Nie taka sztuka straszna! cz. 9 - Średniowiecze i templatki do memów (cykl: Ze sztuką przez wieki)

Cześć, witam Cię w kolejnym odcinku podcastu

Hi, welcome to another episode of the podcast.

Nie taka sztuka straszna i cykl ze sztuką przez wieki.

Not such a terrifying art and the cycle of art through the centuries.

Ostatnio rozmawialiśmy o starożytności,

Recently we talked about antiquity,

zatem dzisiaj czas na średniowiecze.

So today it's time for the Middle Ages.

Średniowiecze, średniowiecze, wieki ciemne

The Middle Ages, the Middle Ages, the Dark Ages.

nazywany ten okres przez niektórych historyk.

this period is referred to by some historians.

Ciężka sprawa z tym średniowieczem,

It's a tough matter with this Middle Ages,

bo jedni uważają, że właśnie są to wieki ciemne

because some believe that these are indeed the Dark Ages

i czas, kiedy sztuka nie rozwijała się właściwie wcale.

And the time when art was not developing at all.

Natomiast inni mówią, że przecież sztuka nadal powstawała

On the other hand, others say that art was still being created.

i swój wielki rozkwit miała na przykład architektura

And, for example, architecture had its great flourishing.

w drugiej połowie średniowiecza.

in the second half of the Middle Ages.

Średniowiecze w sztuce jest to właściwie ostatni okres,

The Middle Ages in art is actually the last period,

który tak dokładnie datowo pokrywa się z okresami historycznymi,

which precisely aligns with historical periods,

podobnie jak starożytność i prehistoria.

similar to antiquity and prehistory.

Na kolejne okresy w sztuce oczywiście bardzo duży wpływ miała historia

In subsequent periods in art, history obviously had a very significant influence.

i malarze często byli kronikarzami tego,

and painters were often chroniclers of this,

co działo się wokół nich, bądź też byli wynajmowani

what was happening around them, or they were being hired

do właśnie zapisywania poprzez swoje dzieła

to actually writing through their works

pewnych wydarzeń historycznych, czy też postaci.

certain historical events or figures.

Natomiast sztuka z czasem już po starożytności,

On the other hand, art over time after antiquity,

po średniowieczu stawała się coraz bardziej niezależną

after the Middle Ages, it became increasingly independent

i tworzyła swoją własną historię.

and she was creating her own story.

Średniowiecze miało bardzo podobne założenia,

The Middle Ages had very similar assumptions,

jeżeli chodzi o to, co sztuka miała,

as for what art had,

przedstawiać jak starożytność, jednak forma była odmienna.

It presents like antiquity, however, the form was different.

Jeżeli chcecie posłuchać o tym, jak wyglądała sztuka w starożytności,

If you want to hear about what art looked like in ancient times,

to zapraszam do obejrzenia mojego poprzedniego podcastu

I invite you to watch my previous podcast.

z cyklu Ze sztuką przez wieki.

From the series "Through the Ages with Art."

Natomiast wracając do właśnie średniowiecza,

However, returning to the Middle Ages,

to ta odmienność w stosunku do starożytności polegała na tym,

this difference in relation to antiquity lay in the fact that,

że starożytni artyści starali się przedstawiać sztukę,

that ancient artists sought to present art,

oddając właściwe proporcje, kształty,

giving the right proportions, shapes,

pilnując perspektywy,

watching the perspective,

zwracając uwagę na to, aby właśnie oddawać to,

paying attention to actually giving it back,

jak w rzeczywistości wyglądały na przykład ludzkie ciała bądź też przedmioty.

How, for example, did human bodies or objects actually look?

Natomiast artyści średniowieczni skupiali się bardziej na symbolice.

On the other hand, medieval artists focused more on symbolism.

Jeśli miałabym opisać sztukę średniowieczną jednym zdaniem

If I were to describe medieval art in one sentence.

i bardzo ogólnikowo generalizując też to spojrzenie na sztukę średniowieczną,

and very generally generalizing this view of medieval art,

to powiedziałabym, że

I would say that

zakręciła się ona wokół Boga, wokół religii i tajemnicy z nimi związanej.

She revolved around God, around religion and the mystery associated with them.

Ówcześni ludzie, również artyści, uważali, że Boga nie należy przedstawiać na obrazach,

Contemporary people, including artists, believed that God should not be depicted in images,

ponieważ podniesiono go do rangi takiego bóstwa,

because he was elevated to the rank of such a deity,

które jest zupełnie abstrakcyjne i też takie w pewnym sensie przerażające,

which is completely abstract and in a way also frightening,

które góruje nad ludźmi.

which towers over people.

No i właśnie uważano, że lepiej nie ryzykować,

And it was generally considered better not to take the risk,

pokazując go na obrazach czy dziełach sztuki,

showing it in paintings or works of art,

żeby Bóg się czasem, nie wiem, nie zdenerwował i gdzieś sobie nie poszedł,

so that God doesn't get upset sometimes, I don’t know, and go somewhere.

nie zostawił ludzi albo nie zrzucił jakiejś paskudnej plagi

he didn't abandon people or drop some nasty plague

czy też zbyt dużego deszczu.

or too much rain.

Więc woleli ówcześni artyści nie ryzykować,

So the artists of that time preferred not to take risks,

jak mawia jedno z przysłów,

as one of the proverbs says,

strzeżonego Pan Bóg strzeże.

God protects the one who is cautious.

Idąc tym tropem, na freskach i mozaikach średniowiecznych

Following this trail, in the frescoes and mosaics of the Middle Ages.

znajdujemy głównie sceny religijne.

We mainly find religious scenes.

Sceny, które miały pokazywać właśnie potęgę Boga,

Scenes that were meant to show the power of God,

tworzyć wokół Niego tajemnice

to create mysteries around Him

i wpływać na ludzi w taki sposób,

and influence people in such a way,

aby oni czuli przed Bogiem i przed Jego wysłannikami respekt.

so that they feel respect before God and His messengers.

Co myślę ważniejsze, to właśnie, żeby czuli respekt przed Jego wysłannikami,

What I think is more important is that they feel respect for His envoys.

ponieważ w średniowieczu uważano cesarzy czy papieży,

because in the Middle Ages emperors or popes were considered,

przedstawicieli duchowieństwa za właśnie wysłanników Boga na ziemi,

representatives of the clergy as the very envoys of God on earth,

więc tym samym, za pomocą, powiedziałabym,

so thus, with the help of, I would say,

takiej lekkiej propagandy i również tworzenia w taki sposób dzieł sztuki,

such light propaganda and also creating works of art in this way,

istniała możliwość podporządkowania sobie większego grona osób,

there was a possibility of subordinating a larger group of people,

dzięki właśnie odpowiedniej manipulacji i tworzeniu takiego kultu siły wyższej.

thanks to the right manipulation and the creation of such a cult of a higher power.

Wracając do wątku, który poruszyłam na początku,

Returning to the topic I raised at the beginning,

czyli do tego, że średniowiecze nazywane było wiekami ciennymi,

which means that the Middle Ages were called the Dark Ages,

wynikało to z porównania średniowiecza do sztuki, która je poprzedzała,

it came from the comparison of the Middle Ages to the art that preceded it,

czyli do starożytności, ponownie odsyłam do mojego podcastu o starożytności,

that is to antiquity, I refer you again to my podcast about antiquity,

ponieważ ta sztuka starożytna była bardzo detaliczna,

because this ancient art was very detailed,

skupiała się na szczegółach, właściwym oddawaniu rzeczywistości,

she focused on details, accurately reflecting reality,

od czego kompletnie artyści średniowieczni odeszli.

from what completely the medieval artists departed.

No i właśnie porównując te jakby,

Well, by comparing these, so to speak,

te dwie szkoły, to mogłoby się wydawać, że sztuka średniowieczna

These two schools might seem to represent medieval art.

był to pewien regres, jeżeli chodzi o rozwój w sztuce

It was a certain regression in terms of development in art.

i progres tej sztuki na przełomie wieków.

and the progress of this art at the turn of the centuries.

I tutaj ocena zupełnie subiektywna,

And here the assessment is completely subjective,

ja jakby zgadzam się z tym nazywnictwem i określaniem średniowiecza wiekami ciemnymi,

I somewhat agree with the terminology of referring to the Middle Ages as the Dark Ages.

ponieważ faktycznie, i moja ocena wynika z tego,

because in fact, and my assessment stems from this,

że jestem ogromną fanką realizmu,

that I am a huge fan of realism,

czy też surrealizmu i oddawania właściwie tego, co widzi oko,

or surrealism and accurately depicting what the eye sees,

ponieważ wiem od strony też rysunkowej i technicznej, jakie to jest trudne,

because I know from both the drawing and technical side how difficult it is,

więc jakby stąd też moja ocena.

So that's where my assessment comes from.

Oddając jednak średniowieczu co jego, muszę przyznać,

However, giving the Middle Ages what belongs to it, I must admit,

że obrazy, malarstwo średniowieczne są świetną templatką do memów.

that images, medieval paintings are a great template for memes.

Jak sobie wygooglujecie memy i obrazy średniowieczne,

If you Google memes and medieval images,

to na pewno Wam wyskoczy bardzo dużo,

It will definitely pop up a lot for you.

takich dosyć śmiesznych rysunków z zabawnymi podpisami,

such quite funny drawings with amusing captions,

ponieważ są one idealnym materiałem do tego,

because they are the perfect material for this,

żeby ciekawie je podpisać.

to sign it interestingly.

W związku z tym, że właśnie nie są zachowane na tych obrazach

Due to the fact that they are not preserved in these images.

proporcje właściwe, symetria, krajobrazy nie oddają rzeczywistości,

proper proportions, symmetry, landscapes do not reflect reality,

niektóre postaci są w takich pozach,

some characters are in such poses,

że myślę, że nawet najlepsi akrobaci nie byliby w stanie

that I think even the best acrobats would not be able to

wejść w te pozycje, dobrze rozciągnięci.

to get into those positions, well-stretched.

Więc jakby jest to też fajny materiał do tego,

So it's also a nice material for that.

żeby się z takimi rysunkami pobawić,

to play around with such drawings,

na przykład posiedzieć i pozastanawiać się,

for example, to sit and ponder,

co autor miał na myśli, tworząc takie paskudztwo.

What did the author mean by creating such a monstrosity?

Mimo tej zupełnie subiektywnej oceny średniowiecza,

Despite this completely subjective assessment of the Middle Ages,

którą Wam tutaj przedstawiam, staram się nie zapominać o tym,

which I am presenting to you here, I try not to forget about it,

że to malarstwo i ta twórczość wyglądała tak,

that this painting and this artwork looked like this,

nie tylko dlatego, że być może nie mieli ci rzemieślnicy

not only because those craftsmen might not have had you

odpowiedniego warsztatu, ale też dlatego,

appropriate workshop, but also because,

że po prostu nie taki cel był malarstwa i sztuki średniowiecznej.

that this was simply not the goal of painting and medieval art.

Tak jak wspomniałam na początku, ona miała głównie charakter symboliczny,

As I mentioned at the beginning, it was mainly symbolic in nature.

miała pokazać te aspekty religijne życia ludzkości,

she was supposed to show these religious aspects of human life,

więc jakby ten argument na pewno staje po stronie sztuki średniowiecznej.

So this argument definitely stands in favor of medieval art.

Tradycyjna przerwa na reklamę moich wspaniałych podcastów.

A traditional break for advertising my wonderful podcasts.

Jeżeli podoba Wam się to, co słuchacie,

If you like what you're listening to,

to będę bardzo wdzięczna za Wasze komentarze, za Wasz feedback,

I will be very grateful for your comments, for your feedback.

lajki, łapki w górę, wszystko co możliwe, subskrypcje

likes, thumbs up, everything possible, subscriptions

i dawajcie znać, czy to, jak opowiadam, co opowiadam,

And let me know if the way I'm telling it, what I'm telling,

jest dla Was interesujące.

is interesting for you.

Zbliżam Was do sztuki, czy wolelibyście na przykład

I'm bringing you closer to art, would you prefer for example

pokazywanie tych tematów w jakiejś innej formie.

showing these topics in some other form.

Dzięki wielkie.

Thank you very much.

Kolejnym za, jeśli chodzi o średniowiecze,

Another one regarding the Middle Ages,

jeśli mielibyśmy tak ważyć średniowiecze fajne, niefajne,

if we were to weigh the Middle Ages as cool or uncool,

jest to, że w drugiej połowie średniowiecza powstał też

it is that in the second half of the Middle Ages there also emerged

jeden z najciekawszych styli architektonicznych,

one of the most interesting architectural styles,

a mianowicie gotyk.

namely Gothic.

Gotyk jest to styl w architekturze, któremu w mojej ocenie

Gothic is a style in architecture, which in my opinion

zawdzięczamy jedne z najpiękniejszych budynków w Europie.

we owe some of the most beautiful buildings in Europe.

Oczywiście ponownie, jak cała sztuka średniowieczna,

Of course again, like all medieval art,

więc nawiązał on się z religią i te budynki powstałe w stylu gotyckim

So it is connected with religion and the buildings that were built in the Gothic style.

to głównie budynki sakralne.

They are mainly sacred buildings.

I właśnie cechy charakterystyczne gotyku, czyli strzelistość budynków

And indeed the characteristic features of Gothic, namely the soaring heights of the buildings.

i też bardzo duże okna z kolorowymi witrażami,

and also very large windows with colorful stained glass,

to również były zabiegi stosowane po to, aby zbliżyć się do Boga,

these were also practices used to draw closer to God,

aby pokazać Jego tajemniczość, Jego wyższość.

to show His mystery, His superiority.

Właśnie ta strzelistość miała powodować, że ludzie byli bliżej Boga,

It was precisely this tallness that was supposed to bring people closer to God.

ponieważ uważano, że Bóg jest na górze, gdzieś w niebie.

because it was believed that God is up in the sky, somewhere in heaven.

Natomiast freski i witraże też w oknach tych budynków powodowały,

However, the frescoes and stained glass in the windows of these buildings also caused,

że wpadające słońce nadawało taki tajemniczy charakter temu pomieszczeniu,

that the setting sun gave such a mysterious character to this room,

temu kościołowi, budynkowi sakralnemu.

to the church, a sacred building.

Z pewnością najbardziej znanym symbolem gotyku,

Certainly the most famous symbol of Gothic architecture,

jeżeli chodzi o architekturę, jest katedra Notre-Dame.

When it comes to architecture, there is the Notre-Dame Cathedral.

Notre-Dame de Paris, czyli Notre-Dame w Paryżu.

Notre-Dame de Paris, or Notre-Dame in Paris.

Tą katedrę z pewnością wszyscy z Was kojarzą.

You all definitely recognize this cathedral.

Jest ona właściwie w centrum Paryża.

It is actually in the center of Paris.

Pojawia się w wielu filmach, które są tam kręcone.

It appears in many films that are being shot there.

W słynnej bajce dzwonnic Notre-Dame również jest jej bohaterką.

In the famous tale of the Notre-Dame bell tower, she is also its heroine.

W 2019 dotknął ją bardzo mocny pożar.

In 2019, she was affected by a very strong fire.

Aktualnie katedra jest odbudowywana, ale właśnie te cechy charakterystyczne,

Currently, the cathedral is being rebuilt, but it is precisely these characteristic features,

o których wspominałam wcześniej,

that I mentioned earlier,

dotyczące architektury gotyckiej,

concerning Gothic architecture,

możecie w tej katedrze znaleźć,

you can find in this cathedral,

czyli strzelistość, czyli ogromne witraże kolorowe,

that is verticality, that is enormous colored stained glass,

sklepienia krzyżowo-żebrowe, które też są cechą charakterystyczną

cross-ribbed vaults, which are also a characteristic feature

tego typu budowli, które zapewniały im stabilność

this type of construction that provided them with stability

i od tej strony budowlanej właściwe funkcjonowanie.

And from this construction side, proper functioning.

No i jej bliźniacza siostra również znajduje się

And her twin sister is also present.

w Francji i też nazywa się katedrą Notre-Dame,

in France it is also called Notre-Dame Cathedral,

tylko Notre-Dame de Amiens, ponieważ znajduje się w mieście Amiens.

only Notre-Dame de Amiens, because it is located in the city of Amiens.

Na naszym polskim podwórku również znajdziemy budowle gotyckie,

In our Polish backyard, we will also find Gothic buildings,

a ta bardzo myślę znana, kolorowa, lubiana i bliska mojemu sercu,

and this one, I think very well-known, colorful, liked, and close to my heart,

ponieważ znajdująca się we Wrocławiu, to Wrocławski Ratusz.

because it is located in Wrocław, it is the Wrocław Town Hall.

On powstawał etapami i jego budowa nie zakończyła się co prawda w średniowieczu,

It was built in stages and its construction, in fact, did not end in the Middle Ages.

ale jest to budynek gotycki, prace nad którym rozpoczęły się

but it is a Gothic building, the work on which began

właśnie w późnym średniowieczu, w XIII wieku i te cechy,

just in the late Middle Ages, in the 13th century, and these features,

o których cały czas mówimy, jeżeli chodzi o architekturę gotycką,

that we keep talking about when it comes to Gothic architecture,

również możecie w Ratuszu Wrocławskim znaleźć,

you can also find in the Wrocław City Hall,

więc bardzo serdecznie zapraszam do odwiedzenia wrocławskiego rynku.

So I warmly invite you to visit the Wrocław market square.

Jeśli chodzi o artystów średniowiecznych, to niestety nie mam Wam

As for medieval artists, unfortunately I don't have any for you.

zbyt wiele do powiedzenia i wcześniej też w całym tym podcaście

too much to say and earlier in this whole podcast too

nazywałam ich rzemieślnikami, ponieważ traktowano artystów wówczas

I called them craftsmen because artists were treated that way at the time.

nie do końca tak, jak rozumiemy ich dzisiaj, czyli jakby nie byli

not exactly how we understand them today, as if they were not

wystawiani na piedestały i uważani za wielkich twórców,

elevated on pedestals and regarded as great creators,

tylko bardziej za rzemieślników, osoby tworzące konkretne artefakty,

only more for craftsmen, individuals creating specific artifacts,

mające na celu przedstawić dany obraz, daną scenę religijną,

aimed at presenting a given image, a given religious scene,

więc było to bardziej rzemiosło, wykonywanie pracy na zlecenie,

so it was more of a craft, doing work on commission,

w konkretnej formie, w konkretnej stylistyce.

in a specific form, in a specific style.

No i dlatego też wielu tych artystów nie znamy, ponieważ byli to

Well, that's why we don't know many of these artists, because they were

tak naprawdę rzemieślnicy. Tym najbardziej znanym artystą

actually craftsmen. The most famous artist

średniowiecznym, którego wielu z Was kojarzy z pewnością,

medieval, which many of you certainly associate with,

ponieważ jego dzieło znajduje się w Polsce, jest Witt Stwosch.

Because his work is located in Poland, it is Wit Stwosz.

Witt Stwosch to artysta niemiecki, który później po jakimś czasie

Witt Stwosch is a German artist who later, after some time,

mieszkał również na terenach dzisiejszej Polski.

He also lived in the areas of present-day Poland.

Witt Stwosch stworzył ołtarz w Kościele Mariackim w Krakowie,

Wit Stwosz created the altar in St. Mary's Church in Kraków.

więc na pewno, jeżeli kiedykolwiek byliście ze szkolną wycieczką

so definitely, if you have ever been on a school trip

w Krakowie, to zostaliście pod ten ołtarz zaprowadzeni,

In Krakow, you were brought to this altar.

ponieważ jest to jedno z najbardziej znanych średniowiecznych

because it is one of the most famous medieval

dzieł i takich spektakularnych, właśnie pochodzących spod

of works and such spectacular ones, coming from under

buta Witta Stwoscha. No i tak naprawdę, jeżeli chodzi o artystów

Wita Stwosz's shoes. And really, when it comes to artists

średniowiecznych, to by było na tyle. Oczywiście są też inni,

medieval, that would be enough. Of course, there are others as well,

ale z uwagi na to, że po pierwsze nie jest to mój konik i nie chcę

but due to the fact that, firstly, it is not my thing and I don't want to

popełnić żadnego błędu, nie będę Wam więcej o nich opowiadać,

I won't make any mistakes, I won't tell you more about them.

a po drugie te podcasty są też po to, żeby Was jakimiś tematami

And secondly, these podcasts are also there to introduce you to some topics.

zainteresować, więc jeżeli na przykład okaże się, że mimo mojej

to interest, so if for example it turns out that despite my

subiektywnej, nie do końca pozytywnej oceny na temat średniowiecza,

subjective, not entirely positive assessment of the Middle Ages,

chcielibyście się w to zagłębić, to serdecznie zapraszam do kontaktu

If you would like to delve into this, I warmly invite you to get in touch.

i na pewno polecę Wam innych artystów, na których warto zwrócić uwagę,

And I will definitely recommend other artists to you that are worth paying attention to.

jeżeli chodzi o okres średniowiecza w sztuce. Dziękuję bardzo za dziś.

As for the medieval period in art. Thank you very much for today.

Mam nadzieję, że mimo mojego niezbyt pozytywnego stosunku

I hope that despite my not-so-positive attitude

do średniowiecza, dowiedzieliście się czegoś nowego. Będziecie wiedzieli,

to the Middle Ages, you learned something new. You will know,

że ten ołtarz Witta Stwoscha w Kościele Mariackim to gotyk, późny gotyk

that this altar by Wit Stwosz in St. Mary's Church is Gothic, late Gothic

i średniowiecze, że katedra w Notre Dame to również styl gotycki

And the Middle Ages, that the Notre Dame Cathedral is also a Gothic style.

w architekturze, że to ta strzelistość, że jakieś tam wielkie witraże w oknach

in architecture, it's the spire-like quality, that there are some large stained glass windows in the walls

i zawsze wyciągniecie coś z tego podcastu, nawet jeżeli dany okres

And you will always take something away from this podcast, even if a certain period

w sztuce nie do końca jakby Was ciągnie. Bardzo mi miło, że odwiedzacie

In art, it doesn't seem like you are fully drawn in. I'm very pleased that you are visiting.

te moje podcasty, że chcieliście dzisiaj posłuchać o średniowieczu.

These are my podcasts, that you wanted to listen to today about the Middle Ages.

Dziękuję serdecznie za poświęcenie kilka minut swojego życia na to,

Thank you sincerely for dedicating a few minutes of your life to this.

żeby spędzić je ze mną.

to spend it with me.

I zapraszam już teraz na kolejne podcasty. Będziemy na zmianę opowiadać sobie

And I invite you now to the next podcasts. We will take turns telling each other.

o kolejnych epokach w sztuce i też co jakiś czas będę wrzucać tutaj podcasty

about the subsequent eras in art and I will also periodically post podcasts here.

na inne tematy, tak żeby Was tą historią nie zanudzić, ale żeby zaciekawić

on other topics, so as not to bore you with this story, but to pique your interest

i zainteresować sztuką. Więc zapraszam na kolejne podcasty

and interest in art. So I invite you to the next podcasts.

i do zobaczenia już niedługo.

See you soon.