Aukcje dzieł sztuki, czyli... widziane spod młotka

Żyjemy szybko i zachłannie, w nieustannym pośpiechu. Mamy zawsze za mało czasu.

We live quickly and greedily, in constant haste. We always have too little time.

Podcast Mało Czasu na Kulturę opowiada o artystach i ich dziełach, kontekstach i epokach, w jakich powstawały.

The podcast "Little Time for Culture" talks about artists and their works, the contexts and eras in which they were created.

Unika powierzchowności, pochopnych interpretacji, sięga zawsze do pewnych, często trudno dostępnych źródeł.

It avoids superficiality, hasty interpretations, always reaching for certain, often hard-to-access sources.

Nazywam się Marcin Jasionowicz. Jestem historykiem sztuki z wykształcenia i zamiłowania.

My name is Marcin Jasionowicz. I am an art historian by education and passion.

Przez lata jako ekspert sądowy zajmowałem się badaniem autentyczności dzieł sztuki i antyków.

For years, as a forensic expert, I have dealt with examining the authenticity of works of art and antiques.

Mając nadzieję, że to co mam do powiedzenia zainteresuje Państwa, zapraszam do słuchania mojego podcastu. Dziękuję.

Hope that what I have to say will interest you, I invite you to listen to my podcast. Thank you.

Podcast Mało Czasu na Kulturę

Podcast Little Time for Culture

Przed mikrofonem Marcin Jasionowicz. Dzień dobry Państwu.

Before the microphone, Marcin Jasionowicz. Good morning, ladies and gentlemen.

Dzisiaj zaplanowałem trochę ulgi od historii, od dat, od kontekstów, od opisów dzieł sztuki.

Today I planned a bit of relief from history, from dates, from contexts, from descriptions of works of art.

Na specjalną prośbę jednego ze stałych słuchaczy opowiem o sprawach, które może są dla nas trochę abstrakcyjne, ale wydają się bardzo ciekawe.

At the special request of one of our regular listeners, I will talk about matters that may seem a bit abstract to us, but appear very interesting.

Pytanie brzmi, w jaki sposób sprzedaje się i kupuje dzieła sztuki w domach aukcyjnych.

The question is how art is sold and bought in auction houses.

Jakie są zasady, prowizje, aspekty prawne?

What are the rules, commissions, and legal aspects?

Co właściwie się dzieje, kiedy zdarzy się coś nieprzewidzianego?

What actually happens when something unexpected occurs?

Oczywiście proszę nie traktować tego jako uniwersalne kompendium wiedzy, bowiem w praktyce każdy dom aukcyjny, czy każda organizująca aukcję, galeria ma swoje własne reguły, ujęte w precyzyjnie skonstruowane regulaminy.

Of course, please do not treat this as a universal compendium of knowledge, as in practice, every auction house or every gallery organizing an auction has its own rules, outlined in precisely constructed regulations.

Chodzi o to, aby przybliżyć Państwu tylko pewne ogólne zasady gry.

The aim is to present to you only some general rules of the game.

W takim razie zaczynajmy.

In that case, let's get started.

Od razu zastrzegam, nie będę opowiadał o historii handlu dziełami sztuki.

I immediately stipulate that I will not be telling the history of art trade.

W zamian proponuję małe studium przypadku.

In return, I propose a small case study.

Otóż wyobraźmy sobie, że mieszkamy w Polsce i mamy do sprzedania obraz, powiedzmy, obraz Jacka Malczewskiego.

Let us imagine that we live in Poland and we have a painting for sale, let's say a painting by Jacek Malczewski.

Wybieramy jeden z kilku polskich domów aukcyjnych.

We are choosing one of several Polish auction houses.

Na ich stronach internetowych znajdują się formularze zgłoszenia dzieł sztuki na aukcję lub przynajmniej adresy mailowe do kontaktu.

On their websites, there are forms for submitting artworks for auction or at least email addresses for contact.

Należy dołączyć dobre zdjęcie przodu i tyłu obrazu.

A good photo of the front and back of the painting should be attached.

Jeżeli obraz jest sygnowany, zbliżenie sygnatury.

If the painting is signed, a close-up of the signature.

Trzeba podać wymiary i technikę oraz jego pochodzenie.

It is necessary to provide the dimensions and technique as well as its origin.

Dom aukcyjny wstępnie przeanalizuje te dane i skontaktuje się z nami.

The auction house will preliminarily analyze this data and contact us.

Jeżeli oględziny zdjęć wypadły dobrze, na pewno zechce wysłać swojego eksperta, aby dokładnie przyjrzał się obrazowi, potwierdził jego autentyczność, sprawdził jego pochodzenie,

If the inspection of the photos goes well, he will definitely want to send his expert to take a closer look at the painting, confirm its authenticity, and check its provenance.

zweryfikował, czy nie jest na indeksach dzieł sztuki skradzionych, czy też w katalogach strat wojennych.

he verified whether it was not on the lists of stolen artworks or in the catalogs of war losses.

Kiedy wszystkie te weryfikacje wypadną pozytywnie,

When all these verifications come out positive,

dom aukcyjny będzie gotowy przyjąć obraz, następuje jego wycena.

The auction house will be ready to receive the painting; its valuation follows.

I tutaj sprawy zaczynają się komplikować, bo musimy sobie opowiedzieć najpierw o procesie sprzedaży.

And this is where things start to get complicated, because we need to first talk about the sales process.

Zakładamy, że obraz zostanie wystawiony na aukcji.

We assume that the painting will be put up for auction.

Kiedy słyszymy to słowo, natychmiast staje nam przed oczami aukcjoner, który z prędkością karabinu maszynowego wyrzuca z siebie kolejne kwoty, wskazuje osoby na widowni, dopytuje, czy ktoś da więcej.

When we hear this word, an auctioneer immediately comes to mind, rapidly spitting out the next amounts at machine-gun speed, pointing to people in the audience, asking if anyone will bid higher.

I wreszcie triumfalnie mówi cztery miliony po raz pierwszy, po raz drugi, po raz trzeci, po czym uderza młotkiem w stół.

And finally, triumphantly says four million for the first time, for the second time, for the third time, and then hits the table with a hammer.

Tak to często wygląda, ale wcale nie zawsze.

That's how it often looks, but not always.

Ten typ aukcji, najbardziej rozpropagowany, bo najbardziej opłacalny dla domów aukcyjnych, określa się mianem otwartej aukcji angielskiej.

This type of auction, the most popular because it is the most profitable for auction houses, is referred to as an open English auction.

Jej zasada jest bardzo prosta.

Her principle is very simple.

Licytacja zaczyna się od określonej przez aukcjonera kwoty, zwanej ceną wywoławczą.

The auction starts at a price set by the auctioneer, called the starting price.

W chwili, gdy choć jeden licytujący zgadza się ją o kwotę, to jest to określone.

At the moment when at least one bidder agrees to it for an amount, it is defined.

W chwili, gdy tamten licytujący zgadza się ją zapłacić,

At the moment when that bidder agrees to pay for it,

aukcjoner podaje kwotę wyższą, o z góry ustaloną wielkość, tzw. postąpienie.

The auctioneer raises the amount by a predetermined increment, known as a bid increase.

Jeśli pojawi się ktoś, kto chce kupić ze tyle, aukcjoner znów podnosi stawkę,

If someone comes along who wants to buy for that much, the auctioneer raises the bid again.

i tak do momentu, w którym pozostaje ostatni oferent.

and so on until the last bidder remains.

Wtedy młotek, po trzykrotnym wymienieniu najwyższej kwoty zaakceptowanej, spada na 100

Then the hammer, after three exchanges of the highest accepted bid, falls to 100.

i transakcja zostaje zawarta.

And the transaction is concluded.

Wspomniałem, że jest to najbardziej opłacalny i najczęstszy model.

I mentioned that it is the most profitable and the most common model.

Dlaczego?

Why?

Głównie z przyczyn psychologicznych. Badania wykazały, że w sytuacji otwartej, aukcyjnej rywalizacji między kilkoma osobami o jeden przedmiot osiągane są ceny wyższe niż w innych modelach sprzedaży.

Mainly for psychological reasons. Research has shown that in an open, auction-style competition among several people for a single item, higher prices are achieved than in other sales models.

Czasami zdarzają się sytuacje, w których dwóch kolekcjonerów bardzo chce mieć w swoich zbiorach określone dzieło i w ferworze walki aukcyjnej kierowani emocjami są gotowi dać za nie więcej niż wynosi jego rzeczywista wartość rynkowa.

Sometimes situations arise where two collectors really want to have a specific piece in their collections, and in the heat of the auction battle, driven by emotions, they are willing to pay more for it than its actual market value.

Oczywiście, zawsze można powiedzieć, że jest warte tyle, ile ktoś zechce za nie zapłacić, no ale co z tego, gdy w innej sytuacji mógłby zapłacić mniej.

Of course, one can always say that it is worth as much as someone is willing to pay for it, but what does it matter when, in another situation, they could pay less.

Zwycięzca wprawdzie jest górą, ale ponosi stratę przepłacając. W mikroekonomii istnieje nawet pojęcie przekleństwa zwycięzcy, który wygrywa, ale zbyt wysokim kosztem.

The winner is indeed on top, but they incur a loss by overpaying. In microeconomics, there is even a concept called the winner's curse, where the winner wins, but at too high a cost.

Pozostałe strony, czyli sprzedający i pośrednik doma aukcyjny korzystają z tego.

The other parties, namely the seller and the auction house intermediary, benefit from this.

Dom aukcyjny nawet podwójnie, bowiem na ogół pobiera opłaty od obu stron, tyle że w zróżnicowanej wysokości. O tym, jakie są to opłaty, opowiem później.

The auction house charges fees from both sides, usually at different rates. I will discuss what these fees are later.

Ale warto wiedzieć, że istnieje jeszcze kilka innych rodzajów aukcji. Oprócz otwartej angielskiej, o której była mowa, jest jeszcze np. otwarta holenderska.

But it is worth knowing that there are a few other types of auctions. Besides the open English auction mentioned earlier, there is also, for example, the open Dutch auction.

Ta jest ciekawa o tyle, że stanowi odwrotność angielskiej. Aukcjoner określa cenę wywoławczą, która jest abstrakcyjnie wysoka.

This one is interesting in that it is the opposite of the English version. The auctioneer sets a starting price that is abstractly high.

Taka, za którą na pewno nikt nie wierzy.

Such a one that no one would definitely believe.

Kupi danego obiektu, po czym licytuje w dół, podając kolejne, coraz to niższe stawki.

He buys the given object, then bids downwards, offering successive, increasingly lower amounts.

Pierwsza osoba, która podniesie rękę, wygrywa licytację, kupując obiekt za ostatnią wymienioną przez aukcjonera kwotę.

The first person to raise their hand wins the auction by purchasing the item for the last amount mentioned by the auctioneer.

Wymyślono to rzecz jasna na potrzeby holenderskiej giełdy kwiatowej. Po prostu takie podejście w zasadzie gwarantuje zbycie całego towaru, bo przecież licytujemy do coraz niższych kwot, a w teorii nawet do zera.

This was of course invented for the needs of the Dutch flower market. This approach practically guarantees the sale of all goods, as we are auctioning off to lower and lower amounts, and theoretically even down to zero.

Mamy jeszcze pewną zabawną mutację.

We still have a certain funny mutation.

Mamy aukcję angielskiej, zwanej otwartą aukcją japońską.

We have an auction of English, called an open Japanese auction.

Tam aukcjoner podnosi stawki tak jak w angielskiej, ale zasadą jest to, że klient zamiast pokazywać, że zgadza się zapłacić kwotę, podnosi rękę i trzyma ją w górze.

There, the auctioneer raises the bids just like in England, but the rule is that the client raises their hand and keeps it up instead of showing that they agree to pay the amount.

Jeśli opuści, wypada z gry. Nie może podnieść jej po raz kolejny.

If she leaves, she is out of the game. She cannot lift it again.

Aukcjoner wymienia coraz wyższe kwoty, a wygrywa ta osoba, która zostanie na placu boju jako ostatnia z uniesioną ręką.

The auctioneer keeps naming higher and higher amounts, and the person who remains in the bidding as the last one with their hand raised wins.

Jednakże aukcje otwarte, publiczne, nie są jedyną metodą sprawności.

However, open public auctions are not the only method of efficiency.

W tzw. aukcjach zamkniętych pierwszej ceny każdy kupiec składa zapieczętowaną ofertę cenową zakupu obiektu.

In so-called sealed first-price auctions, each buyer submits a sealed bid for the purchase of the item.

Wygrywa najwyższa oferta i oferent płaci kwotę, jaką zadeklarował.

The highest bid wins, and the bidder pays the amount they declared.

Ale w roku 1961 ekonomista William Vickrey, który znaczną część swego życia poświęcił na badanie sytuacji pewnego rodzaju transakcji, w których następuje asymetria informacji, czyli jedna strona wie więcej niż druga,

But in 1961, economist William Vickrey, who dedicated a significant part of his life to studying situations of a certain type of transaction where information asymmetry occurs, meaning one party knows more than the other,

wymyślił genialnie.

He came up with it brilliantly.

Co to znaczy prostą modyfikację tej aukcji?

What does it mean to make a simple modification to this auction?

Otóż wszystko dzieje się tak samo, czyli wygrywa ten, kto podał najwyższą kwotę, ale płaci, no właśnie, płaci nie najwyższą kwotę, ale tyle, ile zadeklarował jego najbliższy przegrany, czyli kwotę drugą pod względem wysokości w aukcji.

Well, everything happens the same way, meaning that the one who bids the highest amount wins, but they pay, well, they pay not the highest amount, but the amount declared by their nearest loser, which is the second highest bid in the auction.

Ten model, proszę zwrócić uwagę, niweluje kompletnie sytuację z licytacji angielskiej, gdzie dwóch kolekcjonerów winduje w nieskończoność cenę obiektu tylko po to, by go mieć.

This model, please note, completely eliminates the situation from English auctions, where two collectors drive the price of an item infinitely high just to have it.

Aukcja Vickreya, niejako ułatwiona, nie ma żadnych problemów.

The Vickrey auction, somewhat simplified, has no issues.

Urealnia cenę obiektu do tej, którą ktoś rzeczywiście chce zapłacić.

It brings the price of the property to what someone is actually willing to pay.

Oczywiście, można by powiedzieć, tak, no ale przecież wtedy wystarczyłoby podać kwotę na przykład miliona dolarów za obraz wart 100 tysięcy i mieć pewność zakupu po niższej cenie.

Of course, one could say yes, but then it would be enough to state an amount, for example, a million dollars for a painting worth 100 thousand and be sure of purchasing it at a lower price.

No, ale odpowiedź jest prosta.

No, but the answer is simple.

Co się stanie, jeśli ktoś inny wpadnie na ten sam pomysł i poda wartość 900 tysięcy?

What will happen if someone else comes up with the same idea and submits a value of 900 thousand?

Wtedy wprawdzie wygramy aukcję, ale będziemy musieli zapłacić 9 razy tyle, ile wynosi realna wartość.

Then we will win the auction, but we will have to pay 9 times the actual value.

Dlatego właściwą strategią jest balansowanie wokół rzeczywistej wartości dzieła sztuki i oferowanie kwoty, która faktycznie jest naszą maksymalną ceną.

Therefore, the proper strategy is to balance around the actual value of the artwork and offer an amount that is indeed our maximum price.

Całe to rozważanie, warto wspomnieć, jest maleńkim elementem tzw. teorii gier, niezwykle ciekawej dziedziny na styku logiki matematycznej i ekonomii.

This entire consideration, worth mentioning, is a tiny element of the so-called game theory, an extremely interesting field at the intersection of mathematical logic and economics.

Choć trzeba zastrzec, że w wersji klasycznej efekty jej praktycznego stosowania bywają dość mizerne, bowiem zakłada się w nich na ogół, że wszyscy postępują racjonalnie.

Although it should be noted that in its classical version, the effects of its practical application can be quite meager, as it is generally assumed that everyone acts rationally.

Dążąc do maksymalnej korzyści.

Aiming for maximum benefit.

A na to raczej nie można liczyć, ludzie nie są z natury logiczni, choćby im się tak wydawało.

And one can't really count on that; people are not logical by nature, even if they think they are.

Ta dygresja była konieczna, bowiem wracamy teraz do cen.

This digression was necessary, as we are now returning to prices.

Jeśli ktoś widział kiedykolwiek katalog aukcyjny, zauważył na pewno, że pojawiają się co najmniej dwa pojęcia.

If someone has ever seen an auction catalog, they have certainly noticed that at least two concepts appear.

Cena szacunkowa i cena wywoławcza.

Estimated price and starting price.

Cena szacunkowa, która na ogół jest podawana w granicach od do, czyli w takich widełkach cenowych,

Estimated price, which is usually provided within a range from to, meaning within such price brackets,

to przedział wartości, w którym cena jest, powiedzmy, rynkowa.

It is the range of values in which the price is, let's say, market related.

Określa ją ekspert od domu aukcyjnego na podstawie szeregu czynników,

It is determined by an auction house expert based on a range of factors.

z których podstawowym, niejako bazowym, jest rozrzut notowań podobnych dzieł tego samego autora na rynku w ostatnich latach.

The basic, foundational one is the dispersion of the valuations of similar works by the same author in the market in recent years.

Oczywiście podobnych co do tematu, rozmiaru i techniki.

Of course similar in topic, size, and technique.

Rzecz jasna, jeśli obraz jest z jakichś powodów wyjątkowy, jeżeli jego stan zachowania będzie lepszy lub gorszy,

Of course, if the painting is exceptional for some reason, if its condition will be better or worse,

to wpływa to na cenę szacunkową tego obrazu.

It affects the estimated price of this painting.

Ten przedział ma po prostu dać licytującym pewne pojęcie, w jakich granicach teoretycznie powinni się poruszać.

This range is simply meant to give bidders an idea of the theoretical limits within which they should operate.

Istnieje jeszcze jedna cena, cena estymowana, czyli cena, jaką spodziewa się uzyskać na aukcji dom aukcyjny.

There is one more price, the estimated price, which is the price expected to be obtained at auction by the auction house.

W niektórych sytuacji może być nawet wyższa od widełek ceny szacunkowej,

In some situations, it may even be higher than the estimated price range.

może świadczyć na przykład o tym, że dom aukcyjny ma już ofertę złożoną przez jakiegoś kolekcjonera.

It may indicate, for example, that the auction house already has an offer made by some collector.

Albo też, że próbuje podziałać na wyobraźnię licytujących, przygotowując ich niejako na wyższą cenę.

Or that he is trying to work on the bidders' imagination, essentially preparing them for a higher price.

Natomiast cena wywoławcza, jak wspomniałem, to po prostu cena, od której startuje aukcja.

The starting price, as I mentioned, is simply the price from which the auction starts.

Zazwyczaj jest ustalana na dość niskim pułapie, tak aby zachęcić potencjalnych kupców do aktywnej licytacji.

It is usually set at a rather low level to encourage potential buyers to actively bid.

Czasami możemy zobaczyć w katalogu również cenę rezerwową.

Sometimes we can see the reserve price in the catalog as well.

To cena, która na ogół jest odrobinkę poniżej dolnej granicy ceny szacunkowej

This is a price that is generally just a bit below the lower limit of the estimated price.

oznacza tyle, że obraz nie może być sprzedany poniżej tej kwoty.

it means that the painting cannot be sold for less than that amount.

A jeżeli wylicytowana stawka przekroczy tę kwotę, dom aukcyjny pobierze dodatkową prowizję od właściciela.

And if the bid amount exceeds this amount, the auction house will charge an additional commission from the owner.

Czyli zarabia tylko wtedy, kiedy przekroczy określoną cenę rezerwową.

So he only earns when he exceeds the specified reserve price.

To są ceny, o których wiedzą wszyscy, bo są zapisane w katalogach aukcyjnych.

These are prices that everyone is aware of, as they are recorded in auction catalogs.

Ale to nie koniec.

But that's not the end.

Dom aukcyjny umawia się przecież z nami na sprzedaż dzieła, tego naszego obrazu malczewskiego,

The auction house is arranging with us for the sale of the artwork, our Malczewski painting.

a umowa jest przecież dwustronna.

But the agreement is bilateral after all.

Możemy na przykład nie zgodzić się na to, by obraz został sprzedany za mniej niż wskazana przez nas kwota.

For example, we may not agree to the painting being sold for less than the amount indicated by us.

Ustalamy wtedy cenę gwarancyjną.

We then set the guaranteed price.

Dom aukcyjny zgadza się na to tylko wtedy, gdy naprawdę zależy mu na tym obrazie.

The auction house agrees to this only if it really cares about the painting.

Gdyż jeżeli obraz nie osiągnie tej ceny na aukcji, dom aukcyjny musi odkupić od nas obraz po tej cenie.

Because if the painting does not reach that price at auction, the auction house must buy the painting back from us at that price.

Dlatego aukcjonerzy posuwają się czasem do nieetycznych praktyk,

Therefore, auctioneers sometimes resort to unethical practices,

na przykład licytując za pomocą podstawionych ludzi, na ogół pracowników domu aukcyjnego,

for example, bidding with the help of planted individuals, usually employees of the auction house,

taki obraz, aby skłonić licytujących do aktywności i podbijania kwoty.

Such an image, to encourage bidders to be active and to increase the amount.

Możemy również umówić się z domem aukcyjnym na cenę warunkową.

We can also arrange a conditional price with the auction house.

Wtedy, jeśli nawet obraz nie osiągnie ceny rezerwowej, do naszej decyzji należy,

Then, even if the painting does not reach the reserve price, it is up to our decision.

czy sprzedajemy po tej cenie, która została osiągnięta, czy po prostu odbieramy obraz z aukcji.

Are we selling at the price that has been reached, or are we simply retrieving the artwork from the auction?

Może wydawać się to wszystko bardzo skomplikowane,

It may all seem very complicated.

ale spokojnie już dochodzimy do końca.

But don't worry, we are already nearing the end.

Mamy jeszcze dwie ceny.

We have two more prices.

Cenę spod młotka, czyli najwyższą ofertę, która nie została przez nikogo przebita

The hammer price, meaning the highest bid that has not been surpassed by anyone.

i na której zakończono aukcję,

and on which the auction was concluded,

oraz cenę zakupu, czyli cenę brutto,

and the purchase price, which is the gross price,

tą, którą rzeczywiście zapłaci kupujący.

the one that will actually be paid by the buyer.

Jest ona wyższa od ceny spod młotka o prowizję domu aukcyjnego,

It is higher than the hammer price plus the auction house commission.

w Polsce na ogół jakieś 20%,

In Poland, generally around 20%.

o ewentualne podatki, opłaty manipulacyjne zgodne z regulaminem,

about potential taxes, handling fees in accordance with the regulations,

oraz o coś, o czym na ogół się nie wie,

and about something that is generally not known,

czyli tzw. z francuska le droit du suite.

that is the so-called droit de suite from French.

To dodatkowa opłata tytułem praw autorskich,

It is an additional fee for copyright.

która funkcjonuje na rzecz artysty za jego życia

which operates for the artist during their lifetime

lub na rzecz jego spadkobierców po jego śmierci przez 70 lat.

or in favor of his heirs after his death for 70 years.

Wynosi ona maksymalnie 12,5 tys. euro,

It amounts to a maximum of 12,500 euros.

przy czym liczone jest to tak, że od kwot wylicytowanych poniżej 50 tys. euro

with the stipulation that amounts bid below 50,000 euros are counted like this

wynosi ona 4% tej kwoty,

it amounts to 4% of that amount,

a najwyżej wraz ze wzrostem kwoty obniża się procent,

and at most, along with the increase in the amount, the percentage decreases,

aż do osiągnięcia kwoty maksymalnej, czyli wspomnianych 12,5 tys.

until the maximum amount is reached, namely the aforementioned 12,500.

Oczywiście le droit du suite obwarowany jest wieloma warunkami i wyłączeniami,

Of course, the droit de suite is subject to many conditions and exclusions.

nie będę ich tutaj wymieniał, szkoda czasu i szkoda Państwa zanudzać.

I won’t list them here, it's a waste of time and I don’t want to bore you.

Zresztą adnotacja o zaistnieniu le droit du suite

Moreover, a note about the existence of le droit de suite.

musi być umieszczona przy konkretnej pozycji w katalogu aukcyjnym.

It must be placed next to a specific item in the auction catalog.

Ale teraz, skoro już opadł młotek aukcjonera,

But now, since the auctioneer's hammer has fallen,

dla kogoś, kto wylicytował obraz

for someone who bid on a painting

i już cieszy się z możliwości powieszenia go na ścianie,

and is already looking forward to the possibility of hanging it on the wall,

nadchodzi chwila grozy.

The moment of horror is approaching.

Zgodnie z polskim prawem,

According to Polish law,

państwowe muzea mają prawo pierwokupu dzieł sztuki,

state museums have the right of first refusal for works of art,

czyli jeśli zapłacą równowartość ceny zakupu,

so if they pay the equivalent of the purchase price,

to staną się właścicielem tego dzieła,

they will become the owner of this work,

a niedoszły nabywca musi obejść się z magiem.

and the prospective buyer must deal with the magician.

Zdarza się to czasami, choć nieprzesadnie często.

It happens sometimes, though not excessively often.

Jak się Państwo domyślają, muzea nie są specjalnie bogate,

As you can guess, museums are not particularly wealthy,

choć czasem korzystają z hojności sponsorów,

though sometimes they take advantage of the generosity of sponsors,

którzy takie dzieła sztuki

who such works of art

dla nich nabywają.

they are acquiring for them.

I jest jeszcze druga możliwość,

And there is another possibility,

która, mam nadzieję, w naszym przypadku nie zaistniała.

which, I hope, did not occur in our case.

Otóż, jeżeli ktoś ma uzasadnione wątpliwości

Well, if someone has reasonable doubts

co do pochodzenia dzieła

as for the origin of the work

i daje znać domowi aukcyjnemu,

and I notify the auction house,

ten stosuje często praktykę transakcji warunkowej,

he often practices conditional transactions,

w której zawiesza się realizację skutków aukcji

in which the effects of the auction are suspended

do momentu wyjaśnienia problemu.

until the issue is resolved.

Tak stało się np. z najwyżej w historii wycenionym obrazem

This is what happened, for example, with the highest-valued painting in history.

Jacka Malczewskiego o tytule

Jacek Malczewski titled

Nie widzianym od 100 lat

Not seen for 100 years.

i odnalezionym 3 lata temu za granicą,

and found 3 years ago abroad,

który to obraz został sprzedany w grudniu 2022 roku

which painting was sold in December 2022

za 20 milionów 400 tysięcy złotych

for 20 million 400 thousand zlotys

w domu aukcyjnym De Saunicum.

at the De Saunicum auction house.

Transakcje jednak zawieszono

However, the transactions were suspended.

z powodu kompletnie absurdalnych zastrzeżeń

due to completely absurd objections

Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego,

Ministry of Culture and National Heritage,

które próbowało zająć obraz za pomocą policji,

which tried to seize the painting with the help of the police,

o mało co nie doprowadzając do jego uszkodzenia.

almost causing his damage.

A argument ministerstwa był taki, że,

The ministry's argument was that,

ponieważ obraz został wywieziony w latach 50. z Polski,

because the painting was taken out of Poland in the 1950s,

należy najpierw sprawdzić legalność jego wywozu.

It is necessary to first check the legality of its export.

No i może miałoby to sens,

Well, that might make sense,

gdyby nie fakt, że obraz przecież został oficjalnie

if it weren't for the fact that the painting was officially

i legalnie wywieziony z powrotem do kraju

and legally transported back to the country

i właśnie w Polsce miał być sprzedany.

And it was supposed to be sold in Poland.

W dodatku nikt z Polski tego obrazu

Moreover, no one from Poland sees this image.

nie miał zamiaru później wywozić.

He had no intention of transporting it later.

Niestety rozumienie po co ustawodawca formułuje zapisy prawa

Unfortunately, understanding why the legislator formulates legal provisions.

wydaje się czasem przekraczać intelektualne możliwości odpowiedzialne

It sometimes seems to exceed the intellectual capabilities of those responsible.

za takie historie ministerialnych urzędników.

for such stories of ministerial officials.

Dopiero w czerwcu tego roku umrzono śledztwo w tej sprawie

Only in June of this year was the investigation in this case closed.

i transakcja została skutecznie domknięta.

And the transaction has been successfully completed.

A co z nami?

And what about us?

Na szczęście nasz Malczewski został skutecznie sprzedany,

Fortunately, our Malczewski was successfully sold.

zapłaciliśmy jeszcze 8-10% wartości ceny spod młotka

We paid an additional 8-10% of the hammer price.

na rzecz domu aukcyjnego i koniec sprawy.

for the auction house and that’s the end of the matter.

Dom aukcyjny wypłacił nam honorarium.

The auction house has paid us the fee.

I teraz wchodzimy na grząski grunt,

And now we are stepping onto shaky ground,

czyli na sytuację, w której coś poszło nie tak już po sprzedaży.

so the situation in which something went wrong after the sale.

Teoretycznie dom aukcyjny jest pośrednikiem,

Theoretically, the auction house is an intermediary,

który decyduje się sprzedać publicznie coś, czego autentyczność gwarantuje.

who decides to publicly sell something whose authenticity he guarantees.

Czyli wydawałoby się, że ciąży na nim gigantyczna odpowiedzialność.

It would seem that he bears a gigantic responsibility.

To do pewnego stopnia prawda, ale tylko do pewnego stopnia,

To a certain extent it's true, but only to a certain extent.

bowiem na gruncie prawa ta odpowiedzialność nie różni się

for on the grounds of the law, this responsibility is no different

zupełnie od sytuacji dowolnego innego sprzedawcy,

completely different from the situation of any other seller,

a nawet w pewnych sytuacjach jest wygodniejsza.

and even in certain situations it is more convenient.

Otóż co się dzieje, kiedy kupimy obraz na aukcji

So what happens when we buy a painting at an auction?

i nabierzemy przekonania, że jest falsyfikatem?

And we will come to the conviction that it is a forgery?

Możemy wtedy zwrócić się do domu aukcyjnego o zwrot pieniędzy

We can then turn to the auction house for a refund.

z tytułu rękojmi, wykazując, że obraz jest falsyfikatem.

from the warranty title, showing that the painting is a forgery.

To wykazanie na tym etapie nie musi zawierać kompletnie nic.

At this stage, the evidence does not have to contain anything at all.

Maksymalny okres rękojmi to 3 lata,

The maximum warranty period is 3 years.

jeżeli kupiliśmy obraz jako osoba prywatna,

if we bought a painting as a private individual,

czy jak to mówią prawnicy, osoba fizyczna.

Or, as lawyers say, a natural person.

A w regulaminie aukcyjnym nie ma ograniczenia rękojmi do roku,

And in the auction regulations, there is no limitation of warranty to one year,

bo do tego dom aukcyjny ma prawo.

because the auction house has the right to do so.

Natomiast jeśli kupowaliśmy jako firma,

However, if we purchased as a company,

zgodnie z zapisem w regulaminie,

according to the provisions of the regulations,

można skutecznie wyłączyć takie prawo,

such a law can be effectively repealed,

natomiast jeżeli zapisu nie ma, obowiązuje rok.

However, if there is no record, a year applies.

Dom aukcyjny ma wtedy dwie możliwości.

The auction house then has two options.

Albo oddaje pieniądze, albo odmawia.

Either he returns the money, or he refuses.

A wtedy możemy skierować sprawę do sądu,

And then we can take the matter to court,

odpowiednio argumentując nasz pozew,

properly arguing our lawsuit,

uzupełniając go o opinię ekspertów,

supplementing it with expert opinions,

słowem o wszystko, czego sąd może potrzebować

A word about everything the court may need.

do rozstrzygnięcia sprawy.

to resolve the matter.

A że co wiem doświadczenia biegłego sprawy

And as far as I know the expert's experiences in the case.

o autentyczności dzieł sztuki potrafią ciągnąć się latami

Disputes over the authenticity of works of art can drag on for years.

i wcale nie są trywialne do rozstrzygnięcia,

and they are not trivial to resolve at all,

efekt jest mocno niepewny.

the effect is highly uncertain.

Oczywiście, gdy sam aukcyjny uważa,

Of course, when the auctioneer thinks,

że nie ma pewności wygrania sprawy,

that there is no certainty of winning the case,

albo też gdy podejrzewa, że rozgłos zagroziłby

or when he suspects that the publicity would be threatening

dobremu imieniu firmy, stara się wyciszyć kwestię

to the good name of the company, is trying to quiet the issue

i przystaje na roszczenia.

and I agree to the claims.

Drugą drogą prawną, kiedy nie udało się skorzystać z rękojmi,

The second legal route, when it was not possible to take advantage of the warranty,

jest roszczenie o naprawienie szkody,

there is a claim for damages,

bo przecież kupując falsyfikat w cenie oryginału ponieśliśmy stratę.

Because by buying a counterfeit at the price of the original, we incurred a loss.

Wtedy mamy 10 lat od momentu zakupu jako osoba fizyczna,

Then we have 10 years from the moment of purchase as an individual.

ale tylko 3, kiedy byliśmy firmą.

but only 3, when we were a company.

Jeśli nie dostaniemy zwrotu, dochodzimy roszczeń przed sądem.

If we do not receive a refund, we will pursue claims in court.

Też to jest podobne, z wyjątkiem tego,

This is also similar, except for the fact that,

że naprawienie szkody to nie tylko zwrot poniesionych kiedyś kosztów,

that repairing the damage is not just about reimbursing the costs incurred in the past,

to również roszczenie o utratę spodziewanych korzyści,

it is also a claim for loss of expected benefits,

bo co jeśli przez 10 lat obraz kupowany jako inwestycja

because what if for 10 years the painting bought as an investment

zyskał np. dwukrotnie na wartości,

gained, for example, twice in value,

czy też innych kosztów zabezpieczenia obrazów kolekcji,

or other costs of securing the collection of images,

ubezpieczenia, transportu itd. itd.

insurance, transport, etc. etc.

Ale podobnie jak w pierwszym przypadku,

But similarly to the first case,

sprawa może trwać latami.

The case may last for years.

Oczywiście i tutaj można dojść do sytuacji ugody,

Of course, it is also possible to reach a settlement here,

ale to zawsze jest możliwe.

but it is always possible.

Wtedy w zamian za określone korzyści zobowiązujemy się do wycofania sprawy.

Then, in return for certain benefits, we commit to withdrawing the case.

Nie dotyczy to tylko jednej specyficznej sytuacji,

This does not only apply to one specific situation,

takiej mianowicie jak ta, gdy zakupione przez nas dzieło sztuki

such as this one, when the artwork we purchased

znajdowało się w katalogach strat wojennych dzieł sztuki,

it was listed in the catalogs of war losses of works of art,

czy to w katalogach dzieł sztuki skradzionych.

Is it in the catalogs of stolen artworks?

Wtedy dom aukcyjny ponosi pełną odpowiedzialność

Then the auction house bears full responsibility.

i przynajmniej w Polsce stara się jak najszybciej załatwić sprawę,

and at least in Poland, they try to resolve matters as quickly as possible,

i to polubownie.

and it is amicable.

Brak weryfikacji baz danych skradzionych dzieł sztuki

Lack of verification of databases of stolen works of art

jest uznawana za naruszenie obowiązków domu aukcyjnego,

is considered a violation of the auction house's duties,

rzecz wstydliwą i mającą fatalny wpływ na jego renomę.

a shameful matter that has a detrimental effect on his reputation.

A w tej branży dobre imię ma swoją wartość.

In this industry, a good reputation has its value.

Oczywiście każdy kraj ma swoje prawo i swoje zasady,

Of course, every country has its own laws and rules,

jak również swoją koncepcję dobrego imienia.

as well as your concept of a good name.

Ostatnio głośna była historia sprzedaży przez jeden z berlińskich domów aukcyjnych

Recently, there was a lot of buzz about the sale by one of the auction houses in Berlin.

akwareli kandyńskiego, która jak się okazało

Kandinsky's watercolors, which as it turned out

w roku 1984 została skradziona z Muzeum Narodowego w Warszawie.

In 1984, it was stolen from the National Museum in Warsaw.

Pracownicy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa

Employees of the Ministry of Culture and Heritage

Narodowego wypatrzyli akwarelę w katalogu aukcyjnym

They spotted a watercolor in the auction catalog.

i zażądali wstrzymania aukcji.

and demanded that the auction be stopped.

Dom aukcyjny aukcji nie wstrzymał.

The auction house did not suspend the auction.

Sprzedał akwarelę za 310 tys. euro i to wcale nie warunkowo

He sold the watercolor for 310 thousand euros and not conditionally at all.

i oświadczył po prostu, że sprzedał obraz legalnie

and simply stated that he sold the painting legally.

i komentować sprawy nie będzie.

And there will be no comment on the matters.

Rozruszony już były minister Gliński oświadczył,

The already agitated former minister Gliński declared,

że dom aukcyjny zachował się jak paser.

that the auction house behaved like a fence.

Co z tego, skoro po pierwsze obraz został zgłoszony do baz danych skradzionych dzieł sztuki Interpolu,

What's the point, since the painting has been reported to the Interpol stolen artwork databases?

dopiero po jego dostrzeżeniu w katalogu aukcyjnym,

only after noticing it in the auction catalog,

po drugie prawo niemieckie zakłada przedawnienie roszczeń po 30 latach,

Secondly, German law provides for the statute of limitations for claims after 30 years.

a po trzecie to samo prawo wprawdzie mówi, że nie można kupić w dobrej wierze dzieła,

And thirdly, the same law does say that one cannot purchase a work in good faith,

które zostało skradzione, ale nie dotyczy to publicznych aukcji.

which has been stolen, but this does not apply to public auctions.

Oczywiście batalia prawna trwa nadal, ale jakoś nie chce mi się wierzyć,

Of course, the legal battle continues, but for some reason, I don't want to believe it.

żeby przyniosła pożądany przez Ministerstwo skutek.

to bring the desired effect sought by the Ministry.

To teraz zostawmy Polskę i dla odmiany proponuję

Now let's leave Poland and instead I suggest

przejść do najwyższej ligi, do dwóch największych domów aukcyjnych świata,

to move to the highest league, to the two largest auction houses in the world,

Sotheby's i Christie's.

Sotheby's and Christie's.

Sotheby's, firma założona w Anglii z 280-letnią tradycją,

Sotheby's, a company founded in England with a 280-year tradition,

od pięciu lat jest własnością osoby prywatnej,

for five years it has been the property of a private individual,

izraelskiego biznesmena i multimiliardera Patricka Drahim,

Israeli businessman and multimillionaire Patrick Drahim,

który zapłacił za firmę 3 miliardy 700 milionów dolarów i wycofał ją z nowojorskiej giełdy.

who paid 3 billion 700 million dollars for the company and delisted it from the New York Stock Exchange.

Christie's, o 22 lata młodsza, również z pochodzenia angielskiego,

Christie's, 22 years younger, also of English origin,

należy od 1998 roku do Groupe Artemis, której właścicielem jest Francuz,

has been part of Groupe Artemis since 1998, which is owned by a Frenchman,

Frédéric Pinard, posiadający w swoim portfelu firm,

Frédéric Pinard, having in his portfolio companies,

prócz wielu wspaniałych bordowskich winnic,

besides many wonderful Bordeaux vineyards,

również takie marki jak Balenciaga, Yves Saint Laurent czy pakiet kontrolny w Gucci.

also brands like Balenciaga, Yves Saint Laurent, or the controlling stake in Gucci.

Zainteresowanie tych domów aukcyjnych nie ogranicza się do sztuki,

The interest of these auction houses is not limited to art,

ale również do szeroko pojętego rynku.

but also to the broadly understood market.

Pośredniczenia w sprzedaży i kupnie artykułów luksusowych.

Mediating in the sale and purchase of luxury goods.

Jeden z działów firmy Sotheby's zajmuje się na przykład sprzedażą prestiżowych nieruchomości.

One of the departments of Sotheby's, for example, deals with the sale of prestigious real estate.

Prestiżowych, czyli takich, których lokalizacja i wystrój są wyceniane na dziesiątki,

Prestigious, meaning those whose location and decor are valued at tens of...

a nawet setki milionów dolarów.

or even hundreds of millions of dollars.

Może Państwo sądzą, że przesadzam, ależ skąd?

Maybe you think I'm exaggerating, but not at all?

Bardzo proszę, oto przykład pierwszy z brzegu.

Sure, here is the first example right away.

Luksusowy dwukondygnacyjny penthouse na dziesiątym i jedenastym piętrze budynku w Londynie,

Luxurious two-level penthouse on the tenth and eleventh floors of a building in London,

o powierzchni ponad 1600 metrów kwadratowych,

with an area of over 1600 square meters,

z przeszklonym tarasem i cudownym widokiem na zieleń Hyde Parku.

with a glass-enclosed terrace and a wonderful view of the greenery of Hyde Park.

Cena? Drobiazg.

Price? A trifle.

230 milionów dolarów.

230 million dollars.

Jeszcze nie sprzedany, więc zachęcam.

Not sold yet, so I encourage you.

Oczywiście pod warunkiem, że słuchacz, który kupi tę rezydencję,

Of course, provided that the listener who buys this residence,

będzie mnie do niej od czasu do czasu zapraszał.

He will invite me to her from time to time.

Najlepiej w czasie turnieju Wimbledońskiego,

Best during the Wimbledon tournament,

bo zakładam, że przy takich pieniądzach może w pakiecie bez problemów wynegocjować również lożę na widowni kortu centralnego.

Because I assume that with that kind of money, they can easily negotiate a box in the audience of the central court as part of the package.

A jak nie starczy pieniędzy, to inna oferta.

And if there isn't enough money, then another offer.

Konkurencja proponuje przepiękny dwukondygnacyjny apartament na górnych piętrach Wysokościowca,

The competition offers a beautiful two-story apartment on the upper floors of the skyscraper.

tuż przy nowojorskim Central Parku, składający się głównie z przeszkleń.

right next to Central Park in New York, consisting mainly of glass.

Widok bezcenny.

A priceless view.

Ten widok jednak wyceniony jest na 150 milionów dolarów.

This view is valued at 150 million dollars.

Za różnicę można kupić jeszcze parę obrazów, w razie czego chętnie doradzę, które.

With the difference, you could buy a couple more paintings; if needed, I would be happy to advise which ones.

Ale miałem mówić o aukcjach dzieł sztuki.

But I was supposed to talk about art auctions.

Na świecie jest bezlik domów aukcyjnych albo systematycznie organizujących aukcje galerii.

There are countless auction houses in the world or galleries that systematically organize auctions.

Sprzedaje się tam obiekty o niewielkiej wartości.

Items of low value are sold there.

Sotheby's i Christie's to klasa sama dla siebie i nie ma najmniejszych szans,

Sotheby's and Christie's are in a class of their own and there is no chance whatsoever,

żeby tak znane marki jak choćby Bonhams czy Philips,

so that well-known brands like Bonhams or Philips,

nie mówiąc już o francuskim Hôtel Trouault, mogły im w jakikolwiek sposób zagrozić.

Not to mention the French Hôtel Trouault, they could have threatened them in any way.

Który z nich jest większy albo który generuje wyższe obroty?

Which one is bigger or which one generates higher turnover?

Prawdopodobnie jest to Christie's.

It is probably Christie's.

Zwłaszcza po kilku swoich spektakularnych transakcjach ostatniego dziesięciolecia.

Especially after a few of their spectacular transactions in the last decade.

Myślę tu o sprzedaży rzekomego Leonarda, czyli obrazu Salvador Mundi,

I am thinking here about the sale of the alleged Leonardo, that is, the painting Salvador Mundi.

w 2017 roku za 450 milionów dolarów, liczając prowizję.

in 2017 for 450 million dollars, including the commission.

Czy w 2022 roku za 195 milionów dolarów Shot Sage Blue Marilyn,

In 2022, for 195 million dollars, Shot Sage Blue Marilyn,

czyli ikoniczny portret Marilyn Monroe, niewątpliwego już autorstwa Andy'ego Warhola.

So the iconic portrait of Marilyn Monroe, undoubtedly by Andy Warhol.

Przyjrzyjmy się jak działają oba te domy aukcyjne.

Let's take a look at how both of these auction houses operate.

Sposób ich pracy jest co do zasady bardzo podobny.

The way they work is generally very similar.

Różne są niuanse regulaminów i opłaty prowizyjne.

There are various nuances in the regulations and commission fees.

Zakres zainteresowania oczywiście w ramach sztuki jest również prawie taki sam.

The scope of interest, of course, within the framework of art is also almost the same.

Wszystko co jest przedmiotem kolekcjonerskim i co osiąga odpowiednie dla rangi domów aukcyjnych ceny.

Everything that is a collectible item and achieves prices appropriate for the prestige of auction houses.

Domy te mają po kilkadziesiąt tematycznych oddziałów zajmujących się określonymi rodzajami sztuki, rzemiosła,

These houses have several thematic departments dedicated to specific types of art and crafts.

lub przedmiotów kolekcjonerskich.

or collectible items.

Można w nich kupić zarówno kolekcjonerskie samochody, jak i kolekcjonerskie buty,

You can buy both collectible cars and collectible shoes there.

wazę chińską z czasów dynastii Ming, lampę Lalika, czy obraz Rembrandta.

a Chinese vase from the Ming dynasty, a Lalique lamp, or a painting by Rembrandt.

Operują w wielu krajach.

They operate in many countries.

Sotheby's ma swoje domy aukcyjne w Londynie, Nowym Jorku, Hongkongu, Paryżu, Mediolanie, Genewie, Kolonii, Singapurze, Curichu i Bonn.

Sotheby's has its auction houses in London, New York, Hong Kong, Paris, Milan, Geneva, Cologne, Singapore, Zurich, and Bonn.

Ta ostatnia siedziba jest znacząca, bowiem Bonn to winiarska stolica Burgundy.

This last seat is significant because Bonn is the wine capital of Burgundy.

Z kolei Christie's ma swoje domy aukcyjne w Nowym Jorku, Los Angeles, Paryżu, Londynie, Hongkongu, Genewie, Dubaju i Amsterdamie.

On the other hand, Christie's has its auction houses in New York, Los Angeles, Paris, London, Hong Kong, Geneva, Dubai, and Amsterdam.

Tam, gdzie są klienci i tam, gdzie są pieniądze.

Where there are customers and where there is money.

W wielkich domach aukcyjnych istnieją nominalnie dwa rodzaje sprzedaży.

In major auction houses, there are nominally two types of sales.

Private sales, czyli sprzedaż bezpośrednio odbywająca się w należących do nich galeriach oraz aukcje.

Private sales, meaning direct sales taking place in their own galleries and auctions.

W przeciwieństwie do małych domów aukcyjnych, aukcje są tematyczne,

Unlike small auction houses, the auctions are thematic,

czyli na konkretnej aukcji sprzedawane jest na przykład tylko malarstwo starych mistrzów,

so at a specific auction, only paintings by the old masters are sold,

albo tylko impresjoniści, albo tylko sztuka secesyjna.

either only Impressionists or only Art Nouveau.

Wyjątkiem jest całkiem nierzadka sytuacja, kiedy wystawiana jest cała zróżnicowana kolekcja.

An exception is a quite common situation when a whole diverse collection is put on display.

Tak dzieje się, kiedy po śmierci kolekcjonera następuje podział majątku między spadkobierców.

This is what happens when, after the death of the collector, the estate is divided among the heirs.

Ale jest też drugi motyw, bowiem w wielu krajach zachodnich obowiązują bardzo wysokie podatki spadkowe od odziedziczonych dzieł sztuki.

But there is also a second motive, as in many Western countries there are very high inheritance taxes on inherited works of art.

Przykładowo w Wielkiej Brytanii,

For example, in the United Kingdom,

gdy mamy kolekcję o wartości przewyższającej 325 tysięcy funtów, podatek spadkowy od jej odziedziczenia wynosi 40%.

When we have a collection valued at over £325,000, the inheritance tax on it amounts to 40%.

Oczywiście w niektórych przypadkach dzieł sztuki o szczególnym znaczeniu można ubiegać się o umorzenie tego podatku,

Of course, in some cases, works of art of special significance can be eligible for exemption from this tax.

ale 40% to zawsze 40%.

But 40% is always 40%.

Skoro mowa o pieniądzach, to krótko.

Since we're talking about money, I'll keep it brief.

Sotheby's od tego roku uprościła zdecydowanie zasady i teraz dolicza kupującemu tytułem swojej marży 20%.

Sotheby's has significantly simplified its rules this year and now adds a 20% margin for the buyer.

Jeśli cena spod młotka wyniesie równowartość 6 milionów dolarów lub mniej.

If the hammer price is equivalent to 6 million dollars or less.

Jeśli przekroczy 6 milionów dolarów, dom aukcyjny bierze 10%.

If it exceeds 6 million dollars, the auction house takes 10%.

Jeśli wylicytowana kwota przekroczy górną granicę ceny szacunkowej, dodatkowo 2% od różnicy.

If the bid amount exceeds the upper limit of the estimated price, an additional 2% on the difference.

Ale uwaga, pobiera też opłaty od sprzedającego.

But be careful, it also charges fees from the seller.

Przy kwocie do 5 milionów jest to 10%, ale tylko do kwoty 500 tysięcy, czyli maksymalnie 50 tysięcy dolarów.

For an amount up to 5 million, it is 10%, but only up to the amount of 500 thousand, which means a maximum of 50 thousand dollars.

Dalej, w przedziale od 5 do 20 milionów prowizji brak.

Further, there is a lack of commission in the range of 5 to 20 million.

Od 20 do 50 prowizji od sprzedającego również brak,

From 20 to 50 commissions from the seller are also absent.

a przeciwnie otrzymuje dodatkowo 40% wartości prowizji, którą Sotheby's pobiera od kupującego.

On the contrary, he receives an additional 40% of the commission value that Sotheby's charges from the buyer.

Natomiast powyżej 50 milionów warunki są już absolutnie płynne i do uzgodnienia.

However, above 50 million, the conditions are completely flexible and negotiable.

Ta zmiana została podyktowana sytuacją rynkową i popytem większym od podaży,

This change was dictated by the market situation and demand exceeding supply.

mówiąc po ludzku, chętnych do sprzedaży było mniej niż do kupna.

To put it simply, there were fewer sellers than buyers.

Christie's utrzymało swoją skomplikowaną strukturę opłat, różną dla poszczególnych oddziałów międzynarodowych.

Christie's maintained its complicated fee structure, which varies for individual international branches.

Generalnie rząd wielkości jest taki, że do wylicytowanej ceny poniżej 1 miliona dolarów

Generally, the order of magnitude is such that for a bid price below 1 million dollars.

dolicza się kupującemu 26% prowizji, od 1 do 6 milionów 21%, powyżej 6 milionów 15%.

A commission of 26% is added for the buyer, 21% for amounts from 1 to 6 million, and 15% for amounts above 6 million.

Nie dotyczy to handlu winami.

This does not apply to wine trading.

Gdzie mamy stałą prowizję 25%.

Where we have a fixed commission of 25%.

I co ciekawe, wszystkie opłaty jakie ponosi sprzedający są ustalane indywidualnie,

And interestingly, all the fees incurred by the seller are determined individually,

jako funkcje wartości dzieła i osiągniętego wyniku i nie zawiera się to w jakimkolwiek regulaminie.

as functions of the value of the work and the achieved result and it is not included in any regulations.

Jest to sprawa do wyłącznej gestii osoby negocjującej ze sprzedającym.

This is a matter solely at the discretion of the person negotiating with the seller.

Jak wygląda sama aukcja?

What does the auction itself look like?

W praktyce, tak samo jak w każdym domu aukcyjnym,

In practice, just like in any auction house,

w przeważającej większości mamy do czynienia z otwartą aukcją angielską.

In the vast majority of cases, we are dealing with an open English auction.

Można pojawić się na niej osobiście, ale jeżeli zamierzamy licytować,

You can appear in person, but if we intend to bid,

musimy się zarejestrować w domu aukcyjnym i szczegółowo uwierygodnić,

we need to register with the auction house and verify ourselves in detail,

podając wszystkie swoje dane osobowe, w tym numery dokumentów i numer karty kredytowej.

providing all your personal data, including document numbers and credit card number.

Dom aukcyjny ma również prawo do sprawdzenia limitu karty i zadania pytania o źródła pochodzenia pieniędzy,

The auction house also has the right to check the card limit and to ask questions about the sources of the funds.

które chcemy potencjalnie wydać.

which we potentially want to publish.

Należy pamiętać, że jeśli wylicytujemy obiekt,

It should be noted that if we bid on the object,

jesteśmy prawnie zobowiązani do jego zakupu od momentu uderzenia młotka aukcjonera

We are legally obligated to purchase it from the moment the auctioneer's gavel strikes.

i podlegamy wszystkim rygorom prawnym oraz roszczeniom, jeśli nie zapłacimy.

We are subject to all legal requirements and claims if we do not pay.

Oczywiście, oprócz osobistego udziału w aukcji, mamy inne możliwości.

Of course, besides participating personally in the auction, we have other options.

Licytowania telefonicznie, licytowania przez dom aukcyjny,

Telephone bidding, auction house bidding,

któremu udzielamy wskazówek dotyczących naszego limitu maksymalnej ceny.

to whom we provide guidance regarding our maximum price limit.

Można też licytować online, za pomocą dedykowanych przez domy aukcyjne,

You can also bid online using platforms dedicated by auction houses.

aplikacji.

application.

Możliwości są w zasadzie nieograniczone.

The possibilities are basically limitless.

Ale jeśli jesteśmy kolekcjonerem i chcemy kupić na aukcji obraz określonego autorstwa,

But if we are collectors and want to buy a painting by a specific author at an auction,

musimy się zapoznać z używanym przez domy aukcyjne kodem,

we need to familiarize ourselves with the code used by auction houses,

służącym do opisywania obiektów.

used to describe objects.

Dlaczego tak się dzieje?

Why is this happening?

Otóż naiwnością byłoby sądzić, że wielkie domy aukcyjne sprzedają tylko gwarantowane przez ekspertów

It would be naivety to think that major auction houses sell only items guaranteed by experts.

obrazy najznakomitszych malarzy.

paintings of the most famous painters.

Niuansów jest wiele.

There are many nuances.

Obrazy mogą pochodzić z pracowni wybitnego artysty,

The paintings may come from the studio of an outstanding artist.

ale nie być własnoręcznym dziełem tego artysty.

but not to be the artist's own handwork.

Mogą być wykonywane wspólnie, przez wielu malarzy z jego warsztatu,

They can be carried out together by many painters from his workshop.

z udziałem mistrza, mogą być własnoręczne,

with the participation of the master, they can be handwritten,

mogą być naśladownictwem, czy kopią z tej samej epoki,

they can be imitations or copies from the same era,

mogą być późniejsze i tak dalej, i tak dalej.

They can be later and so on, and so on.

Możliwości są nieskończone.

The possibilities are endless.

Dlatego też domy aukcyjne, asekurując się nieco,

Therefore, auction houses, somewhat protecting themselves,

stworzyły pewien swoisty kod bez znajomości, którego możemy poczuć się oszukani.

They created a certain unique code, without knowledge of which we may feel deceived.

Znajmy jako przykład Rembrandta i najprostszy schemat.

Let us take Rembrandt as an example and the simplest scheme.

Dom aukcyjny może w notce umieścić jego imię i nazwisko bez jakichkolwiek komentarzy.

The auction house may include his name in the note without any comments.

Oznacza to, że uważa dzieło za autentyczny obraz, który wyszedł spod pędzla artysty.

This means that he considers the work to be an authentic painting that came from the artist's brush.

Jeżeli do nazwiska dodaję w nawiasie att, czyli skrót od attributed,

If I add "att" in parentheses to the surname, meaning the abbreviation for attributed,

oznacza to, że obraz może być autorstwa Rembrandta,

this means that the painting could be by Rembrandt,

ale bez pewności, bowiem gdzieś jest haczyk.

but without certainty, because there is a catch somewhere.

Może historia dzieła nie jest wystarczająco dobrze udokumentowana,

Maybe the history of the work is not well enough documented,

może eksperci nie są zgodni.

Maybe the experts do not agree.

Jeśli po nazwisku pojawia się w nawiasie skrót st, jak studio,

If the abbreviation "st" appears in parentheses after the surname, like "studio,"

oznacza obraz, który namalowany został przez nieznanego malarza,

it means a painting that was created by an unknown artist,

pochodzącego z pracowni, z warsztatu Rembrandta.

coming from the workshop of Rembrandt.

Jeżeli w nawiasie mamy cir, jak circle, czyli krąg,

If we have cir in parentheses, like in circle, meaning circle,

obraz pochodzi od niezidentyfikowanego malarza,

the painting is by an unidentified artist,

który w jakiś sposób był związany z mistrzem, ale niekoniecznie był jego uczniem.

who was somehow connected to the master, but not necessarily his student.

Jeśli z kolei pojawia się skrót man, jak manner, maniera czy styl,

If, on the other hand, the abbreviation man appears, such as manner, maniera, or style,

obraz był malowany w stylu Rembrandta i możliwe, że znacznie później,

the painting was done in the style of Rembrandt and可能 was made much later,

nawet po śmierci artysty.

even after the artist's death.

I wreszcie, jeśli przy nazwisku istnieje skrót aft, jak after, według,

And finally, if there is an abbreviation aft after the surname, as in after, according to,

obraz jest późniejszą kopią obrazu Rembrandta.

The painting is a later copy of a painting by Rembrandt.

Czyli generalnie tylko w pierwszym przypadku dom aukcyjny deklaruje autorstwo.

So generally, only in the first case does the auction house declare authorship.

W pozostałych nie.

In the others, no.

Przy czym w katalogu wygląda to świetnie,

In the catalog, it looks great,

gdyż nikt nie pisze według Rembrandta, tylko wielkie Rembrandt,

because no one writes according to Rembrandt, only great Rembrandt,

Hermann, Schwann, Rhin, a poniżej dwie literki drobnym druczkiem w nawiasie aft,

Hermann, Schwann, Rhin, and below two letters in small print in parentheses aft,

czyli after, według.

so after, according to.

Oczywiście pojawiają się również inne niuanse,

Of course, other nuances also emerge,

np. niektóre domy aukcyjne, jeśli nie są pewne autorstwa,

for example, some auction houses, if they are not sure about the authorship,

przy nazwisku artysty nie podają daty narodzin i śmierci.

The artist's name does not include the dates of birth and death.

Taka drobna pułapka.

Such a small trap.

Niemniej wszystkie te skróty z wyjaśnieniami powinny

Nevertheless, all these abbreviations with explanations should.

i raczej zawsze znajdują się w katalogach.

And they are usually always found in catalogues.

Co z tego, że drobnym druczkiem nie podają daty narodzin i śmierci?

What does it matter that they don't provide the date of birth and death in small print?

Wniosek tylko taki, że trzeba czytać.

The conclusion is simply that one must read.

Skoro już wiemy coś o aukcjach i domach aukcyjnych,

Since we already know something about auctions and auction houses,

to przyjmijmy jeszcze inne założenia.

Let's assume some other premises.

Co musielibyśmy zrobić, mając obraz wybitnego malarza,

What would we have to do if we had a painting by a renowned artist,

dajmy na to Rubensa, żeby sprzedać go w Sotheby's lub Christie's?

Let's say Rubens, to sell him at Sotheby's or Christie's?

Otóż nic.

Well, nothing.

Albowiem legalnie nie bylibyśmy w stanie wywieźć go na stałe z Polski.

For we would not be able to legally export it permanently from Poland.

Polskie prawo wywozowe jest restrykcyjne

Polish export law is restrictive.

i nie pozwala wywozić na stałe czterech kategorii dzieł sztuki.

and does not allow the permanent removal of four categories of works of art.

Wpisanych do rejestru zabytków,

Entered into the register of monuments,

wchodzących w skład zbiorów publicznych,

involved in public collections,

stanowiących własność Skarbu Państwa

belonging to the State Treasury

lub znajdujących się w inwentarzach muzeów

or located in museum inventories

lub w narodowym zasobie bibliotecznym.

or in the national library resource.

Załóżmy jednak, że nasz Rubens nie spełnia żadnego z tych kryteriów.

Let's assume, however, that our Rubens does not meet any of these criteria.

Ale ponieważ jest dziełem malarskim,

But because it is a painting,

od śmierci autora minęło więcej niż 50 lat,

more than 50 years have passed since the author's death,

a do tego zapewne jest warty więcej niż 40 tysięcy złotych,

and it is probably worth more than 40 thousand zlotys,

jego wywóz wymaga zgody.

His removal requires consent.

Trzeba więc przejść procedurę wnioskowania

Therefore, it is necessary to go through the application procedure.

o wywóz i zwrócić się do właściwego

about the removal and contact the appropriate one

Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Voivodeship Conservator of Monuments.

I teraz pojawia się problem,

And now the problem arises,

bowiem w przypadku wniosku o wywóz na stałe

because in the case of an application for permanent export

konserwator wojewódzki przekazuje wniosek

The voivodeship conservator submits the application.

do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego,

to the Ministry of Culture and National Heritage,

a właściwy rzeczoznawca z ramienia ministra

the appropriate appraiser on behalf of the minister

nie ma prawa zaopiniować pozytywnie takiego wniosku,

there is no right to give a positive opinion on such a request,

jeśli dzieło sztuki stanowi szczególną wartość

if the artwork has special value

dla dziedzictwa kulturowego.

for cultural heritage.

Oczywiście ta kwestia jest uznaniowa,

Of course, this issue is subjective.

ale przez ostatnie lata nie zdarzyło się

but over the last few years it has not happened

chyba, żeby w spornych przypadkach

unless in disputed cases

opinia rzeczoznawcy przesądziła na korzyść wywozu.

The expert's opinion decided in favor of the export.

Pewnie dlatego, że wobec braku

Probably because of the lack of

kontroli granicznych w państwach Schengen

border controls in Schengen countries

dość łatwo jest wywieźć taki obraz,

It is quite easy to export such a picture,

stworzyć mu odpowiednią legendę

create an appropriate legend for him

albo sprzedać przez podstawioną osobę.

or sell through an impersonated person.

Nie miejmy złudzeń, takie są realia.

Let's not kid ourselves, these are the realities.

A domy aukcyjne nieraz już przymykały oczy

And auction houses have often turned a blind eye.

na niepewne pochodzenie dzieł sztuki

on the uncertain provenance of works of art

w imię zysku.

In the name of profit.

Działo się to wprawdzie głównie w czasach,

This mainly happened in times,

w których jako notowane na giełdzie przedsiębiorstwa

in which, as publicly traded companies

musiały wykazywać nieustannie

they had to constantly demonstrate

ustenne przychody i szukać

"current revenues and looking for"

coraz to nowych możliwości rozwoju,

ever new opportunities for development,

no ale jednak działo się.

Well, things did happen after all.

W taką pułapkę wpadło na przykład Sotheby's,

For example, Sotheby's fell into such a trap.

które najprawdopodobniej samo pośredniczyło

which most likely acted as an intermediary itself

w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych

in the eighties and nineties

w nielegalnym wywozie dzieł sztuki

in the illegal export of artworks

z Włoch na aukcję do Londynu.

From Italy to auction in London.

Cóż, nikt nie jest święty.

Well, nobody is perfect.

A tam, gdzie są wielkie pieniądze,

And where there is big money,

o świętość jest najtrudniej.

Holiness is the most difficult.

I to chyba tyle.

And that's probably it.

Mam nadzieję, że ta historia spodobała się Państwu

I hope you enjoyed this story.

i że nie zanudziła mi Państwa

and that I didn't bore you.

z tymi aukcjami na śmierć.

with these death auctions.

Podcast Małoczesna Kultura

Podcast "Małoczesna Kultura" translates to "The Incomprehensible Culture Podcast."

żegna Państwa Marcin Jasionowicz.

Goodbye, Mr. Marcin Jasionowicz.