Eko-Ranek. Rośliny użytkowe

Radio Katowice S.A.

Eko-Ranek | Radio Katowice

Wielkie dzięki i do zobaczenia w kolejnym odcinku.

Thank you very much and see you in the next episode.

Cześć, jestem Ryan.

Hi, I'm Ryan.

Witam Was serdecznie w Śląskim Ogrodzie Botanicznym w Radzionkowie.

I warmly welcome you to the Silesian Botanical Garden in Radzionków.

Czy wiecie, jaki dzisiaj jest temat zajęć? Czy Pani Wam coś powiedziała?

Do you know what the topic of today's class is? Did Miss tell you anything?

Nie.

No.

Dzisiaj na zajęciach mówimy o roślinach użytkowych.

Today in class we are talking about useful plants.

I powiedzcie mi, co to według Was są rośliny użytkowe?

And tell me, what do you consider to be utilitarian plants?

No, rośliny użytkowe to są takie rośliny, z których może korzystać człowiek.

No, useful plants are those that humans can utilize.

To jest bardzo dobra definicja, czyli takie rośliny, z których człowiek korzysta.

This is a very good definition, meaning those plants that humans use.

A jak człowiek może korzystać z roślin?

How can a person benefit from plants?

Nie wiem, na przykład może sobie je zasadzić w ogrodzie albo gdzieś zbierać ich owoce.

I don't know, for example, maybe you could plant them in the garden or gather their fruits somewhere.

Pięknie, może zbierać ich owoce w celu czego?

Beautifully, what purpose can one gather their fruits for?

Zjedzenia ich.

Eating them.

Zjedzenia ich, prawda, więc są takie rośliny, które zjadamy.

Eating them, right, so there are such plants that we eat.

Co jeszcze, jakie rośliny mogą być?

What else, what plants could there be?

Mogą być jako ozdoba.

They can be used as decoration.

Mogą być wykorzystywane jako, nie wiem, jakieś obatrunki, jakieś leki, czy jakieś tam, nie wiem, kosmetologii.

They can be used as, I don't know, some dressings, some medications, or some, I don't know, in cosmetology.

Pięknie, bardzo dobrze.

Beautiful, very good.

Rośliny, które nam jako ozdoba, to mówimy o tych, że to są rośliny ozdobne, natomiast użytkowe, tak jak tu kolega zaznaczył, to są też rośliny, z których pozyskujemy leki, prawda, kosmetyki, coś, co my wykorzystujemy bezpośrednio, ale co jeszcze takiego?

Plants that serve as decoration are referred to as ornamental plants, while utilitarian ones, as my colleague pointed out, are also plants from which we derive medicines, right, cosmetics, things that we use directly, but what else is there?

Już mamy jedzenie, mamy leki, mamy kosmetyki.

We already have food, we have medicine, we have cosmetics.

Mogą nam dawać tlen.

They can give us oxygen.

Popatrzcie na swoje ubrania.

Look at your clothes.

Kolon.

Colon.

Nie kolon.

Not colon.

Zębak.

Canine.

Nie wełna.

Not wool.

Zapach.

Scent.

Dokładnie, tam też koleżanka powiedziała, powiedz głośno.

Exactly, there the colleague also said, say it out loud.

Mogą nam dawać bawełnę.

They can give us cotton.

Tak, bawełna to jest taka roślina, która daje nam właśnie włókno, tak, czyli daje nam możliwości zrobienia sobie nici i z tego mamy nasze ubrania.

Yes, cotton is a plant that provides us with fiber, which gives us the opportunity to make thread, and from that we have our clothes.

A czy znacie jeszcze jakąś taką inną roślinę, która daje nam włókna?

Do you know any other plants that provide us with fibers?

Jeszcze jest na przykład len.

For example, there is still flax.

Pięknie, mamy len.

Beautiful, we have linen.

A jeszcze jakaś?

Any more?

Sznury z tego się robi na przykład.

Strings are made from this, for example.

Mamy len.

We have flax.

Z lnu się robi też materiał.

Linen is also used to make fabric.

Materiały, właśnie odzież i różnego rodzaju na przykład też worki można robić, ale jeszcze mamy konopie.

Materials, such as clothing and various types of bags, can be made, but we also have hemp.

To są też rośliny włókniste.

These are also fiber plants.

Konopie dają nam też włókno.

Hemp also gives us fiber.

Mamy też sznury konopne.

We also have hemp ropes.

Także to jest też roślina włóknista.

This is also a fibrous plant.

A co jeszcze może nam dawać len oprócz włókna?

What else can flax provide us besides fiber?

Olej.

Oil.

Ślicznie, właśnie mamy jeszcze rośliny oleiste.

Beautiful, we actually still have oil plants.

Czyli len daje nam olej.

So flax gives us oil.

Z jakiej części rośliny, jak myślicie?

From which part of the plant, what do you think?

Mamy?

Do we have?

Ja może z nasiona.

I may be from a seed.

Dokładnie, z nasion wyciskamy olej.

Exactly, we press oil from the seeds.

Jakie jeszcze rośliny, które dają nam olej znacie?

What other plants that provide us with oil do you know?

Rzepak, słonecznik.

Rapeseed, sunflower.

Len, słonecznik i rzepak to są takie najbardziej podstawowe

Flax, sunflower, and rapeseed are the most basic ones.

rośliny, które dają nam oleje.

plants that give us oils.

To zaczniemy sobie od początku omawiać

Let's start discussing from the beginning.

te gatunki, dobrze?

these species, okay?

Zaczniemy od takich, aha, jeszcze nie skończyliśmy wszystkiego, bo mamy

We'll start with something, oh, we haven't finished everything yet, because we have...

rośliny, które dają nam włókna, ale jeszcze są rośliny, które dają nam np.

plants that give us fibers, but there are also plants that give us, for example.

pasze dla zwierząt, tak?

Animal feed, right?

To też jest roślina użytkowa, która po prostu,

It is also a useful plant that simply,

którą później skarmiamy zwierzęta, bo zwierzęta

which we then feed to the animals, because the animals

następnie my zjadamy albo zjadamy np. jajka czy mleko, prawda?

Then we eat or we eat, for example, eggs or milk, right?

Więc też z tego korzystamy.

So we also take advantage of this.

Rozdam Wam teraz takie karteczki, żeby było nam łatwiej.

I will now give you these little cards to make it easier for us.

Zaczynamy, słuchajcie, od takiej pierwszej grupy roślin.

We are starting, listen, with this first group of plants.

Omówimy sobie, jak myślicie, popatrzcie na te kartki.

We will discuss, what do you think, look at these sheets.

Jaka to może być grupa roślin?

What group of plants could that be?

Np. do, nie wiem, do jakichś, do karmienia zwierząt, czy można też z nich

For example, to, I don't know, to some, for feeding animals, or can you also use them for that?

wyprodukować chleb z niektórych. A znacie takie słowo jak zboża?

to produce bread from some. And do you know a word like grains?

No właśnie, to są zboża.

Exactly, those are grains.

Omówimy sobie teraz takie najbardziej podstawowe zboża i zaczniemy od pierwszego.

Now we will discuss the most basic cereals, starting with the first one.

Jakie mamy pierwsze? Popatrzcie.

What do we have first? Look.

Jęczmień.

Barley.

Pierwszy mamy jęczmień.

First we have barley.

Przed Wami są kleje, więc posmarujcie tak dość solidnie sobie pierwsze okienko pod

In front of you are the glues, so apply a decent amount to your first window below.

nazwą jęczmień, pierwsze okienko tak dość solidnie smarujemy i ja Wam tutaj puszczam

We call it barley, we thoroughly grease the first window, and I’m letting you see it here.

nasionka jęczmienia.

barley seeds.

Proszę Was, że kto już posmaruje sobie, to niech przyklei kilka nasionek do

I ask you, whoever has already oiled themselves, to stick a few seeds to

tej karteczki, do tego kółeczka, dobrze?

this piece of paper, to that little circle, okay?

I zwróćcie uwagę, jak wyglądają te nasionka, jaki mają kształt, one są takie

And pay attention to how these seeds look, what shape they have, they are like this.

zaostrzone, takie przedzielone też na pół i mają właśnie ostre końce.

sharpened, they are also divided in half and have sharp ends.

A zwróćcie uwagę, jak też na tych Waszych rysunkach wyglądają kłosy, tak?

And pay attention to how the ears look in your drawings, right?

Dobrze, właśnie ktoś powiedział bardzo ważną rzecz, że kwiatostany,

Okay, someone just said something very important, that the inflorescences,

w których są nasionka zbóż, nazywamy kłosami.

In which there are cereal seeds, we call ears.

I zwróćcie uwagę, jak wygląda ten kłos jęczmienia,

And pay attention to how this ear of barley looks.

jakie on ma włosy, tak, że on ma takie, jest owłosiony, tak można to nazwać.

What kind of hair does he have, well, he has such, he is hairy, that's one way to put it.

Tutaj Wam puszczam jedno zdjęcie sobie, zobaczcie.

Here I'm sharing a picture with you, take a look.

Tutaj mamy już jęczmień w fazie zbioru, już jest taki żółty, dojrzały.

Here we have barley in the harvesting stage, it is already yellow and ripe.

Popatrzcie na drugie.

Look at the second one.

A tutaj macie taki rysunek poglądowy też właśnie, jak wygląda ten jęczmień, jak

And here you have a schematic drawing as well, showing what this barley looks like, how it is...

cała roślina jęczmienia oraz te jego kłosy.

the entire barley plant and its ears.

Proszę bardzo, popatrzcie sobie.

Here you go, take a look.

Jeżeli Wam się rozsypią jakieś nasionka jęczmienia, proszę, żebyście z powrotem

If any barley seeds spill, please make sure to put them back.

powsypywali ją do miseczki, dobrze, żeby pozgarniać je do miseczki.

They pushed her into a small bowl, it's good to gather them into a bowl.

Jak Wam się wydaje, czy ktoś z Was jadł już jęczmień?

What do you think, has anyone of you already eaten barley?

Ręka do góry.

Hand up.

A w jakiej formie jedliście?

And in what form did you eat?

Przed chwilą, nie polecam przed chwilą.

Just now, I do not recommend just now.

Ale na pewno każdy z Was zjadał kaszę jęczmienną.

But surely each of you has eaten barley groats.

Kto z Was jadł kaszę jęczmienną?

Who among you has eaten barley groats?

Kasza jęczmienna może być taka grubsza, może być bardzo drobna.

Barley groats can be coarser or very fine.

Puszczam Wam tutaj teraz słoiczek z kaszą jęczmienną, żebyście sobie obejrzeli, jak

I'm sending you a jar of barley here now, so you can take a look at how...

wygląda kasza jęczmienna. Ta jest chyba, jak mi się wydaje, gruba albo

It looks like barley porridge. This one is probably, as I think, thick or

średnia. Tak, może być w postaci grubszej, może być w postaci właśnie bardzo takiej drobnej.

average. Yes, it can be in a thicker form, it can also be in a very fine form.

A kto z Was jadł krupnik?

And who among you has eaten krupnik?

No, widzicie, chyba każdy jadł albo przynajmniej nie pamięta.

Well, you see, I think everyone has eaten or at least doesn't remember.

Jeżeli był małym dzieckiem, na pewno mama gotowała krupnik.

If he was a little child, his mom definitely cooked barley soup.

Krupnik to też jest właśnie z kaszy jęczmiennej robiony.

Krupnik is also made from barley groats.

I kaszę jęczmienną nazywamy czasem właśnie krupą.

We sometimes call barley groats just that - groats.

Stąd nazwa krupnik.

Hence the name krupnik.

A kto z Was jada kaszankę?

And who among you eats blood sausage?

Ja.

Me.

Więc kaszanka też jest z kaszy jęczmiennej.

So black pudding is also made from barley groats.

Teraz jęczmień sobie, jeszcze kasza jęczmienna sobie wędruje.

Now the barley is here, and the barley groats are also wandering.

Ja już Wam będę rozdawała kolejne nasiona.

I will be giving you the next seeds.

Proszę Was, żebyście znowu klejem posmarowali następne kółeczko.

Please apply glue to the next little circle again.

Właśnie głośno powiedz, jak to.

Just say it out loud, like that.

Tak, będziemy teraz mówić o owsie.

Yes, we will now talk about oats.

Przyglądamy się, jak te nasionka wyglądają.

We are looking at how these seeds look.

Zobaczcie, jak wyglądają kłosy owsa.

Look how the ears of oats look.

Popatrzcie na swoje rysunki, jakie macie.

Look at your drawings, what you have.

Kłosy owsa są takie bardziej rozpierzchłe, tak?

The ear of oats is more spread out, right?

Tak można nazwać, że są takie rozpierzchłe.

One can say that they are quite scattered.

Podaję Wam zdjęcia z owsem.

I am sending you photos with oats.

Proszę bardzo.

You're welcome.

Ten zielony to jest w fazie jeszcze rośnięcia.

This green one is still in the growing phase.

Żółty to już jest w fazie takiej zbiorczej, że to już taka dojrzałość jest.

Yellow is already in a collective phase, so it has reached a certain maturity.

Proszę bardzo.

You're welcome.

O, puszczam dalej.

Oh, I'm letting it go further.

Nie mają one w ogóle włosków, prawda?

They don't have any hair at all, right?

Tak jak jęczmień.

Just like barley.

Są takie rzadkie.

They are so rare.

Zwróćcie uwagę teraz, jak wyglądają te nasionka owca.

Take a look now at how these sheep seeds look.

Jak one się różnią od nasion jęczmienia?

How do they differ from barley seeds?

Są dłuższe.

They are longer.

Dłuższe i jeszcze jakie?

Longer and what else?

Ostre.

Sharp.

Tak, one są takie mocno zaostrzone, tak?

Yes, they are very sharp, right?

Czy ktoś z Was wie, co robimy z takich

Does anyone of you know what we do with such things?

nasion owca?

sheep seeds?

Może płatki owsiane? Owsiany? Owsionkę? Paszę.

Maybe oatmeal? Oat? Oatmeal? Feed.

A paszę dla kogo?

And the feed for whom?

Koni. Dla koni, tak.

Horses. For horses, yes.

Świetnie.

Great.

Owies jest przysmakiem konia i właśnie przede wszystkim konie zjadają nasiona owca.

Oats are a treat for horses, and it is primarily horses that eat oat seeds.

Można dawać tak nasionka owca w takiej postaci, ale możemy również takie nasionka

You can give such seeds to a sheep in this form, but we can also have such seeds.

owca wrzucić do zgniatarki, takiego urządzenia, które po prostu tak zgniata te nasiona.

a sheep to be thrown into a crusher, a device that simply crushes the seeds like that.

I mamy wtedy co?

And what do we have then?

Płatki owsiane.

Oat flakes.

Możemy mieć takie płatki owsiane drobniejsze, możemy mieć takie grube.

We can have finer oatmeal, or we can have thicker ones.

Z płatków owsianych zjadamy oczywiście co?

What do we obviously eat from oats?

Jogurt. Owsianki wszelakiego rodzaju, prawda?

Yogurt. Oatmeals of all kinds, right?

Do musli są dodatki, ale również batony, tak?

There are additions to the muesli, but also bars, right?

Kto z Was lubi batoniki z płatkami z musli?

Who among you likes muesli bar snacks?

Myślę, że większość z nas.

I think that most of us.

Także owies jest taką rośliną bardzo często używaną

Oats are also a plant that is very often used.

przez ludzi, ale także i przez zwierzęta.

by people, but also by animals.

Teraz przechodzimy do kolejnej naszej rośliny.

Now we move on to our next plant.

Kto przeczyta?

Who will read it?

Pszennica.

Wheat.

Mamy pszenicę.

We have wheat.

Popatrzcie jak się pisze słowo pszenica.

Look how the word wheat is spelled.

Mamy sz zamiast ż, więc mamy też tutaj

We have sz instead of ż, so we have it here too.

dzisiaj język polski, bo jest to wyjątek, tak?

Today Polish, because it's an exception, right?

Bo jaką, jakie po p zawsze piszemy co?

Because what, what do we always write after p?

Rz, prawda? Nie ż z kropką, tylko rz.

Rz, right? Not ż with a dot, just rz.

A w tym wypadku mamy jeszcze sz, czyli p, sz, enica, nie przez ż.

And in this case, we have sz, which is p, sz, enica, not through ż.

Jak pszczoła.

Like a bee.

Jak pszczoła, tak.

Like a bee, yes.

Zwróćcie uwagę na nasionka.

Pay attention to the seeds.

Jakie są te nasionka pszenicy?

What are these wheat seeds like?

Jak one wyglądają?

What do they look like?

Są małe.

They are small.

Cienkie?

Thin?

No raczej powiedziałabym, że cienkie to były bardziej owsa, a te są jakie?

Well, I would rather say that the thin ones were more like oats, and what are these?

Grubsze.

Thicker.

A jakie mają brzegi?

What are their edges like?

Zaokrąglone, właśnie.

Rounded, exactly.

Zaokrąglone brzegi, więc tym one się różnią od tych nasion owsa,

Rounded edges, so that's how they differ from those oat seeds,

a od nasion jęczmienia przede wszystkim właśnie tym, że są bardziej zaokrąglone.

and from the barley seeds primarily by the fact that they are more rounded.

Zwróćcie uwagę jak wygląda kłos pszenicy.

Pay attention to what a wheat ear looks like.

Podobny jest do kłosa jęczmienia, ale nie ma czego?

It resembles a spike of barley, but it lacks what?

Nie ma tych włosów, tak?

There are no such hairs, right?

Kłos pszenicy jest całkowicie, można powiedzieć, tak łysy.

The wheat ear is completely, one could say, so bald.

Tu mamy fazę wzrostu, czyli jest zielona.

Here we have a growth phase, which means it is green.

Tu jeżeli jest żółta, to już faza dojrzałości.

Here, if it is yellow, then it is already the maturity phase.

Proszę bardzo, panowie.

You're welcome, gentlemen.

Tutaj też puszczam dalej zdjęcia.

I’m also sharing photos here.

Powiedzcie mi, co takiego robimy z pszenicy?

Tell me, what do we make from wheat?

Jak my tą pszenicę użytkujemy?

How are we using this wheat?

Mąkę, chleb pszenny.

Flour, wheat bread.

A jeszcze na przykład te okrągłe mamy?

And what about these round ones, for example?

Bułki.

Bun.

Przede wszystkim chodzi nam o mąkę.

First and foremost, we are referring to flour.

Z pszenicy robimy mąkę, którą później wykorzystujemy w różny sposób albo do

We make flour from wheat, which we later use in various ways either for

wypieków, tak jak powiedzieliście, robimy bułki, robimy chleb pszenny.

Baked goods, just as you said, we make rolls, we make wheat bread.

Najlepszy chleb jest żytni, ale my robimy też chleb pszenny czasem.

The best bread is rye, but we also make wheat bread sometimes.

I różne wypieki, tak?

And various baked goods, right?

Jesteczka, przeróżnego rodzaju słodycze, to, co Wy lubicie najbardziej, też są właśnie z mąki pszennej robione.

Cookies, assorted sweets, what you like the most, are also made from wheat flour.

Tutaj puszczam mąkę pszenną.

Here I let the wheat flour go.

Zobaczcie, to jest mąka pszenna z takich nasion, jakby bez łupinek, tak bym to nazwała, tak?

Look, this is wheat flour from seeds that are like hull-less, that's how I would describe it, right?

Natomiast tu mamy mąkę pełnoziarnistą, czyli taką zdrowszą mąkę.

However, here we have whole grain flour, which is a healthier type of flour.

Ona jest ciemniejsza, ale ona zawiera też te, jakby, łupinki tego

She is darker, but she also contains those, like, husks of that.

ziarna. Powiedzcie mi, jak nazywa się miejsce, w którym z nasion robi się mąkę?

Grains. Tell me, what is the name of the place where flour is made from seeds?

Młyn?

Mill?

Bardzo dobrze, tak, to jest młyn. W młynie mieli się zboże do mąki.

Very well, yes, it is a mill. In the mill, they grind grain into flour.

Kiedyś, dawno temu, to wykorzystywało się po prostu dwa kamienie i w ten sposób robiło się,

Once upon a time, people simply used two stones and that was how it was done.

zgniatało się te zboża w dwóch kamieniach.

The grains were crushed between two stones.

Do tego służyły takie żarna kamieniste.

This is what such stony millstones were used for.

Takie kółka.

Such circles.

Później były młyny wodne.

Later there were watermills.

Nie wiem, czy ktoś z Was był w młynie wodnym, takie koło duże.

I don't know if any of you have been to a water mill, such a large wheel.

Albo ktoś widział może takie koło wodne, które kręciło się i one wprawiało w ruch

Maybe someone has seen such a water wheel that was spinning and it set things in motion.

właśnie te kamienie do mielenia, żarna.

just those grinding stones, millstones.

Następnie były wiatraki, w których też

Then there were windmills, which also had

mielono zboże, a w tej chwili są młyny elektryczne.

grains are ground, and right now there are electric mills.

Czyli wszędzie, gdzie tylko jest potrzeba, ktoś może taki młyn sobie

So anywhere there is a need, someone can have such a mill.

wybudować, kupić takie specjalne urządzenia, takie młyny elektryczne i tam

build, buy such special devices, such electric mills and there

panowie nasiona będą przemielać w mąkę.

Gentlemen, the seeds will be ground into flour.

Z mąki pszennej, oprócz wypieków, możemy robić jeszcze jedne rzeczy.

From wheat flour, besides baking, we can make other things as well.

Makaron, prawda?

Pasta, right?

Makarony pszenne, makaron pszenny z mąki białej takiej, widzicie, jest jasny,

Wheat pastas, wheat pasta made from white flour like this, you see, is light.

jest pełnoziarnisty, jest ciemniejszy.

It is whole grain, it is darker.

Dlaczego, jak myślicie, ten ciemny makaron jest zdrowszy?

Why do you think that this dark pasta is healthier?

I ta ciemna mąka jest zdrowsza.

And that dark flour is healthier.

Jest ze składników mniej kalorycznych, bo ma więcej ziaren?

Is it made with lower-calorie ingredients because it has more grains?

Większość zbóż to są cukry, węglowodany.

Most grains are sugars, carbohydrates.

Słyszeliście o takim czymś jak węglowodany?

Have you heard of something called carbohydrates?

Każdy potrzebuje ich do życia, tak?

Everyone needs them to live, right?

Żeby jeść, żeby mieć energię, żeby żyć, my musimy zjadać węglowodany właśnie.

To eat, to have energy, to live, we must consume carbohydrates indeed.

Ale jak za dużo tych węglowodanów będziemy zjadać, czyli tych węglowodany to są cukry.

But if we eat too many carbohydrates, which are sugars.

Jak za dużo cukrów będziemy zjadać, to

If we eat too much sugar, then

to będzie, możemy się narazić na otyłość i możemy narazić się również na cukrzycę, tak?

It will be, we may expose ourselves to obesity and we may also expose ourselves to diabetes, right?

Bo każdy organizm, każdy człowiek, każde zwierzę potrzebuje różnych składników do

Because every organism, every person, every animal needs different ingredients to

życia, nie tylko cukrów, ale różnych innych składników.

life, not only sugars, but various other ingredients.

Również tłuszczy, również białek, ale też takich mikroskładników.

Also fats, also proteins, but also such micronutrients.

I właśnie nasiona takie oczyszczone, które dają nam białą mąkę,

And it is precisely the seeds that are cleaned, which give us white flour,

mają praktycznie tylko cukry.

they practically only have sugars.

Natomiast takie pełnoziarniste

On the other hand, such whole grains

wypieki czy makarony mają też dodatkowe składniki pokarmowe, których my potrzebujemy.

Baked goods and pasta also have additional nutrients that we need.

Mają też takie włókna jak błonnik, który nam dobrze działa na układ pokarmowy.

They also have fibers like fiber, which works well for our digestive system.

Więc powinniśmy wybierać właśnie takie nieoczyszczone ziarna, czy to płatki, czy

So we should choose именно such unrefined grains, whether it's flakes or

mąkę, czy makarony pełnoziarniste.

whole grain flour or pasta.

Są dużo zdrowsze dla naszego organizmu.

They are much healthier for our body.

Przechodzimy do kolejnego okienka.

We are moving on to the next window.

Jaką mam roślinę?

What plant do I have?

Żyto.

Rye.

Zwróćcie uwagę teraz na nasionka żyta, do którego byście przyrównali?

Pay attention now to the rye seeds, what would you compare them to?

Zwróćcie uwagę na nasionkę żyta, do którego byście przyrównali?

What would you compare the seed of rye to?

Ryan Reynolds here for I guess my hundredth mint commercial.

Ryan Reynolds tutaj dla, myślę, mojej setnej reklamy miętowej.

No, no, no.

Honestly, when I started this, I thought I only have to do like four of these.

Honestly, when I started this, I thought I only had to do about four of these.

I mean, it's unlimited premium wireless for $15 a month.

How are there still people paying two or three times that much?

I'm sorry, I shouldn't be victim blaming here.

Przykro mi, nie powinienem tu obwiniać ofiary.

Give it a try at midmobile.com slash save whenever you're ready.

Spróbuj na midmobile.com ukośnik oszczędzaj, kiedy tylko będziesz gotowy.

$45 upfront payment equivalent to $15 per month.

$45 zaliczki równe 15 dolarom miesięcznie.

New customers on first three month plan only.

Nowi klienci tylko na planie trzymiesięcznym.

Taxes and fees extra.

Speeds lower above 40 gigabytes, see details.

Chudrze tak?

You're a skinny one, aren't you?

Pszenica jest grubsza, ale zobaczcie też, że kolor mają troszeczkę inny, że one

The wheat is thicker, but also see that they have a slightly different color.

wpadają w taką lekką można powiedzieć zieleń.

They fall into a kind of light, you could say, green.

Jak wygląda kłos żyta?

What does a rye ear look like?

Podobne są również do kłosów pszenicy czy jęczmienia, ale mają

They are also similar to the ears of wheat or barley, but they have

krótsze włoski niż jęczmień.

shorter hairs than barley.

Jęczmień ma zdecydowanie dłuższe włosy niż kłosy żyta.

Barley definitely has longer awns than rye ears.

Co robimy z nasion żyta?

What do we do with rye seeds?

W jaki sposób je użytkujemy?

How do we use them?

Mąkę. Możemy też zrobić chleb.

Flour. We can also make bread.

Z mąki oczywiście rzytniej robimy chleb i chleb z mąki rzytniej jest najzdrowszy. Jest zdecydowanie zdrowszym zbożem dla nas, dla naszego układu pokarmowego niż pszenica, ale także na przykład z nasion możemy zrobić płatki rzytnie. One są dodawane do musli.

Of course, we make bread from rye flour, and bread made from rye flour is the healthiest. It is definitely a healthier grain for us, for our digestive system than wheat, but we can also make rye flakes from seeds. They are added to muesli.

Macie tutaj zboża, omówiliśmy, takie najbardziej podstawowe. Powiedzcie mi teraz, jak nazywa się moment zbioru zbóż?

You have grains here, we discussed the most basic ones. Tell me now, what is the name of the grain harvesting moment?

Żniwa.

Harvest.

Pięknie. Moment zbioru zbóż to są żniwa. Kto z Was zna to słowo? Więc żniwa to jest czas, kiedy nasiona są dojrzałe w zbożach i zbieramy je za pomocą w tej chwili pewnej maszyny.

Beautiful. The moment of harvesting grains is called the harvest. Who among you knows this word? So, the harvest is the time when the seeds are ripe in the grains, and we collect them using a certain machine at this moment.

Jak nazywa się maszyna do zbioru zbóż?

What is the name of the machine used for harvesting grain?

Kombajn.

Combine harvester.

Maszyna do zbioru zbóż to jest kombajn. Co ten kombajn takiego robi? Ścina i coś jeszcze robi, że on jest taki wyjątkowy.

A grain harvesting machine is a combine. What does this combine do that makes it so special? It cuts and does something else.

Może oddziela te nasionka od reszty?

Maybe it separates these seeds from the rest?

Właśnie to, co powiedział kolega. Oddziela nasiona od reszty. On ma takie, można nazwać to takie bijaki jak gdyby w środku i on te nasionka oddziela.

Exactly what my colleague said. It separates the seeds from the rest. It has these, you could call them hammers, inside, and it separates the seeds.

To ma swoją nazwę.

It has its name.

On młuci te nasiona.

He is threshing the seeds.

Słyszeliście takie słowo jak młucenie? Jest chyba już nie używane za bardzo w szkołach.

Have you heard the word "młucenie"? It seems to be not used much in schools anymore.

Więc kombajn nie dość, że ścina to wszystko, to jeszcze młuci.

So the combine not only cuts everything down, but it also threshes.

I ma w sobie taki ogromny zbiornik, do którego trafiają te wymłucone nasiona.

I have such a huge reservoir inside me where these threshed seeds end up.

Potem ten zbiornik opróżnia do traktora, gdzieś na jakąś przyczepę.

Then this tank empties into the tractor, somewhere onto a trailer.

A co zostaje na polu po wymłóceniu nasion?

What remains in the field after the seeds have been threshed?

Powiem Wam, że na literkę S.

I will tell you that it starts with the letter S.

Czy jest takie słowo jak skopki, czy coś takiego? Snopki, snopki.

Is there such a word as "skopki," or something like that? "Snopki," "snopki."

Dobrze kombinujesz, bo to się układa, można to układać w snopki.

You're thinking well, because it works out, you can bundle it into sheaves.

Ale, ale, ale co to było? To teraz w takich ogromnych balach na polu leży, jak jedziecie gdzieś.

But, but, but what was that? Now it lies in such huge bales in the field when you go somewhere.

No.

Słoma?

Straw?

No w końcu, honor grupy uratowany, słoma.

Well, finally, the honor of the group is saved, straw.

Słuchajcie, po wymłóceniu zbóż zostaje słoma.

Listen, after threshing the grain, straw remains.

I ja Wam za chwilę pokażę.

And I will show you in a moment.

Omówimy jeszcze ostatnią roślinę, która jest tutaj u Was na kartce.

We will discuss the last plant that is here with you on the card.

Bo nie chcę bałaganu po prostu robić dodatkowego.

Because I don't want to make extra mess.

Co macie teraz na tych grykach?

What do you have on those buckwheat pancakes now?

Kwiaty gryki w trakcie rośnięcia.

Buckwheat flowers during growth.

Już widać, prawda?

You can see it already, right?

Że gryka nie należy do takich zbóż, jak tutaj mamy owiec, żyto czy pszenicę.

That buckwheat does not belong to such grains as we have here, sheep, rye, or wheat.

Ponieważ nie ma kłosów, ona ma normalne takie kwiatuszki, tak?

Since there are no ears, it has regular little flowers, right?

Ale podobnie ją też stosujemy.

But we also use it similarly.

Jest to roślina, która nam daje właśnie węglowodany.

It is a plant that provides us with carbohydrates.

Zwróćcie uwagę na nasiona. Jakie są nasiona gryki? Jak one wyglądają?

Pay attention to the seeds. What are buckwheat seeds like? What do they look like?

Czarne.

Black.

Mają inny kształt. Taki bardziej trójkąt.

They have a different shape. More triangular.

One są takie ostre, jak je dotykaliście w tych miseczkach, prawda?

They are as sharp as you touched them in those little bowls, right?

One mają takie ostre kanty, tak bym to nazwała.

They have such sharp edges, I would call it that.

Te łupinki są bardzo, bardzo takie wyraziste.

These husks are very, very vivid.

Co my właśnie zjadamy z tej gryki?

What are we just eating from this buckwheat?

Kaszę gryczaną.

Buckwheat.

Oczywiście kasza gryczana. Podstawa, jeżeli chodzi o sposób zjadania przez ludzi gryki.

Of course, buckwheat groats. It's a staple when it comes to how people consume buckwheat.

I najbardziej znana jest kasza gryczana.

The most well-known is buckwheat.

Kasza gryczana palona, to znaczy, że ona jest jeszcze w takim piekarniku podpiekana, można powiedzieć, wcześniej.

Roasted buckwheat means that it has been lightly toasted in the oven beforehand, you could say.

A tu jest kasza gryczana niepalona, czyli wyjęta z tych łupinek, które macie tutaj na swoich kartkach.

And here is unroasted buckwheat, which has been removed from the husks that you have here on your cards.

Bo nasiona na Waszych kartkach są w łupinkach, tutaj są pozbawione łupinek.

Because the seeds on your cards are in shells, here they are without shells.

Radio Tatowice.

Tatowice Radio.

Tu lu lu lu lu.

Here we go, here we go, here we go.

Eko.

Eco.

Ekoranek.

Eco-linex.

Audycja ekologiczna Polskiego Radia Katowice.

Ecological program of Polish Radio Katowice.

Wpuszczam Wam teraz dwa worki, dobrze? One sobie przejdą.

I'm letting two bags through for you now, okay? They'll get through.

W pierwszym worku mamy słomę, czyli to, co zostaje po wymłóceniu nasion, tak? To jest słoma.

In the first bag, we have straw, which is what's left after threshing the seeds, right? This is straw.

Słomę wykorzystujemy dla zwierząt.

We use straw for the animals.

Nie jako pasza, to nie jest słoma do zjedzenia.

Not as feed, this is not straw for eating.

Ani konie, ani krowy słomy nie zjadają, chociaż zjadają troszeczkę, ale to nie jest podstawa wyżywienia.

Neither horses nor cows eat straw, although they eat a little of it, but it is not a staple of their diet.

Słomę wykorzystujemy jako ściółkę, tak?

We use straw as bedding, right?

Czyli w kurnikach, właśnie w oborach, w stajniach, w chlewach.

So in chicken coops, specifically in barns, stables, and pigsties.

Tam wykorzystujemy jako ściółkę dla zwierząt słomę.

We use straw as bedding for the animals there.

Wpuszczam Wam worek z słomy.

I'm letting you in on a bag of straw.

Kiedyś, dawno, dawno temu normą było, że dzieci kąpało się w słomie owsianej, bo to jest słoma owsiana akurat.

Once, a long, long time ago, it was common for children to bathe in oat straw, because that is exactly oat straw.

Robiło się taką kąpiel, gotowało się słomę owsianą w wielkim garze i dzieci kąpano w tej słomie, w tym wywarze z tej słomy, ponieważ one ma działanie robakobójcze.

A bath was made by boiling oat straw in a large pot, and the children were bathed in that straw, in that infusion from the straw, because it has an anti-parasitic effect.

I powiem Wam, że wychodziły robaki z dzieci właśnie po kąpieli w tej słomie.

And I will tell you that worms would come out from the children just after bathing in that straw.

W tej chwili się nie stosuje, a szkoda.

It is not used at the moment, which is a pity.

W drugim worku, moi drodzy, mamy siano.

In the second bag, my dear, we have hay.

Jaka jest różnica między słomą a sianem?

What is the difference between straw and hay?

Podotykajcie, powąchajcie i powiedzcie mi, z czego zrobione jest siano?

Touch it, smell it, and tell me what hay is made of?

Z wysuszonej trawy.

From dried grass.

Pięknie, z wysuszonej trawy.

Beautiful, made of dried grass.

To jest skoszona i wysuszona trawa.

This is mown and dried grass.

Koszone są łąki kilka razy do roku przez kosiarki, nie kombajn, ale już przez kosiarki.

The meadows are mowed several times a year by mowers, not by a combine, but by mowers.

Pozostawiona jest ta skoszona trawa na polu, na łące, aż wyschnie i dopiero wtedy jest zbierana.

The mowed grass is left in the field, in the meadow, until it dries and only then is it collected.

Słuchajcie, siano to już jest pasza. Pasza dla konia, to już jest pasza dla Waszych małych kupilków.

Listen, hay is already feed. Feed for a horse is already feed for your little ones.

Jakie małe zwierzątka domowe jedzą siano?

What small pets eat hay?

Króliki?

Rabbits?

Tak.

Yes.

Świnki morskie.

Guinea pigs.

Króliki. Kto ma te zwierzaki, to wie.

Rabbits. Those who have these animals know.

To, co robiliśmy wcześniej, to te nasionka, które wyklejaliśmy, dotyczyły roślin, które dostarczają nam węglowodanów, tak, czyli cukrów,

What we did earlier, those seeds that we glued, were related to plants that provide us with carbohydrates, yes, that is, sugars.

które spożywamy my albo zwierzęta i które właśnie są takimi roślinami cukrowymi.

which we consume or animals do, and which are precisely such sugar plants.

Jeszcze do takich roślin, które dostarczają nam właśnie węglowodanów, tak szybciutko Wam pokażę tylko,

I'll quickly show you just a few plants that provide us with carbohydrates.

na przykład znaną Wam, co?

For example, you know her, right?

Kukurydzę.

Corn.

Kukurydzę. Ja puszę tylko słoiczek tak szybciutko, dobrze? Żebyśmy sobie zobaczyli.

Corn. I'll just quickly pop a little jar, okay? So we can see it.

Z kukurydzy możemy zrobić popcorn.

We can make popcorn from corn.

Możemy oczywiście robić kaszki kukurydziane, próbki kukurydziane i szybciutko przechodzimy do kolejnej rośliny bardzo ważnej.

We can of course make corn porridge, corn samples, and quickly move on to the next very important plant.

Ryż.

Rice.

Ryż, dokładnie. Czy ryż rośnie w Polsce?

Rice, exactly. Does rice grow in Poland?

Nie.

No.

Nie? Bardzo dobrze.

No? Very well.

W Chinach i w Japonii.

In China and Japan.

Znacie takie coś?

Do you know something like this?

Wafle ryżowe.

Rice wafers.

Wafle ryżowe, prawda? A kto zjadał z Was ryż preparowany, taki dmuchany ryż?

Rice wafers, right? And who among you has eaten puffed rice, like that puffed rice?

Tu chciałam powiedzieć Wam właśnie o tych dwóch bardzo ważnych roślinach jeszcze użytkowych w naszym, dla człowieka,

I wanted to tell you about these two very important plants that are still useful to us, for humans.

czyli o ryżu i kukurydzy, ale też kukurydza jest bardzo ważna dla zwierząt.

That is about rice and corn, but corn is also very important for animals.

Kiszonki tak zwane, kiszonki właśnie dla krów,

Fermented foods, so-called, fermented foods specifically for cows,

czyli pasze robi się również z kukurydzy i krowy, które stoją w oborze zjadają przede wszystkim te kiszonki kukurydziane.

So, feed is also made from corn, and the cows that stand in the barn primarily eat these corn silages.

Więc to są dwie bardzo ważne rośliny jeszcze użytkowe dla człowieka.

So these are two very important plants that are still useful for humans.

I na tym kończymy tą grupę węglowodanową, tą grupę roślin, które dostarczają nam cukru przede wszystkim i przejdziemy do kolejnej grupy roślin.

And with that, we finish this group of carbohydrates, this group of plants that primarily provide us with sugar, and we will move on to the next group of plants.

Rozdałam Wam specjalne miseczki, takie ceramiczne, z takim młoteczkiem. Jak nazywa się to urządzenie?

I handed out special bowls, the ceramic ones, with a little hammer. What is this device called?

Moździerz.

Mortar.

Świetnie. To jest moździerz. To, co tutaj Wam rozdałam, jest moździerz.

Great. This is a mortar. What I just gave you here is a mortar.

Tutaj macie taką chusteczkę wsadzoną, pod spodem są nasionka.

Here you have a little tissue inserted, underneath are the seeds.

I Wasze zadanie jest, żeby przez chusteczkę, prawda, mamy tutaj...

Your task is to go through the tissue, right, we have here...

Zetrzeć to.

Wipe that off.

Tak, rozbić, rozgnieść bardziej. Nie trzemy w ten sposób dookoła, tylko staramy się rozgnieść.

Yes, smash it, crush it more. We're not rubbing it around like that, we're trying to crush it.

Odkładamy młoteczek, wyciągamy tą serwetkę i patrzymy się na tą serwetkę.

We put down the hammer, take out this napkin, and look at this napkin.

Co to jest? Czy coś tam widać w ogóle na tych ściereczkach, na tych serwetkach?

What is this? Can anything be seen at all on these cloths, on these napkins?

Olej jest.

The oil is there.

Te plamy są tłuste, czyli o jakich roślinach teraz będziemy mówić?

These stains are greasy, so which plants are we going to talk about now?

O roślinach oleistych.

About oilseeds.

Dokładnie. W tej chwili powiemy sobie tak szybciutko o roślinach oleistych.

Exactly. Right now, we will quickly talk about oilseeds.

To jest olej liniany, ten, które miały brązowe nasionka.

This is linseed oil, the one that had brown seeds.

Widzicie, tutaj puszczam jeszcze w razie czego.

You see, I'm still letting it go just in case.

Brązowe nasionka dają nam taki olej, widzicie, żółciutki.

The brown seeds give us this kind of oil, you see, yellowish.

Tak wygląda len, który jest w fazie kwitnienia.

This is what flax looks like in the flowering phase.

Jest śliczny.

He is lovely.

Jest śliczny. Ja bardzo lubię len, tak jako kwiaty nawet w ogrodzie.

It is lovely. I really like flax, both as flowers and even in the garden.

A tak wygląda olej liniany.

And this is what linseed oil looks like.

Tu są nasionka słonecznika, kto jeszcze nie widział.

Here are sunflower seeds, for those who haven't seen them yet.

A to zobaczcie, jest olej słonecznikowy.

And look, there is sunflower oil.

Trzecią rośliną, jaką mieliśmy jest rzepak.

The third plant we had is rapeseed.

To jest kwitnący rzepak, jest żółciutki.

This is blooming rapeseed, it is very yellow.

To jest olej rzepakowy.

This is rapeseed oil.

Olej można też tłoczyć z innych nasion, tylko że one nie są aż tak w takiej dużej ilości...

Oil can also be pressed from other seeds, but they are not available in such large quantities...

Dynia.

Pumpkin.

Tak, dynia właśnie mam.

Yes, I have a pumpkin right now.

Nie są w takiej dużej ilości dostępne albo też na przykład oleju nie jest aż tak dużo z tych nasion wytłaczane.

They are not available in such large quantities, or for example, not much oil is extracted from these seeds.

I tutaj mamy na przykład, zobaczcie, olej dyniowy.

And here we have, for example, pumpkin oil.

Zobaczcie, jaki jest ciemny. Olej z dyni.

Look how dark it is. Pumpkin oil.

Oooo.

Tak jak sos sojowy.

Just like soy sauce.

No, właśnie.

No, exactly.

Także najjaśniejszy mamy olej tutaj słonecznikowy, jak widzicie.

So we also have the brightest sunflower oil here, as you can see.

Potem jest lniany, rzepakowy, a tu na końcu mamy ten dyniowy, taki bardzo, bardzo ciemny.

Then there is flaxseed, rapeseed, and finally here we have the pumpkin seed oil, which is very, very dark.

I na tym kończymy rośliny oleiste.

And with that, we conclude the oilseeds.

To jest bardzo szybciutko opowiedziane.

This is told very quickly.

Powiedzcie nam, czy nam potrzebne są oleje i tłuszcze do...

Tell us if we need oils and fats for...

Życia i do rozwoju.

Life and to development.

Tak.

Yes.

Tak, oczywiście.

Yes, of course.

Do naleśników.

To the pancakes.

Do naleśników, ale nie chodzi tylko do smażenia.

For pancakes, but it’s not just about frying.

Naszemu organizmowi potrzebne są również tłuszcze do tego, żebyśmy mogli zdrowo żyć i zdrowo też rosnąć dla Was.

Our body also needs fats in order to live healthily and grow healthily for you.

Jeszcze szybciutko powiemy sobie o ostatniej grupie roślin.

We will quickly talk about the last group of plants.

O roślinach, które dostarczają nam białka.

About plants that provide us with protein.

Które rośliny dostarczają nam białka?

Which plants provide us with protein?

Fasola.

Bean.

Pięknie.

Beautiful.

Fasola, czyli rośliny...

Beans, that is, plants...

Strączkowe.

Legumes.

Tak wyglądają rośliny strączkowe.

This is what legumes look like.

Proszę, podajemy sobie.

Please, we are passing it to each other.

Nazwa rośliny strączkowe pochodzi od tego, że one rosną w strąkach.

The name of the legume plant comes from the fact that they grow in pods.

Owocem tej rośliny są strączki, a my zjadamy nasiona.

The fruit of this plant is pods, and we eat the seeds.

Albo też czasami i całe strączki.

Or sometimes even whole pods.

Tutaj kolega mówił o fasoli. Co jeszcze jest z roślin strączkowych?

Here the colleague was talking about beans. What else is there from legumes?

Bób.

Broad bean.

Bób?

Broad beans?

Groch.

Peas.

Groch, dokładnie.

Peas, exactly.

Tutaj, moi drodzy, mamy na przykład ciecierzycę, mamy soczewicę, a to jest soja.

Here, my dear ones, we have, for example, chickpeas, we have lentils, and this is soybean.

Powiedzcie mi, czy białko naszemu organizmowi jest potrzebne do życia?

Tell me, is protein necessary for our body to live?

Tak.

Yes.

Oczywiście, że białko... A w jakiej postaci najczęściej dostarczamy białka naszemu organizmowi?

Of course, protein... In what form do we most often provide protein to our bodies?

W postaci mięsnej.

In meat form.

Tak?

Yes?

Najczęściej jest to w postaci mięsnej, ale są osoby, które mięsa nie jedzą. Jak nazywają się takie osoby?

Such people are called vegetarians.

Weganie.

Vegans.

Weganie to są osoby, które nie tylko nie jedzą mięsa, ale też nie jedzą produktów pochodzenia zwierzęcego, czyli nie jedzą mleka, serów, jogurtów, nawet miodu często.

Vegans are people who not only do not eat meat, but also do not consume animal products, meaning they do not eat milk, cheese, yogurt, and often even honey.

A jak nazywają się tylko ci, którzy nie jedzą mięsa na przykład?

And what do they call those who do not eat meat, for example?

Wegetarianie.

Vegetarians.

Wegetarianie, tak. To są te osoby.

Vegetarians, yes. Those are the people.

I bardzo właśnie ważne jest w diecie osób nie jedzących mięsa, żeby uzupełnić białko roślinnym białkiem.

It is very important in the diet of people who do not eat meat to supplement protein with plant-based protein.

Soja.

Soy.

Soja, tak. Soja jest taką najbardziej popularną. Robi się produkty różnego rodzaju. Wy znacie sos sojowy, ale na przykład są kotlety sojowe, są różnego rodzaju pasztety sojowe.

Soy, yes. Soy is the most popular. Various types of products are made. You know soy sauce, but for example, there are soy patties, there are various types of soy pâtés.

Ta roślina jest właśnie niezwykle ważna dla osób nie jedzących mięsa, ale także wszystkie inne strączkowe, które dostarczają białka.

This plant is particularly important for people who do not eat meat, but also for all other legumes that provide protein.

Żeby było pełnowartościowe białko, trzeba po prostu mieszać te różne rodzaje roślin ze sobą.

To have a complete protein, you simply need to mix those different types of plants together.

Jak myślicie, która dieta jest zdrowsza, wegetariańska czy mięsna?

What do you think, which diet is healthier, vegetarian or meat-based?

Mięsna.

Meat.

Ja bym powiedział, że wegetariańska.

I would say it's vegetarian.

Powiem Wam tak, gdybyśmy tego mięsa jedli niewiele, w niewielkich ilościach,

I'll tell you this, if we ate that meat in small amounts,

to można by powiedzieć, że dieta mięsna jest dietą dobrą.

One could say that a meat diet is a good diet.

Ale my jemy mięso w tej chwili w bardzo dużych ilościach.

But we are eating meat in very large quantities at the moment.

Do śniadania, obiadu, kolacji, w różnych rodzajach przekąsek zjadamy bardzo duże ilości mięsa i zjadamy bardzo duże ilości też złego cholesterolu.

For breakfast, lunch, and dinner, we consume very large amounts of meat and also very large amounts of bad cholesterol in various types of snacks.

Więc w obecnych czasach dieta wegetariańska jest zdrowa.

So nowadays, a vegetarian diet is healthy.

Jest zdrową dietą też ze względu, że mięso w dzisiejszych czasach jest faszerowane różnego rodzaju antybiotykami i chemikaliami.

It is a healthy diet also because meat nowadays is stuffed with various types of antibiotics and chemicals.

Pamiętajcie, jesteśmy tym, co jemy.

Remember, we are what we eat.

Człowiek w ciągu swojego życia co 7 lat wymienia wszystkie komórki swojego ciała.

A person replaces all the cells in their body every 7 years during their lifetime.

Jesteście zbudowani z tego, co jecie.

You are made up of what you eat.

Więc to, co jecie, jest najważniejsze.

So what you eat is the most important.

Jeżeli jecie dużo żelków, jesteście żelkami.

If you eat a lot of gummies, you are gummies.

Jeżeli jecie dużo bułeczek, jesteście bułeczkami.

If you eat a lot of rolls, you are rolls.

Więc ważne jest, żebyście jedli zdrowo i zrównoważone rzeczy.

So it's important for you to eat healthy and balanced things.

Ale to jest bardzo ważne.

But this is very important.

Pamiętajcie, jesteście tym, co jecie.

Remember, you are what you eat.

Wszystkie choroby, wszystkie niedobory, które pojawią się w waszym organizmie, będą wynikać ze zwłaszcza złej diety.

All illnesses and deficiencies that will arise in your body will result, especially, from a poor diet.

Radio Tatowice.

Tu lu lu lu lu.

Here lu lu lu lu.

Audycję dofinansowano ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska.

The program was co-financed by the Voivodeship Fund for Environmental Protection.

I Gospodarki Wodnej w Katowicach.

And Water Management in Katowice.

Za treści przedstawione w audycji dofinansowanej ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.

For the content presented in the broadcast funded by the Voivodeship Fund for Environmental Protection and Water Management in Katowice.

Odpowiedzialność ponosi redakcja.

The editorial office is responsible.

To jest Ryan Seacrest.

This is Ryan Seacrest.

Wszyscy potrzebują jakiejś różnicy w życiu.

Everyone needs some difference in life.

To jest to, co lubię o Chumba Casino.

This is what I like about Chumba Casino.

Wszyscy wiedzą, jak utrzymywać rzeczy nowe i ekscytujące.

Everyone knows how to keep things new and exciting.

Wszystkie ich gry są wolne.

All their games are free.

Jak spin slots, bingo i solitaire.

Like spin slots, bingo, and solitaire.

Możesz załatwić też bezpłatne bonusy.

You can also arrange free bonuses.

Wszystkie gry są nowe każdą tygodnią.

All games are new every week.

Spice up z ChumbaCasino.com teraz.

Spice it up with ChumbaCasino.com now.

Z czasem, kiedy będziesz mógł uzyskać pewne prawdziwe przyzwy.

Over time, when you will be able to develop some real habits.

Sponsorowany przez Chumba Casino.