that we are recording the meeting

różnego rodzaju

various kinds

i wychodzimy z tej przestrzeni

and we are leaving this space

i social mediów.

and social media.

Trudno się przekracza takie granice?

Is it difficult to cross such boundaries?

Nie, ale muszę powiedzieć,

No, but I have to say,

że wasz spot,

that your spot,

jeszcze pamiętam go,

I still remember him,

mam wrażenie,

I have the impression,

chyba jeszcze wtedy byłem studentem,

I was probably still a student then,

bardzo fajny spot

very cool place

dotyczący właśnie praw przy policjancie,

regarding the rights of the police officer,

gdzie ten facet wyzywa.

Where is that guy challenging?

Tak, Piotr z Piotrkiem Głowackim.

Yes, Piotr with Piotr Głowacki.

Tak, i on właśnie wyzywa tam,

Yes, and he is just calling there,

wyzywa tego policjanta

he challenges that policeman

i to był dla mnie taki wzorzec,

and it was like a model for me,

że przecież takim popularnym mitem

that after all it is such a popular myth

w szkole jest to,

in school it is,

że kiedy łamiesz swoje obowiązki,

that when you break your duties,

to tracisz prawa.

you are losing your rights.

A wy właśnie pokazaliście

And you just showed

coś bardzo ważnego.

something very important.

Pewnych praw nie stracimy.

We will not lose certain rights.

Nawet jeżeli będziemy

Even if we will be

zachowywać się nie w porządku,

to behave improperly,

nawet jeżeli spełnimy

even if we fulfill

znamiona znieważenia policjanta,

the signs of insulting a police officer,

to nie zależy,

it doesn't matter,

że ten policjant może zrobić wszystko.

that this policeman can do anything.

I podoba mi się to właśnie.

And I like it just that way.

Myślę, że w pewnym sensie

I think that in a certain sense

była to dla mnie duża inspiracja.

It was a great inspiration for me.

To powstało dużo przed prawem Marcina.

It was created long before the law of Marcin.

Bardzo Ci dziękujemy,

Thank you very much.

ale trzeba się trochę przełamać wewnętrznie, co?

But you need to break through a little internally, right?

Trzeba, to jest taka bariera.

It is necessary, this is such a barrier.

No właśnie.

Exactly.

To jest zupełnie co innego,

This is completely something different,

jak wychodziłem z pracy właśnie

As I was leaving work just now.

w dużej warszawskiej firmie

in a large Warsaw company

w dziale prawnym,

in the legal department,

pisałem te pisma takie formalne,

I wrote those formal letters.

to trzeba by się przerzucić.

Then we would need to switch.

Ja, że w ogóle na początku

I, that in general at the beginning

przez to, że młodo wyglądam,

because I look young,

aż tak młody nie jestem,

I'm not that young.

miałem ten problem,

I had this problem,

że dużo osób odbierało mnie

that many people perceived me

jak jakiś pewnie student albo licealista.

like some confident student or high schooler.

Co on tam może wiedzieć?

What can he know about it?

Ja dlatego nagrywałem w garniturze na początku.

That's why I was recording in a suit at the beginning.

Ale w pewnym sensie

But in a sense

to też tworzyło jakąś barierę.

It also created some kind of barrier.

Teraz na przykład już się ubieram

Now, for example, I'm already getting dressed.

na luźno, po swojemu,

casually, in my own way,

tak jak się ubiera Marcin,

just like Marcin dresses,

a nie prawo Marcina.

not Marcin's law.

I mam wrażenie, że też,

And I have the impression that too,

kiedy już ludzie sobie zakodowali,

when people have already coded it for themselves,

że to jest ten prawnik,

that this is the lawyer,

no to nie oceniają książki po okładce.

Well, they don't judge a book by its cover.

No właśnie.

Exactly.

Nie, ja myślę, że zdecydowanie lepiej

No, I think it's definitely better.

niż w garniturze,

than in a suit,

chociaż to też ma jakąś swoją konwencję.

Although it has its own convention as well.

Ma.

Ma.

I czasami też do takich filmów wracam.

And sometimes I also return to such films.

Szczególnie lubię taką

I particularly like that one.

przełamywanie tej konwencji.

breaking this convention.

Myślę, że to najbardziej rozbraja

I think that's the most disarming.

moich widzów,

my viewers,

kiedy jest jakiś śmieszny temat.

When there is a funny topic.

Ja to mówię poważnym głosem

I say it in a serious voice.

pod krawatem.

under the tie.

To jest wtedy...

It is then...

No słuchaj, masz bardzo dużo

Well, listen, you have a lot.

takich zaklęć

such spells

i umiejętności odkodowywania

and the skills of decoding

młodego widza,

young viewer,

jak myślisz, na co on reaguje.

What do you think he is reacting to?

Tak, na co jest szczególnie wrażliwy.

Yes, he is particularly sensitive to that.

Bo wiemy, że nie lubi ściemy,

Because we know that he doesn't like pretenses,

nie lubi, jak się mu coś wkłada do głowy,

he doesn't like it when something is put into his head,

jak się mu coś narzuca.

how something is imposed on him.

Tak ja to czuję.

Yes, that's how I feel.

Ja mam wrażenie, że młodzi ludzie

I have the impression that young people

po pierwsze chcą teraz,

first they want now,

wbrew temu, co się mówi

contrary to what is said

o mediach społecznościowych,

about social media,

chcą po coś oglądać twój film.

They want to watch your movie for a reason.

Jeżeli tworzysz film śmieszny,

If you are making a funny movie,

humorystyczny,

humorous,

chcą poprawić sobie humor,

they want to improve their mood,

mają ciężki dzień,

they are having a tough day,

coś się stało nie tak,

something went wrong,

chcą się rozbawić.

they want to have fun.

Ale coraz bardziej podchodzą

But they are getting closer and closer.

do tych mediów społecznościowych

to these social media

pragmatycznie.

pragmatically.

Oni chcą w najkrótszym czasie

They want it in the shortest time possible.

pojąć jak największą dawkę wiedzy.

to grasp as much knowledge as possible.

I mam wrażenie,

And I have the impression,

że to jest taka recepta na sukces.

that this is such a recipe for success.

Ja na początku w ogóle

I at the beginning at all

nie wyobrażałem sobie,

I couldn't imagine,

jak można w minutę

How can it be done in a minute?

powiedzieć o jednym przepisie.

to talk about one recipe.

To raczej pięciu minut potrzeba, nie?

It probably takes five minutes, right?

W ogóle się...

Not at all...

Ja też sobie tego nie wyobrażałam kiedyś.

I also couldn't imagine that once.

A to jest straszne,

And this is terrible,

bo ja to pamiętam,

because I remember it,

ja potrafiłem na zajęciach,

I was able to in class,

na studiach monologi

monologues in college

piętnastominutowe wygłaszać

fifteen-minute speech

na temat jakiejś jednej rzeczy,

about some one thing,

którą...

which...

No ale to właśnie było to,

Well, that was it,

co musiałem zrobić i przestawić,

what I had to do and rearrange,

bo na TikToku film do minuty.

because on TikTok the video is one minute long.

I okazuje się, że się da, nie?

And it turns out that it is possible, right?

Właśnie.

Exactly.

Kiedyś mi też się wydawało,

I used to think so too,

że opowiedzieć o sprawie

to talk about the matter

w 45 sekund

in 45 seconds

jest to po prostu nie do zrobienia.

It is simply impossible to do.

Ale też jak wychodzi,

But also as it turns out,

bierze ten telefon do ręki

picks up the phone

i okazuje się,

and it turns out,

że ma to w głowie

that he/she has it on his/her mind

i może to zrobić,

and he can do it,

ale tego też trzeba się nauczyć

but you also have to learn this

i chyba trzeba sobie tak

And I think one has to do it this way.

postawić w głowie takie granice.

to set such boundaries in the mind.

Też tak, może nie do końca

Me too, maybe not completely.

nie przejmowania się tym,

not worrying about it,

co mówią inni,

what others say,

bo trzeba się przejmować

Because you need to care.

taką, jak powiedziałeś,

such as you said,

konstruktywną krytyką,

constructive criticism,

ale takiego podejścia,

but such an approach,

że świat się zmienia

that the world is changing

i jak chcemy robić dobrą edukację,

and if we want to provide good education,

to my też się musimy zmienić.

We also have to change.

Oczywiście, że tak.

Of course.

Że te metody już są inne po prostu, nie?

That these methods are simply different now, right?

Gdyby prawo Marcina,

If it were the law of Marcin,

które powstało rok temu w styczniu,

which was created a year ago in January,

było takie, jak ja bym chciał,

it was just as I would have wanted,

to ja bym dzisiaj,

I would today,

pewnie mając tam 10-200 tysięcy obserwacji,

they probably have 10-200 thousand followers there,

opowiadałbym o prostej spółce akcyjnej,

I would talk about a simple joint-stock company.

kiedy się opłaca założyć.

When is it worth starting?

Ale no, nie byłoby to

But no, it wouldn't be.

najbardziej fascynujące.

the most fascinating.

Chociaż takie tematy

Although such topics

dotyczące przedsiębiorców,

concerning entrepreneurs,

szczególnie w okresie wprowadzania

especially during the introduction period

Nowego Ładu czy Polskiego Ładu,

New Deal or Polish Deal,

no to one były dość popularne.

Well, they were quite popular.

Szczególnie, że te przepisy

Especially since these regulations

się tak zmieniały,

they changed like that,

że też trzeba było

that it had to be

jakoś nad tym nadążyć.

somehow keep up with it.

Ale ja staram się zawsze mówić o tym,

But I always try to talk about it,

co jest potrzebne, aktualne

what is needed, current

i o co pytają moi widzowie.

and what my viewers are asking.

To wy jesteście twórcami

You are the creators.

mojego konta, współtwórcami,

my account, co-creators,

bo ja bardzo często

because I very often

odpowiadam na pytania po prostu.

I simply answer the questions.

Mi prawa ucznia nie przyszły z kapelusza.

My rights as a student didn't come from nowhere.

Ja dostałem pytanie,

I received a question,

czy nauczyciel może zabrać

Can the teacher take it away?

mój telefon za karę

my phone as a punishment

i oddać mi go po weekendzie,

and return it to me after the weekend,

bo taka sytuacja,

because such a situation,

w szkole miała miejsce.

It took place at school.

Na studiach nie mamy prawa oświatowego

We do not have educational law in college.

i pracowałem w prawie oświatowym.

I worked in educational law.

Dopiero sprawdziłem,

I just checked.

jak to wygląda,

how does it look,

jak w ogóle prawo pozwala

How does the law allow at all?

ukarać ucznia.

punish the student.

Co zrobić, jeżeli statut

What to do if the statute

jest niesprawiedliwy

he is unfair

i łamie prawo?

And is it breaking the law?

Ja też się tego uczyłem od nowa,

I also learned this from scratch.

razem z moimi widzami.

together with my viewers.

Tak, i to jest,

Yes, and that is,

ja widzę, jak różnorodne są te filmy

I can see how diverse these movies are.

i to proszę Państwa,

and here you go, ladies and gentlemen,

nie jest też tak,

it's not like that either,

może wbrew pozorom,

maybe contrary to appearances,

że my to wszystko mamy w głowie.

that we have all of this in our heads.

Absolutnie nie,

Absolutely not,

to jest research.

this is research.

My się musimy przygotować

We have to prepare ourselves.

naprawdę konkretnie,

really specifically,

a jeszcze młody widz

and yet a young viewer

jest szalenie czujny,

he is wildly alert,

wymagający,

demanding,

natychmiast wyłapie

will immediately catch

wszystkie niescisłości.

all inaccuracies.

Przygotowanie takiego filmu,

Preparing such a film,

pewnie się ze mną zgodzisz,

you will surely agree with me,

naprawdę kosztuje mnóstwo czasu.

it really takes a lot of time.

Oczywiście, że tak.

Of course, yes.

To nie jest tak,

It's not like that,

że film, który trwa 40 sekund,

that the film lasts 40 seconds,

robi się 2 minuty czy 3.

It takes 2 minutes or 3.

Dokładnie.

Exactly.

Ja pamiętam, kiedyś

I remember, once.

robiłem film na temat

I was making a film about

tak zwanych tych e-papierosów zero.

so-called zero e-cigarettes.

Gdzie jest luka, prawda?

Where is the gap, right?

One są objęte oekcyzą,

They are subject to expropriation.

ale nie ma wprost

but there is no direct

likwidów, przepraszam.

I apologize, I’m closing down.

E-papierosów nie można sprzedawać

E-cigarettes cannot be sold.

osobom poniżej 18 roku życia,

to individuals under the age of 18,

ale tych likwidów,

but those liquids,

czyli tych uzupełniających płynów,

that is the supplementary fluids,

sam nie palę,

I don't smoke myself,

więc mówię jako teoretyk,

so I speak as a theorist,

0%.

0%.

One są objęte oekcyzą,

They are subject to expropriation.

ale teoretycznie można je kupować

but theoretically, they can be bought

przed 18 rokiem życia.

before the age of 18.

Ja dzwoniłem do wydziału

I called the department.

jakiegoś wyrobów tytoniowych.

some tobacco products.

Dowiadywałem się tego,

I was finding out about this,

dla skąd ta luka w ogóle powstała,

where did this gap come from at all,

czy to jest celowe działanie ustawodawcy.

Is this a deliberate action by the legislator?

Faktycznie była to luka.

Indeed, it was a gap.

No i tam starałem się zrobić

Well, I tried to do it there.

taką wykładnię,

such an interpretation,

że odmowa sprzedaży

that the refusal to sell

w pewnym sensie

in a sense

mogła być uznana za zasadną,

it could be considered justified,

gdyby sprzedawca odmówił sprzedaży,

if the seller refused to sell,

no ale nie wynika to z przepisów,

but it does not stem from the regulations,

że musi weryfikować wiek nabywcy.

that it must verify the age of the buyer.

I to był temat,

And that was the topic,

na który poświęciłem parę dni,

to which I devoted a few days,

no bo faktycznie nie był na ten temat

Well, it actually wasn't about that.

ani artykułów prasowych,

nor newspaper articles,

no bo ktoś się tym po prostu zapomniał.

Well, someone simply forgot about it.

No właśnie, to jest naprawdę

That's right, it really is.

bardzo dużo pracy.

a lot of work.

Bardzo się cieszę,

I am very happy.

że ją wykonujesz

that you are doing it

i nie mogę się doczekać już

and I can't wait anymore

naszego projektu edukacyjnego

our educational project

Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

European Convention on Human Rights.

Mamy nadzieję,

We hope,

że wspólnie te konwencje

that together these conventions

Wam pokażemy.

We will show you.

Odczarujemy może trochę

Maybe we will dispel some of the magic.

na jakichś ciekawych przykładach

on some interesting examples

i że te filmy,

and that these movies,

które będą nam podsyłane,

which will be sent to us,

to macie, proszę Państwa,

Here you go, ladies and gentlemen.

bardzo wymagające, doświadczone jury.

very demanding, experienced jury.

I nie tylko Marcin,

And not only Marcin,

ale też będą inne osoby.

but there will also be other people.

Wszystkim Państwu powiemy,

We will tell all of you,

że uda nam się z tą konwencją

that we will succeed with this convention

jakoś tak się zadomówić

to somehow settle in

w polskich szkołach.

in Polish schools.

Jak myślisz?

What do you think?

Konwencja Praw Człowieka

Convention on Human Rights

to jest konwencja naszych praw.

this is the convention of our rights.

Problemy, które trapią

Problems that torment

nasz system sprawiedliwości,

our justice system,

wymiar sprawiedliwości,

justice system,

przewlekłość postępowań.

the prolongation of proceedings.

To są tematy,

These are the topics,

o których nie mówimy,

about which we do not speak,

dopóki nas nie dotkną.

until they touch us.

Nadużywanie tymczasowych aresztowań,

Abuse of temporary detentions,

to w jaki sposób teraz

how now

stosuje się te tymczasowe areszty.

These temporary arrests are applied.

Ja występowałem zresztą

I was performing, anyway.

z Helsińską Fundacją Praw Człowieka

with the Helsinki Foundation for Human Rights

na takiej debacie na ten temat.

on such a debate on this subject.

Wiedza na ten temat była mała,

The knowledge on this topic was minimal,

ale faktycznie młodzi ludzie

but indeed young people

przychodzili i dostawali

they came and received

na przykład informacje,

for example information,

jak wiele tych wniosków aresztowych

how many of these arrest warrants

jest przez sądy przyklepywanych,

is approved by the courts,

mówiąc kolokwialnie.

to put it colloquially.

Oni faktycznie otwierali oczy,

They actually opened their eyes,

że do tego aresztu

that to this prison

nie jest wcale tak trudno

it's not that hard at all

na przykład trafić

for example, hit

w przypadku szczególnie

in the case of particularly

medialnych spraw.

media affairs.

To są tematy,

These are the topics,

które naprawdę dotyczą

which really matter

bezpośrednio Was

directly you

i życzę Wam,

and I wish you,

żebyście tylko w teorii

so that you only in theory

mogli je poznawać,

they could get to know them,

a nie w praktyce.

and not in practice.

Akurat jeżeli chodzi

Just when it comes to

o tymczasowe aresztowania,

about temporary detention,

to mamy tak bogate

So we have it so rich.

orzecznictwo

jurisprudence

Europejskiego Trybunału

European Court

Praw Człowieka

Human Rights

dotyczące Polski.

concerning Poland.

Tak samo i przewlekłość.

The same applies to chronic illness.

Tak samo jeśli chodzi

The same goes for...

o przewlekłość postępowania.

about the prolongation of the proceedings.

Dokładnie tak.

Exactly so.

Bo to jest też problem strukturalny

Because it is also a structural problem.

i mam wrażenie,

and I have the impression,

że to nie jest wrażenie,

that it is not an impression,

to jest nieubłagana statystyka.

This is an unyielding statistic.

Te problemy tylko się potęgują.

These problems are only worsening.

Kolejne reformy

Further reforms

wymiaru sprawiedliwości,

of justice,

one w żaden sposób

not in any way

nie rozwiązują tych problemów,

they do not solve these problems,

tylko je zupełnie generują.

they only generate it completely.

A to, co będzie po wyborach,

And what will happen after the elections,

to myślę, że między innymi

I think that among other things.

dlatego warto o te wybory iść,

that's why it's worth going for these elections,

bo się możemy obudzić

because we might wake up

w jeszcze gorszej rzeczywistości.

in an even worse reality.

Tego zakończenia

That ending.

nie mogłabym sobie wymarzyć.

I couldn't have dreamed of it.

Idziemy na wybory,

We are going to the elections,

bo to jest nasza wspólna sprawa.

because it is our common cause.

Bardzo Ci dziękuję.

Thank you very much.

Moim gościem był

My guest was

Marcin Kruszewski,

Marcin Kruszewski,

Prawo Marcina.

Marcin's Law.

Dziękuję.

Thank you.

Do widzenia Państwu.

Goodbye, ladies and gentlemen.

Znajdźcie swoje prawa

Find your rights.

i obserwujcie też

and also keep an eye on

Wolne Sądy,

Free Courts,

nie tylko Prawo Marcina.

not only Marcin's Law.

Dokładnie tak.

Exactly so.

Bardzo Państwu dziękuję.

Thank you very much.

Sylwia Gregorczyk-Abram,

Sylwia Gregorczyk-Abram,

Wolne Sądy.

Free Courts.

To był podcast

It was a podcast.

Na Prawo Patrz.

Look to the right.

Dziękuje.

Thank you.