Nie łudź się, że twoje dziecko nie przyćpa

Wysokie obcasy. To jest czas na podcast.

High heels. It's time for a podcast.

Dzień dobry.

Good morning.

A może lepiej, żeby nie widziało?

Maybe it's better if it doesn't see?

Wspomniałem na ten temat małowie rodzice. Przede wszystkim nie wie tego, jak rozmawiać, jak reagować w ogóle w takich sytuacjach, czy działać prewencyjnie, czy dopiero post-factum.

I mentioned this to my parents. Above all, they do not know how to talk, how to react at all in such situations, whether to act preventively or only post-factum.

No tak, ale nieporadnik, ale czekaj Agnieszka chwileczkę, tylko uściśle jedną rzecz. Nieporadnik jest bardziej dla tego dziecka niż dla rodzica. Czy się mylę? Zaraz powiem, dlaczego o to pytam.

Well, yes, but it's not a guide, wait a moment Agnieszka, I just want to clarify one thing. The guide is more for the child than for the parent. Am I wrong? I'll tell you soon why I'm asking this.

Nieporadnik jest dla dziecka. Mam takie nieskromne wrażenie, że chyba jest to pierwsza książka na polskim rynku.

The guide is for children. I have such an immodest impression that this is probably the first book on the Polish market.

Z tego obszaru adresowana bezpośrednio do dziecka. I chyba to jest jeden z ostatnich tematów tabu, który próbujemy w ten sposób rozbroić.

From this area, addressed directly to the child. And I think this is one of the last taboo topics that we are trying to dismantle in this way.

Będzie pan pewnie nieraz słyszał takie pytanie, po co rozmawiać, po co o tym pisać?

You have probably heard such a question many times, why talk about it, why write about it?

No ja właśnie do tego zmierzam, tak? Bo ja będę tym złym policjantem.

Well, that's exactly what I'm getting at, right? Because I'll be the bad cop.

To ja powiem, po co rozmawiać.

I will say why to talk.

I ja czytając tą książkę, no miałam takie momenty, w których myślałam, że jednak trochę za daleko, że tak wstrzymajmy się.

And while reading this book, I had moments where I thought that perhaps it was a bit too much, that we should hold back a little.

Ale ja nie wiem, czy ja do końca chcę, żeby moja córka czytała o tym, czy lepiej wniąć Maryśkę, czy lepiej połknąć tabletkę i co jest dla niej lepsze.

But I don't know if I really want my daughter to read about whether it's better to take Maryśka or to swallow a pill and what is better for her.

Ale być może się mylę.

But perhaps I am mistaken.

A ja mam pewien fragment. Mogę?

And I have a certain fragment. Can I?

Bardzo proszę.

You're welcome.

Brał Słowacki, brał i Chopin, Krasiński wdychał eter, Miłosz palił trawkę, Mickiewicz bez wątpienia lubił sobie dziabnąć, a monolog z trzeciej części Dziadów brzmi podejrzanie podobnie do Bedtripu.

Słowacki took it, Chopin took it, Krasiński inhaled ether, Miłosz smoked grass, Mickiewicz undoubtedly liked to take a hit, and the monologue from the third part of "Dziady" sounds suspiciously similar to "Bedtrip."

A jednak trochę tak brzmi.

And yet it sounds a bit like that.

No dobra, to teraz zbierzmy to w całość.

Alright, now let's put this all together.

Zbierzmy.

Let's gather.

Długie pytania.

Long questions.

Rozumiem, że padło pytanie, po co w ogóle rozmawiać z dziećmi. Opowiem mikro zdarzeniami, mikro historyjkami.

I understand that the question was raised why we should even talk to children. I will tell you through micro events, micro stories.

Koleżanka opowiadała mi, że dzieci z trzeciej klasy podstawówki, w tym jej córka, bawią się w ten sposób, że wciągają cukier puder nosem. Taka forma rozrywki.

A friend told me that the children in the third grade of primary school, including her daughter, play by inhaling powdered sugar through their noses. It's a form of entertainment.

Trzeciej klasy, tak?

Third grade, right?

Trzecia.

Third.

Trzecia klasa podstawówki.

Third grade of primary school.

Eryk Matuszkiewicz, toksykolog z Poznania, mówi mi o tym, że na jego oddział trafiają już w tej chwili osoby w wieku 12-13 lat i ta średnia się cały czas, ta wartość cały czas się obniża.

Eryk Matuszkiewicz, a toxicologist from Poznań, tells me that he is currently seeing individuals aged 12-13 coming to his department, and this average is continually decreasing.

Jednocześnie mówi mi, że co chwilę pojawiają się nowe substancje na rynku i on sam jest bezradny, bo tak naprawdę nie wie, z czym ma do czynienia, czyli tak zwane nowe substancje wsłucha aktywne.

At the same time, he tells me that new substances appear on the market all the time and he himself is helpless because he really doesn't know what he is dealing with, so-called new psychoactive substances.

Z drugiej strony.

On the other hand.

Historia dosłownie sprzed paru dni. Grupka młodych dziewczyn wraca wieczorem do domu i zostaje zatrzymana przez patrol policji w cywilu. Dziewczyny zostają przeszukane i okazuje się, że jedna z nich, osiemnastolatka, ma gram marihuany.

The story is literally from a few days ago. A group of young girls is returning home in the evening when they are stopped by a plainclothes police patrol. The girls are searched and it turns out that one of them, an eighteen-year-old, has a gram of marijuana.

Ląduje na policji, spędza na dołku noc. Pytanie, czy rodzice wiedzą, co z tym dzieckiem, ich dzieckiem stanie się dalej.

He ends up at the police station, spending the night in a cell. The question is whether the parents know what will happen to this child, their child, next.

Powiem tylko, że dziewczynę na szczęście na razie wypuścili, bo następnego dnia miała maturę rozszerzoną.

I'll just say that fortunately they released the girl for now, because the next day she had her advanced high school exam.

To są fakty i te rzeczy po prostu się dzieją dookoła nas.

These are facts, and these things are simply happening around us.

Dlaczego to jest nieporadnik?

Why is this a non-guide?

No bo nie chcemy z jednej strony doradzać, więc jest to troszeczkę taka przykrywka, ale z drugiej strony jestem przekonany, że o narkotykach, o substancjach psychoaktywnych trzeba mówić otwarcie i pełnym głosem.

Well, we don't want to advise on one hand, so it's a bit of a cover, but on the other hand, I am convinced that we need to talk openly and loudly about drugs and psychoactive substances.

W duchu redukowania szkód.

In the spirit of harm reduction.

Możemy mieć prawie, że pewność, że nasze dzieci prędzej czy później sięgną po jakąś substancję odurzającą.

We can be almost certain that our children will sooner or later reach for some intoxicating substance.

Na przykład alkohol.

For example, alcohol.

Pewnie teraz sobie myślimy, oby tylko.

Surely now we are thinking, if only.

A widzisz, właśnie nie do końca, wiesz. O to też chciałam porozmawiać, bo o alkoholu jako o środku odurzającym rzadko się mówi.

And you see, not entirely, you know. That's also what I wanted to talk about, because alcohol as a psychoactive substance is rarely discussed.

Znaczy rzadko się łączy narkotyki z alkoholem.

It means that drugs are rarely combined with alcohol.

W sensie często się pewnie łączy narkotyki z alkoholem.

In the sense that one often probably associates drugs with alcohol.

Tak, ale wiesz o co mi chodzi.

Yes, but you know what I mean.

Ale rozumiem, że opowiadając.

But I understand that by telling.

No bo on już jest wpisany w naszą kulturę, poza tym z punktu widzenia rodziców byłaby to skara hipokryzja, bo większość z nas w taki czy inny sposób alkohol spożywa i te dzieci wręcz na przykład w moim domu, w naszym domu wzrastały wśród alkoholu.

Well, he is already embedded in our culture, besides from the parents' point of view, it would be sheer hypocrisy, because most of us consume alcohol in one way or another, and these children, for example, grew up in my house, in our house, among alcohol.

Więc trudno im teraz mówić nie pijcie.

So it's hard for them to say don't drink now.

W związku z tym ja wolę powiedzieć słuchajcie, ponieważ w naszym domu był alkohol w różnych sytuacjach.

In this regard, I prefer to say listen, because there was alcohol in our home in various situations.

Weźcie pod uwagę, że to na was w jakiś sposób wpływa i uważajcie.

Take into account that this somehow affects you and be careful.

No chociażby tego typu rozmowa, otwarcie się na ten temat daje pewną perspektywę.

Well, even a conversation of this kind, opening up on this topic provides a certain perspective.

Jest w tym coś, bo na przykład rozmawiając z rodzicami nastolatków, takich już piętnastu, szesnastolatków, słyszę, że na przykład oni myślą o tym, że gdyby dziecko napiło się alkoholu, to może lepiej w domu.

There is something to it, because for example, when talking to the parents of teenagers, those who are around fifteen or sixteen, I hear that they think that if their child were to drink alcohol, it might be better at home.

Może lepiej.

Maybe better.

Prawda? Napiją się razem wina, żeby to dziecko wiedziało jak się zachowuje po alkoholu, żeby wiedziało jak ten alkohol działa, żeby nie musiało dowiadywać się tego gdzieś na obcym gruncie.

Really? They will drink wine together so that the child knows how to behave after alcohol, so that they understand how alcohol works, so they won't have to learn this somewhere in a foreign place.

Jakby to było oczywiste, że będziemy pić alkohol. Natomiast raczej rzadziej się zdarza, żeby rodzice w ten sposób próbowali przekonać czy pokazać narkotyki w domu.

As if it were obvious that we would be drinking alcohol. However, it is rather rare for parents to try to convince or show drugs at home in this way.

Tak, weź sobie zaciągnij się Maryśką, to zobaczysz.

Yes, take a hit with Maryśka, and then you'll see.

Jeszcze Maryśką to może i...

Maybe with Maryśka it could be...

Rodzice na pewno boją się tego tematu. Sam tego tematu się bałem i chyba nie najlepiej go podejmowałem ze moimi dziećmi, które w tej chwili są już dorosłe. Natomiast...

Parents are certainly afraid of this topic. I was afraid of this topic myself and I probably didn't approach it the best way with my children, who are now adults. However...

Może można nadrobić jeszcze, książkę im podsunąć.

Maybe it can still be caught up, suggest the book to them.

Chociażby. W tym sensie ta książka jest adresowana również do rodziców zdecydowanie. Natomiast zdajmy sobie też sprawę z tego, że państwo, nie tylko nasze, ale generalnie globalne społeczeństwo jest bezradne.

For example. In that sense, this book is also directed to parents, definitely. However, let's also realize that the state, not only ours but generally global society, is helpless.

Jeśli chodzi o temat narkotykowy. Amerykanie walczą od 50 lat z przemysłem narkotykowym.

As for the drug topic. Americans have been fighting against the drug industry for 50 years.

Jest coraz gorzej.

It is getting worse and worse.

Wydali setki miliardów dolarów. Jest coraz gorzej. Więc drodzy rodzice, państwo nam nie pomoże. Szkoła nam również nie pomoże.

They have spent hundreds of billions of dollars. It's getting worse. So dear parents, the government won't help us. The school won't help us either.

Ja spotykam się w szkołach przy innych okazjach na razie. Pewnie teraz będzie też okazja narkotykowa. I zazwyczaj słyszę od nauczycieli, no u nas na szczęście tego tematu jeszcze nie ma, ale tam po sąsiedzku, w tej drugiej szkole,

I meet at schools on other occasions for now. There will probably be a drug-related occasion as well. And I usually hear from teachers, well fortunately we haven't had that topic here yet, but over there next door, at that other school,

że już coś tam się u nich dzieje. Nie. Ten temat na pewno jest. Możemy mieć pewność, że ten temat już krąży wśród dzieciaków. I w tej sytuacji tak naprawdę my rodzice jesteśmy tą instancją, która musi ten temat odważnie z dzieciakami podjąć. Takie mam przekonania.

That something is already happening with them. No. This topic is certainly there. We can be sure that this topic is already circulating among the kids. And in this situation, we parents are really the ones who must bravely address this topic with the kids. That's what I believe.

No ale czy aż tak odważnie? Bo jak czytam na przykład o tym, kto jest narażony na ryzyko uzależnienia i czytam o tym takie barwne porównania.

But is it really that bold? Because when I read, for example, about who is at risk of addiction, I come across such colorful comparisons.

O tych skotkach plączących się wśród kresek kokainy zdaje się.

About those little ones tangled among the lines of cocaine, it seems.

Ale musisz przyznać, że to działa na wyobraźnię.

But you have to admit that it works on the imagination.

Ale nie, no ja jestem absolutnie zachwycona jakby ze stroną tutaj językową to działa na wyobraźnię.

But no, I am absolutely delighted with how the language aspect works here; it stimulates the imagination.

Tak, na moją wyobraźnię. Tylko zastanawiam się, czy właśnie, czy to nie jest powód do potencjalnej krytyki. A poza tym to ty miałaś być tym złym policjantem.

Yes, to my imagination. I just wonder if that is a reason for potential criticism. Besides, you were supposed to be the bad cop.

Ale ja już właśnie o to trochę pytałam, no bo gdzieś tam, ja się też, no bo obawiam się, że ja zachęcę, tak? Że jak ja jej powiem, przyznam się, słuchaj córeczko, mama paliła.

But I was already asking a bit about that, well because somewhere, I'm also, well because I'm afraid that I'll encourage her, right? That if I tell her, I will confess, listen sweetheart, mom smoked.

Mamy Maryśkę, tak? I było fajnie. Było fajnie, byłam wesoła, świat był piękny. Nawet jeżeli powiem z założeniem, słuchaj, u mnie było fajnie, tak? Akurat na mnie zadziałała dobrze. No to mam oporę.

We have Maryśka, right? It was nice. It was nice, I was happy, the world was beautiful. Even if I say it assuming, listen, it was nice for me, right? It worked well for me. Well, I have resistance.

To mnie zaprosz, to ja bym powiedziała właśnie, że na mnie źle.

Invite me, and I would say that it’s not good for me.

Mam oporę, żeby tak powiedzieć.

I have resistance to saying it like that.

Zaczął inaczej. Ja bym po prostu jak najwcześniej, znaczy od pewnego momentu, zaczął wprowadzać temat narkotyków do swobodnej rozmowy.

He started differently. I would simply start introducing the topic of drugs into casual conversation as early as possible, meaning from a certain point.

Takiego istnieje. Tak samo jak istnieje ryzyko związane z przejściem przez jezdnię na pasach. Tak samo jak zakłada się dziecku kask i tłumaczy, dlaczego on jest ważny.

Such a thing exists. Just like there is a risk associated with crossing the street at a crosswalk. Just like a helmet is put on a child and the importance of it is explained.

Tak samo możemy zacząć rozmawiać z dziećmi o tym, czym są substancje psychoaktywne, jak one uzależniają. Nie w kontekście doradzania, odradzania czy czegokolwiek.

We can also start talking to children about what psychoactive substances are and how they can be addictive. Not in the context of advising or dissuading or anything like that.

Dlaczego? Dlatego, że jeżeli dziecko zobaczy, że mam takie przekonanie, że rodzic swobodnie na ten temat rozmawia, no to tworzy...

Why? Because if a child sees that I have such a belief, that a parent speaks freely on this topic, then it creates...

To tworzy się jakaś nić zaufania. I może przyjść taki moment, że dziecko będzie potrzebowało pomocy pilnie od dorosłego. I dobrze, żeby wtedy zwróciło się do rodzica.

A thread of trust is being established. And there may come a moment when the child urgently needs help from an adult. It is good for them to turn to their parent then.

A jeżeli rodzic będzie rozmawiał właśnie tak, no właśnie o tych okreskach, o kopnięciu w kalendarz, chyba tam tak było, o likwidowaniu.

And if a parent talks just like that, well, about these little periods, about kicking the bucket, I think it was something like that, about eliminating.

Ja nie mam, ja też nie mam takich oczekiwań w stosunku do rodziców, żeby udzielali szczegółowych instrukcji.

I don't have that, I also don't have such expectations towards my parents to give detailed instructions.

Natomiast, no cóż.

Well, what can I say.

Młody człowiek.

Young man.

Młody człowiek w tym okresie dojrzewania traci kontakt z rodzicami. Jego grupą odniesienia są rówieśnicy. Ta presja jest potężna.

A young person during this period of adolescence loses contact with their parents. Their reference group is peers. This pressure is powerful.

Jeżeli w środowisku dzieciaki próbują, no to istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że wasz dzieciak również spróbuje marihuany.

If in the environment kids are trying it, there is a very high probability that your kid will also try marijuana.

I na przykład, dobrze, żeby wiedział, że w momencie, kiedy zapali, to działanie substancji nastąpi stosunkowo szybko.

And for example, it's good for him to know that at the moment he lights it, the effect of the substance will occur relatively quickly.

Natomiast, jeżeli skusi się na ciasteczko, no to...

However, if she gives in to the cookie, then...

Ta substancja zacznie działać po godzinie, może po dwóch.

This substance will start to work after an hour, maybe after two.

Z książki się jeszcze dowie, że już w grobach neandertalczyków była marihuana.

From the book, he will also learn that marijuana was already in the graves of Neanderthals.

Tak.

Yes.

Powiem wam, że naprawdę przeczytałam z zachwytem.

I will tell you that I really read it with delight.

Natomiast, gdy ja mówiłam o tym kopnięciu w kalendarz, o likwidowaniu i tak dalej, to nie chodziło mi o...

However, when I was talking about kicking the bucket, about eliminating and so on, I didn't mean to...

Ja powiem, o co mi chodziło. Chodziło mi o ten swobodny język, który jest w książce. On jest bardzo swobodny.

I will say what I meant. I was referring to the casual language that is in the book. It is very informal.

Bo to jest książka dla młodego czytelnika, nie dla mnie, dziadersa, tylko dla młodego czytelnika.

Because this is a book for a young reader, not for me, an old-timer, only for a young reader.

Ale ja jako dziadersa...

But me as an old-timer...

Babersa.

Babersa.

Łeklełaś.

You sneezed.

Nie, czytałam z zadowoleniem, tylko jakby z satysfakcją.

No, I read with pleasure, just as if with satisfaction.

Mnie się to po prostu podobało. Trafiało do mnie. To się fajnie czyta.

I simply liked it. It resonated with me. It’s nice to read.

Tylko pytanie, czy takie dzieciaki nie pomyślą sobie o rany po prostu.

Just a question, won't such kids think to themselves, "Oh dear, just that"?

Znowu stary się wziął tutaj za tłumaczenie nam świata.

Again, the old man took it upon himself to interpret the world for us.

Tak, jeszcze tymi językami, językiem takim dziwnym próbuje.

Yes, I'm still trying with those languages, such a strange language.

Chociaż wiecie, inna sprawa, że to, co czyta się na temat narkotyków, na temat uzależnień, to jest zazwyczaj tak ulotkowe, takie naukowe.

Although you know, another thing is that what is read about drugs and addictions is usually so superficial, so scientific.

Takie naukowe, medyczne i po prostu bezosobowe, że no, gorzej nie można, a myślę, że to jest lepiej, ale no, posłuchajmy autora.

So scientific, medical, and simply impersonal that, well, it couldn't be worse, but I think it's better, but well, let's listen to the author.

Zobaczymy, jak młodzież na tę książkę zareaguje. To na pewno jest próba. Liczę na warstwę ilustracyjną, która jest niesamowita.

We'll see how the youth reacts to this book. It is definitely an experiment. I'm counting on the illustrative layer, which is amazing.

Chciałam podsunąć pomysł komiksu, bo ja tutaj...

I wanted to suggest a comic idea because I...

To jest w zasadzie komiks.

This is basically a comic.

No w zasadzie jest gotowy komiks.

Well, basically the comic is ready.

I tak naprawdę mamy tutaj historię króliczków, które eksperymentują z różnego rodzaju substancjami.

And in fact, we have a story here about little rabbits who experiment with various substances.

Dlaczego króliczki? Na przykład dlatego, że, że tak powiem, króliczkom możemy na więcej pozwolić.

Why bunnies? For example, because, so to speak, we can allow bunnies more freedom.

Króliczki mogą spadać z balkonu po wzięciu psychodelika, czy schodzić w barze i to zakładaliśmy, że jeszcze da się obronić.

Rabbits can fall off the balcony after taking psychedelics, or they can go down to the bar, and we assumed that it could still be defended.

Niestety nie tylko króliczki wyskakują przez...

Unfortunately, not only bunnies hop out through...

No niestety nie tylko króliczki.

Well, unfortunately not just bunnies.

Przerażające jest to, co na początku padło, że to są dwunasto, trzynastolatki, ale ja się zastanawiam, skąd te dzieciaki mają dostęp do tych środków.

It is terrifying what was said at the beginning, that these are twelve and thirteen-year-olds, but I wonder where these kids have access to these substances.

No, dwunastolatek?

No, a twelve-year-old?

No i co on robi? Wychodzi i co? I mówi, nie wiem, chcę zapalić, chcę kupić tabletkę.

And what does he do? He goes out and what? He says, I don't know, I want to smoke, I want to buy a pill.

No bo mam w domu mniej więcej w tym wieku dziecko i jest mi to ciężko sobie wyobrazić, tak?

Well, I have a child at home who is roughly that age, and it's hard for me to imagine, you know?

Że coś się musi zadziać, żeby to dziecko miało dostęp do tych narkotyków.

That something must happen for that child to have access to those drugs.

Ostatnio zaintrygowała mnie informacja prasowa, że zlikwidowano gdzieś na Pomorzu fabrykę klefedronu.

Recently, I was intrigued by a press release stating that a klefedron factory had been closed somewhere in Pomerania.

To jest jakaś taka substancja jakby pochodna amfetaminy.

This is some kind of substance similar to a derivative of amphetamine.

I skonfiskowano...

And it was confiscated...

Skonfiskowano tam bazę do wyprodukowania kilkunastu milionów porcji.

A base for producing several million portions was confiscated there.

My sobie nie zdajemy sprawy z tego po prostu, ile tego jest w przestrzeni na rynku.

We simply do not realize how much of it there is in the market space.

Szkoła jest idealnym miejscem do dealowania tego typu substancji, a uczniowie są idealnymi, stanowią idealny materiał na dealerów.

The school is the perfect place to deal this type of substance, and the students are ideal, they make perfect material for dealers.

Natomiast troszeczkę jeszcze ten wątek...

However, a little more on this topic...

Rozwijając, bo my myślimy o narkotykach najczęściej albo wyłącznie jako o substancjach rozrywkowych, które podkręcają zabawę, czasami za bardzo.

Expanding on this, we often think of drugs either as recreational substances that enhance the fun, sometimes too much.

Natomiast dzisiaj potężnym wyzwaniem są substancje, które często są legalne.

However, today a significant challenge is posed by substances that are often legal.

Opioidy, opiaty, leki na spokojenie.

Opioids, opiates, sedative medications.

To one są najczęściej przyczyną śmierci, prawda?

They are the most common cause of death, right?

I one też są najczęściej przyczyną śmierci.

And they are also the most common cause of death.

Też rzeczy, które możemy kupić w aptece, tak?

Things that we can also buy at the pharmacy, right?

Tak, i to co mówią mi...

Yes, and what they tell me...

Psychologowie i terapeuci.

Psychologists and therapists.

Dzisiaj młodzież prawdopodobnie częściej nawet bierze substancje psychoaktywne po to, żeby nie czuć.

Today, young people probably more often take psychoactive substances in order not to feel.

Po to, żeby odciąć się od rzeczywistości.

In order to cut off from reality.

My jeszcze nie do końca znamy konsekwencje pandemiczne związane z izolacją.

We still do not fully understand the pandemic consequences related to isolation.

To wszystko dopiero wychodzi i wypływa.

Everything is just coming out and surfacing now.

Jestem przekonana, że trzeba rozmawiać po prostu.

I am convinced that we just need to talk.

Ciągle trzeba rozmawiać, wiecie?

We always need to talk, you know?

Bo mnie się wydaje, że właśnie z niemówienia, z izolacji...

Because it seems to me that it is precisely from not speaking, from isolation...

Z izolacji, z samotności mogą się brać...

From isolation, from loneliness, one can derive...

Mam wrażenie, że otwieramy kolejną puszkę społeczną.

I have the impression that we are opening another societal can of worms.

Jeszcze niedawno nie rozmawiało się o miesiączce, nie rozmawiało się o seksie, nie rozmawiało się o LGBT.

Not long ago, people did not talk about menstruation, did not talk about sex, did not talk about LGBT.

Ale o miesiączce, o seksie, jak się rozmawia, to się człowiek rumieni, to się człowiek...

But when it comes to menstruation, to sex, when one talks about it, one blushes, one...

Wiecie, jest myślę trudniej.

You know, I think it's harder.

O narkotykach nie wiem, czemu my nie rozmawiamy.

I don't know why we don't talk about drugs.

O substancjach uzależniających po prostu.

About addictive substances simply.

No właśnie może dlatego, że się boimy, że zachęcimy.

Well, maybe it's because we're afraid that we will encourage.

A na pewno się nie wstydzimy, bo to nie jest tak, że się wstydzimy.

And we certainly are not ashamed, because it’s not that we are ashamed.

Myślę, że też niewiele nie wylewiemy, bo jeżeli teraz, nie wiem,

I think we won't spill much either, because if not now, I don't know,

zaczniemy sypać, nie wiem, terminami typu właśnie mefedron, klefedron, GMT z pojęciami slangowymi,

We'll start throwing out terms like mephedrone, clephedrone, GMT along with slang concepts.

to rodzice mają prawo się w tym pogubić, bo to jeszcze nie był ich czas.

Those parents have the right to get confused about this, because it was not their time yet.

No tak, my się zatrzymaliśmy na dzieciach z dworca ZO, prawdopodobnie, tak?

Well, we stopped for the children from the ZO station, probably, right?

Tak.

Yes.

To jest ten poziom naszej wiedzy.

This is the level of our knowledge.

Kiedy był kompot, heroina, marihuana i na tym prawdopodobnie koniec.

When there was compote, heroin, marijuana, and probably that's the end.

Natomiast jeżeli, jeżeli drodzy słuchacze macie na przykład córki,

However, if, dear listeners, you have daughters,

no to nie porozmawiacie z nimi o tak zwanej pigułce gwałtu.

So you won't talk to them about the so-called rape pill.

No o tym porozmawiamy na pewno.

Well, we will definitely talk about that.

Czy wiecie, jak to działa?

Do you know how this works?

Wiecie, w jaki sposób można...

Do you know how to...

Jak można tą substancję podać?

How can this substance be administered?

Wiecie, przed czym się, przed czym się bronić?

Do you know what one is trying to defend oneself against?

Myślę, że wiemy mało.

I think we know little.

Jak zapobiegać?

How to prevent it?

Myślę, że wiemy wciąż mało i cały czas tak sobie myślę.

I think we still know little, and I keep thinking that way all the time.

My rodzice mamy takie, takie przekonanie, że te nasze dzieci jeszcze są takie malutkie.

My parents have such a belief that our children are still so small.

Wiecie, o co chodzi, że tak, że...

You know what it's about, that it's like that, that...

No tak, że te dwanaście lat to na pewno nic się nie wydarzy.

Well, those twelve years definitely won't amount to anything happening.

To jeszcze nie wiadomo, czy samo może do szkoły, ze szkoły wracać, nie?

It's not yet known if it can go to school by itself or come back from school, right?

A jakie narkotyki, jaki seks, no?

And what drugs, what sex, huh?

Tak, tak jest.

Yes, it is.

No w nieporadniku sporo tych, tych slangowych nazw również pada.

Well, in the misguide, quite a few of those slang terms are mentioned as well.

Ja się czasem nawet zastanawiam.

I sometimes even wonder.

Zastanawiałam, czy ja aż tak dużo chcę wiedzieć na temat działania każdej z tych substancji.

I was wondering if I really want to know so much about how each of these substances works.

Tak, na temat tego, jak ona się nazywa.

Yes, about what her name is.

Że później tak będziesz obserwować to dziecko z lękiem, tak?

That later you will watch that child with fear, right?

Czy coś tam nie zauważysz?

Is there something you won't notice there?

Nie, nie, nie.

No, no, no.

Tylko się zastanawiałam, nie, troszeczkę inaczej.

I was just wondering, no, a little bit differently.

Czy w takiej książce dla dziecka, czy ono jest jeszcze gotowe, czy ono musi tyle wiedzieć, czy ono się przez to, tak?

In such a children's book, is the child ready for it, does it need to know so much, does it go through it, right?

Czego nie powinno wiedzieć w takim razie?

What should he not know then?

Odwrócę pytanie.

I will reverse the question.

Jaka wiedza powinna nie być dla dziecka dostępna?

What knowledge should not be accessible to a child?

Zakładając, i tu jeszcze raz chcę to podkreślić.

Assuming, and I want to emphasize this again.

Dzieciak tę wiedzę ma na wyciągnięcie palca.

The kid has that knowledge at their fingertips.

Bo to wszystko hula w internecie.

Because it all works in the internet.

Jeżeli go to zaciekawi, to on tę informację ma.

If this interests him, then he has that information.

Natomiast jest to informacja niezweryfikowana.

However, this is unverified information.

Mnie na początku również zdziwiło, że pan pisze o tych przyjemnych aspektach odurzenia.

I was also surprised at first that you write about the pleasant aspects of intoxication.

Ten temat powraca, ci mistrzowie powracają.

This topic comes back, these masters return.

Nie no, najpierw się oburzyłam.

No, first I was outraged.

Wiecie, taka mamu się oburzyłam.

You know, I was really outraged, like a mom.

Jak to, moje dziecko będzie czytał, że to jest fajne, ona powinna przeczytać, że to jest śmierć.

How is it that my child will read that it's cool, she should read that it's death.

Chciałaś dziady, to nie miałaś tak wrażenia, że coś tam...

You wanted the old folks, so didn't you have the impression that something...

Ale w zasadzie od początku do końca.

But basically from start to finish.

Nie ma co.

There's nothing to it.

Ale teraz wreszcie, dziękuję bardzo, bo ja to wreszcie zrozumiałam skąd to...

But now finally, thank you very much, because I finally understood where it comes from...

W tej książce dziesiątki razy powtarzane jest nie bierz, nie warto.

In this book, it is repeated dozens of times: don't take it, it's not worth it.

Ale też nie na tym polega rozmowa z dzieckiem, rozmowa z młodym człowiekiem.

But that's not what a conversation with a child or a young person is about.

Tak, to ja mam takie wrażenie, że czytelnik jest tutaj poważnie potraktowany.

Yes, I have the impression that the reader is taken seriously here.

Że nie mówi się tylko, to jest niedobre, to jest tam biała śmierć, czy zielona, czy jakaś tam inna.

That you don't just say, it's not good, it's that white death, or green, or some other.

Nie bierz, nie dotykaj, fuj.

Don't take it, don't touch it, yuck.

Tylko również jest historia, jest, nie wiem, jest biologii sporo, prawda?

There is also a story, there is, I don't know, there is a lot of biology, right?

Jest fajny obrazek.

It's a nice picture.

Jest wytłumaczenie słów.

There is an explanation of the words.

Ja jeszcze jedno takie bardzo konkretne pytanie, bo bardzo dużo się mówi, mówiliśmy o Stanach, wspomnieliśmy o Stanach.

I have one more very specific question, because there is a lot of talk about it; we talked about the States, we mentioned the States.

Bardzo dużo się mówi o fenantylu, o tym jakie on pokłosie w tej chwili zbiera i że to właśnie Agnieszka, widzisz, ja tutaj jestem dokształcona.

There is a lot of talk about fentanyl, about the consequences it is currently causing, and that it is indeed Agnieszka, you see, I am well-informed here.

Ja też przyznam, jestem po wizycie w Stanach całkiem niedawno i ja widziałam tę osobę na żywo.

I will admit, I was in the United States quite recently and I saw that person in real life.

Widziała je też moja córka.

My daughter saw them too.

I tu akurat myślę, że to podziałało na nią bardzo otrzeźwiająco i to było dobre, że ona tę osobę na tej ulicy widziała.

And here, I think it had a very sobering effect on her, and it was good that she saw that person on the street.

Czy to już u nas też jest?

Is it already here with us too?

Czy to jest jeszcze taki odległy problem?

Is this still such a distant problem?

Dopiero nadchodzi mam wrażenie, mamy też inną kulturę, ale pani wspomniała o tym właśnie, że córka widziała.

I have the impression that it is just coming, we also have a different culture, but you mentioned that your daughter saw it.

No właśnie, nie zamykajmy dzieciom oczu na problem.

Exactly, let's not close our children's eyes to the problem.

Jeżeli uświadomimy im jak to działa, jakie są tego skutki, chociażby przez książkę.

If we make them aware of how it works, what the effects are, even through a book.

Niekoniecznie na rysunki, niekoniecznie na żywca, to jest jakaś lekcja.

Not necessarily about drawings, not necessarily live, it's some kind of lesson.

Można powiedzieć, że oczywiście mówię to z przekąsem, że w Polsce problem narkotykowy nie istnieje, bo statystyki oficjalne podają, że w naszym kraju umiera około dwustu osób z powodu przedawkowania narkotyków i co ciekawe istotną grupą są tutaj osoby powyżej 65 roku życia.

One could say, and of course I'm saying this with irony, that in Poland the drug problem does not exist, because official statistics report that about two hundred people die from drug overdoses in our country, and interestingly, a significant group here are individuals over 65 years old.

A skąd takie statystyki, bo to jest domalające.

And where do such statistics come from, because this is misleading.

No od leków, jak sądzę.

Well, from the medication, I suppose.

To są osoby, które przedawkowują.

These are people who overdose.

Tak.

Yes.

Środki przeciwbólowe, czy środki nasenne.

Painkillers or sleeping pills.

W Niemczech umiera dwa tysiące osób, natomiast w Stanach rocznie umiera już w tej chwili pod sto tysięcy.

In Germany, two thousand people die, while in the United States, nearly one hundred thousand die each year at this moment.

Czy ten fentanyl tutaj do nas wpłynie, jaką falą, nie potrafię na to odpowiedzieć, ale on już tutaj jest.

I can't answer how this fentanyl will affect us, what kind of wave it will bring, but it is already here.

On już się czai na nasze dzieci.

He's already lurking around our children.

A pan wspominał o dopalaczach.

And you mentioned about the so-called legal highs.

W Łodzi był król dopalaczy, były smart shops.

In Łódź, there was a king of legal highs, there were smart shops.

Chyba tak to się nazywało.

I think that's what it was called.

Słuchajcie, w centrum Łodzi byli klienci, którzy przychodzili do tego sklepu.

Listen, in the center of Łódź there were customers who were coming to this store.

Pisałam jako reporterka teksty na temat kolejnych otwieranych sklepów i tak dalej.

I wrote articles as a reporter about the opening of new stores and so on.

I pod tym sklepem, wiecie, ci użytkownicy nazywali się, mówiono o nich zombie.

And under this store, you know, those users were called, they were referred to as zombies.

Lekarze, lekarze toksykolodzy tak o nich mówili.

Doctors, toxicologists spoke of them that way.

No i ja reportersko bywałam w tym miejscu.

Well, I have been to this place as a reporter.

I powiem wam, że widok takich ludzi to jakby ci narkomanii,

And I will tell you that the sight of such people is like those drug addicts,

o których się tam oglądało filmy i tak dalej, to był pikuś.

about which movies were watched there and so on, it was a breeze.

Po prostu zombie, masakra.

Just zombies, a massacre.

No to gwarantuję ci, że zobaczenie osoby po fenotylu działa dokładnie tak samo.

Well, I guarantee you that seeing a person after phenothiazine works exactly the same way.

To jest bardzo podobna reakcja.

This is a very similar reaction.

To są też takie zombie.

These are also such zombies.

Straszne. Ja byłam też na toksykologii, gdzie taki fajny starszy toksykolog opowiadał,

Terrible. I was also at the toxicology department, where such a nice older toxicologist was telling stories.

co się dzieje z człowiekiem po dopalaczach.

What happens to a person after using legal highs?

I mówił, że to po prostu mózg wyżarty.

And he said that it was just a eaten-away brain.

Że w porównaniu ze zwykłymi narkomanami sprzed lat, to masakra.

That compared to regular drug addicts from years ago, it's a massacre.

Eryk Matuszkiewicz, wspomniany toksykolog, opowiadał mi historię.

Eryk Matuszkiewicz, the mentioned toxicologist, told me a story.

Zresztą jest ona również w postaci komiksu zawarta w książce.

Moreover, it is also included in comic form in the book.

O młodym chłopaku, który przyjechał na pierwszy rok studiów.

About a young boy who came for his first year of studies.

I na pierwszej imprezie wziął jedną tabletkę.

And at the first party, he took one pill.

Wylądował właśnie na oddziale w Poznaniu.

He just landed in the department in Poznań.

Wybudzono go, ale wpadł w jakiś stan katatonii.

He was awakened, but fell into some state of catatonia.

I już z tego praktycznie nie wyszedł.

And he practically never got out of it.

To znaczy wrócił do rzeczywistości, ale już intelektualnie nie był w stanie wrócić na studia.

That means he returned to reality, but he was already intellectually unable to go back to school.

Jest po prostu.

It simply is.

I to wszystko wydarzyło się po wzięciu jednej, jedynej tabletki o nieznanym składzie.

And it all happened after taking one, single tablet of unknown composition.

Czy muszę jeszcze bardziej przekonywać, że warto rozmawiać z naszymi dziećmi o tym,

Do I need to convince you even more that it's worth talking to our children about this?

czym są substancje psychoaktywne i jak są niebezpieczne?

What are psychoactive substances and how are they dangerous?

No dobrze, a skąd pan takim jest teraz ekspertem w kwestii substancji odwrócających?

Well then, how come you are now an expert on reversing substances?

Niekoniecznie jestem ekspertem.

I'm not necessarily an expert.

Myślę, że jestem bardziej publicystą, bo zbieram wiedzę, którą posiadają inni.

I think I am more of a columnist because I gather knowledge that others possess.

Ta książka wymagała długiego i pogłębionego researchu.

This book required extensive and in-depth research.

Pisałem ją niejako wspólnie właśnie z toksykologami, z psychologami, z terapeutami.

I wrote it somewhat collaboratively with toxicologists, psychologists, and therapists.

Rozmawiałem też z wieloma użytkownikami substancji psychoaktywnych.

I also talked to many users of psychoactive substances.

Stąd te niektóre barwne opisy, które mam nadzieję zaciekawią młodego czytelnika.

Hence these some colorful descriptions, which I hope will interest the young reader.

Starego też.

Old too.

Konsultowałem tę książkę również z prawnikami.

I also consulted this book with lawyers.

Nad tym tytułem pracował sztab ludzi po to, żeby nie wkręcać dzieciaków rzeczy,

A team of people worked on this title so that kids wouldn't get caught up in things.

które będą z ich perspektywy szkodliwe.

which will be harmful from their perspective.

Mamy tutaj właśnie pieczęć, że tak powiem, paru psychologów, którzy powiedzieli,

We have here, so to speak, the endorsement of a few psychologists who said,

OK, trzeba zacząć rozmawiać tym językiem, trzeba wprowadzić nowy sposób narracji,

OK, we need to start speaking this language, we need to introduce a new way of narration.

bo narrację pod tytułem, dziecko nie bierz, albo przecież ty na pewno nie weźmiesz, już nie działa.

because the narrative titled "child, don't take it, or surely you won't take it" no longer works.

No to ja jeszcze, poczekaj Agnieszka, jeszcze jedno pytanie chciałam zadać.

Well, I'll wait, Agnieszka, I wanted to ask one more question.

To teraz mi się nasunęło, jak sobie porównywaliśmy też te inne czasy i jak to kiedyś i że teraz to jest takie dostępne.

It just came to my mind, as we compared those other times and how it used to be, that now it's so accessible.

Czy my jesteśmy sobie w stanie odpowiedzieć na pytanie właśnie, co się stało?

Can we answer the question of what actually happened?

Bo jak ja sobie przypomnę swoją młodość, taką mniej więcej wtedy i właśnie te czasy dzieci z dworca zoo,

Because when I recall my youth, it was around that time, and specifically those times of the children from the Zoo Station.

to jak człowiek przeczytał tę książkę, to przynajmniej mi się tak wydaje, że mi i wielu moim rówieśnikom, którzy ją czytało,

So when a person read this book, I think at least it seems to me that it did for me and many of my peers who read it.

to w ogóle myśmy nawet, w ogóle nie, my nigdy po ten narkotyk nie sięgniemy, bo to jest straszne.

We will never reach for that drug because it is terrible.

A teraz sytuacja jest taka, że mam wrażenie, że to jest straszne.

And now the situation is such that I have the impression that it is terrible.

A teraz sytuacja jest taka, że mam wrażenie, że to już się tak jakby stało i tak się rozlało,

And now the situation is such that I have the impression that it has already somehow happened and spread like that.

że te dzieciaki w ogóle nie mają takiego myślenia, że...

that these kids don't have that kind of thinking at all, that...

Myślę, że mimo dzieci z dworca zoo jednak wiele osób sięgnęło po...

I think that despite the children from the zoo station, many people still reached for...

No ale właśnie wydaje mi się, że ta skala nie była jednak taka. Albo się mylę.

Well, it seems to me that this scale wasn't like that after all. Or maybe I'm wrong.

No tam się trochę cały świat wywrócił, bo jak czytam analizy, jest taka instytucja europejska,

Well, the whole world has turned upside down there a bit, because when I read the analyses, there is such a European institution,

która monitoruje cały rynek narkotykowy europejski.

which monitors the entire European drug market.

No to...

So...

Podaż i sprzedaż narkotyków systematycznie rośnie o 9-10% rocznie.

The supply and sale of drugs is systematically increasing by 9-10% per year.

Jednocześnie nie wzrasta cena i wzrasta czystość tych substancji.

At the same time, the price does not increase, and the purity of these substances increases.

To znaczy, że towaru na rynku jest po kokardkę, bo jeżeli cena nie rośnie, a sprzedaż wzrasta,

It means that there is plenty of goods on the market, because if the price is not rising and sales are increasing,

to znaczy po prostu, że jest czym handlować.

It simply means that there is something to trade.

Uruchomiła się też branża chemiczna.

The chemical industry also started up.

Dzisiaj to Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków,

Today it is the European Monitoring Centre for Drugs.

analizuje 900 substancji.

I am analyzing 900 substances.

Co roku do puli wchodzi kolejne 40-50 substancji.

Every year, another 40-50 substances are added to the pool.

To są rzeczy produkowane często w Indiach, w Chinach.

These are things often produced in India, in China.

W związku z tym trochę to jest taki efekt komercjalizacji pewnej i globalizacji.

As a result, it is somewhat an effect of commercialization and globalization.

My sobie nawet nie zdajemy sprawy, jak to wszystko jest połączone.

We are not even aware of how all of this is connected.

Ostatnio talibowie w Afganistanie zabronili uprawy maków.

Recently, the Taliban in Afghanistan banned the cultivation of poppies.

Więc w związku z tym rynek heroiny trochę podupadł.

So, in this regard, the heroin market has declined a bit.

Co to znaczy?

What does it mean?

To znaczy, że za chwilę wejdą zastępniki chemiczne substytuty,

That means that shortly chemical substitutes will come in.

które prawdopodobnie jeszcze bardziej zmasakrują niż naturalna heroina.

which will probably mutilate even more than natural heroin.

I nasze dzieciaki w tym sosie funkcjonują.

And our kids function in this sauce.

No a my z nimi.

Well, we are with them.

No dobra, czyli nie rozmawiałam nigdy z nastoletnim dzieckiem o narkotykach.

Well, I have never talked to a teenager about drugs.

No bo nie.

Because no.

Jak zacząć?

How to start?

Kochanie, usiądź.

Honey, sit down.

To polecam książkę.

I recommend this book.

Jest tam taki podręcznik.

There is such a textbook there.

Jest tam taki podstępnie wprowadzony rozdział niby dla nastolatków

There is a deviously introduced chapter supposedly for teenagers.

pod tytułem jak rozmawiać ze starymi o dragach.

titled How to Talk to Old People about Drugs.

Odwracam tutaj trochę narrację i zachęcam dzieciaki do tego,

I'm flipping the narrative here a bit and encouraging the kids to do this,

żeby podjęły ten temat samodzielnie, ale trochę też puszczam oko,

to tackle this topic on their own, but I'm also giving a little wink.

bo tym samym liczę, że dorośli zajrzą do tego rozdziału

because I hope that adults will take a look at this chapter

i trochę się w sytuacji zorientują.

And they will get a little bit oriented in the situation.

Na pewno nie działa zakazywanie.

Prohibiting is definitely not effective.

Działa otwarta rozmowa z perspektywy rodzica.

An open conversation works from the parent's perspective.

Bardzo ważne jest, żeby dziecko miało oparcie

It is very important for a child to have support.

w jakimś krytycznym, trudnym momencie, który może się zdarzyć.

in some critical, difficult moment that may occur.

Marzę, żeby dzieci naszych słuchaczy mogły w takim momencie,

I dream that the children of our listeners could, at such a moment,

kiedy nie wiem, czują, że tracą przytomność, czy coś się dzieje,

When I don't know, they feel like they're losing consciousness, or something is happening,

miały odwagę zadzwonić do rodziców i powiedzieć tato przyjedź, bo coś,

they had the courage to call their parents and say, "Dad, come over because something happened."

mamo, bo coś się dzieje, a nie funkcjonowały w poczuciu lęku,

Mom, because something is happening, and they did not function in a sense of fear,

że teraz starzy się dowiedzą i cały świat się zawali.

that now the old will find out and the whole world will collapse.

Dziękuję.

Thank you.

Ja sobie życzę i wszystkim nam życzę, żeby jednak tych sytuacji było jak najmniej,

I wish for myself and for all of us that there are as few of these situations as possible.

mimo wszystko, choć pewnie to pobożne życzenia.

nevertheless, although it is probably a pious wish.

A wszystkich rodziców zachęcamy do przeczytania książki o narkotykach

We encourage all parents to read a book about drugs.

nieporadnika autorstwa Bogusława Janiszewskiego, który dzisiaj był naszym gościem.

a guide by Bogusław Janiszewski, who was our guest today.

Bardzo dziękujemy za rozmowę, a my z Agnieszką Urazińską,

Thank you very much for the conversation, and we with Agnieszka Urazińska,

a ja nazywam się Magdalena Keller, zapraszamy do następnego odcinka podcastu

My name is Magdalena Keller, welcome to the next episode of the podcast.

Być rodzicem nastolatka.

To be a parent of a teenager.

Dziękujemy serdecznie.

Thank you very much.

Do usłyszenia.

Talk to you later.

Dziękuję.

Thank you.

To był podcast Wysokich Okcenasów.

It was a podcast of High Estimates.