Użądlenie które ratuje życie. Pszczele intrygi, Apiterapia, Borelioza, Jad pszczeli | Ewa Rogala

Dzień dobry Ewo. Dzień dobry Michale.

Good morning Ewa. Good morning Michał.

Mówi się, że prapsztoły są równie stare lub nawet starsze niż dinozaury.

It is said that lampreys are as old as or even older than dinosaurs.

Mając tyle lat doświadczenia, na pewno wykształciły wiele, można powiedzieć,

With so many years of experience, they must have developed a lot, one could say,

inteligentnych sposobów przetrwania i adaptacji do zmian.

intelligent ways of survival and adaptation to changes.

I takie pytanie dla Ciebie. Kiedy po raz pierwszy zakochałaś się w apiterapii?

And such a question for you. When did you first fall in love with apitherapy?

Wiesz co, w apiterapii zakochałam się mniej więcej trzy lata temu.

You know what, I fell in love with apitherapy about three years ago.

Dzięki naszemu wspólnemu koledze, z którym byliśmy na roku,

Thanks to our mutual colleague, with whom we were in the same year,

Łukaszowi Dajkowskiemu, który właśnie był takim, jest wciąż, mam nadzieję,

To Łukasz Dajkowski, who was just that, and I hope he still is.

pszczelarzem aktywnym i tak dalej. I on zaczął mi opowiadać różne rzeczy

an active beekeeper and so on. And he started telling me various things

na temat pszczół, o których ja nie miałam pojęcia.

about bees, of which I had no idea.

Bo jak taki typowy człowiek, wiem, że są pszczoły, wiedziałam, że są pszczoły,

Because like a typical person, I know that there are bees, I knew that there are bees,

że zbierają miód, że może coś tam jeszcze produkują takiego jak wosk.

that they gather honey, that they may produce something else like wax.

Natomiast jak zaczął mi opowiadać ich zwyczaje, to co się dzieje w ulu,

However, when he started to tell me about their customs, what happens in the hive,

a potem o tych produktach pod kątem tego, wiesz,

and then about those products in terms of, you know,

co można z nich zrobić albo co z nich robiono, to ja potem już tak w to przepadłam,

What can be done with them or what was done with them, I then got completely absorbed in it.

że chyba przez dwa lata kupowałam książki wyłącznie na ten temat.

that I probably spent two years buying books exclusively on this topic.

Jeździłam po różnych konferencjach, uczyłam się od różnych ludzi.

I have traveled to various conferences, learning from different people.

I tutaj jeszcze ci mogę taką ciekawostkę sprzedać a propos tego,

And I can also share an interesting fact with you regarding that,

że pra pszczoły, pszczoły są organizmem doskonałym tak zwanym.

that bees, bees are an excellent organism, so to speak.

One przez wiele set lat kompletnie nie zmieniły swojego DNA.

For many hundreds of years, they have completely not changed their DNA.

Co oznacza, że już na samym początku,

What does it mean that right at the beginning,

były stworzone wręcz idealnie.

they were created almost perfectly.

Teraz to się trochę zmienia.

Now it's changing a bit.

Ówczesne pszczelarstwo troszkę mocniej ingeruje w to wszystko.

Beekeeping at that time intervenes a bit more in all of this.

Natomiast one sobie same świetnie radziły bez wielu zmian.

Meanwhile, they managed just fine on their own without many changes.

Fantastyczne.

Fantastic.

To jest myślę, że coś, co dzięki czemu możemy przejść dalej.

I think this is something that allows us to move forward.

I ja chciałbym właśnie wejść głębiej w ten mechanizm, poznać na jakiej zasadzie

I would also like to delve deeper into this mechanism, to understand how it works.

działa ta cała apiterapia.

bee therapy works.

Apiterapia to jest tak szeroki temat, że jakiś czas temu powiedziałam,

Apitherapy is such a broad topic that some time ago I said,

że chyba tylko drewno z ula nie leczy.

that probably only wood from the hive does not heal.

I uśmiałam się, bo jeden kolega powiedział, wiesz co,

And I laughed because one colleague said, you know what,

to drewno jest tak oblepione propolisem,

this wood is so covered in propolis,

że jakbyśmy nawet dokonali jakiejś suchej destylacji,

that even if we conducted some dry distillation,

to coś byśmy jeszcze z tego wyciągnęli.

We could still get something out of this.

Apiterapia to jest przybliże po prostu leczenie produktami pszczelimi,

Apitherapy is simply the treatment using bee products.

a to jest tak, że to jest tak, że to jest tak, że to jest tak,

and it is like this, that it is like this, that it is like this, that it is like this,

ale też samymi pszczołami.

but also with the bees themselves.

I większość ludzi wie, że jest pszczoła.

And most people know that there is a bee.

Właśnie tak jak wspominałam wcześniej, daje wosk, daje miód.

Just as I mentioned earlier, I give wax, I give honey.

Ostatnio dosyć popularny zrobił się pływek pszczeli,

Recently, bee pollen has become quite popular.

którego ja fanem akurat nie jestem,

of which I am not a fan,

ale to może będę miała okazję o tym powiedzieć w dalszej części rozmowy.

But maybe I will have the opportunity to talk about it later in the conversation.

Natomiast jak wejdziesz sobie w tę apiterapię głębiej, głębiej, głębiej,

However, if you delve deeper and deeper into this apitherapy,

to okazuje się, że naprawdę nie ma takiej rzeczy z ula,

It turns out that there really is no such thing as a hive.

która by nie działała terapeutycznie na różnego rodzaju.

which would not work therapeutically on various types.

To jest tak szeroki wachlarz schorzeń, na które ta terapia pszczołami,

It is such a wide range of ailments that bee therapy addresses,

czy produktami pszczelimi działa,

Does it work with bee products?

że jestem w stanie, chociaż to może tak może informacyjnie,

that I am able to, although it may be just informational,

przy mojej obecnej wiedzy stwierdzić, że chyba oprócz oczywiście jakiejś tam amputacji itd.,

With my current knowledge, I would say that probably aside from some kind of amputation, etc.,

chociaż przy leczeniu trudnych ran też świetnie się produkty pszczele sprawdzają,

although bee products are also great for treating difficult wounds,

to jest tak, że w tej chwili, w tej chwili, w tej chwili, w tej chwili,

it's like this, that right now, right now, right now, right now,

kiedy już mam chorób, można by było wspomóc, bądź wyleczyć produktami pszczelimi.

When I already have illnesses, it would be possible to support or heal with bee products.

Niesamowite.

Amazing.

Tak.

Yes.

Ciekawym jest, nie wiem, czy będziemy o barciaku rozmawiać,

It's interesting, I don't know if we will be talking about Barciak.

ale właśnie między innymi nawet taki pasożyt jest świetnie pomocny,

but precisely, among other things, even such a parasite is incredibly helpful,

nalewka z niego, przy leczeniu gruźlicy,

tincture from it, in the treatment of tuberculosis,

która jest odporna na taką standardową procedurę leczenia.

which is resistant to such standard treatment procedures.

Możesz sobie wyobrazić, jaka to jest moc.

Can you imagine what kind of power it is?

Myślę, że do barciaka...

I think it's going to the beehive...

Przejdziemy trochę później, zagłębimy się na pewno też w jego działanie,

We'll take a look a bit later, we will definitely delve into its functioning as well.

ponieważ jest to dla mnie takie nowe odkrycie,

because it is such a new discovery for me,

ale też chciałbym cię właśnie o niego zapytać.

But I would also like to ask you about it.

Tylko nieco później, bo na początku,

Just a little later, because at the beginning,

czy mogłabyś nam opowiedzieć właśnie nieco więcej o zwyczajach panujących w Ulu?

Could you tell us a bit more about the customs prevailing in the Hive?

Oczywiście. A którą część?

Of course. Which part?

Bo wiesz, ja mogę o zwyczajach panujących w Ulu opowiadać kilka godzin.

Because you know, I could talk for hours about the customs prevailing in the Hive.

Co cię tak najbardziej interesuje?

What interests you the most?

Myślę, że zasady, na jakich...

I think that the principles on which...

Jak funkcjonuje Ul, funkcjonuje matka, pszczela, pszczoły,

How the hive functions, the queen functions, the bees.

jak one się w ogóle organizują.

how do they even organize themselves.

Zasada jest prosta. Przetrwać.

The principle is simple. Survive.

To jest ich nadrzędny cel.

This is their overarching goal.

Już ostatnio też w jakimś wywiadzie mówiłam o tym,

I mentioned this in a recent interview as well.

że my bardzo lubimy patrzeć na pszczoły

that we really enjoy watching bees

pod kątem takich wspaniałych, uroczych, puchatek zwierzątek,

in terms of such wonderful, charming, fluffy little animals,

w tym pyłku takim całym ociapanych,

in this whole pollen of clumsiness,

które tam do tego Ula wskakują, one się tam miziają, oczyszczają itd.

those that jump there to Ula, they are there rubbing against each other, cleaning themselves, etc.

Tam nie ma sentymentu.

There is no sentiment there.

Pszczoła nie jest romantycznym stworzeniem.

The bee is not a romantic creature.

Pszczoła ma przetrwać.

The bee must survive.

Za wszelką cenę.

At all costs.

I to, co na przykład mnie bardzo tak zszokowało,

And what surprised me a lot, for example, is that...

to dwie ważne rzeczy.

These are two important things.

Pierwsza jest taka, że nam się wydaje,

The first is that it seems to us,

że właśnie matka jest taką królową pszczelą.

that it is the mother who is the queen bee.

Ona ma dużo do powiedzenia, ona jest bezpieczna.

She has a lot to say, she is safe.

Dożywa starości, prawda? Tak uważasz?

He is living to old age, right? Is that what you think?

Większość ludzi tak myśli, że najlepiej to ma matka.

Most people think that the best situation is for the mother.

Bo nie pracuje.

Because I am not working.

Bo nie wychodzi na pożytek, czyli nie zbiera nektaru,

Because it does not serve any purpose, meaning it does not collect nectar,

spadzi z pożytku i tylko sobie siedzi i rodzi w tym ulu.

It collects from the bloom and just sits there and produces in this hive.

Natomiast to tak nie do końca jest.

However, that is not entirely true.

Matka rządzi, ale pszczoły też rządzą.

The mother rules, but the bees also rule.

I jeżeli się okaże, pszczoły wyczują, że z matką coś jest nie tak.

And if it turns out, the bees will sense that something is wrong with the queen.

Na przykład za mało czerwi, czyli za mało składa jajek.

For example, not enough larvae, which means not enough eggs are being laid.

Albo coś, jakaś choroba, bo to też się zdarza, mimo tego, że propolis jest bardzo,

Or something, some illness, because that also happens, even though propolis is very...

no, aktywny, jeżeli chodzi o walkę z bakteriami, wirusami i tak dalej.

No, active when it comes to fighting bacteria, viruses, and so on.

Zdarza się, że matka też zachoruje.

It happens that the mother also gets sick.

Jest waroza, która niszczy pszczoły. No, takie choroby pszczele.

There is a varroa that destroys bees. Well, such bee diseases.

I jeżeli wyczują pszczoły, że z matką jest coś nie tak,

And if the bees sense that something is wrong with the queen,

to hodują sobie, to zachodzi taka cicha wymiana,

they are cultivating it, there is a subtle exchange happening,

hodują sobie kilku takich...

they raise a few of those...

Pszczelarz, taki doświadczony pszczelarz, potrafi nawet po ramce, gdzie są mateczniki,

A beekeeper, such an experienced beekeeper, can even tell by the frame where the queen cells are.

zauważyć, że to jest cicha wymiana.

to notice that this is a quiet exchange.

Bo one są w takich szczególnych miejscach,

Because they are in such special places,

te mateczniki, one są znacznie większe niż komórki zwykłe pszczele.

These brood cells are significantly larger than regular bee cells.

To są takie wrostki.

These are such little bumps.

I pszczelarz już wie, że szykuje się zmiana matki.

And the beekeeper already knows that a queen change is coming.

Najlepiej nie ingerować, ale różnie bywa.

It's best not to intervene, but it varies.

I teraz tak, one sobie hodują kilka tych matek,

And now, they are raising a few of these mothers.

dla pewności, żeby to zastępstwo tej rodziny królewskiej było.

For certainty, so that this replacement of the royal family takes place.

Jak już wyhodują i jest fajna, zdrowa, rokująca matka,

Once they have bred a nice, healthy, promising mother,

no, to idą po starą matkę i po prostu się jej pozbywają.

No, they are going after the old mother and are simply getting rid of her.

Co ciekawe, wyczytałam jakiś czas temu, że ta stara matka też nie jest taka głupia.

Interestingly, I read some time ago that this old mother is not as stupid as she seems.

I okazuje się, że matki, jako jedyne, mają możliwość komunikacji się,

And it turns out that mothers, as the only ones, have the ability to communicate.

coś na zasadzie takiego kwaczenia.

something like that quacking.

Ja nie słyszałam tego dźwięku, ale jest jakiś system komunikacji,

I didn't hear that sound, but there is some communication system.

który tylko one potrafią zastosować.

which only they can apply.

I stara matka, jak się domyśla, że coś się dzieje,

And the old mother, as she suspects that something is happening,

właśnie, że może być ta cicha wymiana,

actually, it could be that quiet exchange,

to zaczyna się komunikować.

It starts to communicate.

Czyli zaczyna, powiedzmy sobie kolokwialnie, kwakać.

So it starts, let's say colloquially, to quack.

I kto jej może tylko odpowiedzieć?

And who can only answer her?

Inna matka.

Another mother.

A ta młoda, niedoświadczona, co by nie powiedzieć głupia,

And that young, inexperienced, dare I say foolish,

odpowiada.

answers.

Więc co robi stara matka?

So what does the old mother do?

Idzie i kaput młodą.

It's going and it's kaput for the young one.

Także tam jest walka o przetrwanie,

There is also a struggle for survival there,

nie tylko na zewnątrz, z tym wszystkim, co się dzieje w środowisku zewnętrznym,

not only on the outside, with everything that is happening in the external environment,

ale też wewnątrz.

but also inside.

Druga rzecz, która jest też taka dosyć szokująca,

The second thing, which is also quite shocking,

bo jakby, to nie jest tak, że ja chcę ci te pszczoły,

because it's not that I want to give you these bees,

w jakichś sposóbach,

in some ways,

czy w jakiś sposób oczerniać,

is there any way to defame,

czy żebyś o nich myślał gorzej,

so that you would think worse of them,

tylko pokazać, że jest to superorganizm,

just to show that it is a superorganism,

też jako cały rój

also as a whole swarm

i nie ma sentymentów,

and there are no sentiments,

trzeba przetrwać.

We must survive.

I ciekawa sytuacja jest z trutniami.

And the situation with drones is interesting.

Nie wiem, czy słyszałeś kiedyś, co się dzieje z trutniami w ulu.

I don't know if you've ever heard what happens to the drones in the hive.

Czy tu chodzi o rzeź?

Is this about slaughter?

Rzeź trutni to raz.

The slaughter of drones is one.

Ale co ciekawego, niedawno się dowiedziałam,

But interestingly, I recently found out,

że trutnie są potrzebne,

that drones are needed,

pszczoły sobie same hodują trutnie,

the bees raise drones by themselves,

potrafią to zrobić,

they can do it,

matka jakby składa jajeczka

mother seems to be laying eggs

i tam w odpowiednim karmieniu są różne sytuacje,

and there in the appropriate feeding situations, there are various scenarios,

różne się wytwarzają pszczoły.

Different types of bees are produced.

I teraz tak, jak są trutnie

And now, just like there are drones.

i na samym początku sezonu matka wylatuje na taki lot

And at the very beginning of the season, the mother is flying on such a flight.

i tam ją tą trutnię w takim właśnie tańcu trutniowym zapalniają,

and there they set her, the drone, ablaze in just such a drone dance,

później wracają do ula

later they return to the hive

i naukowcy zachodzili w głowę, dlaczego te trutnie,

and the scientists wondered why these drones,

są wciąż w tym ulu?

Are they still in this hive?

Aż do początku zimy.

Until the beginning of winter.

Okazało się, że pszczoły lubią po prostu towarzystwo męskie.

It turned out that bees simply enjoy male company.

Lepiej im się pracuje.

They work better.

Oni, mój kolega ostatnio fajnie napisał komentarz,

They, my colleague recently wrote a nice comment.

takie bawi damki.

Such are the games of ladies.

Natomiast w momencie, jak już królowa przekazuje informację,

However, at the moment when the queen conveys the information,

że nadchodzi zima,

that winter is coming,

domykamy komórki, kończymy pożytek

We are closing the cells, we are ending the benefit.

i wyrzucamy trutnie,

and we get rid of the drones,

ponieważ one są niepotrzebne.

because they are unnecessary.

One sobie wyhodują trutnie wiosną nowe,

They will breed new drones in the spring.

świeże, zdrowe, młode, jurne.

fresh, healthy, young, vigorous.

Natomiast obecne trutnie są już niepotrzebne,

On the other hand, the current drones are no longer needed,

bo pokarm się liczy bardzo mocno

because food matters a lot

i są po prostu wyganiane z ula.

and they are simply driven out of the hive.

Widziałam to na własne oczy.

I saw it with my own eyes.

Jest to bardzo przykry widok.

It is a very sad sight.

Te trutnie za wszelką cenę chcą wrócić do tego ula.

These drones want to return to the hive at all costs.

Strażniczki nie pozwalają.

The guardians don't allow it.

Po nocy takiej zimnej jest po prostu osyp tak zwany,

After such a cold night, there is simply a so-called scatter.

czyli martwe trutnie.

so dead drones.

O osypie może też potem pogadamy,

We can also talk about the shed later.

bo to też bardzo ważne.

because that is also very important.

Domyślam się, że można go też w jakiś sposób pewnie wykorzystać.

I guess it can probably be used in some way as well.

Wszystko.

Everything.

Nic się nie zmarnuje.

Nothing will go to waste.

Nie.

No.

Myślę, że przynajmniej ja znam ponad 10 produktów,

I think that at least I know over 10 products,

które możemy wykorzystać, produktów pszczelich.

that we can use, of bee products.

Czy to wszystko powstaje z samego pyłku kwiatowego?

Does everything come from the pollen of flowers?

W jaki sposób jest on przetwarzany przez pszczoły

How is it processed by bees?

na tak wiele różnych pożytecznych,

to so many different useful,

dla nas rzeczy?

for us things?

Pyłek kwiatowy sam w sobie jest wykorzystywany

Pollen itself is used.

głównie do robienia pierzgi.

mainly for making bee bread.

Pierzga to jest nazywany tak ładnie chlebuś pszczeli,

Bee bread is beautifully called bee loaf.

chlebek pszczeli.

bee bread.

I tam właśnie sobie pszczoły ten pyłek zbierają.

And that's exactly where the bees collect the pollen.

One ten pyłek tak naprawdę trochę tak kiszą,

One ten speck is really kind of pickled a bit.

dlatego ja na przykład jestem fanem pierzgi,

that's why I, for example, am a fan of bee bread,

a nie jestem fanem pobierania pyłku.

I'm not a fan of collecting pollen.

Pyłek pszczeli, ponieważ roślina, żeby przetrwać,

Bee pollen, because the plant, in order to survive,

musi mieć różnego rodzaju obronne mechanizmy.

it must have various types of defensive mechanisms.

I ten pyłek pszczeli też ma mechanizmy obronne,

And this bee pollen also has defense mechanisms,

żeby się nie zniszczył ten materiał i tak dalej.

so that this material does not get destroyed and so on.

I my go słabo przyswajamy.

We absorb it poorly.

Natomiast to, co już z tym pyłkiem dalej robią pszczoły,

However, what the bees do with that pollen further on,

już nie chciałabym wchodzić w takie mocne szczegóły,

I wouldn't want to go into such strong details anymore.

ale tam działają ich enzymy i tak dalej,

but their enzymes work there and so on,

powoduje, że ten pyłek i w ogóle te substancje,

causes this pollen and generally these substances,

które w nim są, na przykład bardzo łatwo przyswajalne żelazo.

which are in it, for example very easily absorbed iron.

Lepiej się przyswaja właśnie już z przerobionego tego pyłku,

It's better to absorb it from the processed pollen.

czyli pierzgi.

so bee bread.

Miód powstaje, no właściwie to w dwa sposoby

Honey is created, well actually in two ways.

i ten trzeci to jest taki mieszany.

And the third one is a mixed type.

Miód powstaje z między innymi nektaru,

Honey is produced from, among other things, nectar.

czyli to, co sobie pszczoły zbierają z kwiatów i tak dalej,

so that's what bees gather from flowers and so on,

ale jest też miód spadziowy.

but there is also forest honey.

I wiele ludzi myśli, że miód spadziowy to jest na przykład

And many people think that honeydew honey is, for example,

z tego, co spadło.

from what has fallen.

Takie słyszałam historie, że z jakichś owoców,

I've heard stories that from some fruits,

które spadły, że coś tam, że one tam fermentują,

that have fallen, that something or other, that they are fermenting there,

pszczoły to zbierają.

The bees are gathering that.

Przykro mi donieść, że miód spadziowy to jest po prostu

I'm sorry to report that the honeydew honey is simply

zbieranie przez pszczoły wydzielin między innymi takich mszyc,

collecting secretions from aphids, among others, by bees,

które po prostu wyssając soki z rośliny,

which simply suck the sap from the plant,

po prostu potem wydalają między innymi cukry,

they simply release sugars later on, among other things,

takie jak właśnie fruktoza i tak dalej,

such as fructose and so on,

co sobie pszczółki po prostu zbierają

what the bees simply gather

i robią z tego miód spadziowy.

And they make honeydew honey from it.

Trzeci to jest ten mieszany, że jest nektarowo spadziowy.

The third one is the mixed type, which is nectar and honeydew.

A tak chciałbym się zagłębić trochę w te enzymki.

Oh, I would like to delve a little into these enzymes.

Czy mogłabyś trochę więcej właśnie opowiedzieć,

Could you tell a little more about that?

jak one wykorzystują te swoje enzymy,

how they use their enzymes,

a my otrzymujemy taki pyszny miód?

And do we get such delicious honey?

Właśnie, świetnie, że o to zapytałeś.

Exactly, it's great that you asked about it.

Dlatego, że coś ci znowu powiem, co może cię zszokować,

Because I'm going to tell you something again that might shock you,

a innych trochę zniechęcić.

and discourage others a bit.

Ale jest taki profesor na Uniwersytecie Śląskim,

But there is a professor at the Silesian University,

Stojko, bardzo go lubię słuchać.

Stojko, I really like listening to him.

Jest bardzo młodym człowiekiem.

He is a very young man.

On mówi na miodzie i na propolisie,

He speaks about honey and propolis,

dochapał się profesury.

He managed to get a professorship.

On jest takim bardzo sympatycznym człowiekiem.

He is such a very nice person.

I on opowiada o tym, kiedy miód jest leczniczy,

"And he talks about when honey is medicinal."

a kiedy miód jest tylko słodziwym.

And when is honey just sweet?

I jak ja prowadzę zajęcia i jakby też dla pszczelarzy

And how I conduct the classes and also for beekeepers.

uczę ich, jak mogą inaczej też wykorzystywać produkty pszczele

I teach them how they can use bee products in other ways as well.

i wchodzę na temat miodu,

and I'm getting into the topic of honey,

to oni często sami tego nie wiedzieli,

they often didn't even know it themselves,

że miód co prawda rzeczywiście dobrze zebrany,

that the honey, indeed, is well collected,

bo miód się zbiera też w odpowiednim momencie.

because honey is also collected at the right moment.

Nie można zbierać miodu, kiedy ma dużo wody w sobie,

You cannot collect honey when it has a lot of water in it.

bo zacznie fermentować.

because it will start to ferment.

To znaczy zacznie nam kipić z tego słoika.

That means it will start boiling over from that jar.

Więc jeżeli jest dobrze zebrany,

So if it is well collected,

dobrze przetrzymywany w chłodnym miejscu niewilgotnym,

well stored in a cool, non-humid place,

on rzeczywiście może stać lata.

It can actually stay for years.

Ale to, że on się nie zepsuł,

But the fact that he didn't break,

to wcale nie znaczy, że on jest wciąż aktywny.

That doesn't mean that he is still active.

Bo tak jak wspominałeś o tych enzymach,

Because as you mentioned about those enzymes,

te enzymy się rozkładają w czasie.

These enzymes break down over time.

I teraz, ten profesor,

And now, this professor,

ponieważ się w tym specjalizuje od lat,

because I have been specializing in this for years,

robił badania.

he was conducting research.

I wziął taki miód prosto właśnie z plastra.

And he took the honey straight from the comb.

I ja jestem osobiście fanem takiego miodu prosto z plastra.

I am also personally a fan of honey straight from the comb.

Jest niewygodny do jedzenia, to prawda.

It is uncomfortable to eat, that's true.

Ale on nawet odkrył to,

But he even discovered it,

że sam proces wirowania,

that the spinning process itself,

bo nie wiem czy wiesz jak to wygląda,

because I don’t know if you know how it looks,

pszczelarz wyciąga plastry,

the beekeeper pulls out the combs,

ściąga tak zwaną, taką pokrywkę,

it takes off the so-called lid,

która się nazywa odsklepinami,

which is called detachments,

żeby ten miód wypływał, bo wiesz,

so that this honey flows out, because you know,

on jest dobrze zabezpieczony przez pszczoły,

he is well protected by bees,

żeby się nie popsuł.

so that it doesn't break.

I on potem ten wkłada do takiej wirówki,

And then he puts it into such a centrifuge,

to jest taka beczka,

this is such a barrel,

i siłą odśrodkową ten miód zaczyna po prostu

and the centrifugal force causes this honey to simply start

od tego wirowania wylatywać.

to fly out from that spinning.

I jak ktoś kiedyś był przy takim wirowaniu,

And if someone has ever experienced such spinning,

a ja miałam okazję,

and I had the opportunity,

to już może powiedzieć, organoleptycznie stwierdzić,

one can already say, ascertain organoleptically,

że ten miód już jest zubożany.

that this honey is already being depleted.

Dlaczego?

Why?

Uwalniają się z niego substancje lotne,

Volatile substances are released from it,

popierane z roślin,

plant-based,

które też działają w sposób po prostu proleczniczy.

which also work in a simply therapeutic way.

Proterapeutyczne teraz się mówi.

Now they are talking about proterapeutics.

Bardzo się ominia to słowo lecznicze,

The healing word is very much overlooked.

proterapeutyczne.

protherapeutic.

I tak samo jest z dalszą obróbką,

And the same goes for further processing,

i tak samo jest z tymi enzymami.

And the same goes for these enzymes.

Mało tego, jeżeli już ten pszczelarz,

Moreover, if this beekeeper already...

no bo też pszczelarze muszą z czegoś żyć.

Well, beekeepers also have to make a living.

I sprzedają to, co klient chce.

And they sell what the customer wants.

Świadomość rośnie, ale wciąż jest

Awareness is growing, but it is still there.

na bardzo niskim poziomie.

at a very low level.

Ludzie myślą, że miód musi być płynny, bursztynowy.

People think that honey must be liquid and amber-colored.

Wiesz, jak ja widzę miód, powiedzmy już nawet w listopadzie,

You know, when I see honey, let's say even in November,

a nie jest to miód akacjowy,

it's not acacia honey,

i on jest płynny,

and he is fluent,

nie kupię.

I won't buy it.

Wiem, że teraz są kremowane miody,

I know that there are creamed honeys now.

kremowaną też nie kupuję.

I also don't buy cream.

Ale ludzie lubią, żeby to się smarowało,

But people like to have it smeared.

żeby, wiesz, krystalizuje miód

so, you know, honey crystallizes

i to jest jak najbardziej naturalny proces.

And this is a completely natural process.

I teraz tak,

And now like this,

już jak jest zebrany, powiedzmy jest odwirowany,

once it is collected, let's say it is centrifuged,

czyli już jest zubożony,

so it is already impoverished,

bo te enzymy, substancje lotne się

because these enzymes, volatile substances are

przy kontakcie z powietrzem,

upon contact with air,

przy kontakcie ze światłem rozkładają.

They decompose upon contact with light.

Naturalny proces.

Natural process.

To ten miód już jest zebrany, wsadzony w słoik.

This honey has already been collected and put in a jar.

Jaki jest ten słoik zawsze?

What is this jar always like?

Szklany, przedroczysty.

Glass, premature.

Zgadza się.

That's right.

I już masz kolejny proces.

And now you have another trial.

Ja jeszcze kiedyś miałam firmę kosmetyczną

I once had a cosmetics company.

i współpracowałam z zielarniami,

and I collaborated with herbalists,

to żadna z moich zielarni,

it's none of my herbarium,

znaczy nie moich,

means not mine,

te, z którymi pracowałam,

those I worked with,

nie miała w oknach słoików z miodem,

she didn't have any jars of honey in the windows,

jak wcześniej bywało.

as it used to be.

No bo chcą skusić tego klienta,

Well, they want to entice that customer,

ten słoik stoi w oknie,

that jar is on the windowsill,

na niego wpadają promienie słoneczne,

sunrays fall on him,

tam możemy go użyć jako słodziwo, jak najbardziej.

There we can use it as a sweetener, definitely.

Ale tam już tych produktów, tych enzymów

But there are already those products, those enzymes there.

i tych substancji leczniczych nie ma.

And these medicinal substances are not available.

Zasmucę cię jeszcze bardziej.

I will make you even sadder.

Okazuje się, że w plastrze też

It turns out that in the plaster too.

te enzymy mają około rok żywotności.

These enzymes have a lifespan of about a year.

Jeśli są, bo więcej nie potrzeba.

If they are, then no more is needed.

Zobacz, to jest organizm super,

Look, this is a super organism.

który musi przetrwać,

which must survive,

ale jak każdy organizm, bo nie wiem czy wiesz,

but like every organism, because I don't know if you know,

ale każdy organizm dąży do tego,

but every organism strives for that,

żeby jak najmniej,

to minimize as much as possible,

jak najbardziej ekonomicznie żyć.

live as economically as possible.

My na przykład jako ludzie

We as people, for example.

nie jesteśmy wcale leniwi.

We are not lazy at all.

My dążymy do ekonomii.

We strive for the economy.

Nawet w naszym jakby używaniu siły

Even in our supposed use of force

i zasobów życiowych.

and life resources.

I tak samo pszczoły.

And the same goes for bees.

Pszczoły nie mają miejsca na zapasy

Bees have no place for reserves.

więcej niż pół roku, dziewięć miesięcy.

More than half a year, nine months.

Więc nie muszą mieć substancji,

So they don't have to have substance,

które są dłużej trwałe.

which are longer lasting.

I ten profesor to badał.

And this professor studied it.

Wziął sobie ten plaster miodu,

He took that piece of honeycomb,

na początku go zbadał,

at the beginning he examined him,

właśnie jego tak zwaną,

just his so-called,

zapomniałam te słowa,

I forgot those words,

ale to jest aktywność biologiczna.

but this is biological activity.

Zbadał tą aktywność biologiczną

He examined this biological activity.

i badał ją co miesiąc.

And he examined her every month.

I okazuje się, że tak około roku

And it turns out that around a year ago

już po prostu należy wymienić

it simply needs to be replaced

na świeży miód.

to fresh honey.

I w moim domu jest specjalna,

And in my house, there is a special,

przepraszam, w pracowni jest specjalna lodówka,

I'm sorry, there is a special refrigerator in the workshop.

zresztą widziałeś,

besides, you saw,

gdzie jest wypełniona po brzegi

where is it filled to the brim

pierzgą w plastrze wosku

feather in a wax comb

i miodem w plastrach poukładane,

and arranged with honey in the comb,

jest też tam oczywiście mleczko pszczela

There is also bee milk there, of course.

i tak cała lodówka jest pod kątem pszczelim,

And so the whole fridge is at a bee angle,

bo skoro się w tym specjalizuje

because since they specialize in this

i wierzę w to,

and I believe in it,

to też szerzej informacje o tym,

also more information about this,

że to nie wystarczy mieć.

that it is not enough to have.

To trzeba mieć odpowiednią formę,

You need to have the right shape.

tak jak na przykład te plasty miodu

just like, for example, these plastic honey containers

i trzeba to przechowywać w odpowiedni sposób.

And it needs to be stored properly.

Bo to są produkty naturalne.

Because these are natural products.

I spożywać.

And consume.

O, no pewnie.

Oh, of course.

Regularnie.

Regularly.

No nie patrzeć, od patrzenia wiesz.

Well, don't look, you know from looking.

Zmarowanie już na przykład daje radę.

The priming, for example, is already doing well.

Jeśli chodzi o skórę?

What about the skin?

Tak, tak.

Yes, yes.

Czyli to też jest

So this is also it.

nie tylko do użycia wewnętrznego,

not only for internal use,

ale też...

but also...

Oczywiście, że tak.

Of course, yes.

Jak wiesz, specjalizuję się w skórze głównie

As you know, I specialize mainly in leather.

i tak naprawdę pod tym kątem

and actually from this perspective

zaczęłam się też interesować tą apiterapią.

I also started to be interested in apitherapy.

Jeszcze jak ja zaczynałam,

When I started,

to mało kto, wciąż jeszcze,

hardly anyone, still yet,

jeżeli chodzi o kosmetykę,

as far as cosmetics are concerned,

czy tam taką medyczne właściwości

Does it have such medical properties?

jest bardzo mało podań.

There are very few applications.

Nawet jestem namawiana

I'm even being persuaded.

i może jeżeli starczy mi czasu tej zimy,

and maybe if I have enough time this winter,

to chcę przysiąść i stworzyć

I want to sit down and create.

może nie książkę,

maybe not a book,

ale jakiś taki poradnik,

but some kind of guide,

co użyć, żeby to miało sens.

What to use to make it make sense.

Ponieważ jak wiesz, ja nie tylko się specjalizuję

"Because as you know, I not only specialize."

w tym, żeby coś użyć,

in using something,

ale też użyć tego, żeby to przede wszystkim nie szkodziło

but also to use it so that it primarily does not cause harm

no i żeby to miało jakiś sens.

Well, so that it makes some sense.

A nie tylko, żeby fajnie wyglądało,

And not just to look cool,

żeby fajna etykieta była,

to have a nice label,

że tam jest na wsadzony tego, tamtego, siamtego.

that there is for the inserted this, that, and the other.

Po pierwsze,

First of all,

żeby nie szkodzić i żeby działało.

to not harm and to make it work.

Tak jest.

That's right.

A będąc w temacie naturalnych metod leczenia,

And being on the subject of natural healing methods,

czy propolis?

Do you have propolis?

Możemy uznać za pierwszy antybiotyk

We can consider it the first antibiotic.

stosowany przez człowieka?

used by humans?

Oczywiście.

Of course.

Propolis przed wynalezieniem antybiotykoterapii

Propolis before the invention of antibiotic therapy.

był stosowany

was used

z bardzo dobrymi skutkami

with very good results

jako antybiotyk.

as an antibiotic.

Propolis jest w ogóle po to tak naprawdę

Propolis is really there for that.

hodowany źle powiedziałam.

I raised it badly, I misspoke.

Produkowany.

Produced.

Tu też ostatnio doczytałam się ciekawostek.

I recently read some interesting facts here too.

Nie mam czasu, żeby to wszystko omawiać.

I don't have time to discuss all of this.

Ale do tej pory uważano,

But until now it was believed,

że propolis jest przez pszczoły zbierany

that propolis is collected by bees

tam z żywic i tak dalej.

there with resins and so on.

Potem w żółwaczkach przerabiany

Then processed in little turtles

i on jest stosowany po to, żeby

and it is used in order to

po pierwsze odkazić całe ulu.

First, disinfect the entire hive.

Propolis to jest tak naprawdę

Propolis is actually

pochodzi z przedmurze.

originates from the outworks.

I na przykład jak masz,

And for example, when you have,

one to zaczynają robić przed jesienią.

They start doing it before autumn.

Zatykają wszystkie dziurki w ulu,

They block all the holes in the hive,

żeby nie było przewiewu.

to avoid drafts.

Ale też odkażają. Odkażają wszystko.

But they also disinfect. They disinfect everything.

Komórki zanim zaczną się tam składać,

Cells before they start to assemble there,

jajeczka. Wszystko, wszystko, wszystko.

Little eggs. Everything, everything, everything.

Nawet ciekawostka,

Even a curiosity,

kiedyś miałam okazję to zobaczyć,

I once had the opportunity to see it.

ponieważ ja pasiki nie prowadzę,

because I don't lead the stripes,

ale dużo współpracuję z pszczelarzami

but I work a lot with beekeepers

i oni mnie zapraszają,

and they invite me,

to już są tacy moi bliscy znajomi,

they are already such close acquaintances of mine,

na różnego rodzaju właśnie przegląd,

for various kinds of review,

żebym zobaczyła jak wygląda przegląd wiosenny.

so that I can see what the spring inspection looks like.

Bo wiesz, jeżeli się w czymś

Because you know, if you get involved in something

specjalizuję, to chcę znać

I specialize, so I want to know.

każdą możliwą część tego.

every possible part of this.

Pokazywali i właśnie jak byłam

They were showing and just as I was.

na takim przeglądzie wiosennym,

at such a spring review,

woła mnie pszczelarz i mówi,

the beekeeper calls me and says,

zobaczysz. Patrzę,

You'll see. I'm watching,

a na dnie tego ula taka

and at the bottom of this hive such

wiesz, kuleczka. Właściwie taka,

you know, little ball. Actually, like this,

takie wybrzuszenie.

such a bulge.

I zapropolisowane oczywiście.

And of course, I have my eyes propolisized.

Wszystko jest zapropolisowane w ulu.

Everything is propolised in the hive.

I tak się przyglądam.

And I keep watching.

Co to jest? No zaraz zobaczysz.

What is this? You'll see in a moment.

I on taką wiesz, patułką to odchyla,

And he, you know, pushes it away with a little stick.

a tam zamunifikowana

It's all munified over there.

mysz.

mouse.

Mysz zimą dostała się do ula.

The mouse got into the hive in winter.

Pszczoły sobie z nią poradziły, bo one ją po prostu

The bees dealt with it because they simply

wiesz, apitoksyną, czyli żądleniem

you know, with apitoxin, that is, with stinging

zabiły, ale nie miały siły

They killed, but they didn't have the strength.

jej wyciągnąć z ula.

to take her out of the hive.

A jakby im tam zaczęła rozkład,

And if it started to decompose there,

no to wiesz, wszystko by im się tam

Well, you know, everything would be there for them.

zaczęło gnić i tak dalej. Więc ją po prostu

started to rot and so on. So I just

zamunifikowały.

they mummified.

I propolis był używany

Propolis has been used.

jako naturalny, wtedy jeszcze nie mówiono oczywiście

as natural, at that time it wasn't said of course

antybiotyk, bo jeszcze wtedy nie było takiego

antibiotic, because there wasn't one like that back then

pojęcia, ale jako lek na

concepts, but as a remedy for

bardzo wiele schorzeń, które

many ailments that

nawet przy obecnej antybiotykoterapii

even with the current antibiotic therapy

wciąż są

they are still

takie schorzenia, przy których na przykład właśnie

such conditions where, for example, just

propolis działa lepiej.

Propolis works better.

W jakichś walkach z pasożytami na skórze

In some battles with parasites on the skin.

propolis jest bardzo pomocny.

Propolis is very helpful.

To jest niezwykle trudno osiągnąć

It is extremely difficult to achieve.

medycyną tak zwaną teraz konwencjonalną.

medicine now referred to as conventional.

Połączenie tych, mi się

The connection of these, to me.

zawsze marzy połączenie tych metod.

I have always dreamed of combining these methods.

Nigdy nie jestem przeciwko medycynie konwencjonalnej

I am never against conventional medicine.

i nigdy nie jestem przeciwko

and I'm never against it

oczywiście mojej ukochanej

of course to my beloved

medycynie naturalnej, ziołolecznictwie,

natural medicine, herbal therapy,

apiterapii i tak dalej. Ale synergia tego

apitherapy and so on. But the synergy of this

byłaby czymś wspaniałym.

it would be something wonderful.

Natomiast propolis

On the other hand, propolis.

też jest używany

it is also used

przez pszczoły,

through bees,

właśnie do tego, żeby zapobiec

just to prevent this

wszelkiego rodzaju chorobom.

all kinds of diseases.

Jest bakteriobójczy, jest grzybobójczy.

It is bactericidal, it is fungicidal.

Trochę mnie śmieszy,

It makes me laugh a little.

jak czasem widzę na pewnych

sometimes when I see certain

takich sklepach informacje, że

in such stores, the information that

na górze jest ul i można sobie obserwować

At the top, there is a beehive and you can observe it.

z kamerki te pszczoły.

These bees from the camera.

Stałam sobie już kiedyś przed taką kamerką,

I once stood in front of such a camera.

no bo wiesz, jest to dla mnie niezwykle

Well, you know, it is extremely important to me.

interesujące, jak to wygląda.

Interesting how it looks.

I to, co mnie zainteresowało, to to, że każdego

And what interested me is that every

dnia, bo akurat mam

today, because I just have

taką szkołę pod nosem,

such a school right under your nose,

każdego dnia jest

every day is

bardzo czysty obraz. Zimą

very clear image. In winter

te pszczoły chodzą, tam pracują w tym

These bees walk, they work there in this.

ulu i

ulu and

wiesz, od razu przyjdzie mi do głowy

You know, it will immediately come to my mind.

to, co oni codziennie, nawet zimą, otwierają

what they open every day, even in winter

ule i czyszczą.

bees and clean.

Pszczoły

Bees

absolutnie zapropolisują to szybciutko.

They will absolutely do it quickly.

Zimą nie możesz otworzyć ula.

In winter, you cannot open the hive.

Więc wiesz,

So you know,

są różne takie... Myślę, że jest po prostu nagrany

There are different ones like that... I think it's just recorded.

film puszczany, wiesz, o co chodzi.

The film is being played, you know what I mean.

Więc pszczoły zapropolisują wszystko,

So the bees will propolize everything,

bo jest to jeden z ich standardowych

because it is one of their standards

takich, wiesz, prewencyjnie

such, you know, preventively

przed chorobą

before the illness

zabiegów.

procedures.

Czy to jest też ich budulec?

Is it also their building material?

Którym... Który

Which... Which

używają, aby

they use to

nie wiem, aby się ocieplić, na przykład

I don't know, to warm up, for example.

fulucz. To jest głównie

fulucz. This is mainly

w celu zabezpieczenia właśnie

in order to secure just

antybakteryjnego, przeciw...

antibacterial, against...

przeciwwirusowego.

antiviral.

Też ocieplić to bardziej

Also, to warm it up more.

już wosk, bo wosk ma takie możliwości,

It's already wax, because wax has such capabilities.

że kumuluje i oddaje ciepło.

that it accumulates and releases heat.

On sobie nie produkuje. Ale jest

He doesn't produce it himself. But it is.

dużo prawdy w tym, co powiedziałeś, bo rzeczywiście

there's a lot of truth in what you said, because indeed

przed zimą one tym propolisem

before winter, they with this propolis

sobie zasklepiają wszelkie możliwe jakieś

they are sealing up all possible something

tam dziurki i tak dalej. Istnieją

there are holes and so on. They exist.

pszczelarze. Właśnie

beekeepers. Exactly

chcę od tego roku trochę też bliżej

I want to be a bit closer this year too.

nich pobyć, bo ja sobie tak muszę... Pszczelarze

to be there, because I have to... Beekeepers

to nie... Rzadko jest tak, że się każdy zna

It's not... It's rare that everyone knows each other.

absolutnie na każdym. Na życiu

absolutely on everything. In life

pszczół i na tym. Są tacy, którzy się znają głównie

bees and that's it. There are those who mainly know

na pobieraniu miodu. Są

on honey gathering. They are

tacy, którzy się na przykład właśnie bardzo fascynują

those who, for example, are very fascinated right now

tym życiem w ulu. Więc fajnie

this life in the hive. So cool

mieć kontakt z każdą taką jednostką.

to have contact with every such unit.

I ostatnio się dowiedziałam,

And I found out recently,

że są pszczelarze, którzy potrafią na podstawie

that there are beekeepers who can, based on

tego, jak mocno zabezpieczony

how strongly secured

jest ul przez pszczoły,

There is a hive of bees,

przewidzieć, czy zima będzie mocna, czy nie.

to predict whether the winter will be harsh or not.

Wow. No.

Wow. No.

Ale tu jeszcze dużo powiedzieć nie mogę, bo

But I can't say much more here because

sama dużo nie wiem.

I don't know much myself.

To jest fascynujące,

This is fascinating,

jak dużo możemy się nauczyć

how much we can learn

właśnie obserwując.

just observing.

Pszczoły mają niezwykle instynkt,

Bees have an extraordinary instinct,

jeżeli chodzi o właśnie pogodę.

as for the weather itself.

Tak jak ci wspominałam, ta rzeź trutni

As I mentioned to you, this slaughter of drones.

zaczyna się w momencie, kiedy

it begins at the moment when

królowa daje informację

the queen gives information

reszcie,

rest,

że za dwa, trzy

that in two or three

tygodnie, dwa z tego, co podają

Weeks, two of which they report.

źródła, zrobi się zimno.

sources, it will get cold.

Wtedy one się pozbywają. Więc jakby one

Then they get rid of it. So it's like they...

też mają niezwykły taki instynkt,

they also have an extraordinary instinct like that,

jeżeli chodzi o przewidywanie

if it comes to forecasting

pogody.

weather.

Teraz w tej chwili wpadł mi pomysł do głowy,

Right now a thought just came to my mind,

żeby może nawet,

maybe even,

a może uda mi się pozyskać jakieś

"Maybe I will manage to acquire some."

finanse, żeby to jakby

finances, so that it kind of

bardziej zbadać, żeby właśnie

to explore more, so that just

taką stację meteorologiczną

such a weather station

założyć na podstawie

establish on the basis of

zachowań pszczół.

behaviors of bees.

Fantastyczne.

Fantastic.

Ale muszę właśnie bardziej wejść w ten temat

But I really need to delve deeper into this topic.

tych pszczelarzy, którzy potrafią

those beekeepers who are able

po tym zajrzeć do ula i widzieć, że tutaj

after that, look into the hive and see that here

jeszcze zostało jakieś tam prześwit czy coś,

there's still some kind of gap or something left,

to zima będzie taka czy taka.

Is the winter going to be like this or like that?

To jest już wiedza,

This is already knowledge,

którą

which

potrzebujemy, wiele doświadczenia.

We need a lot of experience.

W pszczelarstwie jest

In beekeeping, there is.

duży problem

big problem

z tym doświadczeniem.

with this experience.

Ja na przykład jestem na kilku

I, for example, am on a few.

forach pszczelarskich

beekeeping forums

i widzę to, rozłam w środowisku.

And I see it, a split in the community.

Są młodzi pszczelarze,

There are young beekeepers,

miejscy pszczelarze często,

urban beekeepers often,

którzy chcą wejść w ten temat.

those who want to get into this topic.

Interesuje ich to, no niektórzy chcą tylko

They are interested in it, well some just want only.

i wyłącznie dla zysku oczywiście,

and solely for profit, of course,

natomiast niektórzy rzeczywiście chcieliby

however, some would really like to

się tego nauczyć, zawsze ich

to learn it, always them

fascynowały pszczoły, chcą się nauczyć tej sztuki.

Bees fascinated them; they want to learn this art.

I

I

niezwykle trudno im jest, teraz już

it is incredibly difficult for them now

powstały szkoły, bo wiesz, jak jest popyt, to się

schools were established because you know, when there is demand, then...

zaraz robi podaż. Ale

He will make the supply soon. But

wcześniej było tak, jeszcze kilka lat temu,

It was like this before, just a few years ago,

że trudno im było pozyskać

that it was difficult for them to acquire

wiedzę od starego pszczelarza,

knowledge from an old beekeeper,

przepraszam, starego pszczelarza,

I'm sorry, old beekeeper,

bo oni się tą wiedzą niechętnie

because they are reluctant to share that knowledge

dzielili.

they divided.

I teraz tak, no to ci młodzi się

And now, well, those young people are...

uczą z jakichś książek, tak, chodzą

They teach from some books, yes, they walk around.

do technikum pszczelarskich i tak dalej, i tak dalej,

to beekeeping technical schools and so on, and so on,

ale tam nie ma tej wiedzy,

but there is no knowledge there,

ja to nazywam wiedza tradycyjna,

I call it traditional knowledge,

która często, a w przypadku

which often, and in the case

właśnie na przykład pszczół, jest dużo bogatsza

For example, the world of bees is much richer.

niż akademicka.

than academic.

Chyba

Probably

jeszcze potrzebujemy trochę więcej

we still need a little more

badań, które pozwolą

research that will allow

nam sprawdzić, tak,

let us check, yes,

jak to wszystko

how is it all

działa od strony

works from the side

czysto naukowej.

purely scientific.

Mhm, na pewno.

Mhm, for sure.

A właśnie będąc tutaj

And just being here

przy tej stronie naukowej,

at this scientific site,

miód i pyłek pszczeli

honey and bee pollen

doczekały się już

they have already awaited

kilku badań, opracowań naukowych,

several studies, scientific papers,

ale w kuluarach powiedziałaś,

but you said in the corridors,

że pierzga właśnie,

that the bee pollen is just,

i przed chwilą też, że pierzga jest

And just a moment ago, that there is bee bread.

bardzo niedoceniana, szczególnie

very underrated, especially

w niektórych przypadkach, na przykład

in some cases, for example

przy anemii. Czy mogłabyś nieco więcej

in case of anemia. Could you tell me a bit more?

opowiedzieć? Tak, tu jak wspomniałam

Tell? Yes, here as I mentioned.

już wcześniej właśnie, że ten pyłek

already earlier, that this pollen

pszczeli, który jest niezwykle bogaty, różne fajne

bee, which is extremely rich, various cool

mikroelementy i substancje aktywne

microelements and active substances

przydatne do naszego organizmu,

useful for our body,

tylko że widzisz, Michał,

it's just that you see, Michał,

wprowadzić do organizmu

introduce into the body

to jedno, ale

that's one thing, but

mądrze to rozprowadzić i żeby organizm

wisely distribute it so that the body

z tego skorzystał, to drugie.

He took advantage of this, that second one.

Zobacz, teraz wiele się

Look, now a lot is happening.

mówi o tym, że na przykład

it says that for example

żeby przyjmować jakieś tam witaminy,

to take some vitamins,

powinniśmy je przyjmować z tłuszczami.

We should consume them with fats.

Właśnie po to, żeby pomóc w tej

Just to help with this.

przemianie, w tym

transformation, including this

korzystaniu. I ja kiedyś

using. And I once

byłam na takim bardzo fajnym wykładzie, nie pamiętam

I attended a really nice lecture, I don't remember.

już, jak się ten profesor nazywał,

already, what was that professor's name,

ale on był z Rumunii,

but he was from Romania,

bo w Rumunii jest bardzo

because in Romania it's very

rozwinięta apiterapia, tam jest w ogóle

developed apitherapy, it's there at all

cały ośrodek apiterapii. Ja miałam

the entire apitherapy center. I had

okazję się uczyć od doktora Stangaciu,

I have the opportunity to learn from Dr. Stangaci.

ale okazuje się, że my

but it turns out that we

Polacy, jak już się za coś weźmiemy

Poles, when we take on something...

i się w czymś mocno zagryziemy,

and we will really bite into something,

to doktor z Rumunii

This is a doctor from Romania.

i jego wiedza są dla nas podstawami.

And his knowledge is fundamental to us.

Może być też tak, że po prostu

It may also be the case that simply

doktor z Rumunii nie wiedział, że my jesteśmy

The doctor from Romania didn't know that we are.

już tak mocno zakorzenieni,

already so deeply rooted,

lubimy badania i tak dalej.

we like research and so on.

Pamiętam, że byłam zła, że straciłam

I remember that I was angry that I lost.

trzy dni, no ale

three days, well but

to było ciekawe przeżycie.

It was an interesting experience.

I on powiedział taką

And he said such a thing.

rzecz właśnie, że

the thing is that

jeżeli chodzi o

as far as ... is concerned

pierzgę,

fuzz,

to żebyśmy sobie

so that we can

wyobrazili, że to jest taki szwedzki stół

they imagined that it is like a buffet

dla naszego organizmu.

for our body.

Bardzo dostępny szwedzki stół.

Very accessible buffet.

I wprowadzając pierzgę, czyli po prostu ją jedząc,

And by introducing the down, or simply by eating it,

podajemy naszemu organizmowi

we provide our body

możliwości.

possibilities.

On sobie z niego bierze to, co mu pasuje

He takes from him what suits him.

i przyswaja. Pierzga jest

and absorbs. Perga is

wysoko przyswajalna. To znaczy nie sama

highly absorbable. That means not alone.

pierzga, ale substancje w niej zawarte.

bee pollen, but the substances contained in it.

I właśnie czytałam badania na temat

I was just reading research about

żelaza. Bardzo fajnie przyswajane

iron. Very well absorbed

żelazo. Ostatnio byłam nawet

iron. Recently I was even

w śniadaniówce i ze mną była pani dietetyk,

In the breakfast room, the dietitian was with me.

kliniczna. I w kuluarach

clinical. And in the corridors

rozmawiałyśmy o pewnych rzeczach.

We were talking about certain things.

I zdziwiłam się, kiedy następnego dnia,

And I was surprised when the next day,

ponieważ mówiłam jej między innymi, bo ona powiedziała,

because I told her among other things, because she said,

że właśnie trudno jest z tą

that it's just difficult with this

dostarczaniem żelaza w taki przystępny

delivering iron in such an accessible

sposób. I ja jej wspomniałam o pierzgę.

way. And I mentioned the feather to her.

I ona dzień później, ten dietetyk

And she, the dietitian, the next day.

kliniczny, napisała do mnie, żebym jej

clinical, she wrote to me for me to

pomogła, czy pokazała protokoły

Did she help or show the protocols?

suplementacji tą pierzgą.

supplementation with this pollen.

To mnie bardzo ucieszyło,

I was very pleased by that,

bo nie oszukujmy się,

because let's not kid ourselves,

no, środowisko akademickie

no, the academic environment

i tak dalej.

and so on.

Rzadko sięga po te takie naturalne rzeczy.

He rarely reaches for such natural things.

Więc świadomość rośnie.

So consciousness is growing.

No i ucieszyłam się, że gdzieś tam, wiesz,

Well, I was happy that somewhere out there, you know,

zaczepiłam jakieś ziarenko.

I snagged some seed.

I to jest prawda. To żelazo

And that is the truth. It's the iron.

jest fajnie przyswajalne. Ostatnio

It's quite easily absorbable. Recently.

też, ponieważ ja bardzo

too, because I really

mocno się w tym

I am strongly involved in this.

polskim pszczelarstwie i tej epiterapii

Polish beekeeping and this apitherapy.

udzielam, żeby to właśnie jak najwięcej o tym mówić,

I provide that as much as possible to talk about it.

piszą do mnie

They are writing to me.

różni ludzie. I jeden

various people. And one

pan napisał do mnie ostatnio,

he wrote to me recently,

że wyczytał gdzieś, czekam jeszcze

that he read it somewhere, I'm still waiting

na te badania, bo ich nie dostałam,

for these tests, because I didn't receive them,

że fajnie przed spożywaniem

that it's nice before consumption

pierzgi naczczą spożyć

bee bread should be consumed

łyżeczkę jakiegoś tłuszczu,

a teaspoon of some fat,

żeby właśnie

to just

wspomóc,

to support

wiesz, wspomóc tą

You know, to support this.

transfuzję, że tak powiem,

a transfusion, so to speak,

składników aktywnych, żeby było fajnie

active ingredients, to make it nice

przyswajalne. To, nad czym

assimilable. What is being worked on

teraz bym się chciała skupić w tej dziedzinie, to właśnie

now I would like to focus on this area, that's exactly it

to, czy na przykład musimy tą pierzgę rozpuścić,

whether, for example, we need to dissolve this down.

wiesz, rozdrobnić

you know, to shred

i rozpuścić, czy wystarczy właśnie spożyć.

and dissolve, or is it enough to just consume.

Ale bardzo ciekawa informacja

But very interesting information.

i ma to rzeczywiście sens, ponieważ tłuszcze

and it does make sense because fats

pomagają w przedostaniu

they help in getting through

się i w trawieniu,

and in digestion,

przyjmowaniu różnego rodzaju witamin.

taking various types of vitamins.

Czy to

Is it this?

jedno opracowanie, w którym,

one study in which,

jeśli chodzi tutaj o pyłek,

when it comes to pollen,

właśnie też zalecano

it was also recommended

użycie wody

water usage

i rozpuszczenie tego

and the dissolution of this

kilka godzin wcześniej w wodzie.

a few hours earlier in the water.

Czy tutaj, jeśli chodzi o pierzgę,

Is it here, when it comes to down?

też to jest skazane, czy właśnie

is it also doomed, or just?

powinniśmy bardziej iść w stronę

we should move more towards

tych tłuszczy?

these fats?

Ja na przykład u mnie w domu pierzgę przyjmuję

For example, I receive feathers at my home.

po jakiś sposób. Albo po prostu

in some way. Or simply

jemy sobie, na przykład mój syn dostaje

We are eating, for example, my son is getting.

pięć ziarenek wieczorem i pięć ziarenek rano,

five grains in the evening and five grains in the morning,

albo na przykład można to w miodzie

or for example, you can put it in honey

rozprowadzić.

distribute.

Rozpuszczanie pierzgi

Dissolving bee bread

pewnie ma jakiś tam sens, tylko jest po prostu

It probably makes some sense, it's just that it is simply

uciążliwe i musimy pamiętać,

burdensome and we must remember,

że ta woda też nie jest obojętna

that this water is not neutral either

na pewne enzymy, czy tam

to certain enzymes, or there

substancje, które w pierzgę są, tylko może

substances that are in the down, only maybe

rzeczywiście, jak teraz o tym myślę, to ta

Indeed, as I think about it now, this...

strata może być niewielka. Natomiast

the loss may be small. However,

po prostu wygodniej jest, powiem szczerze,

it's just more convenient, I'll be honest,

jak robię, rano sobie po prostu łyżeczkę

When I do it, in the morning I just take a spoonful.

pierzgi popić kawą.

drink the honeycomb with coffee.

Mój syn na przykład nie lubi

My son, for example, doesn't like

jej rozgryzać, więc po prostu ją

chew it, so just do it

połyka. I robiliśmy badania,

swallows. And we were doing research,

bo mój syn nie chce jeść mięsa.

Because my son doesn't want to eat meat.

Nikt jakby

Nobody seems to be

ideologicznie go od tego nie ma.

Ideologically, he doesn't have that.

Po prostu nie chce jeść mięsa. Je jajka

I just don't want to eat meat. I eat eggs.

i tak dalej, więc ja tą pierzgą mu

and so on, so I'm with that feather to him

wspomagam tą podaż żelaza.

I support this iron supply.

I białku. No, głównie żelaza.

And protein. No, mostly iron.

I wyniki ma bardzo fajne.

And the results are very nice.

Więc myślę, że już

So I think that already

ta pierzga ma tak łatwo

this bee bread is so easy

swajalną formę, bo widzisz właśnie ten

a liquid form, because you see this one

pyłek jest po to w ten sposób. On jeszcze jest

The pollen is there this way. It is still there.

mrożony, mielony. Tam jest cała procedura,

frozen, ground. There is the whole procedure there,

żeby jego biodostępność

to increase its bioavailability

poprawić, a pierzga

to improve, and a whipping

jest już jakby przez te pszczoły

it's already as if because of these bees

przygotowana po to, żeby

prepared to, so that

ta dostępność była

this availability was

dużo wyższa. To właśnie

much higher. That's exactly

chciałem nawiązać do tej

I wanted to refer to this.

biodostępności. Także

bioavailability. Also

pyłek jednak

however pollen

potrzebuje tego rozbicia

I need this breakdown.

w komórkach. Tak, tak.

in the cells. Yes, yes.

Czyli pierzga jest już

So the bee bread is already ready.

ona już przefermentowana, jest

She is already fermented, she is.

przez pszczoły. Tak, to tak zwany właśnie

through bees. Yes, that is exactly what is called

chlebek pszczeli.

bee bread.

I ja na przykład nie jestem fanem pozyskiwania

And I, for example, am not a fan of acquiring.

pyłku pszczelego. Uważam, że powinniśmy

bee pollen. I think we should

to zostawić już dla pszczółek.

to leave it for the little bees.

Kupuję go po prostu

I'm simply buying it.

czasem na zajęcia, żeby pokazać. Na przykład

Sometimes during the classes, to show. For example

pszczółek, pyłek z faceli

bee, pollen from phacelia

jest przepiękny. Jest taki

It's beautiful. It is so.

niebieski jak borówki.

blue like blueberries.

To jest ciekawe, prawda? Natomiast nie

This is interesting, isn't it? However, no.

spożywamy pyłku pszczelego, akurat my.

We consume bee pollen, just us.

Rozumiem.

I understand.

Czyli lepiej

So it's better.

kierować się

to be guided by

do pierzgi, jeśli chcemy

to fluff, if we want

w łatwy sposób uzupełnić

easily supplement

pewne niedobory, a szczególnie, tak jak

certain deficiencies, especially, just like

powiedziałaś, na przykład przy anemii.

You said, for example, in the case of anemia.

Zobacz, gdyby to

Look, if it were...

nie miało sensu, to zamiana

It didn't make sense, it was a swap.

pyłku w pierzgę, pszczoły

pollen into bee bread, bees

by tego nie robiły.

not to do that.

Zaufajmy instynktom

Let's trust our instincts.

i inteligencji, która

and the intelligence that

jest starsza od nas. Tak.

She is older than us. Yes.

Ale skoro

But since

wólu nic się nie marnuje, to mam

In the bull, nothing goes to waste, that's what I have.

tutaj właśnie

right here

kolejną, kolejne

another

pytanie o jad pszczeli.

question about bee venom.

Domyślam się, że też

I guess so too.

ma swoje zastosowanie

has its application

i może raczej nie do

and perhaps rather not to

spożycia, ale

consumption, but

co o tym mam powiedzieć?

What am I supposed to say about this?

Słuchaj, jad pszczeli to jest po prostu

Listen, bee venom is just

temat niesamowity. To się

incredible topic. It is

nazywa w środowisku apitoksyna

It is called apitoxin in the environment.

i zastosowanie wewnętrzne

and internal use

tutaj

here

przez podanie po prostu właśnie w Rumunii

by simply submitting it in Romania

między innymi, od setek,

among other things, from hundreds,

może przesadziłam, ale dziesiątek lat,

maybe I went too far, but decades of years,

może i setek, jest

maybe hundreds, it is

tak zwana właśnie terapia

the so-called therapy

apitoksyną. Ja to widziałam.

with bee venom. I saw it.

Siedział facet

A guy was sitting.

bez koszulki, za nim

without a shirt, behind him

lekarz

doctor

i miał taki tutaj

and had such a one here

dzbanuszek na jedne pszczoły, które już

a little jug for one bee, which already

ukąsiły, a wyciągał

they bit, and he was pulling out

je po prostu taką pęsetą,

it's just such a tweezers,

żywe pszczoły, przykładał mu

live bees, he was applying it to him

tam gdzieś z tyłu, bo on miał chyba jakieś problemy

Somewhere in the back, because he probably had some problems.

z kręgosłupem, ona go żądliła i odkładał

with the spine, she stung him and he put it down

do tego, no trochę smutno, bo wiesz

To that, well, it's a bit sad, because you know.

cała umiera po tym, jak cię urządli.

It dies completely after it stings you.

I

I

tak wyglądała ta cała terapia.

this is what the whole therapy looked like.

Ja znam przypadek,

I know a case,

chyba ci nawet kiedyś o nim opowiadałam,

I think I even told you about him once.

leśnika, który

the forester who

twierdzi, że uleczył się

claims that he has healed himself

z boleriozy

from borreliosis

właśnie dzięki temu, że go tam pszczoły

it's precisely because of that, that there are bees there

pokąsiły.

bitten.

Także tutaj pod tym kątem

Also here in this regard.

my dużo, niestety nie wiem

we have a lot, unfortunately I don't know

na ile mogę powiedzieć, dlatego, że leczenie

to the extent that I can say, because treatment

apitoksyną w Polsce nie jest

it is not apitoxin in Poland

popularne, nie kupisz jadu pszczelego,

popular, you won't buy bee venom,

możesz go kupić w Rumunii

You can buy it in Romania.

i tak dalej, w Polsce

and so on, in Poland

nie bardzo. No jest po prostu

Not really. Well, it’s just...

toksyna.

toxin.

Natomiast zewnętrznie też ma duże

However, externally it also has a large...

zastosowanie. Jakiś czas

application. Some time

temu nawet czytałam, że jedna z tych

I even read that one of those

royalsów, nie pamiętam jak oni się nazywają, bo nie jestem

royals, I don't remember what they are called because I'm not

w temacie, bo wiesz, na przykład

in the subject, because you know, for example

rodzina królewska w Anglii ma

the royal family in England has

swoje pszczoły i między innymi

your bees and among others

Kate Middleton

Kate Middleton

przyznała się, że stosuje apitoksyny

she confessed that she uses apitoxins

jako naturalny botoks.

as a natural botox.

Tam w ogóle, powiem szczerze,

There, to be honest,

że to jak oni traktują te pszczoły

that it's how they treat those bees

w tej rodzinie królewskiej jest przepiękne.

In this royal family, it is beautiful.

Na przykład, nie wiem

For example, I don't know.

czy wiesz, ale jak umarła królowa, to jest

Do you know that when the queen died, it is?

zwyczaj od setek lat, to

a custom for hundreds of years, is

przychodzi

it comes

posłaniec i pszczołą

the messenger and the bee

ogłasza to,

it announces that,

że umarła królowa.

that the queen has died.

Pszczołu? W jaki sposób?

Bee? How so?

No wiesz, stoi pewnie i mówi,

Well, you know, he's probably standing there and saying,

no bo my nie umiemy po pszczelem, ale po pszczelemu

Well, we don't speak bee, but we speak in a bee-like way.

chyba tak, ale po prostu

I guess so, but just.

mają tak ogromny szacunek,

they have such great respect,

że z pałacu Buckingham, czy

that from Buckingham Palace, or

przychodzi specjalny posłaniec,

a special messenger arrives,

który przekazuje pszczołom informacje.

which conveys information to the bees.

Zobacz, nikt nie puka do

Look, no one is knocking at

kolejnego mieszkańca Anglii, że umarła

another resident of England that she passed away

królowa, bo mówią o tym w telewizji,

the queen, because they talk about it on television,

a tutaj przychodzi osobiście

and here comes in person

jakiś wysłaniec i informuje pszczoły

some messenger informs the bees

o tym, że nie żyje królowa.

about the death of the queen.

Taki mają szacunek.

That's the kind of respect they have.

Bardzo ciekawa tradycja.

A very interesting tradition.

Nie słyszałem o tym.

I haven't heard about that.

Niestety z okazji tego, że niedawno królowa

Unfortunately, on the occasion that recently the queen...

umarła, to miałam okazję się o tym dowiedzieć.

She died, so I had the opportunity to find out about it.

A właśnie kiedyś

Oh, just once.

opowiadałaś mi już tą historię

You have already told me that story.

wyleczenia z boreliozy.

healing from Lyme disease.

Czy mogłabyś nam ją przytoczyć?

Could you quote it for us?

Tak trochę wchodząc w głębiej

Just going a little deeper.

szczegóły. W jaki sposób?

details. How?

Jak to się zadziało?

How did that happen?

No niestety to był przypadek.

Well, unfortunately, it was an accident.

Znaczy niestety i niestety, bo fajnie, że

It means unfortunately and unfortunately, because it's nice that

leśnik twierdzi, że już nie cierpi.

The forester claims that he no longer suffers.

Natomiast w sensie nie to, że umarł i nie cierpi,

Rather, it's not that he died and does not suffer,

tylko nastąpiło wyleczenie.

only healing has occurred.

Już mówię. Ponieważ ja

I'm already saying. Because I

szukam różnego rodzaju pszczelarzy.

I am looking for various types of beekeepers.

Nie takich, wiesz, tak jak mówimy,

Not such, you know, as we say,

takich młodych jeszcze, którzy mają tylko tą

such young ones still, who only have this

wiedzę akademicką, bardzo się zaczepiam

academic knowledge, I get very caught up

w tych pszczelarzy takich z pokolenia na pokolenie.

in those beekeepers passed down from generation to generation.

I ponieważ ja mam

And because I have

wuja, który przez wiele lat był nadleśniczym,

uncle, who for many years was a forester,

no to on zna

Well, he knows.

bardzo wielu leśników,

many foresters,

właśnie pszczelarzy, no zna całą okolicę.

Just beekeepers, well, he knows the whole area.

No bo nadleśniczy to się generalnie

Well, the forester basically...

interesuje wszystkim, co dotyczy przyrody

I am interested in everything that concerns nature.

w jego okolicy.

in his area.

I jego syn do mnie zadzwonił.

And his son called me.

Kiedyś powiedział, słuchaj Ewa, ty tam siedzisz

Once he said, "Listen Ewa, you are sitting there."

w tych pszczołach,

in these bees,

tu jest taki pszczelarz, co twierdzi,

there is a beekeeper who claims that

zresztą mój ojciec, czyli właśnie ten nadleśniczy,

besides, my father, that is, the forester.

to

to

potwierdził, że on był już taki, wiesz, on miał

he confirmed that he was already like that, you know, he had

te bóle takie mocno rozwinięte, jeżeli

these pains are so strongly developed, if

chodzi o boleriozę.

It's about Lyme disease.

I on twierdzi, że wyleczył się

And he claims that he has healed.

właśnie dzięki temu, że go pokąsiły

just because they bit him

pszczoły. No to

bees. So then

ja mówię, to dajcie mi do niego kontakt.

I say, give me his contact.

Zadzwonię, bo ja od razu, co ciekawe, od razu

I will call, because I immediately, interestingly, immediately.

co mi przyszło do głowy, to żeby wziął ten protokół.

What came to my mind is to take this protocol.

Żeby wziąć ten protokół.

To take this protocol.

Żeby się dowiedzieć, ile tych ukąszeń,

To find out how many of these bites,

w jakich odstępach czasu.

at what intervals.

Wiesz, o co chodzi. Naukowe podejście. Dokładnie.

You know what it's about. Scientific approach. Exactly.

No to mnie interesuje, bo wiesz, taki, że goździkowie,

Well, I'm interested because you know, like those carnations,

pomogło, no to mnie nie bardzo interesuje.

It helped, so I'm not very interested.

Mnie interesuje właśnie, jak to było

I'm just curious about how it was.

i w jakim momencie to jest. Bo nie tylko

And at what moment is this. Because not only

zastosować, ale żeby to miało sens.

apply, but so that it makes sense.

I żeby to rzeczywiście działało.

And for it to actually work.

Zadzwoniłam do tego człowieka.

I called that man.

Trzy godziny po prostu

Three hours, just.

wyjęte z życia. Bo człowiek, który

taken from life. Because a person who

tak samo jest

it's the same

zafiksowany na punkcie pszczół, co i ja.

obsessed with bees, just like me.

Więc możesz sobie wiedzieć, jak to wyglądało.

So you can know what it looked like.

A pan słyszał o tym, a pani słyszała o tym.

And you heard about it, and you heard about it.

Wspaniały człowiek. Wybieram się teraz do niego

A wonderful man. I’m going to see him now.

wiosną.

in spring.

No więc mówię mu, że dostałam

So I tell him that I got it.

telefon do pana, ponieważ słyszałam, że

a phone call to you because I heard that

wyleczył się pan z boleriozy.

You have recovered from Lyme disease.

I on tak zamilkł.

And he fell silent too.

Po czemu mówię?

What do I speak after?

Że po prostu jestem ciekawa, ile

That I'm just curious how much.

było tych ukończeń, u kogo pan się leczył

There were those completions, who did you see for treatment?

z tej boleriozy. I on się zaczął śmiać.

from this borreliosis. And he started to laugh.

I mówi, paniewo, to tak nie było.

And he says, you know, it wasn't like that.

Ja się w ogóle kiedyś pszczołami nie zajmowałem.

I never dealt with bees at all.

Mój dziadek się zajmował.

My grandfather was involved.

I dziadek mnie nauczył, że jak chcesz sobie

And my grandpa taught me that if you want to

dorobić, to mogę cię nauczyć, jak zbierać

I can teach you how to collect.

roje. Bo w

swarms. Because in

ulu są różnego

hives are different

rodzaju, tak zwane, nastroje

of the kind, so-called, moods

życiowe. I może się tak

life. And it may happen like this

zdarzyć, że matka

to happen that mother

stwierdzi, że niedobrze

He/She will state that something is wrong.

jest jej w tym ulu.

She is in this hive.

Spadamy stąd. I daje

We're dropping out of here. And I'm giving.

informację reszcie,

inform the rest,

że zwijamy się.

that we are rolling up.

I one te

And they you

pszczoły, no bo no słyszałeś o takich ucieczkach.

Bees, because you heard about such escapes.

Kilkukrotnie słyszałem.

I have heard it several times.

Nawet w mieście chyba się to też

Even in the city, I think that's true too.

zdarza, że się gdzieś potrafią właśnie.

It happens that they can just be somewhere.

Na jakimś drzewie.

On some tree.

Ktoś to też ostatnio wiązał

Someone has also tied this recently.

w ogóle, że one potrafią te

at all, that they can do these

pszczoły wodne jakoś tam

water bees somehow

też wyczuwać. I taki dobry moment dla siebie.

also feel it. And such a good moment for oneself.

Dobre miejsce szukają pod

They are looking for a good place under.

tym kątem. No ale to też mówię.

with this angle. But I also say that.

O pszczołach to można co? Teraz stara inteligencja.

What can you say about bees? Now it's old intelligence.

Naprawdę. I intuicja

Really. And intuition.

niesamowita.

amazing.

I on mi powiedział, że jego po prostu

And he told me that it was just him.

nauczył dziadek, czy wujek, już nie pamiętam,

It was either my grandfather or my uncle who taught me; I don't remember anymore.

żeby sobie dorabiać. Bo wiesz,

to make some extra money. Because you know,

pobierał za to pieniądze, że zbierał

he was collecting money for collecting

pszczelarzom te roje. No i tam potem

beekeepers these swarms. And then there...

zaprowadzał do ula.

he was leading to the beehive.

I on był

And he was.

na zwolnieniu. Mam nadzieję, że go nie

on sick leave. I hope he doesn't.

wyrzucą z pracy, jak to teraz opowiem.

They will be fired from work, as I will tell now.

Bo już miał strasznie mocne te bóle właśnie

Because he was already having those really strong pains.

związane z tą boleriozą. I zadzwonił

related to this borreliosis. And he called.

do niego kolega, że mu właśnie

to him, buddy, that he just

uciekła taka rodzina

a family like that fled

pszczela i że gdzieś tam wysoko jest,

bee and that it is somewhere high up,

czy on by mógł. I on mówi, że nie mogę, bo mnie wszystko

Could he? And he says that I can't because everything is me.

boli. Ale tak poleżał, poleżał

It hurts. But he just lay there, lay there.

i mówił, a spróbuję. I tak wiesz, też tkami

And he said, I'll try. And you know, I'm also like that.

sił się tam wdrapał na jakąś drabinę.

he struggled his way up some ladder there.

I wiesz, nie wiem

And you know, I don't know.

dlaczego właściwie one to zrobiły, ale one

Why exactly did they do it, but they?

go zaatakowały. Czy on tam

They attacked him. Is he there?

coś wykonał, jakiś ruch, coś go zabolało,

he made a move, something hurt him,

tego nie wiem, nie pamiętam. Natomiast

I don't know that, I don't remember. However,

ten Ruj go po prostu zaatakował.

That Ruj just attacked him.

Zaatakował go mocno.

He attacked him strongly.

On twierdzi, że to było 100

He claims it was 100.

ukończeń. Nie chce mi się wierzyć w to,

completion. I can't bring myself to believe it,

że to było 100 ukończeń. Ale wiesz,

that there were 100 completions. But you know,

leśnicy to są bardzo mocne chłopy.

Foresters are very strong guys.

Mówił, że dwa dni leżał,

He said he laid there for two days.

że żona chciała dzwonić po karetkę.

that the wife wanted to call for an ambulance.

On nie chciał, że był tak spuchnięty,

He didn't want to be so swollen.

że wiesz, palce tak jakbyś, ręka jakbyś

that you know, fingers as if you would, hand as if you would

nadmuchał taką rękawiczkę gumową.

He inflated such a rubber glove.

I tak leżał,

And so he lay there,

dogorywał. Nie wiem, czy

he was dying. I don't know if

czekał na pewną śmierć. Nie wiem, co on tam sobie

he was waiting for certain death. I don't know what he was thinking there.

myślał w tej głowie.

he was thinking in that head.

Dwa czy trzy dni później,

Two or three days later,

bo wiesz, leśniczówki stare były, nie wiem jak jest teraz,

because you know, the forester's lodges were old, I don't know how it is now,

ale tak było, że była część mieszkalna

but it was that there was a residential part

i była tak zwana kancelaria.

And there was the so-called office.

I to był czas jeszcze telefonów stacjonarnych.

And that was a time of landline phones.

Zadzwonił ten telefon

The phone rang.

i on wstał, poszedł odebrać ten telefon.

And he got up, went to answer the phone.

Dopiero jak tam przegadał

Only after he talked it over there.

o co chodzi i tak dalej, odłożył tą słuchawkę,

what's it all about and so on, he put down the receiver,

to dopiero sobie zdał sprawę, że on pierwszy raz

he just realized that it was his first time

od dziesiątek lat

for decades

wstał bez bólu.

he got up without pain.

Poczekał jeszcze kilka tygodni,

He waited a few more weeks,

zobaczył, co się będzie działo. No bo bolerioza

he saw what was going to happen. Because of Lyme disease

tak trochę działa, nie? Nie ma

It works a little, doesn't it? There isn't.

jest, nie ma, jest zaleczona.

is, is not, is healed.

Nie wróciły mu już te wszystkie schorzenia

He no longer returned to all those ailments.

związane z tą chorobą. I od tamtej

related to this disease. And since then

pory, od wielu, wielu lat

seasons, for many, many years

wszystkich znanych sobie leśników,

all the foresters you know,

on też jest leśnikiem,

he is also a forester,

zmusza nawet do prowadzenia

"even forces to lead"

chociaż jednego ula

at least one hive

i doprowadzenia do tego, żeby go czasem

and to bring it to the point where he sometimes

jedna czy druga pszczoła kąsiła.

one bee or the other stung.

Prewencyjnie.

Preventively.

Uważa się też, ale to też bardziej jako

It is also considered, but more so as

ciekawostkę, że właśnie

a curiosity that just

takie w ogóle

such in general

praca przy ulu

work at the hive

i to jest prawda, popytaj.

And that is true, ask around.

Jesteś z bardzo fajnego miejsca w Polsce.

You are from a very nice place in Poland.

Myślę, że macie tam bardzo dużo

I think you have a lot there.

pszczelarzy. Popytaj.

Beekeepers. Ask around.

W jakim wieku, no to takie dziwne pytanie,

At what age, well, that's such a strange question,

więc może najpierw wiesz, tak się zaprzyjaźnij.

So maybe first you know, get to know each other a bit.

W jakim wieku na przykład umarł

At what age did he/she die, for example?

dziadek, pradziadek?

grandfather, great-grandfather?

Taki, który pracował przy ulu.

The one who worked at the beehive.

To jest często osiemdziesiąt kilka,

It is often eighty-something.

dziewięćdziesiąt kilka lat.

ninety-some years.

Zaczyna się wiązać te

It starts to tie these.

taką późną starość

such a late old age

z tym, że właśnie praca przy ulu

with the fact that it's just work at the apiary

i ruchanie powietrza uluwego,

and fucking the enchanted air,

ale też właśnie te takie kuksańce od pszczół

but also just those little stings from bees

działają na układ odpornościowy

they act on the immune system

niezwykle pobudzająco.

exceedingly stimulating.

Popytaj.

Ask around.

Apitoksyna, biot,

Apitoxin, biot,

też...

also...

Substancje lotne.

Volatile substances.

Odstresowanie, które też działa

Stress relief that also works.

właśnie na naszą

just for us

psychikę.

the psyche.

Ostatnio miałam okazję porozmawiać o

Recently, I had the opportunity to talk about

apidomkach, bo jest to też kolejna forma.

in cottages, because it is also another form.

Jeżeli mogę sobie pozwolić na taki kolokwializm,

If I may allow myself such a colloquialism,

ja to nazywam właśnie leczeniem pierdem pszczół.

I call it treating bee farts.

Ponieważ to jest właśnie

Because this is just

leczeniem powietrza ulowego.

treatment of hive air.

Formy są różne. Są to albo takie

The forms are different. They are either like this

fajne domki, one są często

Nice houses, they are often.

zaciemnione, takie gdzieś wygłuszone,

darkened, somewhat muffled there,

żebyś ty słyszał to bzzzz.

I wish you could hear that buzzing.

I leżysz sobie, często ludzie zasypiają.

And you lie down, often people fall asleep.

Wdychasz powietrze

You breathe in the air.

ulowe, czyli te substancje lotne,

volatile substances,

ale i kieteryczne, bo też które zbierają ten

but also which ones collect this

zapach propolisu, zapach

the smell of propolis, the smell

wosku i tego wszystkiego.

wax and all that.

Wycisza, koi,

It calms, soothes,

pomaga w takim, wiesz,

helps in such a way, you know,

produkcji stresu, bo musisz

production of stress, because you have to

wiedzieć, że stres,

to know that stress,

kortyzol, który jest produkowany,

cortisol, which is produced,

jest fajny na chwilę.

It's cool for a moment.

Natomiast ciągły

On the other hand, continuous.

stres i ciągły wysoki poziom

stress and continuous high level

kortyzolu jest przyczyną

Cortisol is the cause.

wielu, wielu schorzeń.

many, many ailments.

I przebywanie

And staying

właśnie w takim apidomku

in such an apiary house

pomaga na taki właśnie

helps with just that

relaks, głęboki relaks. Bo wiesz, relaks,

relaxation, deep relaxation. Because you know, relaxation.

głęboki relaks.

deep relaxation.

I ten

And this one

przelaż przecież siedzi nad tym ulem, on nie musi mieć

After all, he is sitting by that hive, he doesn't have to have it.

w tym domku, bo on siedzi nad tym ulem, on to wszystko czuje.

In this little house, because he is sitting above that hive, he feels it all.

Właśnie tak jak mówisz, apitoksyna,

Just like you said, apitoxin.

dobry miód. Dobry miód.

Good honey. Good honey.

Nieprzetworzony. Coś ci jeszcze powiem.

Unprocessed. I'll tell you something else.

Jak jestem zapraszana na miodobranie,

When I am invited to a honey harvest,

to mimo

even though

tego, że mnie trochę nudzi miodobranie

that I'm a little bored with apiary work

i tak jak słyszysz, nie jestem fanem miodobrania,

And as you can hear, I am not a fan of honey harvest.

to jadę, bo mi dadzą

I'm going because they will give me.

odsklepiny.

Berths.

A czym są odsklepiny?

What are unseals?

Czekałam na to.

I was waiting for this.

Jak ci mówiłam, że jak już

As I told you, when you already...

pszczoły zabrały sobie w ramce

The bees took it for themselves in the frame.

miód, to one go muszą zabezpieczyć,

Honey, they must secure it first.

Michał. One go muszą zabezpieczyć

Michał. They have to secure it in one go.

przed gniciem, przed wilgocią

before rotting, before moisture

i przed psuciem się. Mimo tego, że

and before it started to break down. Despite the fact that

miód oczywiście się sam w sobie fajnie zabezpieczy,

Honey, of course, will preserve itself nicely.

jeżeli jest wysuszony. Tam nie może być więcej

if it is dried out. There can't be more there.

chyba niż 20% wody.

probably less than 20% of water.

I jak one go sobie

And how do they manage it?

zasklepiły, to pszczela, żeby

They sealed it, the bee, so that

wydobyć ten miód z powrotem, musi ściągnąć

to extract the honey back, he must pull it out

tę powierzchnię tą zasklepioną.

this sealed surface.

I to są te odsklepiny. I tam jest

And these are the vaults. And there is.

czysty wosk, wypacany na bieżąco

clean wax, warped on an ongoing basis

przez pszczoły.

through bees.

Tam jest trochę propolisu.

There is some propolis there.

I substancje lotne, które mają właśnie

And volatile substances that have just

między innymi antywirusowe,

among others antivirus,

antybakteryjne działanie.

antibacterial action.

I pszczelarze zazwyczaj nie sprzedają

And beekeepers usually do not sell.

odsklepin, bo

"opened, because"

ich dzieci, wnuki, żony,

their children, grandchildren, wives,

ciotki, wszyscy chodzą i

aunts, everyone is walking and

żują. O, ja zaraz mam

They're chewing. Oh, I'm about to have it.

się na tych włosach usłyszeć. Żują przez

on these hairs to be heard. They chew through

cały czas miodobrania na odporność.

It's always honey harvest for immunity.

Czyli to jest takie

So this is like that.

profilaktyczne zabezpieczenie.

preventive protection.

Też. Ale na przykład, jeżeli masz

Me too. But for example, if you have

infekcje dróg oddechowych, ja tak miałam.

respiratory infections, I had that too.

Rzadko choruję, ale wtedy miałam.

I rarely get sick, but I was sick then.

To był ten czas, to wszyscy chorowali.

It was that time when everyone was sick.

I zostałam zaproszona na miodobranie i siedziałam sobie.

I was invited to a honey gathering and I was just sitting there.

Ten pszczelarz mi powiedział, siedź w tej

This beekeeper told me, sit in this.

części, gdzie się wirowało.

the parts where it was spun.

Wiesz, że ja po dwóch dniach już nic nie czułam?

You know, after two days I couldn't feel anything anymore?

W sensie nie, że straciłam kompletnie węch

I don't mean that I completely lost my sense of smell.

i tak dalej, tylko choroba ustąpiła.

And so on, only the illness has receded.

Czyli tutaj też możemy powiedzieć, że to

So here we can also say that it

te wszystkie substancje

all these substances

lotne. Oczywiście. Olejki eteryczne,

volatile. Of course. Essential oils,

bo wiesz, jak zbierają z roślin, to

because you know, when they collect from plants, then

między innymi też substancje lotne, które zabezpieczają

among other things, volatile substances that provide protection

roślinę właśnie przed bakteriami,

the plant just before the bacteria,

wirusami, pasożytami.

viruses, parasites.

My dostarczamy do swojego organizmu.

We deliver to our body.

W dobrej ilości,

In a good amount,

prawda? No bo wiesz, nie można sobie tak olejków

Right? Well, you know, you can't just disregard oils like that.

po prostu tam popijać.

just there to sip.

Tylko w takiej mikro ilości, która nie jest

Only in such a micro amount that is not

na szkodliwe, a wręcz terapeutyczna.

to harmful, and even therapeutic.

A czy mogłabyś

And could you

jeszcze nieco więcej powiedzieć o

say a little more about

tych domkach do apiterapii? To mnie bardzo

those houses for apitherapy? It interests me very much

zaciekawiło.

It intrigued.

W jakich przypadkach

In what cases

jest warto właśnie

it is worth it just

poszukać w swojej okolicy

to look for in your area

takiego miejsca? Każdych.

Such a place? Everyone's.

Naprawdę, Michał. Jeżeli

Really, Michał. If

często chorujemy, jak

we often get sick, like

najbardziej. Nasze dzieci, jak najbardziej.

Most of all. Our children, absolutely.

Ale to, co mówiliśmy wcześniej. Nawet

But what we were talking about earlier. Even

dla tego jednej godziny

for that one hour

w tygodniu, miesiącu relaksu.

in the week, month of relaxation.

Głębokiego relaksu, wyciszenia się.

Deep relaxation, calming down.

To bzyczenie.

It's buzzing.

Ja nie za bardzo się znam. Teraz są modne

I'm not really knowledgeable about it. They are in fashion now.

te misy tybatańskie. Chodzi o tam

These are Tibetan bowls. It’s about that.

jakieś dźwięki i takie

some sounds and such

częstsze. Tak. Dokładnie.

more frequent. Yes. Exactly.

I to bzyczenie również

And that buzzing too.

działa na podobnej zasadzie. Że nie tylko

It works on a similar principle. That not only

wydychasz to powietrze i ono tam stymuluje

You exhale the air and it stimulates there.

twój układ odpornościowy, ale

your immune system, but

też twoje zmysły są kojone właśnie

your senses are also being soothed right now

tą wibracją.

this vibration.

Nie wiem. Przeciwwskazaniem

I don't know. A contraindication.

może być na przykład silne uczulenie

it may be, for example, a severe allergy

na produkty pszczele.

for bee products.

Albo właśnie na jakieś tam olejki

Or maybe just some oils.

eteryczne czy coś. Tak. Natomiast

Ethereal or something. Yes. However,

tu nie widzę

I don't see here.

w ogóle żadnej przeszkody,

not any obstacle at all,

żeby z tego po prostu korzystać

to simply take advantage of it

profilaktycznie albo terapeutycznie.

preventively or therapeutically.

Chyba tryb

I guess the mode.

walki i ucieczki to jest

fights and escapes, that's what it is

taka zmora XXI

such a nightmare of the 21st century

wieku. Zgadza się.

age. That's right.

Dzisiaj jesteśmy tu, gdzie jesteśmy i właśnie

Today we are here, where we are and just

mi się przypomniało jak jeździłam do pracy.

I remembered how I used to drive to work.

Kiedyś pracowałam właśnie w korporacjach.

I used to work in corporations.

Miałam bardzo

I had very

stresującą pracę i powiem szczerze,

a stressful job and I will be honest,

że już tu dawno za mną zajmuję się

that I have been involved in this for a long time already

tym co kocham i robię to co kocham.

I do what I love and love what I do.

A jednak jadąc tu poczułam

And yet, while coming here, I felt...

to co kiedyś. Właśnie ten tryb gotowości.

It's like it used to be. Just that state of readiness.

Ten stres. Ten

This stress. This.

taki właśnie to co teraz jest.

That's exactly what it is right now.

Ten wysoki poziom kortyzolu.

This high level of cortisol.

Kortyzol, jeżeli już jesteśmy

Cortisol, if we are already there.

przy apiterapii i przy apitoksynie

during apitherapy and with bee venom

też jest niezwykle ważny.

it is also extremely important.

Bo widzisz, ludzie nie rozumieją jak

Because you see, people don't understand how.

mniej więcej działa system tego uczulenia

The system of this allergy works more or less like this.

na apitoksyny.

on apitoxins.

Że ludzie umierają. Często myślimy, że

That people die. We often think that

umierają, bo im tutaj tak spuchła szyja

They are dying because their necks have swollen so much here.

i nie mogą oddychać. To jest coś innego.

and they can't breathe. This is something different.

Tak naprawdę to jest między innymi wiotkość

In reality, it is among other things brittleness.

mięśni odpowiedzialnych za oddech.

muscles responsible for breathing.

Ale my mamy system

But we have a system.

odpornościowy, system alarmowy,

resistance, alarm system

system, który walczy z tą

system that fights against this

apitoksyną. I każdy z nas

with apitoxin. And each of us

go ma. Problem jest kiedy jest jakaś

She has it. The problem is when there is some.

patologia tego systemu.

the pathology of this system.

Właśnie między innymi, jeżeli cię ukąsi

Just among other things, if it bites you.

pszczoła, twój organizm zaczyna

bee, your body begins

podnosić ilość kortyzolu.

to raise the level of cortisol.

Podnosi się od razu adrenalina.

Adrenaline rises immediately.

I apitoksyna zostaje

And the apitoxin remains.

zneutralizowana.

neutralized.

Problem jest wtedy, kiedy jest upośledzony

The problem arises when it is impaired.

system odpornościowy. Akurat

immune system. Exactly

na tę akurat sytuację.

to this particular situation.

Kortyzol się nie podnosi.

Cortisol does not increase.

Adrenalina nie jest produkowana.

Adrenaline is not produced.

Po prostu zaczyna się

It just begins.

reakcja taka, a nie inna. I wysiadają

Such a reaction, and not another. And they give out.

między innymi mięśnie odpowiedzialne za oddech.

among others, the muscles responsible for breathing.

Dlatego każdy pszczelarz,

Therefore, every beekeeper,

przynajmniej powinien,

at least he should,

ma na swojej,

it has on its own,

w swojej pasiece fiolkę

in her bee garden a vial

z adrenaliną.

with adrenaline.

I jeżeli ktoś nawet ma uczulenie, ale zostanie

And if someone even has an allergy, but stays

mu podana ta adrenalina i oczywiście wezwana

he was given this adrenaline and of course summoned

pomoc jak najszybciej, jest ogromna

Help as soon as possible, it's enormous.

szansa, że on przeżyje

the chance that he will survive

to spotkanie z apitoksyną.

It's a meeting with apitoxin.

Ile mamy czasu?

How much time do we have?

O, nie wiem.

Oh, I don't know.

Zależy, wiesz, bo to upośledzenie

It depends, you know, because it's a disability.

układu nigdy nie jest takie samo.

The system is never the same.

Bo tego kortyzołu na przykład może być

Because there can be, for example, this cortisone.

za mało, ale coś jest.

Too little, but something is there.

No to już masz czas, nie?

Well, now you have time, right?

A może być go właśnie, nie wiem, w ogóle?

And maybe it could be him, I don't know, at all?

Ciężko, nie mogę odpowiedzieć nieznacznie na to pytanie.

It's hard, I can't answer that question vaguely.

To zależy.

It depends.

To zależy, tak. Trzeba działać

It depends, yes. We need to take action.

natychmiast i trzeba wezwać

immediately and you need to call

oczywiście pomoc jak najszybciej.

Of course, help as soon as possible.

To jest trudne,

This is difficult,

bo na przykład, wiesz, mi się marzyła taka,

because, for example, you know, I dreamed of something like that,

taki ogród, taki

such a garden, such

otwarty, otwarta pasieka.

open, open apiary.

I

I

trochę się wyłożyłam właśnie na tych ubezpieczeniach.

I just stumbled a bit on those insurance matters.

Bo jak wiesz, w Polsce wszystko

Because as you know, in Poland everything

musi być super ubezpieczone

it must be super insured

w ogóle od

at all since

najazdu UFO.

UFO invasion.

I to, co mnie przestraszyło, to właśnie to,

And what scared me was precisely that,

że przyjdzie ktoś, kto wcześniej

that someone will come who has been there before

nie miał kontaktu z pszczołami, mimo tego, że

he had no contact with bees, despite the fact that

na przykład w miastach są popularne pszczoły,

for example, bees are popular in cities,

czego fanem nie jestem wcale.

I am not a fan of that at all.

Nie wie, że ma

She doesn't know that she has.

coś takiego. I na przykład wyobraź sobie, że

something like that. And for example, imagine that

masz, nie wiem, dwie, trzy fiolki tej adenaliny,

you have, I don't know, two, three vials of this adrenaline,

a dostaje uczulenia na raz pięć osób.

Five people are getting allergic reactions at once.

I uważasz sobie mieć w swoich rękach

And you think you have it in your hands.

odpowiedzialność, kogo ratujesz?

responsibility, whom are you saving?

Nie wiem, pod kątem wieku,

I don't know, in terms of age,

kogo bardziej lubisz.

Who do you like more?

No wiesz.

Well, you know.

No natomiast, wiesz,

Well, you know,

no jak ja jeżdżę do koleżanki, która ma

Well, when I go to my friend who has...

mojej takiej srecznej przyjaciółki, ma

my such a cheerful friend, has

rodzinne pszczele. Mój syn biega sobie, bo jest bardzo

family bees. My son is running around because he is very

ciekawe, co się tam dzieje. Biega wokół tych pszczół.

I wonder what is happening there. He is running around those bees.

One są zajęte sobą.

They are busy with themselves.

Ona nie używa tych różnych

She doesn't use those different ones.

takiego rodzaju

such a kind

osłon. Kiedyś jej kupiłam taki fajny kapelusz.

cover. Once I bought her such a nice hat.

Ona mówi, moje pszczoły są spokojne.

She says, my bees are calm.

Wiesz, że to też jest ważne.

You know that this is important too.

Czy rodzina jest butna, czy nie butna.

Is the family proud or not proud?

Dobra, zagaduję cię.

Alright, I'm teasing you.

To jest szalenie interesujące.

This is incredibly interesting.

Także myślę, że

So I think that

też wszystkich naszych widzów

also all our viewers

bardzo, bardzo zaciekawi

very, very interesting

właśnie to zrozumienie

just this understanding

pszczół na poziomie

bees at the level

bardzo takim

very such

i z jednej strony podstawowym, ale też

and on the one hand basic, but also

takim dogłębnym,

such an in-depth,

na jakiej zasadzie one funkcjonują.

on what principles they operate.

A przechodząc w sumie

And moving on, in total.

teraz, trochę też wracając do początku,

now, also returning a little to the beginning,

jak możemy rozpoznać

how can we recognize

prawdziwy miód?

real honey?

Prawdziwy miód możemy rozpoznać

We can recognize real honey.

to, co wspominałam o tej krystalizacji.

What I mentioned about that crystallization.

To jest jakby

It's like

normalne. Bo to jest, wiesz,

Normal. Because it is, you know,

miód to jest głównie fruktoza

Honey is mainly fructose.

i glukoza w różnych proporcjach.

and glucose in different proportions.

I w zależności, jakie to są proporcje,

And depending on what those proportions are,

od tego zależy, jak długo on będzie płynny.

It depends on how long he will be liquid.

Ale powiedzmy w listopadzie

But let's say in November.

i tak jak tu mówiłam, tu wyjątkiem jest akurat

And as I mentioned here, the exception is actually this.

lipa.

lime tree.

W listopadzie już ten miód powinien

By November, this honey should be ready.

przynajmniej być w dużej części

at least to be in large part

skrystalizowany. Ja pamiętam, jak

crystallized. I remember how

kiedyś byłam na takim

I used to be on that.

jakimś wydarzeniu właśnie

at some event right now

związanym z pszczelarstwem

related to beekeeping

i przychodzili tam tacy ludzie, którzy

and there were people who came there who

nie za bardzo są świadomi, jeżeli chodzi o to,

they are not very aware when it comes to that,

jak właśnie miód wybierać. I widziałam, co

how to choose honey. And I saw what

kupowali, na przykład te takie miody ugniatane

they bought, for example, those kinds of kneaded honeys

z maliną

with raspberry

i tak dalej. No fajny produkt dla dzieci

and so on. It's a nice product for children.

i tak dalej. I stała tam taka babcia

and so on. And there stood such a grandma.

i ona właśnie sprzedawała

and she was just selling

prawdziwy... I widać było. I ona

True... And it was visible. And she.

żeby było śmieszniej, a dlatego ją pamiętam,

to make it funnier, and that's why I remember her,

bo ona jako jedyna

because she is the only one

miała wystawiony jeden słoiczek na

had one jar on display for

pokaz, a resztę

show, and the rest

miała w takich szmatkach powijane.

She had them wrapped in such rags.

Ona wiedziała. Szok. Wiesz,

She knew. Shock. You know,

my o tym wiemy, bo my wiemy to z badań,

we know about it because we know it from research,

które są przeprowadzone stosunkowo niedawno.

which have been conducted relatively recently.

Ona to wiedziała.

She knew it.

I ja do niej podeszłam,

And I approached her,

no od razu mnie do niej przyciągnęło

Well, it immediately drew me to her.

i się zapytałam jej, skąd wie?

And I asked her, how does she know?

A ona mówi, że jej dziadek

And she says that her grandfather

kiedyś gdzieś tam był.

Once, he was somewhere there.

Nie pamiętam, czy to była jeszcze Europa,

I don't remember if it was still Europe,

czy już może Ameryka.

Is America already possible?

I jej jakiś tam... I ten jakiś znawca powiedział,

And her some... And that so-called expert said,

że tak ma robić. Że wtedy ten miód

that it should do so. That then the honey

jest dużo... Skąd wiedziano?

There is a lot... How did they know?

Nie jestem w stanie ci tego powiedzieć. Ja wiem to

I can't tell you that. I know it.

od profesora Stojko. A skąd oni wiedzieli?

from Professor Stojko. And how did they know?

I zaczęłam z nią rozmawiać.

And I started talking to her.

I podeszła taka pani i spojrzała na ten właśnie

And a lady came over and looked at this one.

jeden słoik, który był na pokaz

one jar that was on display

i mówi, tutaj to tyle cukru babcia

And he says, there's so much sugar here, grandma.

wpakowała. Wiesz...

She packed it. You know...

No więc ja...

So I...

Zrobiłam taki wykład, że ludzie

I gave such a lecture that people...

zaczęli się zbierać i babcia

they started to gather and grandma

w 10 minut sprzedała miody. Nie miała ich dużo

In 10 minutes, she sold the honey. She didn't have much of it.

tam 10 słoiczków. Sama dwa kupiłam.

There are 10 jars there. I bought two myself.

Ale wiesz, nieświadomość ludzi

But you know, the ignorance of people.

i myślą, że tak, miód

And they think so, honey.

powinien być właśnie bursztynowy.

It should be amber.

To absolutnie jest nieprawda.

That is absolutely not true.

Bursztynowy miód, wiesz, bo to zależy, z czego się

Amber honey, you know, it depends on what it is made from.

pozyskuje miód.

I am collecting honey.

Miód, tak jak mówię,

Honey, as I said,

powinien być skrystalizowany.

It should be crystallized.

Chyba, że jest kremowany.

Unless it is creamed.

Były jakieś metody tam

Were there any methods there?

rozpuszczania w wodzie i tak dalej.

dissolving in water and so on.

My na przykład mamy metody, mamy takie różne narzędzia,

For example, we have methods, we have various tools,

które, chromatografy

which, chromatographs

i tak dalej, które mogą po prostu pokazać

and so on, which can just show

stosunek glukozy do fruktozy

the ratio of glucose to fructose

i tak dalej i tutaj na tej podstawie.

and so on, and here on this basis.

Tak naprawdę szczerze, dla takiego

To be really honest, for someone like that

człowieka, który nie jest zaawansowany

a person who is not advanced

w tej wiedzy,

in this knowledge,

jedynym takim

the only one of its kind

pewnym, pewniakiem

certain, a sure thing

jest po prostu znajomy pszczelarz.

He is just a familiar beekeeper.

Który

Which

sprzedaje ten miód

I am selling this honey.

po prostu bezpośrednio.

just directly.

Powiem szczerze,

I'll be honest,

że jestem troszkę

that I am a little bit

zniesmoczona tym, co się obecnie

embarrassed by what is currently happening

dzieje na rynku miodu

the events in the honey market

chyba w całej Europie,

probably throughout Europe,

nie tylko w Polsce.

not only in Poland.

Natomiast znaleźć takich pszczelarzy,

On the other hand, to find such beekeepers,

znaczy tak, znaleźć pszczelarza, który

means, find a beekeeper who

ja akurat mam to szczęście,

I happen to be lucky.

że pozyskuje miód z dwóch miejsc

that I obtain honey from two places

i między innymi właśnie od pszczelarki,

and among others, precisely from the beekeeper,

która nie ma tego na sprzedaż.

which does not have this for sale.

Ona produkuje dla siebie,

She produces for herself,

dla rodziny, dla najbliższych.

For the family, for the loved ones.

I

I

to jest jeden z takich, wiesz,

this is one of those, you know,

najbardziej pewnych aspektów, nie?

the most certain aspects, right?

Natomiast ty na straganie nie jesteś

However, you are not at the market.

w stanie powiedzieć, nawet jeśli on jest

in a position to say, even if he is

skrystalizowany, też mogą być różne takie,

crystallized, there can also be different ones like that,

nie jesteś w stanie najpierw sztuka powiedzieć.

You are not able to say art first.

Tu jest tylko zaufanie do pszczelarza.

There is only trust in the beekeeper.

Ale mamy

But we have.

wspaniałych pszczelarzy, naprawdę.

wonderful beekeepers, really.

Więc

So

powinniśmy z nich korzystać jak naj...

We should make use of them as much as...

Tak, a jeżeli mamy okazję, jeżeli

Yes, and if we have the opportunity, if

chcemy spożywać miód pod kątem leczniczym,

we want to consume honey for medicinal purposes,

to plastry.

it's slices.

Trzeba potem wypluć ten wosk. Są tacy,

Then you have to spit out the wax. There are those,

którzy potem z tego wypułtego wosku robią

who then make from the drained wax

świece, no bo zero waste i tak dalej, bo tam jest

candles, well, zero waste and so on, because there it is

piękny wosk, naprawdę dobry wosk.

beautiful wax, really good wax.

Natomiast jeżeli leczniczo, to jak

On the other hand, if therapeutically, then how?

najbardziej właśnie w plastrach.

most of all in patches.

Podobno wielu pszczelarzy

Apparently, many beekeepers

nie sprzedaje swojego wosku.

I do not sell my wax.

Też o tym słyszałem.

I heard about it too.

I dlaczego on jest tak naprawdę

And why is he really like that?

cennym surowcem?

a valuable raw material?

Jakbyśmy sobie w ogóle zrobili taką podróż,

If we were to take such a trip at all,

podróż daleko, nawet

a journey far away, even

do starożytnego Egiptu i tak dalej.

to ancient Egypt and so on.

Widzisz, my żyjemy w czasach,

You see, we live in times,

kiedy po tym XIX wieku

when after this 19th century

te wielkie odkrycia i tak dalej

these great discoveries and so on

dały nam dużo syntetycznych

they gave us a lot of synthetic

możliwości. I my na przykład

possibilities. And we, for example

nie zdajemy sobie obecnie sprawy z tego,

we are currently unaware of this,

że wosk kiedyś był

that wax used to be

nawet cenniejszy niż złoto.

even more valuable than gold.

Wyobraź sobie, że

Imagine that

chyba to był XIII wiek. Ja w

I think it was the 13th century. I in

latach jestem słaba.

I have been weak for years.

Francuzcy rolnicy

French farmers

byli zobowiązani

they were obliged

do rocznego podatku w

for the annual tax in

wosku. Dwa funty,

wax. Two pounds,

trzy, już nie pamiętam.

three, I don't remember anymore.

W wosku pszczelim. Był

In beeswax. There was.

cenniejszy niż waluta.

more valuable than currency.

Bo z wosku można wszystko.

Because you can make anything out of wax.

Popatrz. Wosku

Look. Wax.

używano też już między

it was also used between

innymi, słuchaj, do robienia maści.

others, listen, for making ointment.

Czyli już leczniczo.

So it's already therapeutic.

Wosku używano, to wszyscy wiemy oczywiście,

Wax was used, as we all obviously know,

do mumifikowania między innymi.

for mummification among others.

Wosku używano

Wax was used.

do wszelkiego

to everything

rodzaju jakichś tam terapii leczniczych.

of some kind of healing therapies.

Wosku używano do

Wax was used for

zabezpieczenia drewna przed

wood protection against

pleśnieniem. Wosku używano

mold. Wax was used

do barwienia materiałów.

for dyeing materials.

Wosk był wszechobecny.

The wax was ubiquitous.

Był na wagę złota.

He was worth his weight in gold.

Widzisz, na przykład kiedyś,

You see, for example, once upon a time,

bo nam się wydaje, że kiedyś to były

because we think that once they were

tylko i wyłącznie świece z wosku pszczelego.

only and exclusively beeswax candles.

W kościołach tak.

In churches, yes.

Bo ich było na to stać.

Because they could afford it.

To był bardzo drogi materiał.

That was a very expensive material.

I na przykład jakiś dekret nawet kiedyś wyszedł,

And for example, some decree even came out once,

też chyba w XIII wieku,

also probably in the 13th century,

że

that

świece z wosku pszczelego są oficjalnym

Beeswax candles are official.

i jedynym

and the only

jakby surowcem

as if it were raw material

do oświetlania pomieszczeń kościelnych.

for lighting church interiors.

Biedni chłopy

Poor guys

to zazwyczaj były jakieś tam

there were usually some там

z łoju, bo łoj

from tallow, because tallow

też był w cenie, bo siedzieli po ciemku.

it was also a good deal because they sat in the dark.

Więc wosk

So the wax

miał jeszcze do niedawna

he had until recently

znaczenie ogromne. Czemu

immense significance. Why?

w tych czasach też ma takie znaczenie?

Does it still have such significance in these times?

Słuchaj, jest taka sytuacja

Listen, there's a situation.

i jak się pytam pszczelarzy, to pszczelarze zwalają

And when I ask beekeepers, they blame it on others.

Związek Pszczelarstwa Polskiego.

Polish Beekeeping Association.

Jak pytam się przedstawiciela,

When I ask the representative,

miałam okazję raz co prawda tylko,

I had the opportunity once, though just once.

Związku Pszczelarstwa Polskiego zapytać

Ask the Polish Beekeeping Association.

o tę sytuację, to mówił, że pszczelarze.

About this situation, he said that the beekeepers.

Co się dzieje?

What's happening?

Ktoś kiedyś wpadł na fajny pomysł,

Someone once came up with a cool idea,

żeby skupować

to buy up

te takie nadwyżki wosku

these excesses of wax

po sezonie.

after the season.

Pszczelarz już zakończył sezon, pobrał

The beekeeper has already finished the season, he collected.

miody, włożył kolejne

honey, he put in another one

ramki tam, czy tam zostawił pszczołom.

"did he leave the frames there for the bees?"

Fajnie jak pszczelarz zostawia miód pszczołom na zimę.

It's nice when the beekeeper leaves honey for the bees in winter.

I ma

I am

jakieś tam nadprodukcje,

some overproductions,

za dużo tego wosku.

Too much of this wax.

Za dużo to nie ma czegoś takiego, ale wiesz,

There's no such thing as too much, but you know,

więcej niż mu potrzebne.

more than he needs.

Więc ktoś wpadł na fajny pomysł,

So someone came up with a cool idea,

chyba właśnie z tego Związku Pszczelarstwa Polskiego,

probably just from this Polish Beekeeping Union,

żeby skupować te nadwyżki,

to buy up these surpluses,

a potem w sezonie wiosennym

and then in the spring season

oddawać im

give them back

tę samą gramaturę w węzy.

the same weight in coils.

Węza to są takie cieniusieńkie plastry

Węza are very thin slices.

wosku, już z takimi malutkimi

wax, already with such tiny ones

heksagonikami, na które one

hexagons, to which they

są, ta węza jest wkładana do

they are, this hose is inserted into

ramki, wkładana do ula i pszczoły już

frames, inserted into the hive and the bees are already

mają na czym sobie pracować.

They have something to work on.

Nabudowują.

They are building up.

No i słuchaj, idea wspaniała.

Well, listen, the idea is great.

Bo nie każdego stać na takie urządzenie.

Because not everyone can afford such a device.

Takie proste urządzenie

Such a simple device.

kosztuje około 10 tysięcy do produkowania

It costs about 10 thousand to produce.

tej węzy.

this snake.

Albo i więcej.

Or even more.

No więc inicjatywa super, szczególnie

Well, the initiative is great, especially

dla małych pasiek.

for small apiaries.

Ale po kilku tam takich

But after a few of those there

sezonach zauważono,

seasonal variations were noted,

że pszczoły zaczynają nawet

that bees even begin

wygryzać te węzy z ula.

to bite those wasps from the hive.

Bo w ogóle nie ma miejsca na

Because there is no room for

coś, co nie jest naturalne.

something that is not natural.

W ogóle nie ma miejsca na coś, co może być niezdrowe.

There is no room at all for anything that could be unhealthy.

Okazało się, że

It turned out that

no i tu właśnie nie wiadomo, która strona,

Well, here it’s not clear which side,

ale gdzieś w tym procesie

but somewhere in this process

wosk był zanieczyszczany.

The wax was contaminated.

Czy to parafiną, czy jakimś innym

Is it with paraffin or something else?

takim wiesz, syntetycznym

you know, synthetic

produktem.

product.

Pszczoły to wyczaiły

The bees have figured it out.

i po prostu tego nie chciały.

And they just didn't want it.

I dużo pszczelarzy

And many beekeepers.

to jest jeden tylko punkt,

this is only one point,

postanowiło nie ryzykować.

decided not to take the risk.

Bo mają dobrej jakości wosk,

Because they have good quality wax,

no bo wosk jest naprawdę super produktem.

because wax is really a great product.

Ponadto, szczególnie takie

Furthermore, especially such

pokolenie powojenne, pamięta,

post-war generation, remembers,

że wosk był w czasach, w ogóle

that wax was in times, at all

jest takim surowcem, tak jak mówię,

is such a raw material, as I said,

do wszystkiego. Wypastujesz w tym buty,

to everything. You'll polish your shoes in this,

podłogę, zabezpieczysz dom kiedyś, jak były

the floor, you will secure the house someday, like they were

chaty drewniane. Wiesz o co chodzi.

wooden cottages. You know what I mean.

Wosk to złoto.

Wax is gold.

Wosk był w ścianach? Można było,

Was the wax in the walls? It could have been.

na przykład ja ostatnio, wiesz, sobie super się

For example, recently I, you know, had a great time.

zdziwiłam, oglądałam jakąś produkcję

I was surprised, I was watching some production.

deski do krojenia. Ja nie wiem,

cutting boards. I don't know,

jak tam trafiłam. Coś tam sobie siedziałam, wiesz,

how I got there. I was just sitting there, you know,

chciałam chwilę odpocząć i scrollowałam.

I wanted to rest for a moment and was scrolling.

I to był polski przedsiębiorca.

And this was a Polish entrepreneur.

Pokazywał, jak on robi tę deskę do krojenia

He showed how he makes that cutting board.

dla jakiegoś tam mistrza kuchni. I wiesz,

for some master chef. And you know,

czym on ją zabezpieczył?

How did he secure her?

Woskiem pszczelim.

With beeswax.

Mówi, że nic mu się tak, że

He says that nothing happens to him like that.

oczywiście, że według sztuki się zazwyczaj

Of course, it's usually done according to the art.

zabezpiecza olejem lnianym,

secures with linseed oil,

ale on zabezpieczył woskiem pszczelim

but he secured it with beeswax

raz, drugi, trzeci i już nie używa niczego innego.

once, twice, thrice and no longer uses anything else.

Znaczy, jak jest szerokie spektrum.

It means, like, there is a wide spectrum.

Ja w kosmetyce

I in cosmetics

wosku pszczelego używam niemal do wszystkiego.

I use beeswax for almost everything.

No, oprócz szamponów, no bo to tak.

No, apart from shampoos, it's like that.

Ale,

But,

jest to niesamowita substancja.

It is an amazing substance.

W maziach, w mazidłach, przed właśnie

In the slimes, in the ointments, right before.

wynalezieniem tej parafiny, czyli odrzutu

the invention of this paraffin, that is, the rejection

po produkcji ropy naftowej,

after oil production,

normalnie maści były robione

Ointments were normally made.

na bazie wosku.

based on wax.

Uniwersalny

Universal

sprawiec. Przypomniało mi się jeszcze, wiesz, co kiedyś robiono

"Make it happen. It reminds me of what was done back then, you know."

z wosku? Na przykład

From wax? For example.

figury, maski pośmiertne.

figures, death masks.

Wosk był

The wax was

absolutnie, naprawdę szeroko

absolutely, really wide

wykorzystywany, a było go nie tak dużo,

utilized, and there wasn't that much of it,

jak obecnie. Zobacz,

as currently. Look,

teraz jest bardzo dużo tych pszczelarzy

There are now a lot of beekeepers.

i jest bardzo dużo wosku.

And there is a lot of wax.

Kiedyś to było trochę na mniejszą skalę.

It used to be on a smaller scale.

Jeszcze słyszałem

I still heard.

o takim wykorzystaniu wosku

about such use of wax

do

to

namoczonej chusteczki,

damp tissue,

chustki, jeśli dobrze pamiętam,

handkerchiefs, if I remember correctly,

która się zanurza w wosku

which immerses itself in wax

i możemy ją wykorzystać.

and we can use it.

Czy też mogłabyś opowiedzieć?

Could you also tell the story?

Mówisz o tych inhalacjach woskowych?

Are you talking about those wax inhalations?

To chyba nawet ze mną kiedyś robiłeś na zajęciach.

I think you even did that with me once during class.

Tak, tak, tak.

Yes, yes, yes.

Myślę, że to jest niesamowite,

I think that this is amazing,

jak dobrze to działa.

how well it works.

Myślę, że też fajnie,

I think it's cool too.

gdybyś o tym opowiedziała.

if you could tell about it.

Jedną z części właśnie tych kursów

One of the parts of these courses.

epiterapeutycznych jest pokazanie

"epitherapeutic is to show"

takich prostych sposobów wykorzystania

such simple ways of using

wosku pszczelego. I tak jak pamiętasz,

beeswax. And just as you remember,

po prostu rozpuściliśmy w kąpieli wodnej,

we simply melted it in a water bath,

bo to ważne, żeby się nie przypalał ten wosk.

because it is important that the wax does not burn.

Rozpuściliśmy wosk,

We melted the wax,

wycięliśmy, albo można wziąć taką

We cut it out, or you can take one like this.

starszą jakąś chusteczkę, czy nawet kawałek

an older handkerchief or even a piece

jakiegoś materiału. Ważne, żeby to był chłonny

some material. It's important that it is absorbent.

bawełna najlepiej się do tego, albo

cotton is best for this, or

polen. Zanurzyliśmy,

Poland. We immersed.

szybko rozprostowaliśmy

we quickly straightened it out

i jak tylko, żeby nie parzyło,

and as soon as it doesn't burn,

nakładaliśmy sobie na klatkę piersiową

we placed on our chest

i to po pierwsze wosk, jak już wcześniej wspominałam

And first of all, it’s wax, as I mentioned earlier.

i do tego też go używają pszczoły,

and bees also use it for that,

kumuluje ciepło, odbija ciepło.

accumulates heat, reflects heat.

Więc nie dość, że sobie

So not only that you...

nagrzewamy chore miejsca,

we heat the affected areas,

to jeszcze inhalujemy

we're still inhaling it

się tymi produktami,

with these products,

tymi substancjami lotnymi.

volatile substances.

Ja jeszcze czasem lubię dodać jakiś olejek eteryczny.

I sometimes still like to add some essential oil.

Kropelkę na przykład

A drop, for example.

olejku z eukaliptusa.

eucalyptus oil.

Właśnie chorobach dróg oddechowych.

About respiratory diseases.

Wczoraj miałam taką przyjemność rozmawiać

Yesterday, I had the pleasure of talking.

o świecach pszczelich

about beeswax candles

z wosku pszczelego. I właśnie mówiłam

from beeswax. And I was just saying

o tym, że w moim domu jak coś się dzieje,

that in my house, when something happens,

to wjeżdża olejek z eukaliptusa do

the eucalyptus oil is entering into

dyfuzora.

diffuser.

Takiego właściwie oczyszczacza powietrza

Such an air purifier.

i właśnie zapalam przynajmniej na godzinę.

And I'm just lighting it for at least an hour.

Właściwie to na godzinę,

Actually, it's for an hour.

bo tam też nie za dużo można tego

because you can't really do much of that there either

świeca z wosku pszczelego i to jest

a beeswax candle and that is

taka moja pierwsza pomoc,

such is my first aid,

jeśli ktoś tam...

if someone is there...

Myślę, że to jest

I think that it is.

bardzo fajny sposób.

very cool way.

Ludzie są w szoku,

People are in shock,

że to jest tak proste, prawda?

that it's so easy, right?

A to jest tak proste.

And it's so simple.

Więc rozumiesz, dlaczego pszczelarz

So you understand why the beekeeper.

mając dostęp do wysokiej jakości wosku

having access to high-quality wax

niechętnie się nim dzieli.

is reluctant to share it.

Jasne.

Sure.

Mam takich pszczelarzy, z którymi współpracuję kilka lat.

I have beekeepers with whom I have been working for several years.

I mówię,

And I say,

daj, może chociaż bym mogła pokazać.

Come on, maybe I could at least show it.

Ale od sklepiny.

But from the store.

Pracowałam sobie taki sposób wyciągania

I worked out a way to extract.

z tych od sklepiny.

from the store.

Że żuję i wypluwam i potem ten.

That I chew and spit it out and then that.

Tylko pozbywam się

I'm just getting rid of it.

części niewoskowych i właśnie

non-wax parts and just

pracowałam w taki sposób na pozyskiwanie

I worked in such a way to acquire.

tej pięknej takiej

this beautiful such

formy wosku, tak zwanej dziewiczej.

forms of wax, so-called virgin.

Kiedyś

Once.

pamiętam, że pszczołami zajmowali się

I remember that they took care of the bees.

też bartnicy.

also beekeepers.

Czy to jest jeszcze praktykowane?

Is this still practiced?

Kiedyś pszczołami zajmowali się

Once, bees were taken care of.

wyłącznie bartnicy.

exclusively beekeepers.

Kiedyś nie było uli jako takich.

Once there were no beehives as such.

Wiesz, jak wyglądał pierwszy ul?

Do you know what the first hive looked like?

Bartnicy to są

The bartniks are.

ludzie, którzy zajmowali się

people who were involved

pszczołami, które mieszkały na przykład

bees that lived for example

po prostu w lesie.

just in the forest.

Bo pszczoły zajmują jakieś tam

Because bees occupy some place there.

stare dziuple i tak dalej.

old hollows and so on.

I pierwszy ul, słyszałam taką historię,

And the first hive, I heard such a story,

wyglądał tak, że właśnie taki jeden

looked like just that one

z bartników stwierdził, że po co on będzie

The beekeeper stated that why he would be.

się codziennie tam wspinał.

he climbed there every day.

Zostało ucięte to drzewo.

The tree has been cut down.

Wyciągnięta tylko ta część

Only this part has been extracted.

bartnicza, że tak powiem.

honey-related, so to speak.

Jakiś taki sklecony daszek

Some kind of makeshift roof.

ul stoi.

the street is standing.

Czy jest, no to

Is there, well then

tacy protoplaści

such prototypes

pszczelarstwa, nie?

beekeeping, right?

Teraz na przykład jakiś czas temu

Now, for example, some time ago.

to było super, ponieważ ja też jestem

It was great because I am too.

czynnym zielarzem, jak wiesz.

an active herbalist, as you know.

I czasem ludzie, z którymi tam, których

And sometimes people, with whom there, whom

na przykład uczyłam, czy byli na jakimś tam

for example, I was teaching whether they were at some event

wykładzie, przysyłają mi ja to zdjęcie

In the lecture, they send me this photo.

jakiegoś tam zioła, którego nie rozpoznają,

some herb they don't recognize,

albo jakieś ciekawostki. I jakiś czas temu

or some curiosities. And some time ago

ktoś mi wysłał

someone sent me

z lasu zdjęcie

a photo from the forest

takiej właśnie kłody przyczepionej

such a log attached

do drzewa. Co to jest?

To the tree. What is it?

Nie wygląda na karmnik,

It doesn't look like a feeder.

nie wygląda na jakąś tam budkę lęgową.

It doesn't look like some kind of nesting box.

Przyglądam się

I'm observing.

i zadzwoniłam właśnie do mojego kolegi,

And I just called my friend,

który też jest leśnikiem

who is also a forester

i mówię do niego

and I say to him

słuchaj, czy wy macie jakiś program

Listen, do you have any program?

w lesie zakładania barci?

In the forest of establishing a beehive?

On mówi tak, skąd wiesz?

He says that, how do you know?

Ja mówię, bo właśnie dostałam zdjęcie.

I'm speaking because I just received a photo.

Więc nie znam jeszcze,

So I don't know yet,

co to jest za projekt, muszę się nad tym

What kind of project is this, I need to think about it.

pochylić, ale nie dość,

to bend down, but not enough,

że pamiętamy, to jeszcze próbujemy to

that we remember, we still try to do it

odzyskać.

to regain.

Bo to jest kultura właśnie barci.

Because this is the culture of the brotherhood.

I są też tacy pszczelarze,

And there are also beekeepers who,

którzy właśnie zakładają nie pasieki

who are just setting up beekeeping farms

takie, jakie znamy, z drewnianymi,

such as we know them, with wooden,

czy tam nie daj Boże styropianą,

or heaven forbid, styrofoam,

dobra, bez nie daj Boże,

Okay, without, God forbid,

z różnego rodzaju ulami, tylko właśnie

with various types of hives, just exactly

stawiają barci, barcie.

They put the logs, logs.

A czy ten zawód,

And is this profession,

bo słyszałem o tym,

because I heard about it,

nie wiem, czy to potwierdzisz,

I don't know if you will confirm this,

że kiedyś słowo bartnika

that once the word of the beekeeper

było więcej warte

it was worth more

niż

than

jeśli bartnik powiedział,

if the beekeeper said,

że tak było, to tak było.

that it was so, it was so.

Tak, tak. Są zapiski o tym, że na przykład

Yes, yes. There are records that, for example,

król podczas jakichś tam

the king during some kind of

sędzania sporów

dispute adjudicators

wzywał na świadka bartnika.

he summoned the beekeeper as a witness.

I to, co powiedział bartnik,

And what the beekeeper said,

to było święte.

it was holy.

Bo widzisz, mi się

Because you see, I...

wydaje, mam taki trochę żal do naszych czasów,

I feel a bit of regret about our times,

że wiele tradycji,

that many traditions,

wiele takich właśnie

many just like that

tak zwanych zawodów

so-called professions

zaufania, kiedyś się mówiło pewnie

trust, it used to be said for sure

jak w banku, nie?

Like in a bank, right?

I tak samo

And the same.

tutaj z tym pszczelarstwem.

here with this beekeeping.

Pszczelarz to był święty człowiek.

The beekeeper was a holy man.

Zazwyczaj to było przekazywane właśnie

Usually, it was passed on precisely.

z pokolenia na pokolenie.

from generation to generation.

Nie mógł być to ktokolwiek z ulicy,

It couldn't have been anyone from the street,

bo te produkty właśnie, to był, wiesz co,

because these products, you know what, that was

był traktowany jak taki człowiek,

he was treated like such a person,

który chodzi

which walks

wokół najlepszego dobra

around the best good

w królestwie.

in the kingdom.

I stąd to się wzięło.

And that's where it came from.

Między innymi, nie?

Among other things, right?

Ale też oni są tak postrzegani. Zobacz, ja do tej pory,

But they are perceived that way too. Look, up until now,

kiedy mówię o pszczelarzach, to myślę, że to są

When I talk about beekeepers, I think that they are

takie, tacy fajni,

such cool ones

dobrzy, pomocni

good, helpful

ludzie. I ja widzę to w starszym

people. And I see it in the older one.

pokoleniu.

generation.

Jest jakaś taka cecha.

There is a certain characteristic.

Moja koleżanka, która też jest pszczelarką,

My friend, who is also a beekeeper,

twierdzi, że

he claims that

to, że odziedziczyła po dziadku ulę,

that she inherited a beehive from her grandfather,

została przed faktem dokonanym

she was faced with a fait accompli

postawiona. Po prostu dziadek niestety

set. Unfortunately, just grandpa

zmarł w wieku 95

died at the age of 95

lat. Bo pytałam oczywiście.

Yes. Because I asked, of course.

Jakbyś kiedyś usłyszał o takiej

If you ever heard about something like that.

szalnej kobiecie, co się wypytuje, w jakim wieku

to the crazy woman who keeps asking how old I am

umarł dziadek, pradziadek? To ja.

Grandpa died, great-grandpa? It's me.

W wieku

At the age of

95 lat. I ona

95 years old. And she

pamiętała dziadka, no bo taki wiek

She remembered her grandfather, well, at that age.

pozwolił na to, że ona go właściwie, no wiesz,

allowed for the fact that she actually, well you know,

jak już rosła kobieta straciła.

As she grew up, the woman lost.

Bardzo go kochała. I wiedziała,

She loved him very much. And she knew,

jaką miłością on te pszczoły

with what love he loves those bees

darzył. I nie chciała tych uli się

he cherished. And she didn't want those hives.

pozbyć. Nie chciała ich odsprzedać.

get rid of. She didn't want to sell them again.

Więc poprosiła

So she asked.

jego znajomego, to nie pamiętam już,

his acquaintance, I don't remember anymore,

jaka ta osoba, no nieważne. Poprosiła kogoś, kto by

What that person is like, it doesn't matter. They asked someone who would...

żeby jej pomógł poprowadzić przez 2-3 lata.

to help her lead for 2-3 years.

No bo wiedziała, że sobie sama nie da rady.

Because she knew she couldn't manage on her own.

Nie zna się na tym. I powiedziała,

She doesn't know about it. And she said,

że odkąd zaczęła się zajmować tymi

that since she started dealing with these

pszczołami, chodzić wokół tej

with bees, walking around it

pasieki, ona się

hives, she is

leczyła na depresję. Na taką

she was being treated for depression. For such a one

mocno zaawansowaną depresję.

severely advanced depression.

Ona zaczęła żyć.

She started to live.

Tu mogą

Here they can.

być różne aspekty. Może być tak, że po prostu

There are different aspects. It may be that simply

miała po co

she had a reason to

wstać rano, umyć się, ubrać i tak dalej.

get up in the morning, wash up, get dressed, and so on.

A może być

It could be.

też tak, że właśnie między innymi

also that it is precisely among other things

apiterapia zaczęła

apitherapy has begun

bardzo pozytywnie działać

to operate very positively

na jej procesy myślowe

on her thought processes

i generalnie psychikę.

and generally the psyche.

Fantastyczna historia.

Fantastic story.

Powiem ci, że czym więcej

I will tell you that the more...

ja w tym siedzę, bo wiesz, ja

I'm into this because you know, I...

sobie zdaję sprawę, że ktoś może to odebrać jako

I realize that someone may perceive this as

takie przykłady, to się mówi, anegdotyczne.

Such examples are called anecdotal.

Prawda? Zdaję sobie z tego sprawę.

Isn't that right? I realize that.

Tylko, że jak siedzę w tym już kilka lat

It's just that I have been in this for a few years now.

i takich przykładów w sezonie

and such examples in the season

poznaję dziesiątki,

I recognize dozens.

musiałabym być

I would have to be.

naprawdę bardzo zamknięta,

really very closed,

żeby w to po prostu

to simply be in it

nie wierzyć. Zresztą nie widzieć tych ludzi.

not to believe. Besides, not to see those people.

Bo wiesz jak to jest, tak samo

Because you know how it is, the same way.

z zielarstwem, jak i z apiterapią,

with herbalism, as well as with apitherapy,

najbardziej zaangażowani są ludzie,

the most engaged are people,

którzy na własnej skórze

who on their own skin

sobie pomogli.

helped themselves.

Niosą takie świadectwo,

They bear such testimony,

że można,

that it is possible,

że można inaczej.

that it can be different.

A wracając jeszcze

And returning again

do tematu królowych.

to the topic of queens.

One

One

z tego co wiem, żyją

As far as I know, they are alive.

dużo dłużej niż

much longer than

taka zwykła pszczoła.

such an ordinary bee.

I czy to jest zasługa

And is it a credit to...?

mleczka pszczelego,

bee milk,

którym są karmione?

What are they being fed?

Wiesz co, w ogóle temat żywotności

You know what, the whole topic of vitality

pszczół jest ciekawy. Jak mamy chwilę, to

The bee is interesting. When we have a moment, then

bym się skupiała nie tylko na matce.

I would focus not only on the mother.

Bo zobacz, nie wiem czy wiesz,

Because look, I don't know if you know,

chociaż ty byłeś po moich zajęciach,

although you were after my classes,

to ty wiesz. Mam nadzieję.

You know. I hope so.

Ja coś nieco wiem, ale

I know a little bit, but

nasi widzowie chętnie się dowiedzą.

Our viewers will be eager to find out.

Tak, tak. Więc generalnie zobacz,

Yes, yes. So generally, look,

pszczoły w sezonie

bees in season

letnim żyją tam

They live there in the summer.

40 kilka dni.

40 something days.

A pszczoły w sezonie

And the bees in the season

poza pożytkiem, czyli

besides the benefit, that is

tam jesień, zima, żyją nawet

There is autumn, winter, they even live.

6 miesięcy. Dlaczego?

6 months. Why?

Bo pszczoły

Because bees

w sezonie letnim się zapracowują na śmierć.

In the summer season, they work themselves to death.

Dosłownie.

Literally.

Żywotność jest krótka, bo eksploatacja,

Lifespan is short because of exploitation,

brzydko powiem, eksploatacja pszczoły jest

I'll say it bluntly, the exploitation of bees is.

wysoka.

tall.

Matka potrafi dożyć, nawet się doczytałam

A mother can live to see it, I even read about it.

gdzieniegdzie 7 lat.

somewhere 7 years.

Jeśli jest zdrowa, jeśli czerwi i tak dalej.

If she is healthy, if she is a larva and so on.

I tutaj na pewno aspekt tego,

And here definitely the aspect of this,

że przez cały okres

that throughout the entire period

larwiczny, co to

larval, what is it?

znaczy? Pszczoła, zwykła

It means? Bee, common.

pszczoła, taka robotnica,

bee, such a worker,

jest karmiona tylko przez 3 dni

She is fed for only 3 days.

swojego życia larwicznego.

of its larval life.

Matka

Mother

pszczela jest karmiona przez cały

The bee is fed all the time.

okres swojego życia larwicznego,

the period of its larval life,

a potem przez cały okres

and then throughout the entire period

czerwienia, czyli wtedy, kiedy składa jajo.

the redness, that is, when it lays an egg.

Wtedy, kiedy ta jej, kiedy ona jest

Then, when it is hers, when she is.

eksploatowana mocno.

heavily exploited.

Ponadto matka pszczela,

In addition, the queen bee,

oprócz tego, że właśnie tam składa jaja

besides the fact that it lays eggs there

na początku sezonu i tak dalej,

at the beginning of the season and so on,

to, znaczy w ogóle ona nie tylko

That means she isn't only

na początku sezonu, no to ona

at the beginning of the season, well, it's her

nie zapracowuje się tak.

You don't earn it that way.

Jest karmiona,

She is being fed.

jest jej dobrze, więc mleczko pszczele ma ogromny

She is doing well, so royal jelly has a huge...

wpływ na pewno, ale też jej

influence for sure, but also her

styl życia.

lifestyle.

Jeśli

If

pszczoły nie zdecydują,

the bees will not decide,

że czas na nową matkę.

that it’s time for a new mother.

Słyszałem o

I've heard about

działaniu mleczka

the action of the milk serum

pszczelego w temacie

bee-related in the subject

właśnie nowotworów,

just cancers,

w temacie

in the subject

pomocy szczególnie

help, especially

u nowotworów kobiecych.

in female cancers.

Czy tutaj też możesz nam

Can you help us here too?

coś nieco więcej powiedzieć?

Could you say a little more?

No i to słyszałem od

Well, I've heard that from

jednego z profesorów,

one of the professors,

że właśnie się zajmuje też apiterapią.

that he is also engaged in apitherapy.

Tak, czytałam te badania.

Yes, I have read those studies.

Myślę, że jeszcze jest za wcześnie,

I think it's still too early.

żeby powiedzieć, czy tak, czy nie.

to say whether yes or no.

Natomiast wiele wskazuje na to, że

However, there are many indications that

zależy też, czy te badania są

it also depends on whether these studies are

in vivo, czy in vitro.

in vivo or in vitro.

Bo może

Because maybe

zauważyłeś, że bardzo dużo jest takich

Have you noticed that there are many of them?

odkrywczych, że o, to działa na komórki

discovering that, oh, it works on cells

lakowe zabójcze i to działa na

lake killers and it works on

komórki lakowe zabójcze.

killer T cells.

Co trzeba sprawdzić, to czy te badania były in vivo,

What needs to be checked is whether these studies were in vivo.

czyli na żywym człowieku,

which means on a living person,

na przypadkach leczenia,

on cases of treatment,

czy in vitro, czyli po prostu na tak zwanej

"whether in vitro, that is simply on what is called"

szalce Petriego między innymi, po prostu w laboratorium.

Petri dishes, among other things, simply in the laboratory.

Ja jestem zawsze bardzo

I am always very

ostrożna do takich doniesień in vitro,

cautious about such in vitro reports,

czyli tych takich właśnie wyprodukowanych

so those that were actually produced

komórek, czy pobranych nowotworowych,

cells, or cancer cells taken,

czymś tam zadziałały, dlatego,

they influenced it in some way, that’s why,

że komórki nowotworowe są

that cancer cells are

niezwykle wrażliwe.

extremely sensitive.

Tak naprawdę łatwo je unicestwić.

In reality, it's easy to destroy them.

W ciele

In the body

już jest trochę inaczej, bo one się, wiesz,

it's a bit different now because they, you know,

gdzieś tam chowają. Dokładnie.

They are hiding somewhere there. Exactly.

Przed krwinkami białymi między innymi.

Before white blood cells, among others.

I tutaj u krwi nie ma znaczenia.

And here, blood doesn't matter.

Dobra. W każdym razie

Okay. In any case

słyszałam o tych badaniach. Na razie

I heard about those studies. For now.

nie wiem jeszcze na tyle dużo,

I don't know enough yet,

żeby się odnieść, czy tak, czy nie.

to respond, yes or no.

Na pewno, jeżeli mleczko pszczele,

Sure, if bee pollen,

bo też z mleczkiem pszczelem tak samo, jak z miodem,

because with bee milk, just like with honey,

ono jest jeszcze bardziej wrażliwe,

it is even more sensitive,

niż miód.

than honey.

Aktywność jego jest bardzo krótka.

His activity is very short.

To mogę powiedzieć, że jeżeli już

I can say that if already

chcemy korzystać przeciwnowotworowo

we want to use it for anticancer purposes

w ogóle z mleczka, to to mleczko powinno być

In general, from the cream, this should be the milk.

świeżutkie, przechowywane w chłodzie

fresh, stored in a cool place

i tak dalej.

and so on.

Natomiast, jeżeli chodzi o

However, as for

stik te nowotwory, niestety nie jestem

I stick to tumors, unfortunately I am not.

w stanie ci w tym momencie powiedzieć, czy tak, czy nie.

I can tell you at this moment whether yes or no.

Rozumiem. Na tym, na tym

I understand. On that, on that.

opieramy się też na

we also rely on

badaniach, na nauce i chcemy,

research, on science and we want,

żeby tak zostało.

let it stay like that.

Bardzo zainteresował mnie ten temat,

I am very interested in this topic.

bo z jakiegoś powodu

because for some reason

królowa matka

queen mother

jest karmiona

is being fed

dłużej niż inne pszczoły. Tak, tak.

longer than other bees. Yes, yes.

Jest to w ogóle, właśnie teraz tak się śmiałam,

I was just laughing so much right now.

bo teraz jest taka fajna nazwa, superfood.

because now there is such a cool name, superfood.

I czytałam

And I read.

na przykład o leczeniu

for example about treatment

niepłodności między innymi właśnie

infertility among other things just

mleczkiem pszczelim oraz

with bee pollen and

homogenatem trutniowym.

drone homogenate.

Homogenat trutniowy.

Drone homogenate.

To jest nowa nazwa.

This is a new name.

Czy mogłabyś coś więcej?

Could you tell me more?

Tak, pewnie. No bo tak jak ci mówiłam, że

Yes, of course. Well, as I told you that...

z ula wszystkim możemy leczyć

From the hive, we can heal everyone.

i też leczymy homogenatem trutniowym,

and we also treat with drone homogenate,

czyli to jest po prostu,

so it's just,

powiem kolokwialnie, to są

I'll put it colloquially, these are

zhomogenizowane, czyli po prostu

homogenized, that is simply

zblendowane

blended

larwy trutni.

drone larvae.

Później zazwyczaj to jest

Later it is usually

liofilizowane, żeby

lyophilized, so that

trwałość była dosyć wysoka,

the durability was quite high,

a czasem po prostu już takie zliofilizowane,

and sometimes simply already such freeze-dried,

znaczy takie zhomogenizowane

means such homogenized

te larwy w całości, rozumiesz,

those larvae whole, do you understand,

mrożone i podawane

frozen and served

między innymi głównie

among others mainly

mężczyznom, żeby pomóc im

to men, to help them

właśnie w tych takich

just in those such

problemach płodnościowych.

fertility problems.

Ale też tak samo

But also the same way.

się stosuje ten

this is applied

homogenat jako takie wsparcie też

homogenate as such support too

odporności, na przykład do jogurtu.

resilience, for example to yogurt.

Mój mąż, nie wiem czy wie, ale czasem

My husband, I don't know if he knows, but sometimes

dostaje, szczególnie jak widzę,

I receive, especially when I see,

że tam coś, no wiesz, bo ja nie wiem. Już wie.

That something, you know, because I don't know. Already knows.

No teraz już wie. Przepraszam, ale to

Well, now he/she knows. I'm sorry, but that's it.

dla twojego dobra.

for your own good.

I po prostu to w smaku jest

And it's just in taste.

takie, wiesz, teraz się mówi o tym

you know, it's something people are talking about now

takim smaku unami,

such umami flavor,

białko, no i on umami właśnie.

protein, and it has umami just like that.

No to on tak mniej więcej smakuje,

Well, it tastes something like this.

no bo oczywiście musiałam spróbować.

Well, of course, I had to try.

Mleczko pszczele, jak sam wiesz,

Royal jelly, as you know,

jest takie, wszyscy myślą, że to jest

It is like that, everyone thinks that it is.

taki nektar, bo skóromiodek jest taki

such nectar, because the honeydew is like that

słodki, wiesz, jest takie kwaskowate,

sweet, you know, it's kind of sour,

cierpkie, dla mnie nie ma szału,

tart, it's nothing special for me,

jeżeli chodzi o takie doznania, wiesz,

when it comes to such experiences, you know,

kubków smakowych.

taste buds.

Więc też się

So too do I.

z tego, też się z larw

from this, also from the larvae

trutniowych robi produkty

drones make products

terapeutyczne.

therapeutic.

Nic się nie marnuje.

Nothing goes to waste.

Nic, nie, nie.

Nothing, no, no.

No to teraz może

Well, maybe now.

przejdźmy, na początku już trochę

let's move on, a little bit already at the beginning

powiedziałaś

you said

odnośnie barciaka.

Regarding Barciak.

No i bardzo interesuje mnie

Well, I am very interested.

ten temat, ponieważ

this topic, because

trochę o tym czytałem

I read a bit about it.

i właśnie czym jest barciak

And what exactly is a barciak?

i dlaczego w pewnych kręgach

and why in certain circles

mówi się o jego

it is said about his

własnym wykorzystaniu w celu

for one's own use in order to

usuwania mikroplastiku z organizmu.

removing microplastics from the body.

Ekstra temat.

Great topic.

Temat na czasie.

A timely topic.

Powiem szczerze, że

I will be honest that

jak dowiedziałam się o czymś takim

how did I find out about something like that

jak barciak, czyli tam motylica,

like a little one, meaning there’s a butterfly,

która jest, który jest pasożytem

which is the parasite

w ulu, ale nie takim pasożytem

in the hive, but not such a parasite

na przykład jak waroza,

for example, like a toad,

tylko on pasożytuje na takich już

he only parasitizes on those already

starych, woskowych

old, waxen

odkładach.

You are saving.

Okazuje się, że

It turns out that

istnieje taki właśnie barciak, który

there is such a barciak who

trafi sobie, ma takie enzymy,

"it will find its way, it has such enzymes,"

które rozpuszczają ten wosk,

which dissolve this wax,

który jest niezwykle stałą substancją

which is an extremely stable substance

i

I

sprawia, że on jest dla niego przyswajalny

makes him approachable for him

jako pożywienie.

as food.

To jest odkrycie niesamowite.

This is an incredible discovery.

I jak się o tym dowiedziałam,

And how did I find out about it,

to

to

słyszałam znowu kilka takich właśnie historii,

I heard a few more stories like that again,

między innymi o pewnych policjantach,

among other things about certain policemen,

którzy zakonfiskowali jakieś

who confiscated some

ule

hive

już takie niezamieszkałe, czy

already such uninhabited, or

zniszczone, chyba zniszczone,

destroyed, probably destroyed,

że zakonfiskowali jako dowód w sprawie.

that they confiscated it as evidence in the case.

Zabezpieczyli

They secured.

ich takimi foliowymi workami,

with such plastic bags,

zabezpieczyli

secured

je takimi foliowymi

I have such plastic ones.

workami i wsadzili tam, gdzie trzymają

they put the bags there where they keep them

materiały dowodowe.

evidence materials.

W ogóle sobie ich

I don't care about them at all.

zdziwienie, kiedy otwierają

surprise when they open

drzwi, a w ich takim magazynie

the door, and in such a warehouse

latają po prostu

they just fly

wielkie ćmy.

big moths.

Ponieważ nie wiedzieli,

Because they didn't know,

że już to było zainfekowane, a one

that it was already infected, and they

sobie oczywiście z tymi workami poradziły.

Of course, they managed with those bags.

Dlatego, że ten enzym, który

Because this enzyme that

rozpuszcza wosk, rozpuszcza

melts wax, dissolves

również plastik.

also plastic.

I pomyślałam sobie o tym, że

And I thought to myself that

jest to jakiś sposób

it's some kind of way

na wspomaganie

for support

pozbywania się plastiku w ogóle

getting rid of plastic altogether

ze środowiska

from the environment

i jakiś czas później poczytałam,

and some time later I read.

że chyba, nie wiem na której uczelni polskiej,

that I don't know at which Polish university,

ale na którejś uczelni, są prowadzone

but at one of the universities, they are being conducted

właśnie badania w tym temacie.

just research on this topic.

Niesamowite. Więc

Amazing. So

jeżeli ma takie właśnie,

if it has just that,

takie możliwości, właściwości,

such possibilities, properties,

no to

well then

logiczne jest, że może być bardzo

It is logical that it can be very

przydatny właśnie w pozbywaniu się

useful for getting rid of

mikroplastiku. Mało tego,

microplastic. Moreover,

ponieważ teraz jest

because it is now

taka sytuacja, jaka jest. Mamy tutaj dużo

such a situation as it is. We have a lot here

gości

guests

z Ukrainy. Między innymi przyjechała

from Ukraine. Among other things, she arrived.

do nas pewna specjalistka,

a certain specialist approached us,

która się barciakiem

which is a little bear

zajmuje już wiele, wiele lat.

It has been many, many years.

Ona nawet wydała taką książkę

She even published such a book.

Królowa motylica.

Queen of the butterfly.

I tam ona pokazuje, jak zrobić

And there she shows how to do it.

taką nalewkę właśnie z barciaka

such a tincture made from a tree resin

i wypisuje choroby,

and lists the diseases,

na które on jest, ta nalewka jest

he is on, this tincture is

przydatna, jest terapeutyczna. I w tych

useful, it is therapeutic. And in these

chorobach na przykład jest gruźlica.

One of the diseases is tuberculosis.

Bo nie wiem, czy wiesz, ale

Because I don’t know if you know, but

niestety Ukraińcy, dla nich gruźlica to jest

Unfortunately, for Ukrainians, tuberculosis is...

bardzo duży problem. Już nawet kobiety

a very big problem. Even women already

w ciąży

pregnant

są

they are

diagnozowane z gruźlicą i małe

diagnosed with tuberculosis and small

dzieci rozumiesz, o co chodzi. To jest duży problem

Children, you understand what it's about. This is a big problem.

tam, o którym się nie mówi. Albo mówi,

the one that is not talked about. Or is talked about,

tylko może ja nie słyszę.

Maybe it's just that I can't hear.

Ona między innymi właśnie miała bardzo

She was just very among other things.

dobre wyniki, jeżeli chodzi

good results when it comes to

o leczenie gruźlicy, która jest

about the treatment of tuberculosis, which is

wiesz, odporna na leczenie standardowe.

You know, resistant to standard treatment.

Co świadczy o tym,

What indicates that,

że nalewka z barciaka,

that the tincture from barciak,

czy same te enzymy właśnie

are these enzymes themselves?

barciaka, są niezwykle

barciaka, they are extraordinary

pomocne, jeżeli chodzi o

helpful when it comes to

różnego rodzaju trudne do wyliczenia choroby.

various difficult-to-calculate diseases.

Mikroplastik oczywiście, myślę, że

Microplastics, of course, I think that

nie miałby sobie w ogóle żadnego problemu z tym.

he wouldn't have any problem with that at all.

Poradził sobie z taką grubą, wiesz,

He managed with such a thick one, you know,

folią, poradził sobie z

with foil, coped with

butelką, poradził sobie też z mikroplastikiem.

a bottle, he also dealt with microplastics.

Co ważne,

What's important,

miałam dwa razy tą taką przyjemność

I had that kind of pleasure twice.

powiedzmy, robienia takiej nalewki.

let's say, making such a tincture.

Jest to dosyć takie no...

It's kind of...

No wiesz, musisz

Well, you know, you have to.

wziąć po prostu larwę.

just take the larva.

Takiej, a nie innej wielkości.

Such, and not a different size.

Ważne, żeby jeszcze miały ten taki

It's important that they still have that one.

wiesz, jak w krewetce masz

You know how you have in a shrimp.

odchody te takie,

these droppings such,

które są tam. To też jest ważne,

which are there. That is also important,

bo tam jest ten enzym.

because there is that enzyme there.

I to po prostu młodzieżuje

And it simply rejuvenates.

albo blenderem, jeżeli chcesz.

or with a blender, if you want.

I później się to zabezpiecza,

And then it gets secured,

po prostu alkoholem.

just alcohol.

Są też sposoby chyba na pozyskiwanie

There are also ways, I think, to obtain.

samych odchodów.

only excrement.

Bo tam jest ten enzym.

Because there is that enzyme there.

Więc myślę, że barciak to jest ogromna przyszłość.

So I think that Barciak has a great future.

I

I

fajnie, że o tym mówisz.

It's nice that you talk about it.

Dlatego, że jak ja zaczynam

Because when I start

opowiadać, że nawet te stare

to tell that even those old

odkłady, ja w tym roku, przepraszam moich

I’m sorry, my excuses this year.

sąsiadów, ale w tym roku

neighbors, but this year

chcę postawić kilka takich, już mam

I want to set up a few of those, I already have.

przygotowanych

prepared

takich starych odkładów.

such old deposits.

I spróbować sobie tego barciaka

And I will try that little brother for myself.

wyhodować.

to cultivate.

Czyli

So

w następnym roku będziesz mogła nam

Next year you will be able to help us.

coś więcej zdradzić, już ze swoich własnych

to reveal something more, already from your own

eksperymentów. Sama hodowla mnie interesuje.

I'm interested in the cultivation itself.

Ona jest niezwykle prosta.

She is extremely simple.

Ja jakiś czas temu skontaktowałam się z dziewczyną

I contacted a girl some time ago.

która na Aliksie. Byłam ciekawa, dlaczego

which is on Aliksie. I was curious why.

na Aliksie, a ona mówi, że

on Aliks, and she says that

ona prowadzi tę hodowlę pod kątem

she runs this breeding with an emphasis on

żywienia jakiś tam gadów. Sprzedaje to

feeding some reptiles. He sells it.

jako pożywienie dla gadów.

as food for reptiles.

No proszę. Nie mając pojęcia

Well, here you go. Not having a clue.

w ogóle co ma, jakie to

What does it have at all, what is it like?

ma w ogóle właściwości.

It has any properties at all.

A czy są już gdzieś w Polsce

And are they already anywhere in Poland?

właśnie prowadzone, oprócz

currently conducted, besides

tamtego jednego miejsca,

that one place,

gdzie jest

where is

to właśnie sprawdzane pod kątem

it is precisely being checked for

plastiku?

plastic?

Czy jeszcze są jakieś badania

Are there any more studies?

prowadzone gdzieś, jeśli chodzi o

conducted somewhere when it comes to

barciaka? Nie wiem.

barciaka? I don't know.

Ale zauważyłam, że na przykład dwie polskie

But I noticed that, for example, two Polish

firmy już nawet mają

companies already even have

w sprzedaży tą nalewkę z barciaka.

This tincture from Barciak is on sale.

Czyli można

So it's possible.

już ją znaleźć.

find her already.

Jeśli ktoś miałby ochotę.

If someone would like to.

Tak, tak. Tylko ważne,

Yes, yes. Just important,

polecam zabezpieczyć się w tę książkę,

I recommend securing this book for yourself.

zaopatrzyć się w tę książkę

get this book

jak królowa motylica, ponieważ

like a queen moth, because

tam słusznie ta Tatiana

There rightly Tatiana.

właśnie wyleciała mi z nazwisko z głowy,

I just forgot the name.

zauważa, że

notices that

ona robiąc testy, oczywiście ja

She is taking tests, of course I am.

wiem jaki jest, bo ja też pierwsze testuję

I know what it is like because I also test it first.

na sobie, potem na rodzinie.

on oneself, then on the family.

Dała swojemu ojcu,

She gave her father,

który miał problemy z ciśnieniem,

who had blood pressure issues,

który nie stosował się

who did not comply

w ogóle do protokołu. Po prostu popijał,

in general to the protocol. He was just sipping.

tak jak pamiętał, to popijał. No i

Just as he remembered, he sipped. And

skończył w szpitalu

ended up in the hospital

z rozległym wylewem.

with extensive flooding.

I ona sobie nie mogła darować, bo czuła się

And she couldn't forgive herself because she felt

odpowiedzialna za to, że tak się stało.

responsible for it happening.

I podpytując go, on z tego wyszedł.

And by asking him about it, he got out of it.

Twardy facet.

Tough guy.

Podpytując go, okazało się, że w ogóle

By asking him, it turned out that at all

nie stosował się do protokołu. Co to jest

He did not follow the protocol. What is it?

protokół? Czyli kiedy, co

Protocol? So when, what?

i ile używamy?

And how much do we use?

Musimy być tutaj bardzo ostrożni, jak ze wszystkim.

We must be very careful here, as with everything.

Więc nie tak, że sobie popiję łyżeczkę do obiadu,

So it's not like I'm just sipping a spoonful during lunch,

łyżeczkę do kolacji, dodam

I'll add a teaspoon for dinner.

do wody, żeby ten mikroplastik z wody

to the water, so that this microplastic is out of the water

usunąć, tylko musimy

remove, we just have to

po prostu być świadomi tego, co robimy.

just be aware of what we are doing.

Bardzo ważne. Dobrze, że

Very important. Good that

na to uczulasz, żebyśmy

you are getting us to realize that we should

nie działali na własną rękę.

They did not act on their own.

Najpierw, jeśli chcemy

First, if we want

bardzo, no to przeczytajmy

well, let's read it then

książkę, zasienimy wiedzy,

The book, we will sow knowledge,

a dopiero potem

and only then

działajmy, ale też ostrożnie.

Let's act, but also carefully.

Tak, tak samo z ziołami, prawda?

Yes, the same goes for herbs, right?

Na przykład, jak ja

For example, like me.

uczę o ziołach, akurat ja mam taki wdzięczny

I teach about herbs, and I happen to have such grace.

temat, bo mam skórę,

the topic, because I have skin,

to zawsze mówię, że jeżeli poznajecie

I always say that if you get to know

zioło, czy jakąś substancję naturalną,

herb, or some natural substance,

którą chcecie użyć, to najpierw zobaczcie,

which one you want to use, first see,

czego z niej nie można zrobić.

what cannot be done with it.

I czy możecie ją przyjąć?

And can you accept her?

Bo ludzie nie zdają sobie sprawy

Because people are not aware.

z tego, ile jest przeciwwskazań.

from how many contraindications there are.

Jeżeli chodzi o produkty pszczele, to jest

As for bee products, it is

to naprawdę absolutny wyjątek, bo

it's really an absolute exception, because

oprócz oczywiście jasnych alergii,

apart from obviously obvious allergies,

nie ma

there isn't/there aren’t

przeciwwskazań do stosowania.

contraindications for use.

Tak jak na przykład przy ziołach i tak dalej.

Just like for example with herbs and so on.

Znaczy, zawsze zalecam, jeżeli ktoś

I mean, I always recommend that if someone

stosuje jakieś leki na stałe,

takes some medication regularly,

żeby skonsultował się z lekarzem.

to consult with a doctor.

Czy nie ma jakiejś interakcji.

Is there no interaction?

I tak dalej. Tak samo z ziołami.

And so on. The same goes for herbs.

Ludzie myślą, że wiesz,

People think that you know,

a tam to sobie mogliby wziąć, bo to jest naturalne.

Oh, they could take that because it is natural.

No ale to działa.

Well, it works.

Podstawą przecież obecnych leków

The basis of current medications, after all.

były i są

were and are

naturalne substancje, ekstrahowane

natural substances, extracted

z roślin.

from plants.

Czy jeszcze mamy

Do we still have it?

jakieś produkty,

some products,

no właśnie produkty pszczele, które

Well, exactly bee products, which

nie są popularne,

they are not popular,

a warto je

it's worth it

włączyć, albo może ty je używasz

turn on, or maybe you use them

i mogłabyś

and you could

je polecić.

I would recommend.

No tutaj myślę, że właśnie

Well, here I think that's exactly it.

już mówiłam o tych odsklepinach, nie?

I already mentioned those peelings, right?

One są takie mało popularne, no bo

They are not very popular, well because.

tak jak mówię, pszczelarze niechętnie się

As I said, beekeepers are reluctant to...

nimi dzielą. Ja akurat mam tę przyjemność,

I happen to have the pleasure of sharing them.

że tam mam takich, co się dzielą i sobie tam

that I have some there who share and have their own there

chowam. Robię z tego odsklepinówkę,

I'm hiding. I'm making a peel-off from this,

czyli taką nalewkę,

so such a liqueur,

która

which

też bardzo fajnie, potem zlewam na przykład

also very cool, then I mix it for example

kwiat lipy i mam już taką nalewkę,

linden flower and I already have such a tincture,

wiesz, w czasie choroby też się

You know, during illness, it also happens.

pomagamy.

we help.

Z takich mało znanych, no właśnie

From such little-known ones, exactly.

ten miód w plastach mało osób wie, że to

this honey in plastic, few people know that it is

jest już produkt leczniczy.

There is already a medicinal product.

I co jeszcze?

And what else?

Chyba przeszliśmy właściwie

I think we went the right way.

prawie przez wszystko.

almost everything.

Pierzga, propolis, miód,

Bee bread, propolis, honey,

mleczko pszczele. O, tu

bee pollen. Oh, here

mleczko pszczele mówiliśmy o tej nowotworowej

we talked about the cancer-related bee pollen

możliwości

possibilities

wsparcia,

support,

ale też na przykład bardzo fajna jest

but for example, it is also very nice

taka terapia mleczka pszczelego na wiosnę.

Such therapy with bee milk in the spring.

Żeby wspomóc

To help.

swój organizm po tych brakach, które

your body after these deficiencies, which

po prostu, wiesz, nie mamy owoców, nie mamy

We just don't have any fruit, we don't have any.

dobrych warzyw, więc taka

good vegetables, so such

terapia

therapy

wzmacniająca przed sezonem letnim.

strengthening before the summer season.

Barciaka omówiliśmy,

We discussed Barciak.

homogenat umówiliśmy,

we arranged the homogenate,

powietrze ulowe umówiliśmy,

we arranged to air the hive,

jad pszczeli umówiliśmy,

we have arranged bee venom,

wosk omówiliśmy.

We discussed the wax.

To jeszcze tylko możemy poscać to drewno, nie?

So we can just polish that wood, right?

Ale

But

tutaj to oczywiście propolis głównie

Here, it is mainly propolis, of course.

zadziała. No, czyli

It will work. Well, that means

tak naprawdę mamy pełne...

In fact, we have full...

Jeszcze nie omówiliśmy jednego.

We haven't discussed one thing yet.

Martwych pszczół. O,

Dead bees. Oh,

tak. Słucham.

Yes. I'm listening.

To znaczy tu już trochę omówiliśmy, bo to chodzi

That means we've already discussed this a bit, because it's about that.

o ten jad, ale też jest sposób

about this poison, but there is also a way

praktykowany właśnie po

practiced just after

zimie, jak pszczelarz robi

In winter, how a beekeeper works.

obchód. Patrzy, które, czy

route. Looks which, whether

wszystkie rodziny przeżyły.

All families survived.

Zdarza się, że niestety, no,

It happens that unfortunately, well,

nie wszystkie przeżyją.

Not all will survive.

Jeżeli te pszczoły umarły na

If these bees died from

skutek wyziębienia, a nie jakiejś choroby,

the effect of hypothermia, not some illness,

to jeszcze można je wykorzystać.

It can still be used.

Zalewa się

It's flooding.

je alkoholem i pozyskuje

I am alcohol and I acquire.

w ten sposób między innymi

in this way, among other things

niewielkie co prawda, ale ilości

admittedly small, but quantities

jadu pszczelego.

bee venom.

Taką nalewkę leczniczą się robi.

This is how you make a medicinal tincture.

I czy

And whether

ona jest potem używana

she is then used

zewnętrznie, wewnętrznie?

externally, internally?

Jak ktoś jest odważny i wie,

If someone is brave and knows,

bo znam takie przypadki, to używają

because I know such cases, they use

wewnętrznie.

internally.

Między innymi na jakieś tam mocne

Among other things, for some strong ones.

i przewlekłe choroby

and chronic diseases

dróg oddechowych i tak dalej.

respiratory tract and so on.

Natomiast zewnętrznie bardzo fajnie działa

On the other hand, it works really well externally.

między innymi na przykład

among others, for example

na pobudzenie regeneracji,

to stimulate regeneration,

odmłodzenie.

rejuvenation.

Też działa w ten sposób, trochę jak taki właśnie naturalny

It also works this way, somewhat like a natural one.

botoks. Działa fajniej, jeżeli

botox. It works better if

on jest w alkoholu, bo tu już mamy promotory przejścia

He is on alcohol because we already have transition promoters here.

na różne rodzaje takie, wiesz,

to different kinds of such, you know,

miejscowe znieczulenie.

local anesthesia.

Okej.

Okay.

W jaki sposób

How?

to działa? Jakbyś mogła trochę jeszcze...

Does it work? If you could just a little bit more...

To jest chyba,

This is probably,

jeżeli chodzi o przeciwbólowe, to jest

as for painkillers, there is

prawdopodobnie po prostu taki

probably just like that

paraliż tych receptorów, które są odpowiedzialne

paralysis of those receptors that are responsible

za przekazywanie do mózgu, że coś boli,

for transmitting to the brain that something hurts,

nie? Może hamowanie

No? Maybe braking.

testynek zapalnych. W szczegółach jakby

little test of inflammation. In details, as if

ta pierwsza część, wiem, że

this first part, I know that

tak działa. Natomiast tak jak mówię,

that's how it works. However, as I said,

niestety jad pszczeli nie jest

Unfortunately, bee venom is not.

popularny w Polsce.

popular in Poland.

Literatura jest na przykład w języku rosyjskim.

Literature is, for example, in the Russian language.

Trudno dosyć

Quite difficult.

dostępna. Ale myślę, że

available. But I think that

jeżeli ktoś będzie uparty, to

if someone is stubborn, then

do tego dojdzie, nie?

It will come to that, won't it?

Mamy teraz dużo

We have a lot now.

wiedzy z całego świata dostępnej

knowledge from all over the world available

na wyciągnięcie ręki. Tak, tak. Nawet ostatnio

within reach. Yes, yes. Even recently

widziałam taki fajny mem, że...

I saw such a cool meme that...

Pamiętacie, że kiedyś myśleliśmy, że ludzie są

Do you remember that once we thought that people are

jacy są, bo nie mają dostępu do wiedzy?

What are they like, because they have no access to knowledge?

No, myliliśmy się, nie?

No, we were mistaken, right?

Bo przecież, przepraszam, teraz możemy

But after all, excuse me, now we can.

wyjść sobie stąd i wszystko to, co mówiłam,

to get out of here and everything I said,

możesz sobie sprawdzać w twoim

you can check in your

urządzeniu, telefonie. Masz dostęp do wiedzy

device, phone. You have access to knowledge.

automatyczny.

automatic.

Faktem jest, że jest niestety szum komunikacyjny.

It is a fact that there is unfortunately communication noise.

Czego ja też

What am I also?

jestem czasem ofiarą.

I am sometimes a victim.

Ponieważ czymś się zainteresuję, tak?

Because I will be interested in something, right?

Pierwsze, co robię? Wpisuję w Google.

The first thing I do? I type it into Google.

Żeby zobaczyć, poszukać stron.

To see, to search for pages.

Wpisuję w PubMed.

I am entering in PubMed.

Często się zdarza,

It often happens,

może nie często, ale zdarza się,

it may not happen often, but it does happen,

że te same zagadnienia

that the same issues

opracowane przez inną grupę naukowców

developed by another group of scientists

dają inne, w ten sam

they give different ones, in the same

sposób nawet badany,

even the method studied,

dają inne rezultaty.

they yield different results.

To jest ciekawa uwaga.

This is an interesting observation.

Czyli mieliśmy zwracać uwagę

So we were supposed to pay attention.

też na metaanalizę. Jeśli

also for the meta-analysis. If

ktoś się bardziej interesuje i chciałby wejść

someone is more interested and would like to come in

głębiej w badania.

deeper into research.

W ogóle, jeżeli chcemy się podpierać badaniami,

If we want to rely on research at all,

to, na czym się często wysypują ludzie,

that on which people often stumble,

i to wiem z doświadczenia, bo

and I know that from experience, because

nawet kiedyś dostałam, dyskutowałam z kimś na jakiś

I even once got into a discussion with someone about something.

temat i ktoś mi mówi, nie masz racji

The subject and someone tells me, you are wrong.

i wysłał mi badania.

And he sent me the tests.

Tylko, że ta osoba przeczytała tylko i wyłącznie

Only, that this person read only and exclusively.

streszczenia badania.

summary of the study.

A jak wspominałam wcześniej,

And as I mentioned earlier,

ja wiele lat pracowałam w kontroli

I worked in quality control for many years.

finansowej i wiem, jak wyglądają

financial and I know what they look like

streszczenia różnego rodzaju

various types of summaries

metod ilościowych i wiem, że można

quantitative methods and I know that it is possible

w ten sposób przedstawić jakąś część

to present some part this way

tego, co jest w środku, żeby

what is inside, so that

wyszło tak, jak miało wyjść.

It turned out the way it was supposed to turn out.

Natomiast wchodząc dalej w badania, okazało się,

However, as we delved deeper into the research, it turned out that,

że ta osoba nie tylko podesłała mi badanie,

that this person not only sent me the study,

które nie podpiera

which does not support

jej teorii, a nawet ją neguje.

her theory, and even denies it.

Ponieważ coś wynikało,

Because something was resulting,

już nie chcę wchodzić w szczegóły, mogę oczywiście, bo pamiętam tę

I don't want to go into details anymore, I can of course, because I remember this.

sytuację, coś wynikało

the situation, something resulted

z jakiegoś tam

from some of that

przyrównania, natomiast było

comparisons, whereas it was

tam tyle składowych, które

there are so many components that

jak już się wczytałeś, okazało się, że

once you got into it, it turned out that

tak naprawdę, ok,

actually, okay,

ale rzeczywiście to jest tylko część tego,

but indeed this is only part of it,

natomiast całe badanie pokazuje coś

on the other hand, the whole study shows something

zupełnie innego.

completely different.

Streszczenia nie. Musimy

No summaries. We need to.

jednak wejść, przeczytać

however, enter, read

i zrozumieć.

and understand.

Czyli omówiliśmy tak naprawdę

So we actually discussed

większość aspektów

most aspects

takich

such

i myślę, że zaczęliśmy fajnie

And I think we started off nicely.

od tej całej historii.

from this whole story.

Jak to się w ogóle zaczęło?

How did it all begin?

Przez kolejne

Through the next

produkty pszczele, które

bee products that

jak mogą nam pomóc,

how can they help us,

jak możemy je zastosować

How can we apply them?

i może jakieś

and maybe some

jeszcze na koniec od ciebie

one last thing from you

słowo takie

such a word

właśnie

exactly

dla kogoś, kto chciałby zacząć,

for someone who would like to start,

co iść, jak się

what to go, how to

kierować.

to direct.

Ja polecam zacząć od

I recommend starting with

literatury. W Polsce

literature. In Poland

akurat, jeżeli chodzi o apiterapię i w ogóle

just when it comes to apitherapy and in general

produkty pszczele i wszystko, co się w nich

bee products and everything that is in them

znajduje,

finds,

są wspaniałe dzieła,

they are wonderful works,

książki,

books,

to jest Małżeństwo Kędzia,

This is the Kędzia Marriage.

wspomniany profesor Stojko,

the mentioned professor Stojko,

niesamowity, są jego wykłady na YouTube

Incredible, his lectures are on YouTube.

i jeżeli

and if

chodzi o pogłębianie wiedzy,

it's about deepening knowledge,

na pewno fajnie by było po prostu poszukać

It would definitely be nice to just look for it.

sobie takiego starej daty

such an old-fashioned one for yourself

pszczelarza.

beekeeper.

Po pierwsze, to nam zapewni dostęp do dobrej

First of all, it will provide us with access to good.

jakości produktów pszczelich,

quality of bee products,

a po drugie, powiem wam szczerze, jeżeli macie

And secondly, I will honestly tell you, if you have

okazję sobie z takim pszczelarzem posiedzieć,

to have the chance to sit down with such a beekeeper,

porozmawiać, to

to talk

nie wiadomo, kiedy

it is not known when

to leci.

It's happening.

Ja na przykład kocham pasjonatów,

I, for example, love enthusiasts.

a oni są takimi pasjonatami.

and they are such enthusiasts.

I jeszcze jedna ważna

And one more important thing.

rzecz. Trzeba też sprawdzić, tu ja

Thing. It also needs to be checked, here I am.

wspominałam o tym oczywiście, że w większości

I mentioned this, of course, that in most cases.

oprócz alergii

besides allergies

nie ma przeciwwskazań do stosowania

There are no contraindications to use.

terapii, oczywiście oprócz apitoksyny,

therapy, of course apart from bee venom,

bo tutaj już trzeba rzeczywiście być ostrożnym.

Because here you really need to be careful.

To też nie zaleca się stosowania

It is also not recommended to use.

produktów pszczelich, szczególnie miodu,

bee products, especially honey,

w tych pierwszym roku życia dzieci.

in their first year of life, children.

Mój syn naprawdę już po pierwszym

My son really after the first one.

roku życia u nas zaczął być prowadzony

at the age of life began to be conducted with us

produktami pszczelimi

bee products

i ziołami, natomiast tutaj do pierwszego

and with herbs, while here to the first

roku życia nie podajemy

we do not provide the year of life

produktów pszczelich dzieciom.

bee products to children.

To chyba, mi się wydaje, że to jest niezwykle ważne.

I think it seems to me that this is extremely important.

Tak, to

Yes, it is.

te podstawy i

these basics and

lepiej czasami czegoś

sometimes it's better to have something

nie wziąć, niż wziąć i potem

not to take, than to take and then

żałować.

to regret.

I jeszcze mogę taką jedną

And I can have one like that too.

ważną dla mnie kwestię obecnie,

an important issue for me currently,

czyli właśnie wspieranie polskiego

so it is precisely supporting Polish

pszczelarstwa.

beekeeping.

Ja nie jestem ksenofobem,

I am not a xenophobe,

ale uważam, że jesteśmy naprawdę

but I think we are really

świetnymi pszczelarzami.

great beekeepers.

Mamy świetnych pszczelarzy

We have great beekeepers.

i wspieranie polskiego pszczelarstwa

and supporting Polish beekeeping

jest ważne też pod kątem

It is also important in terms of

naszego zdrowia.

our health.

Dlatego, że mamy teraz dziwny proceder

Because we have a strange procedure now.

mieszania miodów

mixing of honeys

spoza Unii Europejskiej,

outside the European Union,

chińskiego miodu,

Chinese honey,

gdzie te normy są zupełnie inne,

where those norms are completely different,

a polscy pszczelarze

and Polish beekeepers

zostają ze swoimi miodami.

they stay with their honeys.

Co może skutkować

What can result in

w znacznej ilości zmniejszenia

in a significant amount of reduction

ilości pasiek w Polsce.

the number of apiaries in Poland.

Więc wspierajmy.

So let's support.

Wspierajmy pszczelarzy. To jest taka

Let's support beekeepers. This is such a

nasza ukryta służba zdrowia.

our covert healthcare.

Mogę tak powiedzieć.

I can say that.

Tak, jak najbardziej. Ja w ogóle jestem fanem

Yes, absolutely. I'm a fan overall.

tego, co kiedyś funkcjonowało w Chinach.

what used to function in China.

W Chinach lekarz

In China, a doctor.

dostawał pieniądze,

he was receiving money,

jak my byliśmy zdrowi.

how healthy we were.

On miał pilnować,

He was supposed to keep watch.

żebyśmy dobrze jedli,

so that we eat well,

mówił nam, co mamy robić.

he told us what to do.

Dostał od nas taki abonament

He received such a subscription from us.

za nasze zdrowie.

To our health.

I dopóki my byliśmy zdrowi, to mu płaciliśmy.

And as long as we were healthy, we paid him.

Ale jak zachorowaliśmy,

But when we got sick,

to mu nie płaciliśmy.

We didn't pay him.

I on się dwoił i troił,

And he doubled and redoubled himself,

żebyśmy my jak najszybciej wyzdrowieli.

for us to recover as soon as possible.

Jestem

I am

za przywróceniem tego.

for the restoration of this.

A właściwie u nas wprowadzeniem, bo u nas to nie funkcjonowało.

Actually, it's an introduction for us, because it didn't function here.

I pszczelarze są

And there are beekeepers.

takimi, właśnie fajnie to powiedziałeś,

Yes, you said that very nicely.

muszę to sobie zapamiętać,

I need to remember this.

ukrytą służbą zdrowia.

hidden healthcare.

Tym pozytywnym akcentem.

With this positive note.

Myślę, że zakończymy

I think we will finish.

dzisiejszą rozmowę.

today's conversation.

Serdecznie dziękuję Ewo.

Thank you very much, Ewa.

Za to, że tutaj przybyłaś.

For coming here.

Podzieliłaś się z nami swoją

You shared with us your

ogromną wiedzą.

immense knowledge.

Pokazałaś, że można

You showed that it is possible.

spojrzeć na pszczelarstwo

look at beekeeping

właśnie od tej

just from that

naturalnej strony,

natural side,

od tej też naukowej strony.

from this scientific perspective as well.

I drodzy Państwo,

And dear ladies and gentlemen,

moim gościem była

my guest was

Ewa Rogala,

Ewa Rogala,

Instytut Botaniki Dermatologicznej.

Institute of Dermatological Botany.

A to był program Kod Życia.

And that was the program Code of Life.

Zachęcam, aby skomentować tę rozmowę,

I encourage you to comment on this conversation.

zostawić kciuka w górę.

leave a thumbs up.

Jeśli Wam się podobało, to podajcie dalej.

If you liked it, please share it.

Cześć. Do widzenia.

Hi. Goodbye.