Porażka Ligi Narodów
Katalog głupoty
Katalog głupoty
Porażka Ligi Narodów
Możemy zaczynać. Hurra! Katalog głupoty. Ja, Mateusz, wy i inni ludzie jesteśmy we trójkę. Hurra!
We can start. Hooray! A catalog of nonsense. Me, Mateusz, you, and other people are three of us. Hooray!
Hurra!
Hooray!
Hurra! Przez miesiące budowałem pomieszczenie, które by pomieściło trzy osoby, żebyśmy mogli razem nagrywać i w końcu się udało.
Hooray! For months I have been building a space that would accommodate three people so we could record together, and it finally worked out.
I dzisiaj nagramy odcinek o Lidze Narodów. Liga Narodów.
And today we will record an episode about the Nations League. The Nations League.
Wszyscy znamy i kochamy ONZ, nie? I Liga Narodów to tak jakby taki starszy ONZ i gorszy ONZ.
We all know and love the UN, right? And the League of Nations is like an older and worse version of the UN.
Czy nie warto nas przedstawić, kim jesteśmy?
Isn't it worth introducing ourselves, who we are?
Nie, nie warto. Ja tu jestem sam z moimi halucynacjami. No dobrze, niech ci będzie, kim jesteś.
No, it's not worth it. I'm here alone with my hallucinations. Alright, whatever you are, who you are.
Jestem niedźwiedź z lasu. Cześć.
I am a bear from the forest. Hello.
Dzień dobry. A kto jeszcze jest w naszym gronie?
Good morning. And who else is in our group?
Ja mam na imię...
My name is...
Gosia.
Gosia.
O, wspaniałe.
Oh, wonderful.
Nie wiem, skąd jestem z twoich halucynacji.
I don't know where I am from your hallucinations.
No to dobrze, to jesteście świetnie, pełen profesjonalizm. Przemy naprzód.
Well then, you are doing great, full professionalism. Let's move forward.
Więc tak, Liga Narodów, nie?
So, yes, the Nations League, right?
Co z nią?
What about her?
Z nią jest tak, no to jest taka ciekawa kwestia we współczesnym kontekście.
With her, it's like, well, that's such an interesting issue in a contemporary context.
Dla mnie jest to interesujący temat, no bo generalnie Liga Narodów miała taki...
For me, this is an interesting topic, because generally the League of Nations had such...
Głównym celem Ligi Narodów było powstrzymanie...
The main goal of the League of Nations was to prevent...
Wielkiej wojny, która by pochłonęła cały świat.
A great war that would engulf the entire world.
I 20 lat po tym, jak Liga powstała, wielka wojna pochłonęła cały świat.
Twenty years after the League was formed, a great war engulfed the entire world.
Więc coś poszło nie tak.
So something went wrong.
I tak generalnie sobie spróbujemy odpowiedzieć na pytanie w tym podcaście, jak do tego doszło, że właśnie Liga poniosła porażkę.
And so generally we will try to answer the question in this podcast of how it came to be that it was the League that suffered a defeat.
Prześledzimy sobie jej próby utrzymywania pokoju.
We will trace her attempts to maintain peace.
Historia Ligi zaczęła się od I wojny światowej.
The history of the League began with World War I.
W 1914 roku mocarstwa europejskie doszły do porozumienia, że w ich granicach żyje za dużo młodych facetów.
In 1914, the European powers reached an agreement that there were too many young men living within their borders.
Do 1918 roku pozbyli się paru milionów.
By 1918, they had disposed of a few million.
I niektóre osoby były zadowolone, inne nie.
Some people were satisfied, others were not.
I właśnie te osoby, które nie były tak zadowolone z tego, no to miały taki pomysł, żeby może stworzyć jakąś organizację, instytucję,
And it was those people who were not so pleased with this who had the idea of perhaps creating some kind of organization or institution.
która by tak stała na straży.
which would stand guard like that.
Kolejną organizacją tego pokoju na świecie, tą organizacją właśnie stała się Liga, Liga Narodów.
The next organization of this room in the world has just become the League, the League of Nations.
I kluczowym gościem w tym całym procesie był amerykański prezydent Woodrow Wilson.
And the key guest in this whole process was the American president Woodrow Wilson.
Właśnie Ameryka miała taką ciekawą pozycję w czasie I wojny światowej, bo tak z jednej strony mieliśmy przez większość czasu,
America had such an interesting position during World War I, because on one hand, we had for most of the time,
no to tak główne mocarstwa, które tam ze sobą walczyły, no to z jednej strony była Ententa, czyli Wielka Brytania,
Well, the major powers that fought there were, on one side, the Entente, which included Great Britain,
Francja i Rosja, z drugiej strony były państwa centralne, czyli Niemcy, Austro-Węgry, Imperium Osmańskie,
France and Russia, on the other hand, were the central powers, namely Germany, Austria-Hungary, the Ottoman Empire,
no były jeszcze jakieś tam pomniejsze mocarstwa, ale to byli głównie gracze i Ameryka dołączyła do wojny po stronie Ententy.
Well, there were still some lesser powers, but they were mainly players, and America joined the war on the side of the Entente.
Dopiero tam w 1917 roku dołączyli i Ameryka była, no jakby tam nie wszyscy byli tacy chętni, żeby dołączyć do wojny,
Only in 1917 did they join, and America was, well, not everyone was so eager to join the war.
co generalnie jak nastroje amerykańskie wyglądały w tamtym czasie musimy przedstawić,
We need to present what the American sentiments generally looked like at that time.
bo będą one miały jakby nastawienie Ameryki do międzynarodowej polityki, będzie miało duży wpływ na historię ligi, jak się przekonamy.
because they will have a sort of America's attitude towards international politics, it will have a significant impact on the history of the league, as we will see.
Generalnie w Ameryce, no to w tamtym czasie, USA już w tamtym momencie były największą ekonomią na świecie.
Generally in America, at that time, the USA was already the largest economy in the world.
Gdy, gdy właśnie te mocarstwa europejskie zaczęły się nawzajem mordować, no to, to tylko tak wzmocniło pozycję Ameryki
When those European powers started killing each other, it only strengthened America's position.
i podczas konferencji pokojowej w Paryżu, po pierwszej wojnie światowej, Ameryka właśnie miała taką mocną pozycję,
And during the peace conference in Paris, after the First World War, America had such a strong position.
żeby jakoś tak odegrać rolę w ustalaniu tego porządku na świecie.
to somehow play a role in establishing this order in the world.
Ale nie wszyscy Amerykanie też byli,
But not all Americans were either.
byli tacy chętni, na przykład właśnie ten sam amerykański prezydent, Woodrow Wilson.
There were those eager, for example, this same American president, Woodrow Wilson.
On w 1916 roku, jeszcze zanim Stany przystąpiły do wojny, wygrał drugą kadencję wyborów i wygrał ze sloganem
In 1916, even before the States entered the war, he won a second term in the elections and won with the slogan
He kept us out of war.
On trzymał nas z dala od wojny.
On ocalił nas od wojny.
He saved us from the war.
No ale w następnym roku już Wilson wprowadził Stany do wojny.
Well, the next year Wilson led the United States into the war.
No i tam, no różne NATO przystąpienia.
Well, there, various NATO memberships.
Przyczyny się złożyły.
The reasons have accumulated.
Niemcy prowadzili taką politykę zatapiania neutralnych okrętów,
Germany pursued a policy of sinking neutral ships,
więc tam ginęli Amerykanie na morzu.
So Americans were dying there at sea.
Niemcy próbowali też tak dość nieudolnie wciągnąć Meksyk do wojny, żeby Meksyk zaatakował Stany,
The Germans also tried quite clumsily to drag Mexico into the war so that Mexico would attack the United States.
więc no to wszystko się nie podobało Amerykanom.
So, all of this did not please the Americans.
I gdy w końcu Wilson zdecydował, że Stany przystąpią do wojny,
And when Wilson finally decided that the United States would join the war,
Stany przystąpiły właśnie bez przeciwieństwie do, nie wiem, Francji, Niemiec,
The states have just joined, unlike, I don't know, France, Germany,
Stany przystąpiły właśnie bez przeciwieństwa do, nie wiem, Francji, Niemiec,
The states have just joined without opposition to, I don't know, France, Germany,
bez takich roszczeń terytorialnych,
without such territorial claims,
ale Wilson marzył o zbudowaniu nowego porządku międzynarodowego,
but Wilson dreamed of building a new international order,
w którym Stany odegrałyby kluczową rolę.
in which the States would play a key role.
Jak mu to marzenie się udało?
How did he manage to achieve that dream?
No właśnie średnio.
Well, not really.
W sensie udało mu się, rozumiem, średnio w tamtym okresie,
In the sense that he succeeded, I understand, average at that time.
bo no dzisiaj to, niestety, właśnie niestety, Ameryka odgrywa dosyć istotną rolę.
Because today, unfortunately, indeed unfortunately, America plays a quite significant role.
Stany Zjednoczone.
United States.
Tak.
Yes.
Tak, zdecydowanie.
Yes, definitely.
Ale w tamtym okresie właśnie Wilson miał swoje marzenia,
But at that time, Wilson had his dreams.
a wielu, wielu Amerykanów miało inne marzenia.
And many, many Americans had different dreams.
Były tam silne tendencje izolacjonistyczne,
There were strong isolationist tendencies.
czyli no były osoby, które po prostu tak patrzyły na przykład na tę pierwszą wojnę światową,
So there were people who simply looked, for example, at the First World War,
jako na taki problem Europejczyków, którzy tam ciągle idą na jakąś wojnę
as a problem for Europeans, who are constantly going to some war there
i się wybijają i przesuwają granice o 500 metrów
They are pushing themselves out and moving the borders by 500 meters.
i no właśnie, po co się tam pakować?
And exactly, why go there?
Typical Europe experience?
Typical European experience?
Tak.
Yes.
Holiday?
Holiday?
Tak, tak.
Yes, yes.
Wakacje, wakacje niemieckie w Belgii.
Holidays, German holidays in Belgium.
Ale były też takie osoby jak, był prezydent Theodor Roosevelt,
But there were also such people as former president Theodor Roosevelt,
który patrzył na pierwszą wojnę światową i sobie myślał,
who looked at the First World War and thought to himself,
wow, jaka super rozwałka, musimy tam pojechać, nie możemy przepuścić.
Wow, what an amazing party, we have to go there, we can't miss it.
Tak, musimy pokazać, że jesteśmy takim wschodzącym mocarstwem, które...
Yes, we need to show that we are such an emerging power that...
Kompleks babcy.
Grandma complex.
Wchodzi na, tak, na arenę międzynarodową i właśnie ratuje wszystkich,
She is stepping onto, yes, the international stage and is just saving everyone.
zbawia, demonstruje swoją pozycję.
He saves, demonstrating his position.
No, Roosevelt to chyba w ogóle miał takie macho tendencje,
No, Roosevelt probably had such macho tendencies at all.
bo z tego, co kojarzę, to strasznie był zafiksowany na polowaniach na przykład.
Because from what I remember, he was really obsessed with hunting, for example.
No tak, on miał taki, zdecydowanie taki obraz przez całe życie budował sobie,
Well, he definitely built such an image for himself throughout his life.
taki obraz właśnie takiego machome na, tam jeszcze, nie wiem,
such an image just like that, I don't know yet,
na przykład po tym, jak już skończył prezydenturę, to tam się wybrał sobie na wycieczkę,
for example, after he finished his presidency, he went on a trip there,
gdzieś tam rzeką jakąś Amazonii, wyprawy, te wszystkie sprawy.
somewhere along a river in the Amazon, expeditions, all that stuff.
On, no, on uwielbił takie rzeczy.
Oh no, he loved things like that.
I chociaż, chociaż wojna...
And although, although the war...
Jego syn zginął jako pilot podczas pierwszej wojny światowej
His son died as a pilot during World War I.
i wtedy wojna już mu się przestała tak bardzo podobać,
and then he no longer liked the war so much.
więc ludzie się zmieniają, nie wiem.
So people change, I don't know.
I tak.
And so.
No, z tej projekcji to to, co mówisz, to tak sobie myślę,
Well, from this projection, what you’re saying makes me think like this,
że fragment o tych marzeniach tego prezydenta Stanów Zjednoczonych,
that the fragment about the dreams of this president of the United States,
że o, no, ja tutaj mam takie marzenia, żeby teraz była Ameryka wiodącą rolą
That, oh, well, I have such dreams here that America would be in a leading role now.
i w sumie, no właśnie, jak często takie marzenia jakiegoś innego polityka
And actually, well, how often do such dreams belong to some other politician?
i jego wizja, jego widzimisię w zasadzie prowadzi do jakichś różnych sytuacji międzynarodowych,
and his vision, his whim essentially leads to some different international situations,
które nie zawsze są dobre dla nas, tak sobie myślę, od aktualnej sytuacji światowej na przykład.
which are not always good for us, I think, given the current world situation, for example.
Tak, generalnie no to też jest coś, co myślę warto pamiętać,
Yes, generally, that is also something I think is worth remembering.
bo tak, będę się posłuchiwał tutaj takimi skrótami myślewymi w rodzaju,
because yes, I will be using shortcuts of thought here like,
że tam Stany coś tam zrobiły, Japonia coś tam zrobiła,
that the States did something there, Japan did something there,
no ale jakby państwa nie prowadzą polityki międzynarodowej,
Well, if you don't conduct international policy,
tylko politycy prowadzą politykę międzynarodową
Only politicians conduct international politics.
i właśnie, no, bywają, będziemy tutaj wspominać o takich ciekawych sytuacjach,
and indeed, well, there are times, we will be here to recall such interesting situations,
gdzie na przykład w Japonii właśnie tam w latach trzydziestych, chyba też już w latach dwudziestych była taka sytuacja, że tam władze cywilne teoretycznie miały, sprawowały kontrolę, miały kontrolę nad armią, nad marynarką.
For example, in Japan, there was a situation in the 1930s, and I think already in the 1920s, where the civil authorities theoretically had control over the army and the navy.
No ale w praktyce to tak nie wyglądało, armia miała swoją wizję, że o tam no Rosja, Chiny to jest nasz wróg, powinniśmy tam prowadzić ekspansję, marynarka z kolei patrzyła na Stany Zjednoczone, oni tam chcieli prowadzić ekspansję japońską na Pacyfiku i tak do pewnego stopnia właśnie armia i marynarka tak no nie słuchały się władz cywilnych, prowadziły taką swoją politykę.
Well, in practice it didn't look like that; the army had its vision that, you know, Russia and China were our enemies, and we should expand there, while the navy, on the other hand, was focused on the United States, as they wanted to pursue Japanese expansion in the Pacific. To some extent, the army and navy weren't really listening to the civilian authorities and were pursuing their own policies.
Międzynarodową tam i tak samo, no tak samo to będzie w przypadku nie wiem tam Wielkiej Brytanii czy Japonii czy Francji, że to państwa to no nie były, nie są monolity i no trzeba, trzeba na to wziąć poprawkę.
Internationally, it will be the same in the case of, I don't know, Great Britain, Japan, or France, that these countries were not, are not monolithic, and this needs to be taken into account.
Wracając do Ameryki z kolei mam tutaj cytacik z właśnie amerykańskiej gazety The Independent i to jest artykuł o tytule League of Peace, czyli Liga Pokoju autorstwa Hamiltona.
Returning to America, I have here a quote from the American newspaper The Independent, and it is an article titled League of Peace, written by Hamilton.
Z 28 września 1914 roku, czyli w tamtym momencie pierwsza wojna światowa trwała równiutko dwa miesiące i ten cytat pokazuje właśnie jaką rolę dla Stanów widzieli ci Amerykanie, którzy tak no sprzyjali temu aktywnemu międzynarodowo obozowi Woodrowa Wilsona.
On September 28, 1914, meaning that at that moment the First World War had been going on for exactly two months, and this quote shows just what role those Americans who supported Woodrow Wilson's active international camp saw for the United States.
Cytuję.
I quote.
Stany Zjednoczone to największa Liga Pokoju znana w historii.
The United States is the largest League of Peace known in history.
Stany Zjednoczone są demonstracją dla świata, że wszystkie rasy i narody Ziemi mogą żyć w pokoju pod jedną formą rządu, a ich główną wartością dla cywilizacji jest demonstracja czym jest ta forma rządu.
The United States is a demonstration to the world that all races and nations of the Earth can live in peace under one form of government, and their main value to civilization is the demonstration of what that form of government is.
Kiedy wielka wojna dobiegnie końca, a Stany Zjednoczone zostaną wezwane do przewodzenia narodom w odbudowie nowoczesnej.
When the great war comes to an end, and the United States is called to lead nations in the reconstruction of the modern world.
Dlaczego Woodrow Wilson nie miałby zrobić na skalę światową czegoś podobnego do tego, co George Washington zrobił na skalę kontynentalną?
Why wouldn't Woodrow Wilson do something on a world scale similar to what George Washington did on a continental scale?
W historii zdarzały się już rzeczy dziwniejsze.
Stranger things have happened in history.
Dodajmy do deklaracji niepodległości deklarację współzależności.
Let's add to the declaration of independence a declaration of interdependence.
Jestem ciekawa, czy tak wierzyli w to, jak to pisali, mówili.
I wonder if they really believed in what they wrote and said.
Czy aż tak mieli pozytywne zdanie o sobie, czy byli aż tak niedoinformowani?
Did they have such a positive opinion about themselves, or were they that poorly informed?
Ja myślę, że jest w tym dużo takiego patosu i jakiejś retoryki, ale myślę, że to tak dobrze odzwierciedla.
I think there is a lot of pathos and some rhetoric in it, but I believe it reflects that very well.
Tak, tak, że to takie szczerze...
Yes, yes, that it's so honest...
Patos był szczery.
Patos was sincere.
Tak, tak, jakby to jeśli chodzi o taką wiarę w te pozycje Stanów Zjednoczonych jako właśnie...
Yes, yes, it's about such faith in these positions of the United States as precisely...
Jest takie hasło, light upon a hill, takie światełko na wzgórzu pośród mroku, jakiegoś takiego barbarzyństwa i tak dalej, że to jest takie hasło w polityce w historii Stanów Zjednoczonych, że Stany właśnie są takim światełkiem cywilizacji, kagankiem pośród właśnie tego mroku i niesiemy ten kagank cywilizacji.
There is a phrase, "light upon a hill," a little light on a hill amidst darkness, some kind of barbarism and so on, that this is a slogan in the politics and history of the United States, that the States are precisely such a light of civilization, a beacon amidst this darkness, and we carry this beacon of civilization.
Podpalamy.
We are setting fire.
Tak, podpalamy kagankiem, co się nie podoba.
Yes, we set it on fire with the lantern, which is not liked.
Jeszcze w tym cytacie w oryginale to, co ja przetłumaczyłem jako oczywiste przeznaczenie, po angielsku to jest ujęte jako manifest destiny, to też jest takie polityczne właśnie hasło, jak tam w XIX wieku Stany prowadziły ekspansję na zachód, to właśnie to było tak określane, że przeznaczeniem Stanów jest właśnie przejęcie tego całego...
In this quote, what's translated by me as "obvious destiny," in English is expressed as "manifest destiny," which is also a political slogan. In the 19th century, when the States were expanding westward, it was referred to as such, that the destiny of the States was to take over all of...
tego terenu, niektórzy właśnie mieli marzenia, żeby cały ten, cała półkula to była, to były Stany Zjednoczone, no i też w praktyce tak, nie wiem, takie coś jak doktryna Monroe, która określa, że mocarstwa europejskie nie mają pchać się do półkuli zachodniej, że to jest strefa wpływów Stanów Zjednoczonych, to tak w skrócie, tak wyglądała ta doktryna, no jakby prowadzenie takiej polityki, no to jest właśnie takim wyrazem tego...
In this territory, some had dreams that the entire hemisphere would be, that it would be the United States, and in practice, I don't know, something like the Monroe Doctrine, which states that European powers should not push into the Western Hemisphere, that this is the sphere of influence of the United States, so in short, that's what this doctrine looked like, and leading such a policy is essentially an expression of that...
właśnie przekonania o tym przeznaczeniu Stanów do kontroli i do jakby budowania tutaj cywilizacji na tym, w cudzysłowie, pustym kontynencie.
Just the belief in this destiny of the United States to control and to somehow build civilization here on this, in quotes, empty continent.
No to w ogóle chyba nie była taka tendencja tylko Stanów do takiego myślenia, w sensie jakby to myślenie takie XIX wieczne o tym, że my jesteśmy właśnie takim źródłem cywilizacji i w ogóle to było też mocno popularne w Europie.
Well, it seems that this tendency was not just characteristic of the United States, in the sense of a XIX-century mindset that we are the source of civilization, and this way of thinking was also quite popular in Europe.
Czytałem taki...
I read such a...
bardzo fajny transkrypt wykładu, którego udzielał Bolesław Prus od Farona i on tam, generalnie wykład był o odkryciach i wynalazkach i tam właśnie dokładnie był ten taki mental, że właśnie wspominał o tym takim nierozwiniętym człowieku, na przykład w Afryce i jacy to my jesteśmy wyżej
Very cool transcript of the lecture given by Bolesław Prus from Farona, and generally the lecture was about discoveries and inventions. He specifically mentioned this underdeveloped person, for example in Africa, and how we are so much above that.
cywilizacyjnie od niego.
civilizationally from him.
No ale to właśnie tak wczoraj się zastanawiałem na tym, hmm, ciekawe co tutaj będzie na tym wykładzie tutaj u ciebie, taki temat właśnie polityczny, no nie wgłębiałem się oczywiście, żeby była niespodzianka, a tak się zastanawiałem, no ciekawe czy będzie jakiś taki bufon, który po prostu będzie właśnie gadał takie rzeczy jak tutaj, dosłownie to co przeczytałeś.
Well, I was just thinking about that yesterday, hmm, I wonder what this lecture will be like here with you, such a political topic, I didn’t delve into it of course, to keep it a surprise, but I was wondering if there would be some kind of buffoon who would just talk about things like here, literally what you read.
I się nie zawiadłem.
And I wasn't disappointed.
A tym to się cieszę.
And I'm happy about that.
Więc tak.
So yes.
Woodrow Wilson.
Woodrow Wilson.
Właśnie ten prezydent amerykański był właśnie wielkim entuzjastą, no generalnie takiego pomysłu, takiej organizacji, bo no nie było takiej organizacji jak Liga Narodów wcześniej, która miałaby na celu właśnie, no taką zinstytucjonalizowanie, no relacji międzynarodowych, dyplomacji.
It was precisely this American president who was a great enthusiast of such an idea, such an organization, because there had not been an organization like the League of Nations before that aimed to institutionalize international relations and diplomacy.
Mieliśmy takie rzeczy jak tak zwany.
We had things like the so-called.
Ten koncert mocarstw w Europie na przykład w XIX wieku, no to się tam coś takiego ukształtowało po wojnach napoleońskich, że tam parę tych mocarstw największych europejskich, no to tam się spotykało, jakoś coś uzgadniało, no ale to właśnie były takie spotkania, to nie odbywało się w ramach żadnej instytucji, nie były tam reprezentowane jakieś mniejsze nacje.
This concert of powers in Europe, for example, in the 19th century, took shape after the Napoleonic Wars, where a few of the largest European powers would meet and make some arrangements, but these were just meetings; they did not take place within any institution, and smaller nations were not represented there.
No i tylko te najbardziej popularne dzieci w klasie były zapraszane, nie?
Well, only the most popular kids in class were invited, right?
Tak, tak, dokładnie.
Yes, yes, exactly.
Klub, klub fajnych kul, kul mocarstw.
Club, club of cool balls, balls of powers.
Więc właśnie Liga Narodów miała służyć jako taki międzynarodowy parlament, na forum którego byłyby rozwiązywane spory między państwami.
So the League of Nations was meant to serve as an international parliament, where disputes between countries would be resolved.
No i Wilson nie był takim jedynym zwolennikiem powstania Ligi, nie tylko w Stanach byli zwolennicy, no ale to właśnie ze względu na te pozycje Stanów Zjednoczonych podczas rozmów pokojowych, no to ten entuzjazm Wilsona,
Well, Wilson was not the only supporter of the League's establishment; there were supporters not only in the United States, but it was precisely because of the positions of the United States during the peace negotiations that Wilson's enthusiasm...
był kluczowy.
was key.
Nie mam tutaj akurat cytatów, ale to też tam widziałem takie fragmenty, że tam na przykład ktoś z delegacji brytyjskiej podczas konferencji pokojowej mówił coś w stylu, że no, że musimy już tak, ze względu na to, że no Wielka Brytania nie jest w stanie jakoś tak realistycznie się przeciwstawić teraz Stanom,
I don't have the exact quotes here, but I also saw some fragments where, for example, someone from the British delegation during the peace conference said something along the lines of, well, that we have to do this because, you know, Great Britain is not realistically able to oppose the United States right now.
musimy, no co tam sobie Wilson wymyśli, no to jakoś musimy to tak...
We have to, well whatever Wilson comes up with, we have to somehow...
ustawić się jako właśnie zwolennicy tego, żeby właśnie zadowolić w trakcie pertraktacji.
to position themselves as supporters of pleasing during negotiations.
Przepraszam, on to publicznie mówił?
I'm sorry, did he say that publicly?
Nie, nie, to było jakoś tam w dziennikach, tak, takie rozmowy zakulisowe.
No, no, it was somehow in the journals, yes, such behind-the-scenes conversations.
Bo to by było grube coś takiego, walnąć.
Because that would be something huge, to slap it.
A, już mam, tutaj mam cytat, ten w notatkach, to był Jan Christian Smac, chyba tak to się przeczyta.
Ah, I already have it, here I have the quote, the one in the notes, it was Jan Christian Smac, I think that's how it's pronounced.
To był premier południowy.
It was the southern prime minister.
Południowej Afryki, który tak powiedział, że muszą koniecznie kooperować z Wilsonem i musimy nadać jakąś formę jego mglistym ideom.
South Africa, which said that they must necessarily cooperate with Wilson and we must give some form to his vague ideas.
No, no ma Wilson taki status właśnie takiego gościa...
No, Wilson does not have such a status of that kind of guy...
Marzyciela?
Dreamer?
Idealistycznego, no takiego marzyciela.
An idealistic, well, a kind of dreamer.
Ale ma też największą pałkę na imprezie i trzeba...
But it also has the biggest baton at the party and you have to...
Tak, tak, trzeba respektować jego pałkę.
Yes, yes, we must respect his club.
Więc tak, no właśnie z tych względów wraz z podpisaniem Traktatu Werselskiego utworzono Ligę Narodów.
So yes, for these reasons, along with the signing of the Treaty of Versailles, the League of Nations was established.
Jakby statut Ligi Narodów stanowił część Traktatu Werselskiego, to by jakby jedno i drugie, jedno bez drugiego nie istniało.
If the League of Nations' statute constituted a part of the Treaty of Versailles, then both would, in a way, be one and the same; one could not exist without the other.
I Liga stanowiła strażnik jakby tego porządku ustanowionego przez Traktat Wersalski.
The First League served as a guardian of the order established by the Treaty of Versailles.
To by swoją drogą właśnie...
That would be, by the way...
Podpisano Traktat Wersalski w 1919 roku i wszedł w życie w 1920 roku.
The Treaty of Versailles was signed in 1919 and came into effect in 1920.
No i jednocześnie Liga zaczęła działać.
And at the same time, the League began to operate.
I głównym celem Ligi miała też pomniejsze, o których tam wspomnimy, ale to jest taki główny cel Ligi.
And the main goal of the League also had minor ones, which we will mention there, but this is the primary objective of the League.
Najważniejszy to było utrzymywanie pokoju, zapobieganie wojen, rozbrojenie, arbitraż.
The most important thing was to maintain peace, prevent wars, disarmament, and arbitration.
Z państwami i to niełatwe zadanie, ale cóż, spróbowali.
With the countries, and it's not an easy task, but well, they tried.
Zobaczymy, jak im wyszło.
We'll see how it turned out for them.
W 1920 roku Raymond Fosdick z dużym rozmachem opisał rolę Ligi.
In 1920, Raymond Fosdick extensively described the role of the League.
Liga Narodów ma swoje korzenie w powszechnym poparciu, znacznie głębszym i mocniejszym niż zmieniające się rządy.
The League of Nations is rooted in widespread support, much deeper and stronger than changing governments.
Dla chłopa we Francji z horrorem wojny wyrytym w jego pałacach.
For the peasant in France with the horror of war etched in his palaces.
Pamięci stanowi ona symbol nowej nadziei.
In memory, it symbolizes a new hope.
Dla robotników Biuro Pracy Ligi pod kierownictwem Alberta Thomasa jest obietnicą lepszego losu.
For the workers, the League's Employment Office under the leadership of Albert Thomas is a promise of a better fate.
Liga opowiada się za rozbrojeniem, za pokojem, za międzynarodową sprawiedliwością, za ochroną zacofanych narodów,
The League stands for disarmament, for peace, for international justice, for the protection of backward nations.
za lepszym standardem życia, za ulgą w cierpieniu, za walką z chorobami i za wszystkimi innymi przyszłościowymi projektami
for a better standard of living, for relief from suffering, for the fight against diseases, and for all other future projects
związanymi z tęsknotami ludzkości, za lepszym światem.
related to the longings of humanity for a better world.
Projektami, które ludzie nie znają.
Projects that people do not know.
Ludzie w całej Europie, w odróżnieniu od swoich rządów i przywódców, niezachwianie popierają.
People across Europe, unlike their governments and leaders, unwaveringly support.
Ludzie rozumieją ligę, przynajmniej wiedzą, co ma ona na celu.
People understand the league, at least they know what it aims to achieve.
Ja się tylko wtrącę, ale jestem szalenie ciekawy, jak bardzo to odzwierciedlało rzeczywistość
I'll just interject, but I'm incredibly curious about how much it reflected reality.
i rzeczywiście jakiś chłop w Toskanii był zainteresowany tymi rozmowami bardzo aktywnie.
And indeed some man in Tuscany was very actively interested in these conversations.
I wiedział, że się dzieją.
And he knew that they were happening.
No właśnie to jest wbrew uzorom.
Exactly, this is against the patterns.
Ludzie byli tym zainteresowani.
People were interested in this.
W wielu krajach powstawały takie stowarzyszenia zwolenników ligi.
In many countries, associations of league supporters were formed.
Na przykład w Wielkiej Brytanii w 1932 roku było prawie milion członków w takim stowarzyszeniu.
For example, in the United Kingdom in 1932, there were almost a million members in such an association.
We Francji, też w krajach, które nie były członkami ligi, na przykład w Niemczech było takie stowarzyszenie.
In France, there was also such an association in countries that were not members of the league, for example in Germany.
W Stanach Zjednoczonych było takie stowarzyszenie.
There was such an association in the United States.
Więc to nie jest tak, że to było tak.
So it’s not that it was like that.
To nie jest takie zupełnie zajęcie dyplomatycznych elit, z którymi jakiś tam przeciętny człowiek nie miał nic wspólnego.
It's not entirely an activity of the diplomatic elite, with whom an average person has nothing to do.
Myślę, że właśnie istnienie takich stowarzyszeń świadczy, że coś w tym było, w tej nadziei pokładanej lidze.
I think that the existence of such associations shows that there was something to it, in the hope placed in the league.
Też raz w którym roku?
In which year again?
W Wielkiej Brytanii w 1932 roku było prawie milion członków.
In the United Kingdom in 1932, there were almost a million members.
W sumie wszyscy mieli traumę po tej wojnie.
In total, everyone had trauma from this war.
O tak, tak. To na pewno miało znaczenie, że ok, przeżyliśmy ten największy konflikt w historii ludzkości.
Oh yes, yes. It definitely mattered that we survived the biggest conflict in human history.
A większość z nas nie przeżyła.
And most of us did not survive.
Tak, niektórzy nie przeżyli.
Yes, some did not survive.
No to teraz mamy tę nową organizację, to jest coś zupełnie nowego na arenie międzynarodowej.
Well, now we have this new organization, it's something completely new on the international stage.
Fajnie została właśnie skonstruowana po to, żeby uniknąć kolejnej takiej wielkiej wojny.
It was nicely constructed to avoid another such great war.
No, no, jak tu nie mieć.
No, no, how can you not have it here?
Nadziei, że coś...
Hope that something...
Ja nie wiem, jakby to, że, nie pamiętam jak to było sformułowane, ale, że zacofane narody, tak?
I don't know, it was something like, I don't remember how it was phrased, but that backward nations, right?
Tak.
Yes.
Ja nie wiem, czy to mnie napawa nadzieją, jak...
I don't know if this gives me hope, like...
No tak, nie, to nie jest najbardziej pozytywny fragment tego cytatu.
Well, no, it's not the most positive part of that quote.
No, no, jakby tak, były generalnie w strukturę ligi, no była taka wbudowana, powiedzmy, taka dyskryminacja.
No, no, it was generally built into the structure of the league, there was such an embedded, let's say, discrimination.
Nie wszystkie.
Not all.
Nie wszystkie tam narody zostały dopuszczone do ligi.
Not all nations were allowed to join the league.
Był tam podział na takie większe, mniejsze mocarstwa.
There was a division into larger and smaller powers.
No to jest coś podobnego, jak tam w ONZ teraz mamy w Radzie Bezpieczeństwa stałych członków pięciu.
Well, this is something similar to what we have in the UN now, with five permanent members in the Security Council.
Reszta to są obrotowi tymczasowi.
The rest are temporary turnovers.
W lidze też była właśnie taka rada.
There was actually such a council in the league too.
Generalnie liga miała pod pewnymi względami tak bardzo podobną strukturę do ONZ.
In general, the league had a very similar structure to the UN in certain respects.
No, ONZ tak odziedziczyło różne rzeczy po lidze.
No, the UN inherited various things from the League.
Ciekawe, czy skuteczność była wśród tych rzeczy odziedziczonych?
I wonder if effectiveness was among those inherited things?
No, to jest dobre pytanie.
No, that is a good question.
Ale tak właśnie...
But that's just how it is...
Aktualne.
Current.
Nie wiem, tak, tak, jakby...
I don't know, yes, yes, like...
Jeżeli być szczerzy, to nie wiem.
To be honest, I don't know.
Potem ma właśnie Liga Narodów takie, mam wrażenie, ogólną reputację jako gorszy ONZ, w czymś w tym stylu.
Then the League of Nations has, I feel, a general reputation as a worse UN, something like that.
Nieskuteczny na pewno, tak się w szkoleniach w zasadzie mówi chyba.
Ineffective for sure, that's basically what is said in the training, I suppose.
No tak, ale ja wcale nie wiem, czy ONZ jest bardziej skuteczny niż Liga.
Well, I don't really know if the UN is more effective than the League.
Jeśli chodzi o ten aspekt utrzymywania pokoju, no bo właśnie Liga miała też różne inne cele, osiągała różne sukcesy.
As for this aspect of maintaining peace, well, the League had various other goals as well and achieved different successes.
Zajmowała się poza tymi pokojowymi kwestiami działalnością humanitarną, ekonomiczną, zwalczaniem handlu ludźmi, ochroną mniejszości narodowych.
In addition to these domestic issues, she was involved in humanitarian and economic activities, combating human trafficking, and protecting national minorities.
Na przykład...
For example...
Światowa Organizacja Zdrowia ze swoimi różnymi programami szczepionkowymi i innymi rzeczami rozpoczęła działalność jako część Ligi i ONZ właśnie odziedziczył po Lidze dużo różnych takich technicznych instytucji, takich jak Światowa Organizacja Zdrowia,
The World Health Organization, with its various vaccination programs and other initiatives, started its operations as part of the League and the UN, which inherited many such technical institutions from the League, such as the World Health Organization.
które do dziś prowadzą właśnie taką pożyteczną działalność.
which still today engage in such useful activities.
No ale tym głównym celem był właśnie pokój narodowy.
But the main goal was precisely national peace.
Na świecie twórcy Ligi generalnie nie wierzyli, że uda im się powstrzymać wszelkie wojny, wszystkie wojny, no ale chcieli uniknąć powtórki z pierwszej wojny światowej.
The creators of the League generally did not believe that they would be able to stop all wars, but they wanted to avoid a repeat of the First World War.
Chcieli ograniczyć wojnę do takich lokalnych, krótkich konfliktów, które będzie można właśnie tak rozwiązać na drodze arbitrażu albo tak ograniczyć, żeby się nie rozlały.
They wanted to limit the war to such local, short conflicts that could be resolved through arbitration or confined enough so that they wouldn't spill over.
I no Liga właśnie została tak zaprojektowana w reakcji.
And the League has just been designed in response.
Poszło wojnę światową, z myślą o tym, żeby powstrzymać wybuch kolejnego wielkiego konfliktu, który na lata wciągnie cały świat, pochłonie miliony istnień.
It went to world war, thinking about stopping the outbreak of another major conflict that would drag the whole world for years and consume millions of lives.
No i 20 lat po powstaniu Ligi rozpoczął się najkrwawszy konflikt w dziejach ludzkości.
And 20 years after the founding of the League, the bloodiest conflict in human history began.
Więc coś poszło nie tak ewidentnie.
So something clearly went wrong.
I z tego względu tytuł tego odcinka to Dlaczego Liga Poniosła Porażkę.
And for this reason, the title of this episode is Why the League Failed.
Dlaczego jej się udało wszystko, co chciała zrobić.
Why did she succeed in everything she wanted to do?
No i tak, zanim przejdziemy do działalności Ligi, musimy omówić, jakie państwa znalazły się w Lidze.
Well, before we move on to the activities of the League, we need to discuss which countries were included in the League.
No tutaj wyłoniła się jej pierwsza ważna słabość.
Here her first important weakness emerged.
Członkami Ligi generalnie zostały państwa, które walczyły po stronie Ententy, czyli po stronie Wielkiej Brytanii, Francji.
The members of the League generally included countries that fought on the side of the Entente, that is, on the side of Great Britain and France.
Lub państwa, które powstały.
Or countries that have been established.
Były po I Wojnie Światowej w wyniku porażki państw centralnych.
It was after World War I as a result of the defeat of the Central Powers.
No i do nich należała Polska.
Well, Poland belonged to them.
Dołączyło też do Ligi kilkanaście neutralnych państw.
Several neutral countries also joined the League.
I ogółem Liga miała około 40 członków na początku.
In total, the League had about 40 members at the beginning.
Później ta liczba zwiększyła się do 60.
Later, that number increased to 60.
Tam niektóre państwa dołączyły, inne odeszły.
Some countries joined there, while others left.
Tak dla porównania ONZ teraz ma 193 członków.
For comparison, the UN now has 193 members.
No i ta różnica to wynika w dużej mierze z tego, że...
Well, this difference largely results from the fact that...
Dużo kolonii się usamodzielniło w międzyczasie.
Many colonies have gained independence in the meantime.
I tak, trzy znaczące mocarstwa, które nie znalazły się na początku w Lidze i je od razu tym sposobem osłabiły, to Niemcy, ZSRR i Stany Zjednoczone.
And thus, the three significant powers that were not initially in the League and were immediately weakened in this way are Germany, the USSR, and the United States.
Niemcy, jako przegrani I Wojny Światowej, nie byli dopuszczeni do Ligi, byli wyrzutkami na arenie międzynarodowej.
Germany, as the losers of World War I, were not allowed to join the League and were outcasts on the international stage.
ZSRR.
USSR.
Odmówiło udziału, uznając Ligę za imperialistyczne przedsięwzięcie.
It refused to participate, deeming the League an imperialist undertaking.
Stany Zjednoczone zaś nie przystąpiły do Ligi.
The United States did not join the League.
Ups.
Oops.
Nie przystąpiły?
Did you not join?
Ups.
Oops.
Co tu się wydarzyło? Co się dzieje?
What happened here? What is happening?
O nie.
Oh no.
Więc tak.
So yes.
Nie chcieli podlegać, nie wiem, zasadom Ligi.
They didn't want to be subject to, I don't know, the rules of the League.
Tak jest.
That's right.
My będziemy rządzić Ligą.
We will rule the League.
Hurra.
Hooray.
Ale Liga będzie...
But the League will be...
19 listopada 1919 roku Senat odmówił ratyfikacji Traktatu Werselskiego i jednocześnie nie wyraził zgody na przystąpienie Stanów do Ligi.
On November 19, 1919, the Senate refused to ratify the Versailles Treaty and simultaneously did not agree to the accession of the States to the League.
W Ameryce wszystkie traktaty międzynarodowe musi ratyfikować Senat.
In America, all international treaties must be ratified by the Senate.
W Senacie to jest właśnie też takie uproszczenie, że Stany, że tam w Stanach zwyciężyła frakcja izolacjonistyczna.
In the Senate, it is also a simplification that in the States, the isolationist faction has prevailed there.
No jakby tak, bo tam no właśnie były te silne tendencje izolacjonistyczne.
Well, yes, because there were indeed strong isolationist tendencies there.
Ale...
But...
Większość senatorów była za przystąpieniem do Ligi, była za ratyfikacją Traktatu Werselskiego, tylko nie mogli się dogadać, no bo właśnie tak jak powiedziałaś, oni tam chcieli dorzucić parę warunków, właśnie nie podobały im się pewne zobowiązania, no i nie mogli się dogadać pod jakimi warunkami ratyfikują Traktat i z tego względu Traktat przepadł w Senacie.
Most senators were in favor of joining the League, they supported the ratification of the Versailles Treaty, but they couldn't reach an agreement, just as you said, they wanted to add a few conditions, they were unhappy with certain obligations, and they couldn't agree on the conditions under which they would ratify the Treaty, and for this reason, the Treaty failed in the Senate.
No i właśnie tak jak wspomniałem...
And just as I mentioned...
No to spłaszcza ten brak Stanów Zjednoczonych osłabił Ligę, bo Stany, właśnie tak, były największą ekonomią na świecie, były najmniej zmęczone wojną, bo przystąpiły do niej późno.
Well, the absence of the United States weakened the League because the U.S., precisely, was the largest economy in the world and was the least war-weary since it joined the war late.
W 21 roku premier Wielkiej Brytanii Lloyd George stwierdził, że Liga Narodów bez Stanów Zjednoczonych będzie zupełnie bezużyteczna.
In 1921, British Prime Minister Lloyd George stated that the League of Nations would be completely useless without the United States.
Zobaczymy czy miał rację.
We'll see if he was right.
Ciekawe w sumie, bo...
It's actually interesting because...
Ja się zastanawiam czy jednym z największych tych strzałów koloną to właśnie...
I wonder if one of the biggest shots in the column is actually...
Nie było niedopuszczenia Niemiec do tego.
Germany should not have been excluded from this.
No i te efekty to druga wojna światowa, to jej przyczyna...
Well, and those effects are the Second World War, that's its cause...
Jedną z jej przyczyn to był Traktat Wersalski, który właśnie...
One of its causes was the Treaty of Versailles, which just...
Tak jak ty powiedziałeś, że Niemcy byli wyrzutkiem na arenie międzynarodowej i i i idę fakt vo te reparacje...
Just like you said that the Germans were outcasts on the international stage, and I'm going to address the issue of reparations...
W zasadzie odpowiedzialnych za I wojnę światową.
Basically responsible for World War I.
No i the facto etwa te reparacje ci zrzutki.
Well, in fact, you are collecting donations for those reparations.
No, właściwie to były takie procedure.
No, actually there were such procedures.
To po prostu to było bardzo ciększe strzały, bo nie w końcu upowiedziałem...
It was simply much heavier shots because I didn't finish speaking...
Zrzucono na nie niejako
They were somehow dropped on them.
Zostali się trochę też kozem ofiarnym
They also ended up being a bit of a scapegoat.
No i to doprowadziło do dosyć dużego resentymentu
Well, that led to quite a bit of resentment.
Ze strony Niemców
From the Germans' side
No tak
Well then.
Jakby tak
As if like that.
Ale myślę, że to jest coś
But I think it's something.
Jak się wyolbrzymia też ten wpływ
How this influence is also exaggerated.
Traktatu Werselskiego na wybuch
The Versailles Treaty on the outbreak.
Drugiej wojny światowej
World War II
No bo generalnie no właśnie funkcjonuje
Well, generally it really works.
Taka narracja, że
Such a narrative that
Traktat Werselski
Treaty of Versailles
Ten właśnie bardzo ciężki
This one is very heavy.
I niesprawiedliwy Traktat Werselski
And the unjust Treaty of Versailles
Został narzucony Niemcom
It was imposed on the Germans.
Niemcy nie byli z tego zadowoleni
The Germans were not pleased with this.
Hitler i naziści właśnie występowali
Hitler and the Nazis were just performing.
Przeciwko Traktatowi Werselskiemu
Against the Treaty of Versailles
I Niemcom to się spodobało
And the Germans liked it.
No i tam naziści zdobyli władzę
And there the Nazis came to power.
I Hitler zaczął przystępować
And Hitler began to approach.
Do właśnie tam łamania
To just there breaking.
Postanowień Traktatu Werselskiego
Provisions of the Treaty of Versailles
Ale
But
No na przykład
Well, for example
Wszystkie partie w Niemczech
All parties in Germany
W tamtym okresie
At that time
Krytykowały Traktat Werselski
They criticized the Treaty of Versailles.
To nie był taki czynnik
It wasn't such a factor.
Wyróżniający nazistów
Distinguishing Nazis
Wszystkie partie w Niemczech
All parties in Germany
Krytykowały
They criticized.
Tak, tak nikt tam nie mówił
Yes, yes, no one was speaking there.
Że o no tak Traktat Werselski
Oh yes, the Treaty of Versailles.
Jest dobry, wszyscy domagali się
He is good, everyone demanded.
Rewizji postanowień Traktatu
Revision of the provisions of the Treaty
Chodzi o to, że społeczeństwo było też
The point is that society was also
Wiesz, rozżalone bardzo
You know, I'm very disappointed.
Tak, tylko że właśnie
Yes, only that just
Chodzi mi o to, że jakby
What I mean is that if...
W momencie, gdy tam naziści
At the moment when the Nazis were there
Doszli do władzy
They came to power.
No to
Well then
Opłacanie reparacji było już
Paying reparations was already
Zawieszone
Suspended
Więc ten jakby wpływ ekonomiczny
So this economic impact, like...
Traktatu Werselskiego
Treaty of Versailles
Już nie miał znaczenia
It no longer mattered.
Tak
Yes
Niemcy już znajdowały się
Germany was already located
W Lidze Narodów
In the Nations League
W dwudziestym szóstym roku
In the twenty-sixth year
Niemcy zostały dopuszczone
Germany has been admitted.
Do Ligi Narodów
To the Nations League
Jakby się, jak się porówna powiedzmy
If you compare, let's say
Traktat Werselski z Traktatem
Versailles Treaty with the Treaty
Brzeskim
Brzeski
Które Niemcy narzuciły
Which Germany imposed
Rosji albo z innymi traktatami
Russia or with other treaties
Zawartymi
Included
Z
Z
Przegranymi pierwszej wojny światowej
The losers of the First World War.
Z państwami centralnymi
With the Central Powers
No ten Traktat Werselski
Well, that Treaty of Versailles.
Nie jest wcale taki
It's not that at all.
Taki surowy
So raw
Austro-Węgry przestały istnieć
Austro-Hungary ceased to exist.
Po pierwszej wojnie światowej
After the First World War
Tak samo Imperium Osmańskie
The same goes for the Ottoman Empire.
Niemcy dalej istniały
Germany still existed.
To już jest lepiej
It's already better.
Nie ma
There isn't any.
Jakby ta
How about that
Jeśli chodzi jeszcze o te klauzule
As for those clauses...
Odpowiedzialności niemieckiej
German responsibility
W Traktacie Wersalskim
In the Treaty of Versailles
To też takie klauzule
There are also such clauses.
Odpowiedzialności
Responsibilities
Znalazły się w innych traktatach
They were found in other treaties.
Zawartych z państwami centralnymi
Concluded with the Central Powers
Z państwami centralnymi
With the Central Powers
I tylko w Niemczech
And only in Germany.
Właśnie ta propaganda
It's precisely that propaganda.
Uczyniła z tego
She made something out of it.
Taki
Such
No taki właśnie punkt
Well, that's just the point.
Zaczepienia
Provocations
Że to my
That it's us.
Niewinni
Innocent
Mamy odpowiadać
We are to respond.
Za te wszystkie krzywdy
For all these injustices.
A tam tak naprawdę w tym
And there, in fact, in this...
Artykule traktatu
Article of the treaty
To nawet nie było
It wasn't even there.
Nie było użyte słowo
The word was not used.
Wina tylko chodziło
It was only about the wine.
O odpowiedzialność
About responsibility
I to było w kontekście
And it was in the context of
Odpowiedzialności finansowej
Financial responsibility
Za straty właśnie zniszczenia
For the losses caused by destruction.
Że Niemcy mają zapłacić
That the Germans have to pay.
Są odpowiedzialności
There are responsibilities.
Są odpowiedzialni za te straty
They are responsible for these losses.
Ekonomiczne i mają za to płacić
Economic and they have to pay for it.
I ogólnie tak
And generally yes.
Moim zdaniem to ten
In my opinion, it's the one.
Właśnie
Exactly.
Tak taka
Yes, yes.
Narracja że
The narrative that
Traktat Wersalski odpowiada
The Versailles Treaty corresponds.
Za drugą wojnę światową
For World War II
No to jest
Well, here it is.
Taki właśnie ten efekt
That's exactly the effect.
Niemieckiej nazistowskiej
German Nazi
Propagandy
Propaganda
Na zasadzie że
On the basis that
Byliście dla nas tacy niemili
You were so rude to us.
No to musieliśmy zagłosować
Well, we had to vote.
Na ludobójczych maniaków
To genocidal maniacs.
No i to jest tak naprawdę
Well, that's really it.
Wasza wina
Your fault.
My nie wierzymy za te odpowiedzialności
We do not believe in these responsibilities.
W sensie
In a sense
Ciekawe co ty mówisz
I wonder what you are saying.
Bo ty jakby mówisz na poziomie
Because you seem to talk on a certain level.
Faktów
Facts
Czyli tego co faktycznie było w traktacie
So what was actually in the treaty.
Tego jakie faktyczne miał
What actual facts he had.
Efekty ekonomiczne
Economic effects
I na tej podstawie że nie
And on this basis that not
Nie miałeś takiego wpływu jak się mówi
You didn’t have as much influence as people say.
A ja bardziej myślałem
I was thinking more.
Jakby
As if
Politycznie
Politically
Bo polityka jakby
Because politics seems like
Nie działa na
It doesn't work on
W sferze faktów
In the realm of facts
No tak zdecydowanie
Well, definitely.
Jak myślę o tym traktacie Wersalskim
When I think about the Treaty of Versailles.
To myślę trochę o
I'm thinking a little about
Mentalności jakby społeczeństwa
Mentalities of society.
I tego do czego właśnie
And this to what exactly
Te partie nazistowskie
These Nazi parties
Paszystowskie wykorzystały
They exploited Pasztyst.
Ten traktat w swojej retoryce
This treaty in its rhetoric
Jako jakąś taką
As some kind of
Narzędzie właśnie do tego
A tool just for that.
Podjudzania społeczeństwa
Inciting society
Jakby jak się zastanowi
As if when you think about it.
Jak się spojrzy dzisiaj na
When you look at today...
Społeczeństwo rosyjskie chociażby
Russian society, for example
I ta niewojna
And this non-war
W Ukrainie
In Ukraine
No to tam jakby też
Well, it’s like that there too.
Nic nie jest na poziomie faktów
Nothing is on the level of facts.
W sensie ta retoryka
In the sense of this rhetoric.
Władz politycznych
Political authorities
Rosji a społeczeństwo
Russia and society
Jakby jest tak podjudzone
It seems to be so incited.
Że oni te
That they these
Te wojnę uważają za jak najbardziej
They consider this war to be completely justified.
Słuszną i tak wiesz
You know it's right.
I to działa trochę
And it works a bit.
Na podobnej zasadzie bo jest ten gdzieś
In a similar way, because it is somewhere there.
Resentyment po tym upadku
Resentment after that downfall.
Związku Radzieckiego w latach dziewięćdziesiątych
The Soviet Union in the 1990s.
Bo myśmy wtedy byli mocarstwem
Because we were a superpower back then.
Takim że nas się cykali na
They were scared of us.
Na całym świecie a dzisiaj
Worldwide and today.
W redoty się nie cykają
In the riddles, they don't get nervous.
I no i myślę że
And I think that
W takim sensie że
In the sense that
Ten traktat miał
This treaty had
Wpływ na wybuch
Influence on the explosion
W tej drugiej wojnie światowej
In this second world war
Że nikt nie wpadł na to jakby jak
That no one thought of how to do it.
Zagospodarować
To develop.
Ten traktat w narracjach
This treaty in narratives
I jak on będzie w ogóle zagospodarowany właśnie przez tych
And how will he be utilized by them at all?
Podjudzaczy do kolejnej wody
Instigators to the next water.
Wojny w swoich narracjach
Wars in their narratives
Tak sobie
So-so.
Tak jak minie
As it goes.
To na pewno tak był
It was definitely like that.
Miał ten efekt właśnie
It had that effect just like that.
Właśnie
Exactly.
Propagandowy czy polityczny
Propagandist or political
Był tak dobrze wykorzystany
He was used so well.
Ale właśnie nie wiem czy dał
But I just don't know if he did.
No nie no bo na pewno
Well, no, because definitely.
Traktat wersalski miał jakieś swoje wady
The Treaty of Versailles had some of its flaws.
Ale nie wiem czy
But I don't know if
Jakim musiałby być
What he would have to be.
Zawarty traktat żeby to potem
The treaty included so that later
Nie było wykorzystane do takiego
It was not used for such.
Budowania resentymentu
Building resentment
Bo
Because
No ten resentyment no to nawet mógłby
Well, that resentment could even be.
Mógłby się pojawić i z takim
He could also show up with that.
Lekkim traktatem no bo już
A light treaty, well then.
Jakby sam fakt że
As if the fact that
Niemcy przegrały te wojny to już
Germany has already lost those wars.
To był szok dla całego społeczeństwa
It was a shock for the entire society.
No bo
Because
No tak Francja czy tam
Well, France or there.
No generalnie Ententa
Well, generally the Entente.
Nie podbili Niemiec
They did not conquer Germany.
Tylko wyczerpali
They just exhausted.
Jakby armię wyczerpali ekonomię
As if they had exhausted the economy of the army.
No nie byli po prostu w stanie dalej
Well, they just weren't able to continue.
Niemcy prowadzić wojny
Germans waging war.
Ale cały czas propaganda
But all the time propaganda.
Niemiecka funkcjonowała w czasie
The German functioned during the time.
Wojny i przekonywała
Wars and convinced.
Społeczeństwo że jesteśmy o krok od zwycięstwa
Society, we are one step away from victory.
A nagle się okazuje że
And suddenly it turns out that
No nie przegraliśmy
Well, we didn't lose.
I
I
Już momentalnie
In a moment.
Ci sami te same osoby
The same people.
To konkretnie tam
It's specifically there.
Pod koniec drugiej wojny światowej
At the end of the Second World War.
No to Niemcy już były w zasadzie taką dyktaturą wojskową
Well, Germany was essentially already a military dictatorship.
I tam
And there
Pierwsze skrzypce odgrywali
The first violins were played by
Hindenburg i
Hindenburg and
Ludendorff tacy dwaj generałowie
Ludendorff, such two generals.
No i oni od razu
And they immediately...
Zaczęli budować ten mit
They started to build this myth.
O tym nożu w plecy że tam
About that knife in the back that there.
Mamy żydokomunę która nas zdradziła
We have a Jewish communism that betrayed us.
I to tylko dlatego
And it's only because of that.
Przegraliśmy wojnę
We lost the war.
No zwalili winę
Well, they laid the blame.
I poszli sobie
And they went away.
Odpoczywać po wojnie
Resting after the war.
No więc no tak
Well, yes.
To jest skomplikowana sprawa
This is a complicated matter.
Ja myślę że zadałeś
I think you asked.
Bardzo dobre pytanie
Very good question.
A propos tego jaki traktat musiałby być
About what kind of treaty it would have to be.
Zrobiony właśnie
Just made.
Żeby nie wzbudzić tego rozsentymentu
To avoid arousing that resentment.
Myślę że nie udałoby się zrobić
I think it wouldn't be possible to do it.
Takiego traktatu
Such a treaty
Żeby nie został wykorzystany potem
So that he is not used afterwards.
Politycznie przez jakieś środowiska
Politically by some circles.
Ale myślę że
But I think that
To co ewentualnie mogło jakoś
What could possibly have somehow
Pomóc bo potem
Help because later
W przyszłości pomogło
In the future, it helped.
Po drugiej wojnie światowej
After World War II
To co zrobiono
What has been done
A czego nie zrobiono po pierwszej wojnie światowej
And what was not done after the First World War?
Ani nie będzie zrobione dzisiaj w tym konflikcie
It won't be done today in this conflict.
W jakim my mamy za wschodnią granicą
What do we have beyond the eastern border?
I to doprowadzi do kolejnego pierdolnika
And this will lead to another mess.
W przyszłości
In the future
Czyli masowa redukacja społeczeństwa
So mass reduction of society.
I jakby pokazanie
And like showing
Tego co się naprawdę działo
What really happened
I do czego
And what for
Te wszystkie propagandy
All that propaganda.
I te wojny
And these wars
Doprowadziły
They led.
Tak samo dzisiaj społeczeństwo rosyjskie
Just like today, Russian society.
Na przykład też jakby nie ma tej
For example, it's like there's no this.
Świadomości tego co
Awareness of what
Tak naprawdę się odpierdziela
They're really slacking off.
Ja tak tworzę te połączenia
I create these connections like this.
Z tą aktualną sytuacją
With the current situation
Bo wydaje mi się że
Because it seems to me that
Trochę jakby też ten pomysł
A bit like that idea too.
Na ten temat może wynika
It may result on this topic.
Z czasu w jakim żyjemy
From the time we live in
Nie no tak jakby
No, not really.
Czekając na trzecią wojnę światową
Waiting for the third world war
Możemy sobie posłuchać o tym
We can listen to it.
Jak doszło do wybuchu drugiej
How did the second explosion happen?
I pierwszej
And the first
Pierwszą właśnie czytałem taką książkę
I was just reading the first such book.
Samobójstwo Europy
The suicide of Europe.
Teraz to taki burdel był
Now, it was such a mess.
Po prostu
Just simply
Przed pierwszą wojną światową
Before the First World War.
No ale no to już
Well, that's it then.
To inny temat
That's a different topic.
Widzka trzy się kłania
The viewer bows three times.
Dobrze
Alright
Więc tak
So yes
Staleliśmy na tym jacy byli członkowie
We stood on how the members were.
Członkowie Ligi Narodów
Members of the League of Nations
I jacy nie byli
And whoever they were
No czyli
Well, I mean
Odpadły Stany Zjednoczone
The United States have withdrawn.
W praktyce no to zostawiło
In practice, well, that left.
Wielką Brytanię i Francję
Great Britain and France
Jako takie największe mocarstwa w lidze
As such, the greatest powers in the league.
Które miałyby tam
Which would be there
No swoim autorytetem siły
Well, with your authority of strength.
W praktyce
In practice
Egzekwować postanowienia Ligi
Enforce the League's decisions.
Tylko że
Only that
No politycy tych państw
Well, the politicians of these countries.
Niektórzy tam byli bardziej entuzjastyczni
Some were more enthusiastic there.
Inni mniej
Others less
No ale tak ogólnie
Well, generally speaking.
No to mieli ambiwalentny stosunek do Ligi
Well, they had an ambivalent attitude towards the League.
Też wykorzystywali instrumentalnie
They also used instrumentally.
Do swoich celów
To your goals.
No i mandaty Ligi Narodów
And the mandates of the League of Nations.
To jest taki doskonały przykład
This is such a perfect example.
Jak właśnie Liga była wykorzystywana
How the League was being used.
Jako takie narzędzie utrzymywania
As such a tool of maintenance
Francuskiej i brytyjskiej hegemonii
French and British hegemony
No to mandaty Ligi
Well, then the League's fines.
No to były po prostu
Well, they were simply
Albo były kolonie
Or there were colonies.
Państw centralnych
Central Powers
Albo jakieś tereny
Or some areas.
Imperium Osmańskiego
Ottoman Empire
Które się rozpadło się
Which fell apart.
Po I wojnie światowej
After World War I
I te tereny
And these areas
Zostały podzielone właśnie
They have just been divided.
Jako takie mandaty
As such mandates
Głównie między Francję i Wielką Brytanię
Mainly between France and Great Britain.
No i to w praktyce były po prostu
Well, in practice, they were simply
Kolonie francuskie i brytyjskie
French and British colonies
Pod inną nazwą
Under another name
Teoretycznie
Theoretically
No to tam mieli
Well, they had it there.
Prowadzić te narody
To lead these nations.
Właśnie zacofane w tych mandatach
Just backward in these mandates.
Do pełnej niezależności
To full independence.
Bla bla bla
Blah blah blah
No ale to jakby to
Well, it's like this...
Taka sama retoryka też była używana
The same rhetoric was also used.
W stosunku do kolonii
In relation to the colonies
Jakby to po prostu
As if it were simply
Francuzi i Brytyjczycy
The French and the British
Sobie przejęli te tereny
They took over these areas.
Też
Me too.
Mieliśmy te idee
We had these ideas.
Samostanowienia się narodów
Self-determination of nations
Która była jedną
Which was one.
No była ważna dla nas
Well, she was important to us.
Była ważna dla Ligi
She was important for the League.
Była ważna dla Traktatu Werselskiego
It was important for the Versailles Treaty.
Właśnie dla Wilsona
Just for Wilson.
Ja mam flashbacki z liceum
I have flashbacks from high school.
To było chyba
It was probably.
Samostanowienie się narodów
Self-determination of nations
Dokładnie ten termin się tam chyba pojawił
I think that exact term appeared there.
Tak tak no to jest taki używany
Yes, yes, well, it's a used one.
Często termin w tym kontekście
The term is often used in this context.
No tylko że
Well, it's just that
Selektywnie używany
Used selectively
No bo na przykład Czesi
Well, for example, the Czechs.
Tak świetnie
So great.
Samostanowcie się
Self-determination.
Niech się rozpada
Let it fall apart.
I tam budujcie swój własny naród
And there build your own nation.
No ale Irlandczycy mają się samostanowić
But the Irish have the right to self-determination.
Nie nie nie
No no no
Irlandczycy mają siedzieć w Imperium Brytyjskim
The Irish should sit in the British Empire.
Więc
So
Nie było takiego
There wasn't such a thing.
Równego traktowania tam
Equal treatment there.
I
I
Taki kolejny problem polegał na tym
Another problem was that
Że nawet jeżeli Wielka Brytania, Francja
That even if Great Britain, France
No coś postanowiły
Well, they decided something.
No dobra nie będziemy własnych interesów
Alright, we won't pursue our own interests.
Koniecznie robić tylko próbujemy jakoś
We definitely have to do it, we are just trying somehow.
Rozwiązać problem
Solve the problem.
W ramach ligi
In the framework of the league.
No to często
Well, often.
Mieli
They had.
Nie zgadzali się co do rozwiązania
They did not agree on the solution.
Albo właśnie jakieś ich sprzeczne interesy
Or just some conflicting interests of theirs.
Próbowali realizować
They tried to implement.
Poprzez ligę
Through the league
No i to paraliżowało działanie ligi
And that paralyzed the functioning of the league.
No bo właśnie te dwa
Well, it's just those two.
Najpotężniejsze państwa w lidze
The most powerful countries in the league.
Nie mogły się dogadać
They couldn't come to an agreement.
A dwa
And two
Takie państwa
Such countries
Najbardziej wpływowe w lidze
Most influential in the league
Po Wielkiej Brytanii
In Great Britain
I Francji
In France
No to były Włochy i Japonia
So those were Italy and Japan.
A jak ich udział się skończył w lidze
And how did their participation end in the league?
No to przejdziemy później
Well, we'll go later.
Ale nie zbyt dobrze
But not too well.
Te no Stany Zjednoczone
These are the United States.
No to nigdy nie dołączyły do ligi
So they never joined the league.
ZSRR i Niemcy
USSR and Germany
No to tam tymczasowo się przewinęły
Well, they just passed through there temporarily.
Przez ligę
Through the league
No ale właśnie
Well, just...
Tak na starcie ich tam nie było
So, at the start, they were not there.
I to osłabiło ligę
And that weakened the league.
Kolejną znaczącą słabością
Another significant weakness
Liga borykała się od początku
The league struggled from the beginning.
Była jej struktura
There was her structure.
Na pierwszy rzut oka
At first glance
Liga była zorganizowana podobnie
The league was organized in a similar way.
Jak ONZ współcześnie
How the UN is today
Głównymi organami ligi było
The main bodies of the league were
Zgromadzenie, Rada i Sekretariat
Assembly, Council, and Secretariat
Ale problem polegał na tym
But the problem was that
Że podział kompetencji między tymi organami
That the division of competencies between these bodies.
Był bardzo niejasno określony
He was very vaguely defined.
Na przykład w statucie ligi
For example, in the league's statute.
Artykuły opisujące kompetencje
Articles describing competencies
Zgromadzenia i Rady
Assemblies and Councils
Były niemal identyczne
They were almost identical.
Jak naprawdę czytałem ten statut
How I really read this statute.
To takie copy and play
It's a copy and play.
No i przez to było
Well, and because of that it was.
Bardzo ciężko się dogadać
It's very hard to communicate.
Zdecydować kto powinien czym się zająć
Decide who should take care of what.
I dlatego właśnie
And that is exactly why.
Potwierdza się
It is being confirmed.
Moja hipoteza również ze szkoły średniej
My hypothesis also comes from high school.
Że należy trzymać
That one should hold.
Z paniami w sekretariacie
With the ladies in the office.
Tak, tak
Yes, yes.
Dobra pani z sekretariatu by się tym zajęła
The good lady from the secretariat would take care of it.
Zabrakło
It was missing.
W lidze
In the league
Obowiązywała też
It was also in effect.
Generalnie zasada jednomyślności
Generally, the principle of unanimity.
No i tam
Well, there.
Wystarczyło jedno liberum veto
It only took one liberum veto.
Żeby zablokować
To block
Dużo procesów
Many processes
I to tak się świetnie
And it's so great.
Sprawdziło u nas przecież
It checked with us after all.
No właśnie
That's right.
Ja myślę, że to się wzorowali na historii Polski
I think they were inspired by the history of Poland.
To takie skuteczne było
It was so effective.
No i proces decyzyjny
And the decision-making process.
W ramach ligi
Within the league
Z powodu tego wszystkiego
Because of all of this.
Był bardzo utrudniony
It was very difficult.
Teraz przejdziemy do właśnie
Now we will move on to exactly
Jak liga próbowała realizować ten swój główny cel
How did the league try to achieve its main goal?
Utrzymywania pokoju
Maintaining peace
W latach dwudziestych
In the twenties
Ta działalność polegała
This activity involved
Głównie na arbitrażu
Mainly on arbitration
Różnych pomniejszych terytorialnych sporów
Various minor territorial disputes
No mamy dużo różnych
Well, we have a lot of different things.
Takich lokalnych przykładów
Such local examples
No ale wziąłem akurat z naszego
But I just took it from ours.
Podwórka żeby coś było znajomego
Backyards to have something familiar.
No bo
Well, because
Polska po tym jak tam się odrodziła
Poland after it was reborn there.
Po pierwszej wojnie światowej
After the First World War
No to w zasadzie każda
So basically every one.
Granica była pod znakiem zapytania
The border was in question.
Gdzie będzie się znajdowała
Where will it be located?
I
I
Na przykład
For example
Na Górnym Śląsku
In Upper Silesia
Odbył się zorganizowany przez
It was organized by
Ligę plebiscyt
Vote for the league.
I zgodnie z wynikami tego plebiscytu
And according to the results of this referendum
Wyznaczono granice
The boundaries have been set.
Między Polską a Niemcami
Between Poland and Germany
Polska i Niemcy
Poland and Germany
Zaakceptowały postanowienia ligi
They accepted the league's provisions.
Więc można to uznać
So it can be considered.
Za sukces
To success
Brawa dla ligi
Kudos to the league.
Z kolei za taką lokalną
On the other hand, for such a local
Porażkę ligi
League defeat
Można uznać konflikt Polski i Litwy
The conflict between Poland and Lithuania can be acknowledged.
O Wilno
About Vilnius
Bo liga tam próbowała znaleźć pokojowe rozwiązanie
Because the league was trying to find a peaceful solution there.
Przeprowadzić plebiscyt
Conduct a referendum.
No ale do plebiscytu nie doszło
But the plebiscite did not take place.
No tak się to skończyło
Well, that's how it ended.
Że Polska po prostu zbrojnie przejęła kontrolę
That Poland simply took control by force.
Nad Wilnem
Over Vilnius
Liga się tak dostosowała do tego
The league has adjusted to this so much.
I przyklepała stan rzeczy
And she cemented the state of affairs.
Więc
So
To już bardziej oj oj porażka
That's more like a big fail, oh dear.
Ligi
Leagues
Właśnie
Exactly.
Już tam nie będę wymieniał po kolei
I won't list them one by one anymore.
Jakichś takich sytuacji
Some situations like that.
Bo dużo było tego
Because there was a lot of it.
No ale w niektórych przypadkach
But in some cases
Liga odnosiła sukces
The league was successful.
W innych nie do końca
In others, not entirely.
No ale nie można tak mówić
But you can't say that.
Na tym etapie w latach 20
At this stage in the 1920s.
No takich spektakularnych
Not that spectacular.
Kompromitujących porażkach
Compromising failures
W 26 roku
In the 26th year
Niemcy przystąpiły do ligi
Germany joined the league.
Co wzmocniło jej pozycję
What strengthened her position.
Niemcy zaczęły się odbudowywać
Germany began to rebuild.
Drugą potęgą przemysłową na świecie
The second industrial power in the world.
Więc miło
So nice.
Świat się odbudowuje po wojnie
The world is rebuilding after the war.
Liga sobie jako tako radzi
The league is managing somewhat.
Jako międzynarodowy arbiter
As an international arbitrator
Rzeczy mają się ku lepszemu
Things are getting better.
I w 1929 roku
And in 1929
Miał miejsce krach
There was a crash.
Na nowojorskiej giełdzie
On the New York Stock Exchange
Rozpoczął się wielki kryzys
The great crisis has begun.
Który zrujnował gospodarczo państwa
Which economically devastated the countries.
Na całym świecie
Around the world
Oprócz samych stanów
Apart from the states themselves
Na przykład też Niemcy czy Japonię
For example, Germany or Japan.
Na Niemcy to właśnie tak się
That's just how it is with Germany.
Bardzo, bardzo się
Very, very much.
Odbił amerykański kryzys
The American crisis rebounded.
Bo Stany
Because the States
Użyczyły Niemcom pożyczek
They lent loans to the Germans.
Które właśnie tam
Which are right there
Pozwoliły się
They allowed themselves.
Podnieść niemieckiej ekonomii
Boost the German economy.
A po tym kryzysie
And after this crisis
No to kurek
Well, then it's a chicken.
Z pieniędzmi zakręcono
The money has been cut off.
W sumie wtedy też dziwne mi jest
In total, it seems strange to me then too.
Że to społeczeństwo się radykalizowało
That society was becoming radicalized.
Ja pewnie też bym był wkurzony
I would probably be pissed off too.
Jakbym nie miał co do gara włożyć
Like I had nothing to put in the pot.
Żeby kogoś pobić
To beat someone.
Najlepiej polityków
The best politicians.
Tak, tak no właśnie jeśli chodzi
Yes, yes, exactly when it comes to
Myślę tak jeśli chodzi
I think so when it comes to.
O szukanie co tam doprowadziło
Of searching for what led there.
Jakie przyczyny
What reasons
Pomogły nazistom
Helped the Nazis.
W przejęciu władzy
In the process of taking power
W Niemczech
In Germany
No i to jeśli chodzi o tę sferę ekonomiczną
Well, that's regarding the economic sphere.
No to
Well then
Myślę, że większe znaczenie miał ten
I think that this one was more significant.
Właśnie kryzys niż
Just a low-pressure crisis.
Same postanowienia traktatu werselskiego
The same provisions of the Versailles Treaty.
Może my powinniśmy założyć jakąś
Maybe we should set up something.
Miarę szybko partię jakąś taką właśnie radykalną
Measure quickly a party that is somewhat radical.
Z jakiegoś tam powiedzmy
From some, let's say
Prawo lewo ale po prostu radykalna
Right left but simply radical.
Trzecia droga coś coś takiego
The third way, something like that.
Partię daj kamienie
Give the stones to the party.
Bardziej daj kamienia
Give me more stone.
Partia przyjaciół kamienia
The Party of Friends of the Stone
No tak wspomniałem, że na Japonii
Well, I mentioned Japan.
Ten kryzys cały świat aby się odbił
This crisis has made the whole world bounce back.
I to właśnie Japonia
And that's exactly Japan.
Była pierwszym państwem, które poważnie
It was the first country to take it seriously.
Wystawiło na szwang autorytet ligi
It has put the authority of the league on the line.
Japonia postanowiła rozwiązać kryzys
Japan has decided to resolve the crisis.
Gospodarczy poprzez poszerzenie
Economic through expansion.
Imperialnych zdobyczy, poprzez przyjęcie
Imperial gains, through acceptance
Chińskich surowców naturalnych, co się śmiejesz
Chinese natural resources, why are you laughing?
Niedźwiedziu, no przecież zawsze się dobrze kończy
Bear, it always ends well, after all.
W 31 roku
In the 31st year
Japonia przeprowadziła inwazję na
Japan launched an invasion of
Mandżurię, północną część Chin
Manchuria, the northern part of China.
Rozpoczęli inwazję pod pretekstem
They began the invasion under the pretext of
Chińskiego ataku na ich kolej
Chinese attack on their railway
No ale to była prowokacja
But that was a provocation.
Taki klasyk wojennej propagandy
Such a classic of war propaganda.
Armia wysadziła japońską kolej
The army blew up the Japanese railway.
Żeby rozpocząć wojnę z Chinami
To start a war with China.
Hurra!
Hooray!
Japonia podbiła Mandżurię
Japan conquered Manchuria.
Utworzyła tam państwo marionetkowe
She established a puppet state there.
Państwo marionetkowe
Puppet state
Nazywało się Mandżukuło
It was called Mandzhukuo.
Jeśli jesteście ciekawi
If you are curious
Zarówno Chiny jak i Japonia
Both China and Japan.
Były w tym czasie członkami ligi
They were members of the league at that time.
Więc ten atak był wprost sprzeczny
So this attack was outright contradictory.
Ze statutem ligi
With the league statute
Chiny zgodnie z przepisami ligi
China according to league regulations.
Poprosiły o pomoc
They asked for help.
Japonia zbadała sprawę
Japan investigated the matter.
Zajęło im to rok
It took them a year.
Zanim komisja badawcza opublikowała raport
Before the investigative commission published the report.
No ale ostatecznie
Well, but ultimately
W lutym 1933 roku
In February 1933
Liga przegłosowała
The league voted.
Że działania Japonii są nielegalne
That Japan's actions are illegal.
I że liga ma opuścić Mandżurię
And that the league is to leave Manchuria.
Ojej
Oh dear!
No Japończycy zamiast tego opuścili ligę
Well, the Japanese left the league instead.
Nie podobało się co robimy
They didn't like what we were doing.
No to cóż
Well then.
Opuszczamy wasz klub frajerów
We're leaving your loser club.
Tak
Yes
I będziemy się bawić sami lepiej
And we will have more fun on our own.
Głównym narzędziem
The main tool.
Jakie liga miała do dyspozycji
What league was available?
W takiej sytuacji były sankcje
In such a situation, there were sanctions.
Problem polegał na tym
The problem was that
Że poszczególne państwa członkowskie
That individual member states
Nie mogły się dogadać
They couldn't come to an agreement.
Jakie to mają być sankcje
What kind of sanctions are supposed to be?
I czy w ogóle mają być
And are they supposed to be at all?
Plus Stany Zjednoczone
Plus the United States
Największy partner gospodarczy Japonii
Japan's largest economic partner.
Nie były w lidze
They were not in the league.
Więc ewentualne sankcje
So possible sanctions.
I tak by ich nie obejmowały
And they wouldn't embrace them anyway.
No i ostatecznie nie wprowadzono
And ultimately, it was not implemented.
Broni
Weapons
No i tak teraz ciekawe pytanie co do tych sankcji
Well, now there's an interesting question regarding those sanctions.
No nie wprowadzono ich
Well, they were not introduced.
Dlaczego ich nie wprowadzono
Why were they not introduced?
Co motywowało Wielką Brytanię, Francję
What motivated Great Britain, France
Inne wiodące państwa w lidze
Other leading countries in the league.
Dlaczego nie mogli się dogadać
Why couldn't they come to an agreement?
Co do sankcji
As for the sanctions
Pieniądze, władza
Money, power
Pieniądze, władza, kariera
Money, power, career
Chiny i dach takie duże
China and roof so big.
Właśnie co im tam zabraknie
What will they be missing there?
No jak był taki zakres
Well, there was such a range.
Czy ci mniej Chin to czy to źle
Is there less China or is that bad?
Czy to będzie
Will it be?
No tak mamy też daleko to Chiny
Well, we also have a long way to China.
Kogo to obchodzi
Who cares?
Kolor skóry nie ten religia jakaś podejrzana
The skin color is not right, and the religion seems suspicious.
Mam tu dwa cytaty
I have two quotes here.
Pierwszy pochodzi z listu
The first comes from a letter.
Jaki John Simon
What John Simon?
Brytyjski minister spraw zagranicznych
British Foreign Secretary
Otrzymał od swojego przyjaciela
He received it from his friend.
Williama Birdwooda
William Birdwood
W 33 roku
In the 33rd year
To jest dobry początek
This is a good start.
Wiem, że brzmi to źle
I know it sounds bad.
Może nawet nie moralnie
Maybe not even morally.
Gdy Japonia wyraźnie lekceważy
When Japan clearly disregards
Ligę narodów w odniesieniu
League of Nations in relation
Do swoich działań w Mandżurii
To their actions in Manchuria
Weźmy jednak pod uwagę, że
Let's take into account that
Japonia została w znacznym stopniu sprowokowana
Japan was significantly provoked.
Niedługo
Soon
Japonia będzie musiała gdzieś rozszerzyć wpływy
Japan will have to expand its influence somewhere.
Na litość boską
For God's sake.
Pozwólcie, a raczej zachęcajcie
Let it be, or rather encourage it.
Do tego w Mandżurii
To this in Manchuria.
Zamiast w innych miejscach takich jak Australia
Instead of in other places like Australia.
Punkt trzeci
Point three
Japońska kontrola nad Mandżurią
Japanese control over Manchuria
Jest pomocna dla Wielkiej Brytanii
It is helpful for the United Kingdom.
Ponieważ stanowi realną blokadę
Because it constitutes a real blockage.
Przed ewentualną agresją komunistycznej
Before the potential aggression of the communists
Rosji
Russia
No czyli
Well, then
Działania Japonii mogą być złe
Japan's actions may be bad.
Mogą być niemoralne
They can be immoral.
Ale pamiętajcie o tym, że są dla nas bardzo wygodne
But remember that they are very convenient for us.
Kanadyjczykom, Australijczykom
Canadians, Australians
I Amerykanom
And the Americans
Nie w smak była znacząca japońska imigracja
Significant Japanese immigration was unwelcome.
Do ich krajów
To their countries.
Więc pasowało im, że Japonia
So it suited them that Japan
Skupia się na Chinach i nie na nich
It focuses on China and not on them.
Mam też drugi cytat
I also have a second quote.
Tym razem perspektywa japońska
This time a Japanese perspective.
Fragment wypowiedzi japońskiego delegata
Fragment of the statement by the Japanese delegate.
W lidze
In the league
Z debaty na temat Mandżurii
From the debate on Manchuria.
Japonia sprzeciwi się każdej próbie
Japan will oppose any attempt.
Międzynarodowej kontroli nad Mandżurią
International control over Manchuria
Nie oznacza to, że sprzeciwiamy się
This does not mean that we oppose.
Wam
To you
Ponieważ Mandżuria należy do nas z mocy prawa
Because Manchuria belongs to us by right.
Poczytajcie książki historyczne
Read historical books.
Odzyskaliśmy Mandżurię od Rosji
We have recovered Manchuria from Russia.
Uczyniliśmy ją tym, czym jest dzisiaj
We made her what she is today.
Japonia była i zawsze będzie
Japan was and always will be.
Ostoją pokoju, porządku
A bastion of peace, order.
I postępu na dalekim wschodzie i w Chinach
And progress in the Far East and in China
Czy naród amerykański zgodziłby się
Would the American nation agree?
Na międzynarodową kontrolę nad strefą
To international control over the zone.
Kanału Panamskiego
Panama Canal
Czy Brytyjczycy pozwoliliby na to samo w Egipcie
Would the British allow the same in Egypt?
I
I
To nie są
These are not.
Złe argumenty
Bad arguments
W sensie, że
In the sense that
No tak, jakby Stany Zjednoczone
Well, like the United States.
Czy tam Brytyjczycy
Are there Brits there?
Robili właśnie to samo
They were doing the same thing.
W innych miejscach
In other places.
Japończycy
The Japanese
Uważali, że robią w Chinach to samo
They believed they were doing the same thing in China.
Co europejskie mocarstwa robiły
What were the European powers doing?
W Afryce na przykład
In Africa, for example.
Co to za hipokryzja
What kind of hypocrisy is this?
Czemu teraz Japonia ma być
Why is Japan supposed to be now?
To samo karana
The same punishment.
No i wytaczali, żeby bronić się
And they were drawing to defend themselves.
Wytaczali dokładnie te same argumenty
They were using exactly the same arguments.
Których używały
Which they used.
Pozostałe państwa kolonialne
Other colonial countries
Że tu niesiemy pokój, zaprowadzamy porządek
That we bring peace here, we establish order.
Niesiemy kaganek postępu
We carry the lamp of progress.
Tak, tak
Yes, yes
Ale podoba mi się bardzo ta bezczelność
But I really like that boldness.
W sensie to twierdzenie
In the sense that it's a statement.
Stwierdzenie, że Japonia zawsze była
The statement that Japan has always been
Tą ostoją pokoju
This bastion of peace.
Na dalekim wschodzie
In the Far East
Gdzie 30 lat wcześniej
Where 30 years earlier
Oni bez wypowiedzenia wojny bodajże
They did so without declaring war, I believe.
Na carską jeszcze przez chwilę Rosję
To tsarist Russia for a little while longer.
Napadli przecież
They attacked after all.
No cóż
Well...
To była taka pokojowa wojna
It was such a peaceful war.
Może
Maybe
Więc tak
So yes.
Japonia właśnie uważała, że nie powinna być krytykowana
Japan just believed that it should not be criticized.
No bo co my innego robimy
Well, what else are we doing?
Niż Wielka Brytania
Than Great Britain
Stany Zjednoczone, Francja
United States, France
No i ponadto
Well, besides that
Wielka Brytania też musiały
Great Britain also had to.
Patrzeć na ewentualne sankcje
Look at possible sanctions.
Przeciw Japonii jako taki precedens
Against Japan as such a precedent.
Który mógłby się obrócić
Which could turn around.
Przeciwko ich kolonialnym
Against their colonial
Przedsięwzięciom
Projects
No dobra skoro karzamy Japonię za to
Alright, since we are punishing Japan for this.
To może na nas ktoś spróbuje
Perhaps someone will try it on us.
Nałożyć sankcje
Impose sanctions
No to by nie było zbyt przyjemne
Well, that wouldn't be very pleasant.
No więc tak
So here it is.
Tym sposobem Liga nic nie zrobiła w Mandżurii
In this way, the League did nothing in Manchuria.
Mandżuria pozostała pod kontrolą Japonii
Manchuria remained under Japanese control.
I Hitler i Mussolini
Hitler and Mussolini
Byli zainteresowaniem
They were interested.
Hitler właśnie w 1933 roku
Hitler just in 1933
Zdobył władzę w Niemczech
He gained power in Germany.
Mussolini już na początku lat 20
Mussolini as early as the 1920s.
Hitler od początku
Hitler from the beginning
Nie cierpiał Ligi
He did not suffer from the League.
Bo powstała na mocy znienawidzonego przez niego
For it was created by virtue of the one he hated.
Tarchetu Werselskiego
Warsaw Target
I stała na straży
And she stood guard.
Ustanowionego w Wersalu porządku
Established in the Versailles order
I Hitler
I Hitler
Wyprowadził Niemcy z Ligi
He took Germany out of the League.
W 1933 roku
In 1933.
Czyli kilka miesięcy po tym jak opuściła ją
So a few months after she left her.
Japonia
Japan
Podbiła Mandżurię
She conquered Manchuria.
Obaj faszystowcy przywódcy
Both fascist leaders.
Przekonali się
They have been convinced.
Że Liga nie jest zdolna powstrzymać
That the League is not capable of stopping.
Zdeterminowaną agresję
Determined aggression.
Jako pierwszy wykorzystał to
As the first, he used this.
Mussolini
Mussolini
Nasz drogi Benio Mussolini
Our dear Benio Mussolini.
Miał bowiem
For he had
Chrapkę na Etiopię
A craving for Ethiopia
Chrapkę na herbatkę
A craving for tea
W Etiopii
In Ethiopia
Etiopia była ostatnim państwem
Ethiopia was the last state.
W Afryce które uniknęło kolonizacji
In Africa that avoided colonization.
No i tak nie może być
Well, it can't be like that.
W XIX wieku Włosi
In the 19th century, the Italians
Próbowali skolonizować Etiopię
They tried to colonize Ethiopia.
No ale dostali po dupie
Well, they got their ass kicked.
Było to dla nich bardzo upokarzające
It was very humiliating for them.
Bardzo nieprzyjemna sytuacja
Very unpleasant situation
Wow jacyś goście z Afrycy
Wow, some guests from Africa.
Pokonali Europejczyków
They defeated the Europeans.
Nie może być
It can't be.
Więc żeby
So that to
Podbudować sobie ego
Boost one's ego.
Przed I wojną światową
Before World War I
Włochy skolonizowały Libię
Italy colonized Libya.
No i
Well, I...
To im nie wystarczyło
They didn't have enough of it.
Mieli większe marzenia
They had bigger dreams.
Ale żeby było zabawnie
But to make it funny.
Żeby było bardzo zabawnie
To make it very funny.
Benito Mussolini
Benito Mussolini
Poszedł do więzienia za protestowanie
He went to prison for protesting.
Przeciwko imperialnemu podbojowi Libii
Against the imperial conquest of Libya.
No ale ludzie się zmieniają
Well, people change.
Miał czas na myślenie w więzieniu
He had time to think in prison.
Tak nie
Yes, no.
No Mussolini to się zmienił tak
No Mussolini has changed like that.
W czasie I wojny światowej
During World War I
Bo on tam należał wcześniej
Because he belonged there earlier.
Tak do nurtu socjalistów
Yes, to the socialist stream.
A we Włoszech socjaliści generalnie byli
And in Italy, socialists were generally
Przeciwni dołączeniu do wojny
Opposed to joining the war.
A Mussolini no to należał do tych
Mussolini did not belong to those.
Którzy uważali, że nie, nie
Those who thought that no, no.
Taka fajna jatka
Such a cool slaughterhouse.
Musimy w tym uczestniczyć
We must participate in this.
I wtedy właśnie tam się oderwał
And that’s when it broke off there.
Od dotychczasowej polityki
From the current policy
I gdy już doszedł do władzy
And when he finally came to power
Krótko po I wojnie światowej
Shortly after World War I.
Chciał odbudować Imperium Rzymskie
He wanted to rebuild the Roman Empire.
I uczynić z Włoch
And to make of Italy
Pierwszorzędne mocarstwo
First-rate power
Haha
Haha
W 34 roku
In the 34th year.
Rozpoczął się tak zwany
The so-called has started.
Kryzys abysyński
Abyssinian crisis
Bo
Because
Wcześnie Etiopię nazywano
Early on, Ethiopia was called
Abysynią
Abyssinia
W dużym skrócie
In short
Włochy miały już takie
Italy has already had such.
Małe kolonie graniczące z Etiopią
Small colonies bordering Ethiopia
I sprowokowały spór terytorialny
They provoked a territorial dispute.
Budując fort na terenie
Building a fort on the premises
Należącym do Etiopii
Belonging to Ethiopia.
Etiopia była członkiem
Ethiopia was a member.
Ligi Narodów
Nations League
Więc poprosiła o pomoc
So she asked for help.
No i podczas gdy Liga negocjowała
Well, while the League was negotiating
Z Mussolinim
With Mussolini
On wysłał do Afryki armię
He sent an army to Africa.
Włosi
Italians
Wykazali się
They demonstrated.
Wyjątkowym okrucieństwem
With exceptional cruelty.
Wykorzystując m.in. gaz musztardowy
Using, among others, mustard gas.
Przeciwko armiom i cywilom
Against armies and civilians.
Setki tysięcy Etiopczyków
Hundreds of thousands of Ethiopians
Zginęły w wyniku inwazji
They died as a result of the invasion.
I cesarz Etiopii
And the emperor of Ethiopia.
Haile Selassie
Haile Selassie
Następująco opisał
He described as follows.
Podboje Włochów
Italian conquests
W wystąpieniu przed delegatami
In a speech before the delegates
Ligi w czerwcu 1936 roku
Leagues in June 1936
W czasie gdy
While
Miały miejsce
They took place.
Operacje okrążające Makale
Circumferential operations Makale
Włoskie dowództwo
Italian command
Obawiając się odwrotu
Fearing a retreat.
Zastosowało procedurę
It applied the procedure.
Którą mam teraz obowiązek
Which one do I have to take now?
Potępić przed światem
Condemn before the world
Na pokładach samolotów
On board the airplanes
Zainstalowano specjalne rozpylacze
Special sprayers have been installed.
Dzięki którym mogły one
Thanks to which they could
Rozpraszać na rozległych obszarach
Disperse over vast areas.
Drobny śmiercionośny deszcz
Fine deadly rain
Grupy 9, 15, 18 samolotów
Groups 9, 15, 18 of aircraft
Podążały jeden za drugim
They followed one after the other.
Tak żeby wydobywająca się z nich
So that it is extracted from them.
Mgła tworzyła ciągłą warstwę
The fog created a continuous layer.
Począwszy od końca stycznia 1936 roku
Starting from the end of January 1936
Żołnierze, kobiety, dzieci
Soldiers, women, children
Bydło, rzeki, jeziora i pastwiska
Cattle, rivers, lakes, and pastures.
Były nieustannie zalewane
They were constantly flooded.
Tym śmiercionośnym deszczem
With this deadly rain
Aby systematycznie zabijać
To systematically kill.
Wszystkie żywe stworzenia
All living creatures
Aby z większą pewnością
To have greater certainty
Zatruć wodę i pastwiska
Poison the water and pastures
Włoskie dowództwo raz po raz
Italian command time and again
Wykonywało przeloty samolotów
It was carrying out flights of aircraft.
To była ich główna metoda
That was their main method.
Prowadzenia wojny
Waging war
Polecam lekturę
I recommend reading.
Tego całego przemówienia
This entire speech
Jest dostępne w internecie
It is available online.
Jest bardzo ciekawe
It is very interesting.
I stanowi
And constitutes
Świetną krytykę ligi
Great criticism of the league.
Bo Sylasie tam właśnie
Because Sylas is there right now.
Krok po kroku opisuje
Step by step describes
Jak Liga Narodów
Like the League of Nations
Nie wywiązała się
She did not fulfill.
Ze swoich obowiązków
From their duties
Wobec Etiopii
In relation to Ethiopia
Smutno się zrobiło
It became sad.
No i depresyjnie
Well, that's depressing.
Bo to też jakby koresponduje
Because it also seems to correspond.
Z tą aktualną sytuacją
With the current situation.
Te agresorzy wykorzystują
These aggressors exploit
Częstokroć
Often
Narzędzia zagłady
Tools of destruction
Powszechnie
Commonly
Potępione na świecie
Condemned to the world
Albo właśnie
Or just
Niszczą miasta
They are destroying cities.
Celują w cywilne obiekty
They are targeting civilian objects.
Rakietami
With rockets
Co w zasadzie niby się wszyscy zgadzają
What basically everyone seems to agree on.
Na tym
On this
W tych wyższych sferach
In these higher circles.
Że to jest
That it is
Że tak się nie robi
That it's not how it's done.
A jednak jak ktoś chce to tak robi
And yet, if someone wants to do it that way, they will.
I generalnie
In general
No co mi zrobicie
What will you do to me?
Nic nie zmienia od
Nothing changes from
W zasadzie od zawsze
Basically, since forever.
Że kto ma większego kija ten robi co chce
The one with the bigger stick does whatever they want.
Tak to teraz dłużej się rozmawia o tym
Yes, now we talk about it longer.
I obiecuje się
And I promise myself.
Że coś się zrobi
That something will be done.
Jest na pewno więcej dokumentacji
There is definitely more documentation.
Tego bo
This is because
Myślę że też ta wojna w Ukrainie
I think that this war in Ukraine too.
To chyba jedno z
This is probably one of
Już na tym etapie
Already at this stage
Najlepiej udokumentowanych wojen
The best-documented wars
No w kontekście jakby tego
Well, in the context of this...
Sytuacji cywili
Situation of civilians
W środku tego konfliktu
In the midst of this conflict.
Jak i
How and
Tego jak giną żołnierze
How soldiers die.
Tam
There
No to jednak jest bardzo dużo
Well, that's actually a lot.
Dobrze dostępnych nagrań
Well-accessible recordings
I to w zasadzie powinien być najlepszy
And this should basically be the best.
Materiał zachęcający do pokoju na świecie
Material encouraging peace in the world
Chciałbym być szczery
I would like to be honest.
Ale no
But no
No tak to jest ciekawe bo też teraz mamy
Well, it's interesting because we also have it now.
Właśnie
Exactly.
W Gazie no to też
In Gaza, well then too.
Są jakby dostępne
They are as if available.
Z pierwszej ręki różne nagrania
From the first hand, various recordings.
Zdjęcia w mediach społecznościowych
Photos on social media
Się pojawiają
They appear.
Taka duża duża zmiana
Such a big big change.
Nastąpiła jeśli chodzi o nastawienie
There has been a change in attitude.
O poparcie
About support
Działan Izraela i myślę że te
The actions of Israel and I think that these
Ta dostępność
This availability
Czegoś takiego w mediach społecznościowych
Something like this in social media.
Miała znaczenie
It mattered.
No tak ale jakby musisz mieć dobry PR
Well, you have to have good PR.
Żeby być odpowiednią
To be appropriate.
Ofiarą żeby ktokolwiek na ciebie zwrócił
A victim so that anyone pays attention to you.
Uwagę i
Attention and
No tak
Well then.
Jakby
As if
Nie wystarczy sam fakt
The fact itself is not enough.
Ostatnio słyszałem takiego fajnego podcastu
I recently heard such a cool podcast.
Związanego z gamedevem
Related to game development
Nazywa się katalog głupoty
It is called the catalogue of stupidity.
Akurat ostatnio nie tego
Just recently, not that.
Ale ten też jest fajny polecam wszystkim
But this one is also cool, I recommend it to everyone.
I
I
Tam właśnie był odcinek o tym jak się
There was an episode about how to do that.
Dostać w pracy
Get at work
Do pracy w gamedevie
To work in game development.
I właśnie był taki
And it was just like that.
Dla mnie trochę depresyjny moment że gość powiedział
For me, it was a bit of a depressing moment when the guy said.
Że no trzeba o sobie trochę pomyśleć
That you need to think a little about yourself.
Jak o takim produkcie który trzeba sprzedać
How about a product that needs to be sold?
I pomyślałem jak ciebie słuchałem
And I thought as I was listening to you.
Teraz Gosia to co mówiłaś że
Now Gosia, about what you said that...
Właśnie
Exactly.
Trzeba dobrze sprzedać swoje cierpienie
One must sell their suffering well.
Żeby było
So that it would be.
Zauważone na tym
Noticed on this
Arenie międzynarodowej
International arena
Przez ludność zwykłą
By ordinary people
No tak
Well, yes.
Ale jakby to nie tylko te wojenne cierpienie
But it's not just the suffering of war.
Tak działa tylko no nie wiem jak tak samo nie wiem
That's how it works, but I don't know how, just like I don't know.
Chore dzieci leczymy które dziecko
Sick children are treated, which child?
Bardziej ładniej cierpił
He suffered more beautifully.
W internecie
On the internet
Te wszystkie zbiórki na tym się opierają
All these collections are based on this.
Że tam ładne chore dzieci
That there are nice sick children there.
W ogóle sam fakt że dziecko
The mere fact that a child
Tak tak więcej pieniędzy
Yes yes, more money.
Spróbuj tak zebrać dla trzydziestoletniego Michała
Try to gather it like that for thirty-year-old Michał.
Na przykład który nie jest ładny do tego
For example, which is not nice for that.
Taki jak ładne dziecko
Just like a pretty baby.
No to musi nie wiem tam grać na
Well, I must not know how to play there.
Fortepianie czy nie wiem co robić
Piano or I don't know what to do.
Stawać na głowie i nie wiadomo co robić
Standing on your head and not knowing what to do.
No po prostu musisz dobrze
Well, you just have to do it well.
Dobrze się sprzedać
To sell well.
Żeby być ładną ofiarą
To be a pretty victim.
W innej chwili
At another moment.
Inaczej
Otherwise
No właśnie
Exactly.
Przesłań się w dupie
Send yourself in the ass.
No co no jakby
Well, what if...
Też wymaga przecież takiej dużej energii
It also requires so much energy, after all.
Żeby
So that
Wiedzy marketingowej
Marketing knowledge
No właśnie żeby się sprzedać
Exactly, to sell oneself.
Wracając do
Returning to
Włoch i do Etiopii
An Italian and to Ethiopia.
Liga
League
Nałożyła na Włochy słabe sankcje
She imposed weak sanctions on Italy.
Które nie powstrzymały
Which did not stop
Mussoliniego zwłaszcza że Wielka Brytania
Mussolini, especially since Great Britain
I Francja w sekrecie próbowały się z nim
And in France, they secretly tried to deal with him.
Zagadać poza strukturami Ligi
Talk outside the structures of the League.
I tutaj mamy właśnie
And here we have just...
Ma znaczenie
It matters.
Cała sieć układów
The entire network of systems
Sojuszy które próbowano
Alliances that were attempted
Budować w tamtym okresie
To build in that period.
Mussolini i Hitler
Mussolini and Hitler
Nie byli dobrymi
They were not good.
Kumplami w tamtym momencie
At that moment, friends.
Brytyjczycy i Francuzi
Britons and French people
Byli gotowi oddać Etiopię
They were ready to give up Ethiopia.
Mussoliniemu w zamian za wspólny
Mussolini in exchange for a joint
Sojusz przeciwko Hitlerowi
Alliance against Hitler
Więc naziści w tym czasie
So the Nazis at that time.
Dostarczali broń Etiopczykom
They supplied weapons to the Ethiopians.
Z kolei Sowieci
Meanwhile, the Soviets.
Wspierali Włochy
They supported Italy.
I zarówno Brytyjczycy
And both the British
Jak i Francuzi chcieli powstrzymać
How the French wanted to stop
Ambicje Hitlera no ale nie mogli się dogadać
Hitler's ambitions, but they couldn't come to an agreement.
Jakimi metodami to osiągnąć
What methods to achieve this?
Fajnie oddawać
It's nice to give back.
Cudzą ziemię
Someone else's land.
Za pokój
For peace
Najlepiej
Best.
Najlepiej smakują
They taste best.
Cudzesy
Cudzesy
W 1934 roku
In 1934.
Związek Radziecki dołączył do Ligi
The Soviet Union joined the League.
I Maksym Litwinow
I Maksym Litwinow
Delegat Radziecki
Soviet Delegate
Zaoferował narodom świata
He offered to the nations of the world.
Następujące słowa
The following words
Państwa agresorzy
Your aggressors.
Takie jak Japonia i Włochy
Such as Japan and Italy.
Są obecnie nadal słabsze
They are still weaker at the moment.
Niż możliwy blok narodów miłujących pokój
Than a possible bloc of peace-loving nations.
Ale polityka
But politics
Nie stawiania oporu złu
Not resisting evil.
I negocjacji z agresorami
And negotiations with aggressors
Którą proponują nam przeciwnicy sankcji
Which one do the opponents of sanctions propose to us?
Nie może mieć innego rezultatu
It can't have any other result.
Niż dalsze wzmacnianie i zwiększenie sił agresji
Than further strengthening and increasing the forces of aggression.
Może nadejść moment
A moment may come.
Właśnie do takiego stopnia
To such an extent.
Że Liga Narodów
That the League of Nations
Nie będzie w stanie sobie z nimi poradzić
He/She will not be able to cope with them.
Nawet gdyby chciała
Even if she wanted to.
Przy najmniejszej próbie agresji
At the slightest attempt of aggression.
Zbiorowa akcja przewidziana w artykule 16
Collective action provided for in Article 16
Paktu Ligi Narodów
Covenant of the League of Nations
Musi zostać wprowadzona w życie
It must be implemented.
Program przewidziany w Pakcie Ligi
The program provided in the League Pact.
Musi być realizowany przeciwko agresorowi
It must be carried out against the aggressor.
Zdecydowanie, stanowczo i bez wahania
Decidedly, firmly, and without hesitation.
To jest tylko jedyne przemówienie w historii
This is the only speech in history.
Rosenina nawołującego do pokoju
Rosenina calling for peace
Tak
Yes
Koniec końców
In the end
Mimo takich szlachetnych radzieckich deklaracji
Despite such noble Soviet declarations
Włochy podbiły Etiopię
Italy conquered Ethiopia.
Liga stanęła przed faktem dokonanym
The league faced a fait accompli.
Sankcje zostały wkrótce zniesione
The sanctions were soon lifted.
Nie serio?
No way?
Szlachetne deklaracje nie wystarczyły?
Noble declarations were not enough?
No o dziwo nie
Well, no surprise there, no.
W 1937 roku
In 1937.
Włochy opuściły Ligę
Italy left the League.
Kryzys abiseński
Abyssinian crisis
W praktyce uśmiercił Ligę
In practice, he killed the League.
Agresja Włoch była oczywista
The aggression of Italy was obvious.
Sankcje zostały nałożone
The sanctions have been imposed.
Ale nie powstrzymało to wojny
But it didn't stop the war.
Po oboju jednego członka Ligi
After the death of a member of the League
Przez drugiego
Through the second.
Historyk Herbert Fischer tak podsumował to
Historian Herbert Fischer summarized it this way.
W 1938 roku
In 1938
Jeśli narody chcą pokoju
If nations want peace
Liga daje im sposób na jego utrzymanie
The league gives them a way to sustain it.
Z ligą lub bez
With the league or without it
Kraj, który jest zdeterminowany by prowadzić wojnę
A country that is determined to wage war.
Zawsze ma taką możliwość
He always has that option.
Taki
Such
Mam tu jeszcze fakt bez znaczenia
I still have a fact here that is of no significance.
Zabawny fakt
Funny fact
Że w 1938 roku
That in 1938
Zakończono budowę
Construction has been completed.
Siedziby Ligi
League headquarters
W Pałacu Narodów w Genewie
At the Palace of Nations in Geneva
Więc
So
Liga zdążyła szybciej wykazać
The league managed to demonstrate faster.
Swoją bezsilność niż zbudować dla siebie
Your helplessness rather than build for yourself.
Siedzibę
Headquarters
Obecnie ten Pałac Narodów
Currently this Palace of Nations
Stanowi europejską siedzibę ONZ
It serves as the European headquarters of the UN.
No i tym sposobem dotarliśmy
And thus we have arrived.
Do przedednia wybuchu II wojny światowej
Before the outbreak of World War II
Jak dotąd
So far
Opowiadałem generalnie o takich
I was generally talking about such things.
Instytucjonalnych, strukturalnych
Institutional, structural
Problemach Ligi
Problems of the League
Konkretnych polityków
Specific politicians
No ale za tymi wszystkimi
But behind all of this
Politykami właśnie
It's about politicians.
Stali konkretni ludzie
They were specific people.
I to tak trzeba o tym pamiętać
And that's something that needs to be remembered.
Byli urzędnicy Ligi, dyplomaci
Former League officials, diplomats
I wielu właśnie
And many precisely
Polityków i dyplomatów było
There were politicians and diplomats.
Ślepych na zagrożenie
Blind to the threat.
Jakie stanowią ambicje Hitlera
What are Hitler's ambitions?
No albo wygodnie
Either way, comfortably.
Było im udawać takie zaślepienie
They had to pretend such blindness.
Takim klasycznym
Such a classic
Często przywoływanym
Frequently invoked
Jest Neville Chamberlain
This is Neville Chamberlain.
Premier Wielkiej Brytanii
Prime Minister of the United Kingdom
Który po oddaniu Niemcom
Which after being handed over to the Germans
Sporego kawałka Czechosłowacji
A large piece of Czechoslovakia.
W 38 roku ogłosił, że
In the 38th year, he declared that
Zapewnił pokój dla naszego pokolenia
He ensured peace for our generation.
No i na takie
Well, and for such
Zaślepienie
Blindness
Fajnie, fajnie mieć pokój
Nice, nice to have a room.
Na całe pokolenie polityków
For an entire generation of politicians.
Którzy będą wiedzieć gdzie wyjechać
Who will know where to go?
Jak wybuchnie wojna
When the war breaks out.
Na takie zaślepienie nie byli również
They were not blinded like that either.
Otworni urzędnicy Ligi
Open officials of the League
Przewodniczący zgromadzenia Ligi
Chairman of the League Assembly
Oto jak Julia Boyd
Here is how Julia Boyd.
Opisuje jego wizytę
Describes his visit.
W Niemczech w książce
In Germany in the book
Travelers in the Third Reich
Travelers in the Third Reich
Jednak pomimo
However, despite
Nowego mrozu w stosunkach
A new chill in relations.
Z Wielką Brytanią
With Great Britain.
Pomimo ćwiczeń przeciwlotniczych
Despite anti-aircraft exercises
Pomimo uporczywego wołania o broń przed masłem
Despite the persistent call for weapons in front of the butter.
I pomimo nieustannego nacisku Hitlera
And despite Hitler's constant pressure
Na wolną rękę w Europie Wschodniej
On a自由 hand in Eastern Europe
Jeden wybitny obcokrajowiec
One outstanding foreigner.
Po drugim wracał do domu z Niemiec
After the second one, he was coming back home from Germany.
Przekonany, że wojna jest ostatnią rzeczą
Convinced that war is the last thing.
Wśród planów Führera
Among the Führer's plans
Hitler jest filarem pokoju
Hitler is a pillar of peace.
Oświadczył
He proclaimed.
Sir Sultan Mohammed Shah Aga Khan III
Sir Sultan Mohammed Shah Aga Khan III
Przewodniczący Ligi Narodów
Chairman of the League of Nations
Po październikowej wizycie
After the October visit
W Berchtesgaden
In Berchtesgaden
Dlaczego?
Why?
Ponieważ pokój jest niezbędnym elementem
Because the room is an essential element.
Wszystkich planów Hitlera
All of Hitler's plans.
Dotyczących odbudowy narodu
Concerning the reconstruction of the nation.
Muzułmański przywódca Izmailitów
Muslim leader of the Ismailis
Oświadczył, że nigdy wcześniej nie widział
He stated that he had never seen it before.
Tak konstruktywnego i praktycznego socjalizmu
Such constructive and practical socialism.
Jak w Nowych Niemczech
Like in New Germany
Wszystko jest organizowane dla jak największego szczęścia
Everything is organized for the greatest happiness.
Jak największej liczby ludzi
As many people as possible
Relacjonował
Reported
Herr Hitler jest bardzo wielkim człowiekiem
Mr. Hitler is a very great man.
Nikt nie może temu zaprzeczyć
No one can deny this.
I to jest deklaracja
And this is a declaration.
Z maja
From May
38 roku
38 years old
38
38
Obóz koncentracyjny w Dachau
Concentration camp in Dachau
Funkcjonował wtedy już od 5 lat
It had been operating for 5 years at that time.
Wymienię parę innych
I will mention a couple of others.
Pokojowych osiągnięć, którymi
Peaceful achievements, which
Do tamtego momentu mógł pochwalić się Hitler
Until that moment, Hitler could boast.
W czerwcu
In June
1904 roku
the year 1904
Miała miejsce noc długich noży
There was a night of long knives.
Gdy Hitler permanentnie pozbył się przeciwników
When Hitler permanently got rid of his opponents.
W ramach NSDAP
Within the NSDAP
Rok później Reichstag uchwalił
A year later, the Reichstag passed.
Ustawy norymberskie
Nuremberg Laws
Pozbawiające Żydów podstawowych praw obywatelskich
Depriving Jews of basic civil rights
W marcu
In March
1938 roku
the year 1938
Niemieckie armie
German armies
Wkroczyły do Austrii
They entered Austria.
Gwałcąc traktat wersalski
Violating the Versailles Treaty
Na podstawie którego funkcjonowała Liga
On the basis of which the League functioned.
Mimo tego dwa miesiące później
Despite this, two months later.
Przewodniczący Ligi był gotów
The chairman of the League was ready.
Deklarować, że Hitler jest wielkim
Declare that Hitler is great.
Pokojowym człowiekiem
A peaceful person
Nie wiem czy mnie tam karmili
I don't know if they fed me there.
Ale musieli naprawdę dobry serwniczek oferować
But they must have really offered a good little service.
No tak
Well, yes.
No i pozostały nam już
And we are left with only
Tylko takie ostatnie podrygi
Just these last gasps.
Ligi
Leagues
Podczas II wojny światowej
During World War II
Nie mogłem znaleźć w żadnym rzetelnym miejscu
I couldn't find it in any reliable place.
Informacji
Information
Czy Liga jakoś formalnie zareagowała
Did the League respond formally in any way?
Na wybuch II wojny światowej
At the outbreak of World War II
Na atak na Polskę
On the attack on Poland
Może nie zauważyli
Maybe they didn't notice.
Na stronie tam
On that page
History Channel
History Channel
Znalazłem informacje
I found the information.
Że w ogóle nie zareagowała
That she didn't react at all.
Być może to jest prawda
Maybe it is true.
Być może właśnie dlatego
Perhaps that's precisely why.
No nie ma żadnej informacji
Well, there is no information.
O ich reakcji bo nie było takiej reakcji
About their reaction because there was no such reaction.
No ale jeszcze tam technicznie
Well, technically, it's still there.
Liga w czasie II wojny światowej
The League during World War II
Funkcjonowała
It functioned.
No co ciekawe to 14 grudnia
Well, interestingly, it's December 14th.
1909 roku
in the year 1909
Rada wyrzuciła ZSRR z Ligi
The council expelled the USSR from the League.
Za inwazję na Finlandię
For the invasion of Finland.
To był jedyny przypadek wyrzucenia członka
That was the only case of expelling a member.
Co Finlandia
What about Finland?
Miała w sobie
She had it in her.
Śnieg
Snow
18 kwietnia
April 18
Trzeba mieć śnieg żeby wyrzucić za atak
You need to have snow to throw it out for an attack.
Cenny śnieg
Precious snow
18 kwietnia 1946 roku
April 18, 1946
Liga formalnie przestała istnieć
The league has officially ceased to exist.
No i ONZ
Well, and the UN.
Przejęło schedę
Took over the legacy.
Przejęło tam środki materialne itd
It took over the assets, etc.
No i tak dotarliśmy do końca
And so we have reached the end.
Możemy jakieś wnioski wyciągać
We can draw some conclusions.
Jeżeli jakieś są
If there are any.
Mam tutaj taki cytacik jeszcze
I have this little quote here as well.
Że Ludwig Wittgenstein
That Ludwig Wittgenstein
Podobno powiedział
Apparently he said.
My historycy którzy chcą wyjaśnić
My historians who want to explain
Dlaczego Liga zawiodła
Why the League failed
Powinni najpierw wyjaśnić
They should explain first.
Dlaczego wilki jedzą owce
Why do wolves eat sheep?
Coś w tym jest
There is something to it.
Chociaż ja jako niepoprawny optymista
Although I, as an incorrigible optimist
Wierzę że jest osiągalna
I believe it is attainable.
Dla ludzkości przyszłość
For humanity, the future.
Jak ze startem na koniec
How from start to finish.
Jest rzeka w której wszyscy żyjemy
There is a river in which we all live.
Razem w pokoju
Together in the room
Więc może wilki się zmienią
So maybe the wolves will change.
Albo coś
Or something.
Nie wiem
I don't know.
Znaczy no ogólnie
I mean, generally.
To wilki
These are wolves.
Ewolucja trwa długo
Evolution takes a long time.
To może ja się wetnę
Maybe I’ll butt in.
Tak tak zapraszam
Yes, yes, I invite you.
A propos mentalności ludzkiej
About the human mentality
To nie wiem
I don't know.
Może o tym wspominałem
Maybe I mentioned it.
Przy jakimś poprzednim odcinku
At some previous episode
Tego podcastu do którego mnie zaprosiłeś
The podcast you invited me to.
Ale a propos mentalności ludzkiej
But speaking of human mentality
To niezmiennie
It is unchanging.
Uwielbiam
I love it.
Jakby
As if.
Przykład jak bardzo
An example of how much
Ta mentalność ludzka jest niezmienna
This human mentality is unchangeable.
Od tysiącleci w zasadzie
For millennia, essentially.
Tych różnych graffiti które znaleziono
Those various graffiti that were found.
W Pompejach
In Pompeii
Które w zasadzie
Which basically
Mentalnie są identyczne
They are mentally identical.
Do tego co dzisiaj się wypisuje na murech
Regarding what is being written on the walls today.
I do tego jeszcze te tabliczki
And these signs on top of that.
Z napisami
With subtitles
Które
Which
W zasadzie w dosłownym tłumaczeniu z łaciny
Basically, in a literal translation from Latin.
To znaczyły uwaga groźny pies
It meant a warning, dangerous dog.
Więc jakby
So, like...
To jest mój taki flagowy
This is my flagship.
Przykład tego że
An example of this is that
Ta jakaś mentalność ludzka
That some kind of human mentality
Mogą się zmieniać warunki
Conditions may change.
Cywilizacyjne i w ogóle jakieś
Civilizational and generally something
Oczywiście jakieś są zmiany w tej mentalności
Of course, there are some changes in this mentality.
Ale wiele rzeczy pozostaje niezmiennych
But many things remain unchanged.
Chyba myślę że taka
I think that's such.
Agresja
Aggression
To gdzieś tam jest dla nas
So somewhere out there is for us.
Immanentną cechą
An inherent feature
Co zresztą pokazuje ostatnie
Which, by the way, is shown by the latest...
Parę
A couple
Chciałem powiedzieć lat ale w sumie to setek lat
I wanted to say years, but actually it's hundreds of years.
Tysiącleci
Millennia
Może trzeba patrzeć
Maybe we need to look.
W jakich warunkach ta agresja
Under what conditions does this aggression occur?
Najmniej występuje
It occurs the least.
I dołożyć do tych warunków
I would like to add to these conditions.
Jak nie ma ludzi
If there are no people.
Pisać my się wszyscy to będzie odpowiedź
Everyone writing to us will be the answer.
Może to jest
Maybe this is
Odpowiedź
Response
Może to jest
Maybe this is
Droga
Road
No
No
To co ja wszystko
That's what I have everything.
Opowiedziałem co miałem zamiar opowiedzieć
I told what I intended to tell.
Nie wiem czy
I don't know if
Jakieś właśnie można lekcje
What lessons can be learned?
Z tego wyciągnąć czy nie
Should I take this out or not?
Wszyscy zginiemy
We will all die.
No właśnie patrząc tak
Just looking like that.
Generalnie no tak jak tam
Generally, yes, like there.
Wcześniej wspominaliśmy ONZ
Earlier, we mentioned the UN.
Nie wiem
I don't know.
No lepiej się sprawdza czy nie
Well, does it work better or not?
No na pewno ONZ jakby tak strukturalnie
Well, the UN definitely, if we’re talking structurally.
Po prostu ma jakieś
He just has some.
Zalety w stosunku
Advantages in relation
Do ligi
To the league
Tak tego nie da się zaprzeczyć
Yes, this cannot be denied.
Powiedzmy fakt że
Let's say the fact that
Mamy te wszystkie państwa w ONZ
We have all of these countries in the UN.
I jeszcze do tego
And on top of that.
To jest właśnie jakaś tam niesprawiedliwość
This is just some kind of injustice.
Dziejowa ale tak pragmatycznie
Historical but so pragmatically.
Te 5 mocarstw ma swoje
These 5 powers have their own
Weto w ONZ
Veto in the UN
W lidze no to byli stali
In the league, they were stable.
Członkowie rady ale generalnie mieliśmy
Council members, but generally we had
Zasady jednomyślności
Principles of unanimity
Mocarstwo nie mogło sobie zawetować
The power could not veto itself.
Tak jak mogą w ONZ
Just like they can in the UN.
Czysto pragmatycznie na to patrząc
Looking at it purely pragmatically.
No to sprawia że to
Well, that makes it...
To mocarstwo czuje się bezpieczniej
This superpower feels safer.
W ONZ i ma
In the UN and has
Większą motywację żeby
Greater motivation to
Uczestniczyć zostać w ONZ
To participate in the UN.
I żeby przynajmniej w jakimś stopniu
And to at least some extent
No uczestniczyć
Well, participate.
W tym całym procesie
In this whole process
W jakimś takim minimalnym stopniu
To some minimal extent.
Chociaż pozornie respektować
Although seemingly to respect
Coś no ale no nie wiem
Something, well, I don't know.
Naprawdę jak się patrzy na przykład
Really, when you look at, for example,
Na właśnie
Exactly.
Ukrainę
Ukraine
Czy na Gazę no to masz
Do you have anything regarding Gaza?
Sytuację że jeśli
The situation that if
Takie mocarstwo ma ochotę coś zrobić
Such a power is eager to do something.
Czy tam no tak jak w przypadku Izraela
Is it like that in the case of Israel?
No ma Izrael
There is no Israel.
Wsparcie mocarstwa
Support of a superpower
Stanów Zjednoczonych
United States
No to mogą sobie robić co chcą
Well, they can do whatever they want.
I
I
ONZ no nie powstrzymał
The UN did not stop it.
Wojny w Ukrainie
Wars in Ukraine
No to
Well then
Nie powstrzymał w Gazie
He did not stop in Gaza.
Ludobójstwa nie ma
There is no genocide.
Nie ma jakiejś
There is no such thing.
Takiej siły
Such a force
Plus jeszcze masy konfliktów o których
Plus there are still plenty of conflicts about which
No plus tak masa jak na całą historię
Well, it's about as much as for the whole history.
Całą historię
The whole story.
Tak ONZ spojrzeć
Yes, look at the UN.
No to też właśnie nie wiem czy tak naprawdę
Well, I don't really know if that's true.
ONZ ma lepsze
The UN has better.
Lepszy wynik niż Liga
Better result than the League.
No oczywiście nie doszło jeszcze do trzeciej
Well, of course, the third one has not happened yet.
Wojny Światowej
World War
Pod właśnie
Under just.
Opieką ONZ no ale
UN care, but...
Kto wie no jeszcze nie doszło
Who knows, it hasn't happened yet.
Ale jakby
But like...
W którym momencie uznajemy że jest Światowa
At what point do we recognize that it is World?
Wojna
War
No nie wiem przynajmniej żeby na paru kontynentach coś się działo
Well, I don't know at least if something is happening on a few continents.
Jakieś sojusze
Some alliances
Nie wiem jaką tam definicję przyjmują
I don't know what definition they adopt there.
Historycy jak naprawdę
Historians how really
No tak ale jak tak patrzeć
Well, but when you look at it that way...
No nie wiem tam
Well, I don't know there.
Korea Północna
North Korea
Cały czas
All the time.
Rosja Chiny coś tam
Russia China something there
Dostarczanie dokąd Korea Północna
Delivery to North Korea.
Dostarcza
Delivers
Rzeczy
Things
No tam ostatnio no to z Rosją
Well, recently it's been about Russia.
Bronić gdzieś tam też do którejś
Defend somewhere until a certain point.
Na pewno jest
It certainly is.
To Rosja
To Russia
Połączone różne kontynenty
Connected different continents
Te konflikty
These conflicts
Wydaje mi się że nie są na tyle masowe żeby uznać je za
I don't think they are widespread enough to consider them as
Światowe
World
W sensie myślę że są
I mean I think they are.
Dzisiaj jak najbardziej jakby każdy konflikt
Today, as much as any conflict.
Przez to jak bardzo świat jest połączony
Due to how interconnected the world is.
I
I
Jak też ta komunikacja
How is this communication?
Się że tak powiem
If I may say so
Zarówno informacyjna jak i
Both informative and
Geograficzna
Geographic
Zwiększyła to
She increased it.
Każdy konflikt jest jakoś tam powiązany
Every conflict is somehow related.
Z innym miejscem na świecie
From another place in the world.
Na globie ale jakby
On the globe, but somehow
Nie są na tyle chyba masowe żeby
They are probably not massive enough to...
Masa ludzka
Human mass
Ja ogólnie kwestionuję
I generally question.
Sensowność
Meaningfulness
Istnienia mocarstw
The existence of powers
Myślę że nie powinno być
I think there shouldn't be.
No bo no to jakby
Well, it's like...
Aż takie grupy ludzi no nie są powiązane
Such groups of people are not connected.
Z osobą
With a person
Na tyle
That's enough.
No bo możemy no mówić że
Well, we can say that
No nie wiem językiem czy coś
Well, I don't know the language or something.
W Stanach Zjednoczonych dużo osób mówi po angielsku
In the United States, many people speak English.
Ale no też nie wszyscy
But not everyone either.
Ale no to
But well then
Czy nie lepiej by było jednak być zbiorem
Wouldn't it be better to be a collection instead?
Mniejszych
Smaller
Małych
Small
Małych szkołów
Small schools
Anarchosyntykaliści bodajże
Anarcho-syndicalists, I believe.
To by było to
That would be it.
Jakby i tak no to właśnie
If so, then exactly.
Jakby co to
Just in case, that's...
Na pewno takim
Definitely such.
Absurdalne jest powiedzmy oczekiwanie
It is absurd to say the expectation.
Że
That
Będzie kiedykolwiek w historii
Will there ever be in history
Dobry kandydat
Good candidate
Na prezydenta na przykład
For president, for example.
Że ktoś że jeden człowiek
That someone is one person.
Będzie
It will be.
Miał kompetencje żeby
He had the competencies to
Kraj
Country
330 milionowy
330 millionth
Prowadzić gdzieś
To lead somewhere.
No jak tak się pakuje taką
Well, how can you pack like that?
Władzę taką odpowiedzialność
The authority carries such responsibility.
Prędzej jednego człowieka i potem oczekuje
"First one person and then expect."
Że będą jakieś dobre wyniki
That there will be some good results.
To
To
To moim zdaniem jest
In my opinion, it is.
Generalnie chybiony pomysł
Generally a misguided idea.
Za duża koncentracja władzy
Too much concentration of power.
Nie tylko
Not only
Mam na myśli Stany Zjednoczone
I mean the United States.
Ale nawet nie wiem premier w Polsce
But I don't even know the Prime Minister in Poland.
To jest moim zdaniem za dużo władzy
In my opinion, that is too much power.
Za dużo
Too much
Żeby jeden człowiek
So that one person
Tak
Yes
Wszystko
Everything
Wszystko zrobił wszystkim się zajął
He did everything and took care of everyone.
Ja też jestem przeciwny
I am also against it.
Koncentracji władzy
Concentration of power
Chyba że to ja bym był koncentrującym władzę
Unless it would be me concentrating power.
Tak to niestety chyba
Yes, unfortunately it seems so.
Działa właśnie
It's working right now.
Że no jesteśmy przeciwni konfliktom
That we are not opposed to conflicts.
I właśnie żeby jakieś państwo
And just so that some state
Miał zbyt dużą dominację
He had too much dominance.
No chyba że to my to wtedy wiadomo
Unless it's us, then it's clear.
Kiedyś gdzieś
Once somewhere
Chyba w jednym podcaście
I think in one podcast.
Słuchałem o tym że są
I heard about it that they are.
Takie zbiorowe groby
Such mass graves
Sprzed tysięcy lat
From thousands of years ago.
Których
Which
Które wskazują na to
Which indicate that
Że to były ofiary
That they were victims.
Ludobójstwa
Genocide
No jakby sposób
Well, like a way
Zabicia tych ludzi wskazuje
The killing of these people indicates
Że to miało taki charakter
That it had such a nature.
I
I
No to jakby świadczy o tym
Well, that would indicate that...
Że ludzie dokonywali
That people made
Ludobójstw
Genocides
Zanim w ogóle istniała
Before it even existed
Państwowość nie
Statehood not
No bo można by
Well, one could.
Powiedzieć ach no właśnie mamy te wszystkie
"Oh, right, we have all of those."
Państwa i państwa kłócą się o granice
Countries and countries are arguing about borders.
I stąd mamy konflikty i
And that’s where we have conflicts and
Stąd mamy właśnie
That's why we have именно.
Ludobójstwa
Genocide
I jakbyśmy sobie żyli bez państw
And what if we lived without states?
To by było o wiele lepiej
That would be much better.
No ja tam jakimś wielkim fanem państw nie jestem
Well, I'm not really a big fan of states.
Ale
But
Właśnie
Exactly.
Takie fakty z historii
Such facts from history.
No to też świadczą o tym
Well, that also indicates that.
Że to nie jest tak że jakby
That it's not like, you know...
Państwa narodowe są
Nation states are
Jakimś źródłem tego wszystkiego
Some source of all this.
O czym mówimy
What are we talking about?
No nawet można spojrzeć bliżej
Well, you can even take a closer look.
Że wiesz grupy etniczne
That you know ethnic groups.
Gdzieś w Amazonii na przykład
Somewhere in the Amazon, for example.
No to też jakby prowadzą
Well, that also seems to lead.
Mają konflikty między sobą i
They have conflicts among themselves and
Potrafią całą
They can do the whole thing.
Sąsiednią wioskę
The neighboring village.
Wymordować i
Exterminate and
Uprowadzić
To abduct
No więc
So then
Nie wiem nie mam żadnej lekcji
I don't know, I don't have any lessons.
Tutaj na koniec
Here at the end
Mam tylko depresję
I only have depression.
Więc
So
No cóż macie jeszcze
Well, what do you still have?
Coś mądrego do powiedzenia
Something wise to say.
Albo głupiego w końcu
Or a fool in the end.
Katalog głupoty
Catalog of Stupidity
Czy to co tak mi przyszło do głowy
Is that what came to my mind?
To co mówiłeś że
What you said that
Pokazywanie po wojnie
Showing after the war
Drugiej
Second
Redukacja społeczeństwa
Reduction of society
Tak tak to wydaje mi się że
Yes, yes it seems to me that
No ogólne
It's general.
Podnoszenie
Lifting
Świadomości
Consciousness
Podnoszenie świadomości jakby narzędzi propagandowych
Raising awareness as if it were a propaganda tool.
Tego
This
No bo
Because
Te rzeczy no się zmieniają
These things are changing.
Trochę ewoluują no ale niektóre rzeczy
They're evolving a bit, but some things...
Zostają podobne no po prostu
They are simply similar.
Jakby podchodzenie
As if approaching
Do informacji tam z ostrożnością
To the information there with caution.
Żeby uczyć wszystkich od
To teach everyone from
Najmłodszych lat całe społeczeństwo
In the youngest years, the whole society.
Że no każdą informację no można
That any information can be...
Sprawdzić rozpoznawać źródła
Check to recognize sources.
I no nam się to przyda
And we will find it useful.
Czy wybieramy nie wiem
Do we choose, I don't know?
Jaki sok chcemy kupić czy
Which juice do we want to buy or
Czy słuchamy naszego polityka o tym
Are we listening to our politician about this?
Co nam mówi
What does it tell us?
Który człowiek jest fajny
Which person is cool?
A który nie no bo
And which one, no because
No po prostu tak no kwestionowanie
Well, it's just like that, no questioning.
Wszystkiego kwestionowanie
Questioning everything.
Może nie wszystkiego no ale no jakby
Maybe not everything, but like...
Yo kwestionuj wszystko
I question everything.
Tak no jakby
Yeah, well, kind of.
Nie mówię że spalić świat
I'm not saying to burn the world.
Ale no jakby żeby no nie wiem
But, like, I don't know.
Uczyć się no nie wiem
I don't know about studying.
Że jak coś jest jakiegoś koloru
That something is a certain color.
To nasz mózg będzie na to patrzył
Our brain will be looking at this.
Że ktoś jak mówi jakimś konkretnym
That someone, when they speak, speaks in a specific way.
Tonem no to będziemy bardziej skłonni
Well, we will be more inclined.
Uwierzyć że
To believe that
Jak w filmie będą skrzypki to będzie nam smutno
If there are violins in the movie, we will feel sad.
No po prostu na każdym
Well, just on every one.
Tym etapie
At this stage
Zbudowanie kimś wpływem
Building influence by someone
Tak tak no i żeby po prostu nauczyć się
Yes, yes, and just to simply learn.
Rozpoznawać że są takie metody
Recognize that there are such methods.
A nie po prostu zakładać że
And not just assume that
Że nasz mózg
That our brain
Po prostu jest w stanie
He is simply capable.
Rozpoznać że
To recognize that
No przecież są specjaliści od reklamy
Well, there are specialists in advertising.
Którzy robią
Who are doing
Tą reklamę pod nas
This advertisement for us.
I no nie będziemy
And we won't be.
Lepsi od specjalisty który
Better than a specialist who
Siedzi i jego pracą jest
He sits and his job is
Zanalizowanie w jaki sposób my myślimy
Analyzing how we think.
Na podstawie wszystkich tych danych
Based on all this data.
Które on nas ma no to ta osoba będzie
Which one does he have, so that person will be.
Dobra w
Good w
Wciskaniu czy to pogodów czy to produktu
Pushing something, whether it's the weather or a product.
Tak tak więc to po prostu
Yes, yes, so it's just that.
Tak tak więc no to jest ten sam
Yes, yes, so this is the same.
Mechanizm więc jakby uczenie się
The mechanism is like learning.
Rozpoznawania tych rzeczy
Recognizing these things
Jakby świadomość że
As if the awareness that
No reklama którą widzimy i słowa które
It's an advertisement that we see and the words that
Słyszymy nie są takie
We hear they are not like that.
No takie sobie po prostu
Just like that.
Odtyko no ktoś ma jakiś biznes
Unlike someone has some business.
Zawsze i czasami jest to biznes żebyśmy myli
Always and sometimes it's a business for us to be confused.
Nie wiem ręce po tym jak wrócimy do domu
I don't know my hands after we get back home.
A czasami jest to biznes żebyśmy
And sometimes it's business for us to
Tam nie wiem
I don't know there.
Siekierą sąsiada tam
The neighbor's axe is there.
No pogłaskali
They didn't pet.
To jakby no po prostu
It's like, well, just...
No jakby kiedy jesteś już świadomy
Well, it's like when you are already aware.
Że rzeczy mają jakieś
That things have some
Tam mogą mieć
They can have there.
Jakieś znaczenie no to może się zastanowisz
Some meaning, well, you might think about it.
No tak więc no myślę
Well, I think...
Edukowanie
Education
O sposobach
About methods
Propagandy manipulacji no jakby odbieranie
Propaganda of manipulation, like taking away.
Informacji no i to
Information, yes and that.
Właśnie jest przydatne we wszystkich
It is indeed useful in all.
Aspektach życia społecznego
Aspects of social life
Uważam że to co mówisz
I believe that what you are saying.
Jest w tej chwili szalenie potrzebne
It is extremely needed at this moment.
Tutaj na i u nas i
Here and with us.
W ogóle na zachodzie i
In general, in the west and
No to jest giga potrzebne żeby po prostu funkcjonować
Well, this is really necessary just to function.
W dzisiejszym społeczeństwie
In today's society
Tak naprawdę natomiast
However, in reality
Wydaje mi się że
I think that
Trzeba zacząć od czegoś wcześniej
You need to start from something earlier.
Bo to o czym mówisz to się nie
Because what you are talking about does not happen.
To się sprawdzi owszem tutaj w edukowaniu
It will indeed be effective here in educating.
Na przykład młodzieży czy to w Polsce czy to
For example, young people, whether in Poland or...
W Stanach czy gdziekolwiek
In the States or anywhere.
Ale
But
Jeżeli spróbujesz w ten sposób dotrzeć do
If you try to reach in this way to
Jakiegoś chłopa na Syberii
Some guy in Siberia.
To wydaje mi się
It seems to me.
Że to może się nie
That it may not happen.
Nie sprawdzić że tutaj trzeba jakieś
Don't check that you need something here.
Inne metody inny język
Other methods other language
Mówienie o tej manipulacji bo
Talking about this manipulation because
No tak no na pewno to trzeba
Well, yes, that definitely needs to be done.
Dopasować przekaz
Match the message.
Ale generalnie to co mówisz to jest super potrzebne
But generally, what you're saying is really needed.
Okej no
Okay then
To co to się
What is going on here?
Żegnamy myślę tak
I think we are saying goodbye.
Pa pa pa nara nara
Bye bye bye, see you later.
I cześć dzięki
And hi, thanks!
Słuchajcie tak
Listen up like this.
Do zrobienia nowych odcinków
To make new episodes.
Polecamy
We recommend.
Gdzie można znaleźć podcast
Where can I find the podcast?
Nigdzie nie ma
Nowhere to be found.
Tutaj gdzie go słuchacie
Here where you listen to him.
No tutaj gdzie go słuchacie
Well, here where you listen to it.
W internecie internet.pl
On the internet internet.pl
Jeżeli to słyszycie to znaleźliście
If you hear this, then you have found it.
No właśnie
Exactly.
A gdzie można no co tam jakieś
And where can I find some of those?
Apple coś tam internet internet coś
Apple something something internet internet something
YouTube
YouTube
A właśnie tak na YouTubie można znaleźć
And that's exactly how you can find it on YouTube.
Tak zacząłem wrzucać na YouTube
That's how I started uploading to YouTube.
A to nie chwaliłeś się No jesteśmy youtuberami
Oh, you weren't bragging about it. Well, we are YouTubers.
No właśnie, tak
Exactly, yes.
lajkować, słuchać
to like, to listen
o, się wydało
Oh, it turned out.
w kółko, w kółko słuchać, no dobrze
in a loop, listening in a loop, well okay
no, to pa pa
No, so bye bye.
pa pa
bye bye
Continue listening and achieve fluency faster with podcasts and the latest language learning research.