Daniel Petryczkiewicz: Jak zostałem bobrem

Dzień dobry, przy mikrofonie Agnieszka Jucewicz, a moim i Państwa gościem jest dzisiaj Daniel Petryczkiewicz, fotograf, bloger, opiekun przyrody, ambasador Rzeki Małej, który współpracuje z takimi magazynami jak Pismo, Krytyka Polityczna czy Dwutygodnik.

Good morning, this is Agnieszka Jucewicz at the microphone, and my guest today is Daniel Petryczkiewicz, a photographer, blogger, nature caretaker, and ambassador of the Mała River, who collaborates with magazines such as Pismo, Krytyka Polityczna, and Dwutygodnik.

O sobie mówi, moim szefem redakcji jest przyroda.

He talks about himself, my editor-in-chief is nature.

Dzień dobry.

Good morning.

Dziękuję bardzo za zaproszenie.

Thank you very much for the invitation.

Ja dziękuję, że przyszedłeś. Dzisiaj jest wyjątkowy dzień z dwóch powodów.

Thank you for coming. Today is a special day for two reasons.

Po pierwsze...

First of all...

Obchodzimy Światowy Dzień Ochrony Środowiska. 5 czerwca nagrywamy ten odcinek.

We are celebrating World Environment Day. We are recording this episode on June 5th.

A dla Państwa i też dla nas taka informacja, że jest to ostatni odcinek przed wakacyjną przerwą.

And for you, as well as for us, here's such information that this is the last episode before the summer break.

Ja jako współszefowa tego odcinka pozwoliłam sobie i Tobie, mój drogi gościu, na prawie wszystko.

As the co-host of this episode, I allowed myself and you, my dear guest, almost everything.

Więc proszę się nie zdziwić.

So please don't be surprised.

Brzmi intrygująco. Ciekawy jestem, co się wydarzy.

Sounds intriguing. I'm curious to see what will happen.

Jakby intrygująco brzmi i brzmi dziko, co już dla mnie jest jakoś...

It sounds intriguingly and it sounds wild, which is already somewhat...

Interesujące.

Interesting.

Jak powiedziałeś w jednym z wywiadów, dzikość to stan umysłu, więc trochę się pod to podczepimy.

As you said in one of the interviews, wildness is a state of mind, so we'll latch onto that a bit.

Powiedz, czy to jest dla Ciebie jakiś ważny dzień, ten Światowy Dzień Ochrony Środowiska, który obchodzimy od 52 lat?

Tell me, is this an important day for you, this World Environment Day that we have been celebrating for 52 years?

Może powinienem ze wstydem powiedzieć, że nawet nie byłem świadomy tego, że jest dzisiaj Światowy Dzień Ochrony Środowiska.

Maybe I should shamefully say that I wasn't even aware that today is World Environment Day.

Ale wiesz co, ja mam taki stosunek do tych dni różnych, szczególnie związanych ze środowiskiem, taki, że dla mnie codziennie jest Dzień Ochrony Środowiska.

But you know what, I have a certain attitude towards those various days, especially those related to the environment, such that for me, every day is Earth Day.

Znaczy, ja rozumiem trochę tą ideę, że trzeba o tym przypominać ludziom, tylko mnie chyba w tej idei już w tej chwili razi najbardziej komercjalizacja tej idei.

I mean, I somewhat understand the idea that we need to remind people about it, but what bothers me the most about this idea right now is the commercialization of it.

Bo raptem z okazji Dnia Ochrony Środowiska, Dnia Wody, Dnia Ziemi i tak dalej, ja więcej dostaję ofert handlowych pod tytułem kup buty, które są eko,

Suddenly, on the occasion of Earth Day, Water Day, Environment Protection Day, and so on, I receive more commercial offers under the title "buy eco-friendly shoes."

albo nie wiem, znajdź teraz elektryka, który nie będzie robił smogu, czy coś tam jeszcze innego.

Or I don't know, find an electrician now who won't create smog or something else.

Czyli jest dużo większa jakby kapitalizacja, komercjalizacja i takie jakby uludzkowienie.

So there is a much greater capitalization, commercialization, and a kind of humanization.

Tych świąt, tak zwanych, niż jakby idea, która pewnie przyświecała oryginalnie temu powołaniu.

These so-called holidays are less about the idea that probably originally inspired this calling.

Bo rozumiem, że ta idea była szlachetna, pewnie podobna jak, nie wiem, przy powoływaniu Facebooka albo wynajdowaniu dynamitu.

Because I understand that this idea was noble, probably similar to, I don't know, when Facebook was founded or when dynamite was invented.

Niestety, jako ludzie mamy taką tendencję, że zmieniamy trochę takie rzeczy i one...

Unfortunately, as humans, we have a tendency to change things a bit, and they...

W takim systemie żyjemy, prawda?

We live in such a system, right?

No, więc właśnie chyba trochę o to mi chodzi.

No, so that's probably what I mean a bit.

Więc dlatego ja nie wiem, czy świadomie, czy nie. Chyba nieświadomie.

So that's why I don't know if it's consciously or not. Probably unconsciously.

To nie jest tak, że ja wyparłem ten dzień.

It's not that I have suppressed that day.

Ja po prostu nawet nie wiedziałem, że on dzisiaj, szczerze mówiąc, jest.

I honestly didn't even know that he is here today.

Natomiast gdzieś tam pewnie najbardziej przebija się do mojej świadomości Dzień Ziemi.

However, somewhere in my consciousness, Earth Day probably stands out the most.

Ale tak jak mówię, chciałbym, żeby tak było dla każdego.

But as I said, I would like it to be that way for everyone.

Że codziennie był Dzień Ziemi.

That every day was Earth Day.

Znaczy jakby serio potrzebujemy specjalnie takiego dnia, żeby sobie przypomnieć, że mieszkamy w jedynym domu, jaki nam był dany.

It means that we seriously need a special day to remind ourselves that we live in the only home we have been given.

No, wydaje mi się, że nie.

No, I don't think so.

Powiedz, jak ty zacząłeś być tą osobą, którą jesteś dzisiaj?

Tell me, how did you come to be the person you are today?

Bo to nie było tak od początku.

Because it wasn't like that from the beginning.

I może cię zapytam o tego ambasadora Rzeki Małej.

And may I ask you about the ambassador of the Little River?

Najbardziej znanej rzeki w internecie, jak ktoś powiedział.

The most famous river on the internet, as someone said.

Adam Rubiński. Pozdrawiamy Adama.

Adam Rubiński. We greet Adam.

A kim jest Adam Rubiński?

And who is Adam Rubiński?

Adam Rubiński jest moim, mogę powiedzieć, że przyjacielem.

Adam Rubiński is my, I can say, friend.

Towarzyszem wędrówek też wielu.

A companion in journeys also many.

Jest obieży krajem, jak sam chyba o sobie lubi mówić.

He is a wanderer, as he probably likes to call himself.

I jest fantastycznym pisarzem, który właśnie o krajobrazie, o przyrodzie, w której wędruje, pisze.

And he is a fantastic writer who writes about the landscape, about the nature in which he wanders.

Jest autorem hajstrów, kiczer.

He is the author of hypes, kitsch.

To są dwie takie książki.

These are two such books.

Jedna o bieszczadach, druga o takiej bliskiej dziczy.

One about the Bieszczady, the other about such nearby wilderness.

To w ogóle jest fenomenalna książka.

It is an absolutely phenomenal book.

To są hajstry.

These are the coats.

Wspólnie można powiedzieć, poniekąd napisano.

One could say together, in a way it has been written.

Pytaliśmy jeden rozdział jego książki o Bobrach, czyli Pałace na Wodzie.

We asked one chapter of his book about Beavers, which is Palaces on Water.

Wspólnie w sensie takim, że wspólnie wędrowaliśmy wzdłuż Rzeki Małej.

Together in the sense that we walked along the Little River together.

Więc Rzeka Mała jest bohaterką tego rozdziału, a my sobie wzdłuż niej wędrujemy.

So Little River is the heroine of this chapter, and we wander along it.

I snujemy różne rozważania.

We are weaving various reflections.

No a teraz się właśnie ukazała książka Adama Rubińskiego o Kampitosie, Puszcza Kieszonkowa.

Well, now the book by Adam Rubiński about Kampitos, Puszcza Kieszonkowa, has just been published.

I dzisiaj jest premiera bodajże.

And today is the premiere, I believe.

Wydawnictwo Czarne.

Czarne Publishing.

Tak, Wydawnictwo Czarne oczywiście.

Yes, Wydawnictwo Czarne, of course.

Więc przy okazji polecamy absolutnie.

So we absolutely recommend it.

Polecamy, polecamy.

We recommend, we recommend.

W ogóle wydaje mi się, że powiemy jeszcze o kilku ważnych książkach w czasie tej rozmowy.

I generally think that we will mention a few important books during this conversation.

O tak, książki są dla mnie ważne.

Oh yes, books are important to me.

Dla mnie też.

For me too.

I będziemy polecać później w opisie odcinka, więc odsyłam Państwa od razu.

And we will recommend it later in the episode description, so I am sending you right away.

Ale powiedz jak zostałeś tym ambasadorem Rzeki Małej, bo to jest stosunkowo świeża historia.

But tell me how you became the ambassador of the Mała River, because that's a relatively recent story.

No dobrze, a skoro mogę w tym odcinku może więcej niż zwykle,

Alright, and since I can do maybe more than usual in this episode,

to pozwolę sobie jednak cofnąć się trochę jeszcze w czasie.

I will allow myself to go back a bit in time, however.

Ze względu na to, że wydaje mi się, że jest istotne.

Because I believe it is important.

Jakby to jest ciekawe w ogóle, że ten odcinek i to zaproszenie od ciebie pojawi się w takim momencie.

It's interesting that this episode and your invitation are coming at such a time.

Bo ja mam teraz...

Because I have now...

Taki moment, może to jest z okazji nadchodzącej pięćdziesiątki, za dwa lata, albo coś w tym rodzaju.

Such a moment, maybe it's because of the upcoming fifty, in two years, or something like that.

Że może pod wpływem książek, które ostatnio znajduję czas, żeby czytać jakoś tak intensywniej.

That maybe under the influence of the books that I've recently found time to read, I'm somehow doing it more intensely.

Może ludzi, których spotykam, może tego, co się dzieje dookoła.

Maybe the people I meet, maybe what is happening around.

Ale jakby zacząłem patrzeć na swoje życie wstecz i zaczynam dostrzegać bardzo dużo rzeczy takich bardzo ciekawych.

But as I started to look back on my life, I begin to notice a lot of very interesting things.

Ale też w moim odczuciu pozytywnych, w których zmieniła mnie przyroda i to bycie w tej przyrodzie.

But also in my feeling positive ones, in which nature changed me and being in that nature.

I dlatego też patrzę z ciekawością.

And that is why I watch with curiosity.

Jakby retrospektywnie.

As if retrospectively.

Jakby retrospektywnie na to, co mnie do tego doprowadziło tak naprawdę.

It's like looking back at what really led me to this.

Jak ja tam doszedłem.

How I got there.

Wiesz, kiedy ja przyszedłem nad Małą pierwszy raz, przyszedłem w pandemii w 2020 roku, czyli już niemal cztery lata temu.

You know, when I came to Mała for the first time, I came during the pandemic in 2020, which is almost four years ago now.

Ale zanim przyszedłem nad Małą, to już wcześniej miałem taki moment, kiedy...

But before I came to the Small one, I had such a moment earlier when...

Ja fotografuję dosyć długo.

I have been photographing for quite a long time.

Fotografowałem przyrodę, fotografowałem ludzi trochę, fotografowałem takich tam mediów społecznościowych, różnych influencerów.

I photographed nature, I photographed people a bit, I photographed some social media stuff, various influencers.

Fotografowałem bardzo dużo sportu.

I photographed a lot of sports.

Ostatni mój taki czas komercyjnej takiej bytności w fotografii, był związany bardzo mocno ze sportami wodnymi, z wakeboardem.

My last time of commercial presence in photography was very closely related to water sports, specifically wakeboarding.

To jest takie jeżdżenie na desce za wyciągiem.

It's like riding a board behind a lift.

To też jest takie środowisko, które mocno jest chyba teraz w kontrze do tego, co ja robię.

It is also an environment that is probably strongly opposed to what I do now.

Bo tam jest bardzo dużo takich ludzi, którzy są młodzi, bogaci, rzutcy, wiesz, kupują bardzo drogie samochody, drogi sprzęt.

Because there are a lot of young, wealthy, dynamic people there, you know, buying very expensive cars, expensive equipment.

Ten sprzęt jest drogi w ogóle.

This equipment is expensive in general.

Jeżdzenie po świecie, latają gdzieś tam, żeby się przepłynąć na jakimś konkretnym wyciągu, czy coś takiego.

Traveling around the world, flying somewhere to swim on some specific lift or something like that.

Nie chodzi o to, żeby mnie krytykował.

It's not about criticizing me.

Więc to już w ogóle, to nie jest w ogóle mój styl życia.

So this is definitely not my style of life at all.

Bardzo mocno wsiąknąłem w to środowisko w jakimś momencie.

I got deeply immersed in that environment at some point.

Wszedłem w zawody, wszedłem w różnego rodzaju znajomości.

I got into the competition, I got into various kinds of acquaintances.

Imponowało mi to, że ktoś ma motorówkę, wielki samochód terenowy, coś tam.

I was impressed that someone has a speedboat, a big off-road car, something like that.

Na tej motorówce, za tą motorówką też pływałem.

I also sailed on this motorboat, behind this motorboat.

Fotografowałem te sporty, brałem udział w zawodach.

I photographed these sports, I participated in competitions.

Fotografowałem niszczostwa Polski i też Europy.

I photographed the destruction of Poland and also Europe.

To wszystko gdzieś tam w jakimś momencie...

It's all somewhere out there at some point...

Z jednej strony to powodowało, że ja miałem trochę styczności z przyrodą, bo siedziałem dużo w wodzie.

On one hand, it made me have some contact with nature, as I spent a lot of time in the water.

Ale teraz sobie już wiem, że to jest no jednak taka...

But now I know that it is, well, in fact...

Ta przyroda, która jest taka bardzo pod kontrolą.

This nature, which is so very under control.

Ale był pewien żywioł tam jednak prędkości, trochę niebezpieczeństwa.

But there was certainly an element of speed there, a bit of danger.

Ja trochę blisko do tego ryzyka podchodziłem.

I approached this risk a bit closely.

Na przykład dosyć blisko fotografowałem tych ludzi.

For example, I photographed those people quite closely.

Teraz sobie myślę, że kurczę, no to bardzo łatwo na przykład można było, nie wiem, zostać skróconym o głowę.

Now I think to myself, man, it would have been very easy, for example, to get beheaded.

Jakby na przykład ktoś nie wycelował dobrze tą deską, tak?

Like, for example, if someone didn't aim that board well, right?

Albo coś takiego.

Or something like that.

W każdym razie fotografowałem bardzo dużo ten sport.

In any case, I photographed this sport a lot.

I w jakimś momencie sobie pomyślałem, w zasadzie jaki to ma sens.

And at some point I thought to myself, what is the point of this really.

Znaczy, ja to pokazuję, fotografuję.

I mean, I show it, I photograph it.

Trochę gloryfikuję pewnie.

I'm probably glorifying it a bit.

Tylko jakby, no i co ja próbuję przez to pokazać?

Just like, what am I trying to show through this?

Ale coś się takiego wydarzyło?

But did something like that happen?

Wiesz co, właśnie zastanawiałem się, czy coś się takiego wydarzyło.

You know what, I was just wondering if something like that happened.

Chyba trochę było tak, że poznałem takiego człowieka, Tomka Drzewińskiego, którego też pozdrawiam.

I think it was a bit like this: I met a man, Tomek Drzewiński, whom I also greet.

Jeden z moich nauczycieli fotografii, który jakby prowadził takie kursy fotografii związane z modą, z lifestylem.

One of my photography teachers, who seemed to conduct photography courses related to fashion and lifestyle.

Ale ponieważ Tomek jest pasjonatem tej fotografii studiowo.

But because Tomek is passionate about studio photography.

To fotografie w Nowym Jorku.

These are photographs in New York.

W Nowym Jorku i sztukę, to bardzo mocno też nas zaczął tak nasiąkać taką wrażliwością w ogóle do fotografii tego, co ona opowiada i czy ona w ogóle zmienia świat na przykład, co zostawia po sobie, co zostawiają ci wielcy fotografowie.

In New York and art, it has strongly begun to permeate us with sensitivity to photography in general, what it tells and whether it even changes the world, for example, what it leaves behind, what those great photographers leave behind.

To być może był taki jakiś moment, że się zacząłem zastanawiać, jakby po co ja tą fotografię robię?

There may have been a moment when I started to wonder, what am I making this photograph for?

Co ja chcę zostawić jakby po sobie?

What do I want to leave behind as my legacy?

I czy to, co zostawiam, to w ogóle jest coś wartościowego, czy nie?

And is what I'm leaving behind even something of value, or not?

I chyba Tomek w pewnym momencie jakby zasiał we mnie coś takiego.

And I think Tomek at some point kind of instilled something like that in me.

Że ja zacząłem sobie zadawać pytanie, co ta fotografia mówi o mnie samym.

That I started to ask myself what this photograph says about myself.

I to był trochę taki punkt zwrotny.

And that was somewhat of a turning point.

Ja pamiętam, że ja przyszedłem do niego kiedyś i powiedziałem, mówię, Tomek, mówię, pomóż mi trochę, bo ja bym chciał zrobić coś, co będzie ważne w tej fotografii.

I remember that I came to him once and I said, I say, Tomek, I say, help me a little because I would like to do something that will be important in this photography.

Ja nie wiem, że mam być od razu jakąś gwiazdą, ale chcę tak sam poczuć, że mówię coś ważnego.

I don't know that I have to be a star right away, but I want to feel that I am saying something important.

I to był ten moment, kiedy z jednej strony ukazał się raport IPCC o stanie ziemi i klimatu, który wstrząsnął wieloma osobami, jak tak teraz się rozmawia trochę z jakiejś tam.

And that was the moment when, on one hand, the IPCC report on the state of the Earth and climate came out, which shook many people, as this is now being discussed a bit from some perspective.

Który to był rok, pamiętasz?

Which year was it, do you remember?

2018, 2019.

2018, 2019.

Jakoś tak chyba się raport.

I guess that's how the report goes.

To był on też, wstrząsnął?

Was it him too, did it shake?

Właśnie, wiesz co, ja go wtedy uważnie nie przeczytałem.

Exactly, you know what, I didn't read it carefully back then.

Ja tylko wiedziałem, że coś takiego się pojawiło.

I only knew that something like this had appeared.

Mnie on wstrząsnął o coś innego.

He shocked me about something else.

Ja sobie pomyślałem, kurczę, robimy zakupy, przynoszę te zakupy, wysypuję te zakupy i taką ilość, jak mam jedzenia, to wyrzucam plastiku.

I thought to myself, dang, we do the shopping, I bring the groceries, I unload the groceries, and with the amount of food I have, I'm throwing away that much plastic.

Który jakby jednorazowo wyjmuję to i wyrzucam.

Which I just take out once and throw away.

I zacząłem sobie zastanawiać, co się z tym dzieje.

And I started to wonder what is happening with this.

Zacząłem sobie zapytać siebie, czy to musi być tak, że to wszystko jest ten plastik jednorazowy zapakowany i że to nie jest takie wcale obojętne.

I started to ask myself whether it has to be that everything is this single-use plastic wrapped up and that it is not indifferent at all.

Jeszcze wtedy nie łączyłem dobrze kropek, że na przykład jak to się wiąże, taka produkcja jednorazowego plastiku z wydobyciem na przykład paliw kopalnych.

At that time, I still didn't connect the dots well, for example, how the production of single-use plastic is related to the extraction of fossil fuels.

Że to jest odpad, dlatego to jest takie tanie, dlatego może być jednorazowe.

That it's waste, which is why it's so cheap, and that's why it can be disposable.

Problem w tym, że jak to wyprodukujemy, to to nigdy z powierzchni planety de facto nie zniknie.

The problem is that once we produce it, it will never actually disappear from the surface of the planet.

I zacząłem jakby się tym interesować.

And I started to be interested in it.

I to był taki moment, w którym sobie pomyślałem, kurczę, skoro ja fotografowałem ten sport,

And that was the moment when I thought to myself, wow, since I was photographing this sport,

to jakoś mnie ten plastik poruszył.

This plastic somehow moved me.

Dlatego o tym mówię, bo patrząc wstecz widzę, że miałem pewne naiwne myślenie też za tym, o którym za chwileczkę powiem.

That's why I'm mentioning it, because looking back I see that I had some naive thinking about it, which I will talk about shortly.

Ale wtedy sobie myślałem tak, dobra, to może ja wykorzystam do czegoś użytecznego to moją umiejętność fotografowania tego sportu

But then I thought to myself, okay, maybe I can use my skill of photographing this sport for something useful.

i sfotografuję tych sportowców z tym plastikiem w jakiś sposób.

I will photograph these athletes with that plastic in some way.

Jeszcze nie wiedziałem, jak to wymyśleć w ogóle.

I still didn't know how to come up with it at all.

I też sobie pomyślałem, że ale nie chcę sfotografować takich normalnych sportowców, piłkarza albo rowerzysty,

I also thought to myself that I don't want to photograph normal athletes, like a football player or a cyclist.

tylko poszukam jakichś takich sportów, takich ludzi.

I'll just look for some sports like that, like those people.

Których warto by było jakoś pokazać, bo inaczej nikt może by ich nie pokazał.

Which would be worth showing somehow, because otherwise no one might show them.

No i wrzuciłem po prostu taką zajawkę do internetu, a ponieważ jakoś tam jako fotograf to mam być gdzieś pewnie w jakiejś bańce troszkę bardziej znany.

Well, I just posted a little teaser on the internet, and since as a photographer I’m probably supposed to be a bit more known in some bubble.

No i sporo osób odpowiedziało właśnie, bo ja już enigmatycznie pisałem, że ja szukam takich oryginalnych sportów, nie?

Well, quite a few people responded just because I had already written enigmatically that I am looking for original sports, right?

Albo nieoczywistych, nie?

Or not obvious ones, right?

Tancerze, tancerka na rurze, pływaczki synchroniczne, akrobaci, jakieś takie historie się zrobiły.

Dancers, pole dancer, synchronized swimmers, acrobats, such stories have emerged.

I ja zacząłem...

I also started...

Podszedłem do tego jakoś tam kreatywnie i mówię, dobra, no to zobaczmy, co ci ludzie robią.

I approached it somewhat creatively and said, okay, let's see what these people are doing.

Spotkam się z nimi i porozmawiam.

I will meet with them and talk.

No i spróbuję ich w jakimś anturażu sfotografować.

Well, I'll try to photograph them in some setting.

Pomyślałem sobie wtedy, że taką myślą przewodnią też będzie Warszawa.

I thought to myself then that Warsaw would also be the main theme.

Warszawa jest znana, Warszawa wzbudza emocje.

Warsaw is famous, Warsaw evokes emotions.

I wymyśliłem sobie, że tam Warszawa musi być widać, więc to trzeba zrobić gdzieś wysoko.

And I imagined that Warsaw must be visible from there, so it needs to be done somewhere high up.

No i zacząłem rozmawiać z ludźmi, gdzie mógłbym wejść na jakieś dachy na przykład, żeby tą Warszawę w tle widzieć.

So I started talking to people about where I could get onto some rooftops, for example, to see Warsaw in the background.

No i powstała taka seria fotografii.

And so a series of photographs was created.

Nazywał się ten projekt No Beauty in Plastic.

The project was called No Beauty in Plastic.

Natomiast przyznam szczerze, że z dziesięciu...

However, I must admit that out of ten...

Z edycji, które jakby...

From the editions that seem to...

Bo było takie dziesięć serii tych fotografii się pojawiło.

Because there were ten series of these photographs that appeared.

To tak naprawdę najbardziej trochę bańką, ale też mną wstrząsnęło ostatnio.

It’s actually the most like a bubble, but it also shook me recently.

Dlatego, że po dziewięciu chyba seriach, czy ośmiu, zrobiłem wystawę, wernisaż.

Because after probably nine or eight series, I held an exhibition, a vernissage.

Bardzo takim fajnym się odzewem spotkało.

It received a very nice response.

Dużo ludzi przyszło.

A lot of people came.

Udało mi się pieniądze zebrać na to ze zbiórki społecznościowej, chociaż łatwo nie było.

I managed to raise the money for this through a crowdfunding campaign, although it wasn't easy.

Okazało się, że od klikania lajków na Facebooku do jakby akcji, czyli na przykład przekazania pieniędzy na to,

It turned out that from clicking likes on Facebook to some sort of action, like for example donating money to that,

że to jest to, co się dzieje.

that this is what happens.

Żeby zrobić wystawę tego typu.

To make an exhibition of this type.

O jednak o wydźwięku ekologicznym.

Oh, but with an ecological tone.

No to jest jednak daleko.

Well, it is quite far.

Bardzo dużo osób takich przyjaciół, przyjaciółek mnie wsparło.

Many people, such friends, have supported me.

Weronika Wawrzkowicz, którą pozdrawiam bardzo, która prowadziła to spotkanie.

Weronika Wawrzkowicz, whom I greet warmly, who led this meeting.

Jacek Konieczny, mój przyjaciel, fotograf.

Jacek Konieczny, my friend, photographer.

Bardzo wiele osób tam było, które jakby wsparły mnie też tak od strony takiej,

Many people were there who also supported me in that way.

że na przykład za darmo ze mną zrobili jakieś rzeczy.

that, for example, they did some things with me for free.

Wywiady, poprowadzili spotkanie i tak dalej, i tak dalej.

Interviews, they led the meeting and so on, and so forth.

I to rzeczywiście jakoś mnie tak podbudowało od strony takiej,

And it really somehow boosted my spirits from that perspective.

że zbudowała się jakaś wspólnota wokół tego.

that a community has formed around this.

I to było takie bardzo...

And it was so very...

I dlaczego ta dziesiąta edycja tego zdjęć takie wrażenie zrobiła?

And why did this tenth edition of these photos make such an impression?

Tak, bo po tym wernisażu zadzwoniła do mnie dziewczyna,

Yes, because after that vernissage a girl called me,

czy napisała na Facebooku i dzwoniła, powiedziała,

Did she write on Facebook and call, she said,

że ona reprezentuje kilka dziewczyn z liceum Cervantesa,

that she represents several girls from Cervantes High School,

że one są w ogóle uczennicami.

that they are students at all.

I na nich bardzo duże wrażenie ta wystawa zrobiła.

And this exhibition made a very big impression on them.

One chciałyby coś zrobić.

They would like to do something.

I czy ja bym im doradził, co moglibyśmy zrobić?

And would I advise them on what we could do?

No ja myślę, co ja mam im powiedzieć, co zrobić?

Well, I think, what am I supposed to tell them, what to do?

Wtedy jeszcze nie było takiego momentu,

At that time, there was not such a moment yet,

że jeszcze młodzieżowy strajk klimatyczny,

that there is still a youth climate strike,

to się dopiero gdzieś tam kluło.

It was just starting to fester somewhere.

Trochę nie wiedziałem, co mam im doradzić.

I wasn't quite sure what to advise them.

Też się ty klułeś jako aktywista.

You also got involved as an activist.

Tak, też ja się klułem jako aktywista.

Yes, I was also pricked as an activist.

Więc ja też jeszcze nie wiedziałem,

So I didn't know either,

co mam takim osobom młodym powiedzieć.

What should I say to such young people?

Oprócz, wiesz, takich komunałów typu

Besides, you know, those clichés like

nie kupujcie plastiku, nie bierzcie zrywek i tak dalej.

Don't buy plastic, don't take disposable items, and so on.

Wtedy jakby na jednie trochę wierzyłem,

At that time, I kind of believed in one thing.

że to zmieni świat.

that it will change the world.

I pamiętam, że to były święta Bożego Narodzenia.

And I remember that it was Christmas.

Jakoś tak przez te święta przeszedłem

I somehow got through the holidays.

i strasznie dużo o tym myślałem.

And I thought a lot about it.

I wymyśliłem sobie, że ja zaproszę po prostu te dziewczyny.

And I thought to myself that I would just invite those girls.

One nie robią żadnego sportu,

They don't do any sports.

ale powiedziałem im, słuchajcie,

but I told them, listen,

pomyślcie sobie, co chciałybyście przekazać

think about what you would like to convey

swoimi młodymi głosami, obrazem

with their young voices, an image

i pójdziemy do studia i po prostu to sfotografujemy.

And we will go to the studio and simply photograph it.

I one przyniosły warzywa i owoce

And they brought vegetables and fruits.

i właśnie dużo tam folii jakąś miały i tak dalej.

And there was a lot of foil they had and so on.

No i powstała seria takich fotografii.

And a series of such photographs was created.

Ja powiedział, że one były,

He said that they were.

że one były takie najbardziej takie raw,

that they were the most raw like that,

takie brudne, takie surowe.

so dirty, so raw.

A, bo mi wszyscy też mówili,

Oh, because everyone told me too,

że nawet Mariusz Szczygieł,

that even Mariusz Szczygieł,

którego tutaj gościłaś,

whom you hosted here,

pozdrawiam też Mariusza,

I also greet Mariusz,

który przyszedł na tą wystawę, mówi,

who came to this exhibition, says,

kurczę, jakie te obrazy są estetyczne.

Damn, these paintings are so aesthetic.

Mówi, w piękny sposób pokazujesz katastrofę.

She says, you show the disaster in a beautiful way.

Ja trochę byłem zadowolony,

I was somewhat satisfied.

a trochę nie byłem zadowolony.

I was a bit dissatisfied.

Ja często się posługuję też takim określeniem

I often use that term as well.

wczesny David Attenborough,

early David Attenborough,

bo to jest trochę o tym,

because it's a bit about that,

że David Attenborough,

that David Attenborough,

zanim się stał tym, kim jest w tej chwili...

before he became who he is at this moment...

Aha, czyli teraz opowiadasz

Aha, so now you’re telling a story.

o wczesnym Danielu Petryczkiewiczu.

about the early Daniel Petryczkiewicz.

Tak, to trochę, wiesz, to trochę było takie

Yes, it was a bit, you know, it was a bit like that.

zachwycanie się przyrodą

admiring nature

w sposób taki bezrefleksyjny,

in such a thoughtless manner,

bez pokazywania kontekstu,

without showing context,

że z tą przyrodą się bardzo źle dzieje.

that very bad things are happening to this nature.

Ja trochę mam wrażenie,

I have the impression a bit,

wyestetyzowałem ten plastik,

I have aestheticized this plastic.

ten ruch, tych gimnastyków,

this move, those gymnasts,

pływaczki synchroniczne i tak dalej

synchronized swimmers and so on

i to wszystko było ładne, malarskie,

and everything was beautiful, picturesque,

takie bardzo, bardzo dopracowane.

such very, very refined.

Wiele osób mówiło, że to jest koncepcyjnie

Many people said that this is conceptual.

i tak w wykonawstwie bardzo dopracowane takie.

And so it is very well executed like that.

A te zdjęcia z tymi licealistkami

And those photos with the high school girls.

były takie, wtedy się trochę śmiałe,

there were times when we laughed a little.

że młodzież lubi takie surowe,

that young people like such raw,

po prostu takie strzały na Snapchata

just such shots on Snapchat

czy tam gdzieś, takie bez obróbki żadnej,

is there somewhere out there, such as unprocessed at all,

bez niczego.

without anything.

I przyznam szczerze, że te zdjęcia,

And I must admit that these photos,

wrzuciłem,

I threw it in.

wrzuciłem do internetu

I uploaded it to the internet.

i wtedy wybuchła po prostu,

and then she just exploded,

bam, jakby wybuchł, bum.

bang, as if it exploded, boom.

Nagle po prostu się zrobił straszny ruch

Suddenly there was just a terrible commotion.

wokół tych zdjęć.

around these photos.

Gdzieś tam mnie zapraszano na jakieś wywiady,

I was invited somewhere for some interviews.

coś tam.

something there.

No jakby dużo osób jakby się tym bardzo zainteresowało.

Well, like a lot of people seem to be very interested in it.

A co myślisz, że było takiego wstrząsającego tam?

And what do you think was so shocking there?

Wiesz co, myślę, że to była kombinacja

You know what, I think it was a combination.

trochę tego, że to są młode osoby.

a bit of that, that these are young people.

Ja też trochę inaczej zacząłem o tych zdjęciach pisać,

I also started writing about these photos a bit differently.

bo ja zacząłem się troszkę wgłębiać właśnie w to,

because I started to delve a little into that,

o co tutaj chodzi,

What's going on here?

skąd ten plastik się bierze,

where does this plastic come from,

dlaczego on jest taki tani,

why is he so cheap,

albo wręcz za darmo,

or even for free,

że to jest powiązane bardzo mocno z przemysłem wydobywczym,

that it is closely related to the mining industry,

że tak naprawdę w pewnym momencie złapałem się za głowę,

that at some point I actually caught myself holding my head,

co teraz mi się wydaje naiwne,

what I now find naive,

że to jest w ogóle jakiś czubek góry lodowej,

that this is just the tip of the iceberg,

w ogóle tego wszystkiego, co się dzieje.

at all of this that is happening.

Że mi się wydawało, że na tym plastiku

That I thought there was something on this plastic.

to się świat kończy i zaczyna,

that's how the world ends and begins,

w sensie takim, jak się tego plastiku pozbędziemy,

In the sense of how we will get rid of that plastic,

to naprawimy świat.

We will fix the world.

Ale się okazało, że to w ogóle jest czubek góry lodowej,

But it turned out that this is just the tip of the iceberg.

całej, potężnej.

whole, mighty.

Okej, mam nadzieję, że się nie obrazisz,

Okay, I hope you won't be offended.

ale czy dobrze jakby rozumiem to, co mówisz,

but is it right if I understand what you are saying,

że jeszcze pięć czy sześć lat temu

that just five or six years ago

to byłeś takim średnio świadomym człowiekiem ekologicznie.

You were such a moderately environmentally conscious person.

Absolutnie tak, absolutnie tak.

Absolutely yes, absolutely yes.

I to, co dobrego zrobił dla mnie ten projekt,

And what good this project has done for me,

to było to, że tuż przed pandemią,

it was that just before the pandemic,

bo to było 8 marca 2020 roku,

because it was March 8, 2020,

ja już wtedy chodziłem do lasu i nad Małą,

I was already going to the forest and to the Mała back then.

ale jakby jeszcze wtedy nie miałem tego rozpoznanego dobrze,

but I didn't have it properly diagnosed back then,

ale wtedy, pamiętam, zrobiliśmy jeszcze jedną sesję z tą młodzieżą

but then, I remember, we had one more session with that youth

i wtedy powiedziałam,

and then I said,

zaproście swoich znajomych, mamy, babci i tak dalej

Invite your friends, moms, grandmas, and so on.

i zrobimy Dzień Kobiet przed supermarketami,

and we will celebrate Women's Day in front of supermarkets,

które nie dbają o to,

which do not care about it,

że ten plastik jest tak nadużywany strasznie,

that this plastic is being so terribly abused,

a wręcz go promują niemalże.

They even promote it, almost.

I chodźcie, zrobimy taką, jak to mówił Filip Springer,

And come on, we'll make one like Filip Springer said,

pójdziemy i symbolicznie rzucimy kamieniami w te korporacje.

We will go and symbolically throw stones at these corporations.

Zrobimy na tych parkingach takie happeningi.

We will organize such happenings in these parking lots.

Bierzcie się wszyscy na czarno, weźmiemy te foliówki

Everyone get ready to work in black, we'll take those plastic bags.

i zrobimy po prostu taki happening, a ja go sfotografuję.

And we'll just do such an event, and I'll photograph it.

I pamiętam, że to było super,

And I remember that it was awesome,

super ryzykowne, bo już wiedzieliśmy, że coś się dzieje,

super risky, because we already knew something was happening,

że jakby 13 zamknęli, tak, wszystko.

that if they closed at 13, then yes, everything.

A myśmy 8 zrobili te zdjęcia jeszcze.

And we took 8 of those photos as well.

I te zdjęcia już nie wywołały takiego efektu,

And these photos didn't have such an effect anymore,

no bo przyszła pandemia i z czymś innym się media w ogóle zainteresowały,

well, the pandemic came and the media got interested in something else entirely,

ale zaraz chwilę potem został ogłoszony nabór do Szkoły Ekopoetyki

but shortly afterwards, the recruitment for the School of Ecopoetics was announced.

i mówię o tym dlatego, że to szkoła ukształtowała mnie takim, jakim jestem.

And I mention this because it is the school that shaped me into who I am.

Szkoła Ekopoetyki to był pomysł Filipa Springera

The School of Ecopoetics was Filip Springer's idea.

i poetki Julii Fiedorczuk pod patronatem Instytutu Reportażu.

and poetess Julia Fiedorczuk under the patronage of the Institute of Reporting.

I chodziło o to, żeby zebrać tam ludzi w celu wymyślenia trochę nowego języka

The idea was to gather people there to come up with a bit of a new language.

i nowego sposobu wyobrażania sobie tego świata, który nas otacza,

and a new way of imagining the world that surrounds us,

alternatywnego do tej narracji, która jest jakby wokół nas,

an alternative to this narrative that seems to be around us,

czyli że albo będzie apokalipsa i się nic nie da zrobić,

so either there will be an apocalypse and nothing can be done,

albo tak naprawdę nic się nie dzieje, jest jak jest, zawsze tak było,

or maybe nothing is really happening, it is what it is, it has always been this way,

klimat się zmieniał i tak dalej, nie?

The climate was changing and so on, right?

Próbowaliśmy trochę innej narracji poszukać, też inspirowanej bardzo mocno przyrodą,

We tried to look for a slightly different narrative, also heavily inspired by nature.

czasem geologicznym, poezją, jakby innymi poetykami,

in geological time, with poetry, as if by other poetic styles,

niż te takie w takim mainstreamie, nie?

than those such in the mainstream, right?

A w jakim sensie ta szkoła cię ukształtowała?

And in what sense did this school shape you?

Tylko dopowiem, że dzięki projektowi do tej szkoły trafiłem,

I will just add that I found my way to this school thanks to the project.

no bo de facto jak zobaczyłem, że jest jakiś pomysł na to,

Well, the fact is that when I saw there was some idea for it,

że takich ludzi gdzieś tam szukają, sobie pomyślałem,

that they are looking for such people somewhere, I thought to myself,

okej, no to trochę już czegoś liznąłem w tym jakby aktywizmie

Okay, well, I've already gotten a taste of this kind of activism.

i rzucaniu kamieniami w korporacje i szukaniu jakiegoś innego języka opowiadania o tym.

and throwing stones at corporations and searching for some other language to tell about it.

Więc może to jest dobry moment, żeby to jakoś poszerzyć o różne rzeczy.

So maybe this is a good moment to expand it in various ways.

Potem się okazało, że strasznie mi brakuje całej takiej humanistyczno,

Then it turned out that I really miss all that humanistic,

właśnie literackiej podbudowy.

just the literary foundation.

Ja bardzo dużo musiałem nadrobić w tej szkole.

I had to catch up a lot in this school.

Pod tym względem to było super dla mnie, też rozwijające i ciekawe.

In this regard, it was great for me, also developmental and interesting.

Co na przykład musiałeś nadrobić?

What, for example, did you have to catch up on?

No wiesz, na przykład poezję i jakby takie podejście, że...

Well, you know, for example poetry and this kind of approach that...

Wiesz, to poezja, z czym się kojarzy...

You know, it’s poetry, what it is associated with...

Mi się kojarzyła, wiesz, nie wiem, z Leśmianem i Pawlikowską,

It reminded me, you know, I don’t know, of Leśmian and Pawlikowska.

Jasnorzewską, w ogóle nie miałem pojęcia o całym tym wszechświecie,

Jasnorzewską, I had no idea about this entire universe at all,

na przykład poetek, nie wiem, czy to queerowych, czy feministycznych,

for example poets, I don't know if they are queer or feminist,

czy właśnie takich ekopoetów i poetek, nie wiem, Forrest Gander na przykład,

"Are these the kind of eco-poets, I don't know, Forrest Gander for example,"

Julii Fiedorczyk, jeden z ulubionych, czy w ogóle poezji Julii też jakby nie znałem,

Julia Fiedorczyk, one of my favorites, or rather, I didn't really know Julia's poetry at all.

dopiero zacząłem czytać, więc to otworzył się dla mnie literacko cały świat,

I just started reading, so a whole literary world has opened up for me.

kompletnie cały wszechświat, jakby zupełnie inny.

the completely entire universe, as if it were completely different.

I tam zacząłem tak naprawdę dojrzewać, poznawając też ludzi,

And that's where I really started to mature, meeting people as well.

bo to był niesamowity networking, jeszcze takiego networkingu,

because it was amazing networking, I've never experienced networking like that before,

jak mi dała szkoła ekopoetyki.

as given to me by the school of ecopoetics.

Co to jest networking?

What is networking?

Networking, czyli takiego połączenia się z różnymi ludźmi,

Networking, or connecting with different people,

których wcześniej nie znałem.

whom I did not know before.

Sieciowanie.

Networking.

Sieciowanie, takie tak.

Networking, just like that.

Czyli po pierwsze z ludźmi w szkole, bo to było dwadzieścia kilka osób,

So first of all with the people at school, because there were about twenty-some people,

które, głównie chyba jednak dziewczyny, tak, dziewczyny,

which, mainly probably girls, yes, girls,

które pisały, fotografów może nieduży, bo to może ja,

which were written, photographers may be few, because it may be me,

Filip Springer, jeszcze jedna osoba, ale osoby od performance'ów,

Filip Springer, one more person, but the people from the performances,

od poezji, od esejów, od teatru, od psychologii,

from poetry, from essays, from theater, from psychology,

więc jakby bardzo taki fajny przekrój ludzi.

so it's a really nice cross-section of people.

Do tej pory tworzymy coś, co nazywamy stadem,

So far, we are creating something that we call a herd,

więc to jest niesamowite, te przyjaźnie bardzo przetrwały,

so this is amazing, these friendships have lasted a long time,

ale ja też poznałem dzięki temu całe mnóstwo osób,

but I also met a whole bunch of people through it,

które mnie jakby ukształtowały naukowo,

which shaped me academically,

przyrodniczo, nie wiem, profesora Kotowskiego,

naturally, I don't know, Professor Kotowski,

który jest trochę, może sam nawet nie wie,

who is a bit, maybe he doesn't even know himself,

ale moim jednak ojcem chrzestnym takim podejściem do przyrody,

but my godfather, with such an approach to nature,

rozumienia tej przyrody i w ogóle wejścia w mokradła,

understanding this nature and generally stepping into the wetlands,

bagna, torfowiska i tak dalej, nie wiem,

marshes, peat bogs, and so on, I don't know,

Popkiewicza, profesora Malinowskiego,

Popkiewicz, Professor Malinowski,

całe mnóstwo osób, które w tym wszechświecie jakby

a whole bunch of people who in this universe as if

związanym z tematami aktywistycznymi, czy ekologią,

related to activist issues or ecology,

czy kwestiami klimatycznymi, nie wiem, Magdę Budiszewską, tak, nie wiem,

Regarding climate issues, I don't know, Magda Budiszewska, yes, I don't know,

Olek, i tak dalej, psycholożkę.

Olek, and so on, the psychologist.

Więc jakby całe mnóstwo osób, z którymi się przyjaźnie bardzo blisko pracujemy,

So, like a whole bunch of people that I am close friends with, we work very closely.

do których mam dostęp, dzięki którym też mogę bardzo szybko robić różne rzeczy,

to which I have access, thanks to which I can also do various things very quickly,

na przykład pisać, czy się konsultować, czy sprawdzać jakby, czy to, co myślę,

for example, to write, to consult, or to check if what I think is correct

jakby ma na przykład podbudowy naukowe, ma jakiś tam sens.

It would have some scientific grounding, it makes some sense.

Czyli rozumiem, że ta twoja świadomość ekologiczna rosła coraz bardziej tak od strony

So I understand that your environmental awareness has been growing more and more on that side.

teoretycznej, ale od strony praktycznej też,

theoretical, but also from a practical perspective,

no bo chcę cię jednak doprowadzić do odpowiedzi na to pytanie, jak to się stało,

Well, I want to lead you to the answer to this question, how it happened,

że zostałeś ambasadorem Rzeki Małej,

that you have become the ambassador of the Little River,

w ogóle powiedz, gdzie ta mała jest, bo nie wiem, wszyscy wiedzą.

Just tell me where that little one is, because I don't know, everyone else knows.

Tak, więc mała, bo chciałbym to podkreślić, że patrzymy na rzekę jako zagłębienie,

Yes, so small, because I would like to emphasize that we look at the river as a depression,

w którym płynie woda, nie, ja od długiego już czasu patrzę na rzekę jako na dolinę, nie,

in which water flows, no, I have been looking at the river as a valley for a long time now, no,

i najfajniej to można zobaczyć na mapach hipsometrycznych,

The coolest way to see it is on hypsometric maps.

to są takie mapy, które się kolorują na warstwach w zależności od wysokości.

These are maps that are colored in layers according to elevation.

Więc dolina Rzeki Małej ciągnie się 16 kilometrów równolegle do Wisły,

So the Valley of the Little River stretches 16 kilometers parallel to the Vistula.

w odległości jakoś około 15-20 kilometrów od Wisły na zachód,

about 15-20 kilometers west of the Vistula,

jest dopływem jeziorki, przepływa przez Konstancin Jeziorną, w której mieszkam,

It is a tributary of the lake, flowing through Konstancin Jeziorna, where I live.

a mała wpływa do jeziorki, a jeziorka wpływa do Wisły, Wisła wiadomo.

And a small stream flows into the pond, and the pond flows into the Vistula, the Vistula is well known.

To się wiąże w jakąś jedną narrację, jak to mówi Małgosia Lebda,

It ties together into a single narrative, as Małgosia Lebda says,

jeden z moich ulubionych poetek, małe narracje wodne, duże narracje wodne.

one of my favorite poets, small water narratives, large water narratives.

Pewnie do tego wrócimy, bo Małgosi też myślę warto opowiedzieć o tym,

I'm sure we'll get back to it, because I also think it's worth telling Małgosia about this.

dlaczego się spotkaliśmy.

Why did we meet?

I teraz ja zacząłem chodzić nad Małą, bo tam jest też las, który jest częścią,

And now I started going to Mała, because there is also a forest there, which is a part of,

w ogóle lasów tych hojnowskich, od południa otaczających Warszawę,

the forests of Hołowna, surrounding Warsaw from the south,

czyli z tak zwanego zielonego pierścienia Warszawy,

so from the so-called green ring of Warsaw,

o których zresztą też trwa walka teraz, żeby go zachować.

about which there is currently a struggle to preserve it.

Zaczęliśmy tam chodzić z żoną, z moją żoną Agnieszką,

We started going there with my wife, Agnieszka.

w momencie jak pandemia zamknęła nas w domu.

at the moment the pandemic locked us in our homes.

No bo to było miejsce, gdzie można było w ogóle wyjść,

Well, it was a place where you could actually go out,

w ogóle wyjść z domu, w jakimś momencie nawet tego zabronili,

to even leave the house, at some point they even prohibited that.

ale ja jako urodzony trochę rebeliant, jakby mówiłem zawsze,

but I, as a born rebel, as if I always said,

dobra, no to nas policja w tym lesie złapie i co?

Alright, so the police will catch us in this forest, and then what?

Jakby no i co nam zrobią, nie?

What are they going to do to us, right?

Więc chodziliśmy do tego lasu.

So we went to that forest.

Właściwa natura, że jak ja zacząłem się czymś zajmować

The proper nature is that when I started engaging in something.

i to mnie wciągnie, to zacząłem strasznie tak głęboko w to wchodzić.

And it draws me in, I started getting terribly deep into it.

No i rzeczywiście w ten las wszedłem, on stał się moją pasją,

And indeed, I entered this forest, it became my passion.

w sensie takim, że ja nagle odkryłem po latach mieszkania w Konstancinie

In the sense that I suddenly discovered after years of living in Konstancin.

i jeżdżenia na różne końce świata gdzieś tam,

and traveling to different ends of the world somewhere,

że tam jest w ogóle takie miejsce, tak?

That there is such a place at all, right?

Gdzie nie chodzi za dużo ludzi,

Where not too many people walk,

trochę ścieżek jest, ale trochę też nie ma.

There are some paths, but there are also some that are not.

I jakoś pewnego razu wszedłem w ten las i mówię,

And somehow one time I entered this forest and I said,

jeszcze tędy nie przeszedłem.

I haven't passed this way yet.

No i ja to oczywiście widzę oczami wyobraźni,

Well, I can obviously see it in my mind's eye,

jak sobie oglądam zdjęcia, to trochę tą wyobraźnię mam jednak

When I look at photos, I do have a bit of imagination after all.

bujniejszą niż te zdjęcia, ale rzeczywiście miałem takie wrażenie,

richer than these pictures, but I really had such an impression,

że stadałem w pewnym momencie w miejscu, gdzie wielka łąka,

that I was standing at a certain moment in a place where a vast meadow,

takie miejsce, zresztą tak się nazywa też na mapie Google'a,

such a place, by the way, that's what it's called on Google Maps too,

ale ja lubię pisać te nazwy dużą literą, zwęża się i robi się taki przesmyk,

but I like to write these names with a capital letter, it narrows down and creates such a isthmus,

takie wejście, płynie tamtędy rzeka.

Such an entrance, a river flows that way.

No i ja wtedy jeszcze nie miałem ani kaloszy,

Well, I still didn't have any rubber boots at that time,

ani nie wiedziałem, jak się chodzi po bagnach i tak dalej.

I didn't even know how to walk through swamps and so on.

I grząsko, mokro. A ja mówię, idźmy.

It's boggy, wet. And I say, let's go.

Idę. No i zobaczymy, co się wydarzy.

I'm going. We'll see what happens.

No i rzeczywiście było tam takie miejsce, gdzie rzeka,

And indeed there was such a place where the river,

która jeszcze nie widziałem wtedy, jak się nazywa.

which I had not seen yet at that time, what it is called.

To jest dosyć ważne.

This is quite important.

Nagle przyjmowała taką formę, że nie było wiadomo,

Suddenly, it took on such a form that it was unclear,

gdzie jest brzeg jeden albo drugi, czyli się zaczynało rozlewać.

where there is one shore or the other, that is where it began to overflow.

Haszcze wysokie, pokrzywy, coś tam.

Tall thickets, nettles, something there.

Nazbierałem konwali, dla żony były konwalie.

I gathered lilies of the valley, they were for my wife.

Wywrócone drzewa, ślady bobrów.

Upside down trees, traces of beavers.

I myślę sobie, kurde, jakie miejsce w ogóle.

And I think to myself, damn, what a place at all.

Czemu ja o tym nie wiem w ogóle, że to jest takie miejsce, tak?

Why do I not know at all that this is such a place, right?

Obok biegnie droga, nie tak daleko, łącząca Solec z Konstancinem.

Next to it runs a road, not far away, connecting Solec with Konstancin.

Przecież kurde, jeździłem tamtędy tyle razy, nawet nie miałem świadomości,

I mean, damn, I've driven that way so many times, I didn't even realize,

że tu jest taka enklawa, nie? Takie miejsce.

that there is such an enclave here, right? Such a place.

I zacząłem tam przychodzić.

And I started going there.

Zakochałeś się?

Are you in love?

Tak, zakochałem się.

Yes, I fell in love.

No.

No.

No, zakochałem się.

No, I fell in love.

Teraz mogę powiedzieć, ponieważ to jest odcinek, w którym wszystko wolno,

Now I can say, because this is an episode where anything goes,

że oboje mamy łzy w oczach, w sumie nie wiadomo dlaczego, ale mamy.

that we both have tears in our eyes, not really sure why, but we do.

No to opowiadaj tą historię miłosną dalej.

Well then, continue telling that love story.

I był ważny moment, kiedy tam przyszedłem.

And there was an important moment when I came there.

Poszedłem wtedy w las bez telefonu, bez aparatu.

I went into the forest then without my phone, without my camera.

Wziąłem książkę.

I took the book.

Książkę o śmieciach Staszka Łubieńskiego.

The book about garbage by Staś Łubieński.

Też pozdrawiam Staszka bardzo.

I also send my regards to Staszek very much.

Też go poznałem dzięki szkole.

I also met him through school.

I nad małą, nad rozlewiskiem jest takie miejsce, które nazywa się Stary Dąb.

And above the small one, above the floodplain, there is a place called Stary Dąb.

Stary Dąb piszę dużą literą,

Old Oak is written with a capital letter,

chociaż ja w ogóle jestem fanem nazywania miejsc i rzeczy,

although I am generally a fan of naming places and things,

ponieważ myślę, że w przyrodzie to nie robi żadnego znaczenia.

because I think it doesn't matter in nature.

Nie ma to znaczenia, ale dla nas ludzi ma takie,

It doesn't matter, but for us humans, it has such.

że jeżeli coś jest nazwane, to dużo trudniej to zniszczyć

that if something is named, it is much harder to destroy it

i dużo trudniej o tym zapomnieć.

And it's much harder to forget about it.

Więc ja zacząłem nazywać tam różne rzeczy.

So I started naming different things there.

Ja wiem, że to nazywanie trochę jest też takim przywłaszczaniem sobie.

I know that this naming can also be a form of appropriating something.

Trochę miałem z tym problem, że tak nazywam to tak trochę dla własnego takiego ego.

I had a bit of a problem with it because I call it that a bit for my own ego.

Trochę nazwałem, jest takie moje.

I named it a bit, it's like my own.

Ale to też ewoluowało i też o tym za chwilkę powiem.

But that has also evolved, and I'll talk about it in a moment.

W każdym razie Stary Dąb został trochę takim moim przyjacielem, bo...

In any case, the Old Oak has become somewhat of a friend to me because...

bo on zwisał nad tą rzeką,

because he was hanging over that river,

bo bardzo charakterystycznym elementem tego krajobrazu zwisa dalej.

because a very characteristic element of this landscape hangs down further.

Miał taką, z boku rosła czeremcha, która tworzy taką poręcz,

He had one, a blackthorn grew on the side, which creates a kind of railing.

więc ja po tym dębie, który się zwieszał nad rzekę,

so I after that oak that was hanging over the river,

wchodziłem trzymając się tej czerenchy, siadałem w tej koronie,

I entered holding onto that branch, I sat in that crown,

no i czytałem tą książkę.

Well, I have read that book.

Wtedy akurat czytałem i wtedy pierwszy raz zobaczyłem bobry na żywo.

At that time, I was reading, and that's when I saw beavers live for the first time.

No.

No.

I co się z tobą zadziałało wtedy?

And what happened to you then?

Kurczę.

Darn.

No zadziałała się jakaś totalna magia, nie?

So some total magic happened, right?

No bo, no bo jednak rzadko, kurczę, stosunkowo widzisz dzikie zwierzęta

Well, because you rarely see wild animals, you know.

tak strasznie blisko siebie, nie?

so terribly close to each other, right?

I słyszysz to, jak popiskują.

And you hear them squeaking.

To nie wiem, czy państwo wiecie,

I don't know if you know,

czy ty kiedyś miałeś okazję słyszeć,

Have you ever had the chance to hear,

bo to nie jest takie częste,

because it's not that common,

że ten płaka ci jak bubr.

that this one cried to you like a beaver.

Nie bierze się z tego, że bobry płaczą,

It doesn't come from the fact that beavers cry,

tylko ten dźwięk, który wydają jest jak płacz dziecka.

the only sound they make is like a child's cry.

Jest absolutnie niezwykłe.

It is absolutely extraordinary.

Polecam wygooglować sobie to.

I recommend googling that for yourself.

Też ja gdzieś publikowałem.

I also published it somewhere.

To też nie jest takie częste, że to się udaje nagrać,

It's not that common to successfully record it either.

że one jak się bawią,

that they have fun,

nie tylko młode, ale stare też,

not only the young, but the old too,

to wydają taki dźwięk jak płacz dziecka.

They make a sound like a baby's cry.

I to było super niezwykłe,

And it was super unusual,

bo te dwa dorosłe bobry, samiec, samica,

because these two adult beavers, male, female,

bawiły się po prostu pode mną,

they were just playing underneath me,

wywracały, czyściły wzajemnie,

turned over, cleaned each other,

czyściły same sobie,

they cleaned themselves,

pływały w górę rzeki, w dół rzeki,

they swam upstream, downstream,

wychodziły na brzeg.

they were going ashore.

Trwał ten spektakl, nie wiem,

This performance lasted, I don't know,

ja się zastanawiałem, czy ja stąd zejdę, nie?

I was wondering if I would leave here, right?

W jakimś momencie mówię, kurczę, no bo nie chcę płoszyć, nie?

At some point I say, darn it, because I don't want to scare them off, you know?

Zastanawiałem się jakby co dalej,

I was wondering what to do next,

no ale w pewnym momencie odpłynęły

But at some point, they drifted away.

i patrz, ja jestem fotografem

And look, I am a photographer.

i przyznam szczerze,

and I must admit frankly,

że

that

ani przez chwilę nie żałuję tego,

I do not regret it for a moment.

że nie miałem wtedy aparatu.

that I didn't have a camera at that time.

No.

No.

Myślę, że

I think that

myślę, że to wspomnienie

I think it's a memory.

jest dużo bardziej żywe.

it's much more alive.

Ja się wzruszam takimi rzeczami

I get emotional about such things.

i to jest jakby silniejsze ode mnie.

And it is like stronger than me.

Ale czy to był ten dzień,

But was it that day,

w którym się ustanowiłeś

in which you established yourself

że rzeki małe? Nie, to nie był jeszcze ten dzień.

that the rivers are small? No, that was not yet the day.

Tutaj zawiązała się jakaś ważna relacja.

An important relationship has developed here.

Tu się zawiązała relacja i nić na pewno.

A relationship and a bond have definitely formed here.

Ja zacząłem tam chodzić bardzo często.

I started going there very often.

Pamiętam, że wtedy dosyć tryumfalnie przyszedłem do domu

I remember that I came home quite triumphantly at that time.

obwieszczając mojej rodzinie, mówiłem wam, że tam są bobry.

Announcing to my family, I told you that there are beavers there.

Bo, no bo wcześniej widziałem.

Because, well, I had seen it earlier.

Tylko widać było ślady, widać było tamy

Only traces were visible, the dams were visible there.

i tak dalej.

and so on.

No i nadszedł taki moment, kiedy

And the moment has come when

rozlewisko wyschło. I wtedy,

the floodplain dried up. And then,

i teraz może łatwiej, ale wtedy

and now maybe easier, but back then

to jest jakiś koncept w ogóle strasznie

This is some kind of concept, really terrible.

trudny do wyobrażenia. Znaczy wyobraź sobie,

hard to imagine. I mean, imagine yourself,

przychodzisz nad rzekę, której

you come to the river whose

nie ma. W sensie wyschła.

There isn't any. I mean, it's dried up.

Była i nie ma. To był jakiś proces, który trwał.

She was and is no more. It was some kind of process that lasted.

Tak, to był proces, ale jakby

Yes, it was a process, but it was like...

ja wtedy może nie chodziłem tam tak codziennie jak w tej chwili.

I may not have gone there every day like I do at the moment.

Bo w tej chwili rzeczywiście jestem prawie codziennie.

Because at the moment I am indeed almost every day.

Wtedy chodziłem, no w różne miejsca

At that time, I was going to different places.

chodziłem w tym lesie i jakoś

I was walking in this forest and somehow

był taki moment, że ten czerwiec

there was a moment when that June

był dosyć taki

he was quite like that

deszczowy. Było tutaj wody dużo.

Rainy. There was a lot of water here.

A potem przyszedł ten przełom czerwca, lipca.

And then came the breakthrough of June, July.

Zrobiło się strasznie gorąco.

It has become terribly hot.

I w zasadzie w sierpniu już,

And basically in August already,

o ile dobrze pamiętam, wody nie było.

As far as I remember, there was no water.

Otwarte nory.

Open burrows.

Bobrowy muszą być zalane wodą, żeby były bezpieczne,

Beavers must be covered with water to be safe.

bo woda pełni rolę drzwi.

because water serves as a door.

Tak jak my mamy drzwi, tak

Just like we have doors, so do...

bobry mają zalane wejście do nory

the beavers have flooded the entrance to the burrow

wodą. Korytarz od wejścia,

water. The hallway from the entrance,

który jest pod wodą prowadzi w górę, więc jakby

which is underwater leads up, so like

one mają już miejsce, gdzie gniazdują,

they already have a place where they nest,

gdzie bytują. Mają suche.

where they dwell. They have dry.

Rozumiem, że cię to zaskoczyło.

I understand that this surprised you.

Tak, to mnie strasznie zaskoczyło.

Yes, it really surprised me.

Że woda może wysychać.

That water can dry up.

Znaczy rzeka może wysychać gdzieś tam na świecie.

It means the river may be drying up somewhere in the world.

Wiesz, w Afryce, nie wiem,

You know, in Africa, I don't know,

gdzieś tam rzeka wysycha.

Somewhere the river is drying up.

Rzeka wysycha na Mazoszu.

The river is drying up in Mazosz.

To był dla mnie szok, nie? Pewnego rodzaju.

It was a shock for me, wasn't it? A kind of.

Wtedy poznałem też Romana Głodowskiego,

Then I also met Roman Głodowski,

prezesa Stowarzyszenia Nasz Bub,

the president of the Our Bub Association,

z którym też się przyjaźnimy i niejedno mamy

with whom we are also friends and we have quite a lot in common

i akcje, i chodzenie w teren za sobą.

both actions and fieldwork behind you.

Mówię, Roman, kurczę, przyjdź ze mną,

I'm saying, Roman, come on, come with me.

może ja czegoś nie rozumiem, tak?

Maybe I don’t understand something, right?

Mówi, nie, no to trzeba sprawdzić w górę rzeki.

He says, no, we need to check upstream.

Zobaczmy, może ktoś tą wodę kradnie.

Let's see, maybe someone is stealing this water.

Tam są Nabaniosze, to jest taka wioska,

There are Nabaniosze, it is a village.

kawałek w górę rzeki od Konstancina.

A piece up the river from Konstancin.

Może tam są te stawy hodowlane, może oni je napełniają.

Maybe there are those breeding ponds, maybe they are filling them.

No więc mówię, okej, no to trzeba iść.

So I say, okay, well then we have to go.

No to poszedłem. Mi nie trzeba dużo,

Well, I went. I don't need much.

jak coś jestem jakby wkręcony, no to

If I'm kind of wrapped up in something, then...

staram się jakby w to rzeczywiście wejść.

I am trying to actually engage in it.

Odkrycie moim było to,

My discovery was that,

że rzeczywiście od wsi Banioha

that indeed from the village of Banioha

to jest jakieś

this is something

trzy kilometry od Konstancina.

three kilometers from Konstancin.

Rzeka ma szesnaście kilometrów, czy trzy kilometry,

The river is sixteen kilometers or three kilometers.

czyli to jest jakiś szósty kilometr rzeki

so this is some sixth kilometer of the river

od ujścia. Rozciągają się

from the mouth. They extend

potężne bagna. W sensie jakby

mighty swamps. I mean like

to też było jakieś takie moje odkrycie, że wchodzę w teren,

It was also some kind of discovery for me that I'm entering the field,

gdzie sterczą kikuty

where stumps are sticking out

martwych drzew, w ogóle jest wszystko

dead trees, everything is there

to porośnięte, także wchodzisz tam

It's overgrown, so you're going in there too.

i po prostu ja mówię, kurczę, jak tutaj

And I just say, gosh, how here.

gdzieś zginę, to mnie przez tydzień nie znajdą,

somewhere I will get lost, they won't find me for a week,

nie? Jakby rzeczywiście taki bardzo dziki teren,

No? Like, it's really such a wild area,

przecięty w paru miejscach drogą

cut in a few places by the road

albo takimi groblami.

or such embankments.

No ale rzeczywiście stwierdziłem naocznie,

Well, I actually observed it firsthand,

nie, stawy hodowlane nie kradną

No, breeding ponds do not steal.

wody. Mówię, dobra. Aha, i wtedy to był moment,

water. I say, okay. Oh, and then that was the moment,

kiedy zacząłem się interesować,

when I started to be interested,

ale co to w ogóle jest za rzeka? Jakby

But what river is this, anyway? Like...

w sensie jaka rzeka płynie przez Konstancin?

In the sense of what river flows through Konstancin?

No jeziorka. Żadna więcej

No more lakes. None more.

nie. No ale na Google jest ona

No. But it's on Google.

oznaczona jako mała. No co

marked as small. Well, what?

zacząłem szukać? Rzeka mała. No i wiesz, no

I started looking? A small river. Well, you know, well.

w Google wyskakiwało zero. No jak

In Google, it showed zero. How is that possible?

czegoś nie ma w Google, to znaczy, że

if something is not on Google, it means that

nie istnieje. Więc

does not exist. So

w ogóle co to za historia, nie?

What kind of story is this, right?

Że jakby w ogóle tej rzeki

That it's like, at all, this river.

nigdzie nie ma i nic na jej temat nie ma.

There is nowhere and nothing about it.

Ale na mapie była, pojechałem do początku

But it was on the map, I went to the beginning.

rzeki, która nie jest, uwaga, źródłem,

a river that is not, attention, a source,

tylko jest antropogenicznie

it is only anthropogenic

przekopana przez człowieka kawałek

a piece dug up by a man

tego terenu. W każdym bądź

this area. In any case

razie u początku rzeki

at the mouth of the river

też wody nie było, więc rzeka wyschła

there was no water either, so the river dried up

na prawie całej swojej długości, bo jakieś

for almost its entire length, because some

takie były miejsca, gdzieś jakieś bajorka tworzyły,

there were places like that, where some puddles were forming,

jakieś błotko, ale rzeka wyschła.

some mud, but the river has dried up.

Ale wyschła z powodu temperatury?

But did it dry out because of the temperature?

Tak, z powodu, i teraz mi się wydaje to

Yes, because of that, and now it seems to me that.

niewstrząsające,

unshocking,

patrząc na to, jakie są temperatury. Wtedy

looking at what the temperatures are. Then

były wstrząsające. Nawet pisałem potem

they were shocking. I even wrote afterwards

w reportażu dla magazynu Pismo,

in a report for the magazine Pismo,

że to był lipiec, w którym

that it was July, in which

drzewa zaczęły zrzucać liście,

the trees have started to shed their leaves,

ponieważ było za gorąco i było za mało

because it was too hot and there was too little

wody. Pierwszy taki lipiec, potem

waters. The first such July, then

był taki kolejny sierpień, potem był,

there was another August like that, then there was,

teraz też jest strasznie gorąco, tak?

It's really hot now too, isn't it?

W sensie takim, że teraz już to nie robi na mnie takiego

In the sense that it doesn't impress me like it used to anymore.

wrażenia, wtedy robiło bardzo dużo. Rozumiem, że widziałeś, że

impressions, it did a lot at that time. I understand that you saw that

to wysychanie małe już wielokrotnie

It has already dried many times.

później, tak? Teraz tak, potem tak.

Later, right? Now like this, then like that.

Co gorsza, ona wysycha z roku na rok coraz

What's worse, she dries out more and more each year.

wcześniej i to jest pewnie dużo

earlier and that's probably a lot

bardziej bolesny w ogóle proces.

a more painful process in general.

Rzeka wyschła, ja się tym strasznie

The river has dried up, I am very worried about it.

przejąłem i zmartwiłem. Chodziłem

I took over and I was worried. I was walking.

na zajęcia do szkoły ekopolityki, zgłębiałem

I was delving into the classes on ecopolitics.

to, jak się zmienia klimat, co się dzieje,

how the climate is changing, what is happening,

jakby co na to wpływa. Potem

as if anything influences it. Then

przyszły deszcze, takie wrześniowo-październikowe,

the upcoming rains, those of September-October,

znowu się

again you

rzeka wypełniła wodą, odżyła. Odżyła.

the river filled with water, came back to life. Came back to life.

I to było wspaniałe i pamiętam, że to był moment,

And it was wonderful, and I remember that it was the moment,

kiedy zaczęły się

when did they begin

niepokoje na ulicach

unease on the streets

związane ze strajkiem kobiet

related to the women's strike

i kobiety wychodziły na ulicy

And women were going out into the streets.

w związku z zaostrzeniem prawa aborcyjnego.

in connection with the tightening of abortion laws.

I ja też wychodziłem,

I also went out,

też fotografowałem te protesty.

I also photographed those protests.

W ogóle od jakiegoś momentu fotografowałem

I have been taking photos for a while now.

bardzo dużo protestów.

a lot of protests.

Może nie wszystkie, ale przede wszystkim klimatyczne,

Maybe not all of them, but above all the atmospheric ones.

więc pewnie mam, myślę, że mam wszystkie

so I probably have, I think I have all of them

młodzieżowe strajki klimatyczne

youth climate strikes

sfotografowane i no właśnie strajki kobiet

photographed and well, the women's strikes

również. Dlaczego ja do tego

also. Why me for this

nawiązuję? Bo to był straszny

Am I establishing a connection? Because that was terrible.

zbieg okoliczności, polegający

a coincidence consisting of

na tym, że ja poszedłem pod koniec października

that I went at the end of October

nad rzekę, to był weekend,

by the river, it was the weekend,

poszedłem na wschód słońca, taki mglisty i w ogóle

I went to the sunrise, it was so foggy and all.

i się okazało,

and it turned out,

że część roślinności

that part of the vegetation

jest wycięta.

It is cut out.

I ja mówię, kurczę,

And I say, darn,

coś tu się stało, jakby,

something happened here, as if,

nie? Po czym

No? After what?

były strajki,

there were strikes,

poszedłem na te strajki i jakoś dwa dni

I went to those protests and somehow two days.

mnie nie było. Przyszedłem,

I wasn't there. I came.

to był jakiś przełom października, listopada,

It was some breakthrough of October, November,

szedłem nad rzekę,

I was walking by the river,

a rozlewisko wyglądało

and the floodplain looked

tak, jakbyś wrzuciła

as if you had thrown it in

tam granaty.

There are grenades.

A co się stało? Musisz sobie wyobrazić

What happened? You have to imagine it.

to, że jechała tam koparka,

that there was an excavator going there,

która na szerokość Lemiesza

which is at the width of a Lemiesz

po prostu przekopała rzekę.

She simply dug up the river.

Przekopała

She/It has dug up.

rzekę, jakby, ja sobie to

the river, as if, I take it

mierzyłem, bo jakby, jak już

I measured because, you know, just in case.

otrzeźwiałem z szoku i smutku,

I sobered up from shock and sadness,

to od koryta

it's from the trough

było sześć metrów

it was six meters

zaoranej ziemi. W sensie

plowed land. In the sense

koparka jechała i to wszystko sprzątała.

The excavator was driving and cleaning everything up.

Tak jakby traktując

As if treating

w ogóle to miejsce, jakby wywrócone

Overall, this place feels upside down.

pnie, żeremia bobrowe, nory,

stumps, beaver dams, burrows,

gniazda ptaków pewnie,

bird nests probably,

oczywiście już nie zasiedlone, no bo to było już

of course no longer inhabited, because that was already

po sezonie lęgowym, ale jakby

after the breeding season, but as if

cała ta dzicz, która mnie tak zafascynowała

all this wildness that fascinated me so much

i którą ukochałem, była zaorana.

and whom I loved, was plowed.

Jakby została zaorana, tak jakby

As if it had been plowed, just like that.

ktoś powiedział, trzeba uprzątnąć

Someone said, it needs to be cleaned up.

ten śmietnik, bo on

that trash can, because it

niczemu nie służy, a zatrzymuje tylko

serves no purpose and only holds back

niepotrzebnie wodę. Bo doktryna wodna

unnecessarily water. Because the water doctrine

w Polsce wciąż, niestety, pomimo

In Poland still, unfortunately, despite

całej swojej próby

of all your efforts

optymizmu i wiary w to, że

optimism and faith that

w wodach polskich coś się zmienia, bo to

In Polish waters, something is changing because it

wody polskie zrobiły, to zaraz o tym szczegółowi

Polish Waters did that, I will detail it shortly.

troszeczkę powiem.

I will say a little bit.

Doktryna na razie polska

Doctrine so far Polish

wodna jest taka, woda ma jak

The water is like this, water has like

najszybciej spływać do Bałtyku.

the fastest to flow into the Baltic.

Co to oznacza? To oznacza, jak

What does it mean? It means how.

nie spływa, że wziąć koparkę, przekopać,

It's not draining, to take an excavator, to dig.

żeby spływała. Jak

to flow. How

są drzewa, trzeba te drzewa wyciąć,

there are trees, those trees need to be cut down,

żeby spływała. Nie mogą drzewa rosnąć,

to flow down. Trees cannot grow,

tak mówi doktryna wodna polska,

thus says the Polish water doctrine,

to nie jest taka oficjalna nazwa,

this is not such an official name,

tylko ja sobie trochę to upraszczam, ale jakby

I just simplify it a bit for myself, but like...

sposób zarządzania wodą, że na przykład

the way of managing water, for example

w Starorzeczu nie mogą rosnąć drzewa,

Trees cannot grow in the old riverbed.

bo musi być widać, co tam się dzieje.

Because it must be visible what is going on there.

A te drzewa działają jak falochron. Zresztą podobnie

And these trees act like a breakwater. In fact, similarly.

jest w rozlewisku. W rozlewisku

It is in the floodplain. In the floodplain.

to małej, zresztą nie tylko małej, ale jakby każde,

it's small, though not just small, but as if every,

troszkę jest jak małe laboratorium. Jak

It's a bit like a small laboratory. Like

ja tam byłem na przykład z

I was there for example with

wiceministrem Dorożałą, teraz ostatnio to mu

Deputy Minister Dorożała, recently he...

pokazywałem, tłumaczyłem, że mówię, zobacz,

I showed, explained that I am saying, look,

mówię, wycinacie albo wycinają

I say, you cut out or they cut out.

wody polskie roślinność

Polish Waters Vegetation

ze Starorzeczy na przykład.

from Starorzeczy for example.

Ja mówię, jak tu przychodzi woda, to

I say, when the water comes here, then

musisz sobie to wyobrazić, że ta woda

you have to imagine that this water

rozbija się o tą całą roślinność,

it crashes into all this vegetation,

traci energię, traci impet,

loses energy, loses momentum,

rozlewa się i nie wpływa

It spills out and does not flow in.

jak fala powodziowa po prostu płynąca

like a flood wave simply flowing

kanałem, tak jak teraz w Bielsku Białej,

through the channel, just like now in Bielsko-Biała,

zresztą w moim rodzinnym mieście, bo tam się urodziłem,

besides, in my hometown, because that is where I was born,

i nie niszczy wszystkiego, nie występuje

and does not destroy everything, does not occur

z brzegów, tylko się

from the edges, only itself

dość łagodnie zaczyna rozlewać.

It starts to spill quite gently.

Tak? I to jakby jedna rzecz to jest ta

Yes? And it seems like one thing is this.

przeciwpowodziowe działanie takiego miejsca,

flood prevention measures of such a place,

ale druga rzecz jest taka, że to

but the other thing is that this

się rozlewa i spokojnie zaczyna

spills and calmly begins

wsiąkać w glebę, dając życie temu wszystkiemu,

soaking into the soil, giving life to all of this,

co jest dookoła w dolinie. A jak spłynie

What is around in the valley. And how it will flow.

po prostu, to to wszystko zostanie

Simply put, that will be all.

suche. I co zrobiłeś, jak

dry. And what did you do when

zobaczyłeś to poboje w Bielsku? I wtedy to był taki moment,

Did you see that performance in Bielsko? And then it was such a moment,

znaczy ja siadłem, rozryczałem się,

I sat down and started crying.

oczywiście jakby

of course, as if

nie byłem w stanie opanować emocji w sensie

I was unable to control my emotions in the sense of

przekleństw i tak dalej, to co można

curses and so on, what can be

przeczytać wciąż na moim Facebooku,

read still on my Facebook,

i pomyślałem sobie

and I thought to myself

wtedy, zanim w ogóle zrozumiałem, co się stało,

then, before I even understood what happened,

bo ja nie wiedziałem do końca, co się stało, tak? Ja mówię o tej

because I didn't fully know what happened, right? I'm talking about this

koparce, bo ja już wiedziałem, ale jakby nie rozumiałem,

I already knew, but I somehow didn’t understand.

co się stało. Dopiero potem mi

What happened. Only then to me

wytłumaczył Wiktor Kotowski.

Wiktor Kotowski explained.

Ale sobie wtedy pamiętam, pomyślałem,

But I remember then, I thought,

to się więcej nie powtórzy.

It won't happen again.

I się nie powtórzyło?

And it didn't happen again?

Na razie się nie powtórzyło.

So far it hasn't happened again.

Ale pomyślałem sobie, więcej

But I thought to myself, more.

nie pozwolę tego zrobić.

I will not allow this to happen.

I wtedy mianowałaś się ambasadorem. Tak, o tej chwili będę

And then you appointed yourself as an ambassador. Yes, I will be at that moment.

reprezentował, samozwańczał

represented, self-proclaimed

to miejsce, bo ono się samo

to place, because it does it itself

nie obroni, bo zawsze przyjdzie ktoś.

He won't defend it because someone will always come.

To też, żeby tak nie było,

So that it isn't like that, too,

rzeki dnizinne, tak jak mała,

rivers are shallow, just like a small one,

przekopywane są od co najmniej

they have been dug up for at least

stu, dwustu, może i więcej lat.

hundred, two hundred, maybe even more years.

I małą też przekopywano wielokrotnie.

And the small one was also dug many times.

Tyle, że

It's just that

siła przyrody i życia

the force of nature and life

jest tak ogromna, że wystarczy

It is so huge that it is enough.

teraz,

now,

cztery lata wystarczyło,

Four years was enough,

że to miejsce wygląda jak

that this place looks like

polska Amazonia.

Polish Amazon.

W sensie, jak ja tam kogoś zabieram,

In the sense that I'm taking someone there,

możesz mi wierzyć czy nie, ale ludzie są w szoku.

You can believe me or not, but people are in shock.

W sensie takim,

In that sense,

ale w ogóle

but in general

o co chodzi? Siedemnaście kilometrów

What's going on? Seventeen kilometers.

od Warszawy, obok

from Warsaw, next to

dosyć ruchliwej drogi, w zasadzie nie tak daleko

a fairly busy road, basically not that far away

od zabudowań, przecież jest takie miejsce,

from the buildings, after all, there is such a place,

że wchodzisz tam po prostu

that you just walk in there

i kurde, zamyka się

And damn, it's closing.

nad tobą świat.

the world above you.

Wiesz, roślinności potężne są te rośliny

You know, the vegetation is powerful, these plants are.

tam w ogóle. To jest coś niezwykłego,

there at all. It's something extraordinary,

jakby nie, że ta przyroda potrafi,

"as if not that nature can,"

jak tylko ją zostawić w spokoju,

as soon as you leave her alone,

potrafi się po prostu tak zregenerować

it can simply regenerate like that

i tak odrodzić. Oczywiście

and to be reborn. Of course

bobry tam grają ogromną rolę.

Beavers play a huge role there.

No i ja, mianując się

Well, I, appointing myself

samozwańczo trochę ambasadorem

self-proclaimed somewhat ambassador

Rzeki Małej, jakby jak już rozumiałem,

The Little River, as if I already understood,

bo zadzwoniłem do Wiktora, mówię

because I called Wiktor, I say

Wiktor, mówię, wytłumacz mi,

Wiktor, I'm telling you, explain to me,

co tu się stało? Mówię, komu to przeszkadzało?

What happened here? I mean, who did it bother?

Wiktor mówi,

Wiktor says,

no muszę się zmartwić, to nie jest nic oryginalnego.

Well, I have to worry, it's nothing original.

Tak się dzieje na prawie każdej

It happens on almost every one.

rzece w Polsce. Mniejszej, większej,

river in Poland. Smaller, larger,

średniej, na Wiśle, Odrze,

average, on the Vistula, Odra,

w wielu miejscach. Jakby może

In many places. As if maybe.

dużych rzek tak się nie reguluje,

Large rivers are not regulated like that.

ale jakby reguluje się ich brzegi, zasypuje się

but it regulates their edges, it is filled in

żwirem, betonuje

gravel, is concrete

się wały, umacnia i tak dalej.

things are strengthening, and so on.

Ale Małe Rzeki cierpią na tym

But Little Rivers suffer from this.

najbardziej, bo Małe Rzeki to są jak

the most, because Small Rivers are like

naczynia włosowate w naszym organizmie.

capillaries in our body.

W sensie jak one wyschną, jak my je zasypimy,

I mean, how they will dry when we cover them up.

jak my je skanalizujemy, no to nie dziwmy

If we channel them, then let's not be surprised.

się, że potem w całej zlewnie

that then in the entire basin

zaczyna panować susza. To właśnie jest

Drought is starting to take hold. This is exactly it.

przez to. Przez to, że my zabijamy

because of this. Because of this, that we kill

te najmniejsze rzeki.

the smallest rivers.

I Wiktor mi powiedział

And Wiktor told me.

wtedy, mówi słuchaj, najlepsze

then, he says listen, the best

co możesz zrobić, to zwołaj paru

What you can do is gather a few.

kumpli i co możecie, to co

friends and what you can, that's what

ta koperka powyrzucała, to wrzućcie z powrotem

That dill has been thrown out, so put it back in.

do rzeki. Ja wiele

to the river. I have a lot

nie ten, bo pierwszą osobą, która poszła ze mną był

not that one, because the first person who went with me was

Staszek Głubieński. Obywatelski

Staszek Głubieński. Civic

opór. Obywatelski opór.

Resistance. Civil resistance.

11 listopada, pamiętam, żeśmy ze Staszkiem

November 11, I remember that we were with Staszek.

stwierdzili, że będziemy właśnie tak świętować

They stated that we will celebrate just like that.

Święto Niepodległości, wrzucając z powrotem

Independence Day, putting it back in.

wyrzucone pnie,

discarded logs,

obrobione przez bobry, albo porozcinane

processed by beavers, or cut up

piłą. No to jest ten patriotyzm

saw. Well, that's patriotism.

inaczej rozumiany, prawda? Tak.

Understood differently, right? Yes.

I wiesz, i to był wtedy ten moment, kiedy

And you know, that was the moment when

ja też sobie pomyślałem,

I thought to myself too,

ja chciałbym

I would like.

coś tu zrobić, żeby ta woda tak szybko

do something here so that the water doesn't go so fast

nie uciekała, nie? I

She wasn't running away, was she?

wtedy sobie pomyślałem, że

then I thought to myself that

trzeba zostać bobrem.

You have to become a beaver.

Jak zostałeś bobrem?

How did you become a beaver?

No i zostałem bobrem, bo mnie zainicjowało,

And I became a beaver because I was initiated.

to co Wiktor powiedział, że trzeba jakby to

What Wiktor said, that you need to kind of do it.

z powrotem wrzucać, no żeby spowolnić

throwing back, just to slow it down

spływ tej wody. No i pamiętam,

the flow of this water. And I remember,

że kupiłem sobie wodery,

that I bought myself waders,

dostałem koszulkę Stowarzyszenia Nasz Bóg,

I received a shirt from the Our God Association.

od Romana, jakby i zacząłem się wkręcać

From Roman, it seems I started to get into it.

totalnie w temat, interesować się, chodzić

totally into it, to be interested in, to go/walk

w teren, wiedzieć więcej,

in the field, to know more,

ale też jednocześnie podjąłem działania

but I also took action at the same time

formalne, właśnie razem ze Stowarzyszeniem

formal, just together with the Association

i właśnie z profesorem Kotowskim,

and indeed with Professor Kotowski,

właśnie na temat tego, żeby zrozumieć,

just about understanding that,

czemu Wody Polskie to zrobiły,

Why did the Polish Water Management Authority do that?

co im to przeszkadzało, dlaczego.

what was bothering them, why.

Odkrycie niestety jest

The discovery is unfortunately.

tak banalnie

so banal

smutne, że naprawdę

sad that it really

wiele osób mi w to nie wierzy,

many people don't believe me in this,

ale to tak rzeczywiście jest. Jest jakiś

but that is actually how it is. There is some kind of

budżet, jest zezwolenie, które wydaje

The budget is a permit issued by

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, które

Regional Directorate for Environmental Protection, which

jest wydawane hurtem, czyli to zezwolenie

it is issued in bulk, meaning that this is a permit.

było na takie, to się nazywa

It was for such a thing, it's called.

prace utrzymaniowe, albo

maintenance work, or

regulacyjne rzek, prowadząc

regulatory rivers, leading

są z reguły za płacą koparki. No jest

They are usually for the pay of excavators. Well, there it is.

koparka lokalnie, tam sąsiad

Excavator locally, there is a neighbor.

właśnie z Baniochy tą koparkę

Just from Baniocha this excavator.

chyba czy z Solca miał. Jest jakiś

"Perhaps he had it from Solec. There is some."

budżet do wydania, jak go nie wydadzą, to on

the budget to be spent, if it is not spent, then it

przepada, nie? Więc trzeba było go wydać.

It’s gone, right? So it had to be released.

No to poszli, zrobili, jakby

Well, they went and did it, as if...

tam się nikt nie certolił, nie było tam

Nobody was messing around there, there wasn't any.

nadzoru, nie wiem, jakiegoś

supervision, I don't know, some sort of

przyrodniczego.

natural.

Ogarnęli temat tak, jak umieli, no.

They handled the topic as best as they could, well.

Wyjechała koparka, oni najpierw

The excavator left, they first.

wykosili, pocięli, co mogli

they mowed, they cut, whatever they could

pociąć, w sensie te przewrócone drzewa.

to cut, in the sense of those fallen trees.

Wyjechała koparka, przeorała to,

A digger left, it plowed through it.

nie przeorała całej rzeki, bo przeorała

She did not plow through the whole river, because she plowed through.

jakiś odcinek, na którym mogła wjechać,

some section where she could enter,

czyli tam, nie wiem, 6 czy 7 kilometrów.

So there, I don't know, 6 or 7 kilometers.

No i

Well, I...

super, nie? Częściowo teren Natura 2000,

Great, isn't it? Partially a Natura 2000 area,

akurat nie u mnie w rozlewisku,

just not at my place in the wetland,

ale kawałek dalej w górę rzeki, gdzie

but a little further up the river, where

nie wolno koparki używać. No i ja to wszystko

Excavators are not allowed to be used. That's all I have.

oczywiście zacząłem zbierać. Wtedy

Of course, I started collecting. At that time.

nie podjęliśmy takich kroków prawnych, że

we did not take such legal steps that

nie poszliśmy do sądu, czego trochę żałuję,

We didn't go to court, which I kind of regret.

trochę nie żałuję, ale na pewno piachów,

I don't quite regret it, but definitely not the sands.

szprychy bardzo dużo nasypaliśmy wodą

We poured a lot of water on the spokes.

polskim, bo to z tego się zrobiła rzeczywiście

in Polish, because that's what it really became

spora afera u mnie na Facebooku,

a big scandal on my Facebook,

bardzo dużo ludzi to podało, jakby zrobiło

a lot of people reported it, as if they had done it

się bardzo, bardzo głośno jakby o tym temacie.

talks very, very loudly about this topic.

I ludzie zaczęli jakby

And people began as if

mówić też właśnie o tej kwestii.

to also talk about this issue.

Ja nie mówię, że to tylko ode mnie się zaczęło, bo to

I'm not saying that it only started with me, because it

pewnie było w wielu innych miejscach, tylko ja nie wiedziałem

it was probably in many other places, I just didn't know

najnormalniej w świecie o tym, ale trochę ja sobie

I just normally think about it, but a little to myself.

myślę, że tak jak się wydarzyła rewolucja

I think that just as the revolution happened.

leśna, że ludzie zaczęli dostrzegać wycinki,

forest, that people began to notice the logging,

Marta Jagusz, ten las i obywatele,

Marta Jagusz, this forest and the citizens,

całe mnóstwo innych miejsc, gdzie jakby

a whole bunch of other places where it seems like

te ogniska takie oporu społecznego

these centers of social resistance

i w ogóle wrażliwości się zaczęły tlić

And in general, sensitivity has started to smolder.

i wybuchać, tak samo trochę

And explode, just a little bit the same.

się zrobiło z rzekami. Rzeki są trochę mniej

it has become with rivers. Rivers are a little less

medialne jakby, bo las jak się wycina, no to

It seems media-related, because when a forest is cut down, well then...

to jest takie bardzo, bardzo medialne, nie?

It is very, very media-related, right?

No myślę, że najbardziej rzeki zrobiły się medialne

Well, I think rivers have become the most media-covered.

po katastrofie na Odrze, to znaczy, że

after the disaster on the Oder, it means that

zostały jakieś... Niestety. Tak, niestety,

There are some left... Unfortunately. Yes, unfortunately.

ale zauważone. Tak.

but noted. Yes.

Ale chcę cię jeszcze zapytać, co ci ta

But I want to ask you what that means to you.

mała daje, bo Michał

the little one gives because Michał

Zygmunt, który jest aktywistą walczącym

Zygmunt, who is an activist fighting

między innymi o Odrę

among others about the Oder

i bohaterem filmu Przynoszę Ci

and the hero of the film I Bring You

dzikość. Wspaniałego.

wildness. Wonderful.

Zresztą, by the way, nakręconego przez Adama

By the way, directed by Adam.

i Dywę Lachów ze szkoły ekopoetyki,

and Dywa Lachów from the school of ecopoetics,

w sensie Dywa była, że to jest

In the sense that Dywa was, that it is.

to samo stado jakby, nie? To jest takie

It's the same herd, isn't it? It's like that.

wspaniałe. No więc Michał

Wonderful. So, Michał.

Zygmunt w tym filmie mówi tak,

Zygmunt says in this film,

to jest jedna z największych rzeczy, jaką dała

this is one of the greatest things she has given

mi rzeka, że pozwoliła mi być częścią.

I river, that it allowed me to be a part of.

Tak. I co tobie

Yes. And what about you?

daje mała?

Is it small?

Kiedy w ogóle

When at all

z Michałem zaprzyjaźniliśmy się dzięki,

we became friends with Michał thanks to,

można powiedzieć, że dzięki małej

It can be said that thanks to the small

nawet. I dzięki Odrze

even. And thanks to the Oder

na pewno.

for sure.

Staliśmy z Michałem

We were standing with Michał.

Zygmuntem pod wierzbą,

Zygmunt under the willow,

pod starą wierzbą z dużej litery pisaną

Under the old willow written in capital letters.

nad małą w rozlewisku.

by the small one in the floodplain.

Nad małą z dużej litery pisaną. Nad małą z dużej litery

Over the small one with a capital letter written. Over the small one with a capital letter.

też pisaną. Po Święcie Wody.

also written. After the Water Festival.

Święto Wody to jest taki

The Water Festival is such a

byt artystyczno-aktywistyczno-poetycki,

artistic-activist-poetic entity,

który ja powołałem

whom I have called

w Konstancinie. To jest mini-festiwal,

in Konstancin. This is a mini-festival,

jak ja to mówię, na ludzką miarę. Taką, żebym

how I say it, in human terms. One that allows me

mógł sam odpowiedzialnie

could responsibly do it himself

jakby go organizować. A dzięki

how to organize it. Oh, thanks.

temu, że mam to sieciowanie dosyć

that I have had enough of this networking

dobrze zrobione i sporo osób znam,

well done, and I know a lot of people,

to jakby łatwo mi te osoby też zapraszać.

It's as if it's easy for me to invite those people too.

One chętnie przyjeżdżają. Trzeci rok

One gladly come. Third year.

z rzędu teraz się to wydarzało. Michał grał

It was happening now in a row. Michał was playing.

koncert na drugim. To był koncert,

the concert at the second. It was a concert,

który grał pod koniec

who played at the end

swojego rejsu. Bardzo

of your cruise. Very

jestem mu za to wdzięczny, bo

I am grateful to him for that, because

dopłynęli z Lachami do

they sailed with the Poles to

Zalewu Szczecińskiego. Ja tylko powiem,

Szczecin Lagoon. I will only say,

że ten rejs jest też

that this cruise is also

przedmiotem tego filmu. Tak, tak, tak.

the subject of this film. Yes, yes, yes.

Przynoszę Ci dzikość i Michał Zygmunt

I bring you wildness and Michał Zygmunt.

płynie po polskich rzekach od Bugu

flows along Polish rivers from the Bug

po Odrę. Tak, od Bugu przez Wisłę do Odry.

through the Odra. Yes, from the Bug through the Vistula to the Odra.

Tak, co jest też niesamowite.

Yes, which is also amazing.

W ogóle film jest fenomenalny. Polecam

The film is phenomenal overall. I recommend it.

bardzo. Doceniam

very. I appreciate it.

to, że Michał, w zasadzie

that Michał, basically

będąc na końcówce rejsu, zrobił

at the end of the cruise, he did

przerwę po to, żeby przyjechać nad Małą,

a break to come to Mała,

przyjechać do Konstancina, zagrać dla nas koncert,

come to Konstancin, play a concert for us,

przywieźć nam dzikość.

bring us wilderness.

Opowiedzieć Odrze o tym, co się stało.

Tell the Oder about what happened.

Opowiedzieć, dlaczego płynie.

Tell why it flows.

Na drugi dzień rano byliśmy

The next morning we were

nad Małą

above the Little

i

I

ja myślę, że ja się

I think that I am

właśnie pod tymi słowami Michała mogę

I can just under these words of Michał.

bardzo podpisać. W sensie takim

"very much to sign. In that sense"

ja mam poczucie,

I have a feeling,

że ja

that I

strasznie dużo dostaję.

I receive a lot.

Czasem jest tak, że ja oczekuję tego, żeby

Sometimes it is so that I expect that...

ta rzeka, ten las coś mi dał.

this river, this forest gave me something.

Ale jakiś czas temu sobie uświadomiłem, że

But I realized some time ago that

ja nie mam do tego prawa. To jest tak, że

I don't have the right to that. It's like this, that

albo mi da, albo mi nie da.

either he gives it to me, or he doesn't.

I jedna z najważniejszych

And one of the most important.

rzeczy, która się dzieje tam,

things that are happening there,

to jest taka, że jak siadasz pod wierzbą

It is such that when you sit under the willow.

i te

and you

tużyce

tuzyce

i ta roślinność, to wszystko się

and that vegetation, it all is

nad tobą zamyka,

closes over you,

to zmienia się kompletnie perspektywa.

It completely changes the perspective.

W sensie już przestajesz być panem

In the sense that you are no longer in control.

tego wszystkiego. Już nie jesteś

of all this. You are no longer

tym homo sapiens na sawannie, który

that homo sapiens on the savannah, who

po prostu wszystko widzi, tylko jesteś

she just sees everything, you just are

częścią

part of

i jesteś totalnie mały.

and you are totally tiny.

W sensie, że jest coś większego

In the sense that there is something bigger.

ode mnie. Tak, jest coś większego ode mnie.

From me. Yes, there is something bigger than me.

To, czego tak bardzo mi w tym świecie brakuje,

What I miss so much in this world,

że my to wszystko

that we are all this

zdesakralizowaliśmy.

we desacralized.

Jakby nie ma ducha.

It's like there is no spirit.

Wszystko jest machiną,

Everything is a machine,

która jest najważniejsza, bo ma służyć

which is the most important because it is meant to serve

człowiekowi i cała reszta

to a person and the whole rest

ma się usunąć.

it should be removed.

Tak strasznie uwierzyliśmy w to,

We believed in it so terribly,

że jesteśmy bogami, że możemy wszystko,

that we are gods, that we can do anything,

zmieniamy ten świat, mamy antropocen,

we are changing this world, we have the Anthropocene,

mamy nasze ludzkie warstwy

we have our human layers

geologiczne, a w takich

geological, and in such

miejscach, nawet takich małych, nawet

places, even such small ones, even

takich nieznacząco przyrodniczych,

such insignificantly natural,

bo tam przecież nie ma jakichś

because there aren't any there, after all

bezcennych gatunków, wiesz, to nie jest

priceless species, you know, that's not

rezerwa, to nie jest

reserves, it is not

jakieś miejsce, które, wiesz, jest drugą puszczą

some place that, you know, is like a second wilderness

białowieską albo Biebrzą,

Białowieża or Biebrza,

ale jeżeli ono by zniknęło,

but if it were to disappear,

to znika jakiś kawałek

A piece is disappearing.

dzikości,

wildness,

której już nie odtworzymy, jakby ono nie wróci.

which we will no longer recreate, as if it will not return.

No i teraz zniknie tu kawałek, tam kawałek,

Now a piece will disappear here, a piece there,

tu kawałek, tam gdzieś wytnął

Here’s a piece, somewhere over there he cut it out.

i finał, finał, znika obszar, nie wiem,

And finally, the final, the area disappears, I don't know,

Puszczy Białowieskiej albo czegoś tam, nie?

Bialowieza Forest or something like that, right?

Ja sobie myślę, że to, co mi to miejsce

I think that what this place is to me

daje, to się daje mi

It gives, it is given to me.

ten powrót do takiego

this return to such

trochę

a little

uczucia, którego moim zdaniem jako ludzie

feelings, which I believe as humans

wcale się nie pozbyliśmy, że my

we haven't gotten rid of it at all, that we

potrzebujemy czuć się częścią czegoś

we need to feel part of something

większego. To w nas jest,

greater. It is within us,

że my tego może nie słyszymy często

that we may not hear this often

albo nie czujemy, ale myślę, że my

or we don't feel it, but I think we do

mamy dużą potrzebę poczucia,

we have a strong need to feel,

że jesteśmy częścią czegoś większego,

that we are part of something bigger,

czegoś, od czego bardzo zależymy

something we depend on greatly

i czegoś,

and something,

co też

what also

nas w jakiś sposób obejmuje

in some way encompasses us

i przytula i nie chce nam zrobić

And he hugs and doesn't want to do it for us.

krzywdy, wręcz przeciwnie.

harm, on the contrary.

Po prostu, może nawet jesteśmy

Just maybe we even are.

trochę obojętni dla tego czegoś większego,

a bit indifferent to that something bigger,

po prostu jesteśmy tego częścią.

We are simply a part of it.

Tak jak mrówka, ślimak, zeskroniec

Just like an ant, a snail, a lizard.

i też, i chrobotek.

and also, the reindeer lichen.

Ja jeszcze tak wyjęłam specjalnie swój

I even took mine out on purpose.

telefon i tak patrzysz na mnie pytającym

You look at me questioningly while on the phone.

wzrokiem, co ja tutaj robię i dlaczego

with a gaze, what am I doing here and why

wyjmuję telefon, żeby sprawdzić godzinę

I take out my phone to check the time.

i powiedzieć ci, że już musimy kończyć.

And to tell you that we have to finish now.

Nie musimy kończyć.

We don't have to finish.

Uwielbiam takie długie formaty, muszę ci to powiedzieć.

I love long formats like this, I have to tell you that.

Bardzo się cieszę.

I am very happy.

Po prostu wyjęłam ten telefon,

I just took out this phone,

żeby zacytować fragment książki,

to quote a passage from a book,

o której przepięknie pisałeś

What time did you write beautifully about?

w jednym ze swoich tekstów, a jest to książka

in one of his texts, and it is a book

Wyznania od trzeźwiałego ekologa

Confessions of a Sober Ecologist

Paula Kingsnortha.

Paula Kingsnortha.

Straszny tytuł.

Scary title.

Tytuł jest okropny.

The title is terrible.

Aha, czyli to jest wyznania ekologa,

Ah, so this is the confession of an ecologist,

który kiedyś pił, a teraz wytrzeził.

who used to drink, but now he is sober.

Nie, tytuł jest fatalny.

No, the title is terrible.

W każdym razie nie o to chodzi.

In any case, that's not the point.

Przede wszystkim mówię, nie zrażajcie się.

First of all, I say, don't be discouraged.

Jakby tytuł, pomińcie tytuł.

As if the title, skip the title.

Po prostu przeczytajcie książkę.

Just read the book.

Wyjęłam taki cytat i chciałabym się ciebie spytać,

I took out a quote and I would like to ask you,

czy się z tym zgodzisz, czy jakoś

Will you agree with it, or somehow?

odnajdujesz się w tym, co on pisał.

You find yourself in what he wrote.

On opisuje w swojej książce taki moment,

He describes a moment like this in his book,

kiedy idzie nad swoją zatokę.

when he goes to his bay.

Mój ulubiony fragment w ogóle.

My favorite fragment in general.

I pisze tak.

And I write like this.

Ogarnęło mnie wówczas przedziwne uczucie.

At that moment, I was overtaken by a strange feeling.

Poczułem, że jestem częścią czegoś o wiele większego

I felt that I was a part of something much greater.

ode mnie. To nie była myśl.

from me. It wasn't a thought.

Tak czułem, a uczucie to przyszło zupełnie nieproszone.

I felt that way, and the feeling came completely uninvited.

Czułem to miejsce,

I felt this place,

ten krawędź ziemi, ten świat wody

this edge of the earth, this world of water

i trzepoczących skrzydeł.

and fluttering wings.

Czułem, jak to wszystko działa.

I felt how all of this works.

Czułem ten mechanizm, ruch, czułem krew krążącą

I felt that mechanism, the movement, I felt the blood circulating.

w tym słonym morzu, w locie mew,

in this salty sea, in the flight of seagulls,

w piasku i w prądzie rzeki.

in the sand and in the river's current.

Wszystko to było częścią jakiejś wielkiej,

All of this was part of some great,

żywej, tykającej i wykonującej swoją pracę machiny,

a living, ticking machine that does its work,

której każdy element składowy

of which every component

pełni określoną funkcję.

fulfills a specific function.

I jeszcze.

And also.

Nie udało mi się znaleźć roli dla siebie samego,

I couldn't find a role for myself.

choć jej szukałem.

Though I was looking for her.

Nie byłem tu ani chciany, ani niechciany.

I was neither wanted nor unwanted here.

Niczym zbędny ładunek, który wypadł

Like an unnecessary burden that has fallen out.

w środku i jest niesiony na falach przypływu.

in the middle and is carried on the waves of the tide.

No właśnie.

Exactly.

Znaczy, muszę przyznać tak, że po pierwsze

I mean, I have to admit that, first of all,

książka Kingsnorta jest

The book of Kingsnort is

jedną z tych książek, która

one of those books that

wywarła na mnie

she made an impression on me

bardzo duży wpływ. Jak

a very large impact. How

dostałem propozycję napisania eseju na jej temat,

I received an offer to write an essay about her.

to najpierw wzruszyłem ramionami, co to w ogóle

I first shrugged my shoulders, wondering what it even was.

za dziwny tytuł. Jak zacząłem

for a strange title. How I started

czytać, jak doszedłem do rozdziału Zatoka,

to read, as I reached the chapter Bay,

który jest jeden w ogóle z ostatnich,

which is one of the last at all,

to naprawdę z całą odpowiedzialnością stwierdzam,

I can truly state this with full responsibility,

to jest na razie najlepsza książka, jaką

this is so far the best book that

przeczytałem na pewno w tym roku, a być może

I definitely read it this year, and maybe...

że jakoś

that somehow

gdzieś tam w swoim życiu.

somewhere in your life.

Kingsnort robi taką

Kingsnort does such a thing.

rzecz, że właśnie

the thing is exactly

porusza we mnie te wszystkie struny,

it moves all the strings within me,

których mi brakuje w dziesiątkach

whom I miss in tens

książek, które przeczytałem, które

books that I have read, which

trochę niosą dużo takiej

a little carry a lot of that

fałszywej nadziei, trochę

false hope, a bit

opowiadają o tym, że tej nadziei trzeba za wszelką

They tell about the fact that this hope must be pursued at all costs.

cenę szukać i

to look for the price and

bardzo dużo książek i o

a lot of books and about

przyrodzie i o katastrofie klimatycznej

nature and the climate disaster

zapomina

forgets

o tym, dlaczego my

about why we

jesteśmy aktywistami, którzy się tym zajmują.

We are activists who deal with this.

I on to bardzo

And I very much do.

wprost mówi, i ja to powiem

I say it straight, and I will say it.

i to też wybrzmiało ostatnio u mnie

And this was also echoed recently by me.

we wpisie na temat

in the entry about

elektrowni atomowej w Słajszewie,

nuclear power plant in Słajszewo,

którą budują, że my

which they build that we

mówiąc o dekarbonizacji

speaking about decarbonization

i o tych wszystkich zmianach

and about all these changes

transformacji energetycznej,

energy transformation,

nie mówię, że wszyscy, ja nie chcę

I'm not saying everyone, I don't want to.

uogólniać, ale mam wrażenie,

to generalize, but I have the impression that

że my bardzo często zapominamy

that we very often forget

o tym, że

that

to nie chodzi o nas

It's not about us.

w tym wszystkim i

in all of this and

nie chodzi o to, żeby nam było dalej

It's not about us being further away.

dobrze i żebyśmy sobie dalej bezkarnie

well, and so that we can continue without consequences

mogli konsumować, tak jak do tej pory,

they could consume, just like before,

tylko chodzi

just walks

o przyrodę,

about nature,

o dzikość nawet takich małych,

about the wildness even of such small ones,

nawet czasem mało znaczących miejsc

even sometimes insignificant places

i

I

jak ja pojechałem do Słajszewa, do którego

when I went to Słajszewo, to which

jeździmy od prawie dekady,

we've been riding for almost a decade,

znowu, to nie jest jakiś nie wiadomo jaki

Again, this is not something extraordinary.

cenny fragment lasu, natomiast jest to

a valuable part of the forest, however it is

na pewno dzikie, odludne

for sure wild, secluded

plaże w Bałtyku, jakich mało. Wystarczy

Beaches in the Baltic, few like it. That's enough.

pojechać parę kilometrów do Lubiatowa

to drive a few kilometers to Lubiatów

i zobaczyć jarmark tam, albo parę kilometrów

and see the market there, or a few kilometers away

do Łeby i zobaczyć jarmark.

to Łeba and see the fair.

Ja jestem nieobiektywna, ale była to dla mnie najpiękniejsza plaża.

I am biased, but it was the most beautiful beach for me.

Tak, ja też tak uważam, znaczy

Yes, I think so too, I mean...

ja powiem szczerze, gdyby nie to, że ja

I will be honest, if it wasn't for the fact that I...

prawie dekadę temu trafiłem

I stumbled upon it almost a decade ago.

do Słajszewa, to być może już bym nad

to Słajszewa, I might already be over

Polski Bałtyk w ogóle nie pojechał ze swojego życia,

The Polish Baltic did not leave its life at all.

ponieważ przez dzieciństwo całe

because throughout childhood

jeździłem do Sianorzętko

I was going to Sianorzętko.

około brzegu, Bałtyk mi strasznie

around the shore, the Baltic terrifies me

zbrzydł i potem bardzo

he grew ugly and then very much

długie lata nad niego nie jeździłem, dopóki nie

I didn't ride for a long time until...

trafiłem do Słajszewa. Ale pojechałeś w tym roku,

I ended up in Słajszew. But you went this year,

żeby się pożegnać. Tak. I chcę cię zapytać

to say goodbye. Yes. And I want to ask you

o to, co jest totalnie

about what is totally

przygnębiające w działalności aktywistycznej

depressing in activist activities

na rzecz klimatu.

for the climate.

W tym sensie, że

In this sense, that

można stracić nadzieję, że

one can lose hope that

te działania po prostu

these actions simply

nie są w stanie niczego

they are not capable of anything

zmienić. No tak.

To change. Well, yes.

I trochę jak

And a little like

cię przedstawiałam, to zastanawiałam się,

When I was introducing you, I was wondering,

czy to dodać, ale to teraz

Should I add it, but now?

tak sobie myślę, że taka działalność, jak

I think that such an activity, like

twoja, to jest też towarzyszenie

yours, it is also companionship

w odchodzeniu.

in leaving.

Strasznie trudny kawałek

A terribly difficult piece.

bycia,

being,

bo ty z jednej strony jakby

because you on one hand like

ratujesz tą swoją małą,

you are saving your little one,

a z drugiej strony jesteś świadkiem

On the other hand, you are a witness.

odchodzenia różnych światów.

the departure of various worlds.

Jak mała wyschła

How small it dried up.

drugi raz,

the second time,

bo wiesz,

because you know,

bo ja próbowałem to miejsce ratować.

Because I tried to save this place.

Trochę pewnie naiwnie, w sensie takim, że wybudowałem

A bit probably naively, in the sense that I built.

te tamy bubrowe, czekałem na to, kiedy

those beaver dams, I was waiting for when

te bobry wrócą po tej dewastacji,

those beavers will return after this devastation,

cieszyłem się, jak wróciły.

I was happy when they came back.

Wróciły, aczkolwiek zajęło to

They returned, although it took.

ponad rok. Ponad rok, kiedy

over a year. Over a year, when

jakby poczuły się, że bezpiecznie mogą

how they would feel that they can safely

z powrotem wrócić. Nie ukrywam, że

to return back. I do not deny that

to był bardzo wzruszający moment.

It was a very touching moment.

I

I

wiesz, tylko co z tego, że te

You know, but what good does it do that these...

bobry tam wróciły, nie?

The beavers have returned there, right?

Jak potem w kolejnym roku

How then in the following year

mała wyschła, znowu,

little dried up, again,

i

i

ten bóbr idący tym suchym korytem

that beaver walking down that dry trench

którego, wiesz, fotografuje fotopułapka,

which, you know, is photographed by a camera trap,

które tam mam,

which I have there,

bo staram się jak najmniej inwazyjnie podglądać

because I try to eavesdrop as minimally as possible

też to miejsce i znać,

also this place and to know,

żeby wiedzieć, kto tam mieszka.

to know who lives there.

Też po to, żeby chronić.

Also to protect.

To jest jedno z bardziej przygnębiających

This is one of the more depressing ones.

zdjęć, jakie zrobiłem,

photos that I took,

czy zrobiła fotopułapka.

Did she set up the camera trap?

Pamiętam, że wtedy tak strasznie dużo ludzi

I remember that there were so many people back then.

napisało, co my możemy zrobić.

It wrote, what can we do.

Ja sobie pomyślałem, nic nie możemy zrobić.

I thought to myself, we can't do anything.

W sensie takim, że

In the sense that

nie pójdziemy z bankiem wody i nie nalejemy

We won't go to the water bank and pour it out.

tamtej wody. To jest

that water. This is

burze. Jakby, co możemy zrobić? Możemy

Storms. Like, what can we do? We can

pójść zagłosować na polityków,

go vote for politicians,

którzy zresztą okazali się kłamcami

who turned out to be liars anyway

wyborczymi, bo opowiadali o tym,

election-related, because they talked about it,

że będziemy odtwarzać

that we will be recreating

bioróżnorodność na poziomie europejskim

biodiversity at the European level

i słyszymy, co w tej chwili Donald Tusk opowiada

And we can hear what Donald Tusk is talking about right now.

o Nature Restoration Law.

About the Nature Restoration Law.

No, ale wtedy ja o tym mówiłem, że idźcie głosować.

No, but back then I was saying that you should go vote.

Zmieńmy rząd, nie? Może będzie lepiej, nie?

Let's change the government, shall we? Maybe it will be better, right?

Może wody polskie już nie będą przekopywać.

Maybe Polish waters will no longer be dug through.

Może nie będzie się

Maybe it won't be.

pozwalać na patodeveloperkę

allowing for patodevelopment

i nie będziemy osuszać tej całej doliny.

And we will not drain this whole valley.

Może wtedy ta woda będzie po prostu

Maybe then this water will simply be

dłużej. Natomiast,

longer. However,

jakby no, trzeba sobie uczciwie powiedzieć,

well, you have to honestly say to yourself,

zmiany klimatyczne, które się dzieją w tej chwili,

climate changes that are happening right now,

są... Nawet jakbyśmy

are... Even if we

wyzerowali te emisje dziś,

they zeroed out those emissions today,

ustawili te atomówki i wyzerowali

They set the atomic bombs and reset them.

te emisje, to

these emissions, are

dwutlenek węgla niestety w atmosferze ma taką

Carbon dioxide unfortunately has such a presence in the atmosphere.

właściwość, że on jest skumulowany i on tam

the property that he is accumulated and he is there

będzie siedział przez następne

he will sit for the next

setki, jeśli nie tysiące lat,

hundreds, if not thousands of years,

ogrzewając dalej planetę. To, w jakim

heating the planet further. The way in which

momencie teraz jesteśmy od strony naukowej,

At the moment, we are on the scientific side.

ale nie chcę się za bardzo naukowo wymądrzać,

but I don't want to sound too scientific,

bo ja nie jestem klimatologiem, ani

because I am not a climatologist, nor

odnośnie od fizyki i tak dalej, znam jakby

Regarding physics and so on, I kind of know.

podstawy, to wiem,

I know the basics.

można to jakby przeczytać

it can be read like that

w książkach i opracowaniach

in books and studies

naukowych, czy w raporcie IPCC,

scientific, or in the IPCC report,

to nawet jakbyśmy dziś wyzerowali te emisje,

that would be as if we reset these emissions today,

to klimat dalej będzie się ocieplał.

the climate will continue to warm.

Natomiast my oczywiście

However, we of course

chcemy je wyzerować, czy chcemy je spowolnić

Do we want to reset them, or do we want to slow them down?

po to, żeby, jak to mówi, tłumaczy

in order to, as he says, explains

Marcin Popkiewicz, żeby ten samolot,

Marcin Popkiewicz, to get this plane,

samochód, który pędzi na ścianę 100

a car that is racing towards the wall 100

na godzinę, może uderzył w tą ścianę

for an hour, maybe he hit that wall

nie 100 na godzinę, tylko może

not 100 an hour, just maybe

40 na godzinę. Czy to

40 an hour. Is that

znaczy, że nie umrą ludzie? Umrą.

Does that mean people won't die? They will die.

Ale może nie umrze ich 100 milionów,

But maybe not 100 million of them will die,

tylko na przykład 50.

only for example 50.

Czy to znaczy, że rzeki nie wyschną?

Does it mean that the rivers will not dry up?

Wyschną.

They will dry out.

Tylko może wyschnie ich mniej, może nie wszystkie.

Maybe fewer of them will dry out, maybe not all of them.

Czy to znaczy, że nie zginą gatunki?

Does it mean that species will not go extinct?

Zginą. Tylko może jakaś

They will die. Only maybe some

część. Więc ja sobie pomyślałem

Hi. So I thought to myself.

i też nie ukrywam, że

and I also do not hide that

książka Kick Snorta bardzo mi pomogła

The book Kick Snorta helped me a lot.

uporządkować to myślenie,

to organize thinking,

że są takie

that there are such

momenty, kiedy

moments when

ja tu i teraz,

I here and now,

jakbym bardzo chciał i choćbym miał,

if I really wanted to and even if I had,

był bogaty jak, wiesz,

he was rich like, you know,

Elon Musk, to i tak

Elon Musk, so it is.

z tym nic nie zrobię.

I can't do anything about it.

Ja nie sprawię, że do małej wróci woda.

I won't make the water come back to the little one.

Znaczy, w sensie, wiesz, no nie wiem, no jasne,

I mean, like, you know, well I don't know, of course,

mógłbym, nie wiem, zbudować

I could, I don't know, build.

kanał od Wisły, żeby pompowała

a channel from the Vistula to pump

wodę na małej. Tylko właśnie o tym

water on the small one. Just about that

trochę piszę w tym poście o Słajszewie.

I'm writing a little in this post about Słajszew.

Znaczy co? Że poświęcę

What does it mean? That I will sacrifice.

teraz jakąś część przyrody,

now some part of nature,

bo zbuduję kanał od Wisły, żeby zasilała

because I will build a canal from the Vistula to supply it

małą, żeby u mnie była woda?

Can you make it so I have water?

A co się stało w Słajszewie, powiedz tym,

And what happened in Słajszewo, tell them,

którzy nie wiedzą? I dlaczego pojechałeś się

who don’t know? And why did you go?

tam pożegnać z tym kawałkiem ziemi?

there to bid farewell to that piece of land?

W Słajszewie jest budowana pierwsza polska elektrownia

The first Polish power plant is being built in Słajszewo.

atomowa. Jest budowana nad samym

nuclear. It is being built right above the

brzegiem morza. W tej chwili jest wycięte

by the seaside. It is currently cut out.

30 hektarów lasu. To nie jest

30 hectares of forest. It is not.

jakiś supercenny przyrodniczy las, powiedzmy sobie

some super valuable natural forest, let's say to ourselves

szczerze, to jest tam sosna.

Honestly, there is a pine tree there.

Aczkolwiek część to jest bór barzynowy,

Although part of it is a coniferous forest,

który jest pod ochroną, jest tam siedliskiem naturowym.

which is under protection, is a natural habitat there.

Żyje tam, wbrew pozorom,

He/she lives there, contrary to appearances,

mnóstwo zwierząt. Wystarczy sobie wziąć

a lot of animals. You just need to take some.

decyzję Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska,

the decision of the Regional Directorate for Environmental Protection,

jakby na co zezwalają

as if to what they allow

budowniczym. No i tam jest przekrój gatunkowy

the builder. And there is a cross-section of species there.

po prostu przez zwierzęta,

simply through animals.

od łosi, wilków, po jakieś

from moose, wolves, to some

różne porosty, grzyby i tak dalej, które

various lichens, mushrooms, and so on, which

są dla mnie niezrozumiałe i może nigdy

they are incomprehensible to me and maybe never

ich tam nie znalazłem. Zresztą nie wchodziłem tam,

I didn't find them there. Besides, I didn't go in there.

bo jest zakaz wchodzenia tak naprawdę tam,

because there is actually a ban on entering there,

zakaz łażenia po tym lesie.

Prohibition on walking through this forest.

Tam są ścieżki, jest szlak rowerowy,

There are paths, there is a bike trail,

jest ścieżka dojściowa na plażę. I w ogóle trzeba

There is a path to the beach. And in general, it is necessary.

powiedzieć, dlaczego to wybrzeże jest takie cenne?

Can you explain why this coastline is so valuable?

Otóż to wybrzeże jest cenne dlatego,

Indeed, this coast is valuable because,

że tam nigdy blisko

that it's never close there

brzegu morza nie jest

the sea shore is not

zbudowane żadnych zabudowań ani wiosek.

no buildings or villages have been built.

Słajszewo, Ulinia, Sasino

Słajszewo, Ulinia, Sasino

są stosunkowo daleko. Pół godziny się idzie

They are relatively far away. It takes half an hour to walk there.

na plażę od tam parkingu. Nawet jak się dojedzie samochodem

to the beach from that parking lot. Even if you get there by car.

i przejedzie przez tam tereny takie zalewiskowe

and it will pass through areas such as floodplains.

w Słajszewie, zaparkuje,

In Słajszewo, I will park.

to i tak trzeba iść prawie pół godziny nad morze.

So you still have to walk almost half an hour to the sea.

Dlatego tam jest strasznie mało ludzi.

That's why there are very few people there.

To wybrzeże jest autentycznie

This coastline is authentic.

dzikie. Znaczy przejście od Słajszewa

wild. It means the passage from Słajsze.

do Ulini to jest przygoda po prostu.

To Ulini, it’s just an adventure.

To jest przygoda taka, że można tam

This is an adventure such that one can go there.

no ekstremalnie nie spotkać w ogóle nikogo,

well, extremely not to meet anyone at all,

no ale oczywiście, oczywiście to

Well, of course, of course it is.

trochę ludzi tam jest, bo są skuszeni

There are a few people there because they are tempted.

nie wiem, choćby tym, że kiedyś Stilo

I don't know, maybe because Stilo once.

zareklamował, nie wiem, wojewódzki

He advertised, I don’t know, regional.

potem tam strasznie dużo ludzi zjechało

Then a really large number of people arrived there.

i koło latarni w Stilo, przed latarnią

and around the lighthouse in Stilo, in front of the lighthouse

zbudowano tam ten taki,

they built that thing there,

jak to się śmieje, Luna Park, czyli

how it laughs, Luna Park, that is

jest smażalnia ryb, która tam zawsze była,

there is a fish fry that has always been there,

ale teraz jest oczywiście 10 razy większa.

but now it is of course 10 times bigger.

Lody, gofry, coś tam, jarmark, nie?

Ice cream, waffles, something there, fair, right?

Ale to jest wciąż dosyć daleko od morza. Do Stilo

But it's still quite far from the sea. To Stilo.

staram się nie jeździć, ale jeździmy do tych

I try not to drive, but we do drive to those.

podstawowych. I teraz w połowie

basic. And now in the middle

drogi między parkingiem a plażą

roads between the parking lot and the beach

jest w tej chwili wycięte 30 hektarów lasu,

30 hectares of forest is currently being cut down.

zamiast lasu stoją takie zielone

instead of a forest, there are such green ones

płoty z bluszczem, który tam w ogóle pasuje,

fences with ivy that actually fits there,

jak ja nie wiem, po prostu kto to w ogóle...

I don't know who that even is...

Bluszczem na tkaninie takiej,

Ivy on such fabric,

na plastiku takim, nie?

on such plastic, right?

No i tam reklamy tego, co tam

Well, there are ads for that, what there is.

atom robi, czego nie robi, pomijam.

The atom does what it does not do, I omit.

Nie będę w to wnikał, bo dużo

I won't get into it because a lot

rzeczy dobrych też robi, w sensie

"she also does good things, in a sense"

jako źródło energii, okej.

as a source of energy, okay.

No właśnie, mój problem jest w tym,

Exactly, my problem is that,

dlaczego trzeba było to zrobić tam.

Why did it have to be done there?

Ja rozumiem transformację

I understand the transformation.

energetyczną. Dla mnie są

energetic. For me, they are

takie trzy chyba najstraszniejsze momenty.

Such three probably the scariest moments.

Jeden to jest taki, że tam na płocie

One is that there on the fence.

jest taki nadruk, i są atrakcje

There is such a print, and there are attractions.

tego odcinka wybrzeża.

this stretch of the coast.

I jest tam, nie wiem, latarnia Stilo,

And there is, I don't know, the Stilo lighthouse,

tam jakiś pałac, las

There’s some kind of palace, a forest.

barzynowy, wydmy, tam jest

barzinowy, dunes, there is

Słowiński Park Narodowy i atomówka.

Słowiński National Park and a nuclear bomb.

Ja sobie pomyślałem, ja pierdziele,

I thought to myself, oh damn,

ile to o nas mówi po prostu.

how much it simply says about us.

Znaczy, w sensie ta atomówka będzie tam atrakcją?

So, I mean, will the atomic bomb be an attraction there?

No świetnie, nie? To jest jedna rzecz.

Well great, isn't it? That's one thing.

Druga rzecz jest taka, że

The second thing is that

sorry, ale nie wierzmy w to, że

sorry, but let's not believe that

jest 30 hektarów lasu. To jest

There are 30 hectares of forest. This is

10 razy tyle, które będzie wycięte.

10 times as much will be cut.

Mijam to, czy ten las jest cenny, czy nie.

I pass by it, whether this forest is valuable or not.

Trzeba tam tak, poprowadzić drogi,

It is necessary to lead the roads there in such a way,

poprowadzić linię kolejową, pogłębić

to lead a railway line, to deepen

Bałtyk, zbudować mini port,

Baltic, to build a mini port,

zbudować ujście wody gorącej

to build a hot water outlet

bardzo, która będzie chłodzić reaktory.

very, which will cool the reactors.

I to wszystko się

And that’s all that happened.

będzie działo przez 10, 15,

It will work for 10, 15,

może 20 lat. Jeszcze chyba takiej

maybe 20 years. I don't think I've seen such a thing yet.

elektrowni, może się ktoś mnie czepi,

power plant, someone might pick on me,

ale chyba nie ma takiej elektrowni na świecie,

but I don't think there is such a power plant in the world,

którą w terminie zbudowano. Nie wiem, Finlandia,

which was built on time. I don't know, Finland.

jaki obsuwę miała, nie wiem, kilka lat

I don't know what delay she had, a few years.

dobrych miała obsuwę. Jakby

She had a good delay. Like...

nie mam zielonego pojęcia, dlaczego my

I have no idea why we

wierzymy, że to się wydarzy

we believe that it will happen

w terminie, w takich

on time, in such

kosztach i na pewno się wydarzy.

costs, and it will definitely happen.

I jeszcze trzeci element jest taki,

And the third element is that,

że 10 km

that 10 km

dalej jest Żarnowiec, w którym niszczeją

further is Żarnowiec, where they are decaying

szczątki niedokończone elektrowni.

remnants of an unfinished power plant.

Znowu, pomijam to, dlaczego to się nie

Again, I skip why this doesn't happen.

wydarzyło. Ale dla mnie, wiesz,

it happened. But for me, you know,

co jest najstraszniejsze w tym?

What is the scariest thing about this?

Że my,

That we,

łatwiej nam jest wybudować w nowym

it is easier for us to build in the new

miejscu, niż uprawiać recycling.

instead of practicing recycling.

My tego recyklingu w ogóle nie robimy.

We don't do recycling at all.

Znaczy, dlaczego nie postawiono

I mean, why wasn't it put up?

na to od samego początku, żeby tą metr

from the very beginning, to measure it

elektrowni postawić, nie wiem, w Pontnowie albo

to build a power plant, I don't know, in Pontnow or

w Bełchatowie, gdzie jest zniszczony teren.

in Bełchatów, where the land is damaged.

A wiadomo, byłoby tam chłodzenie, są tam

And you know, there would be cooling there, they are there.

też warunki geologiczne chyba całkiem niezłe.

The geological conditions are probably quite good too.

Nie wiem, być może Żarnowiec

I don't know, maybe Żarnowiec.

można by było reaktywować. Ja wiem,

it could be revived. I know,

to by kosztowało. Mi chodzi tylko o to,

it would cost. I'm just saying that,

że tej całej ścieżce decyzyjnej

that this entire decision-making process

przyroda jest na ostatnim miejscu.

Nature comes last.

Nikt się nad tym nie zastanawiał, że to będzie

No one thought about the fact that it would be this way.

zniszczony, cenny kawałek

destroyed, valuable piece

krajobrazu. Ja już nie mówię,

landscape. I'm not talking anymore,

że jakiejś przyrody supercennej,

that some super-valuable nature,

bo ktoś powie, nie, nie znasz się,

because someone will say, no, you don't know anything,

przyroda nie jest tam supercenna, nie.

Nature is not super precious there, no.

Ja tylko mówię, mnie to po prostu tak strasznie

I'm just saying, it just bothers me so much.

zawolało. Jadąc tam,

it called out. Riding there,

jakby wiedziałem, że jadę się pożegnać,

If I had known that I was going to say goodbye,

taki był mój cel w ogóle.

That was my goal in general.

Jednocześnie wylało się ze mnie strasznie

At the same time, it spilled out of me terribly.

dużo takich emocji, wiesz, pod

a lot of such emotions, you know, under

tytułem takim, w imię czego my to

for what reason, in the name of what are we doing this

robimy. W imię

we do. In the name of

zachowania jakiegoś status quo.

behavior of some status quo.

My nie podjęliśmy nigdy w Polsce

We never undertook it in Poland.

żadnej dyskusji na temat tego, jakim

no discussion about what kind of

chcemy być krajem w sensie

we want to be a country in the sense

energetycznym.

energetic.

Jakby w pewnym momencie nastąpiło

As if at a certain moment it occurred

zmniejszenie, bo, no nie wiem, ja przynajmniej

reduction, because, well I don't know, at least I

sobie tak myślę i tak słyszę gdzieś tam ze źródeł,

I think to myself and I hear somewhere from sources,

bo to też jest bardzo dużo jakby

because that’s also a lot, you know

ściśle tajnych informacji i tak dalej.

strictly confidential information and so on.

No PiS w jakimś momencie potrzebował ogłosić

Well, at some point PiS needed to announce

jakiś sukces w jakiejś rzeczy, która

some success in some thing that

pasuje bardzo dobrze do wizji mocarstwowości.

fits very well with the vision of great power.

No nic tak nie pasuje do wizji mocarstwowości

Well, nothing fits the vision of great power better.

jak atom, nie. No to

like an atom, no. Well then

wspaniale było to ogłosić.

It was wonderful to announce it.

Były badania, było już bardzo dużo

There have been studies, there has already been a lot.

zrobione wokół tej lokalizacji.

Done around this location.

No to bam, no to robimy koniec

Well, let's do it, let's wrap it up.

tam, nie. Jakby, no nie to boli po prostu.

There, no. It's just that, well, it just hurts.

Ja chcę wrócić do ciebie też i do tych emocji.

I want to return to you too and to those emotions.

Właśnie jak sobie z tym radzisz, bo

How are you dealing with it, because

ja jestem przekonana, że takiego poczucia

I am convinced that such a feeling

bez sensu, bez

nonsense, without

radności, też

joy, too

może bez celewości

maybe without purpose

też swoich działań doświadczasz

you also experience your actions

nie raz. Tak, no bo...

Not once. Yes, well...

Co cię jakby odżywia? Gdzie ty szukasz

What nourishes you? Where do you search?

tej nadziei w mroku, o której

this hope in the darkness, about which

pisze Rebeta Solnit? No tak,

Is Rebecca Solnit writing? Well, yes.

to nie wiem, można było o tych książkach

I don't know, one could have talked about these books.

rozmawiać, kurczę, bardzo długo. One się tu cały czas

talk, damn, for a very long time. They keep here all the time.

pojawiają, nie martw się. Tak, one się tu pojawiają bardzo dobrze.

They appear, don’t worry. Yes, they appear here very well.

Ale o ciebie pytam.

But I am asking about you.

Co ci daje tą nadzieję? Powiem ci, że to też

What gives you that hope? I'll tell you, it's that too.

budowało i chyba

it built and probably

w tej chwili jestem najbliżej takiego

Right now, I am closest to that.

myślenia, że

thinking that

ja się boję ludzi, którzy mi opowiadają,

I am afraid of people who tell me stories.

że da się zbawić świat.

that it is possible to save the world.

Jakby nie będzie tak. Jakby machina

It will not be like that. Like a machine.

postępu sama w

progress myself in

sobie zawsze będzie powodować

it will always cause itself

różnego rodzaju problemy, tak?

Various kinds of problems, right?

Ktoś to opowiada, że teraz

Someone is telling it that now

wybudujemy jedną atomówkę, czy dwie,

We'll build one nuclear bomb, or two,

czy dziesięć, ale jak wybudujemy

Is it ten, but how will we build it?

dziesięć i sto procent energii będzie

ten and a hundred percent of energy will be

z atomu, to wtedy dopiero

from the atom, then only

poczujemy, jacy jesteśmy potężni.

we will feel how powerful we are.

Wtedy nie będzie żadnych limitów.

Then there will be no limits.

Będzie można wyprodukować wszystko

It will be possible to produce everything.

już teraz

right now

na maksa, tak?

To the max, right?

Bo przecież mamy zdekarbonizowaną

But after all, we have decarbonized.

w stu procentach energetykę.

one hundred percent energy.

Nie będzie żadnego limitu. Już nie będzie

There will be no limit. There won’t be anymore.

żadnego stopera. Nie będzie żadnych

no stopper. There will be none.

planetarnych granic. Tylko, że

planetary boundaries. It's just that

gdzieś trzeba będzie to wszystko produkować

Somewhere we will have to produce all of this.

i tak dalej. Ja wiem, że ja teraz przesadzam, ale

and so on. I know I'm overdoing it now, but

ja trochę robię to celowo, żeby pokazać,

I do it a bit on purpose to show,

że finał finałów, nawet jak my

that the final of finals, even if we

zdekarbonizujemy,

we will decarbonize,

to my nie powstrzymamy tej

we will not stop this

konsumpcji, nie powstrzymamy wzrostu ilości

consumption, we will not stop the increase in quantity

ludzi i jakby

people and like

ja też do końca nie wierzę, że dyskusja

I don't really believe that the discussion...

o ograniczeniu konsumpcji coś da,

limiting consumption will help with something,

bo u jednych da, u drugich nie da. To jest trochę tak jak

because it will give to some, and it won’t give to others. It's a bit like

nie wiem, z recyclingiem, nie? No co z

I don't know, with recycling, right? Well, what about it?

tego, że ja wiesz, segreguję śmieci jak

that I know, I sort the garbage like

sąsiad nie segreguje. Zawsze tak będzie, że

the neighbor doesn't recycle. It will always be like this that

ktoś nie będzie segregował. Dlatego ja myślę,

someone won't sort. That's why I think,

że opowiadanie o takiej

that telling a story about such

trochę fałszywej nadziei, że

a bit of false hope that

oto mamy jakieś tu cudowne panaceum

Here we have some wonderful panacea.

i zbawi mi świat i będzie to atom wiatraki

And it will save my world, and it will be a wind turbine atom.

czy coś tam jeszcze innego, jest po prostu

is there something else there, it's just

dawaniem fałszywej nadziei.

giving false hope.

Ja w nią nie wierzę. To co ci daje siłę do

I don't believe in her. What gives you the strength to

robienia tego, co robisz? Już mówię. I siłę

doing what you do? I'm already saying. And the strength

do robienia tego, co robię, daje mi

doing what I do gives me

dzika przyroda

wilderness

w takim sensie, że

in the sense that

jak sobie pomyślisz, że

when you think that

mury

walls

starożytnego Rzymu, porasta teraz

ancient Rome, is now overgrown

bluszcz i mchy, to sobie

Ivy and moss, that's something.

myślę, nasze centra

I think, our centers

handlowe, atomówki, to wszystko

commercial, atomics, that's all

też kiedyś porośnie. Bluszcz

It will also grow over time. Ivy.

i mech. I chyba

and me. And probably

w sensie, że przyroda jest silniejsza.

In the sense that nature is stronger.

Tak, chyba zacząłem szukać nadziei

Yes, I think I started searching for hope.

w tym, że ta dzikość

in that this wildness

to się nie stanie tu

it won't happen here

i teraz. My nie ocalimy niczego,

and now. We will not save anything,

ale możemy towarzyszyć

but we can accompany

albo próbować przedłużyć życie

or try to extend life

skrawką tej dzikości

a fragment of that wildness

i to jest

and this is

coś, co daje mi w jakiś sposób energię

something that gives me energy in some way

i siłę do działania. Takie małe kroki.

and the strength to take action. Such small steps.

Tak, małe kroki, ale nie takie

Yes, small steps, but not like that.

kroki na zasadzie o małymi krokami zbawimy

steps based on the principle of we will be saved by small steps

ten świat. Nie zbawimy. Jakby

this world. We will not save. As if

bardziej chodzi mi o to, że

what matters more to me is that

ja czuję bezradność

I feel helpless.

i tak i tak w dużej skali nic nie

In either case, on a large scale, nothing.

zmienię, to chociaż będę miał wpływ tutaj

I'll change it, at least I'll have some influence here.

mały na to i chociaż

small for that and although

to moje rozlewisko będzie

this will be my flooding area

na przykład trochę dłużej mokre

for example, a little longer wet

i na przykład wyklują się

and for example they will hatch

kijanki i zdążą

tadpoles and they'll make it

się transformować w żaby

to transform into frogs

zanim to wszystko wyschnie. Wiesz, to jest

before it all dries. You know, it is

takie myślenie, jakby próbuję towarzyszyć temu.

Such thinking, as if I’m trying to accompany this.

Ja znajduję nadzieję bardziej w tym

I find hope more in this.

niż w tym, że te moje działania

than in the fact that my actions

sprawią, że

they will make that

coś się zmieni. Przepraszam, że

something will change. I'm sorry that

to jest tak trochę, że ja nie daję

It's a bit like I don't give.

tej nadziei, ale ja próbuję

this hope, but I try

nie dawać po prostu takiej

not just give such a thing

fałszywej nadziei na zbawienie świata, bo

false hope for the salvation of the world, because

nie uważam, że jest taka szansa. Nie, ale

I don't think there is such a chance. No, but

to co mówisz jest bardzo inspirujące też. Myślę,

what you’re saying is very inspiring too. I think,

że będzie bardzo inspirujące dla wielu ludzi,

that it will be very inspiring for many people,

którzy nie czują się na siłach, żeby być aktywistami.

who do not feel strong enough to be activists.

Nie każdy też musi być aktywistą. Oczywiście.

Not everyone has to be an activist. Of course.

A to o czym opowiadasz jest takie

What you are talking about is like this.

na miarę każdego. Każdy może

to the measure of everyone. Everyone can

znaleźć jakiś mały zakątek dzikości.

find a small corner of wilderness.

To tego namawiam zawsze. Znajdź drzewo,

I always encourage this. Find a tree,

nazwij je i przychodź odwiedzać je

name them and come visit them

jako przyjaciela. I chronię

as a friend. And I protect

przed ścięciem. Jakby zobaczysz też, ile to

before cutting. As if you will also see how much it is

tobie da, bo drzewo

It will give you, because of the tree.

może być obojętne, a nie musi być

it can be indifferent, but it doesn't have to be

obojętne. To zależy, nie? Bo na przykład jeżeli

It doesn't matter. It depends, right? Because for example, if

uchronimy je przed tym, że nie będą

we will protect them from not being

pod nim parkować samochody i

under it, park cars and

bo to ktoś powie, no samochody parkują, no to

because someone will say, well, cars are parked, well then

weź pozwól swojemu koledze stanąć ci na stopie.

Let your friend stand on your foot.

To jest mniej więcej to samo,

This is basically the same.

tak? I potem się dziwimy, że to drzewo usycha,

Yes? And then we wonder why this tree is drying out.

jak tam parkują pod nim samochody i uciskają

how cars are parked under it and are pressing down

korzenie, nie? Choćby takie proste

roots, right? Even something as simple as that

rzeczy. Jakby mi chodzi o to, że ja znajduję

things. It's like I'm saying that I find

tą nadzieję i to, co mnie napędza,

that hope and what drives me,

to są trochę skrawki,

these are some scraps,

o których mówi Karolina Kuszlewicz, nie?

about which Karolina Kuszlewicz is talking, right?

To jest ten kawałek lasu,

This is that piece of forest,

któremu być może przedłużyła

which she may have extended

życie i tym ptakom, bo władze

life and to these birds, because the authorities

się radza, chciały tamtędy poprowadzić

they are consulting, they wanted to lead through there

drogę, a ona ten las na drodze

the road, and she the forest on the road

sądowej przynajmniej na razie odroczyła

the court has postponed at least for now

na niego wyrok. Myślę, że

a sentence for him. I think that

liczą się te skrawki. Jeżeli

The scraps matter. If

nie mogę nic zmienić

I can't change anything.

w skali globalnej,

on a global scale,

to mogę też chociaż towarzyszyć

I can also accompany you.

w odchodzeniu. Znaczy wydaje mi się, wydaje mi się

in leaving. I mean it seems to me, it seems to me.

to też takie bardzo ludzkie. W sensie

it's also very human. In a sense

moim, popatrz, towarzyszymy

my, look, we accompany

naszym bliskim w odchodzeniu na przykład,

to our loved ones in passing, for example,

tak? Wydaje mi się, że

Yes? It seems to me that

to dużo bardziej taką

that's much more like that

humanistyczną postawą, że

a humanistic attitude that

towarzyszymy, niż mówimy

we accompany rather than we speak

a dobra, to odłączmy tu wtyczkę.

Alright, let's unplug the plug here.

Do widzenia. No właśnie, odłączamy

Goodbye. Well, we are disconnecting.

tą wtyczkę bardzo często przyrodzie.

This plug very often to nature.

Mówiąc eee,

Saying eee,

odrośnie se gdzieś indziej, nie?

It will grow back somewhere else, right?

Eee, tych bobrów to jest tyle.

Uh, there are so many beavers.

Za dużo jest tych bobrów, nie? Wilków jest za dużo,

There are too many of these beavers, aren't there? There are too many wolves.

jeleni jest za dużo, nie wiem,

there are too many deer, I don’t know,

żab jest za dużo. Jakby co to

There are too many frogs. Just in case, that...

różnica, że rozjechaliśmy żabę, nie?

The difference is that we ran over a frog, right?

Łosi jest za dużo. Tak, łosi jest

There are too many moose. Yes, there are moose.

za dużo, nie? Ostatnio widziałam, jak

Too much, right? Recently I saw how

piłowałeś ostre zakończenia płotów,

you were sanding the sharp ends of the fences,

na których te łosie po prostu umierają. No właśnie,

on which those moose simply die. Exactly,

znowu, znowu się wydaje, że bez sens,

again, it again seems pointless,

nie? Bo takich ogrodzeń jest

No? Because there are such fences.

w okolicy mnóstwo, a w skali kraju

In the area there are plenty, but on a national scale.

jakby w ogóle prawo budowlane nie jest przestrzegane.

It's as if building regulations are not being followed at all.

Powiedzmy sobie to szczerze. Prawo budowlane

Let's be honest. Construction law

nie jest w tym kraju odnośnie ogrodzeń ostro

It's not strict in this country regarding fences.

zakończonych przestrzegane.

observed ended.

Radek Miazyk i Rafał Kowalczyk z

Radek Miazyk and Rafał Kowalczyk from

Panu z Białowieży próbują mówić

They are trying to talk to the man from Białowieża.

o tym od lat. No ja się teraz

I've been talking about it for years. Well, I'm now...

włączyłem, no bo sam byłem świadkiem tragedii.

I turned it on because I was a witness to the tragedy myself.

Jakiej tragedii? No dwójka

What tragedy? Well, the two.

łosi, które znałem, bo obserwowałem

moose that I knew because I observed

je w rozlewisku. Mama i młody

It's in the floodplain. Mom and the young one.

zakończyły życie na tym płocie,

ended their lives on this fence,

na płocie cmentarza ostro zakończonym

on the sharply pointed fence of the cemetery

w Konstancinie. Drugi

in Konstancin. Second

młodzik z tej rodziny przeżył.

The young man from this family survived.

On spokojnie sobie poradzi,

He will manage just fine.

jeżeli nie rozjedzie go ktoś samochodem, albo

if someone doesn't run him over with a car, or

gdzieś się nie nadzieje też.

You won't find it anywhere either.

Co ci się udało z tym płotem zrobić?

What were you able to do with that fence?

No ten płot ma w ogóle dookoła,

Well, this fence is all around.

ten płot dookoła

this fence all around

ma ponad kilometr, więc jakby

it's more than a kilometer, so like

obcięcie tego to jest w ogóle mega przedsięwzięcie,

cutting this is a huge undertaking overall,

ale jakby zwołaliśmy się i też tam

but if we gathered and also went there

ekipa po sąsiedzku, która mieszka

the team next door that lives

troszkę dalej od tego cmentarza, zaczęliśmy

a little further from the cemetery, we started

ciąć po prostu. Dogadaliśmy się z proboszczem,

just cut it. We came to an agreement with the priest,

dziewczyny tam, które w okolicy

the girls there, who are in the area

mieszkają, poszły do proboszcza i

they live, went to the parish priest and

uzgodnimy, że możemy te ostre kolce

we will agree that we can have these sharp spikes

przyciąć. I rzeczywiście ze znajomymi

to cut. And indeed with friends.

zaczęliśmy je ciąć. Teraz mieliśmy przerwę, bo była

We started cutting them. Now we had a break because it was

straszna susza, a to przy cięciu tworzy dużo

terrible drought, and it creates a lot when cut

iskier, można tam zapalić ten okoliczny las.

a spark, you could set the surrounding forest on fire.

Więc strażacy powiedzieli, żebyśmy przystopowali.

So the firefighters said to slow down.

No i mam nadzieję, że za chwileczkę

Well, I hope that in a moment

dotniemy do końca ten płot, ale to jest jeden

We will cut down this fence to the end, but this is one.

z dziesiątek takich płotów

from dozens of such fences

w okolicy. I znowu, bez sensu

in the area. And again, pointless.

to działanie, tylko myślę

It's an action, I just think.

naprawdę, czy każde działanie musi mieć taki

Really, does every action have to have such a

sens odtąd dotąd, nie? Jakby

sense from here to there, right? Like

no to byśmy poezji nie potrzebowali, no bo to takie

Well, then we wouldn't need poetry, because it's just so

jest bezproduktywne, nie? Jakby niczego

It's unproductive, isn't it? Like it's nothing.

nie zmienia. Więc

does not change. So

jeżeli ja coś mogę zrobić

if there is something I can do

choćby tak małego dla tych łosi,

even such a small thing for those moose,

no to po prostu to zrobię. Nie wytnę

Well, I'll just do it. I won't cut it out.

wszystkich płotów w okolicy. Ale zrobiliśmy petycję,

all the fences in the area. But we made a petition,

może coś się uda. Jest

maybe something will work out. It is

jakiś klimat, jest, nie wiem, Mikołaj Dorożała,

Some atmosphere, there is, I don't know, Mikołaj Dorożała.

który jest wrażliwym człowiekiem w ministerstwie.

who is a sensitive person in the ministry.

Może się uda to w jakiś sposób

Maybe it will work out somehow.

przepchnąć. Znaczy też jest dużo takich

to push through. It also means there are many like that.

przykładów, że ta presja społeczna

examples that this social pressure

i hałas wokół czegoś ma sens.

And the noise around something makes sense.

I udaje się pewne rzeczy wypracować.

And it is possible to work out certain things.

I udaje się ratować skrawki,

And it manages to save pieces,

nie? Karolina Kuszlewicz u nas,

No? Karolina Kuszlewicz with us,

łąki oborskie, rozlewisko. Na razie

Oborski meadows, floodplain. For now.

przynajmniej, bo ja nie wiem, na przykład za chwileczkę

at least, because I don't know, for example in a little while

wejdą ogólne plany zagospodarowania

general development plans will be implemented

przestrzennego i może przekwalifikują

spatial and may retrain

ten teren w budowlankę.

this area for construction.

I będę się musiał pogodzić, pogodzić ze

And I will have to come to terms, come to terms with

autostratą. Nie wiem.

by highway. I don't know.

Powiedz, jaka jest najodważniejsza rzecz, jaką

Tell me, what is the bravest thing you have ever done?

zrobiłeś jako człowiek dorosły już?

Have you done it as an adult already?

Bo to podcast o odwadze.

Because it's a podcast about courage.

No właśnie. Kurczę, podcast o odwadze,

Exactly. Damn, a podcast about courage,

ja nie wiem, czy o odwadze tutaj opowiadam.

I don't know if I'm talking about courage here.

Moim zdaniem cały czas. Okej.

In my opinion, all the time. Okay.

Wiesz co?

You know what?

Może się wszyscy zdziwią.

Maybe everyone will be surprised.

Może ty też. Bo mógłbym

Maybe you too. Because I could.

opowiedzieć oczywiście o tym, że, nie wiem,

to tell, of course, that, I don't know,

na przykład nie boję się

for example, I am not afraid

zatrzymać motocrossowca,

stop the motocross rider,

który rozjeżdża łąkę albo, nie wiem,

which runs over the meadow or, I don't know,

pojechać na gąsienicę koparki, żeby

to go on the caterpillar of an excavator, so that

nie kopała dalej rzeki. Bo zrobiłaś to.

She did not dig the river any further. Because you did it.

Bo to mi się zdarzało.

Because this has happened to me.

Ale przyznam ci się szczerze, że

But I will confess to you honestly that

chyba najodważniejszą rzeczą,

probably the bravest thing,

jaką zrobiłem w dorosłym życiu,

what I have done in adulthood,

to zostanie

it will remain

tym, kim jestem.

who I am.

W sensie też takim, że to oznaczało na przykład

In the sense that it also meant, for example,

jakieś

some

postawienie się moim rodzicom.

standing up to my parents.

Uwaga. Ja mam prawie 50 lat.

Attention. I am almost 50 years old.

Bardzo długo byłem na terapii.

I was in therapy for a very long time.

Ponieważ,

Because,

pomimo tego, że jestem samodzielny finansowo

despite being financially independent

i w ogóle mam rodzinę swoją,

I actually have my own family.

nie potrafiłem po prostu się

I just couldn't.

odpępowić i

detach and

odczepić od rodziców.

detach from parents.

I chyba nikomu tego nigdy nie powiedziałem publicznie.

And I guess I never told anyone this publicly.

Ale powiem.

But I will say.

Najważniejszą rzeczą,

The most important thing,

jaką zrobiłem, to w jakimś momencie

what I did, at some point

musiałem powiedzieć rodzicom,

I had to tell my parents,

że my już nie chodzimy i nie będziemy chodzić

that we no longer go and we will not go anymore

do kościoła.

to the church.

To było strasznie trudne.

It was incredibly difficult.

Bo ja wiedziałem, że

Because I knew that

po prostu im pękną z tego powodu serca.

Their hearts will simply burst because of this.

Bo oni są strasznie żarliwymi katolikami.

Because they are terribly zealous Catholics.

I to jest dla nich strasznie ważne.

And this is really important to them.

I babcia świętej pamięci, która mnie

And my late grandmother, who raised me.

wychowała, strasznie była

she raised (someone), she was really страшно

jakby... To było ważne.

Like... It was important.

Ja byłem w takim duchu wychowywany.

I was raised in such a spirit.

A my nie chodzimy

And we don't go.

do kościoła już. Pękło im to serce, czy nie?

To the church already. Did their hearts break, or not?

Trochę pękło.

It cracked a little.

Ale są dorośli.

But they are adults.

Muszą sobie z tym poradzić.

They have to cope with it.

A zaakceptowali twój inny wybór

And they accepted your other choice.

życiowy. W tym sensie, że zszedłeś

life. In the sense that you have descended.

tej drogi, którą szedłeś.

the path you walked.

Takiego trochę porządnego chłopaka.

A somewhat decent guy.

Pracowałeś

You worked.

w firmach

in companies

od dziewiątej do siedemnastej

from nine to seventeen

przysłowiowej.

proverbial.

A teraz poszedłeś

And now you went.

swoimi... A teraz poszedłem w ogóle swoją drogą.

my own... And now I went my own way altogether.

Dziką.

Wild.

Myślę, że moja mama to w jakimś stopniu

I think that my mom is to some extent

podziwia. A mój tata chyba podziwia

He admires. And my dad probably admires.

to cicho. Zdradzę też taką

It's too quiet. I will also reveal such a thing.

rzecz, że mój tata zawsze pragnął

the thing is, my dad always wanted

słychać w lesie, ale nigdy się na to

You can hear it in the forest, but never get used to it.

nie odważył. Chciał być leśniczym,

he didn't dare. He wanted to be a forester,

ale nigdy się na to nie odważył.

but he never dared to do it.

Może ja spełniam w jakiś sposób

Maybe I fulfill in some way.

to ciche marzenie. Nie wiem.

It's a quiet dream. I don't know.

Ty się odważyłeś za niego.

You dared for him.

Może. Bardzo ci dziękuję

Maybe. Thank you very much.

za to wyznanie.

for that confession.

Zapowiedziałam, że wszystko wolno,

I announced that everything is allowed,

ale nie spodziewałam się, że powiesz

but I didn't expect you to say

coś, czego jeszcze nie mówiłeś

something you haven't said yet

w ogóle nigdy.

Never at all.

Gratuluję ci tych decyzji, bo

Congratulations on those decisions because

to chyba najtrudniejsze,

this is probably the hardest,

jedna z najtrudniejszych rzeczy w życiu,

one of the hardest things in life,

żeby zrobić inaczej

to do it differently

niż...

than...

Przez całe życie mnie uczono albo

I've been taught my whole life either

wychowywano.

brought up.

No.

No.

A czego byś chciał dla tego swojego

What would you like for your own?

szefa, którym jest przyroda,

the boss, which is nature,

a w zasadzie rzeka mała?

Is it basically a small river?

Ja bym chciał

I would like.

jednego, żebyśmy zrobili dwa

one, so that we make two

kroki wstecz i dali

steps back and forth

przestrzeń do życia, do oddechu.

space to live, to breathe.

My nie mamy kryzysu

We do not have a crisis.

bezdomności. Nie musimy budować...

homelessness. We don't have to build...

Znaczy, powiedzmy sobie

I mean, let's say to ourselves.

szczerze, nikt nie buduje

Honestly, no one is building.

w tej chwili domów dla bezdomnych.

At the moment, houses for the homeless.

Domy budowane są dla deweloperów.

Houses are built for developers.

Przez deweloperów dla

For developers by

inwestorów kapitału.

capital investors.

Jakby trzeba było budować

As if it was necessary to build.

domy dla bezdomnych, to by było budownictwo

homes for the homeless, that would be construction

socjalne jakoś rozwinięte.

socially somewhat developed.

To nie jest o tym historia.

This is not that story.

My zabudowujemy,

We are building it up.

zabieramy, komercjalizujemy,

we take, we commercialize,

tak jakby

as if

jutro miało nie być, a może nawet

Tomorrow wasn't supposed to be, or maybe not even.

nie jest o tym, jakby jutro miało nie być.

It's not about how tomorrow might not be.

My to robimy bez szacunku

We do this without respect.

dla tego wszystkiego, co nas

for all of this, what connects us

otacza. I to mnie boli najbardziej.

It surrounds. And that hurts me the most.

To jest tak jak ta koparka, która

This is like that excavator that

wjechała nad rzekę, bo myślenie

She drove to the river because of her thoughts.

tam w tych głowach było takie

there was such a thing in those heads

trzeba posprzątać ten śmietnik.

We need to clean up this trash can.

Tu jest nieładnie. Tutaj musi być prosta

It is messy here. There must be a path here.

rzeka, którą będzie płynąć woda.

a river through which water will flow.

Tutaj musi być

It must be here.

estetyczny, z kostki bauma

aesthetically, from Bauma stone

parking i ładne sklepy.

parking and nice shops.

W tej chwili to są jakieś krzaczory i pokrzywy.

Right now, those are some bushes and nettles.

Chyba o to mi chodzi.

I think that's what I mean.

No, a ja ci życzę, żeby mała

No, I wish for you that the little one...

żyła i płynęła jeszcze bardzo, bardzo

she lived and flowed still very, very

długo, do końca

long, until the end

świata, dzień dłużej.

world, a day longer.

Niewielu wie, ale płynie tam

Few know, but it flows there.

od naprawdę bardzo dawna.

for a really long time.

Taką tylko jeszcze historię na koniec ci

Just one more story for you at the end.

przytoczę, że czasem jak pytam

I will mention that sometimes when I ask

różnych ludzi, czy wiedzą, co

different people, whether they know what

to jest, to mówią, ee, to jest tam

that is, they say, uh, that is over there

smródka, albo ee, to

a little stench, or uh, that

w ogóle nie jest rzeka, to jest kanał jakiś, nie?

It's not a river at all, it's some kind of canal, right?

Zatem mówię, że proszę

So I say, "please."

jednak tutaj

however here

szacunku dużo, dlatego, że

a lot of respect, therefore, because

zgłębiłem też historię tego miejsca

I also delved into the history of this place.

i się okazuje, że rzeka Mała kiedyś

And it turns out that the river Mała used to be

nazywała się Wierzbna i w XV wieku

it was called Wierzbna and in the 15th century

była granicą między dobrami rycerskimi

it was the border between chivalric goods

rycerzy króla Jagiełły.

the knights of King Jagiełło.

Więc płynie tam na pewno bardzo,

So it definitely flows there very much,

bardzo dużo dłużej, niż my tam gospodarujemy.

Much longer than we are managing there.

Więc ogromny szacunek dla tego miejsca

So great respect for this place.

się należy. I tobie też.

You deserve it. And so do you.

A ja chciałam namówić naszych

And I wanted to persuade our folks.

słuchaczy i nasze słuchaczki do tego,

listeners and our female listeners to that,

żeby zostawali ambasadorami

to remain ambassadors

i ambasadorkami

and the ambassadors

małych rzek i małych

small rivers and small

zagajników i drzew

thickets and trees

i kawałków jakiejś

and pieces of some

zielonej przestrzeni w miastach, bo

green spaces in cities, because

tutaj też trochę jej mamy jeszcze.

We still have a little bit of her here too.

Cały czas. I dziękuję państwu

All the time. And thank you, ladies and gentlemen.

w ogóle za cały ten sezon

at all for this entire season

i mam nadzieję, że usłyszymy się

And I hope we’ll hear from each other.

po wakacjach. Czego tobie i państwu

After the holidays. What do you and the gentlemen want?

życzę. Dziękuję ci bardzo. Dziękuję bardzo.

I wish. Thank you very much. Thank you so much.

Dziękuję, że byli państwo z nami.

Thank you for being with us.

Podcast wydała Urszula Pieczek, a zmontowała

The podcast was released by Urszula Pieczek, and edited by

Elżbieta Lasocka. Do usłyszenia.

Elżbieta Lasocka. Speak to you soon.

Agnieszka Jucewicz.

Agnieszka Jucewicz.