PF #7 Trzy opcje.

To jest podcast Psychologia Pieniędzy.

This is the podcast Psychology of Money.

Ja nazywam się Roman Wyprzał

My name is Roman Wyprzał.

i nie jestem psychologiem.

I am not a psychologist.

Jestem inżynierem, który obserwuje

I am an engineer who observes.

i stara się zrozumieć zachowania ludzkie odnośnie pieniędzy.

and is trying to understand human behavior regarding money.

Jeżeli Ciebie też interesuje ten temat,

If you are also interested in this topic,

to serdecznie zapraszam do mojego podcastu.

I warmly invite you to my podcast.

Dzień dobry, dzień dobry.

Good morning, good morning.

Kolejny raz witam Was w moim podcaście

Once again, I welcome you to my podcast.

Psychologia Finansowa.

Financial Psychology.

Po dłuższej przerwie, no to zależy ode mnie

After a longer break, well, it depends on me.

i od mojej dyscypliny,

and from my discipline,

w jakiej częstotliwości nagrywam podcast.

What frequency do I record the podcast?

A przerwa spowodowana jest tym,

The break is caused by the fact that,

ponieważ dużo się działo.

because a lot was happening.

Grałem turniej tenisowy na północy Monachium.

I played a tennis tournament in the north of Munich.

Gdzie wygrałem Nebenrunde, czyli taką pocieszkę.

Where I won the Nebenrunde, which is like a consolation.

Gdzie przegrałem w pierwszej rundzie turnieju głównego,

Where I lost in the first round of the main tournament,

ale później wygrałem turniej pocieszenia.

but later I won the consolation tournament.

No, miałem dobrego przeciwnika w tym turnieju.

No, I had a good opponent in this tournament.

I mimo wielkiego upału

And despite the great heat

udało mi się dzięki łaskawości Bożej

I succeeded thanks to God's grace.

i takiej trochę mężności, mądrej grze

and such a bit of courage, wise play

wygrać ten turniej pocieszenia.

win this consolation tournament.

I dodatkowo też byli sięgającymi

And additionally, there were those who were reaching.

w Krakowie.

in Krakow.

W pięknym Krakowie.

In beautiful Krakow.

Na koncercie.

At the concert.

Chociaż tam dawno nie byłem.

Although I haven't been there in a long time.

To zrobiło dla mnie wrażenie.

It made an impression on me.

Ten spokój, bezpieczeństwo, czystość Krakowa.

This peace, safety, and cleanliness of Krakow.

Oczywiście nie jest to już miasto tanie,

Of course, it is no longer a cheap city.

bo Polska się bogaci.

because Poland is getting richer.

Jednak to był piękny czas.

However, it was a beautiful time.

I naprawdę byłem dumny z tego,

And I really was proud of it,

że mamy takie miasta jak Kraków, Wrocław,

that we have cities like Kraków, Wrocław,

czy Gdańsk, czy też inne piękne miasta w Polsce.

whether Gdańsk or other beautiful cities in Poland.

Które naprawdę są nawet piękniejsze

Which are actually even more beautiful.

niż wiele miast europejskich.

than many European cities.

Ale żeby oczywiście pojechać do Krakowa,

But of course to go to Kraków,

polecieć samolotem

to fly by plane

i spędzić tam piękny czas,

and spend a lovely time there,

wynająć apartament,

to rent an apartment,

na to wszystko potrzeba pieniędzy.

All of this requires money.

I dzisiaj chciałbym porozmawiać o

And today I would like to talk about

takich trzech opcjach, jakie mamy,

in the three options we have,

gdy wpływają pieniądze w nasze konta co miesiąc.

when money comes into our accounts every month.

Jeżeli pracujemy gdzieś,

If we work somewhere,

albo...

or...

Co się dzieje z naszymi pieniędzmi,

What is happening to our money?

gdy otrzymujemy wypłatę?

When do we receive the payout?

Jak się one rozchodzą?

How do they spread?

Na co idą?

What are they going for?

I zaczniemy może

And maybe we will start.

od pierwszej opcji.

from the first option.

I pierwszą opcją,

And the first option,

którą mam,

which I have,

znaczy ja nie mam tego,

I mean, I don't have that.

ale wiem, że

but I know that

jakie istnieją,

what exists,

bo więcej nie znam,

because I don't know more,

to jest to, kiedy pieniądze wpływają w nasze konto

This is when the money hits our account.

i praktycznie,

and practically,

te pieniądze rozchodzą się

the money is being spent

na nasze zobowiązania,

on our obligations,

czyli na jakieś raty.

so in installments.

Jeżeli mamy kredyt hipoteczny,

If we have a mortgage,

to na ratę kredytu hipotecznego.

it's for the mortgage installment.

Jeżeli mamy jakieś leasingi,

If we have any leases,

czy raty na auta,

are car installments,

to idzie na

it's going to

te wszystkie koszty.

all these costs.

Miałem kierownika

I had a manager.

w firmie, chyba już nawet o tym mówiłem,

at the company, I think I have already mentioned it.

który tuż po wypłacie mówi mi,

who right after the payout tells me,

że Roman, dostałem wypłatę

that Roman, I got my paycheck

i praktycznie raz, dwa

And practically one, two.

już prawie nic nie mam,

I have almost nothing left,

a zostało mi tylko

and I only have left

na żywność

for food

i na małe przyjemności.

and for small pleasures.

I on mówi, że ma na to perspektywę

And he says that he has a perspective on it.

wielu lat, ponieważ

many years, because

ma kredyt hipoteczny o zmiennej stopie.

He has a mortgage with a variable interest rate.

I dodatkowo kupił

And additionally, he bought.

też auto z takiej średniej klasy.

also a car from that mid-range class.

Chciał po prostu

He just wanted.

od razu skoczyć na ten wyższy

jump straight to the higher one

poziom, jednak to było

the level, however, it was

jak gdyby kosztem

as if at the cost of

tego było to, że

it was that

nie miał

he did not have

pieniędzy na jakieś takie

money for something like that

większe manewry, ponieważ

larger maneuvers because

jego konto było oczyszczone co miesiąc.

His account was cleared every month.

I nawet ja pamiętam, jak

And even I remember how

skończyłem studia

I finished my studies.

i podczas studiów miałem

and during my studies, I had

kredyt studencki,

student loan,

to po studiach

after studies

musiałem spłacać. I chociaż to tam

I had to pay off. And although it's there

była niewielka kwota,

it was a small amount,

zdaje się 200 tys. zł miesięcznie,

It seems 200 thousand zł per month.

to jednak tak

it is indeed so

po każdym miesiącu,

after each month,

kiedy spłacałem tą ratę,

when I was paying off that installment,

to odhaczałem to i

I checked that off and

to ciążyło mi na głowie.

it weighed heavily on my mind.

Do tego później oczywiście nie miałem

Of course, I didn't have that later.

jakiejś wiedzy finansowej, to wziąłem

some financial knowledge, so I took it.

kredyt konsumpcyjny

consumer credit

na auto, żeby jeździć samochodem.

for a car, to drive a car.

I chociaż to też nie było jakieś nowe auto,

And although it wasn't exactly a new car either,

tylko używane,

only used,

pamiętam to było Citroen AX,

I remember it was a Citroen AX.

no to jednak też

well then also

jakieś to było

it was something

obciążenie dla mnie, że z każdym miesiącem

a burden for me that with each passing month

myślałem o tym

I thought about it.

i tak

and yes

robiłem taką kreseczkę

I made such a little line.

przy kolejnej spłaconej racie

with the next paid installment

no i liczyłem jeszcze, ile jeszcze?

Well, I was also counting, how much longer?

Jeszcze czasu na to

There’s still time for that.

to potrwa, to spłacanie.

This will take time, this repayment.

No ja nie wiem, bo nie mam

Well, I don't know, because I don't have it.

kredytu na mieszkanie, ale

a loan for an apartment, but

podejrzewam, że osoby, które

I suspect that the people who

mają kredyt

they have a loan

o zmiennej stopie, mają

about the variable rate, they have

dodatkowe obciążenie, ponieważ nie są pewne

additional burden, as they are uncertain

dokładnie, jaką

exactly, what kind

ratę będą mieli do zapłaty

they will have a payment to make

w kolejnym roku, w kolejnym miesiącu,

in the next year, in the next month,

ponieważ stopa się może

because the foot can

zmienić, czego byliśmy świadkami

to change what we were witnessing

w poprzednich latach

in previous years

i ta rata może

and this installment can

bardzo urosnąć.

to grow very much.

I czasami

And sometimes

taka osoba, która ma

such a person who has

kredyt, musi wziąć jakiś dodatkowy

He needs to take out some additional credit.

etat, dodatkową pracę, aby

full-time job, additional work, in order to

pokryć te opłaty.

cover these fees.

I w takiej sytuacji,

And in such a situation,

kiedy człowiek jest, ma takie zobowiązania,

when a person is, they have such obligations,

to oczywiście,

of course,

jeżeli są jakieś zwolnienia,

if there are any exemptions,

słyszymy o jakiejś redukcji etatów,

we hear about some job reductions,

no to ma większy stres.

Well, that's more stressful.

Żyje w ciągłym, takim długotrwałym stresie.

I live in constant, long-lasting stress.

Zależy oczywiście, na ile lat

It depends, of course, on how many years.

ma kredyt.

has a credit.

I wiadomo, że

And it is known that

taki stres

such stress

długoterminowy,

long-term,

nie jednorazowy, tylko taki ciągły

not one-time, but continuous

jest szkodliwy dla zdrowia.

it is harmful to health.

I taka osoba ma

And such a person has

większe prawdopodobieństwo, że

greater likelihood that

może coś zachorować.

maybe something will get sick.

Także to nie jest bardzo dobra sytuacja.

So it's not a very good situation.

No oczywiście coś za coś,

Well, of course, something for something.

że już może od razu

that it may as well be right away

mieszkać w mieszkaniu

to live in an apartment

takim bardziej nowoczesnym,

more modern,

może jeździć lepszym samochodem.

He can drive a better car.

Jednak oczywiście to jest opłacone

However, of course, it is paid for.

tym, że

that

co miesiąc

every month

no niestety musi

well unfortunately it has to

pozbywać się jakiejś kwoty ze swojego konta.

getting rid of a certain amount from your account.

I może są jakieś,

And maybe there are some,

są inne oczywiście alternatywy,

there are other alternatives, of course,

czy tam najmować mieszkanie

Are you renting an apartment there?

taniej, może w gorsze mieszkanie

cheaper, maybe in a worse apartment

jakościowo.

qualitatively.

Z drugiej strony też nie wiadomo,

On the other hand, it's also uncertain,

czy w tym, jakie jest

is it in this, what it is

samopoczucie psychiczne, jeżeli byśmy mieszkali

mental well-being, if we were to live

w gorszej dzielnicy, czy gdzieś.

in a worse neighborhood, or somewhere.

No ale mimo wszystko

Well, nevertheless.

ta perspektywa tego, że przez

this perspective that through

30 lat, albo przez, nie wiem,

30 years, or maybe, I don't know,

15 lat będziemy musieli

We will have to for 15 years.

oddawać banku

return to the bank

nasze pieniądze, które

our money that

zapłacimy, może spowodować to,

we will pay, it may cause that,

że nasze życie wygląda

that our life looks

bardzo podobnie przez wiele lat.

very similarly for many years.

Że to jest takie

That it is so

praca, jedzenie

work, food

i później z naszych,

and later from ours,

z naszego konta potrącane są

are being deducted from our account

te pieniądze i

these money and

czekamy do kolejnego

we're waiting for the next one

miesiąca, żeby opłacić nasze rachunki.

of the month to pay our bills.

Nie mamy za dużo

We don't have too much.

tego pola manewru,

this maneuvering space,

jakieś działania

some actions

dodatkowe, jeżeli

additional, if

jesteśmy oczywiście za bardzo obciążeni tymi

we are of course too burdened by these

wszystkimi ratami.

with all installments.

No to była taka pierwsza opcja.

So that was the first option.

Drugą opcją,

The second option,

którą mamy,

which we have,

to jest taka, kiedy

it is like this, when

nie mamy żadnych długów, pozbyliśmy się

We have no debts, we got rid of them.

ich, lub też nigdy nie

them, or never

zaciągaliśmy jakichś kredytów

we took out some loans

i możemy oszczędzać. Nasze

and we can save. Our

zarobki są wyższe niż

salaries are higher than

wydatki i

expenses and

mamy takie, nie wiem, filozofię

we have this, I don't know, philosophy

życia, że kupujemy

life that we buy

za pieniądze

for money

zaoszczędzone, nie bierzemy

saved, we are not taking it

kredytów. To już jest dużo

loans. That is already a lot.

lepsza opcja,

better option,

taka dla psychiki,

such for the psyche,

ponieważ uczymy się

because we are learning

tej cierpliwości, zbieramy pieniądze

with this patience, we are raising money

na rzecz, którą chcemy

for the thing that we want

kupić, płacimy

buy, we pay

za nią i te nasze pieniądze

for her and our money

są tak akumulowane

they are accumulated this way

liniowo na naszym koncie,

linearly on our account,

że wiemy dokładnie,

that we know exactly,

ile zoszczędzimy w następnym

How much will we save next?

roku. Jeżeli na przykład oszczędzamy

year. For example, if we are saving

tysiąc złotych miesięcznie,

a thousand zlotys a month,

no to wiemy, że w przeciągu

Well, we know that within

roku oszczędzimy dwanaście tysięcy,

This year we will save twelve thousand.

za dwa lata będziemy mieli dwadzieścia cztery

In two years we will be twenty-four.

tysiące. I to daje nam takie

thousands. And that gives us such

bezpieczeństwo też,

safety too,

że jeżeli są jakaś

that if there is any

problemy z pracą, to

problems with work, это

na podstawie zoszczędzonych pieniędzy

based on the saved money

możemy, wiemy mniej więcej,

we can, we know more or less,

ile jesteśmy w stanie przeżyć.

how much we are able to endure.

Nasze samopoczucie

Our well-being

jest też lepsze, lepiej śpimy,

it's also better, we sleep better,

chociaż być może

although perhaps

żyjemy w gorszym mieszkaniu,

we live in a worse apartment,

może wynajmujemy, może najmujemy

maybe we're renting, maybe we're leasing

jakieś mieszkanie i jeździmy

some apartment and we go

jakimś starszym

some older one

samochodem, to jednak chyba

by car, but I suppose it's...

ten spokój psychiczny jest

this mental peace is

dużo, dużo większy. Mamy

much, much bigger. We have

jakieś pole manewru. Z drugiej strony

some room for maneuver. On the other hand

musimy być tego świadomi,

we must be aware of this,

że jeżeli my tylko oszczędzamy

that if we only save

pieniądze, odkładamy na nasze

money, we are saving for our

pieniądze, to inflacja

money is inflation

podżera to,

it gnaws at it,

że ostatnio

that recently

przez ostatnie lata mieliśmy wysoką

over the past few years we have had a high

inflację, może się okazać, że

inflation, it may turn out that

50% naszych pieniędzy

50% of our money

zoszczędzonych, no zje inflacja.

Saved up, but inflation will eat it away.

Kupimy 50%

We will buy 50%.

mniej produktów

fewer products

niż kiedyś, a

than before, and

powodem tego może

the reason for this may

być to, dlaczego my

to be that, why us

nie inwestujemy tych pieniędzy, to

we do not invest this money, it

nasze też lenistwo, że nie

our laziness too, that we don't

chcemy wziąć, uczyć

we want to take, to learn

się, jak te pieniądze inwestować,

how to invest this money,

żeby te nasze oszczędności,

to make our savings,

żeby one pracowały, żeby one

so that they work, so that they

nie leżały na tym koncie leniwie

they did not lie idly in this account

i nominalnie,

and nominally,

żeby się to powiększało,

to make it grow,

ale realnie, no niestety

but realistically, unfortunately

ta wartość każdego tysiąca

the value of each thousand

z kolejnym miesiącem będzie

with the next month it will be

spadać, to

to fall

musimy się, muszą te pieniądze

we have to, they have to, this money

pracować, żeby zarabiać na siebie.

to work in order to earn for oneself.

No i często brakuje nam

Well, often we lack...

tego, nie wiem, czasu, czy mówimy sobie,

this, I don't know, time, if we are talking to each other,

że a, później,

that a, later,

później, że to inwestowanie

later that it's investing

jest trudne, że to trzeba studia skończyć,

it's difficult that you have to finish your studies,

chociaż to nie jest prawdą,

although it is not true,

lub też też mamy taki strach przed stratą,

or we also have such a fear of loss,

że stracimy te pieniądze,

that we will lose this money,

zostaniemy z niczym,

we will end up with nothing,

te nasze przekonania

these our beliefs

odnośnie instytucji finansowych

regarding financial institutions

albo akcji,

or of the action,

czy jakoś inwestowania

is there any way of investing

w nieruchomości są takie,

in real estate there are such,

że słyszymy tylko te

that we only hear those

negatywne rzeczy, że tylko jest strata,

negative things, that there is only loss,

że lepiej warto trzymać te pieniądze

that it is better to hold on to this money

i wtedy mamy to

and then we have it

nominalnie, nam się

nominally, to us

powiększa, nikt nam tego nie zabierze.

It increases, no one will take this away from us.

Lub też też nasze przekonania,

Or our beliefs as well,

które wynieśliśmy z domu

which we took out of the house

albo też słyszymy od znajomych,

or we also hear from friends,

że

that

jakieś historie,

some stories,

że no, ktoś

that well, someone

wynajmował mieszkanie i

he rented an apartment and

zniszczyli mu to mieszkanie i zostało

They destroyed his apartment and it was left.

to mieszkanie z długami, kompletnie zniszczone,

it's an apartment with debts, completely destroyed,

to lepiej warto

it's better to be worth it

nie kupować mieszkania pod wynajem

don't buy an apartment for rental

lub też jakieś

or some

akcje typu

type of shares

nie wiem, Rafako, że ktoś

I don't know, Rafako, that someone.

kupił kiedyś drogo, a teraz padło

he bought it expensive once, and now it has failed

to do zera, praktycznie,

to zero, practically,

że jest bankrut

that he is bankrupt

i to z daleka od

and far from

giełdy, ale najczęściej

exchanges, but most often

te takie rzeczy,

these kinds of things,

takie przekonania mają

they have such beliefs

ludzie biedni

poor people

i od nich to słyszymy,

and we hear it from them,

że nie warto tak robić,

that it's not worth doing that,

a warto może posłuchać osób,

"Maybe it's worth listening to people,"

które jednak zarobiły na tych mieszkaniach,

which, however, earned from these apartments,

wiedzą jak to się robi

they know how to do it

i nie słuchać może, nie wiem,

and maybe not listen, I don't know,

jakiegoś piekarza, który nie ma żadnych

some baker who has none

mieszkań, a ma jakąś opinię,

residents, and has some opinion,

tylko warto posłuchać,

it's worth listening to,

gościa, który inwestuje

a guest who invests

w mieszkania, czy już inwestorom

in the apartment, or already to investors

od wielu lat na giełdzie z sukcesami,

for many years successfully in the stock market,

jakiego jego jest metoda

What is his method?

i strategia, a przede wszystkim

and strategy, above all

warto też czytać

it's also worth reading

książki, bo jest dużo książek

books, because there are a lot of books

i nie być takim,

and not be like that,

jakby to powiedzieć, followersem

how to put it, a follower

i brać wszystko to, co jest

and take everything that is

napisane i to stosować,

written and to apply it,

tylko być studentem, analizować

just be a student, analyze

to, szukać tej prawdy,

to search for this truth,

bo każdy człowiek ma

because every person has

rozum i jeżeli

mind and if

studiuje i oprze to

I study and will lean on this.

jakimiś badaniami naukowymi, to

some scientific studies, then

to może dojść do wniosku, że to

it may lead to the conclusion that it

wcale nie jest takie niebezpieczne.

It's not that dangerous at all.

Jeżeli do tego mądrze podejdziemy,

If we approach this wisely,

to nasze oszczędności

these are our savings

naprawdę mogą na siebie

they can really rely on each other

zarabiać i

earn and

może mieć z tego korzyść, kiedy my śpimy.

It may benefit from it while we are sleeping.

Bo też może się okazać,

Because it may turn out that,

że jeżeli my tylko oszczędzamy,

that if we only save,

to po wielu latach

it's after many years

obudzimy się z

we will wake up with

konfetti, że te pieniądze zamienią się

confetti that this money will be transformed

na mało wartościowe,

of little value,

na makulaturę, czy

to scrap paper, or

za to kupimy może tam

We might buy it there.

niewiele rzeczy.

not many things.

Już była taka sytuacja,

There was already such a situation,

jakaś hiperinflacja w historii.

some hyperinflation in history.

Nawet ja pamiętam,

Even I remember,

mam 44 lata

I am 44 years old.

i jak kiedyś

and like before

5 tysięcy złotych z takim

5 thousand zlotys with such

Chopinem, to za to

Chopin, it's because of that.

mogłem sporo kupić. Cieszyłem się,

I could buy a lot. I was happy.

kiedy mój dziadek podarował

when my grandfather gave

mi 5 tysięcy złotych na urodziny.

I want 5 thousand zlotys for my birthday.

Za to

For that

mogłem kupić lody,

I could have bought ice cream,

postawić kolegom

to set up for colleagues

z podwórka,

from the yard,

czy coś kupić

should I buy something?

słodkiego, jak to dzieci.

Sweet, like children do.

Ale później teraz, jak się okazuje,

But later now, as it turns out,

te 5 tysięcy złotych to jest 50 groszy,

These 5 thousand zlotys are 50 groszy.

za co nic nie kupimy.

for which we cannot buy anything.

Nie ma produktu,

There is no product,

za który byśmy kupili

for which we would buy

za 50 groszy. Także tak to się zmienia.

For 50 groszy. That's how things change.

I oszczędzając

And saving

tylko musimy być świadomi tego, że

we just need to be aware that

mamy pewną

we have a certain

realną stratę. To jest 100%, że będziemy

a real loss. It is 100% that we will be

mieli tę stratę. I teraz przejdziemy,

they had that loss. And now we will proceed,

do opcji trzeciej.

to the third option.

I opcja trzecia to jest taka, że

And the third option is that

nie mamy kredytów,

we don't have any loans,

zarabiamy więcej niż

we earn more than

oszczędzamy,

we save,

przepraszam, zarabiamy więcej niż wydajemy

Sorry, we earn more than we spend.

i inwestujemy

and we invest

te zarobione

these earned

pieniądze. I aby

money. And to

dojść do tego etapu,

to reach this stage,

no to musimy odrobić zadanie

Well, we have to do the homework.

domowe. Czyli musimy

home. So we need to

pozbyć się tych naszych długów,

get rid of these debts of ours,

jeżeli jakiekolwiek mieliśmy.

if we had any.

Musimy

We must.

też ograniczyć nasze

also limit our

wydatki,

expenses,

nie wydawać pieniądze na konsumpcję

don't spend money on consumption

i

I

zarabiać więcej niż wydajemy. To jest

to earn more than we spend. That is

najprostsze, żeby zawsze nam

the simplest, so that we always have

coś zostawało na

something was left on

koniec miesiąca, czy też

end of the month, or also

na początku miesiąca od razu

at the beginning of the month immediately

odłożyć na to inwestowanie.

put off investing in it.

I żeby inwestować, to

And to invest, you need to

musimy się nauczyć tego. Musimy

We have to learn this. We must.

jednak poświęcić czas na

however, to take time for

naukę. Bez

learning. Without

wiedzy, bez

knowledge, without

nauki, no odradzałbym

sciences, well I would advise against it

inwestowanie, bo wtedy faktycznie, jeżeli

investing, because then indeed, if

usłyszymy, że możemy

we'll hear that we can

te nasze pieniądze

these our money

się pomnożą razy dziesięć

they will multiply by ten

w przeciągu krótkiego okresu,

within a short period,

no to możemy

Well, we can do that.

zostać

to stay

bez żadnych pieniędzy.

without any money.

Możemy stracić te pieniądze, które

We could lose the money that

zaoszczędziliśmy. Że jednak

We saved. That we did.

potrzeba czasu, być studentem,

it takes time to be a student

nie właśnie

no, not really

takim, to wszystko

That's it, everything.

bierze do siebie i to stosuje, uważa

takes it to heart and applies it, believes

za prawdę, tylko przeanalizować to

For truth's sake, just analyze it.

wszystko, brać z różnych

everything, take from various

źródeł. Jeżeli ktoś inwestuje

sources. If someone invests

w akcje wśród

in actions among

znajomych, to warto z nim porozmawiać,

if you know someone, it's worth talking to them,

w jaki on sposób to robi.

In what way does he do it?

Potem z inną osobą

Then with another person.

poczytać książki, no i

read books, and well

wysnuć jakieś wnioski,

draw some conclusions,

zrozumieć to. Jeżeli później

understand that. If later

też już posiadamy

we also already have

tą wiedzę, w jaki sposób

this knowledge, in what way

edukujemy się, to

we educate ourselves, so

warto pomyśleć, jaka by była

it’s worth thinking about what it would be like

nasza strategia, dostosowanie

our strategy, adjustment

do naszej psychiki, żebyśmy dobrze

to our psyche, so that we feel good

spali, bo o to w tym chodzi.

"Burn, because that’s what it’s all about."

Są różne rodzaje inwestycji.

There are different types of investments.

Niektórzy lubią

Some like it.

takie rzeczy materialne,

such material things,

na przykład garaż, który widać, czy

for example, the garage that can be seen, or

jakąś małą kawalerkę, mieszkanie

a small studio apartment

pod najem.

for sublet.

Inne osoby na przykład

Other people for example

wolą, jak ja,

prefer, like me,

jakieś akcje, gdzie

some actions, where

też są duże zalety, jest

there are also great advantages, there is

mniejszy też próg wejścia,

a lower entry threshold,

możemy kupić za niższą kwotę

we can buy for a lower amount

już jakiejś części akcji, niż

already some part of the action, than

w przypadku mieszkań.

in the case of apartments.

Niektórzy też lubią

Some people like it too.

inne rzeczy,

other things,

inwestycje, jakieś

investments, something

może stare samochody, czy też jakieś

maybe old cars, or some

stare obiekty.

old objects.

Mam kolegę w pracy,

I have a colleague at work,

który na przykład

which for example

zbiera jakieś karty do gry, nie wiem jak to

He is collecting some playing cards, I don't know what for.

się nazywa, jakieś magic cards

it's called, some magic cards

i kupił kiedyś

and bought once

komplet kart i te niektóre

a set of cards and these some

pojedyncze karty,

single cards,

no wzrosły od

they have increased since

praktycznie dwóch, czy tam trzech euro

practically two or three euros

do teraz można kupić to na

You can still buy it on

ebayu za dwieście euro.

I am selling for two hundred euros on eBay.

Także takie, jeżeli ktoś się na tym zna,

Also those, if someone knows about it,

to oczywiście może w ten sposób

Of course, it can be done this way.

inwestować. I jakie są

to invest. And what are the

zalety tego inwestowania?

What are the advantages of this investment?

Kiedy my

When we

nie mamy długów i mamy te inwestycje

We have no debts and we have these investments.

i te pieniążki się

and the money is

zaczynają rozmnażać, to są

they start to reproduce, they are

takie zalety, że każdego

such advantages that everyone

miesiąca nam wpływają pieniądze

Money flows to us every month.

na konto. I to jest

to the account. And that is

jaka to jest różna sytuacja od tego,

what a different situation this is from that,

kiedy są nam pobierane,

when they are being collected from us,

a takie, kiedy

and such, when

te pieniądze wpływają nam na konto.

These funds are deposited into our account.

I oczywiście

And of course

na początku, jeżeli my zaczynamy

at the beginning, if we start

dopiero inwestować,

only to invest,

kupować jakieś małe obiekty,

buying some small objects,

garaż na przykład, miejsce

garage for example, place

postojowe, to są jakieś

stationary, these are some

okruchy, kilkaset złotych,

crumbs, several hundred zlotys,

ale później, z biegiem

but later, as time goes on

czasu, to się zaczyna

It starts with time.

powiększać, zaczyna działać

to enlarge, to start working

tak zwany procent składany.

the so-called compound interest.

I jeżeli, tak weźmy przykład,

And if, let's take an example,

jeżeli mamy garaż za 100 tysięcy

if we have a garage for 100 thousand

złotych i on

zlotys and he

nam w ciągu roku

to us within a year

ma zwrot

has a return

450 złotych miesięcznie, czyli

450 zlotys per month, which means

rocznie wyjdzie na 5 tysięcy,

it will come out to 5 thousand annually,

no to za rok

Well, then it's for next year.

mamy już 105 tysięcy.

We already have 105 thousand.

Także to się zaczyna

So it begins.

pomnażać. Jeżeli mamy na przykład

to multiply. If we have, for example,

po jakimś czasie oszczędzania,

after some time of saving,

latach oszczędzania, 5 garaży,

years of saving, 5 garages,

to uzbieranie na

to save up for

szósty garaż jest dużo łatwiejsze,

The sixth garage is much easier,

niż uzbieranie na pierwszy garaż,

than saving up for the first garage,

ponieważ te 5

because these 5

garaży, które już mamy,

garages that we already have,

pomagają nam dozbierać na

they help us to save up for

szósty. I to tak się napędza

sixth. And that drives itself like that

wykładniczo. A człowiek

exponentially. And a person

tak myśli liniowo.

He thinks linearly.

Myśli sobie, że jeżeli ja będę

She thinks to herself that if I will be

1000 złotych miesięcznie odkładał,

He saved 1000 zlotys a month,

to za rok będę miał

In a year, I will have.

12 tysięcy, po dwóch latach 24,

12 thousand, after two years 24.

potem 36,

then 36,

i to rośnie tak liniowo. I to jest prawda

And it grows so linearly. And that is true.

w przypadku tego, jeżeli my tylko oszczędzamy,

In the case that we are only saving,

bez inwestowania.

without investing.

Jeżeli my mądrze inwestujemy z jakimś

If we invest wisely with some...

procentowym wzrotem, to ten

percentage increase, this one

procent, te dzieci,

percent, those children,

jak gdyby te od tych

as if those from these

rodziców, tych

parents, those

100 tysięcy złotych, te rodzice

100 thousand zlotys, these parents

i te dzieci, czyli na przykład jakieś tam zyski,

and those children, meaning for example some profits,

one też pracują na nas.

They also work for us.

Możemy też te pieniądze inwestować,

We can also invest this money,

nie musimy tego wydawać. I to tak się

We don't have to spend it. And it just happens that way.

powiększa. I możemy dojść

It enlarges. And we can get there.

do wysokich sum.

to high amounts.

Od małych kawałeczków, potem

From small pieces, then

małych części,

small parts,

coraz większych części, aż do dużych.

increasingly larger parts, up to large ones.

Sum. I to się tak

Sum. And it goes like this.

napędza. I w tym przypadku

drives. And in this case

najważniejszy jest właśnie

the most important is precisely

w tym inwestowaniu

in this investment

ten czas i oczywiście

this time and of course

kwoty, jakie oszczędzamy

the amounts we save

i też

and also

zwrot roczny. I nawet

annual return. And even

jednoprocentowo wyższy wzrot

one percent higher return

ma duży wpływ w długim terminie

it has a large impact in the long term

czasu na naszą końcową sumę.

time for our final sum.

I o tym procencie

And about this percentage

składanym nawet Einstein

even Einstein is folding

mówił, że to jest chyba ósmy cud

He said that this is probably the eighth wonder.

świata. Że jeżeli ktoś zrozumie

the world. That if someone understands

to, jak to działa, to pomnażanie,

what it is, how it works, is multiplication,

ta kula śniegowa,

this snowball,

to może być naprawdę bogaty,

that can be really rich,

czy majątny. I też

or wealthy. And also

oczywiście to inwestowanie, żeby

of course, it’s investing to

cały czas się douczamy,

we are constantly learning.

czytamy książki,

we read books,

słuchamy podcastów, to

we listen to podcasts, so

nasza strategia i

our strategy and

mądrość zwiększa się

wisdom increases

i możemy na przykład

and we can for example

obniżyć podatki, czy

reduce taxes, or

odpowiednio zainwestować

invest appropriately

te pieniądze w odpowiednie instrumenty,

these funds into the appropriate instruments,

gdzie możemy z mniejszej

where can we go with less

ilości podatków, czy też

amounts of taxes, or

koszty naszych inwestycji

the costs of our investments

ograniczyć. I jak

restrict. And how

widać, to jest

it is visible, this is

80 stopni inna sytuacja

80 degrees is a different situation.

niż w tej opcji pierwszej,

than in this first option,

kiedy nam to wszystko jest

when is all this to us

pobierane, nie mamy za dużego pola

downloaded, we don't have much space

manewru. W tej trzeciej opcji,

maneuver. In this third option,

kiedy nam wpływają te pieniądze,

when will the money come in to us,

nasza suma, nasze

our sum, our

możliwości finansowe powiększają

financial possibilities increase

się, wtedy możemy

we can then

cieszyć się z tego życia,

to enjoy this life,

możemy pojechać na

we can go to

wycieczki różne, możemy

various trips, we can

zrealizować w jakiś sposób nasze

to implement our in some way

marzenia, a nawet

dreams, and even

jeżeli będziemy nasze koszty

if we will our costs

trzymać w ryzach, to

to keep in check

cały czas, mimo tego,

all the time, despite this,

że nasz standard życia w czasie będzie

that our standard of living will be over time

się zwiększał, będziemy może jeść

it was increasing, we might eat

bioprodukty jedynie,

only bioproducts,

czy też jeździć na

or to ride on

coraz większe,

increasingly larger,

do coraz lepszych hoteli,

to increasingly better hotels,

to mimo wszystko nasz majątek może

that still doesn't change the fact that our property may

rosnąć i tak właśnie w tych

to grow and that's how in these

osobach, u tych osób bogatych,

people, among those rich people,

tak jest, że słyszymy, że bogatym

Yes, we hear that the rich...

będzie tylko bogatszy, a

it will only be richer, and

coraz więcej biednych. No, ale

more and more poor people. Well, but

dlaczego tak jest? Ponieważ te osoby

Why is that? Because these people

bogate posiadły tą

the wealthy possessed this

wiedzę tego, o tym procencie

I know about this percentage.

składanym, wiedzą, że jeżeli jest

folding, they know that if it is

kryzys, to one wychodzą

Crisis, they are coming out.

bogatsze z tego kryzysu, ponieważ

richer from this crisis, because

wtedy w kryzysie kupią

then they will buy in crisis

od osób zadłużonych

from indebted individuals

ich aktywa, jakieś mieszkania,

their assets, some apartments,

które na przykład są, gdzie te osoby

which for example are, where are those people

zadłużone, no są przytłoczone

in debt, well they are overwhelmed

tymi ratami. I to jest to, co

with these installments. And that's what

i to też nie jest tak, że

and it's not like that either that

to jest jakiś jeden tort

this is some kind of cake

wielki, że ci bogaci tylko wszystko mogą

Great that the rich can do everything.

wziąć, a reszta biedna i musi

to take, and the rest is poor and has to

się podzielić. To nic nie da.

to share. It won't help at all.

To spowoduje to, że jak się

This will cause that when you

podzieli, zabierze się od niego, no to

it will divide, it will take itself from him, well then

za rok, dwa,

in a year, two,

dalej ten bogaty będzie

that rich one will continue

bogaty, a ci biedni znowu będą

rich, and those poor will be again

biedni. Chodzi o tą

The poor. It's about this.

filozofię, żeby zrozumieć

philosophy to understand

procent składany i

compound interest and

oszczędzać. I ja

to save. And me

osobiście przeszedłem z tego

I personally went through this.

z tej pierwszej opcji, kiedy

from this first option, when

miałem jakieś kredyty, na szczęście

I had some loans, fortunately.

nie były jakieś wysokie, ale mimo wszystko

they weren't very high, but nonetheless

to ciążyło na mnie i nie miałem

it weighed on me and I didn't have

jakiejś wiedzy finansowej, że nie

some financial knowledge, that you don't have

uczyłem się na temat finansów.

I was studying finance.

Po prostu nikt mnie tego nie nauczył, ani

Nobody ever taught me that, nor...

ja jakoś nie spotkałem

I somehow haven't encountered.

kogoś, od kogo bym się

someone, from whom I would

mógł uczyć i

he could teach and

żyłem tak, że praktycznie to, co

I lived in such a way that practically what

zarobiłem, to wydałem. Oczywiście

I earned it, so I spent it. Of course.

też poszło na jakieś te raty

it also went on some of those installments

za kredyt studencki, czy jakieś

for a student loan, or something

konsumpcyjne. Miałem na

consumptive. I had on

stopa, czy na auto.

foot, or for the car.

Nawet raz wziąłem

I even took it once.

na 0%

at 0%

kredyt. I mimo, że to był

credit. And even though it was

0%, nie płaciłem odsetek, to jednak

0%, I haven't paid any interest, yet...

było to obciążeniem, że co miesiąc

it was a burden that every month

muszę za to płacić.

I have to pay for it.

Chociaż wiedziałem, że dodatkowo więcej nie

Although I knew that it wouldn't be more additionally.

zapłacę, niż bym płacił to od razu

I will pay, rather than I would pay it right away.

gotówką. Nie było odsetek.

in cash. There were no interest fees.

Ale mimo wszystko męczy te

But nonetheless, it tires them.

raty, nawet korzystne,

installments, even favorable,

że coś wisi nad głową.

that something is hanging over the head.

No i kiedy zacząłem,

Well, when I started,

znaczy spotkałem na swojej drodze,

it means I met along my way,

podkasty na temat finansów

podcasts about finance

i zacząłem się zagnębiać w ten

and I started to get bogged down in this

temat, zacząłem

topic, I started

czytać, to

to read

płaciłem wszystkie, jakiekolwiek

I paid all, whatever.

miałem długi i przeszedłem

I had debts and I went through.

do tej opcji drugiej,

to this second option,

która krótko trwała,

which lasted a short time,

ale w tym czasie zacząłem

but during this time I started

cały czas tą wiedzę

all the time this knowledge

gromadzić. No i niebawem

to gather. And soon

po drugiej opcji przeszedłem do

after the second option, I moved on to

opcji numer 3, czyli zacząłem

option number 3, meaning I started

inwestować. No na początku

to invest. Well, at the beginning

trochę może

maybe a little

jakoś błędnie, trochę na oślep

somehow incorrectly, a little blindly

strzelałem z kupowaniem.

I was shooting with buying.

Niekoniecznie najlepsze

Not necessarily the best.

wybierałem, jednak

I was choosing, however

już się uczyłem, już zacząłem

I have already been learning, I have already started.

poznawać jak działa

to learn how it works

konto maklerskie, jak się kupuje

brokerage account, how to buy

akcje. Kiedy dostałem pierwszą

shares. When I got the first one

dywidendę, to też nie wiedziałem co to jest.

a dividend, I also didn't know what it was.

Myślałem, że jakiś zwrot z banku.

I thought it was some kind of refund from the bank.

Dopiero potem zorientowałem się, że

Only then did I realize that

to jest moja pierwsza dywidenda

This is my first dividend.

i oczywiście to były takie okruchy

And of course, those were just crumbs.

na początku,

in the beginning,

ale teraz z każdym

but now with everyone

rokiem to może nie jakoś

the year might not really be like that

diametralnie, ale to się

diametrically, but that happens

powiększa i

enlarges and

daje to więcej takich możliwości

it gives many more such opportunities

bezpieczeństwa w życiu.

security in life.

Też cieszę to, że

I also rejoice at that.

coś wpływa na konto,

something is affecting the account,

że można to tak ustawić nawet

that it can be set up like this even

te instrumenty, że

those instruments, that

podobnie jak w przypadku wynajmu

similarly to the case of renting

garaża, że

garage, that

co miesiąc coś wpływa, tak samo

Something comes in every month, the same way.

można to zrobić z akcjami, że

it can be done with stocks that

w każdy miesiącu jakaś kwota

every month a certain amount

wpływa, co daje takie,

influences, which gives such a,

też psychiczne,

also mental,

pozytywne uczucie,

positive feeling,

że nie ja, nie jest coś pobierane,

that it's not me, nothing is being downloaded,

ciągle tylko jak to rachunki,

it's always just like bills,

czy tam jakieś raty, tylko

are there any installments, just?

coś wpływa i albo

something influences and either

mogę za to sobie coś kupić, za te wpływające

I can buy myself something for those incoming.

pieniądze, albo nawet dalej

money, or even further

dokupić akcji,

to buy additional shares,

zainwestować coś, żeby one się jeszcze

invest something so that they still

bardziej rozmnażały

more reproduced

i działał ten procent składany.

And the compound interest worked.

I to wszystko, co

And that's all that

chciałbym dzisiaj powiedzieć na temat

I would like to talk about today.

tych trzech opcji.

those three options.

Życzę tobie,

I wish you,

żebyś też przechodził

so that you also go through

jak najszybciej do trzeciej opcji, nie miał

As soon as possible to the third option, he didn't have.

długów, bo nie znam nikogo,

debts, because I don't know anyone,

kto by się cieszył z tego powodu.

Who would be happy about it?

Życzę też, żebyśmy,

I also wish that we...

no, żeby

No, so that

każdy uczył się o inwestowaniu,

everyone learned about investing,

o tym, jak pomnażać

about how to multiply

nasz majątek, żeby

our property, so that

te pieniądze nie leżały leniwie

this money didn't lie lazily

gdzieś na koncie, tylko

somewhere in the account, only

pracowały na nas.

They worked for us.

A w kolejnym odcinku

And in the next episode

tak wrócę do tej pierwszej opcji,

I will go back to that first option.

i opowiem o tym, jak

and I will tell about how

można wychodzić z długów.

It is possible to get out of debt.

O tym też,

About that too,

może też na swoim przykładzie,

maybe also by your own example,

jak się czułem,

how I felt,

jakie to były trudności,

what difficulties were there,

takie też jakieś psychiczne,

something like that, some mental issues,

żeby z tego wyjść.

to get out of it.

Chociaż tam mówię, że nie byłem jakoś zadłużony po uszy,

Although I say there that I wasn't really up to my ears in debt,

miałem lekkie długi.

I had a slight debt.

Też zastanowię się,

I will also think about it.

co bym zrobił, posiadając tą wiedzę,

what I would do, having that knowledge,

którą teraz mam, aby

which I have now, to

pozbyć się długów, nawet

get rid of debts, even

wielkich długów.

great debts.

Do usłyszenia, pozdrawiam Was

Until we meet again, I send you my regards.

i do następnego razu.

Until next time.

Muzyka

Music