SALA 7: KRAJOBRAZ HISTORII

Dowiedzieli się Państwo o tym, że w latach 40. część gruzów, których nie dało się ponownie wykorzystać, ani odzyskując z nich materiały, ani przetwarzając na nowe materiały, musiała zostać wywieziona na wysypiska.

Did you know that in the 1940s, some of the rubble that could not be reused either by recovering materials from it or processing it into new materials had to be taken to landfills?

I był to proces, w którym zmienił się krajobraz Warszawy. I sala, w której się Państwo znajdują, sala zamykająca wystawę, poświęcona jest właśnie krajobrazowi miasta, który nie jest wcale krajobrazem naturalnym, choć taki się wydaje.

And it was a process in which the landscape of Warsaw changed. The room you are in, the room closing the exhibition, is dedicated to the landscape of the city, which is not at all a natural landscape, although it may seem so.

Jest to krajobraz stworzony ręką człowieka, człowieka mierzącego się z wyzwaniem gruzu w powojennym mieście.

It is a landscape created by the hand of man, a man facing the challenge of rubble in a post-war city.

I w krajobrazie tym, jak pokazuje ta sala, miesza się znaczenie tego, co naturalne, co kulturowe, a natura staje się źródłem wspomnień, które wracają w różnych okresach historii powojennego miasta.

In this landscape, as this room shows, the meaning of what is natural and what is cultural mixes, and nature becomes a source of memories that return in different periods of the post-war city's history.

Przed Państwem na stole rozstawione jest kilka prac, prac na papierze Mieczysława Jurgielewicza, zatytułowanych Ogrody po powstaniu.

Before you on the table are several works, works on paper by Mieczysław Jurgielewicz, titled Gardens after the Uprising.

Są to prace, w których artysta wymieszał.

These are works in which the artist mixed.

Motyw roślinności zniszczonej przez wojnę z materiałami czy gruzami, które przypominają roślinność.

The motif of vegetation destroyed by war with materials or debris that resemble vegetation.

I tak drzewo wypalone w Warszawie stoi obok pręta zbrojeniowego wystającego z ruiny, mieszając tym samym w gruzach ten motyw natury i kultury.

And thus the burned tree in Warsaw stands next to a reinforcing rod sticking out from the ruins, mixing this motif of nature and culture in the rubble.

I na tym samym stole znajdą Państwo małą książeczkę, o której chciałem więcej powiedzieć.

And on the same table, you will find a small booklet that I wanted to talk about more.

Jest to książeczka autorstwa Romana.

This is a booklet authored by Roman.

Kobędzy, który wraz ze swoją żoną Jadwigą Kobędzą był pracownikiem działu urbanistycznego Biura Odbudowy Stolicy.

Kobędza, who along with his wife Jadwiga Kobędza was an employee of the urban planning department of the Bureau of Reconstruction of the Capital.

Byli oboje biologami, botanikami.

They were both biologists, botanists.

Zajmowali się też dendrologią właśnie i botaniką.

They were also engaged in dendrology and botany.

I w latach czterdziestych uwagę Kobędzów, szczególnie Romana Kobędzy zwróciło zjawisko kwitnienia gruzów.

In the 1940s, the phenomenon of rubble blooming caught the attention of the Kobędz family, particularly Roman Kobędz.

To znaczy w okresie zimowym...

That means in the winter period...

W okresie zimowym gruzy zasypane śniegiem straszyły szarością, ale na wiosnę zarastały gęstą, gęstą roślinnością i pokrywały się kwiatami.

In winter, the rubble covered in snow terrified with its grayness, but in spring it was overgrown with thick, dense vegetation and covered with flowers.

I na przykład wzrastały na gruzach takie gatunki jak macierzanka, dziewanna, marchew, pomidory, czy rośliny o egzotycznych nazwach, takie jak kosmos podwójnie pierzasty, czy popłoch pospolity.

And for example, species such as thyme, mullein, carrot, tomatoes, or plants with exotic names, such as double feathery cosmos or common panic grass, were growing on the rubble.

I była to, jak wskazuje praca...

And it was, as the work indicates...

Praca Kobędzy pokazywana na wystawie, rośliność ruderalna, od łacińskiego rudus, czyli gruz.

Kobenda's work shown at the exhibition, ruderal vegetation, from the Latin rudus, meaning rubble.

I był to nowy ekosystem, który tworzył się w środowisku zupełnie przekształconym przez człowieka, innymi słowy przekształconym przez wojnę.

And it was a new ecosystem that was forming in an environment completely transformed by humans, in other words transformed by war.

I właśnie opisywaniem tego ekosystemu zajął się Kobędza w latach czterdziestych i wydał na podstawie tego krótki tekst w czterdziestym dziewiątym roku,

And it was precisely the description of this ecosystem that Kobędza focused on in the forties, publishing a short text based on it in the year forty-nine.

który opisywał właśnie gatunki rosnące na gruzach, a także środowisko.

which described the species growing on rubble, as well as the environment.

Podobne prace i podobne badania prowadzone były w tamtym czasie w innych miastach Europy, szczególnie w Berlinie.

Similar works and research were being conducted at that time in other cities in Europe, particularly in Berlin.

A do dziś temat właśnie roślinności i ekosystemów ruderalnych jest wśród botaników i ekologów silnie dyskutowany, a były to właśnie początki tego tematu.

To this day, the topic of vegetation and ruderal ecosystems is highly debated among botanists and ecologists, and these were indeed the beginnings of this topic.

Obok stołu, na ścianie, widzą Państwo mapę, w nomenklaturze geologicznej jest to mapa miąższości antropogenu i już tłumaczę co to znaczy.

Next to the table, on the wall, you can see a map; in geological terminology, it is a map of anthropogenic thickness, and I will explain what that means.

Obok stołu, na ścianie, widzą Państwo mapę w nomenklaturze geologicznej jest to mapa miąższości antropogenu i już tłumaczę co to znaczy.

Next to the table, on the wall, you see a map in geological nomenclature; it is a map of the thickness of the anthropogenic layer, and I will explain what that means.

Antropogen to jest warstwa ziemi, która jest stworzona w danym miejscu przez bytowanie człowieka.

Anthroposol is a layer of soil that is created in a given place by human habitation.

Czyli w momencie, w którym wyrzucamy śmieci, one się rozkładają, odkładają w glebie i po wielu, wielu latach tego antropogenu narasta więcej.

So at the moment when we throw away garbage, it decomposes, settles in the soil, and after many, many years, more of this anthropogenic material accumulates.

Ale w Warszawie główną warstwą antropogenu są właśnie gruzy.

But in Warsaw, the main layer of anthropogenic material is indeed debris.

I na mapie widzimy, gdzie te gruzy są.

And on the map, we can see where the rubble is.

To znaczy one są tam, gdzie widzimy te czerwone punkty.

That means they are there, where we see those red dots.

Te czerwone punkty to są najwyższe wzniesienia, takie jak Górka Szczęśliwicka, Moczydłowska czy Kopiec Powstania Warszawskiego.

These red dots are the highest elevations, such as Szczęśliwicka Hill, Moczydłowska, or the Warsaw Uprising Mound.

Wszystkie te góry są właśnie miejscami z wózki gruzu, a później często śmieci w kolejnych dekadach po wojnie.

All these mountains are actually places from rubble carts, and later often trash in the following decades after the war.

Ale widzimy też na przykład, że kolorem odznacza się osiedle Muranów wybudowane na gruzach,

But we can also see, for example, that the Muranów estate stands out in color, built on the ruins,

czy Stadion Narodowy, gdzie pod stadionem w 1955 rzeczywiście gruzów użyto jako materiału fundamentowego.

Is the National Stadium, where rubble was actually used as a foundation material under the stadium in 1955?

I na ścianie obok historia tych kopców gruzowych jest rozwijana.

And on the wall next to it, the history of these rubble mounds is unfolding.

Konkretnie koncentrujemy się na Kopcu Powstania Warszawskiego i jego bardzo długiej historii.

Specifically, we are focusing on the Warsaw Uprising Mound and its very long history.

Historii, która właściwie trwa do dzisiaj.

A story that actually continues to this day.

Kopiec Powstania Warszawskiego, czyli innymi słowy Kopiec Czerniakowski,

The Warsaw Uprising Mound, or in other words, the Czerniaków Mound,

znajdujący się na Czerniakowie przy ulicy Bartyckiej dzisiejszej.

located in Czerniaków on today's Bartycka Street.

I co ciekawe, historia tego kopca właściwie trwa od roku 1945,

And interestingly, the history of this mound has actually been ongoing since 1945.

bo jest związana z historią.

because it is related to history.

To upamiętnienia wojny w dziejach miasta poprzez wybudowanie pomnika z gruzów.

To commemorate the war in the history of the city by building a monument from rubble.

Konkretnie właśnie usypanie kopca.

Specifically, it is about building a mound.

I ten motyw w historii Warszawy rozpoczyna się wraz z działalnością architekta Stanisława Gruszczyńskiego w 1945 roku,

This theme in the history of Warsaw begins with the work of architect Stanisław Gruszczyński in 1945.

który to architekt przygotowuje projekt usypania ogromnego kopca ze wszystkich gruzów

which architect is preparing the design for the construction of a huge mound from all the rubble

zwiezionych z całej Warszawy.

brought together from all over Warsaw.

Kopca, który wznosiłby się na wysokości dzisiejszej Tarnów,

A mound that would rise to the height of today's Tarnów,

i który byłby właśnie pomnikiem, nazywałby się, Gruszczyński zaproponował nazwę Kopiec Wolności,

"and which would be a monument, would be called, Gruszczyński proposed the name Mound of Freedom,"

byłby to pomnik heroicznej historii miasta podczas II wojny światowej.

It would be a monument to the heroic history of the city during World War II.

Pomysł ten nigdy nie trafił na podatny grunt, choć był dyskutowany w prasie w latach 40.

This idea never took root, although it was discussed in the press in the 1940s.

Jednak nie trafił na podatny grunt polityczny w okresie stalinizmu.

However, he did not find fertile political ground during the Stalinist period.

Ale już w 1958 roku, w roku, w którym Gruszczyński umiera,

But already in 1958, the year in which Gruszczyński dies,

podchwytuje ten pomysł Witold Cęckiewicz, architekt wraz z zespołem,

Witold Cęckiewicz, an architect, along with his team, embraces this idea.

który proponuje przekształcenie istniejącej górki gruzowej, Kopca Czerniakowskiego,

which proposes the transformation of the existing rubble hill, Czerniakowski Mound,

w Monument Powstańców Warszawy.

at the Warsaw Uprising Monument.

Wygrywają tym projektem trzecie miejsce w konkursie na Pomnik Powstańców Warszawy,

They won third place in the competition for the Warsaw Uprising Monument with this project.

jednak projekt nie jest realizowany.

however, the project is not being implemented.

I tak jak widzimy na zdjęciach autorstwa Zbyszka Siemaszki,

And just like we see in the photos by Zbyszek Siemaszka,

w latach 70. Kopiec pozostawał wysypiskiem śmieci.

In the 1970s, the mound remained a garbage dump.

I dopiero w latach 90. staraniem powstańca i architekta Eugeniusza Ajewskiego, pseudonim Kotwa,

And only in the 1990s, thanks to the efforts of the insurgent and architect Eugeniusz Ajewski, pseudonym Kotwa,

przemianowano Górkę Czerniakowską na Kopiec Powstania Warszawskiego.

Górka Czerniakowska has been renamed to the Warsaw Uprising Mound.

Zaczęto remonty i postawiono symbol powstania na szczycie Kopca.

Renovations have started and a symbol of the uprising has been placed at the top of the mound.

Jednak przez kolejne lata Kopiec raczej pozostawał zarośnięty krzakami,

However, for the following years, the mound rather remained overgrown with bushes,

mimo odbywających się tam co roku uroczystości, nie był w żaden sposób remontowany.

Despite the ceremonies held there every year, it has not been renovated in any way.

Ale w ostatnich latach z inicjatywy Zarządu Zieleni doszło do przeprojektowania i remontu Kopca.

But in recent years, at the initiative of the Green Management Board, the mound has been redesigned and renovated.

I w 2023 roku, w lecie, będziemy mogli odwiedzić Kopiec w nowej wersji,

And in 2023, in the summer, we will be able to visit the Mound in a new version.

zaprojektowanej przez studio Archigrest i Toposcape.

designed by Archigrest and Toposcape.

Których pracę pokazujemy na wystawie.

Which works are we showcasing at the exhibition?

Wychodząc już z sali, spójrzmy jeszcze na widok na Stare Miasto przez okna

As we leave the room, let's take a look at the view of the Old Town through the windows.

i na stoły, które widzimy stojące naprzeciwko okien.

and on the tables that we see standing opposite the windows.

I są to stoły zastawione ceramiką.

And these are tables set with ceramics.

Ceramiką z kolekcji pracowniczki Muzeum Warszawy, pani Barbary Bazińskiej,

Ceramics from the collection of the employee of the Museum of Warsaw, Ms. Barbara Bazińska,

która w latach czterdziestych i pięćdziesiątych,

which in the forties and fifties,

podczas odbudowy Starego Miasta, weszła w komitywę z robotnikami pracującymi w tej dzielnicy,

during the reconstruction of the Old Town, she came to an agreement with the workers working in this area,

którzy przynosili jej fragmenty rozbitej ceramiki użytkowej, którą znaleźli w gruzach.

who brought her pieces of broken utility ceramics that they found in the rubble.

I są to niesamowite obiekty, często datowane na szesnasty czy siedemnasty wiek,

And these are amazing objects, often dated to the sixteenth or seventeenth century,

pochodzące z Chin, Anglii, czy najznamienitszych producentów polskich,

originating from China, England, or the most renowned Polish manufacturers,

jak Baranówka, czy Korca i Miśnia.

like Baranówka, or Korca and Miśnia.

I są to obiekty z kolekcji Muzeum Warszawy, które przypominają nam,

And these are objects from the collection of the Museum of Warsaw that remind us,

że gruzy to także pamiątka, pamiątka przeszłości,

that the rubble is also a souvenir, a souvenir of the past,

która, mimo że niewidoczna w krajobrazie miasta, zachowuje pamięć o jego powojennej historii.

which, although invisible in the city's landscape, preserves the memory of its post-war history.

To już koniec naszego dzisiejszego oprowadzania.

This is the end of our tour today.

Bardzo dziękuję za uwagę i zapraszam Państwa do spojrzenia na stolicę z nowej perspektywy,

Thank you very much for your attention, and I invite you to view the capital from a new perspective.

po wyjściu z wystawy i poruszanie się też ścieżkami z gruzostałego miasta.

after leaving the exhibition and also moving along the paths of the ruined city.

Zapraszam do wizyt na osiedlach gruzobetonowych, na kopcach z gruzu,

I invite you to visit the rubble concrete estates, on the mounds of rubble.

do poszukiwania na własną rękę cegieł czy elektrafragmentów gruzobetonu.

to search on your own for bricks or electrofragments of concrete rubble.

Zapraszam również do udziału w programie towarzyszącym wystawy,

I also invite you to participate in the accompanying program of the exhibition.

spotkaniach, projekcjach, warsztatach,

meetings, screenings, workshops,

a także do zakupu i zapoznania się z publikacją towarzyszącą wystawie,

and also to purchase and familiarize yourself with the publication accompanying the exhibition,

w której wątki poruszane w dzisiejszym oprowadzaniu są pogłębione i rozwinięte.

in which the topics raised in today's tour are deepened and expanded.