Białoruskie przebudzenie

Podkasty Nowej Europy Wschodniej.

Podcasts of the New Eastern Europe.

Łukaszenki! Łukaszenki!

Lukashenka! Lukashenka!

To Białorusini domagający się odejścia prezydenta Aleksandra Łukaszenki.

To Belarusians demanding the resignation of President Alexander Lukashenko.

Iskrą, która podpaliła ulicę było fałszerstwo wyborcze 9 sierpnia 2020 roku.

The spark that ignited the street was the electoral fraud on August 9, 2020.

Pomimo ogromnej mobilizacji przed głosowaniem i widocznego poparcia dla Swietłany Cychanowskiej przed drugą turą wyborów,

Despite the huge mobilization before the voting and the visible support for Sviatlana Tsikhanouskaya before the second round of elections,

władze podały, że Aleksandra Łukaszenkę poparło ponad 80% obywateli.

The authorities stated that over 80% of citizens supported Aleksandr Lukashenko.

Białorusini wyszli na ulicę przeciwko kłamstwu, przeciwko reżimowi, który odpowiedział przemocom.

Belarusians took to the streets against lies, against a regime that responded with violence.

Letarg społeczeństwa i represje wobec tych, którzy zapaść w niego nie chcieli, nie są jednak czymś nowym.

The lethargy of society and the repression against those who did not want to fall into it are not something new.

Choć 26 lat temu wyglądało to inaczej.

Though it looked different 26 years ago.

Początki reżimu Aleksandra Łukaszenki wspomina Edward Lukas, były korespondent mediów brytyjskich i ekspert do spraw Europy Wschodniej.

Edward Lucas, a former correspondent for British media and an expert on Eastern European affairs, recalls the beginnings of Alexander Lukashenko's regime.

Pamiętam wyborki w Białorusi w 1994 roku, bo je podpisałem jako korespondent.

I remember the elections in Belarus in 1994 because I covered them as a correspondent.

Wstyd mi to przyznać, ale sądziłem, że Łukaszenka jest dobrym wyborem w porównaniu z poprzednim reżimem Mieczysława Hryba,

I'm ashamed to admit this, but I thought that Lukashenko was a good choice compared to the previous regime of Mieczysław Hryb.

który odszedł w zupełne zapomnienie.

which has fallen into complete oblivion.

Łukaszenka wydawał się człowiekiem bliskim ludziom, dynamicznym, zdecydowanym walczyć z korupcją.

Lukashenko seemed like a man close to the people, dynamic, determined to fight against corruption.

Myślałem, że to zmiana na lepsze.

I thought it was a change for the better.

Niestety ujawniły się jego autorytarne, czy nawet dyktatorskie instynkty i nigdy już nie odbyły się prawdziwe wybory.

Unfortunately, his authoritarian, even dictatorial instincts revealed themselves, and real elections were never held again.

Działania w reżimu, zmierzającego do pozostania u władzy, charakteryzuje brutalność wobec opozycji, a nawet porwania i morderstwa.

Actions in a regime aimed at remaining in power are characterized by brutality towards the opposition, and even kidnappings and murders.

Jednak w tym okresie, pod powierzchnią, Białoruś bardzo się zmieniła.

However, during this period, beneath the surface, Belarus has changed significantly.

Stała się znacznie nowocześniejszym krajem, bardziej otwartym na świat.

It has become a much more modern country, more open to the world.

W pewien sposób władza Łukaszenki,

In a way, Lukashenko's power,

stworzyła warunki, w których obywatele chcą się go teraz pozbyć.

created conditions in which citizens now want to get rid of him.

Skala demonstracji, a wcześniej poparcia dla opozycyjnych kandydatek, a zwłaszcza dla Swietłany Ciechanowskiej, była szokiem dla władz.

The scale of the demonstrations, and earlier support for opposition candidates, especially for Sviatlana Tsikhanouskaya, was a shock to the authorities.

Ale też zaskoczeniem dla bardzo wielu obserwatorów.

But it was also a surprise for very many observers.

Chwilami samym Białorusinom trudno było uwierzyć w to, co się dzieje.

At times, even the Belarusians found it hard to believe what was happening.

O zasięgu protestów z Mińska mówi Piotr Rutkowski, dyrektor Białoruskiego Instytutu Studiów Strategicznych.

Piotr Rutkowski, the director of the Belarusian Institute of Strategic Studies, talks about the scope of the protests from Minsk.

Po pierwsze, protest objął wszystkie segmenty społeczne, poczynając od studentów, kończąc emerytami,

First of all, the protest embraced all social segments, starting from students and ending with retirees.

poczynając od tradycyjnych opozycjonistów i kończąc tych, którzy dopiero po wyborach dołączyli się do protestu,

starting from traditional opposition figures and ending with those who only joined the protest after the elections,

czyli się ożywili.

So they came to life.

Ożywili politycznie.

They revived politically.

Więc skala jest bardzo szeroka.

So the scale is very broad.

Oczywiście to nie oznacza, że blisko 100% społeczeństwa powstało.

Of course, this does not mean that nearly 100% of society has emerged.

Można szacować na 20-30%, 35% tych, którzy w sposób taki aktywny,

It can be estimated at 20-30%, 35% of those who are actively involved.

albo uczestnicząc w protestach bezpośrednio, czyli wychodząc na ulicę,

or by participating in protests directly, that is, going out onto the streets,

albo pośrednio, czyli wspierając protestujących.

or indirectly, by supporting the protesters.

Więc to jest ten pierwszy taki moment.

So this is the first moment like this.

Drugi moment, niesłychana skala solidarności, zarówno finansowej, jak też psychologicznej, ludzkiej,

The second moment, an incredible scale of solidarity, both financial and psychological, human,

innych form solidarności.

other forms of solidarity.

No i uważam, że ma miejsce wahanie się, nie chciałbym to nazwać rozłamem,

Well, I think there is a hesitation, I wouldn't want to call it a split.

ale wahanie się wewnątrz struktur państwowych, ja myślę też struktur siłowych.

but I also think about the structures of power.

Więc ten fakt, że ciągle musi Łukaszenka zmieniać na kluczowych stanowiskach siłowych szefów,

So the fact that Lukashenko constantly has to change the heads of key security positions,

no też świadczy o tym, że sytuacja nie jest taka stabilna wewnątrz tego systemu.

Well, it also indicates that the situation is not so stable within this system.

Co się stało, że wybuchł kraj, który przynajmniej z zewnątrz wyglądał na oazę stabilności?

What happened that a country, which at least from the outside appeared to be an oasis of stability, exploded?

A przecież wydawało się, że Aleksander Łukaszenka ma wszystko pod kontrolą.

And it seemed that Alexander Lukashenko had everything under control.

I spełnia oczekiwania obywateli.

And meets the expectations of citizens.

Paweł Lusow, białoruski politolog, doktor nauk politycznych.

Paweł Lusow, Belarusian political scientist, Doctor of Political Science.

W istocie rzeczy rządził on 26 lat.

In fact, he ruled for 26 years.

W pewnym sensie zmógł zrealizować oczekiwania tej części ludności, która za niego głosowała,

In a sense, he managed to meet the expectations of that part of the population that voted for him,

czyli powrót do radzieckości, nawiązanie głębokiej integracji z Rosją.

so a return to Sovietness, establishing deep integration with Russia.

No i w wyniku został...

And as a result, there was...

ukształtowany reżim autorytarny.

shaped authoritarian regime.

Rządy, które się opierały wyklucznie na represjach, być może niewidocznych dla większości,

Governments that relied exclusively on repression, perhaps invisible to the majority,

na falsyfikacjach, falszerstwach wyborczych, na aresztowaniu i zamykaniu w więzieniach opozycji.

on falsifications, election frauds, on the arrest and imprisonment of the opposition.

No niestety ludzie w swojej masie większości na to nie zwracali uwagi,

Well, unfortunately, people in their majority did not pay attention to this.

jeżeli chodzi o...

as for...

politykę Łukaszenka w stosunku do opozycji wewnętrznej.

Lukashenko's policy towards the internal opposition.

No i taka obojętność polityczna, apatia polityczna, ona trwała przez te 26 lat.

And such political indifference, political apathy, it has lasted for these 26 years.

I to, co się stało w roku 2020, to był całkowicie nieoczekiwany wybuch polityczny, elektoralny,

And what happened in 2020 was a completely unexpected political and electoral explosion.

jak dla samego społeczeństwa białoruskiego, tak i dla reżimu.

both for Belarusian society itself and for the regime.

To szanowny, autorytarny Łukaszenka.

To the esteemed, authoritarian Lukashenko.

I przyczyna tego kryzysu politycznego, który właśnie się wyraził w te długotrwające protesty

And the reason for this political crisis, which has just manifested in these long-lasting protests.

i faktycznie terror ze strony władz,

and indeed terror from the authorities,

przyczyna tego kryzysu polega na kilku istotnych rzeczach.

The reason for this crisis lies in several essential matters.

Warto również wskazać na pewien moment, który doprowadził do zmiany w orientacjach, w oczekiwaniach społecznych, w oczekiwaniach większości.

It is also worth pointing out a certain moment that led to a change in orientations, in social expectations, in the expectations of the majority.

Ten moment zwrotny jest powiązany pierwotnie z koronawirusem, a drugi moment z początkiem kampanii wyborczej, w której się pojawili nieoczekiwania, jak i dla systemu, tak i dla społeczeństwa, osoby, które do tego momentu były poza polityką tradycyjną.

This turning point is primarily associated with the coronavirus, and the second moment is related to the start of the election campaign, in which unexpected individuals appeared, both for the system and for society, individuals who until that moment had been outside traditional politics.

Wiktor Babaryko, Walery Cepkalo i...

Wiktor Babaryko, Walery Cepkalo, and...

Kroplą wody, która przelała czarę goryczy na Białorusi była pandemia koronawirusa. Choroba była ignorowana, nawet ośmieszana przez prezydenta Łukaszenkę. Tak jak tutaj, mówiącego, że żółty ser jest lekarstwem na COVID-19.

The drop of water that overflowed the cup of bitterness in Belarus was the coronavirus pandemic. The disease was ignored, even ridiculed by President Lukashenko. Just like here, claiming that yellow cheese is a cure for COVID-19.

Koronawirus stał się dla Łukaszenka swoistym Czernobylem.

The coronavirus has become a kind of Chernobyl for Lukashenko.

Pierwotnie, jak w krajach Unii Europejskiej, w ogóle w świecie i w Rosji zaczął się lockdown, Łukaszenka, jak pamiętamy, zrezygnował z takich restrykcji, jeżeli chodzi o ograniczenie poruszania się, zamknięcie szkół, kwarantannie na przedsiębiorstwach. Tego na Białorusi absolutnie nie było.

Initially, when lockdowns began in the European Union, around the world, and in Russia, Lukashenko, as we remember, abandoned such restrictions regarding movement limitations, school closures, and quarantine in businesses. This was absolutely not the case in Belarus.

I początkowo, w lutym, marzec, ta polityka...

And initially, in February, March, this policy...

Łukaszenka była odbierana dość pozytywnie, nawet w krajach sąsiednich.

Lukashenko was perceived quite positively, even in neighboring countries.

Wszyscy patrzyli na to, jak Łukaszenka walczy skutecznie z wirusem, ale jak stało się widoczne, że koronawirus jest chorobą bardzo groźną i kiedy trzeba było w pewnym sensie zmienić retorykę, nawet może być politykę, kiedy nawet w samym społeczeństwie białoruskim, które początkowo wspierało Łukaszenka w tej strategii, zaczęło się zmieniać.

Everyone watched as Lukashenko effectively battled the virus, but as it became evident that the coronavirus is a very dangerous disease and when it became necessary to somewhat change the rhetoric, perhaps even the policy, even within the Belarusian society, which initially supported Lukashenko in this strategy, began to shift.

Kiedy nawet w samym społeczeństwu białoruskim, które początkowo wspierało Łukaszenka w tej strategii, zaczęło się zmieniać.

When even within Belarusian society itself, which initially supported Lukashenko in this strategy, began to change.

Zaczęło wątpić w prawidłowość tego podejścia.

It started to doubt the correctness of this approach.

Zaczęły się ukazywać informacje o brakach, o poważnych problemach w szpitalach, o umarłych i ta liczba zaczęła rosnąć...

Reports began to emerge about shortages, about serious problems in hospitals, about the dead, and that number started to increase...

Henryk Koz geek Avec sufron Mussa

Henryk Koz geek with sufron Mussa

Czyli wciąż mówią o tym, że koronawirus to jest koronapsychos, kiedy już społeczeństwo zaczynało myśleć w zupełnie inny sposób.

So they still talk about the coronavirus being a coronapsychosis, even when society was starting to think in a completely different way.

Rytoryka Łukaszenka całkowicie się nie zmieniła.

The rhetoric of Lukashenko has not changed at all.

I zamiast tego, żeby zmienić strategię i podejście do...

And instead of changing the strategy and approach to...

Rytoryka Łukaszenka całkowicie się nie zmieniła.

Lukashenko's rhetoric has not changed at all.

Zdejście do problemu Łukaszenka zaczął kłamać, czyli cały system zaczął kłamać, skrywać dane, falszować dane.

To address the problem, Lukashenko started to lie, which means the entire system began to lie, conceal data, and falsify data.

Ludzie, którzy umierali z powodu koronawirusa, chociaż mieli jakieś tam zdrowotne problemy przed tym,

People who died from the coronavirus, although they had some health problems before that,

im diagnoza była stawiana, że nie umarli od koronawirusa, lecz nazywały na cukrzycę, czyli Ministerstwo Zdrowia i osobiście Łukaszenka

The diagnosis was made that they did not die from the coronavirus, but were labeled as having died from diabetes, meaning the Ministry of Health and personally Lukashenko.

po prostu zaczęli okłamywać na skalie państwowej społeczeństwo,

they just started to lie to society on a state scale,

nie rozumiejąc, że ludzie zaczynają czerpać informacje zupełnie z innych źródeł.

not realizing that people are starting to draw information from completely different sources.

Jeżeli w Związku Radzieckim jeszcze była jakaś kontrola za środkami przekazu masowego,

If there was still some control over the mass media in the Soviet Union,

to na Białorusi władze całkowicie utracili monopol nad informacją.

In Belarus, the authorities have completely lost their monopoly on information.

To jest drugi problem, dlaczego stało się tak, jak się stało.

This is the second problem of why it happened the way it did.

W tym samym momencie...

At the same moment...

W tym samym momencie ludzie przestali ufać mediom państwowym, przestali ufać Ministerstwu Zdrowia,

At that moment, people stopped trusting the state media, they stopped trusting the Ministry of Health.

przestali ufać Łukaszence i jeszcze trzeba dodać jego chamstwo w stosunku do tych, kto umierał,

They stopped trusting Lukashenko, and we also have to add his rudeness towards those who were dying.

w stosunku do tych, kto walczył, bo jakiegokolwiek wsparcie materialnego, finansowego te szpitale nie dostawały

In relation to those who fought, because these hospitals did not receive any material or financial support.

i właśnie społeczeństwo zaczęło samo się organizować, solidaryzować, zbierać pieniądze na to,

And it was then that society began to organize itself, to show solidarity, to raise money for this.

żeby jakoś...

to somehow...

żeby jakoś wesprzeć system opieki zdrowotnej.

to somehow support the healthcare system.

Żyjmy Białoruś!

Long live Belarus!

Hanna Lubakowa, dziennikarka białoruska.

Hanna Lubakowa, Belarusian journalist.

Punktem ważnym dla Białorusinów oczywiście była pandemia, prawda, ale też kłamstwa, które Białorusini słyszeli z ekranów.

An important point for Belarusians, of course, was the pandemic, right, but also the lies that Belarusians heard from the screens.

Jak jeździłam przed wyborami po całym kraju, też rozmawiałam z ludźmi i oni mówili, że jakby to, jak im kłamano, okłamywano po prostu ludzi,

When I traveled across the country before the elections, I also talked to people, and they said that they were simply lied to, deceived.

też sprzyjało temu, że zarówno jakby zaufanie do mediów niezależnych, do mediów społecznościowych, do blogerów bardzo mocno wzrosło.

It also contributed to the fact that trust in independent media, social media, and bloggers has significantly increased.

Media rządowe, no, same sprzeczeniły się do tego, że właściwie zabiły, tak, zaufanie w siebie, tak.

Government media, well, they contradicted themselves to the point that they actually killed, yes, trust in themselves, yes.

W ciągu ostatnich lat rząd bardzo jakby mocno oczywiście stawiał na telewizję, jakoś tam starał się rozwijać tę telewizję.

In recent years, the government has been strongly focused on television, trying to somehow develop this medium.

Natomiast bardzo mocno stawiał na telewizję, jakoś tam starał się rozwijać tę telewizję.

On strongly focused on television and somehow tried to develop it.

Bardzo ignorował te media społecznościowe, tak, ignorował tych blogerów, którzy rozpowszechniali informację alternatywną, neutralną, obiektywną,

He ignored those social media very much, yes, he ignored those bloggers who spread alternative, neutral, objective information.

tam jakieś, starali się, tak, przynajmniej to robić, więc jakby oni sami przegrali. Rząd sam przegrał.

There was something there, they tried, yes, at least to do that, so it was like they lost on their own. The government lost by itself.

Czy ludzie jakby całkowicie ignorują? Na pewno nie. Rozmawiałam z ludźmi w regionach, czy tam po prostu na wsiach, tak,

Do people just completely ignore it? Definitely not. I talked to people in the regions, you know, in the villages, yes,

i bardzo często, no, to jest jedyny, jedyne źródło informacji.

And very often, well, that is the only source of information.

I ja myślę, że tutaj też może działać taki mechanizm, że, no, nie wszystko może być nieprawdą.

I also think that there may be a mechanism here where not everything can be untrue.

Nie mogą kłamać na sto procent. Coś musi być prawdą.

They can't lie one hundred percent. Something must be true.

I to jest oczywiście niebezpieczne, to bardzo dzieli naród.

And this is of course dangerous, it very much divides the nation.

On was kinie! On was kinie! On was kinie! On was kinie! On was kinie!

He will get you! He will get you! He will get you! He will get you! He will get you!

Brak zaufania do mediów państwowych, do propagandy i niechęć do tej propagandy stworzyło zupełnie inną sytuację informacyjną.

A lack of trust in state media, in propaganda, and a reluctance towards that propaganda has created a completely different information situation.

Ludzie zaczęli szukać informacji w opozycyjnych lub alternatywnych środkach, w środkach przekazu masowego.

People started to look for information in opposition or alternative sources, in mass media.

W tym okresie stali bardzo popularnymi telegram-kanały, czyli ludzie sięgali po informacje właśnie tam.

During this period, telegram channels became very popular, meaning people turned to them for information.

I rzecz jasna, że rysunek sytuacji w tych alternatywnych środkach informacyjnych był zupełnie inny.

And it is clear that the depiction of the situation in these alternative means of communication was completely different.

Ludzie zrozumieli, że ich okłamują.

People realized that they are being lied to.

Czyli system stracił monopolne informacje.

So the system has lost its monopoly information.

Czyli system stracił monopol na kształcenie światu.

So the system has lost its monopoly on education in the world.

Ludzie zrozumieli, że państwo Łukaszenki równa się kłamstwu.

People understood that Lukashenko's regime equals lies.

A poza tym, Łukaszenka w swoim tradycyjnym podejściu chciał pokazać, że jest gospodarzem sytuacji, swoją brawurę.

Apart from that, Lukashenko, in his traditional approach, wanted to show that he is in control of the situation, demonstrating his audacity.

W tym samym okresie, kiedy już był szczyt zakażeń na Białorusi, nie były zamykane cerkwy prawosławne.

During the same period when the number of infections peaked in Belarus, Orthodox churches were not closed.

Ludzie szły do cerkwy, akurat w tym okresie to była wielka noc prawosławna.

People were going to the church, as it was the great Orthodox night at that time.

I tłumy, ludzie się zbierali, gromadziły się w tych cerkwach.

And crowds, people gathered, amassed in these churches.

I to jeszcze więcej zwiększyło liczbę zakażeń.

And that further increased the number of infections.

Druga rzecz, były te tak zwane subotniki, kiedy pracownicy zakładów, instytucji państwowych musieli nieprzymusowo brać udział w sprzątaniu, w jakichś tam pracach społecznych.

The second thing was the so-called "subotniks," when employees of factories and government institutions had to voluntarily participate in cleaning or some kind of community work.

I to przymusowo w warunkach koronawirusa.

And this is mandatory in the conditions of the coronavirus.

Kiedy nawet Rosja była na lockdownie i nawet zamknęła granice.

When even Russia was in lockdown and even closed its borders.

No i ostatnim takim uderzeniem w siebie, strzałem w głowę, to była organizacja defiliady na 9 maja 2020 roku, w dzień zwycięstwa nad Niemcami faszistowskimi.

And the last such blow to oneself, a shot to the head, was the organization of the parade on May 9, 2020, on the day of victory over fascist Germany.

Nawet Moskwa musiała zrezygnować z tej defiliady, która była najważniejsza w ich ideologii.

Even Moscow had to give up this parade, which was the most important in their ideology.

I to właśnie po raz pierwszy było taka rewolucja miłczenia, bo w tej defiliadzie maksymalnie wzięło udział 15 tysięcy ludzi.

And it was for the first time such a revolution of love, because a maximum of 15,000 people participated in this parade.

Kiedy wcześniej na te różne uroczystości się gromadziło tam 50-100 tysięcy – to już pokazywało, że coś jest nie tak.

When previously 50,000 to 100,000 people gathered for these various celebrations, it was already a sign that something was wrong.

Lecz władze i Lukaszenko osobiście nie zwracał na to uwag.

But the authorities and Lukashenko himself did not pay attention to this.

On was ginie! On was ginie! On was ginie! On was ginie!

He's drowning! He's drowning! He's drowning! He's drowning!

Właśnie w tych okolicznościach się pojawiają trzej nieznani. Wcześniej polityka, czyli Sergiej Tychanowski, który był blogerem. Zwyczajnie jeździł po wsiach, robił wywiady z prostymi ludźmi, pokazując co rzeczywiście się dzieje.

It is precisely under these circumstances that three unknown individuals appear. Previously, there was politics, namely Sergei Tikhanovsky, who was a blogger. He simply traveled around villages, conducting interviews with ordinary people, showing what was really happening.

Zaczął też być bardzo popularny jako bloger. Właśnie to jest, oprócz tego, że to jest tam rewolucja nowicjuszów, to jest rewolucja blogerów, bo blogerzy stali się w pewnym sensie nową siłą polityczną, w pewnym sensie takim silnikiem napędzającym tę rewolucję, ponieważ zwracali uwagę na problemy lokalne.

He also started to be very popular as a blogger. This is precisely what, apart from being a revolution of novices, is a revolution of bloggers, because bloggers have become, in a sense, a new political force, in a certain way the driving engine of this revolution, as they drew attention to local issues.

Nawet nie polityczne, a na lokalne, na nieprofesjonalizm, aroganizm.

Not even political, but rather local, on unprofessionalism, arrogance.

Takie rewolucje, dygnitarzy, lokalnych urzędników, którzy absolutnie ignorują problemy prostych ludzi i stosunek do tych lokalnych dygnitarzy zaczął się przenosić na Łukaszenkę, ponieważ on jest odpowiedzialny za to, kogo przeznacza, bo tych lokalnych urzędników nie wybierają, ale tylko są przeznaczani przez Łukaszenkę.

Such revolutions, dignitaries, local officials who absolutely ignore the problems of ordinary people, and the attitude towards these local dignitaries has started to transfer to Lukashenko, because he is responsible for who is appointed, as these local officials are not elected but are appointed solely by Lukashenko.

Kryzys zaufania również do tych lokalnych funkcjonariuszów też się przeniósł.

The crisis of trust has also transferred to these local officials.

Naukowań.

Science.

I zniszczył takie wsparcie lokalne dla niego, ponieważ wieś, te małe miasteczka zawsze były po jego stronie, zawsze głosowali na Łukaszenkę, nigdy ich nie interesowała prawa człowieka, czy możliwość wyboru, chodziło o proste rzeczy, które w końcu zaczęły być artykulowane.

And he destroyed such local support for him, because the village, these small towns have always been on his side, they always voted for Lukashenko, they were never interested in human rights or the possibility of choice, it was about simple things that finally started to be articulated.

Na to wszystko się narzucał koronawirus i ludzie widzieli, że ich ignorują po prostu, problemy ignorują.

On top of all this, the coronavirus imposed itself, and people saw that they were simply being ignored, that their problems were being ignored.

Ciechanowski raczej...

Ciechanowski rather...

Ciechanowski był takim głośnikiem, który artykulował problemy mniejszych społeczności, czyli po prostu przywódca proletariatu, ponieważ intelektualiści raczej trzymali się dystansu.

Ciechanowski was a speaker who articulated the issues of smaller communities, essentially a leader of the proletariat, as intellectuals tended to keep their distance.

Ale nagle się pojawia Wiktor Babaryko, który był bankerem przez 20 lat, był dyrektorem Belgazprom Banku, czyli jedna z...

But suddenly Wiktor Babaryko appears, who was a banker for 20 years, he was the director of Belgazprom Bank, which is one of...

...autorytetnych instytucji, chociaż i związanych z Rosją, bankowych, finansowych na Białorusi.

...authoritative institutions, although also related to Russia, bank and financial institutions in Belarus.

Babaryko zaczął przyciągać uwagę klasy średniej i nomenklatury średniej, czyli w końcu dla ludzi nawet różnych warstw pojawiła się alternatywa, której oni nie widzieli, ponieważ przed procesem wyborczym...

Babaryko began to attract the attention of the middle class and the middle nomenklatura, which means that finally an alternative emerged for people from even different layers, which they had not seen because before the electoral process...

...tradycyjna opozycja...

...traditional opposition...

...chciała zrealizować jakiś wspólny projekt, wylonić z tych różnych rozbitych i osłabionych partii politycznych swojego jedynego kandydata, powtórzyć scenariusz z roku 2006, lecz to się spotkało z totalną klęską.

...she wanted to implement a joint project, to emerge from these various fragmented and weakened political parties with her single candidate, to repeat the scenario from 2006, but this faced total failure.

To rzeczywiście pokazało, że ani wsparcia, ani zaufania do tej tradycyjnej opozycji nie ma i że sensu brać udział w kampanii wyborczej po prostu nie ma.

It really showed that there is neither support nor trust in this traditional opposition, and that there is simply no point in participating in the election campaign.

I na tym tle też pojawienie się Babaryko i Walery Cepkało jako przedstawicieli nomenklatury, powiedzmy, wyższej klasy, wyższej, początkowo było odbierane sceptycznie, lecz pojawienie się tych trzech osób, nieoczekiwanie, przykuło do siebie uwagę, że ludzie zaczęli widzieć w tym alternatywę, a poza tym władze początkowo nie stosowały represji, ponieważ...

And against this background, the emergence of Babaryko and Valery Tsepkalo as representatives of the, let's say, higher class of the nomenklatura was initially met with skepticism. However, the appearance of these three individuals unexpectedly attracted attention, as people began to see this as an alternative. Moreover, the authorities initially did not apply repression because...

...i były...

...and were...

...trwał tak zwany...

...was lasting so-called...

...trwał tak zwany dialog, nie zobaczyli oni zagrożenia.

...there was a so-called dialogue, they did not see the threat.

Jednak organizacja kampanii, ta dynamika doprowadziła do rewolucji elektoralnej.

However, the organization of the campaign, this dynamics led to an electoral revolution.

Najpierw to się wyraziło w tym, że ludzie zaczęli się podpisywać masowo za Cichanowskiego i stały takie długie kolejki, czego nie było.

At first, this manifested in people starting to sign up en masse for Tsikhanouskaya, and there were long lines, which had not happened before.

Taka falia aktywności politycznej dała do zrozumienia, że scenariusz wyborczy już będzie się toczyć zupełnie inaczej niż to było kiedyś.

Such a wave of political activity has indicated that the electoral scenario will unfold quite differently than it did in the past.

Antron Suflaj z Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego podkreśla, że odpowiadając na wybuch społecznego niezadowolenia, reżim białoruski zareagował w dobrze znany i wyćwiczony sposób, czyli represjami.

Antron Suflaj from the East European Studies at the University of Warsaw emphasizes that in response to the outbreak of social discontent, the Belarusian regime reacted in a well-known and practiced manner, namely through repression.

Warto rozumieć, że to co się dzieje na Białorusi teraz i się działo w sierpniu, wrześniu, nie dzieje się tylko w tym roku, 2020.

It is worth understanding that what is happening in Belarus now and what happened in August and September is not happening only in this year, 2020.

To już jest co najmniej od 20 lat. Mówię o represjach i przemocy przede wszystkim, bo już od początku XXI wieku Łukaszenko zaczął stosować te wszystkim znane metody,

It has been at least 20 years now. I am primarily talking about repression and violence, because since the beginning of the 21st century, Lukashenko has started to use those well-known methods.

czyli praktyka tłumienia protestów przy pomocy siły plus do tego wszystkim znane zniknięcia znanych osób, których nie odnaleziono ciała.

So, the practice of suppressing protests through force, along with the widely known disappearances of prominent individuals whose bodies have not been found.

Podejrzewamy, że ciała. To jest minister Zacharynka.

We suspect that there are bodies. This is Minister Zacharynka.

To jest dziennikarz.

This is a journalist.

Operator telewizji państwowej rosyjskiej Zawadzki.

Operator of the Russian state television Zawadzki.

Więc już od wtedy, od tamtego czasu te represje państwo zaczyna stosować.

So from that time, the state has started to apply these repressions.

W ciągu tych 20 lat represje przybrały zupełnie rozmaite, mają zupełnie rozmaite formy.

Over the past 20 years, the repressions have taken on completely different forms.

Od bezpośredniej przemocy. Podejrzewamy, że całe społeczeństwo podejrzewa, że też zabicie, porywanie ludzi, brutalna siła wrzucania, czyli więźniowie polityczni.

From direct violence. We suspect that the entire society suspects that killing, kidnapping people, and the brutal force of throwing in, meaning political prisoners, is also occurring.

To był element w ogóle polityki wewnętrznej Białorusi.

It was an element of the internal politics of Belarus in general.

Represje gospodarcze, blokada możliwości do zdobywania wykształcenia.

Economic repression, blockage of opportunities to gain education.

Generalnie to teraz obserwujemy w pigułce, to co się dzieje na Białorusi przez 20 lat.

Basically, we are now witnessing in a nutshell what has been happening in Belarus for 20 years.

Teraz się wszystko dzieje w ciągu tych trzech miesięcy.

Everything is happening now within these three months.

Białoruska socjolożka Alena Agarjeliszewa zwraca uwagę na skalę i powszechny charakter represji, które dotykają każdego, kto odważy się wyrazić sprzeciw wobec władzy.

Belarusian sociologist Alena Agarjelisheva points out the scale and pervasive nature of the repression that affects anyone who dares to express opposition to the authorities.

W białoruskiej sytuacji należy pamiętać, że represje wobec opozycyjnych Łukaszence polityków były zawsze.

In the Belarusian situation, it should be remembered that repression against opposition politicians to Lukashenko has always been present.

Dlatego nie jest to nic nowego. Nie jest to wynalazek 2020 roku.

That’s why it’s nothing new. It’s not an invention of the year 2020.

Trendem tego roku jest to, że represje niewątpliwie stały się masowe i powszechne. Ponieważ masowy i powszechny stał się protest.

The trend this year is that repression has undoubtedly become massive and widespread. Because protest has become massive and widespread.

Niespotykana wcześniej liczba mieszkańców stanęła dłużej.

An unprecedented number of residents stood for a longer time.

Niewątpliwie nie było do walki z reżimem.

Undoubtedly, there was no fight against the regime.

Jakie są represje?

What are the repressions?

Po pierwsze, represje to zatrzymania, pobicia i nieraz tortury podczas zatrzymania czy w areszcie.

Firstly, repression includes arrests, beatings, and sometimes torture during detention or in custody.

Po drugie, to represje ekonomiczne.

Secondly, there are economic repressions.

Na przykład firmy, które wsparły protesty i strajki, mają teraz specjalne i bardzo szczegółowe kontrole służb.

For example, companies that supported protests and strikes now face special and very detailed inspections from the authorities.

Po trzecie, i to jest nowy wymiar, szykanowane są wspólnoty mieszkaniowe.

Thirdly, and this is a new dimension, housing communities are being harassed.

Te na osiedlach, budynkach, na których pojawiły się mieszkanie.

Those in the housing estates, buildings where apartments have appeared.

Na których pojawiły się flagi.

Where flags appeared.

Czy były wyświetlane filmy.

Were movies shown?

Czyli cały ten biało-czerwono-biały zryw dostają kary.

So, all this white-red-white uprising is being punished.

Czyli represje są wobec wszystkich środowisk, które protestują.

So the repression is against all groups that are protesting.

Wszystkie społeczeństwa, które teraz wkładają się w walkę, na nich pojawiają się różne represje.

All societies that are now putting themselves into the fight are facing various repressions.

Pomimo brutalnej reakcji władz, protesty nie ucichły.

Despite the brutal reaction of the authorities, the protests did not subside.

Trwają, przeobrażają się.

They are ongoing, they are transforming.

Powstaje wręcz pewna rutyna.

A certain routine is emerging.

O której Zmińska mówi poety.

At what time does Zmińska talk about the poet?

I pisarz Andrii Hadanowicz.

And writer Andrii Hadanowicz.

Wrzesień, październik, dziwne miesiące.

September, October, strange months.

Nie tylko masowe protesty, ale głównie działalność związana z dzielnicami, gdzie mieszkają ludzie.

Not only mass protests, but mainly activities related to the neighborhoods where people live.

Czyli w niedzielę wychodzą setka i więcej tysięcy wielkich protestów.

So on Sunday, there will be hundreds of thousands of large protests.

Codziennie.

Every day.

Od poniedziałku do soboty.

From Monday to Saturday.

Ludzie zbierają się w grupkach mniejszych, większych.

People are gathering in smaller and larger groups.

Po prostu koło swoich domów.

Just around their houses.

W dzielnicach.

In the districts.

I właśnie tutaj zaczynają się cudy.

And it is here that the miracles begin.

Wczorajsze, nieznajome ludzie.

Yesterday's, unfamiliar people.

Znajomią się przyjaźnią.

They are getting to know each other as friends.

Zaczynają po trochu traktować się wzajemnie.

They are starting to treat each other a little.

Jako przyjaciele, koledzy.

As friends, colleagues.

Ludzi, którzy wspólnie robią ważną pracę.

People who do important work together.

I z jednej strony zrobić tak, żeby swoje dzielnice wieczorem wyglądało na prawdziwą białoruską dzielnicę.

And on one hand, to make your neighborhood look like a real Belarusian neighborhood in the evening.

Czyli ozdoblenie.

So, decoration.

Zaczynając od wstórzeczek kolorowych, białych, czerwonych, białych.

Starting with small colorful, white, red, white flowers.

Dalej symbole.

Further symbols.

Wytalowanie grafiki.

Graphic layout.

I codzienne spotkania.

And daily meetings.

Spotkanie przy herbacie, przy ciasteczkach.

A meeting over tea and cookies.

Bezalkoholowych od razu trzeba powiedzieć.

It should be said right away that they are non-alcoholic.

Z pewnych powodów, żeby nie przyciągnąć je jeszcze do tego uwagi.

For certain reasons, to not attract their attention to it even more.

Ludzie pomyśleli, że mało tylko tych spotkań sąsiedzkich.

People thought that there were too few of those neighborhood meetings.

A trzeba pojednać to ze sztuką.

And we need to reconcile this with art.

Z edukacją.

With education.

I zaczynają zapraszać.

And they start inviting.

Gości.

Guests.

Goście przychodzą na spotkania.

Guests come to meetings.

Wykładowcy.

Lecturers.

Artyści.

Artists.

Zwykli dyskutanci.

Ordinary discussants.

Rodzi się sztuka.

Art is being born.

Przypomina historia.

It reminds of history.

Rodzą się pytania o przyszłość.

Questions about the future arise.

Nie jestem pewien, czy ona jest naprawdę kandydatem do władzy.

I'm not sure if she is really a candidate for power.

Co prawda, pani Cichanauska jest symboliczną przywódczynią opozycji.

Indeed, Ms. Cichanauska is a symbolic leader of the opposition.

Nie jestem pewien, czy jest realnym kandydatem do władzy.

I'm not sure if he is a real candidate for power.

Opozycja ma jeszcze długą drogę przed sobą, zanim sprecyzuje żądania i umocni się w formie poważnego ruchu oddolnego.

The opposition still has a long way to go before it specifies its demands and strengthens itself as a serious grassroots movement.

Na wzór Solidarności w Polsce w latach 80.

In the spirit of Solidarity in Poland in the 1980s.

Zrobili bardzo obiecujący początek, wygrywając bitwę o ideę i kreatywność.

They made a very promising start by winning the battle for ideas and creativity.

Ich entuzjazm jest wzruszający, ale jeżeli chcą pokonać reżim liczbą zwolenników, to czeka ich jeszcze praca.

Their enthusiasm is touching, but if they want to overcome the regime with the number of supporters, they still have work to do.

Myślę, że opozycja na razie odłożyła na bok kwestie geopolitycznej przyszłości Białorusi.

I think the opposition has temporarily set aside the issues of Belarus's geopolitical future.

Na razie mowa jest o wolnych wyborach, uwolnieniu więźniów politycznych i usunięciu Łukaszenki.

For now, we are talking about free elections, the release of political prisoners, and the removal of Lukashenko.

A wszystko inne może zaczekać.

And everything else can wait.

Ale czy na pewno może zaczekać?

But can it really wait?

Po raz pierwszy od dawna odpowiedź na to i inne pytania można zadać samym Białorusinom.

For the first time in a long while, the answer to this and other questions can be asked of the Belarusians themselves.

W kolejnych podcastach przedstawiamy różne oblicza zmieniającego się społeczeństwa i kraju.

In the upcoming podcasts, we present various faces of the changing society and country.

A o zdanie przede wszystkim pytamy Białorusinów.

And we primarily ask Belarusians about the sentence.

Zrealizowany przez Freelance Productions.

Executed by Freelance Productions.