JAK MIXOWAĆ RAP - Rady Po Mixie 3000+ Piosenek

Cześć, witam was serdecznie, tutaj Tomek i Bartek Sugi z Rekords.

Hello, I warmly welcome you, this is Tomek and Bartek Sugi from Rekords.

Cześć wszystkim, hej.

Hi everyone, hey.

Dzisiaj wejdziemy troszeczkę w tematykę miksu i dużo osób pyta nas, Tomek, czymś się różni w ogóle miks rapu od popu, rocku od EDM i tak dalej.

Today we will delve a little into the topic of mixing, and many people ask us, Tomek, what is the difference between mixing rap and pop, rock and EDM, and so on.

I dzisiaj byśmy chcieli porozmawiać o tym, jakie mamy doświadczenia z gatunkiem rap, czyli tak bym powiedział, nie będziemy tutaj dzielić, czy to jest klasyczny hip-hop, czy to jest mainstreamowy jakiś rap.

And today we would like to talk about our experiences with the rap genre, so I would say that we won't be dividing whether it is classic hip-hop or some mainstream rap.

Po prostu będziemy chcieli dzisiaj skupić się na gatunku, gdzie po prostu wokal jest rapowany i co możemy zrobić, aby wyciągnąć w ogóle na etapie od nagrywania po wybór produkcji i miks jak najlepsze brzmienie.

We just want to focus today on the genre where the vocals are simply rapped, and what we can do to achieve the best sound possible at every stage, from recording to production choices and mixing.

I to, co my tak naprawdę gdzieś zobaczyliśmy już masę lat i tysiące miksów rapowych za nami jest z Bartkiem i co możemy po prostu wam doradzić, poza tymi fundamentalnymi rzeczami,

And what we've actually seen years ago and thousands of rap mixes behind us with Bartek is what we can simply advise you, aside from those fundamental things,

które już gdzieś widzicie u nas w poprzednich odcinkach, które widzicie gdzieś w bezpłatnym kursie, do którego zapraszamy, a w ogóle jak miksowanie rapu ciebie interesuje, to zobacz, bo mamy coś specjalnie nowego dla was w opisie.

which you have already seen somewhere in our previous episodes, which you see somewhere in the free course we invite you to, and if you are generally interested in mixing rap, take a look because we have something specially new for you in the description.

Ale myślę, że możemy zacząć, czyli skupiamy się od samego początku, o tym mówiliśmy już w innych odcinkach, ale szybko jeszcze powiem.

But I think we can start, which means we focus from the very beginning, we have already talked about this in other episodes, but I will quickly mention it again.

W momencie, gdy jest ten wokal rapowany, jest dużo tych wersów, to naprawdę dobór mikrofonu jest bardzo ważny, bo nasz polski wokal,

At the moment when the rap vocals are present, there are many verses, the choice of microphone is really important, because our Polish vocals,

z rapem, z wieloma wersami, bardzo szybko może stać się nieprzyjemny, bardzo szybko może zacząć troszeczkę szumieć, bo będą te eski się jeszcze bardziej uwypuklać, będzie ich jeszcze więcej.

With rap, with many verses, it can very quickly become unpleasant, it can start to get a bit noisy very quickly, because those "es" will become even more pronounced, there will be even more of them.

Dlatego to jakby dobranie tego mikrofonu do naszego wokalu, zadbanie o akustykę będzie bardzo ważne.

That's why choosing the right microphone for our vocals and taking care of the acoustics will be very important.

Tutaj nie będę za długo się po prostu zatrzymywał, sprawdźcie nasz odcinek o wyborze mikrofonu do studia.

I won't stay here for too long, just check out our episode on choosing a microphone for the studio.

I tyle, jeśli chodzi tak naprawdę o początkową fazę.

And that's it, as far as the initial phase is concerned.

Ale ta faza, która często moim zdaniem jest problematyczna.

But that phase, which in my opinion is often problematic.

I często właśnie osoby, które miksują rap, czy raperzy miksują sami siebie, jest po prostu ciężka, że nie mogą zaakceptować tego, że nie wyciągają takiego brzmienia jak utwory referencyjne.

And often it's the people who mix rap, or the rappers mixing themselves, it’s just hard for them to accept that they don't achieve the same sound as the reference tracks.

Ale często jest to spowodowane tym, że nagrywają one do podkładu w jednym śladzie.

But it is often caused by the fact that they record over a track in one take.

Nie oszukujmy się, te wszystkie podkłady, które widzimy gdzieś na YouTubie, które raperzy pobierają, no one nie są świetnie zmiksowane, one często są przebasowane.

Let's not kid ourselves, all those backing tracks we see somewhere on YouTube, which rappers download, are not excellently mixed; they are often overly bass-heavy.

No one nie są świetnie zmiksowane, one często są przebasowane.

No one is well mixed, they are often overemphasized.

Nie mają idealnego balansu zrobionego.

They don't have the perfect balance made.

Dlatego w momencie, gdy nie mamy podkładu w wielu śladach, tylko w jednym śladzie, tak jak pobieramy z YouTube'a jeszcze skompresowany trzy razy ten podkład, pewnie do mp3,

That's why at the moment when we don't have the backing track in many stems, but just in one stem, like when we download from YouTube a compressed version of that backing track, probably to mp3,

no to nie możemy oczekiwać tego, że my osiągniemy super brzmienie, tak jak w utworach referencyjnych.

Well, we can't expect that we will achieve super sound, just like in the reference tracks.

Bo nie mamy kontroli nad samym basem, mamy po prostu to wszystko w jednym śladzie.

Because we do not have control over the bass itself, we just have everything in one track.

Jasne, można wydobyć dobre brzmienie, ale często się okazuje, no, że nie pójdziemy te kolejne brzmienie, które mamy w utworach referencyjnych, bo nie mamy kontroli nad samym basem, mamy po prostu to wszystko w jednym śladzie.

Sure, it’s possible to achieve a good sound, but it often turns out, well, that we won’t go for the next sound we have in the reference tracks, because we don’t have control over the bass itself, we just have everything on one track.

Jasne, można wydobyć dobre brzmienie, ale często się okazuje, no, że nie pójdziemy te kolejne 10, 20, 30% do lepszego brzmienia, do tych utworów referencyjnych, które gdzieś nam się podobają,

Sure, you can achieve a good sound, but it often turns out that we won't go those next 10, 20, 30% towards a better sound, towards the reference tracks that we like.

bo po prostu nie będziemy mogli tego dobrze zbalansować.

because we simply won’t be able to balance it well.

Także to jest, myślę, jedna rzecz, która od samego początku gdzieś sprawi, że Twoje utwory zabrzmią lepiej,

So this is, I think, one thing that will somehow make your pieces sound better from the very beginning.

to to, że po prostu ta inwestycja jednak w podkład, który ma pojedyncze ścieżki,

it's that this investment is actually in a substrate that has single tracks,

może dać Ci o wiele więcej możliwości,

it can give you many more opportunities,

później na etapie miksu, czy osobie, która będzie miksować.

later at the mixing stage, or to the person who will be mixing.

My sami też, Bartku, miksujemy masę tego i widzimy, jakie problemy może tak naprawdę przetworzyć to, że podkład jest w jednym śladzie.

We ourselves, Bartek, are also mixing a lot of this and we see what problems can actually arise from the fact that the backing is in one track.

Tak, zdecydowanie. To jest, myślę, takie, bym powiedział, takie najpopularniejsze zamówienie, które gdzieś u nas się pojawia.

Yes, definitely. I think this is, I would say, the most popular order that we have here.

Tak bardzo dużo osób gdzieś zaczyna może swoją drogę i też jeszcze nie widzi za bardzo tej inwestycji, tak,

So many people are starting their journey somewhere and they still don't really see this investment, yes.

a jednak ten podkład w ścieżkach zawsze otwiera nam tak jakby nowe furtki, nowe możliwości,

And yet this background in the tracks always opens up for us like new gates, new possibilities.

bo samo zetknięcie tak jakby wokalu z takim podkładem w jednym pliku, w jakiejś mp3, czy nawet w WAV,

because just the encounter of the vocals with such a background in one file, in some mp3, or even in WAV,

to jeszcze nie jest właśnie taki przeskok jakościowy, bo my docelowo będziemy chcieli ten wokal nie traktować jako taki dodatek,

it's not quite such a qualitative leap yet, because ultimately we want to treat the vocals not as an addition,

tylko wokal to jest tak jakby część tej kompozycji i dodatkowy instrument, który chcemy bardzo dobrze z tym wszystkim połączyć.

The vocals are like a part of the composition and an additional instrument that we want to integrate very well with everything.

Dlatego tak często to podkreślamy właśnie, że zwiększamy drastycznie swoje możliwości, dlatego że profesjonalny świat,

That's why we emphasize it so often that we are drastically increasing our capabilities, because the professional world,

polega na tym, że jeśli możemy edytować każdy element z osobna, to jednocześnie możemy po prostu tak dobrze to wszystko połączyć,

the point is that if we can edit each element separately, we can simultaneously just connect it all so well,

że stanowi to taką fajną integralną całość i nic się nie będzie tak jakby ze sobą kłócić.

that it forms such a nice integral whole and nothing will, so to speak, contradict each other.

I myślę, że to jest bardzo właśnie taki fajny tutaj fundament, który podkreśliłeś.

And I think that this is a really nice foundation that you highlighted here.

I co jeszcze, oprócz tego, że powiedziałeś o samym chyba nawet doborze tu też mikrofonu, tak, bo polski wokal jest bardzo problematyczny,

And what else, besides the fact that you mentioned the choice of the microphone itself, because Polish vocals are very problematic,

też takie niewyczucie może jeszcze troszeczkę swojego własnego sprzętu, bo często osoby, tak jak w poprzedniej naszej rozmowie,

also a bit of a lack of sensitivity to their own equipment, because often people, as in our previous conversation,

często mówiliśmy, że troszeczkę może brakuje takiej cierpliwości, to chodzi o to, że to nie jest tak, że odpakowujemy interfejs i swój mikrofon,

we often said that perhaps we lack a bit of patience, it's about the fact that it's not like we just unpack the interface and our microphone,

podłączamy je, że to nagrywanie jest takie proste. Trzeba sobie troszeczkę dać czasu na takie wyczucie sprzętu

We connect them, and this recording is so simple. You just need to give yourself a little time to get a feel for the equipment.

i w ogóle dużo osób przyzwyczaja się na przykład do tego, że gdzieś tam sobie trenuje swój tekst, prawda, napisało sobie już swój utwór,

And in general, a lot of people get used to the idea that they are training their text somewhere, right, they have already written their piece.

i że wszystko układa się w głowie fajnie, że jest nawet przyjemna ta energia, ale jak zakładają słuchawki, włączają nagrywanie,

and that everything comes together nicely in their head, that there is even a pleasant energy, but when they put on the headphones and start recording,

to nagle się pojawia gigantyczna trema i to jest właśnie to nieobycie z mikrofonem i to też niestety w nagraniach będzie słychać,

Suddenly, a gigantic stage fright appears, and this is exactly the unfamiliarity with the microphone, and unfortunately, this will be heard in the recordings as well.

bo ktoś może mnie poprosić, że Bartek, wiesz co, poprosiłbym, żebyś tutaj może wyciągnął więcej energii z tego wokalu.

Because someone might ask me, "Bartek, you know what, I would ask you to maybe draw more energy from the vocal here."

I ja jestem w stanie to zrobić, ale do pewnego momentu, dlatego że jeśli w wokalu jest jakaś niepewność,

I am able to do it too, but only to a certain point, because if there is any uncertainty in the vocal,

brakuje takiej emocji, takiej śmiałości i słychać, że ta emisja jest jeszcze taka niewprawiona, prawda,

There is a lack of such emotion, such boldness, and you can hear that this performance is still so unrefined, right?

że to jest jeszcze może taki głos takiej początkującej osoby, która jeszcze jakby nie uruchomiła tych wszystkich swoich mięśni, prawda,

that this is still perhaps the voice of a beginner who hasn't yet activated all their muscles, right,

i nie jest w stanie wydobyć takiej energii, to to jest tak jakby coś, czego nie jesteśmy w stanie jeszcze może wyciągnąć w miksie,

and is not able to extract that kind of energy, it's as if it's something we are not yet able to perhaps pull out in the mix.

tylko trzeba troszkę nad tym popracować i więcej czasu spędzić i to dopiero się odwdzięczy fajnymi rezultatami.

You just need to work on it a bit and spend more time, and it will repay you with nice results.

Tak samo jak, jak na przykład ktoś może troszkę się za bardzo pospieszył i wysłał na przykład ścieżki, gdzie może troszkę dykcyjnie są jakieś niedociągnięcia,

Just like, for example, someone might have rushed a bit too much and sent, for instance, tracks where there might be some slight deficiencies in diction.

jest niezrozumiałość tekstu, czy chociażby, nie wiem, jakieś problemy z oddechami, że słychać, że ktoś ma taką zadyszkę i na przykład w połowie słowa zaczyna nabierać oddechu.

There is a lack of clarity in the text, or maybe, I don't know, some problems with breathing, that you can hear that someone is out of breath and, for example, starts to take a breath in the middle of a word.

To są takie właśnie rzeczy, które regularnie powtarzane, prawda, że te treningi oddechowe, dykcji, nawet jakieś takie łamanki językowe,

These are exactly the kinds of things that, when repeated regularly, right, like breathing exercises, diction exercises, or even some tongue twisters,

które naprawdę nam się bardzo odwdzięczą i tutaj właśnie to jest ten proces przed tą sesją, żeby więcej czasu poświęcić tutaj może na trening,

which will really repay us a lot, and this is exactly the process before this session, to maybe spend more time here on training,

bo zawsze jest prawda taka, że jeśli nie byłeś zadowolony ze swoich ścieżek, jak były surowe, to miks tak naprawdę może się tak czasami zdarzyć,

because the truth is that if you weren't satisfied with your raw paths, then a mix can sometimes happen like that,

że on wyodrębni na przykład te twoje braki, a jeśli ty dopracujesz po prostu niesamowicie na błysk tą swoją sesję nagraniową,

that he will point out those shortcomings of yours, and if you simply refine your recording session incredibly,

nawet kosztem tego na początku, żeby nagrywać małymi partiami i sobie ciąć te ścieżki, to gwarantuję, że naprawdę, jeśli będziesz wiedział, że wyciągnąłeś z siebie 100%

Even at the cost of recording in small batches at first and cutting those tracks, I guarantee that really, if you know you've given 100% of yourself.

i to brzmi świetnie na surowo, to wtedy dopiero miks da ci te fajne rezultaty.

And it sounds great raw, that's when the mix will give you those cool results.

Dokładnie i myślę, że to jest też bardzo ważne nie tylko dla raperów, ale dla osób, które miksują ten rap, bo ja na przykład nigdy nie rapowałem, a rapu zmiksowałem tysiące utworów,

Exactly, and I think it's very important not only for rappers but also for those who mix rap, because I've never rapped, but I have mixed thousands of rap tracks.

to właśnie, że to też wtedy, gdy my jesteśmy tego świadomi, osoby, które to miksują, to właśnie, że to też wtedy, gdy my jesteśmy tego świadomi, osoby, które to miksują,

That's exactly it, that it's also when we are aware of it, the people who mix it, that it's also when we are aware of it, the people who mix it.

to też o wiele łatwiej nam później troszeczkę komunikować się z tym raperem, czy nawet wysłać im ten podcast, ten początek, żeby oni byli świadomi, że ta część nagrywania jest mega ważna

It will also be much easier for us to communicate a little with that rapper later, or even send them this podcast, this beginning, so that they are aware that this part of the recording is really important.

i jak tutaj nie będzie dobrze, to miks jasny, możemy pobawić się w efekty, cudawianki, ale nie zrobimy z tego tak naprawdę czegoś innego, całkowicie innego.

And if it doesn't go well here, it's a bright mix, we can play with effects, wonders, but we won't really make something entirely different out of it.

Jeśli sesja nagraniowa będzie dobra, to tylko już może być lepiej. I tutaj jest jedna rzecz, która jest ważna i też, jeśli tylko miksujecie, to na pewno, to powiedzcie osobie,

If the recording session is good, it can only get better from here. And there is one thing that is important, and also, if you are just mixing, then definitely tell the person,

z której współpracujecie, żeby jak najwięcej czasu spędziła na etapie nagrywania. I co mam na myśli?

Which you are collaborating with, to spend as much time as possible in the recording stage. And what do I mean?

Pamiętam, jak dzisiaj, jak zaczynałem jeszcze, często przychodziły, bo już teraz nie nagrywam, ale przychodziły do mnie nowe osoby, które dopiero zaczynały z rapem

I remember it as if it were today, when I was just starting out, new people used to come to me often, because I don't record anymore now, but new people who were just starting with rap would come to me.

i tak naprawdę poleciały całą zwrotkę i powiedziały Tomek, super, piąteczka, idę, wyślij miks, a ja nie, poczekaj, może dodamy tutaj jakieś chórki,

And they actually went through the whole verse and said, "Tomek, great, high five, I'm going, send the mix," and I was like, "No, wait, maybe we'll add some backing vocals here."

jakieś plecy, jakieś adliby, jakieś podbitki, bo ta cała aranżacja wokalna, którą gdzieś stworzymy,

some backing vocals, some adlibs, some fills, because this whole vocal arrangement that we will create somewhere,

na etapie nagrywania, może bardzo pomóc w miksie. Ja wolę dostać 30 ścieżek, niż dwie na przykład. Ja wiem, że minimal jest fajny, ale naprawdę te możliwości,

At the recording stage, it can be very helpful in the mix. I prefer to get 30 tracks rather than two, for example. I know that minimal is cool, but the possibilities are really...

które daje mi większa ilość ścieżek, później dają po prostu taki szwedzki stół. Okej, tutaj jest jakaś fajna podbitka, czyli ktoś podbił troszeczkę wokal,

which gives me a greater number of paths, then they simply provide a smorgasbord. Okay, here is some nice enhancement, meaning someone slightly boosted the vocals,

tutaj ktoś krzyknął w tle, tutaj ktoś dał coś szeptem, tutaj ktoś zrobił podbitkę, która może być na autotunie. Takie podejście do wokalu jest super.

Here someone shouted in the background, here someone whispered something, here someone did a vibe that could be on autotune. This approach to vocals is great.

Ja nawet radzę nieraz po prostu,

I even sometimes advise simply,

jak ktoś ma swój tekst, pozaznaczaj sobie, nawet zrób sobie zestaw trzech różnych kolorowych pisaków, czy jakichś różnych podkreśleń w twojej aplikacji, w której notujesz,

If someone has their own text, mark it up, you can even make yourself a set of three different colored markers, or some different highlights in your note-taking app.

i podkreśl, na tym słowie będzie podbitka, na tym słowie pomiędzy tymi dwoma słowami będzie jakieś coś w tle, na tym refrenie nagramy to w ogóle pięć razy w pięciu różnych dynamikach.

And emphasize that there will be a reinforcement on this word, there will be something in the background between these two words, and we will record this chorus five times in five different dynamics.

I wtedy my na etapie miksu naprawdę mamy bardzo dużo możliwości, aby zrobić to przynajmniej w tym kierunku, w którym są te utwory referencyjne.

And then at the mixing stage, we really have a lot of possibilities to do it at least in the direction of those reference tracks.

Jak wsłuchamy się w utwory referencyjne, to powiecie mi często, Tomek, ale tam słychać tylko jeden wokal, ale jak wsłuchamy się głębiej, to tutaj cichutko się odezwało coś w prawej stronie, jakieś słowo.

When we listen to the reference tracks, you'll often tell me, Tomek, but there you can only hear one vocal, but if we listen more deeply, something quietly spoke up on the right side, some word.

Tutaj jednak leci cały czas w tle jeden wokal, który po prostu jest bardzo dobrze zmiksowany i bardzo dobry w swoim czasie i nieraz tego po prostu nie słychać na pierwszy rzut oka czy ucha,

However, there is a vocal playing continuously in the background that is simply very well mixed and very good in its timing, and often it is simply not noticeable at first glance or listen.

ale później po prostu to robi niesamowitą różnicę, gdy dostaniemy po prostu dużo tych ścieżek, dobrze przemyślanych, to może po prostu zrobić o wiele lepszy miks.

But later it simply makes an amazing difference when we get a lot of these well-thought-out tracks; it can simply create a much better mix.

Tak, fajnego słowa też użyłeś, aranżacja wokalu, prawda? Bo to, co ty nawet przecież w swoim kursie o nagrywaniu wokalu podkreślałeś, jeśli chodzi o to tak zwane właśnie myślenie efektami,

Yes, you used a nice term, vocal arrangement, right? Because that's what you emphasized even in your course on recording vocals, when it comes to this so-called thinking in effects.

czyli w hip-hopie ogólnie zawsze tak jest, że gigantyczną rolę będzie odgrywał wokal i często nawet w porównaniu do innych gatunków on może nawet się wydawać innym osobom,

So in hip-hop, it is generally always the case that the vocals play a gigantic role and often, even in comparison to other genres, they may even seem to other people.

że on jest troszeczkę, nie wiem, za głośny, że on jest troszkę za bardzo się przed tym wszystkim wybija.

that he is a little bit, I don't know, too loud, that he stands out a bit too much in all of this.

Wszystko się dzieje tak jakby wokół wokalu i wokół treści i dużo rzeczy tak naprawdę będziemy chcieli wokół tego wokalu skupić, tak?

Everything is happening as if it revolves around the vocals and around the content, and there are many things that we actually want to focus on around those vocals, right?

I warto też sobie już na etapie sesji nagraniowej w miarę zdobywania doświadczenia i często słuchania tych utworów referencyjnych, a po co właściwie ich słuchać w tym wypadku, jak jesteśmy artystami?

It's also worth considering during the recording session stage, as we gain experience and often listen to these reference tracks, why we should actually listen to them in this case, as we are artists?

Po to, żeby podglądać, jakie są nowe trendy, prawda? Jakie efekty się sprawdzają?

Just to keep an eye on what the new trends are, right? What effects are working?

Może twój realizator będzie w stanie to odwzorować, jak mu to pokażesz, bo bardzo często dużo osób nas pyta podczas właśnie zlecania miksu, czy mógłbyś mi zrobić taki efekt, jak miał na przykład ten artysta tutaj, prawda?

Maybe your producer will be able to recreate it when you show him, because very often many people ask us when ordering a mix, could you give me an effect like this artist had here, right?

Albo bardzo mi się podoba, jak się zaczyna tutaj, albo fajnie jest zrobiony tutaj ten efekt w refrenie.

Either I really like how it starts here, or the effect in the chorus is really well done here.

I też często to jest nasza komunikacja, bo często tak jest, że osoby nawet jak nas pytają o coś podczas miksu, to one też się...

And often, that’s our communication too, because it often happens that when people ask us something during the mix, they also...

Uczą, tak? Bo ktoś mówi, że ja bym chciał, żebyś mi zrobił taki efekt, jak w tym refrenie, a my wtedy mówimy, że to jest fajny efekt, ale no ja tego niestety nie zrobię żadnym narzędziem, tylko do tego ten artysta wykorzystał swój własny głos.

They teach, right? Because someone says that I would like you to create an effect for me, like in that chorus, and then we say that it’s a cool effect, but unfortunately, I can’t do it with any tool; that artist used their own voice for that.

I dlatego tam jest taki fajny, emocjonalny efekt, dlatego że on do tej głównej ścieżki, która była jakaś tam spokojna takim jego naturalnym głosem, to on w tle na przykład nagrał taką bardzo ekspresyjną, wręcz krzyczaną zwrotkę, która była w tle.

And that’s why there is such a cool emotional effect, because he recorded a very expressive, almost shouted verse in the background to that main track, which had a calm tone with his natural voice.

I wtedy do niej został dodany taki efekt i one razem, przez to, że tak ze sobą kontrastują, dają taki efekt wow w tym refrenie. I to jest troszkę coś, do czego właśnie się dochodzi, znowu podkreślam, że może tego nie słychać i nie jesteśmy tego świadomi, jak słuchamy tego po prostu dla przyjemności, ale to były prawdopodobnie w tym studio godziny eksperymentowania, zanim w ogóle oni doszli do takiego efektu.

And then such an effect was added to it, and together, because they contrast so much with each other, they create that wow effect in the chorus. It's a bit of something that you come to, and I emphasize again that you might not hear it and we're not aware of it when we listen to it just for pleasure, but there were probably hours of experimentation in that studio before they even arrived at such an effect.

I możliwe, że mieli nawet, wiecie...

And it's possible that they even had, you know...

Kilka wersji, które sobie porównywali i jak najbardziej sprawdzi się ten refren, także przez to eksperymentowanie raz, że znajdujemy takie niesamowite rozwiązania, rośnie nasze właśnie doświadczenie, to jeszcze jakby tego było mało, to właśnie może też kształtujemy swój głos i swoją kreatywność, dzięki czemu później po prostu będziemy te utwory robić szybciej, a dzięki temu, że zderzamy się tak jakby z różnymi światami i podglądamy właśnie te trendy tych naszych ulubionych artystów,

Several versions that we compared, and this chorus will definitely work, also because of this experimenting, we not only find such amazing solutions, our experience grows, but as if that wasn't enough, we may also shape our voice and creativity, which means that later we will simply be able to create these pieces faster. Additionally, because we collide with different worlds and observe the trends of our favorite artists.

to możemy kształtować też swój własny styl.

So we can also shape our own style.

Tu troszkę się zainspiruję, tutaj troszeczkę uszknę, tu jeszcze zobaczę, co fajnego on zrobił i w ten sposób nasz styl będzie się kształtował, bo będziemy wyrabiali sobie właśnie taką swobodę.

Here I will get a bit inspired, here I will take a little piece, here I will see what cool thing he has done, and in this way our style will be shaped, because we will be developing such freedom for ourselves.

Także na tym właśnie polega ta cała aranżacja wokalu, żeby on był przemyślany i żeby troszkę odchodzić od tego na przykład, co może było w takim klasycznym hip-hopie, co powodowało moim zdaniem, że może troszkę ciężko było się ludziom przekonać,

This is exactly what the entire arrangement of the vocals is about: making it thoughtful and slightly deviating from what might have been in classic hip-hop, which in my opinion made it a bit hard for people to be convinced.

bardzo kiedyś się jakby nastawiało może na samą treść, a troszkę za mało może muzycznie był rozwiniętym jeszcze wtedy ten hip-hop i może tutaj jest troszkę taka pułapka osób, że za bardzo się skupiają na tym, że cała treść wszystko zrobi,

Once, it seemed that there was a focus mainly on the content, and maybe hip-hop was not yet developed enough musically, and perhaps there is a bit of a trap for some people here, where they focus too much on the idea that the entire content will do everything.

a trzeba jeszcze bardzo dobrze swoim słuchaczom to podać muzycznie.

And it also needs to be presented musically to your listeners very well.

Tak jest i myślę, że właśnie jeszcze wrócę tylko do tego, co mówiłeś o tym doświadczeniu, że jedną rzecz, którą widzę, a która właśnie w tym rapie się wyróżnia w porównaniu do innych gatunków,

Yes, and I think I'll come back to what you said about that experience, that one thing I see that stands out in this rap compared to other genres,

to jest dobra manipulacja autotunem, jednak to jest efekt, który coraz częściej gdzieś występuje w utworach nawet bardzo klasycznie rapowanych, nieraz w tle ktoś sobie na autotunie zrobi jakąś podbitkę

This is good manipulation of autotune, however, this is an effect that is increasingly appearing in tracks, even those that are very classically rapped; sometimes in the background, someone adds a little boost with autotune.

i często mam osoby, które wysyłają też mi ślady nam i po prostu myślą, że przez autotune wszystko nagle zabrzmi dobrze, a autotune też wymaga treningu i obycia się z tym w ogóle, jak nagrać coś pod autotune,

I often have people who send me tracks and just think that everything will suddenly sound good because of autotune, but autotune also requires training and getting used to it in general, like how to record something with autotune.

bądź jeśli mamy na etapie nagrywania autotune na żywo, to wtedy możemy troszeczkę tym kontrolować.

Well, if we are at the stage of recording autotune live, then we can control it a little bit.

Jeśli my nie zrobimy dobrze nagrania pod autotune, to też nie możemy my od siebie, jako osoby, które miksują, nie możemy wymagać, że my zrobimy z tego, tak jak w tym utworze referencyjnym, super śpiewany refren, jak ktoś w ogóle nie zaśpiewał pod autotune,

If we don't do a good recording under autotune, then we can't expect, as people who mix, to create something like in that reference track, a super well-sung chorus, if someone didn't sing at all under autotune.

a osoby, które nagrywają, to też muszą wiedzieć, że autotune to jest kolejna umiejętność, którą trzeba posiąść. Niektórzy naturalnie od razu wchodzą do studia i czują się na autotune, jakby już robili to od lat, a niektórzy po prostu muszą się tego uczyć.

And people who record also need to know that autotune is another skill that must be mastered. Some naturally step into the studio and feel like they’ve been using autotune for years, while others simply have to learn it.

Znam wiele osób, którzy zrobili tylko domowe studio dla siebie, nie po to, żeby nagrywać.

I know many people who created only a home studio for themselves, not to record.

Nie po to, żeby nagrywać u siebie, ale tylko po to, żeby na przykład ćwiczyć autotune, ćwiczyć jak to będzie brzmiało przez autotune, ćwiczyć w ogóle właśnie te efekty, aranżacje, że oni w ogóle nie chcą tych swoich szkiców z domu miksować.

Not to record at home, but just to practice autotune, to practice how it will sound through autotune, to practice those effects and arrangements at all; they simply don't want to mix their sketches from home.

Oni tylko chcą ćwiczyć, ćwiczyć, ćwiczyć i to jest bardzo dobre podejście, bo znam bardzo dużo osób, które po prostu miały swoje mini domowe studio, w którym tylko ćwiczyło, nagrywało siebie, przychodziło do mnie do studia i to po prostu było niebo, a ziemia, jeśli chodzi o przygotowanie i pod to, co później wychodziło.

They just want to practice, practice, practice, and that is a very good approach because I know many people who simply had their mini home studio where they only practiced, recorded themselves, came to my studio, and it was just night and day when it came to preparation and what came out later.

I jak? Mało stresu w ogóle.

And how? Not much stress at all.

To kosztowało artysty, żeby po prostu przeniósł później ten swój szkic tutaj w profesjonalnym studiu do swojego brzmienia.

It cost the artist to simply transpose his sketch here in a professional studio to his sound.

I myślę, że gdzieś tutaj możemy zakończyć ten etap przed sesją i podczas sesji, czyli na pewno dużo nam da.

And I think that we can finish this stage before the session and during the session somewhere here, which will definitely give us a lot.

Jak będziemy mieli pojedyncze ścieżki do miksu, oczywiście da się wyciągnąć bardzo dobre też miksy, gdy się tego nie ma.

When we have individual tracks for mixing, of course, we can achieve very good mixes even when we don't have them.

Jednak to od nas wymaga już o wiele więcej pracy, no i nieraz po prostu akceptacji, że nie będzie aż tak dobrze, ale będzie dobrze.

However, this requires much more work from us, and sometimes simply the acceptance that it won't be that great, but it will be good.

No i to jednak przygotowanie.

Well, that's still preparation.

I czas na sesji nagraniowej jest bardzo ważny, bo to może nam po prostu bardzo fajnie ożywić wokal.

And the time in the recording session is very important, because it can really bring the vocals to life.

Oczywiście i mamy więcej doświadczenia, tym później te sesje nasze są coraz bardziej minimalistyczne, coraz bardziej, ale na początku to naprawdę może uratować nam po prostu brzmienie naszego utworu, a osobie, która to miksuje dać o wiele więcej możliwości.

Of course, and as we gain more experience, our sessions become more and more minimalist, but at the beginning, it can really help preserve the sound of our track and give the person mixing it a lot more options.

Ja tak chciałem jeszcze krótko tutaj Tomku wtrącić, bo odnośnie, bo fajnie, że też zacząłeś ten temat tego autotune'a, bo ja chciałem może troszkę też rozjaśnić ten temat,

I just wanted to briefly interject here, Tomek, because it's nice that you brought up the topic of autotune, as I wanted to maybe clarify this topic a bit as well.

że super, że w ogóle podkreśliłeś to, że tak jakby nagrywanie siebie, to nie musi być tak, że docelowo będziemy te nagrania później miksować,

It’s great that you emphasized that recording oneself doesn’t necessarily mean that we will mix those recordings later on.

ale nic was tak nie nauczy i nie rozwinie jak nagrywanie samego siebie, bo jesteście wtedy naprawdę rzetelnie i realnie w stanie ocenić swoje efekty, przygotowanie

But nothing will teach you and develop you like recording yourself, because then you are really able to honestly and realistically evaluate your results and preparation.

i jednak też komuś wysłać i przekonać się, czy to już jest ten etap, żeby inwestować na przykład w studio, które często nie jest tanie, czy może jednak jeszcze nie teraz.

And still send it to someone and see if it is already the stage to invest, for example, in a studio, which is often not cheap, or maybe not just yet.

A druga sprawa, to jeśli chodzi o właśnie tego autotune'a, to też, że fajnie też wytłumaczyć może osobom, że często tak jest, że jeśli ktoś pyta na przykład,

And the second thing is, when it comes to this autotune, it would also be nice to explain to people that it often happens that if someone asks, for example,

czy jeśli mi wyszedł bardzo źle na przykład ten refren i tak dalej, to rozumiem, że wy zadbacie o autotune'a i to będzie brzmiało świetnie.

If I ended up doing very poorly, for example, on this chorus and so on, I understand that you will take care of the autotune and it will sound great.

No właśnie to też znowu jest tak, że najpierw są fundamenty, czyli dobra emisja wokalu, dykcja, w ogóle dobre opanowanie i czucie swojego wokalu,

Exactly, it’s like this again that first there are the foundations, meaning good vocal emission, diction, overall good mastery and feeling of your voice.

bo często tak jest, że w autotune'ie tak jest, że może te tonacje, skale ogólnie, na których śpiewają powiedzmy często w hip-hopowych utworach, to nie jest zbyt skomplikowane.

Because it often happens that in autotune it's the case that maybe the tones, the scales in general, on which they sing let's say often in hip-hop songs, are not too complicated.

Natomiast też trzeba zwrócić uwagę na to, że oni na tyle się bawią tym efektem, że oni później już mają taką pamięć, żeby tak dostosować swój głos, żeby tym autotune'em się bawić i po nim surfować.

However, it is also important to note that they play with this effect to such an extent that they later have the memory to adjust their voice in a way that allows them to play with the autotune and ride on it.

I faktycznie, jeśli zabierzecie im ten autotune, to może będzie to brzmiało mniej efektowo.

And indeed, if you take away their autotune, it might sound less impressive.

Ale zrozumiecie, że to jest określona konwencja i sposób, żeby tym efektem się bawić.

But you will understand that this is a specific convention and a way to play with this effect.

Tak samo jak podłączamy gitarę i po prostu nadajemy jej brzmienie, kształtujemy przez jakiś piec, czy właśnie taki efekt, to tak samo robimy to z autotune'em.

Just like we connect the guitar and simply give it its sound, shaping it through some amp or a specific effect, we do the same with autotune.

I naprawdę warto posiadać tę umiejętność i to kształtować na bieżąco, zanim rzeczywiście będziemy chcieli na dobre po prostu w to wchodzić, jeśli poruszacie się właśnie w tych gatunkach muzycznych, które tego wymagają.

It's really worth having this skill and shaping it continuously, before we actually want to fully engage in it, especially if you are moving in those musical genres that require it.

Tak, i myślę, że tutaj...

Yes, and I think that here...

Tak, jakby zamkniemy ten temat i pamiętajcie, jeśli jesteście tak jak ja, że nie rapujecie, ale tylko miksujecie, te pierwsze 20 minut tej naszej rozmowy wyślijcie nawet swoim artystom, z którymi współpracujecie, bo w ogóle mi to zrozumienie, że jak bardzo ważny jest ten etap wcześniej, dało taką akceptację, że Tomek, ty już tyle miksujesz, może to nie w tobie jest ten problem, może to nie tutaj jest problem.

Yes, as if we will close this topic and remember, if you are like me, that you don’t rap, but only mix, send the first 20 minutes of our conversation even to your artists you work with, because for me, this understanding of how important this earlier stage is gave such acceptance that Tomek, you have been mixing for so long, maybe the problem is not in you, maybe the problem is not here.

Raz dostałem o wiele lepsze ślady, wow, naprawdę potrafię zrobić dobry miks.

Once I got much better samples, wow, I really can make a good mix.

Dlatego pamiętajcie, że jeśli zadbacie o ten etap i będziecie mieli tą komunikację nawet z artystą, jeśli tylko miksujecie ten utwór, to naprawdę możecie później oczekiwać o wiele lepszego rezultatu.

So remember, if you take care of this stage and have that communication even with the artist, if you are just mixing the track, you can really expect a much better result later on.

Jak wy będziecie to wiedzieli i artyści będą o tym wiedzieć, to po prostu możecie osiągnąć lepsze brzmienie, a teraz idziemy troszeczkę do rzeczy technicznych, na które my gdzieś uważamy, myślę, bardziej niż w innych gatunkach.

When you will know this and the artists will know about it, you can simply achieve a better sound, and now we are going a bit into technical aspects, which we pay attention to, I think, more than in other genres.

Bo pamiętajcie, jeśli nie macie fundamentów, one są najważniejsze.

Because remember, if you don't have foundations, they are the most important.

Znaczy, pobierajcie już nasz bezpłatny kurs o miksie, gdzie przechodzę przez korekcje i fundamenty tak jakby miksu, ale są rzeczy, na których ja zawsze troszeczkę więcej czasu spędzam na etapie miksu, właśnie w gatunku, gdzie jest dużo rapu, jest dużo tych wersów i tak dalej.

I mean, go ahead and download our free course on mixing, where I go through corrections and the fundamentals of mixing, but there are things on which I always spend a little more time during the mixing stage, especially in genres where there is a lot of rap, a lot of verses, and so on.

Jedna rzecz, na którą ja dużo poświęcam czasu, to zadbanie o to, aby każdy wers był słyszalny.

One thing that I spend a lot of time on is making sure that every verse is audible.

Jak wokaliści nieraz przyciągają, czy wokaliści nieraz te wersy, to fajnie może brzmieć, to może bardziej się wkleić.

How vocalists often attract, or how vocalists sometimes these lines, it can sound nice, it might stick more.

W podkład i wszystko jest zrozumiałe.

In the background, everything is understandable.

Jednak jak artysta daje, daje, daje dość szybko i dużo tych wersów, naszym celem jest jakby jak najbardziej wyeksponowanie tego, żeby dla słuchacza to było wszystko zrozumiałe.

However, when an artist gives, gives, gives quite quickly and a lot of these verses, our goal is to highlight this as much as possible so that it is all understandable for the listener.

Nawet jeśli jest tego dużo i to, gdzie ja na przykład poświęcam dużo czasu, to automatyzacja głośności wokalu.

Even if there is a lot of it, and especially where I spend a lot of time, it's the automation of vocal volume.

Czyli widzę, okej, ktoś na przykład rapuje w las kotek na płotek i kotek troszeczkę w miksie umiera.

So I see, okay, someone for example is rapping in the woods "the kitten on the fence" and the kitten is kind of dying a little in the mix.

Nie jest takie czytelne.

It's not so clear.

No to tylko słowo kotek podgłaśniam.

Well, I'm just turning up the volume on the word "kitten."

Później idę dalej, tylko to dane słowo podgłaśniam.

Later I will continue, I'm just turning up the volume on that specific word.

Podgłaśniam, ściszam, podgłaśniam, ściszam.

I turn up the volume, turn it down, turn it up, turn it down.

Nieraz przechodzę tak cały wokal i wiem, że okej, mogłem dać troszkę więcej kompresji, co też jest dosyć popularne w rapie.

Sometimes I go through the whole vocal like that and I know that okay, I could have added a bit more compression, which is also quite popular in rap.

Mogłem zrobić czegoś tutaj, coś inaczej, ale w momencie, gdy ja tak zadbam, tak spersonalizowanie podejdę do edycji wokalu automatyzacją,

I could have done something here, something differently, but at the moment when I take care of it like this, when I approach vocal editing so personally with automation,

wiem, że po prostu to zrozumienie będzie tutaj o wiele lepsze i to jest na pewno rzecz, na której w miksie spędzam więcej czasu niż w innych gatunkach.

I know that this understanding will definitely be much better here, and this is certainly something I spend more time on in the mix than in other genres.

Tak, zdecydowanie, bo to jest znowu ta taka jakby aranżacja wokalu i tak jakby wyeksponowanie tej energii, tak?

Yes, definitely, because it’s again that sort of vocal arrangement and that kind of highlighting of that energy, right?

I często tak jest, że właśnie chcemy podejść do wokalu tak jakby aranżować go w stosunku do tego podkładu i szczególnie w hip-hopie jest to nawet troszeczkę

And it often happens that we want to approach the vocals as if we were arranging them in relation to the beat, and especially in hip-hop, it is even a little bit...

i w takich nowoczesnych gatunkach poświęcamy temu dużo jakby więcej uwagi, z tego względu, że te aranżacje też są na tyle dynamiczne

In such modern genres, we devote much more attention to this, because these arrangements are also quite dynamic.

i mają w sobie tyle kompresji, że ten wokal po prostu musi za tym wszystkim nadążyć.

And they have so much compression in them that the vocal just has to keep up with everything else.

W hip-hopie ogólnie trochę bardziej niż w tych innych gatunkach te kwestie są często bardzo szybkie i bardzo dynamiczne, gęste

In hip-hop, these issues are generally a bit more rapid and dynamic, dense than in other genres.

i ta kompresja musi być też taka bardziej uwydatniona i taka mocniejsza, że może w innych gatunkach byłoby to za dużo, byłaby to przesada,

and this compression has to be more pronounced and stronger, that maybe in other genres it would be too much, it would be an exaggeration,

ale tutaj często właśnie ta kompresja musi to trzymać wszystko właśnie w ryzach i często też tak jest, że właśnie ta automatyzacja,

but here often this compression has to keep everything in check, and it often happens that this automation,

czyli to takie punktowe, miejscowe traktowanie gdzieś tam tych kwestii, które gdzieś tam się przebijają,

So it's a kind of spot treatment, a local approach to the issues that occasionally come up.

przebijają, giną, to tak samo jest też podkreślanie konkretnych momentów, bo tak jak mówiliśmy, co jest najważniejsze w hip-hopie,

they pierce, they die, it's the same with highlighting specific moments, because as we said, what is most important in hip-hop,

czy to staroszkolnym, czy nowoszkolnym, zawsze jest treść i ten artysta, który właśnie gdzieś napisał ten tekst,

Whether it's old school or new school, there's always content and that artist who just wrote this text somewhere.

będzie miał na pewno jakieś momenty, które będą bardziej emocjonalne.

There will definitely be some moments that will be more emotional.

Trzeba się też utożsamiać przede wszystkim tak emocjonalnie z tym, co mówi artysta i nawet jeśli nie ma od niego jakichś takich sugestii,

One must also identify emotionally with what the artist says, and even if there are no such suggestions from them,

to słuchać się tak jakby tego...

to listen as if that...

Jak pracuje aranż z tym, co właśnie gdzieś tam w treści słyszymy i starajmy się podkreślać i uwypuklać tak jakby te rzeczy jakimiś kreatywnymi efektami.

How the arrangement works with what we just hear somewhere in the content, and let's try to emphasize and highlight those elements with some creative effects.

Może to być nawet zwykła automatyzacja pogłosu, która świetnie może dodać takiej przestrzeni,

It could even be just a simple reverb automation, which can greatly enhance such space.

czy chociażby jakiś kreatywny efekt, który podkreśli jakąś jakoś tak mocno energię albo na przykład wygasi na przykład nastrój na ten moment.

Is there perhaps some creative effect that emphasizes a certain energy strongly, or maybe dims the mood at this moment?

Plus trzeba też właśnie się słuchać tego, że może jest jakiś...

Plus you also have to listen to the fact that maybe there is some...

Taki moment w tekście, gdzie ktoś opowiada nam jakąś historię i coś jest bardzo emocjonalne, coś jest bardzo osobistym przeżyciem

A moment in the text where someone tells us a story and something is very emotional, something is a very personal experience.

i chcemy to jak najbardziej uwypuklić, żeby ta osoba po prostu, ten słuchacz wiedział, że to jest ten naprawdę bardzo ważny moment

And we want to emphasize this as much as possible, so that the person, this listener, knows that this is really a very important moment.

i żeby on naprawdę na 100% włączył teraz swoje skupienie, bo ten artysta ma do przekazania coś bardzo ważnego

And he really needs to switch on his focus 100% right now, because this artist has something very important to convey.

i my jesteśmy właśnie od tego tym takim narzędziem, żeby pomóc mu właśnie tą informację i te emocje puścić w ten świat, więc myślę, że...

And we are precisely that tool to help him release this information and those emotions into the world, so I think that...

To jest tak właśnie z tą automatyzacją.

That's exactly how it is with automation.

Tak i myślę właśnie, że tutaj jest mega ważne to, że czuję sam w sobie, że akurat w rapie poświęcam o wiele więcej czasu na właśnie takie kreatywne myślenie o efektach na wokalu,

Yes, and I think it's really important that I feel within myself that in rap, I dedicate much more time to creative thinking about vocal effects.

a nieżeli w innych gatunkach, bo tutaj mamy o wiele więcej możliwości.

Unlike in other genres, because here we have many more possibilities.

Jednak tych wersów jest o wiele więcej, jeśli to nie jest jakiś też śpiewany, autotune'owy cały numer.

However, there are many more of these verses, if it's not some entirely sung, autotuned track.

Także tam jest o wiele więcej rzeczy, dlatego myślę, że to, co też warto zrobić, to mieć taki swój narzędziownik gotowych efektów.

There are many more things there, so I think that what is also worth doing is to have your own toolbox of ready-made effects.

Ja nawet jak miksuję rap, mam nieraz szablony, gdzie mam już jedną szynę, na której jest tylko efekt pitchu minus pięć, pół tonów w dół.

Even when I mix rap, I sometimes have templates where I have one track with just a pitch effect of minus five, half a tone down.

Mam tylko szynę, która już jest gotowa na początku mojego miksu.

I only have a track that is already prepared at the beginning of my mix.

Później mam drugą szynę, gdzie mam całą oktawę, czyli minus dwanaście tonów, jakbym chciał zrobić jakiś taki efekt niskiego wokalu.

Later I have a second rail, where I have a whole octave, which is minus twelve tones, as if I wanted to create some kind of low vocal effect.

Później mam szynę z echem. Mam echo na jedną czwartą i na jedną drugą, żeby od razu gdzieś jakiś wers odbić.

Later I have a rail with an echo. I have the echo set to one quarter and one half, so I can immediately bounce some line somewhere.

Mam też pod ręką zawsze preset do efektu telefonu, który często...

I also always have a preset for the phone effect on hand, which often...

Używam. Mam presety różne, autotune plus efekt telefonu, który jest bardzo popularnym efektem.

I use it. I have various presets, autotune plus a phone effect, which is a very popular effect.

Także miejmy też takie swój, to co mogę wam polecić, taki swój narzędziownik, żebyśmy szybko mogli odwzorować jakieś efekty, a nie budowali cały czas koło od nowa, że

So let's also have our own, what I can recommend to you, a sort of toolbox, so that we can quickly replicate some effects, instead of constantly reinventing the wheel.

ja bym chciał mieć taki efekt, taki demona. Oto co ja muszę zrobić.

I would like to have such an effect, such a demon. This is what I need to do.

Nie, zapisz sobie preset jakiegoś prostego pitch shiftera, czy jakiegoś obniżenia tonów i jednym gucikiem sobie dodaj ten efekt.

No, save a preset of a simple pitch shifter or some sort of tone lowering and just add that effect with one button.

Jak zrobić ten efekt?

How to create this effect?

Jak zrobić efekt telefonu? Ja muszę uciąć na korektorze wszystko do trzech i później wszystko do pięciu.

How to create a phone effect? I need to cut everything to three on the corrector and then everything to five.

Nie, zapisz sobie jako preset podstawowy korektor i miej efekt telefonu koło siebie.

No, save it as a basic preset for the corrector and keep the phone effect nearby.

Później, okej, to ja będę szukał najlepszego autotuna.

Later, okay, then I will be looking for the best autotune.

Raz kup nawet tego Waves Tuna za 30 dolców na przecenie, jeśli nie chcesz wchodzić w subskrypcję, które teraz mocno cisną nas też od strony autotuna, czy od Slate'a.

Once buy even that Waves Tuna for 30 bucks on sale, if you don't want to get into a subscription, which are also heavily pushing us from the autotune side, or from Slate.

Kup raz i będziesz miał już autotuna przy sobie cały czas, który też brzmi dobrze.

Buy it once and you'll have autotune with you all the time, which also sounds good.

Także taki narzędziownik tych efektów.

Also, a toolbox for these effects.

Efektów jest też bardzo ważny, tak samo jak te fundamentalne rzeczy, bo często te efekty po prostu robią drugie życie tego numeru i to, z czym ja się spotkałem też, że ja na przykład dostawałem, to w Polsce nie tak często, jak jeszcze pracowałem, bardziej miałem klientów z Ameryki, to oni mi już dawali te efekty, które by chcieli.

Effects are also very important, just like those fundamental things, because often these effects simply give a second life to the track, and what I've encountered as well, for example, is that I was receiving them, not so often in Poland, as I worked more with clients from America, who already provided me with the effects they wanted.

Dawali mi szynę tylko z podbiciami, z echami, które oni sami już zrobili, że tam był jakiś inżynier, który tylko miksował wokal i jak widzimy nieraz te amerykańskie produkcje.

They were giving me the track only with overdubs, with echoes that they themselves had already made, that there was some engineer who only mixed the vocals, and as we sometimes see in those American productions.

To nieraz jest miks jedna osoba, ale wokal-miks druga osoba, czyli po prostu dwie osoby różne miksowały, czyli jedna robiła świetny balans i wszystko, a druga tylko czuwała nad tym, żeby ta aranżacja, o której mówiliśmy, wokalu, efektów była po prostu zadbana na 100%.

Sometimes it's a mix of one person, but the vocal mix is done by a different person, so simply two different people mixed it, with one creating a great balance and everything, while the other just ensured that the arrangement we talked about, the vocals, and the effects were taken care of at 100%.

Także to jest moim zdaniem mega ważne też.

I think this is really important too.

Tak, jeśli chodzi o hip-hop, mamy tutaj większość rzeczy powiedzianych, ale jeszcze mam jedną rzecz, którą, znaczy mam dwie rzeczy, na które gdzieś tak jeszcze uważam na etapie miksu, to to, że automatyzuję oddechy.

Yes, when it comes to hip-hop, we have most of the things said here, but I still have one thing, I mean, I have two things that I’m still considering at the mixing stage, which is that I’m automating the breaths.

Rapię, tego jest masy tych oddechów, staram się je automatyzować, żeby po prostu nie wychodziły za mocno, bo jak tutaj już powiedzieliśmy, że często w tym rapie jest troszeczkę więcej kompresji, to te oddechy często są bardziej wyeksponowane, także gdzieś na początku mojego łańcucha staram się zautomatyzować oddechy, nie usuwać, bo będzie wtedy nienaturalnie, ale zautomatyzować.

I'm rapping, there are a lot of breaths, I'm trying to automate them so they don't come out too strongly, because as we've already mentioned, rap often has a bit more compression, so those breaths are often more exposed. Therefore, at the beginning of my chain, I'm trying to automate the breaths, not delete them, because that would be unnatural, but to automate them.

I ostatnia rzecz, która troszeczkę się różni, ale gdzie staram się zerknąć, aby było w punkt, to ustawienie pogłosu.

And the last thing that differs a little, but where I try to take a look to make it precise, is the reverb setting.

Ponieważ po prostu...

Because it’s just...

Widzę często, że osoby sobie oglądają poradnik typu How to mix vocal na YouTubie i później widzą jakieś ustawienie pogłosu i dają ten pogłos, który oglądali na popowym wokalu, na rapowy wokal.

I often see that people watch tutorials like How to mix vocals on YouTube and then see some reverb settings and apply the reverb they watched on a pop vocal to a rap vocal.

No, za duża ilość pogłosu może całkowicie zniszczyć odczucie rapowego wokalu, także tutaj albo go jest praktycznie wcale, albo bardzo delikatnie jest on wmiksowany, jeśli tych wersów jest dużo.

No, an excessive amount of reverb can completely ruin the feeling of a rap vocal, so here it is either virtually absent or very subtly mixed in if there are many lines.

Oczywiście, jeśli to jest jakiś autotune'owy śpiewany, tego pogłosu może być full, ale jeśli to jest typowe takie rapowanie...

Of course, if it's some autotuned singing, there can be a lot of reverb, but if it's typical rapping...

Tam trzeba bardzo uważać z pogłosem i myślę, że to były takie fundamentalne rzeczy, które troszeczkę rozróżniają ten gatunek od innych.

One must be very careful with reverberation there, and I think those were fundamental things that somewhat distinguish this genre from others.

Oczywiście fundamenty wszędzie są takie same, korekcja, kompresja i tak dalej, jednak tutaj właśnie dużo skupiamy się na tej też takiej fazie efektów, aranżacji, no i tego, że jest podkład.

Of course, the fundamentals are the same everywhere: correction, compression, and so on, however, here we focus a lot on that phase of effects, arrangement, and the fact that there is a backing track.

Oczywiście o podkładzie i o miksie podkładu byśmy mogli też mówić o cały inny odcinek, ale myślę, że gdzieś tutaj będziemy powoli gdzieś to finalizować.

Of course, we could also talk about the foundation and the foundation mix in a whole different episode, but I think we should slowly wrap this up here.

Jeśli chodzi o takie podejście do miksu rapu, jeśli w ogóle was to ciekawi, to dajcie znać, o czym moglibyśmy nagrać może krótkie odcinki praktyczne.

If it comes to this approach to rap mixing, if you're interested at all, let us know what we could possibly record some short practical episodes about.

Który temat was najbardziej ciekawi, gdzie teraz oczywiście my możemy sobie z Bartkiem gadać godzinami, ale może byście chcieli coś w praktyce zobaczyć, gdzie wszedłbym po prostu do programu i pokazał jakąś daną rzecz w praktyce i pokazał jak to zrobić.

Which topic interests you the most, where of course Bartek and I could talk for hours, but maybe you would like to see something in practice, where I would just enter the program and show a specific thing in practice and demonstrate how to do it.

Oczywiście mogą utknąć i nawet szukać jakiegoś rozwiązania.

Of course, they can get stuck and even look for some solution.

Więc inaczej będzie obejrzeć sobie nas, gdzie tak naprawdę jesteśmy gdzieś tu wspólnie z życi, prawda, my i nasi gdzieś tam odbiorcy.

So it will be different to watch us, where we are really somewhere here together with life, right, us and our viewers somewhere out there.

I też jesteśmy otwarci na to, żeby właśnie z wami rozmawiać i tak jakby też rozwiązywać wspólnie wasze problemy.

We are also open to talking with you and to jointly solving your problems.

Więc jeśli macie jakieś propozycje, to jak najbardziej. My też będziemy właśnie wdzięczni, bo też chyba najfajniej to działa, jeśli faktycznie ludzie mają z czymś jakiś konkretnie taki problem, jakieś wyzwania,

So if you have any suggestions, that would be great. We would also be grateful because it seems to work best when people actually have a specific problem or challenge.

to żebyśmy my mogli właśnie fajne jakieś materiały na ten temat przygotowywać. Tym bardziej, że może nawet mieliśmy taką sytuację tego samego dnia i coś nawet fajnego, świeżego, innowacyjnego wymyśliliśmy.

So that we could prepare some cool materials on this topic. Especially since we might have even had such a situation on the same day and came up with something nice, fresh, and innovative.

Jeszcze tak chyba chciałem tylko wrócić krótko do tego, co Tomek mówił odnośnie takiego przyspieszania swojej pracy, żeby też mieć taki szablon pod artystę, bo mi też się zdarza właśnie nagrywać typowo wokale.

I just wanted to briefly return to what Tomek said regarding speeding up his work to have a template for the artist, because I also sometimes end up recording typical vocals.

I zaleta tego szablonu jest taka, że tak jakby...

And the advantage of this template is that it’s kind of...

Mam na przykład taki normalnie szablon, tak jakbym sobie zmiksował już finalnie utwór, ale ja w to nie wchodzę jeszcze za bardzo w tej fazie powiedzmy gdzieś tam kreatywnej, tylko chcę sobie sprawdzić i dobrze powiedzmy gdzieś tam dopieścić swoje nagrania i potestować sobie,

I have, for example, a normal template, as if I had already mixed the track in the final form, but I'm not getting too much into it at this stage, let's say in the creative phase; I just want to check and fine-tune my recordings and test a bit.

póki jestem w tej fazie kreatywnej, na przykład jak już skończę nagrywać, gdzie tutaj na przykład będzie jakaś efektowna pauza, jakaś na przykład nasilenie jakiegoś efektu, prawda, automatyzacja, tutaj może jakiś fajny właśnie efekt, pobawić się gdzieś tam.

As long as I'm in this creative phase, for example when I finish recording, there will be a striking pause here, some sort of intensification of an effect, right, automation, maybe here a cool effect to play around with somewhere.

Panoramą na przykład na refrenach, pododawać sobie jeszcze jakiś podbitek twórczej tak jakby kwestii, to miks będzie już taką formalnością i takimi technicznymi sprawami i nie wchodźmy w to jeszcze za bardzo, dlatego że najważniejsza jest ta faza kreatywna, gdzie przychodzą takie pomysły do głowy, że jak już wpadniemy powiedzmy w ten tryb nagrywania, w ten wir i w tą taką wenę, to możemy wymyślić nagle w studiu przed mikrofonem takie rozwiązania, które nam się po prostu nigdy nie śniły

Using panoramas for example in the choruses, adding some creative subtleties as if it were a matter of craftsmanship, the mix will then become a mere formality along with some technical issues, and let's not delve too much into that yet, because the most important phase is that creative one, where ideas come to mind so that once we get into, let's say, that recording mode, that whirlwind, and that kind of inspiration, we can suddenly come up with solutions in the studio before the microphone that we never even dreamed of.

i to też kształtuje.

And that also shapes.

Kształtuje nasz własny styl, dlatego że uruchamiamy tak jakby swoją kreatywność i to możemy później fajnie wykorzystać w sesji, a jeśli nawet sami sobie jeszcze z tym nie poradzimy, bo brakuje nam może troszeczkę doświadczenia i wiedzy jak zrobić coś, to wtedy zlećmy to realizatorowi i chwalmy się tak jakby swoimi efektami i pokazujmy tak jakby nawet te swoje próby w tym domowym zaciszu.

It shapes our own style, because we activate our creativity, which we can later use nicely in a session. And even if we don't manage it ourselves yet, because we may lack a little experience and knowledge on how to do something, then we can assign it to a producer and show off our results as if they were our own, showcasing our attempts in the comfort of our home.

Tak i myślę, że na końcu tak naprawdę ja od siebie mogę dać polecajkę bardzo fajnego albumu, który myślę ma to wszystko.

Yes, and I think that in the end, I can really recommend a very cool album that I believe has it all.

Wszystko o czym mówiliśmy, od wyćwiczonego artysty, po świetne produkcje w śladach, po pracy w studiu nad aranżacją wokalu i układaniem tego w jedną całość, plus świetna rola inżyniera, bym powiedział jednego chyba z moich ulubionych, który lubię słuchać jego miksy w Polsce, jeśli chodzi o gatunek właśnie rap, Rafał Smoleń.

Everything we talked about, from the trained artist, to great productions in tracks, to working in the studio on vocal arrangements and putting it all together, plus the great role of the engineer, I would say one of my favorites whom I enjoy listening to his mixes in Poland, when it comes to the genre of rap, Rafał Smoleń.

Bardzo fajny album ostatni, tak o Hemingwaya, gdzie możecie go lubić, możecie go nie lubić.

Very cool last album, yes about Hemingway, where you can like him or you can not like him.

Ale jeśli chodzi o balans, moim zdaniem jest to świetnie zrobione, świetny balans, szczególnie jak słuchałem ten album, bardzo fajne było niskie spektrum tam, gdzie tak naprawdę jak posłuchamy sobie jakichś zwykłych utworów, pomyślimy, że one są przebasowane, a u niego to troszeczkę tego za mało basuje.

But when it comes to balance, in my opinion, it's done great, a perfect balance, especially when I was listening to this album, the low spectrum was very nice there, where if we listen to some regular tracks, we might think they are overly bass-heavy, but his is a bit lacking in bass.

Ale jak słuchamy dalej, to to wszystko jest bardzo fajnie na froncie, wokal na froncie, efekty zadbane.

But as we listen further, everything is very nice in the front, vocals in the front, effects well taken care of.

Myślę, że to jest bardzo fajny album, który może być gdzieś referencją dla naszego miksu rapu.

I think this is a really cool album that could be a reference for our rap mix.

Bez różnicy, czy właśnie lubicie.

No matter if you like it or not.

Lubicie artystę, czy nie? Myślę, że fajnie go posłuchać, bo miks moim zdaniem jest tam zrobiony na piątkę z plusem, czy nawet szóstkę.

Do you like the artist or not? I think it's nice to listen to him because the mix, in my opinion, is made with a grade of five plus, or even six.

Tym bardziej, że są takie postacie, jeśli chodzi o jakby inspiracje i sztab jakby tych ludzi, którzy są zaangażowani w proces produkcji i tworzenia danych albumów, że dobrze jest naprawdę mocno zawiesić tak swoje ucho i przeanalizować różne jakby efekty, bo są tacy artyści, którzy jak wychodzą ich albumy,

Moreover, there are such figures, when it comes to inspirations and the team of people involved in the production and creation of these albums, that it is really good to seriously pay attention and analyze various effects, because there are artists whose albums, when they are released,

jest naprawdę zawsze głośno, bo są one niesamowicie wyczekiwane, to to, co oni tworzą często razem z tymi producentami i właśnie doświadczonymi realizatorami w trakcie tworzenia, czy nagrywania, wyznaczają tak naprawdę standardy na najbliższe kilka lat.

It is really always loud because they are incredibly anticipated; what they create often together with those producers and experienced engineers during the creation or recording actually sets the standards for the next few years.

I można powiedzieć, że tworzą pewne innowacje, które nawet zaczynają określać pewien gatunek, więc to jest tak jakby też dla was taki sygnał, że może coś niesamowicie wam przypasuje, może jest dobry moment, żeby się zainspirować i spróbować, jak to wyjść.

And one could say that they create certain innovations that even start to define a certain genre, so it’s like a signal for you that maybe something incredibly appealing will come your way, maybe it's a good time to get inspired and see how to approach it.

Jak to wyjdzie z moją stylistyką i może to też was troszeczkę popchnie do przodu, dlatego że będziecie bardziej świeży i tak jakby przebijecie się przez tą szerszą publiczność, bo wyjdziecie też ze swoją innowacją.

How it will turn out with my style and maybe it will also push you forward a little bit, because you will be fresher and, in a way, you will break through to a wider audience, as you will also come out with your innovation.

Tak i tutaj właśnie też myślę, że możemy cofnąć w ogóle do ostatnich odcinków, gdzie mówiliśmy jak ważne jest właśnie to krytyczne słuchanie, analizowanie, wybór utworów referencyjnych, sprawdzajcie koniecznie ostatnie odcinki, a teraz myślę, że z naszej strony to tyle.

Yes, and here I also think that we can actually go back to the last episodes where we talked about how important critical listening, analyzing, and selecting reference tracks are. Be sure to check out the latest episodes, and now I think that’s all from our side.

Mam nadzieję, że to gdzieś wam pomoże.

I hope this helps you somewhere.

Jeśli chcecie więcej tego typu filmów, dajcie znać w ogóle w komentarzu, o czym ma być kolejny film, czy to praktyczny, gdzie wejdę do programu, czy to właśnie taki, gdzie będziemy rozmawiać i poruszać dany temat, może jakiś inny gatunek byście chcieli poruszać.

If you want more videos of this kind, let me know in the comments what the next video should be about, whether it's practical, where I go into the program, or a discussion like this where we will talk about a specific topic, or perhaps you would like to explore a different genre.

Dajcie znać, zostawcie łapkę w górę, subskrypcję, a my widzimy się w kolejnym odcinku.

Let us know, give a thumbs up, subscribe, and we’ll see you in the next episode.

Dziękuję wam za dzisiaj i do usłyszenia w kolejnych rozmowach. Cześć!

Thank you for today and see you in the next conversations. Bye!

Cześć!

Hello!