Izraelskie kontrkultury: Macpen, Czarne Pantery, teologia wyzwolenia i... Meir Kahane

Emancypacja, podcast o społeczeństwach tworzących historię.

Emancipation, a podcast about societies that create history.

Wielkie dzięki i do zobaczenia!

Thank you very much and see you soon!

Zaczynamy emancypację numer 47. To będzie dość wyjątkowy odcinek, a to dlatego, że pierwotnie miał on być nagrany z udziałem bardzo ciekawego gościa, autorem bardzo ciekawej i ważnej książki poświęconej izraelskiej lewicy radykalnej.

We are starting emancipation number 47. This will be quite a special episode, and that's because it was originally supposed to be recorded with a very interesting guest, the author of a very intriguing and important book dedicated to the radical Israeli left.

I potrwających pewien...

And lasting a certain...

Potrwających pewien czas negocjacjach, spotkaniach, rozmowach. Ten gość wycofał się z zamiaru udziału w emancypacjach. Zrobił to w sposób bardzo grzeczny i dla mnie całkowicie zrozumiały. Autor ten nie zajmuje się już w tej chwili badawczo lewicą izraelską. Swoje ważne dzieło popełnił na ten temat kilka lat wcześniej. Ono zostało wydane w kilku językach.

After a certain period of negotiations, meetings, and conversations, this guy withdrew from his intention to participate in the emancipation efforts. He did it in a very polite manner, and completely understandable to me. This author is no longer conducting research on the Israeli left at this time. He wrote his important work on this topic a few years earlier. It has been published in several languages.

Dziś zajmuje się on już innymi wątkami dotyczącymi również historii Żydów i Żydówek.

Today he is dealing with other topics related to the history of Jews and Jewish women as well.

Ale w zupełnie innym kontekście, w zupełnie innym czasie i miejscu.

But in a completely different context, in a completely different time and place.

Zaś trwająca wojna w gazie w opinii tego autora może być pretekstem do odczytania treści, które on zaproponował w swej książce jako jakiegoś jednoznacznego stanowiska politycznego, czego on chciałby się wystrzegać.

The ongoing war in Gaza, in the opinion of this author, may serve as a pretext to interpret the content he proposed in his book as some sort of unequivocal political stance, which he would like to avoid.

Nie chcę wynikać w szczegóły, natomiast...

I don’t want to go into details, however...

Chciałem tutaj zaznaczyć, że jednocześnie uznaję prawo tego autora do zachowania anonimowości w tym przypadku oraz do właśnie przyjęcia takiej właśnie postawy, ale też nie sądzę, aby jego rezygnacja musiała być powodem do pominięcia tego tematu.

I wanted to emphasize here that I simultaneously recognize this author's right to remain anonymous in this case and to adopt such an attitude, but I also do not believe that his resignation should be a reason to overlook this topic.

A tematem tym będzie radykalna myśl polityczna żydowska w wersji... w kilku wersjach.

The topic will be radical Jewish political thought in... several versions.

Izraelskie...

Israeli...

Izraelskiej, amerykańskiej, antysyjonistycznej, radykalnie syjonistycznej i rasistowskiej.

Israeli, American, anti-Zionist, radically Zionist, and racist.

Ale wszystkie one wyrastają z pnia ideowego, który do pewnego stopnia można uznać za wspólny.

But they all arise from an ideological trunk, which can to some extent be considered common.

I ową wspólność według mnie wyznacza ruch narodowo-wyzwoleńczy, który przejawiał się w tych właśnie różnych nurtach w sposób skrajnie, skrajnie odmienny.

And this community, in my opinion, is defined by the national liberation movement, which manifested itself in these various streams in an utterly, utterly different way.

Będę bowiem mówił o zarówno radykalnie lewicowej, antysyjonistycznej polityce partii Macpen, o radykalnej lewicy w postaci izraelskich czarnych panter, czyli ruchu zwróconego przeciwko, powiedziałbym, kastowemu podziałowi izraelskiego społeczeństwa, który w pewnym okresie sprzymierzony był z ową partią Macpen.

I will be talking about both the radically leftist, anti-Zionist politics of the Macpen party, and the radical left in the form of the Israeli Black Panthers, which was a movement directed against, I would say, the caste division of Israeli society, which at one point was allied with the Macpen party.

Ale będę mówił też o Meirze Kahane, czyli amerykańskim na wskroś...

But I will also talk about Meir Kahane, who is thoroughly American...

Żydowskim radykale, który z czasem ewoluował w stronę patrona intelektualnego współczesnej skrajnej prawicy żydowskiej w Izraelu, skrajnej prawicy o radykalnie syjonistycznym nachyleniu,

A Jewish radical who over time evolved towards being the intellectual patron of the contemporary Jewish far-right in Israel, a far-right with a radically Zionist inclination,

związanej z dziedzictwem syjonizmu rewizjonistycznego, czyli z dziedzictwem myśli Zewa Żabotyńskiego,

related to the heritage of revisionist Zionism, that is, to the legacy of Ze'ev Jabotinsky's thought,

ale w sposób...

but in a way...

Te połączenia są tutaj, powiedziałbym, kontrowersyjne w wielu wypadkach.

These connections are, I would say, controversial in many cases.

Myślę, że można mówić o znacznie zradykalizowanej wersji tego syjonizmu rewizjonistycznego, którego Żabotyński był twarzą.

I think we can talk about a significantly radicalized version of this revisionist Zionism, of which Jabotinsky was the face.

Wreszcie będę mówił o lewicowo-liberalnym, krytycznym, głęboko krytycznym stosunku do izraelskiego nacjonalizmu, wciąż nazywanego syjonizmem,

Finally, I will speak about the left-liberal, critical, deeply critical attitude towards Israeli nationalism, still referred to as Zionism,

z jakiegoś powodu.

for some reason.

Magazynie Tikkun, czyli amerykańskim magazynie, początkowo koncentrującym się na żydowskiej myśli politycznej, potem ewoluującym w stronę takiego bardziej magazynu skupionego na dialogu międzyreligijnym.

The magazine Tikkun, an American publication that initially focused on Jewish political thought, then evolved towards being a more interfaith dialogue-oriented magazine.

To było pismo, które ostatecznie zamknęło się po wielu latach, po czterdziestu latach w kwietniu 2024 roku, a więc dopiero co jego redaktorem przez cały ten czas był

It was a publication that ultimately closed after many years, after forty years in April 2024, and so just recently its editor throughout this time was

rabin Michael Lerner, który jest ważną postacią amerykańskiej lewicy żydowskiej o postępowym, okresowo bardziej lub mniej lewicowym charakterze.

Rabbi Michael Lerner, who is an important figure in the American Jewish left with a progressive, sometimes more or less leftist character.

W mojej ocenie wybór tych czterech opcji intelektualnych, kierunków politycznych tworzy dość ciekawy portret radykalizmu żydowskiego w Izraelu i Stanach Zjednoczonych,

In my opinion, the selection of these four intellectual options and political directions creates a rather interesting portrait of Jewish radicalism in Israel and the United States.

w drugiej połowie XX wieku i bardzo wiele mówi o ewolucji izraelskiej polityki w kierunku, który obserwujemy dziś, czyli do praktycznej nieobecności lewicowości w mainstreamowych dyskursach izraelskich,

in the second half of the 20th century and says a lot about the evolution of Israeli politics towards the direction we observe today, which is the practical absence of leftism in mainstream Israeli discourses,

do skrajnej rasistowskiej radykalizacji nie tylko skrajnej prawicy, ale również części centroprawicy izraelskiej i wreszcie do całkowitego kryzysu, czy wręcz po prostu załamania,

to extreme racist radicalization not only of the far right but also of parts of the center-right in Israel, and finally to a complete crisis, or even simply a breakdown,

możliwości jakiegokolwiek dialogu izraelsko-palestyńskiego i całkowitej destrukcji jakichkolwiek pozostałości procesów pokojowych, czy procesów państwotwórczych w Palestynie.

the possibility of any Israeli-Palestinian dialogue and the total destruction of any remnants of peace processes or state-building processes in Palestine.

Czytając pierwsze wydania magazynu Tikkun z końca lat 80. można mieć wrażenie, że to co redaktorzy tamtej gazety pisali wówczas o Ronaldzie Reganie, o izraelskiej prawicy,

Reading the first issues of Tikkun magazine from the late 1980s, one might get the impression that what the editors wrote back then about Ronald Reagan, about the Israeli right,

właściwie można aplikować w całości do dzisiejszych realiów w Stanach Zjednoczonych i w Izraelu, czyli z jednej strony można powiedzieć, że cóż niewiele się zmieniło,

actually, it can be fully applied to today's realities in the United States and Israel, meaning on one hand, one could say that not much has changed,

z drugiej jednak można traktować tamte słowa no nieco profetycznie, w sensie jako pewne proroctwo polityczne, które z mojego punktu widzenia jest bardzo ważne dla zrozumienia tego absolutnego skandalu,

On the other hand, those words can be viewed somewhat prophetically, in the sense of a political prophecy, which, from my point of view, is very important for understanding this absolute scandal.

jakim jest dzisiaj destrukcja gazy przez wojska izraelskie, ta zbrodnicza wojna, którą Izrael cały czas usiłuje przedstawiać jako wojnę obronną,

What is today's destruction of Gaza by Israeli forces, this criminal war that Israel continuously tries to portray as a defensive war?

czy wręcz próbę tak ratowania się przed kolejnym holokaustem.

or rather an attempt to save oneself from another holocaust.

Sądzę, że wiele lat minie zanim poznamy, jeśli w ogóle kiedykolwiek poznamy genezę tego zbrodniczego ataku Hamasu i palestyńskiego islamskiego dżihadu.

I believe it will be many years before we know, if we ever do, the origin of this criminal attack by Hamas and the Palestinian Islamic Jihad.

Na przygraniczne miejscowości, kibuce, festiwal muzyczny, różne miejsca i wydarzenia odbywające się w bezpośrednim sąsiedztwie strefy gazy.

To border towns, kibbutzim, music festivals, various places and events taking place in the immediate vicinity of the Gaza Strip.

Nie ulega wątpliwości, że Hamas, podobnie jak Izraelskie Wojsko, jest organizacją, która w ogóle nie liczy się z życiem ludzkim.

There is no doubt that Hamas, just like the Israeli Army, is an organization that does not care about human life at all.

Co więcej, w przypadku Hamasu jest to również nieliczenie się z życiem ludzi, którymi ta organizacja działa.

Furthermore, in the case of Hamas, it is also a disregard for the lives of the people with whom this organization operates.

Organizacja rządzi w gazie i którymi teoretycznie się opiekuje.

The organization is in charge of the gas and theoretically takes care of it.

Nikt nigdy bowiem nie naraził ludności gazy na taką hekatombę i na takie zniszczenia jak sam Hamas.

No one has ever put the population of Gaza at such a risk of catastrophe and destruction as Hamas itself.

Bez tej zbrodniczej, tego zbrodniczego rajdu, który zakończył się tak krwawo w wykonaniu Hamasu nie byłoby tak przerażającej interwencji izraelskiej,

Without this criminal raid, this criminal raid that ended so bloodily at the hands of Hamas, there would not have been such a terrifying Israeli intervention.

tak niewiarygodnej destrukcji życia ludzkiego,

such incredible destruction of human life,

życia zwierzęcego, całej infrastruktury niezbędnej do normalnego funkcjonowania w gazie.

animal life, all the infrastructure necessary for normal functioning in gas.

Wszystko zmierza więc w kierunku, w którym w Izraelu, rządzonym przez jakąś skrajną prawicę w tym czy innym wydaniu,

Everything is therefore heading in the direction where in Israel, ruled by some form of extreme right,

zainstaluje się rząd, który będzie kontrolował jakiś marionetkowy twór na terenie dzisiejszej gazy,

A government will be installed that will control some puppet entity in what is now Gaza.

która zamieni się w jeden wielki obóz dla uchodźców z tragicznymi warunkami.

which will turn into one big refugee camp with tragic conditions.

A przecież i wcześniej już był to po prostu jeden wielki obóz z tym, że jednak zapewniający możliwość w miarę normalnego funkcjonowania pewnej części swoich mieszkańców, choć nie wszystkich.

And yet before, it was simply one big camp, but one that provided the opportunity for a somewhat normal existence for some of its residents, though not for all.

Żeby było jasne, nie próbuję tutaj bagatelizować znaczenia blokad izraelskich, dyskryminacji ekonomicznej, gazy i tak dalej. Chodzi mi tylko o bardziej ogólny obraz.

To be clear, I am not trying to belittle the significance of Israeli blockades, economic discrimination, Gaza, and so on. I am just referring to a more general picture.

Jaką rolę w tej absolutnie niezrozumiałej, jeśli chodzi o tę drogę, w której to się dzieje?

What role does it play in this absolutely incomprehensible situation, regarding the path in which this is happening?

W tej absolutnie niezrozumiałej, jeśli chodzi o ten moment w historii akcji Hamasu odegrały same izraelskie interesy i działania.

At this absolutely incomprehensible moment in history, the actions of Hamas were driven solely by Israeli interests and actions.

Izraelski wywiad, ten mitologizowany Mossad, który tak wszystko podobno wie i wszystkiemu jest w stanie zapobiec, czy odegrać się na każdym antysemickim zbrodniarzu.

Israeli intelligence, that mythologized Mossad, which supposedly knows everything and is able to prevent anything, or take revenge on any anti-Semitic criminal.

No cóż, tego też dowiemy się, jeśli w ogóle, to pewnie dopiero za wiele lat.

Well, we will find out that too, if at all, probably many years from now.

No to prawda, rzeczywistość jest taka, że Hamas dokonał samounicestwienia i właściwie unicestwił swoją idiotyczną decyzją cały ruch palestyński.

Well, it's true that the reality is that Hamas has committed suicide and essentially destroyed the entire Palestinian movement with its idiotic decision.

Przypomnijmy, to nie jest tak, że Hamas nagle wystąpił z taką bezrozumną, morderczą akcją.

Let’s remind ourselves, it is not the case that Hamas suddenly launched such a senseless, murderous action.

Zanim do niej doszło, w gazie trwały strajki przeciwko Hamasowi związane z tym, że liderzy tej organizacji podjęli decyzję o zagarnianiu większej ilości,

Before it happened, there were strikes in Gaza against Hamas related to the leaders of this organization deciding to seize more.

decyzje o zagarnianiu większej ilości,

decisions to seize a larger amount,

takich stypendiów, czy raczej zasiłków wypłacanych mieszkańcom gazy przez rząd Kataru.

such scholarships, or rather allowances paid to the residents of Gaza by the government of Qatar.

czy raczej zasiłków wypłacanych mieszkańcom gazy przez rząd Kataru.

or rather the benefits paid to the residents of Gaza by the Qatari government.

To tam jest chyba 40 dolarów miesięcznie na głowę, czy było.

It's probably around 40 dollars a month per person, or it used to be.

No i Hamas nagle zainteresował się tymi pieniędzmi jeszcze mocniej niż wcześniej.

And suddenly Hamas became even more interested in this money than before.

Zrozumiało jest, dlaczego swoją zbrodniczą akcje należało opłacić.

It is understandable why their criminal actions had to be paid for.

Wcześniej też członkowie tej organizacji dokonali czystki, fizycznej czystki w obozach dla uchodźców w Libanie,

Earlier, members of this organization also carried out a purge, a physical purge, in the refugee camps in Lebanon.

w Libanie, gdzie wyeliminowali nieprzyjazne im elementy z Demokratycznego Ludowego Frontu Wyzwolenia Palestyny

in Lebanon, where they eliminated hostile elements from the Popular Democratic Front for the Liberation of Palestine

oraz Ludowego Frontu Wyzwolenia Palestyny.

and the Popular Front for the Liberation of Palestine.

Częściowo te organizacje włączyły się w tę pretensjonalnie nazywaną operację powodzi Al-Aqsa,

Partially, these organizations have become involved in this pretentiously named Al-Aqsa flood operation,

ale częściowo nie, no właśnie nie dlatego, że zostały te elementy po prostu albo pozabijane,

but partially no, precisely not because these elements were simply either killed off,

albo wyrzucone z tych obozów w Libanie.

or expelled from those camps in Lebanon.

I o tym się jakoś nie mówi, a według mnie bardzo istotne jest to, żeby podkreślić, że ruch palestyński upadł

And this is somehow not talked about, but in my opinion it is very important to emphasize that the Palestinian movement has fallen.

i odpowiedzialnym za to jest Hamas.

and Hamas is responsible for that.

Odpowiedzialnym za czystki etniczne, za zbrodnie przeciwko ludzkości w Gazie jest Izrael,

The one responsible for the ethnic cleansing and crimes against humanity in Gaza is Israel.

natomiast Hamas odpowiedzialny jest politycznie za upadek ruchu palestyńskiego

On the other hand, Hamas is politically responsible for the downfall of the Palestinian movement.

i za sprowokowanie tej hekatomby w Gazie,

and for provoking this hecatomb in Gaza,

ponieważ Hamas, tak samo jak już powiedziałem, tak jak Cachal,

because Hamas, just as I said, just like Cachal,

czyli izraelskie wojsko, nie liczą się z życiem ludzkim,

So the Israeli army does not value human life.

nie obchodzą tych dwóch stron życia palestyńczyków i palestynek.

They do not care about these two sides of the lives of Palestinians and Palestinian women.

Zostawmy jednak te straszne aktualia i zerknijmy w przeszłość,

However, let's leave these terrible current events and take a look into the past.

aby móc zrozumieć pewne rzeczy lepiej, być może przemyśleć pewne procesy, które dzieją się dzisiaj.

to be able to understand certain things better, perhaps reconsider certain processes that are happening today.

Chciałbym jeszcze oznaczyć, że zdaję sobie sprawę, że pewne słowa, które padną w tym odcinku mogą się nie spodobać,

I would like to emphasize that I realize some words that will be used in this episode may not be well-received.

no to, że nie spodobają się, to jest to, co się dzieje.

Well, if they don't like it, that's what's happening.

Nie spodobają się ewentualnie słuchającym ich zwolennikom izraelskiej agresji, izraelskiego militaryzmu, no to jest jasne,

They may not be liked by those who support Israeli aggression and Israeli militarism, that is clear.

ale mogą też się nie spodobać niektórym osobom zaangażowanym w ruch Solidarności z Palestyną,

but they may also not appeal to some people involved in the Solidarity movement with Palestine,

a przynajmniej w pewien określony tryb rozumienia tej Solidarności.

and at least in a certain defined mode of understanding this Solidarity.

Ja bowiem nie używam słowa syjonizm jako Belgii, nie utożsamiam Izraela z syjonizmem,

I do not use the word Zionism as a synonym for Belgium, nor do I equate Israel with Zionism.

tak jak rozumie się go w wielu nurtach międzynarodowej Solidarności z Palestyną.

as it is understood in many strands of international solidarity with Palestine.

Całkowicie solidaryzuję się z tymi, którzy dręczeni są, aresztowani, bici przez policję na całym świecie,

I am completely in solidarity with those who are tormented, arrested, and beaten by the police around the world.

dlatego, że manifestują swój sprzeciw w stosunku do straszliwych bombardowań, najazdów,

because they manifest their opposition to the terrible bombings, invasions,

które Izraelczycy na zachodnim brzegu i zwłaszcza w Gazie teraz stosują.

which Israelis are currently applying in the West Bank and especially in Gaza.

Ale też pewnie różnie się istotnie, jeśli chodzi o ocenę polityczną syjonizmu, jego morfologię i dzieje.

But it is also likely to vary significantly when it comes to the political assessment of Zionism, its morphology, and history.

To znaczy, przede wszystkim nie uważam, że nie istniało nigdy coś takiego jak lewicowy syjonizm

That means, first of all, I do not believe that there has ever been something like leftist Zionism.

i nie uważam też, że w niejako konstytucję syjonizmu wpisane jest prześladowanie ludności palestyńskiej.

And I do not believe that the persecution of the Palestinian population is somehow embedded in the constitution of Zionism.

Co więcej, uważam, że

Moreover, I believe that

syjonizmu dzisiaj już nie ma.

Zionism no longer exists today.

To znaczy, w swoim głównym nurcie ideologia ta zrealizowała swoje cele historyczne,

That means, in its main current, this ideology has achieved its historical goals,

okupując to krwią niewinnych ludzi, masowymi deportacjami, czystkami etnicznymi itd.

occupying it with the blood of innocent people, mass deportations, ethnic cleansing, etc.

Dziś mamy do czynienia z drapieżnym nacjonalizmem izraelskim,

Today we are dealing with predatory Israeli nationalism,

który ma charakter imperialistyczny, częściowo kolonialny,

which has an imperialist character, partially colonial,

ale moim zdaniem nie jest to historyczny.

But in my opinion, it is not historical.

Jest to historycznie rozumiany syjonizm.

It is historically understood Zionism.

Jest to jego przetworzenie, w opracowaniu którego znaczący udział mieli tacy teoretycy i działacze jak Meir Kahane,

This is his reinterpretation, in the development of which significant contributions were made by theorists and activists such as Meir Kahane.

który będzie bohaterem i antybohaterem dalszej części niniejszego odcinka.

who will be the hero and antihero of the next part of this episode.

Zaczniemy jednak od MACPEN,

However, we will start with MACPEN.

czyli od organizacji oficjalnie nazywanej Socjalistyczną Organizacją w Izraelu.

that is from an organization officially called the Socialist Organization in Israel.

MACPEN to hebrajskie słowo oznaczające kompas.

MACPEN is a Hebrew word that means compass.

Taki też był tytuł jednej z publikacji wydawanych przez Organizację Socjalistyczną w Izraelu.

Such was the title of one of the publications published by the Socialist Organization in Israel.

Była to grupa, która wykluła się z wielokierunkowego rozłamu w Izraelskiej Partii Komunistycznej.

It was a group that emerged from a multidirectional split in the Israeli Communist Party.

Samo to zagadnienie jest już niezwykle złożone,

The issue itself is already extremely complex,

bowiem dzieje ruchu socjalistycznego i komunistycznego na ziemiach palestyńskich,

for the history of the socialist and communist movement in the Palestinian territories,

tzn. najpierw w Imperium Otomańskim, następnie w brytyjskim Mandacie Palestyny,

i.e. first in the Ottoman Empire, then in the British Mandate of Palestine,

a później wreszcie w państwie Izrael oraz na ziemiach nieuznawanego państwa palestyńskiego,

and later finally in the state of Israel and in the territories of the unrecognized state of Palestine,

są długie i skomplikowane pod względem tej mozaiki etnicznej,

they are long and complicated in terms of this ethnic mosaic,

która często decydowała o kierunku, w którym dana organizacja się rozwijała,

which often determined the direction in which a given organization developed,

tzn. czasami wedle tych podziałów etnicznych organizacje działały politycznie,

that is, sometimes these organizations acted politically according to those ethnic divisions,

czasami walczyły z tymi podziałami, starając się zjednoczyć, właśnie pytanie kogo do końca,

Sometimes they struggled with these divisions, trying to unite, just the question of whom in the end.

ale w założeniach klasę robotniczą i klasę chłopską, niezależnie od wyznania i etnosu w walce o rewolucję społeczną.

but in the assumptions, the working class and the peasant class, regardless of religion and ethnicity, in the struggle for social revolution.

W praktyce jednak, cóż, wydarzenia były dalekie od takowej rewolucji,

In practice, however, well, events were far from such a revolution,

natomiast jeśli Was interesuje ta geneza Matzpen i jego zakorzenienie w ruchu komunistycznym,

however, if you are interested in the genesis of Matzpen and its roots in the communist movement,

no to polecam, żebyście zajrzeli do początkowych części książki Lutza Fiedlera

Well, I recommended that you take a look at the early parts of Lutz Fiedler's book.

Matzpen. A History of Israeli Dissidence.

Matzpen. Historia izraelskiej opozycji.

Znajdziecie ją w internecie w językach angielskim i niemieckim.

You will find it on the internet in English and German.

Teraz tylko może wypada powiedzieć, że założycielem Matzpen głęboko nie zgadzali się z kursem Izraelskiej Partii Komunistycznej,

Now it may just be worth saying that the founders of Matzpen deeply disagreed with the course of the Israeli Communist Party.

którą uznawali za, przynajmniej od pewnego momentu jej działalności, właściwie za takie stowarzyszenie na rzecz przyjaźni izraelsko-radzieckiej,

which they considered, at least from a certain point in its activity, essentially as an association for Israeli-Soviet friendship,

to znaczy na tak naprawdę tubę propagandową radzieckiej partii komunistycznej i jej dość ambiwalentnej polityki,

It means, in fact, a propaganda tube of the Soviet Communist Party and its rather ambivalent policy.

i jej dość ambiwalentnej polityki,

and her quite ambivalent policy,

w kwestii państwa żydowskiego.

in the matter of the Jewish state.

Mówimy o wczesnych latach 60-tych, a zatem jeszcze przed wojną sześciodniową, która zmieniła w tej sprawie właściwie wszystko,

We are talking about the early 1960s, so this is still before the Six-Day War, which actually changed everything in this regard.

natomiast tak, to jest epoka już po największych erupcjach ruchu naserowskiego w świecie arabskim, w Egipcie i nie tylko,

however, yes, this is an era after the largest eruptions of the Nasserist movement in the Arab world, in Egypt and beyond,

a działacze, no właśnie nie zgadzający się z linią partii izraelskiej,

and the activists, well, those who do not agree with the line of the Israeli party,

maki partii komunistycznej,

the mistakes of the communist party,

czy też z bardziej radykalnie nastawioną lewicą syjonistyczną,

or with a more radically oriented Zionist left,

dokonują, jakby to powiedzieć, reewaluacji politycznej sytuacji na Bliskim Wschodzie, a w Izraelu zwłaszcza.

They are, how should I put it, reevaluating the political situation in the Middle East, particularly in Israel.

No i co widzą? Przede wszystkim nie konflikt między Żydami a Arabami,

Well, what do they see? Above all, there is no conflict between Jews and Arabs,

tak jak się usiłuje przedstawiać sytuację w Izraelu w ogóle, tak, że jest zwarty organizm społeczeństwa,

Just as efforts are made to present the situation in Israel in general, as if it is a cohesive social organism,

organizm społeczeństwa izraelskiego zagrożony przez arabskie masy z krajów ościennych oraz z wewnątrz państwa Izrael.

The organism of Israeli society is threatened by Arab masses from neighboring countries as well as from within the state of Israel.

Izrael jest państwem młodym, kiedy powstaje Macpen w 1962 roku, no to ma on zaledwie 14 lat.

Israel is a young state; when Macpen was established in 1962, it was only 14 years old.

Jest to państwo jeszcze nie ukształtowane pod wieloma względami, dość biedne i napływowe, to znaczy wciąż trwają masowe alije,

It is a country that is still not shaped in many ways, quite poor and immigrant-based, meaning that mass aliyahs are still ongoing.

czyli napływ ludności żydowskiej z różnych stron świata,

which is the influx of Jewish population from various parts of the world,

a pośród samych tych niepokornych izraelskich socjalistów znajdziemy postacie o bardzo różnym rodowodzie.

And among these unruly Israeli socialists, we will find figures of very diverse backgrounds.

Wiele jest w tym gronie osób o korzeniach w północnej Afryce lub innych krajach arabskich, zatem są to Żydzi mizrachijscy.

Many people in this group have roots in North Africa or other Arab countries, so they are Mizrahi Jews.

Znajdziemy w tym gronie także Ashkenazyjczyków,

We will also find Ashkenazi Jews in this group.

czyli Żydów pochodzących z Europy,

that is Jews originating from Europe,

zwłaszcza Europy Środkowej i Wschodniej.

especially Central and Eastern Europe.

Są też Żydzi sefardyjscy, których często, czasami słusznie, czasami mniej słusznie,

There are also Sephardic Jews, whom often, sometimes justifiably, sometimes less justifiably,

postrzega się jako jedną grupę z Żydami mizrachijskimi.

is perceived as one group with Mizrahi Jews.

Żydzi sefardyjscy, czyli potomkowie Żydów wypędzonych z Półwyspu Iberyjskiego,

Sephardic Jews, or the descendants of Jews expelled from the Iberian Peninsula,

którzy w pewnym momencie osiedlali się przede wszystkim w Europie Zachodniej, potem także Północnej oraz na Bałkanach.

who at one point settled primarily in Western Europe, then also in Northern Europe and the Balkans.

To grupa posługująca się niegdyś językami judeo-arabskim oraz ladino,

It is a group that used to speak Judeo-Arabic and Ladino.

bardzo zbliżonym do języka hiszpańskiego.

very similar to the Spanish language.

Ashkenazyjczycy, rzecz jasna, mówili przede wszystkim w jidysz oraz w językach krajów europejskich, w których mieszkali.

Ashkenazi Jews, of course, spoke primarily in Yiddish and in the languages of the European countries in which they lived.

I wszystkie te podziały, ta mozaikowość etniczna i kulturowa społeczeństwa izraelskiego,

And all these divisions, this ethnic and cultural mosaic of Israeli society,

zaczyna coraz wyraźniej sprawiać wrażenie chybotliwej całości,

it increasingly gives the impression of a wobbly whole,

trawionej przez głębokie nierówności i mechanizmy dyskryminacji społecznej.

affected by deep inequalities and mechanisms of social discrimination.

Krótko mówiąc, elita syjonistyczna, która w dużej mierze, nie tylko, ale w dużej mierze składa się z Żydów i Żydówek ashkenazyjskich,

In short, the Zionist elite, which largely, not only, but largely consists of Ashkenazi Jews,

pochodzących z Europy Wschodniej, trochę ze Stanów Zjednoczonych,

from Eastern Europe, a little from the United States,

lub z Żydów mizrachijskich, ale raczej z elity urodzonej,

or from Mizrahi Jews, but rather from the born elite,

jeszcze na ziemiach obecnie izraelskich, tak w mandatowej Palestynie na przykład,

still in the lands currently belonging to Israel, for example, in Mandatory Palestine,

czyli przedstawicielem tak zwanego Starego Jiszówu.

so a representative of the so-called Old Jiszów.

Oni cieszą się zupełnie inną estymą niż Żydzi napływający z krajów arabskich.

They enjoy a completely different esteem than Jews coming from Arab countries.

Szczególnie jaskrawy jest tutaj przykład Żydów jemeńskich,

A particularly striking example here is that of the Yemeni Jews,

mających bardzo specyficzną, w pewnym sensie nieco zamkniętą, hermetyczną kulturę,

having a very specific, somewhat closed, hermetic culture,

natomiast nawet na płaszczyźnie liturgicznej wyznania judaistycznego

However, even on the liturgical level of the Jewish faith

te różnice są bardzo wyraźne.

These differences are very clear.

Te grupy spotykają się po prostu w Izraelu z ksenofobią,

These groups simply meet in Israel with xenophobia,

z pogardą często w wykonaniu Żydów europejskich,

with contempt often in the performance of European Jews,

tych z Europy Wschodniej, Północnej, tam zakorzenionych wcześniej,

those from Eastern, Northern Europe, rooted there earlier,

no bo to jest elita intelektualna,

because it is the intellectual elite,

posiada jaśniejszy odcień skóry,

she has a lighter skin tone,

przeważnie czuje związki z europejską kulturą intelektualną,

I mostly feel connections with European intellectual culture.

chociaż, przypomnijmy, zdecydowana większość Żydów aszkenazyjskich

Although, let us remind ourselves, the vast majority of Ashkenazi Jews

to były społeczności odcinające się od tego oświeceniowego dziedzictwa europejskiego

These were communities distancing themselves from this Enlightenment heritage of Europe.

i tkwiące jednak w rozmaitych wariantach judaizmu ortodoksyjnego,

and rooted, however, in various variants of Orthodox Judaism,

będącego dość zamkniętą kulturą.

being a rather closed culture.

Ja tutaj oczywiście stosuję radykalne uproszczenia,

I am, of course, applying radical simplifications here.

przepraszam za nie, ale nie jest to odcinek,

I'm sorry for it, but this is not an episode.

który pozwoliłby tak na zajęcie się całą historią kultur żydowskich,

that would allow for the exploration of the entire history of Jewish cultures,

byłoby to oczywiście niemożliwe.

it would of course be impossible.

Działacze MacPen zwracają się więc z jednej strony przeciwko służalczej

The activists of MacPen are therefore turning against servitude on one side.

wobec Związku Radzieckiego i jego interesów w polityce partii Maki,

towards the Soviet Union and its interests in the policies of the Maki party,

przeciwko coraz wyraźniejszej dyskryminacji określonych grup społecznych

against the increasingly apparent discrimination of specific social groups

w Izraelu, a także przeciwko sytuacji Arabów i Arabek palestyńskich

in Israel, as well as against the situation of Palestinian Arabs and Arab women

mieszkających w Izraelu, wśród których wielu z tych początkowych działaczy MacPen

living in Israel, among whom many of those initial MacPen activists

po prostu się wychowało, mieszkając z nimi w sąsiedztwie.

You simply grew up living next to them.

Często język arabski bądź takie pidżinowe formy na przecięciu kultur

Often, the Arabic language or pidgin forms at the intersection of cultures.

były mową codzienności dla tych ludzi, więc tym bardziej skorzystał oni

it was the language of everyday life for these people, so they benefited even more

zadawać pytania o to, jak właściwie przebiegało osadnictwo żydowskie

to ask questions about how Jewish settlement actually took place

na ziemiach palestyńskich i jak to się stało, że te masy arabskie

in the Palestinian territories and how it happened that these Arab masses

zostały tak szybko wyparte ze swoich osiedli.

they were displaced from their settlements so quickly.

Do najbardziej znanych działaczy MacPen, którzy też przez wiele, wiele lat

To the most well-known activists of MacPen, who for many, many years

po zakończeniu działalności przez tę organizację opowiadali, pisali, redagowali rzeczy

After the organization's activities ended, they talked about, wrote, and edited things.

na temat tej organizacji oraz orientacji politycznej antysyjonistycznej lewicy,

on the subject of this organization and the political orientation of the anti-Zionist left,

która w Izraelu zawsze stanowiła zjawisko niezwykle marginalne, tak naprawdę

which in Israel has always been an extremely marginal phenomenon, in fact

silnie piętnowane zarówno przez aparat państwowy, jak i przez większość ruchów społecznych.

strongly stigmatized both by the state apparatus and by the majority of social movements.

Jednak pod względem politycznym tak naprawdę głos, nawet jeżeli niejednokrotnie

However, politically speaking, the voice, even if not once...

był samotnym wołaniem, jednocześnie dał podwaliny głos tej lewicy pod,

he was a solitary call, at the same time laying the foundations of the voice of that left under,

na przykład, nowoczesne myślenie o potencjalnym pokoju z palestyńczykami

for example, modern thinking about a potential peace with the Palestinians

oraz na inne zorganizowanie państwa, które nie byłoby żydowskim etnopaństwem,

and for another organization of the state that would not be a Jewish ethnonational state,

tak jak teraz pod rządami prawicy rzecz wygląda i wygląda coraz gorzej,

just as it is now under the right-wing government, the situation looks and is getting worse.

ale jakiegoś rodzaju, czy federacją, czy organizmem dwupaństwowym,

but of some kind, whether a federation or a two-state entity,

to jest mniej istotne.

This is less important.

W każdym razie jakąś formą,

In any case, in some form,

jakiegoś rodzaju realnej koegzystencji wielonarodowej tkanki społecznej

some form of real coexistence of a multinational social fabric

na ziemiach palestyńskich.

in the Palestinian territories.

Zatem tymi najbardziej znanymi działaczami byli między innymi

Thus, among the most well-known activists were, among others,

Chaim Hanegbi, Akiwa Orr, Moshe Machover, jedyny żyjący z tego grona,

Chaim Hanegbi, Akiwa Orr, Moshe Machover, the only living member of this group,

wciąż już bardzo sędziwy człowiek mieszkający w Londynie, matematyk,

still a very elderly man living in London, a mathematician,

który wciąż jest aktywny w mediach, wypowiada się na temat konfliktu

who is still active in the media, speaks about the conflict

palestyńsko-izraelskiego oraz

Palestinian-Israeli and

na temat samej organizacji MACPEN.

about the organization MACPEN itself.

Bardzo ważnym działaczem był także Dżabra Nikola.

A very important activist was also Dżabra Nikola.

To był palestyński komunista, trockista,

He was a Palestinian communist, Trotskyist.

który walnie przyczynił się właśnie do otwarcia szarygów MACPEN,

which significantly contributed to the opening of MACPEN gray goods,

znaczy one zawsze były otwarte, ale za jego sprawą zasilone zostały

They have always been open, but thanks to him, they have been invigorated.

przez wielu działaczy właśnie ze strony palestyńskiej.

by many activists specifically from the Palestinian side.

Należy przy tym podkreślić, że MACPEN nigdy nie była organizacją bardzo liczną,

It should be emphasized that MACPEN has never been a very large organization,

tak jak powiedziałem pod względem teologii,

as I said in terms of theology,

prób przełożenia ich na praktykę polityczną jest bardzo znacząca,

the attempt to translate them into political practice is very significant,

no ale przyznajmy, nie była to nigdy organizacja masowa.

Well, let's admit it, it was never a mass organization.

Co więcej, właściwie od momentu założenia w 1962 roku do 1967 roku,

Moreover, practically from its establishment in 1962 until 1967,

czyli do wojny sześciodniowej, była postrzegana tak naprawdę

so the Six-Day War was perceived as such really

jako jakiś obóz freaków politycznych, raczej jako swego rodzaju aberracja,

as some sort of camp for political freaks, rather as a kind of aberration,

dziwna próba adaptacji nowolewicy,

strange attempt at adapting to a new situation,

nowolewicowych tendencji politycznych do warunków izraelskich,

new leftist political tendencies to Israeli conditions,

ale w sposób mało czytelny dla większości społeczeństwa,

but in a way that is not very clear to most of society,

które jakby syjonistycznych pryncypiów w ogóle nie była skłonna podważać

which seemed unwilling to question the Zionist principles at all

w jakikolwiek sposób, więc zwracanie uwagi na rasistowski charakter

in any way, so paying attention to the racist nature

podziałów społecznych w Izraelu, na wielopoziomową dyskryminację

social divisions in Israel, into multi-level discrimination

ludności arabskiej i na zafałszowanie historii Izraela,

the Arab population and the distortion of the history of Israel,

było wówczas postrzegane jako naprawdę gdzieś tam działalność

It was then perceived as really some kind of activity going on somewhere.

na krawędzi polityki, która w żaden sposób nie mogła przebić się

on the edge of politics that could not break through in any way

do szerszej świadomości. Jak wspomniałem, cezurą tutaj,

to broader awareness. As I mentioned, the dividing line here,

punktem zwrotnym jest rok 1967. Od wtedy bowiem można datować

The turning point is the year 1967. From that time, it can be dated.

przesilenie w społecznej percepcji matpen w Izraelu, to znaczy z politycznych

the turning point in the social perception of the matpen in Israel, meaning from political

dziwolągów, jak powiedziałem wcześniej, zaczęli być oni postrzegani

freaks, as I said before, they started to be perceived

po prostu jako zdrajcy i represjonowani w związku z tą etykietą.

Just as traitors and repressed in connection with that label.

Pozwolę sobie nie rekonstruować tutaj całego procesu politycznego,

I will allow myself not to reconstruct the entire political process here,

który doprowadził do wybuchu wojny sześciodniowej tak zwanej,

which led to the so-called Six-Day War,

a także kolejnych wojen Izraela z państwami arabskimi. Jeśli chcecie przypomnieć sobie

and also the subsequent wars of Israel with Arab states. If you want to remind yourself

tę historię, to źródeł tutaj jest co nie miara, również na samych emancypacjach

this story, there are countless sources here, also on the emancipations themselves

w naszym katalogu podcastowym znajdziecie odcinek, który porusza

In our podcast catalog, you will find an episode that addresses

między innymi te kwestie, to jest odcinek Opór i rewolucja w Palestynie,

among other issues, this is the episode Resistance and Revolution in Palestine,

w którym z Jakubem Grzegorczykiem z kampanii Solidarności z Palestyną

with Jakub Grzegorczyk from the Solidarity with Palestine campaign

rozmawialiśmy o ruchu palestyńskim szczególnie, ale pojawiają się tam też

we were talking about the Palestinian movement in particular, but there are also emerging there

wątki dotyczące i matpen, i czarnych panter izraelskich, o których tutaj za chwilę,

threads concerning both matpen and Israeli Black Panthers, which will be discussed shortly here,

i no właśnie konfliktów, więc zachęcam was do odświeżenia sobie tamtego odcinka

And indeed conflicts, so I encourage you to refresh that episode.

sprzed kilku lat. Zaznaczmy tylko jednak, że ten sprzeciw społeczny,

a few years ago. Let us just note, however, that this social opposition,

czy radykalny gniew nawet w stosunku do ugrupowań takich jak matpen,

"Is radical anger even towards groups such as MatPen,"

no właściwie to matpen, bo nie było wielu podobnych organizacji na izraelskiej

Well, actually it's matpen, because there weren't many similar organizations in Israel.

scenie politycznej, był podstęcany przez niesłychane patriotyczne wzmożenie,

on the political scene, he was urged on by an extraordinary surge of patriotism,

moim zdaniem, rok 67 stanowiciela Izraela.

In my opinion, the year 67 of the Israeli state.

Od tego momentu właściwie nie można mówić już o syjonizmie jako o praktyce politycznej.

From this moment on, it can hardly be said that Zionism is a political practice.

Jest to moment narodziny izraelskiego imperializmu zmierzającego do powstania

This is the moment of the birth of Israeli imperialism aiming for emergence.

Wielkiego Izraela. Założenia historyczne syjonizmu, a raczej jego głównego nurtu

Great Israel. The historical assumptions of Zionism, or rather its main current.

wywodzącego się z tak zwanego syjonizmu ogólnego, zostały właściwie zrealizowane.

derived from the so-called general Zionism, were properly implemented.

Teraz na polu walki, dosłownie i w przenośni, pozostają rozmaite ideologie o prawicach,

Now, in the battlefield, literally and figuratively, various ideologies about the right-wing remain.

czy to religijne, czy też bardziej świeckie, a często też takie, w których dochodzi do

whether religious or more secular, and often also those in which there is an occurrence of

specyficznej fuzji tych dwóch prądów syjonizmu, no ale o nich będziemy mówić

the specific fusion of these two currents of Zionism, but we will talk about them.

w kontekście Meira Kahane za chwilę. Społeczeństwo izraelskie rozgorączkowane

In the context of Meir Kahane shortly. Israeli society is heated.

wówczas z powodu triumfu nad inwazją arabską i tym, co w Izraelu nazywane jest

then because of the triumph over the Arab invasion and what is referred to in Israel as

zjednoczeniem Jerozolimy, a szerzej w świecie rozumiane jest przede wszystkim

the unification of Jerusalem, and more broadly in the world is primarily understood as

jako aneksja wschodniej części Jerozolimy, nieprzychylnie odnosi się do każdego,

As the annexation of the eastern part of Jerusalem, it is unfriendly towards everyone.

kto próbuje kwestionować wagę tych wydarzeń. Zbiorową wyobraźnię, jeśli można mówić

who tries to question the significance of these events. The collective imagination, if one can speak of it

o czymś takim, organizują te przejmujące obrazy żołnierzy izraelskich sił obrony,

about something like that, they organize these harrowing images of Israeli Defense Forces soldiers,

którzy maszerują pod ścianą świątyni, tak ścianą płaczu, tak zwaną naczelny rabin

who march along the wall of the temple, so the Wailing Wall, so-called chief rabbi

izraelskich sił obrony, wówczas Shlomo Goren, urodzony w Zambrowie,

Israeli Defense Forces, at that time Shlomo Goren, born in Zambrow,

skądinąd, jak zresztą większość izraelskich elit wojskowych, dowódców, polityków,

by the way, like most of the Israeli military elites, commanders, politicians,

pamiętajmy o tym, to Polacy, którzy z jakiegoś powodu znaleźli się w Izraelu

Let's remember that these are Poles who for some reason found themselves in Israel.

i z jakiegoś powodu włączyli się w rozmaite nurty ideologii syjonistycznej.

And for some reason, they became involved in various currents of Zionist ideology.

No więc Goren, który dmie w shofar pod zachodnią ścianą, te wszystkie ikoniczne obrazy,

So, Goren, who blows the shofar at the western wall, all those iconic images,

trwale zapisały się w historii Izraela, ale też w ideologii nacjonalistycznego imperializmu izraelskiego,

they have permanently etched themselves in the history of Israel, but also in the ideology of Israeli nationalist imperialism,

bo ja tak właśnie preferuję nazywać to, co po 1967 roku i wraz z powiększeniem się terytorium Izraela

because I prefer to call that which happened after 1967 and along with the expansion of Israel's territory

o trzykrotność, tak, tego przedwojennego terytorium po zagarnięciu Synaju, zachodniego brzegu Jordanu

about the tripling, yes, of that pre-war territory after the annexation of Sinai, the western bank of the Jordan

oraz strefy gazy, zostało właściwie nowym paradygmatem polityczno-wojskowym państwa Izraela.

and the Gaza Strip has essentially become a new political-military paradigm for the state of Israel.

Choć MACPEN była organizacją bardzo płodną, jeśli chodzi o działalność wydawniczą,

Although MACPEN was a very prolific organization in terms of publishing activities,

uczestnictwo w rozmaitych publicznych pikietach, organizacje propalestyńskich wystąpień,

participation in various public demonstrations, organization of pro-Palestinian speeches,

no to jednak, tak jak wspomniałem, właściwie nie mogła mieć w tamtym czasie szczególnej siły przebicia,

Well, as I mentioned, she essentially couldn't have had particular influence at that time.

a ponieważ była pod tak intensywnym obstrzałem politycznym, no to szybko zaczęła kruszeć,

and because she was under such intense political fire, she quickly began to crumble,

no to jednak, tak jak wspomniałem, właściwie nie mogła mieć w tamtym czasie szczególnej siły przebicia,

Well, as I mentioned, she actually couldn't have had any particular impact at that time.

jako organizm polityczny.

as a political organism.

Co prawda, do MACPEN-u przyłączyli się w późnych latach 60., na początku lat 70.

Indeed, they joined MACPEN in the late 1960s, at the beginning of the 1970s.

również niektórzy, garstka jednak, ale istotna garstka, imigrantów z Europy Wschodniej, w tym z Polski,

also some, a handful though, but an important handful, of immigrants from Eastern Europe, including from Poland,

jak na przykład Włodek Goldkorn, znany polsko-izraelsko-włoski dziennikarz kulturalny oraz pisarz,

for example, Włodek Goldkorn, a well-known Polish-Israeli-Italian cultural journalist and writer,

który w swoich autobiograficznych książkach opisuje ten rys w swojej biografii.

who describes this trait in his biography in his autobiographical books.

On już dawno nie jest ani anty-syjonistą, ani członkiem radykalnej lewicy,

He has long ceased to be an anti-Zionist or a member of the radical left.

jednak ten barwny okres w adaptacji do życia w Izraelu po czystce etnicznej dokonanej przez PZPR w latach 68-70

However, this colorful period in the adaptation to life in Israel after the ethnic purge carried out by the PZPR in the years 1968-70.

opisuje on bardzo ciekawie, naświetlając również ten mało znany fragment losów emigracji polskiej do Izraela,

he describes in a very interesting way, also shedding light on this little-known aspect of Polish emigration to Israel,

która tak naprawdę nie była bardzo liczna,

which actually was not very numerous,

ale tragiczne losy tych ludzi, którzy w wyniku antysemickiej akcji partii w Polsce znaleźli się w Izraelu,

but the tragic fates of those people who ended up in Israel as a result of the party's anti-Semitic actions in Poland,

nie zawsze przebiegały tylko według tego typowego syjonistycznego schematu,

not always did they proceed only according to this typical Zionist pattern,

czyli tak, przygotowanie ideologiczno-praktyczne w kibucach,

so yes, ideological and practical preparation in the kibbutzim,

intensywna nauka hebrajskiego, ulokowanie w tych tymczasowych obozowiskach dla nowoprzyjezdnych itd.

intensive Hebrew learning, placement in these temporary camps for newcomers, etc.

Oczywiście Goldkorn też przeszedł przez to wszystko, podobnie jak inni emigranci,

Of course, Goldkorn also went through all of this, just like other emigrants.

no ale właśnie jego losy polityczne nie były takie,

Well, his political fortunes were not such,

jak to chce opisywać dziś wielu zwolenników ideologii państwowej Izraela.

how many supporters of the ideology of the state of Israel want to describe it today.

Najbardziej znani działacze MacPenu, jak chociażby wspomniany Moshe Machover czy Haim Hanegbi,

The most famous MacPen activists, such as the mentioned Moshe Machover or Haim Hanegbi,

w wyniku tej nagonki, jaka spotyka ich organizację w Izraelu,

as a result of the campaign against their organization in Israel,

ale też w wyniku różnych prywatnych przedsięwzięć, czy edukacyjnych, czy innych,

but also as a result of various private endeavors, whether educational or others,

znajdują się na emigracji, a ponieważ już wcześniej podejmują, jako członkowie MacPenu,

they are in exile, and since they have already undertaken, as members of MacPen,

współpracę z nowolewicowymi organizacjami, zwłaszcza w Wielkiej Brytanii i we Francji,

cooperation with new leftist organizations, especially in the United Kingdom and France,

no to pewne podglebie, pod wejście MacPen w to pobudzenie nowolewicowe na świecie jest przygotowane.

Well, certain groundwork is prepared for the entrance of MacPen into this new leftist excitement in the world.

I w gruncie rzeczy po 67 roku MacPenowcy, mówiąc brzydko, i MacPenówki,

And basically after '67 the MacPen people, to put it bluntly, and the MacPen girls,

ponieważ kobiety też, jest ich tam niewiele, powiedzmy sobie szczerze,

because there are also women, there are not many of them there, let's be honest,

ale odgrywają też ważną rolę oczywiście, osoby te stają się główną reprezentacją,

but they also play an important role, of course, these individuals become the main representation,

główną reprezentacją Izraela w łonie międzynarodowej nowej lewicy.

the main representation of Israel within the international new left.

A przypomnijmy, że w tamtych latach kwestia palestyńska wcale nie jest jeszcze takim,

Let's remember that in those years, the Palestinian issue was not yet such a...

jakby to powiedzieć, obowiązkowym punktem programu.

how to put it, a mandatory item on the agenda.

Nie chcę, żeby to brzmiało jakoś arogancko tutaj,

I don’t want it to sound arrogant here,

ale nie jest to taki typowy wątek tożsamościowy dla organizacji lewicy radykalnej.

but it is not such a typical identity thread for radical left organizations.

Wówczas wspomnienia II wojny światowej są jeszcze świeże i o Żydach i narodzie żydowskim,

At that time, the memories of World War II are still fresh regarding the Jews and the Jewish nation,

myśli się przede wszystkim w kontekście tragedii Holokaustu, a nie państwa Izrael.

It is thought primarily in the context of the tragedy of the Holocaust and not the state of Israel.

Rzecz jasna ten stan rzeczy w jakimś sensie utrzymuje się do dziś,

Clearly, this state of affairs has in some sense persisted to this day,

ale oczywiście jest to też obecnie historia znacznie bardziej zniuansowana,

but of course it is currently a much more nuanced story,

no i już trudno redukować dzisiejszą kwestię żydowską wyłącznie do kwestii zagłady.

Well, it's already difficult to reduce today's Jewish issue solely to the matter of the Holocaust.

MacPen publikuje więc krytyczne pod względem sytuacji polityczno-społecznej w Izraelu periodyki,

MacPen publishes periodicals that are critical of the political and social situation in Israel.

artykuły, książki, bierze udział w manifestacjach w Londynie jako ten głos propalestyński,

articles, books, participates in demonstrations in London as that pro-Palestinian voice,

ale nie tylko.

but not only.

MacPenowcy są bardzo mocno obecni w ruchu antywojennym zwróconym przeciwko wojnie w Wietnamie.

MacPenowcy are very strongly present in the anti-war movement directed against the war in Vietnam.

Jednocześnie jednak w łonie partii czy organizacji, zarówno w tej emigracyjnej odnodze jak i w samym Izraelu,

At the same time, however, within the party or organization, both in this émigré branch and in Israel itself,

dochodzi do licznych podziałów.

There are numerous divisions.

Pączkują rozmaite polityczne wykwity o macpenowskim rodowodzie.

Various political offshoots of Macpenowski origin are sprouting.

One niektóre zwracają się bardziej ku trockizmowi, inne zaś zyskują rys maoistowski.

Some turn more towards Trotskyism, while others acquire a Maoist character.

I ten rys maoistowski wówczas jest dość znaczący jeśli chodzi o obóz propalestyński.

And this Maoist feature is quite significant at that time regarding the pro-Palestinian camp.

Mówimy o przełomie lat 60-tych, 70-tych.

We are talking about the turn of the 60s and 70s.

W 1968 roku w wyniku rozłamu w Ludowym Froncie,

In 1968, as a result of a split in the People's Front,

wyzwolenia Palestyny, powstaje Demokratyczny Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny.

The Democratic Front for the Liberation of Palestine is being established for the liberation of Palestine.

Potem ten pierwiastek ludowy wylatuje z jego nazwy.

Then this folk element flies out of his name.

W każdym razie organizacja ta ma ten rys maoistowski przynajmniej w takim zakresie,

In any case, this organization has this Maoist trait at least to some extent,

że jej bojowcy czytają mało.

that her fighters read little.

I te odniesienia znajdują się w rozmaitych dokumentach programowych.

These references can be found in various program documents.

Jednocześnie organizacja ta, jako pierwsza właściwie palestyńska grupa zbrojna,

At the same time, this organization, as the first truly Palestinian armed group,

dąży do wejścia w...

seeks to enter into...

alians z radykalną lewicą izraelską w sposób właściwie otwarty.

an alliance with the radical left in Israel in a properly open manner.

Na początku lat 70-tych trwa jakaś rzeczywiście wymiana, współpraca,

In the early 1970s, there is indeed some exchange, cooperation,

próby dojścia do jakiegoś modelu organizacyjnego,

attempts to reach some organizational model,

który pozwoliłby współdziałać palestyńczykom i izraelczykom z radykalnej lewicy

that would allow Palestinians and Israelis to cooperate with the radical left

w ramach jednej organizacji.

within one organization.

Potem mówi się raczej o takim partnerstwie strategicznym.

Then we speak rather about such a strategic partnership.

Kłopot w tym, że ta propalestyńska scena izraelska,

The problem is that this pro-Palestinian scene in Israel,

jest wówczas już niesłychanie podzielona,

is then already incredibly divided,

a ugrupowania ją tworzące mają marginalny wpływ na politykę państwa Izrael.

and the groups that form it have a marginal influence on the politics of the state of Israel.

Sprawa tego nieudanego aliansu ma tragiczny finał tak naprawdę.

The matter of this failed alliance has a tragic ending, really.

W 1974 roku Demokratyczny Front Wyzwolenia Palestyny dochodzi do wniosku,

In 1974, the Democratic Front for the Liberation of Palestine comes to the conclusion,

że właściwie Izraelczykom nie udało się zbudować bazy społecznej i realnej siły politycznej propalestyńskiej.

that the Israelis actually failed to build a social base and real political power for pro-Palestinian efforts.

Która miałaby jakiekolwiek przełożenie na politykę izraelską,

That would have any influence on Israeli policy,

zatem w sposób taki niewypowiedziany zrywają ten sojusz,

thus, in such an unspeakable way, they break this alliance,

to znaczy przestają właściwie kierować się jakimikolwiek interesami lewicy izraelskiej,

this means they are no longer properly guided by any interests of the Israeli left,

o ile kiedykolwiek faktycznie mieli to na uwadze.

if they ever actually had that in mind.

I przeprowadzają absolutnie zbrodniczą akcję,

And they are carrying out an absolutely criminal operation,

która w pewien sposób antycypować może to co wydarzyło się 7 października 2023 roku,

which may in a way anticipate what happened on October 7, 2023,

bowiem był to zaplanowany atak na cel cywilny,

for it was a planned attack on a civilian target,

mianowicie na szkołę w miejscowości Maalot.

namely the school in the town of Maalot.

Celem miało być wzięcie jak największej liczby zakładników, co początkowo miało miejsce,

The goal was to take as many hostages as possible, which initially occurred.

no ale wywiązała się straszliwa walka przy absolutnie zbrodniczym nastawieniu palestyńczyków,

But a terrible struggle broke out with the absolutely criminal attitude of the Palestinians.

jakiejś koszmarnej, nieuporządkowanej i też nieliczącej się z ludzkim życiem reakcji izraelskiego wojska.

some nightmarish, chaotic reaction of the Israeli army that also disregards human life.

Ponad 30 ofiar śmiertelnych, ponad 70 rannych,

More than 30 fatalities, over 70 injured,

korzyść polityczna dla Demokratycznego Frontu Wyzwolenia Palestyny absolutnie żadna.

Absolutely no political benefit for the Democratic Front for the Liberation of Palestine.

Grupa ta zyskała twarz najbardziej krwiożerczej siły w ruchu palestyńskim na pewien czas.

This group became the face of the most bloodthirsty force in the Palestinian movement for some time.

Zamordowane dzieci, tragedia.

Murdered children, tragedy.

Co ciekawe, palestyńczycy z tej organizacji wcześniej już deklarowali gotowość do nawiązania współpracy

Interestingly, the Palestinians from this organization had previously declared their readiness to establish cooperation.

nie tylko z ruchami antysyjonistycznymi w samym Izraelu,

not only with anti-Zionist movements within Israel itself,

czyli właściwie tylko z Macpen,

so actually just with Macpen,

ale też z pewnymi nurtami radykalnej lewicy syjonistycznej,

but also with certain currents of the radical Zionist left,

tej skłonnej rozmawiać i upatrującej rozwiązań na przyszłość

that is inclined to talk and looks for solutions for the future

nie w wyeliminowaniu społeczeństwa państw palestyńskiego za pomocą przesiedleń i ludobójstwa,

not in the elimination of the Palestinian state society through resettlement and genocide,

ale w ustanowieniu jakiejś innej konfiguracji państwowej.

but in establishing some other state configuration.

No ale w ten sposób właśnie Demokratyczny Front postanowił zakończyć jakiekolwiek formy współpracy

Well, this is exactly how the Democratic Front decided to end any forms of cooperation.

z lewicą Izraelu.

with the Israeli left.

No co nikomu nie wyszło, rzecz jasna, na dobre, mówiąc oględnie.

Well, it's clear that it didn't turn out well for anyone, to put it mildly.

Poza trotskistami i maoistami z Macpen wyłoniły się także grupy działaczy nastawionych na współpracę z wywiadami państw arabskich,

Apart from Trotskyists and Maoists, groups of activists focused on cooperation with the intelligence agencies of Arab states also emerged from Macpen.

wywiadem zwłaszcza egipskim i syryjskim, przede wszystkim syryjskim.

the interview, especially the Egyptian and Syrian, primarily the Syrian.

Wśród tych osób byli przede wszystkim palestyńczycy należący do Macpen,

Among these people were primarily Palestinians belonging to Macpen,

raczej nie Izraelczycy.

Rather not Israelis.

Daud Turki tutaj jest nazywany.

Daud Turki is referred to here.

Jest najbardziej znaną postacią.

He is the most well-known figure.

Ten nurt był tak naprawdę marginalny.

That trend was actually marginal.

Jego działalność znana przede wszystkim za sprawą tak zwanego Czerwonego Frontu,

His activity is primarily known due to the so-called Red Front,

takiej organizacji, czy bardziej, nie wiem, właściwie może nawet bardziej publicystycznej nazwy określającej grupę ludzi,

such an organization, or more so, I don't know, actually maybe even more of a journalistic name designating a group of people,

która rzeczywiście jeździła do Damaszku i tam w kooperacji z syryjskim wywiadem przygotowywać miała niby jakieś akcje dywersyjne,

which was supposedly traveling to Damascus and preparing some kind of sabotage operations there in cooperation with the Syrian intelligence,

ale tak naprawdę zdaje się, że byli oni instrumentalnie wykorzystywani przez syryjczyków do pozyskiwania informacji.

But it really seems that they were being used instrumentally by the Syrians to obtain information.

A potem wcale nie mogli liczyć na jakieś ich wsparcie.

And then they couldn't count on any support from them at all.

W każdym razie odbył się bardzo głośny proces Czerwonego Frontu w Izraelu w 1972 roku.

In any case, a very public trial of the Red Front took place in Israel in 1972.

Jego konsekwencją była no właśnie jeszcze większa nagonka na lewicę radykalną i zmuszenie do,

Its consequence was precisely an even greater witch-hunt against the radical left and forcing it to,

zmuszenie, no może raczej uznanie konieczności, tak, przez samych niektórych działaczy do opuszczenia Izraela.

coercion, or rather the acknowledgment of necessity, yes, by some activists themselves to leave Israel.

Jednak, tak jak zaznaczyłem, to jest tak naprawdę rzecz zupełnie poboczna.

However, as I pointed out, this is actually a completely secondary matter.

Choć oczywiście w propagandzie izraelskiej bardzo łatwo spotkać takie próby wykorzystywania faktu istnienia tego Czerwonego Frontu

Although, of course, in Israeli propaganda it is very easy to encounter attempts to exploit the existence of this Red Front.

jako argumentu na rzecz dyskredytacji właściwie całego ruchu antysyjonistycznego.

as an argument for discrediting essentially the entire anti-Zionist movement.

Działacze MACPEN, którzy znaleźli się na emigracji, zwłaszcza ci, stali się ważnymi działaczami pokojowymi.

Members of MACPEN who found themselves in exile, especially those, became important peace activists.

Przyjmowali z czasem bardzo różne perspektywy.

They gradually adopted very different perspectives.

Niektórzy pozostali jakby wierni.

Some remained seemingly loyal.

I w nieugięty sposób swym MACPENowskim ideom, jak chociażby Moshe Machover,

And in an unyielding manner to his MACPEN ideas, like Moshe Machover,

ale tacy jak Chaim Hanegbi na przykład prezentowali już znacznie odmienne postawy.

But people like Chaim Hanegbi, for example, already presented much different attitudes.

Niektórzy wierzyli w porozumienia z Oslo.

Some believed in the Oslo agreements.

Inni kategorycznie się im sprzeciwiali.

Others categorically opposed them.

Inni w ogóle opuszczali szeregi ruchu antysyjonistycznego.

Others were altogether leaving the ranks of the anti-Zionist movement.

Bardzo różne były ich losy.

Their fates were very different.

No i zgodnie z tym, co zostało już powiedziane, nigdy im nie udało się zbudować faktycznej bazy społecznej dla swoich propozycji politycznych.

And according to what has already been said, they never succeeded in building an actual social base for their political proposals.

w Izraelu.

in Israel.

Jednak ich wpływ długofalowy na rozwój krytycznej względem izraelskiego ekspansjonizmu o imperialistycznym i kolonialnym charakterze

However, their long-term impact on the development of criticism regarding Israeli expansionism of an imperial and colonial nature.

polityki i mobilizacji społecznych był przemożny.

The influence of policies and social mobilization was overwhelming.

Wielu ważnych działaczy, działaczek nowej lewicy międzynarodowej podkreśla fakt,

Many important activists of the new international left emphasize the fact that

że to właśnie MACPEN otwierała oczy na to, co działo się w Izraelu w latach 60-tych, 70-tych,

that it was MACPEN that opened our eyes to what was happening in Israel in the 1960s and 1970s,

na to, jak faktycznie wyglądała okupacja, na to, jakie faktycznie były korzenie Izraela,

to how the occupation actually looked, to what the true roots of Israel were,

że nie było to tylko państwo biednych ludzi, którzy uciekli przed Holokaustem.

that it was not just a state of poor people who fled from the Holocaust.

Rzeczystki etniczne odegrały kluczową rolę w uformowaniu się tego organizmu państwowego.

Ethnic groups played a crucial role in the formation of this state organism.

W ostatnich latach izraelska popkultura skonsumowała temat MACPEN,

In recent years, Israeli pop culture has consumed the topic of MACPEN,

a także izraelskich czarnych panter, o których za chwilę wspomnę,

and also the Israeli Black Panthers, which I will mention in a moment,

między innymi w serialu Dolina Łez.

among others in the series Valley of Tears.

On jest dostępny również w Polsce na jednej z platform streamingowych.

It is also available in Poland on one of the streaming platforms.

Serial ten opowiada o wojnie Jom Kippur i ciężkiej bitwie pancernej,

This series tells the story of the Yom Kippur War and the heavy armored battle,

czy ciężkich bitwach pancernych właściwie, jakie rozegrały się podczas tego konfliktu.

in heavy armored battles, actually, that took place during this conflict.

I tam występują bohaterowie zarówno związani z czarnymi panterami,

And there are heroes associated with the Black Panthers.

jak i z MACPEN bezpośrednio odnoszą się na tę postać do swojej działalności w tych organizacjach.

how both MACPEN and directly relate to this figure in their activities within these organizations.

Jednak ostatecznie, pomimo różnorodności postaw politycznych i doświadczeń,

However, ultimately, despite the diversity of political attitudes and experiences,

i stopnia radykalizmu,

and the degree of radicalism,

są one jednoczone poprzez idiom patriotyczny,

they are united by a patriotic idiom,

to znaczy ostatecznie trzeba po prostu chwycić za broń, wsiąść do czołgu,

that means ultimately you just have to grab a weapon, get into a tank,

który potrafi się obsługiwać, bo przecież było się już wcześniej na służbie wojskowej,

who knows how to operate, because after all, one has already been in military service before,

na przykład podczas wojny o niepodległość Izraela w 1948 roku.

For example, during the war for Israel's independence in 1948.

W Dolinie Łez pojawia się między innymi postać takiego dziennikarza,

In the Valley of Tears, a character such as this journalist appears,

który ukazany jest najpierw jako kontrkulturowy birband lewicujący,

which is first presented as a countercultural leftist rebel,

no a kończy najpierw w czołgu, a wreszcie w jesziwie,

well, he ends up first in the tank, and finally in the yeshiva,

gdzie tam zaczyna zadawać sobie fundamentalne pytania o Boga, sens istnienia i tak dalej.

where there it begins to ask itself fundamental questions about God, the meaning of existence, and so on.

Ta postać pokazana jest powiedzmy na poły ironicznie,

This character is portrayed, let's say, half ironically,

ale cały ten serial mieści się w nurcie tak zwanego strzelania i płakania,

but the whole series fits into the so-called shooting and crying trend,

to znaczy bardzo popularnego w Izraelu nurtu w sztukach wizualnych,

it means a very popular movement in visual arts in Israel,

zwłaszcza w filmie, czy to w kinie, czy w telewizji,

especially in movies, whether in cinemas or on television,

który ma ukazywać potworności wojny, czy przemocy w ogóle w obronie niepodległości Izraela,

which is to illustrate the horrors of war, or violence in general, in defense of Israel's independence,

ale zawsze są to okropności i przemoc konieczna,

but they are always horrors and necessary violence,

więc strzelamy w obronie, no i płaczemy z powodu smutnych konsekwencji

So we shoot in defense, and we cry due to the sad consequences.

na przykład masowego mordowania palestyńczyków.

for example, the mass killing of Palestinians.

Pomimo tej moralnej ambiwalencji, ja uważam, że w ramach tego nurtu

Despite this moral ambivalence, I believe that within this trend

ukazało się kilka naprawdę wartościowych produkcji.

Several really valuable productions have been released.

I na pewno warto to izraelskie kino śledzić pod tym kątem,

And it is definitely worth following this Israeli cinema in this regard,

chociaż myślę, że trwająca hekatomba w gazie bardzo wiele rzeczy zmieni

Although I think that the ongoing carnage in Gaza will change many things.

w izraelskiej popkulturze i być może takie rekomendacje przestają obecnie w ogóle mieć sens.

In Israeli pop culture, such recommendations may now no longer make sense at all.

Podczas kiedy Matzpen, nie oszukujmy się, była jednak dość mikrą organizacją aktywną,

While Matzpen, let's not kid ourselves, was quite a small active organization,

przede wszystkim w środowisku inteligenckim, studenckim, raczej wielkomiejskim,

above all in the intellectual and student environment, rather urban,

inną twarz nowej lewicy w Izraelu pokazały Czarne Pantery.

The Black Panthers revealed another face of the new left in Israel.

Grupa ta wyłoniła się spośród spauperyzowanej młodzieży,

This group emerged from the impoverished youth,

zwłaszcza w musraże, czy jak po polsku używając hebrajskiego terminu,

especially in musar, or as it is referred to in Polish using the Hebrew term,

hebrajskiej nazwy za punkt odniesienia, moraszy.

Hebrew name as a point of reference, morashim.

Przed powstaniem państwa Izrael ta dzielnica w zachodniej Jerozolimie

Before the establishment of the state of Israel, this district in western Jerusalem.

powstała w XIX wieku, była przede wszystkim zamieszkana przez Arabów palestyńskich

Founded in the 19th century, it was primarily inhabited by Palestinian Arabs.

i to raczej przez taką ich bogatszą warstwę.

and it's probably because of their richer layer.

Natomiast powstanie państwa Izrael, ewakuacja, czy raczej należało powiedzieć

On the other hand, the establishment of the state of Israel, evacuation, or rather it should be said

wypędzenie większości mieszkańców z tego terenu spowodowało absolutne załamanie się funkcji tej części Jerozolimy

The expulsion of the majority of the residents from this area caused a complete collapse of the functions of this part of Jerusalem.

i w tych opustoszałych, często zniszczonych też w ramach zawieruchy wojennej palestyńskich domach

and in these deserted, often destroyed Palestinian houses, also in the context of war turmoil

zaczęli osiedlać się przybysze z północnej Afryki zwłaszcza.

Settlers from North Africa, especially, began to arrive.

Z Maroka, z Egiptu i z innych krajów, gdzie Żydzi Mizrachijscy i Sefardyjscy przebywali przed 48 rokiem

From Morocco, from Egypt, and from other countries where Mizrahi and Sephardic Jews resided before 1948.

i z których zostali wyrzuceni w reakcji na wypędzenie ludności arabskiej z jej domów na teren.

and from which they were expelled in response to the expulsion of the Arab population from their homes to the area.

Na terenie Palestyny przez siły izraelskie.

In the territory of Palestine by Israeli forces.

Ta masowa ekspulsja Żydów z krajów arabskich poskutkowała ich proletaryzacją,

This mass expulsion of Jews from Arab countries resulted in their proletarianization,

to znaczy oni zostali społecznie zdeklasowani.

It means they have been socially declassed.

Wcześniej funkcjonowali jako klasa kupiecka, klasa merkantylna,

Previously, they functioned as the merchant class, the mercantile class,

głównie w krajach arabskich, w tamtejszym systemie gospodarczo-społecznym.

mainly in Arab countries, in their economic and social system.

Teraz zaś zostali skazani właściwie na społeczny niebyt w pewnym sensie,

Now they have been condemned, in a way, to social nonexistence.

to znaczy na łaskę powstającego, wciąż dość chaotycznie działającego i ubogiego państwa Izrael.

This means at the mercy of the emerging, still quite chaotically functioning and impoverished state of Israel.

Ci ludzie często uciekali ze swoich ojczyzn prawie z niczym

These people often fled their homelands with almost nothing.

i choć zaczęto ich osiedlać w musraże,

and although they started to settle them in musrahs,

to pozbawieni kapitału, pozbawieni szans edukacyjnych,

they are deprived of capital, deprived of educational opportunities,

nie znający języka hebrajskiego, który został wprowadzony w Izraelu jako język oficjalny,

not knowing the Hebrew language, which was introduced in Israel as an official language,

przy programowej poizolacji,

with programmatic insulation,

politycznej wrogości w stosunku do innych języków żydowskich,

political hostility towards other Jewish languages,

takich jak jidysz przede wszystkim, ale także ladino, judeo-arabski i inne.

such as Yiddish primarily, but also Ladino, Judeo-Arabic, and others.

Ludność ta była skazana po prostu na potworne cierpienie, na ubóstwo

This population was simply doomed to horrific suffering, to poverty.

i na głębokie upokorzenie i poczucie, że ich świat się załamał.

and to deep humiliation and the feeling that their world has collapsed.

W 1971 roku młodzi Mizrachińczycy, przede wszystkim imigranci z Maroka,

In 1971, young Mizrahi Jews, primarily immigrants from Morocco,

zaczęli protestować na ulicach Musrary przeciwko dyskryminacji ich dzielnicy

They started protesting on the streets of Musrara against the discrimination of their neighborhood.

przez władze Izraela oraz przez burmistrza, znanego burmistrza Teddy'ego Kolka.

by the authorities of Israel and by the mayor, the well-known mayor Teddy Kollek.

Sprzeciwiali się oni bardzo wyraźnie czemuś, co można by nazwać trochę niezgrabnie

They clearly opposed something that could be clumsily called

aszkenazocentryzmem, to znaczy wyraźnym faworyzowaniem w izraelskim systemie politycznym i ekonomicznym

Ashkenazic centrism, meaning a clear favoritism in the Israeli political and economic system.

aszkenazyjczyków, czyli Żydów o korzeniach europejskich,

Ashkenazi Jews, that is, Jews of European descent,

zwłaszcza tych z Europy Środkowo-Wschodniej.

especially those from Central and Eastern Europe.

W tamtym czasie jest już bardzo głośno o sytuacji Żydów i Żydówek w Związku Radzieckim.

At that time, there is already a lot of noise about the situation of Jews and Jewish women in the Soviet Union.

Potężna kampania na rzecz sprowadzenia tych osób do Izraela,

A powerful campaign to bring these people to Israel,

a raczej próba nacisku na Związek Radziecki, aby pozwolił wyemigrować osobom o żydowskich korzeniach,

or rather an attempt to pressure the Soviet Union to allow people of Jewish descent to emigrate,

które chciały dokonać alii w Związku Radzieckim.

which wanted to form an alliance in the Soviet Union.

Na to przeważnie nie wydawano zgody, to znaczy te zgody wydawano,

Usually, permission was not granted for that, meaning those permissions were issued.

ale nie w takim zakresie liczbowym, jak życzyliby sobie tego izraelscy i działacze i działaczki,

but not to the extent that Israeli activists would wish for.

a zwłaszcza działacze i działaczki w Stanach Zjednoczonych, bo to tam przede wszystkim biło serce tej kampanii.

Especially the activists in the United States, because it was there that the heart of this campaign primarily beat.

Jednym z jej głównych inspiratorów i propagatorów był również Meir Kahane, o którym za chwilę.

One of its main inspirers and promoters was also Meir Kahane, about whom we will talk shortly.

I do kampanii tej włączały się organizacje o najrozmaitszych orientacjach politycznych.

Various political organizations were involved in this campaign.

Jednak przede wszystkim byli to organizacje, które byli w stanie zainteresować,

However, above all, they were organizations that were able to engage.

byli to właśnie przedstawiciele establishmentu ashkenazyjskiego.

They were indeed representatives of the Ashkenazi establishment.

Młodzież mizrachijska w Musraże miała dość takiego stanu rzeczy,

The Mizrahi youth in Musraha had enough of this state of affairs,

miała dość bezrobocia, strukturalnego zacofania ich dzielnicy i systemowej dyskryminacji,

she was fed up with unemployment, the structural backwardness of their neighborhood, and systemic discrimination,

powiedzmy sobie szczerze, rasistowskiej w tym przedziwnym, kastowym systemie izraelskim,

let's be honest, racist in this strange, caste-like Israeli system,

w którym blisko Strefy Gazy osiedla się na przykład górskich Żydów,

where, for example, mountain Jews settle close to the Gaza Strip,

tych, którzy przybywają z Kaukazu, ze społeczności raczej izolowanych,

those who come from the Caucasus, from rather isolated communities,

nieposiadających takiego kapitału kulturowego i uboższych wyraźnie od establishmentu ashkenazyjskiego.

lacking such cultural capital and clearly poorer than the Ashkenazi establishment.

W latach 80. i 90. pojawiła się kwestia Beta Izrael,

In the 1980s and 1990s, the issue of Beta Israel arose.

czyli Żydów sprowadzonych w ramach operacji pomocowej z Etiopii, Erytrei i Somalii.

namely Jews brought in as part of the aid operation from Ethiopia, Eritrea, and Somalia.

Ale zanim to wszystko przebiło się do świadomości w Izraelu,

But before all of this broke through to consciousness in Israel,

pojawiły się czarne pantery.

Black panthers have appeared.

Dlaczego czarne pantery?

Why black panthers?

Otóż wtedy wizerunek czarnego mężczyzny w skórzanej kurtce,

Well, at that time the image of a black man in a leather jacket,

w przypominającym wojskowy berecie i w czarnych okularach,

wearing a military-style beret and black sunglasses,

dzierżącego broń palną dla samoobrony przeciwko rasistowskim bojówkom,

holding firearms for self-defense against racist militias,

czy przede wszystkim przemocy policyjnej w Stanach Zjednoczonych,

whether primarily police violence in the United States,

był takim symbolem bardzo mocno działającym na wyobraźnię młodych ludzi ze społeczności uciskanych,

he was a powerful symbol that strongly affected the imagination of young people from oppressed communities,

we wszystkich zakątkach świata.

in all corners of the world.

Również dla wściekłych, pozbawionych pracy i jakichkolwiek perspektyw rozwoju,

Also for the furious, unemployed and lacking any prospects for development,

młodych Żydów z Musrary w zachodniej Jerozolimie,

young Jews from Musrara in western Jerusalem,

którzy czuli większe pokrewieństwo społeczne, jeśli chodzi o poziom życia i swój status,

who felt a greater social kinship in terms of standard of living and their status,

z arabskimi współmieszkańcami, których język znakomicie rozumieli,

with Arab neighbors, whose language they understood remarkably well,

często był on dla nich pierwszym językiem, jakiego nauczyli się w swoich macierzystych krajach,

he was often the first language they learned in their home countries,

zaś zdominowane przez Ashkenazyjczyków elity Izraela rządzonego przez Partię Pracy

while the elites of Israel, dominated by Ashkenazi Jews, were ruled by the Labour Party

nie były dla Czarnych Panter, bo takie przyjęli właśnie ci młodzi ludzie,

they were not for the Black Panthers, because those are just what these young people have adopted,

miano, inspirując się właśnie ruchem w Stanach Zjednoczonych,

name, inspired by the movement in the United States,

nie były dla nich odniesieniem ani źródłem nadziei.

they were neither a reference for them nor a source of hope.

Przeciwnie, stały się po prostu oponentem politycznym,

On the contrary, they simply became a political opponent.

ale jak to często bywa w przypadku ludowych oddolnych pobudzeń,

but as is often the case with folk grassroots movements,

sytuacja, w której ktoś oferuje możliwość wejścia na platformę polityczną

the situation in which someone offers the opportunity to join a political platform

wspólnie z zawodowymi politykami, dla ruchu kończy się to źle, jeśli nie tragicznie.

together with professional politicians, this ends badly for the movement, if not tragically.

Moim zdaniem tak też było w przypadku Izraelskich Czarnych Panter,

In my opinion, it was also the case with the Israeli Black Panthers.

które zostały właściwie połknięte przez politykę głównego nurtu,

which were effectively swallowed by mainstream politics,

poprzez karuzelę wyborczą,

through the electoral carousel,

i złe wybory dokonywane przez ich działaczy.

and the bad choices made by their activists.

Zanim się to jednak stało, Czarne Pantery zaistniały w wyobraźni

Before that happened, the Black Panthers existed in the imagination.

społeczeństwa izraelskiego dzięki mediom.

Israeli society thanks to the media.

Dziennikarze bardzo zaczęli interesować się protestami z udziałem Czarnych Panter,

Journalists became very interested in the protests involving the Black Panthers,

a zwłaszcza ich wyraźnym sprzeciwem co do polityki rządu,

and especially their clear opposition to the government's policy,

który zamierzał w Musraży właśnie wyburzyć część domów

which was planning to demolish part of the houses in Musraża

i na ich miejsce postawić,

and to place in their place,

bloki mieszkalne, w których zamierzano ulokować nowo przybyłych Żydów ze Związku Radzieckiego.

Residential blocks where newly arrived Jews from the Soviet Union were intended to be housed.

Jak wspomniałem, to była pierwszoplanowa sprawa o wydatnym znaczeniu politycznym i symbolicznym,

As I mentioned, it was a primary issue of considerable political and symbolic significance.

z pewnych względów dla niektórych Żydów także religijnym.

For certain reasons, also religious for some Jews.

Ponieważ w MacPen też, jak wspomniałem, byli ludzie o rodowodzie mizrachijskim,

Because in MacPen too, as I mentioned, there were people of Mizrahi descent,

którzy znakomicie rozumieli sytuację wynikającą z rasizmu,

who perfectly understood the situation stemming from racism,

z mistowskich podziałów społecznych w Izraelu,

from the social divisions of the mistows in Israel,

no to weszli oni w alias z Panterami,

So they entered into an alias with the Panthers,

co w tamtych latach 1971-72 dodawało siły Czarnym Panterom,

What gave strength to the Black Panthers in those years 1971-72,

bo z nimi po prostu policja obchodziła się z całkowitą dowolnością.

because the police simply treated them with complete arbitrary discretion.

Masowo aresztowała działaczy tej organizacji, biła,

She mass arrested the activists of this organization, beat them,

nie liczyła się właściwie z żadnymi ich prawami.

she did not really respect any of their rights.

W przypadku tych no jednak inteligenckich MacPenowców zachowywano się znacznie spokojniej,

In the case of these rather intellectual MacPen enthusiasts, they behaved much more calmly,

przynajmniej do pewnego momentu.

at least until a certain point.

Zatem tutaj, jeżeli Czarne Pantery pojawiały się na demonstracji

So here, if the Black Panthers appeared at the demonstration

razem z bardziej szacownie wyglądającymi, że tak powiem, inteligentami z MacPen,

together with the more respectable-looking, so to speak, intellectuals from MacPen,

no to mogło to działać nieco hamująco na izraelską policję,

well, it could have had a somewhat inhibiting effect on the Israeli police,

ale powiedzmy sobie szczerze, w jednak niewielkim zakresie.

but let's be honest, to a rather small extent.

Temperatura konfliktu wokół wydarzeń w Musraże,

The temperature of the conflict surrounding the events in Musra.

które rozlały się właściwie na znaczną część Izraela następnie,

which spread over a significant part of Israel subsequently,

nie pozwalała władzom centralnym,

did not allow the central authorities,

milczeć i ignorować wystąpień bezrobotnych, spauperyzowanych młodych proletariuszy.

to silence and ignore the speeches of unemployed, impoverished young proletarians.

Ostatecznie z protestującymi spotkała się nawet sama premier Golda Meir

Ultimately, even Prime Minister Golda Meir met with the protesters.

i wtedy padły te słynne słowa pod adresem,

and then those famous words were said regarding,

czy raczej nie pod adresem, ale o Czarnych Panterach,

or rather not at the address, but about the Black Panthers,

bo po spotkaniu z nimi premier Izraela powiedziała, że nie są to zbyt mili ludzie.

Because after the meeting with them, the Prime Minister of Israel said that they are not very nice people.

Meir uznawała ich za wichrzycieli, prowokatorów

Meir considered them to be agitators and provocateurs.

i za autorów zupełnie niezrozumiałych wystąpień politycznych

and for the authors of completely incomprehensible political statements

z jej aż kanazyjskiego punktu widzenia.

from her almost Canadian point of view.

Ale Meir przed dalszym wrzeniem społecznym uratowały dwie rzeczy.

But Meir was saved from further social upheaval by two things.

Przede wszystkim wojna Yom Kippur wspomniana właśnie,

First of all, the Yom Kippur war mentioned just now,

to znaczy ta wojna, z powodu której doszło do przewartościowań w polityce

It means this war that caused a reevaluation in politics.

oraz przesunięć budżecie, mówiąc o tym.

and budget shifts, talking about it.

Więc krótko, bo zamiast budować bloki dla nowych imigrantów ze Związku Radzieckiego,

So briefly, instead of building blocks for new immigrants from the Soviet Union,

którzy cały czas nie uzyskiwali zgody na przyjazd od władz radzieckich,

who still did not obtain permission to arrive from the Soviet authorities,

postanowiono z konieczności zasilać budżet obronny.

It was decided out of necessity to fund the defense budget.

Drugim zaś powodem było wejście Czarnych Panter do polityki wyborczej i szukanie aliansów.

The second reason was the entry of the Black Panthers into electoral politics and their search for alliances.

Droga ta pozwoliła zrobić jakąś polityczną karierę niektórym działaczom,

This path has allowed some activists to make a political career.

jak Sadia Marciano albo Charlie Beaton,

like Sadia Marciano or Charlie Beaton,

ale powiedzmy sobie szczerze, te kariery nie były zbyt imponujące

But let's be honest, these careers weren't very impressive.

i przede wszystkim doprowadziły do degradacji ruchu społecznego

and above all led to the degradation of the social movement.

i właściwie jego ostatecznie całkowitej dekompozycji.

and actually his ultimate complete decomposition.

Co więcej, część działaczy i działaczek Czarnych Panter,

Moreover, some activists of the Black Panthers,

którzy pozostali w polityce wyborczej, niestety zaczęli dryfować na prawo,

those who remained in electoral politics unfortunately began to drift to the right,

zasilając z czasem na przykład szeregi prawicowej, a może nawet skrajnie prawicowej,

over time joining, for example, the ranks of the right-wing, or maybe even far-right,

od razu zaczęli wyrażać się w kontroli religijnej partii Shas,

They immediately began to express themselves in the religious control of the Shas party,

reprezentującej przede wszystkim interesy religijnych Żydów sefardyjskich.

representing primarily the interests of Sephardic Jewish religious people.

Obecny naczelny sefardyjski rabin Izraela, bo Izrael ma ten podwójny rabin,

The current chief Sephardic rabbi of Israel, because Israel has this dual rabbi,

a właściwie jest ich więcej, ale już nie będę winkał w te szczegóły,

Actually, there are more of them, but I won't go into those details anymore,

obecny naczelny rabin Izraela związany z tą partią jest znanym rasistą,

the current chief rabbi of Israel associated with this party is a known racist,

porównującym Afrykanów do małp i w najobrzydliwszych słowach

comparing Africans to monkeys and in the most disgusting words

powiadających się o różnych mniejszościach kulturowych.

speaking about various cultural minorities.

Dość okropne środowisko, niezbędne też prawicy izraelskiej,

A rather horrible environment, also essential for the Israeli right.

świeckiej prawicy izraelskiej do utrzymywania rządów

secular right in Israel to maintain power

i rozbudowywania autorytarnych mechanizmów władzy.

and the expansion of authoritarian mechanisms of power.

Przede wszystkim jednak Czarne Pantery przez swoją wyrazistość

First and foremost, however, the Black Panthers due to their distinctiveness

i zarówno jakby te odniesienia amerykańskie, tak młodzi Izraelczycy też prowadzili tę kampanię

And just like those American references, young Israelis also conducted this campaign.

w swoich osiedlach, w swoich ludowych dzielnicach wydawania termowych śniadań

in their neighborhoods, in their folk districts of serving thermos breakfasts

dzieci, podobnie jak Czarne Pantery w kalifornijskim Oakland i w innych miastach,

children, like the Black Panthers in California's Oakland and in other cities,

ale także ze względu na tę wybitną lokalność tego ruchu poruszyły wiele umysłów w Izraelu

but also due to the outstanding locality of this movement, it has stirred many minds in Israel.

i do świadomości masowej przebiły się zagadnienia dotyczące właśnie tego

And issues related to this have broken through to mass awareness.

kastowego podziału społeczeństwa izraelskiego, patologii jakie generuje ten podział,

the caste division of Israeli society, the pathologies generated by this division,

systemowej dyskryminacji jakie ten podział wytwarza i perspektyw dalszej erozji społecznej,

systemic discrimination that this division produces and the perspective of further social erosion,

jaką gwarantuje. Niektórzy badacze czy dziennikarze zajmujący się tematyką izraelską twierdzą,

what it guarantees. Some researchers or journalists dealing with Israeli issues claim that

że bez Czarnych Panter niemożliwe byłoby nawet zwycięstwo Menachema Begina,

that without the Black Panthers it would have been impossible for Menachem Begin to even achieve victory,

czyli lidera prawicy izraelskiej w 1977 roku. Begin był członek Armii Andersa,

which means the leader of the Israeli right in 1977. Begin was a member of Anders' Army,

który zbiegł z niej za cichym przyzwoleniem, aby walczyć o niepodległy Izrael.

who fled from her with a quiet consent to fight for an independent Israel.

Był członek jeden z przywódców Irgunu, czyli prawicowej organizacji zbrojnej terrorystycznej

He was a member of one of the leaders of the Irgun, which was a right-wing terrorist armed organization.

walczącej z Brytyjczykami i Palestyńczykami o utworzenie żydowskiego państwa.

fighting against the British and Palestinians for the establishment of a Jewish state.

Był politykiem niesłychanie przebiegłym, miał oczywiście wiele deficytów też na różnych

He was an incredibly cunning politician, and of course, he had many deficiencies in various areas as well.

poziomach politycznej praktyki. W jakimś sensie jednak antycypował on model,

levels of political practice. In a sense, however, he anticipated the model,

który dzisiaj jest tak powszechny pośród ruchów prawicowo-populistycznych na całym świecie.

which is so common today among right-wing populist movements around the world.

To znaczy on, członek tak naprawdę establishmentu politycznego Izraela,

That means he is a member of the political establishment of Israel.

Ashkenazyjczyk, zaczął walczyć o głosy wykluczonych Mizrachijczyków i Sefardyjczyków,

Ashkenazi, began to fight for the votes of excluded Mizrahi and Sephardi Jews,

stając się samozwańczym rzecznikiem wykluczonym, obarczającym winą za niedolę i nierówności społeczne

becoming a self-proclaimed spokesperson for the excluded, blaming them for misery and social inequalities

dotykające no właśnie te warstwy Żydów przybyłych z Afryki Północnej i dzięki ich głosom obejmuje jako pierwszy,

touching precisely those layers of Jews who arrived from North Africa, and thanks to their voices, it encompasses as the first,

przedstawiciel prawicy izraelskiej w historii niepodległego Izraela, taką premiera.

Representative of the Israeli right in the history of independent Israel, such as the prime minister.

Wielu jawi się więc Begin jako kandydat antyestablishmentowy, co prawda nie brakuje w dziejach jego rządu,

Many see Begin as an anti-establishment candidate, although there are certainly no shortages in the history of his government.

to były lata 77-83, posługi nie wskazujących jasno na to, że żaden z niego antyestablishmentowiec,

These were the years 77-83, with activities that did not clearly indicate that he was any kind of anti-establishment figure.

chociażby dlatego, że zaprosił do rządu Moshe Dayana, czyli no ikoniczną postać partii pracy,

if only because he invited Moshe Dayan to the government, that is, an iconic figure of the Labor Party,

słynnego ministra obrony, jednak era Begina moim zdaniem tak symbolicznie rozpoczyna po prostu erę typowego dla lat 80-tych

the famous Minister of Defense, however, the era of Begin in my opinion symbolically begins simply the era typical of the 1980s.

nowego neokonserwatywnego populizmu prawicowego, który w Izraelu instaluje się właśnie poprzez Likud pod przywództwem Menachema Begina.

new right-wing neoconservative populism that is currently being established in Israel through Likud under the leadership of Menachem Begin.

Jednak ci, którzy głosowali na Begina, których Amos Oz opisywał w swoim znakomitym, przejmującym reportażu

However, those who voted for Begin, whom Amos Oz described in his excellent, moving report.

na ziemi Izraela, wznowionym niedawno w Polsce, on miał chyba dwa wydania przynajmniej w naszym kraju,

In the land of Israel, recently revived in Poland, he probably had at least two editions in our country.

no a przynajmniej niektórzy z tych ludzi chcieli pójść dalej i nie zgadzać się na ustępstwa, na które Begin ostatecznie musiał pójść.

Well, at least some of these people wanted to go further and not agree to the concessions that Begin ultimately had to make.

Oni chcieli wielkiego Izraela, chcieli wielkiego Izraela pod szyldem syjonizmu religijnego,

They wanted a great Israel, they wanted a great Israel under the banner of religious Zionism.

Izraela z w dużej mierze obłąkańczych wizji, swego Jehudy Kuka, rabina skrajnego,

Israel from largely mad visions, his Yehuda Kuk, an extreme rabbi,

skrajnie prawicowego, a zarazem syna, no niektórzy twierdzą, twórcy nowoczesnego syjonizmu religijnego,

extremely right-wing, and at the same time the son of, well some claim, the creator of modern religious Zionism,

czyli Abrahama Izaka Kuka. Kuk ojciec to był pierwszy aszkenazyjski naczelny rabin jeszcze mandatowej Palestyny.

So Abraham Isaac Kuk. Kuk's father was the first Ashkenazi Chief Rabbi of mandatory Palestine.

Człowiek nie tak radykalny, a przynajmniej nie w taki sposób radykalny jak jego syn, cwi Jehuda.

A man not so radical, at least not in the same radical way as his son, Rabbi Judah.

Ten segment społeczeństwa izraelskiego domagał się po prostu utworzenia wielkiego Izraela,

This segment of Israeli society simply demanded the creation of a Greater Israel,

który jednoczyłby pod etno-żydowskim szyldem, etno-religijnym żydowskim szyldem,

which would unite under the ethno-Jewish banner, the ethno-religious Jewish banner,

większość Bliskiego Wschodu, tak jak definiowany jest on publicystycznie powiedzmy,

most of the Middle East, as it is defined in journalistic terms, let's say,

to znaczy zarówno Jordania, cały Synaj i nawet fragment Egiptu, nawet Syria.

That means both Jordan, the whole Sinai, and even a part of Egypt, even Syria.

No to są takie imperialistyczne wizje, które jednocześnie mają dość straszną, ale też ciekawą podbudowę teologiczną.

Well, these are imperialistic visions that at the same time have quite a frightening, but also interesting theological foundation.

Tych najbardziej radykalnych głosów Menachem Begin znalazł.

He found those most radical voices in Menachem Begin.

Zagospodarować już nie mógł.

He could no longer manage the land.

Mógł natomiast zrobić to i zrobił Meir Kahane.

However, he could do it and Meir Kahane did.

Teraz dlaczego ja w ogóle mówię o tym skrajnym nacjonaliście, którego wielu nazywa faszystą w podcaście lewicowym, który o ruchach emancypacyjnych traktuje?

Now, why am I even talking about this extreme nationalist whom many call a fascist in a leftist podcast that deals with emancipation movements?

Otóż dlatego, że rodowód polityczny Kahane jest skomplikowany i w dużej mierze tkwi on korzeniami w amerykańskim ruchu na rzecz praw obywatelskich.

Well, that's because Kahane's political lineage is complicated and largely rooted in the American civil rights movement.

To znaczy tym wielkim pobudzeniu lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych.

That means during the great excitement of the fifties and sixties.

Co więcej, Kahane ze skrajnie prawicowej strony mówił o sprawach, o których częściowo mówili też macpenowcy i przedstawiciele Czarnych Panter.

Moreover, Kahane spoke about issues from the far-right perspective that were also partially addressed by the MacPeneers and representatives of the Black Panthers.

Jednak dla tego radykalnego rabina receptą były nie ruchy społeczne, nie protesty w obronie praw ekonomicznych, ale ekspulsja Arabów.

However, for this radical rabbi, the solution was not social movements, not protests in defense of economic rights, but the expulsion of Arabs.

W ten czy inny sposób, to znaczy za pieniądze do innego kraju arabskiego, albo ewentualnie pozwolenie im na trwanie w Izraelu jako obywatele drugiej kategorii bez jakichkolwiek praw politycznych.

One way or another, that is to say, for money to another Arab country, or possibly allowing them to remain in Israel as second-class citizens without any political rights.

A także halachiczny ustrój, to znaczy ustrój państwowy oparty na prawie żydowskim.

And also a halachic system, meaning a state system based on Jewish law.

Bo dla Kahane nie było syjonizmu bez halachy, bez żydowskiego prawa.

For Kahane, there was no Zionism without halakha, without Jewish law.

Co więcej, w jego interpretacji syjonizm to nie jest syjonizm.

Furthermore, in his interpretation, Zionism is not Zionism.

Syjonizm był całkowicie sprzeczny z zachodnią demokracją, o czym mówił on zupełnie wprost w wielu także nagranych wywiadach telewizyjnych.

Zionism was completely contrary to Western democracy, as he stated quite directly in many recorded television interviews.

Zanim nie będziemy na to oprzeczni, to będzie to przerabianie prawem, prawem, nic nie będzie nam pomagało.

Before we oppose this, it will be about processing law, law, nothing will help us.

Demokracja nie jest konceptem żydowskim.

Democracy is not a Jewish concept.

Jeśli wierzymy… Jeśli jest to prawda, jeśli jest to obowiązek, że Bóg w Mount Sinai przydał Żydom Torah, to nie pójdziemy co cztery lata na baleń i wyboramy prawdę.

If we believe... If it is true, if it is a duty that God granted the Jews the Torah at Mount Sinai, then we will not go to the polls every four years and choose the truth.

Więc jeśli są Żydzi oryginalni, którzy myślą, że Jefferson to judaizm to pozwól mi ich zbawić od tego, że nie chcą być religijnymi.

So if there are original Jews who think that Jefferson is Judaism, let me save them from not wanting to be religious.

Jeżeli są Żydzi oryginalni, którzy myślą, że Jefferson to judaizm to pozwól im się zbawić od tego, że nie chcą być religijnymi, to myślą, że nie chcą być religijnymi.

If there are original Jews who think that Jefferson is Judaism, let them be saved from the fact that they do not want to be religious; they think they do not want to be religious.

Zanim Kahane wyjechał do Izraela na stałe,

Before Kahane moved to Israel permanently,

to był urodzonym w Bruklinie członkiem rodziny o szacownych rabinicznych tradycjach,

he was a born Brooklynite and a member of a family with esteemed rabbinical traditions,

jak koordynowany rabin prowadził kongregacje w Nowym Jorku,

as a coordinated rabbi led the congregation in New York,

lecz z czasem obserwując napięcia społeczne, zwłaszcza na tle rasowym w amerykańskim społeczeństwie,

but over time, observing social tensions, especially racial ones in American society,

Kahane zainteresował się przede wszystkim działalnością polityczną.

Kahane was primarily interested in political activities.

Przypomnijmy, że w dzielnicach ludowych wielkich miast w Stanach Zjednoczonych

Let's remember that in the working-class neighborhoods of major cities in the United States

konflikty pomiędzy społecznością afroamerykańską a żydowską okresowo przybierały bardzo jadowity charakter.

Conflicts between the African American and Jewish communities periodically took on a very venomous character.

Oczywiście obie strony z łatwością oskarżały się o rasizm.

Of course, both sides easily accused each other of racism.

Oczywiście on też miał miejsce po prostu ataki na żydowskie instytucje dokonywane przez nie tylko afroamerykanów,

Of course, there were also attacks on Jewish institutions carried out not only by African Americans.

ale przedstawicieli różnych grup społecznych miewały stricte antysemickie podłoże.

but representatives of various social groups had strictly anti-Semitic foundations.

Jednak zrozumienie tych napięć według mnie wymaga głębszych studiów.

However, in my opinion, understanding these tensions requires deeper studies.

James Baldwin, słynny pisarz,

James Baldwin, the famous writer,

afroamerykański, bardzo ważna postać literatury XX wieku,

African American, a very important figure in 20th-century literature,

wspominał, że gniew i agresja czarnej młodzieży w stosunku do żydowskich na przykład sklepikarzy

He mentioned that the anger and aggression of black youth towards Jewish shopkeepers, for example.

wynikała z tego, że żydowski sklepikarz, żydowski kupiec kojarzył się z tym,

it stemmed from the fact that a Jewish shopkeeper, a Jewish merchant was associated with this,

który dyktuje za wysokie ceny, który przepędza młodzież ze schodów swego sklepu,

who dictates high prices, who drives the youth away from the steps of his shop,

który wreszcie zatrzymuje lepsze kawałki mięsa.

which finally holds better cuts of meat.

Jeśli chodzi o żyźnienie...

As for fertilization...

...to jest taka technika dla członków swojej społeczności

...this is a technique for members of their community.

i nie chce sprzedać czegoś taniej uboższym, czarnym mieszkańcom i tak dalej.

I don't want to sell something cheaper to poorer, black residents, and so on.

Więc powiedziałbym, jest to rasizm zakorzeniony w zwykłej codzienności

So I would say it is a racism rooted in everyday life.

naznaczonej kapitalistycznymi relacjami,

marked by capitalist relations,

nie zaś wypływający z głębokich ideologicznych przekonań.

not arising from deep ideological beliefs.

Pamiętajmy też, że podczas słynnego marszu Martina Lucera Kinga w Selmie

Let's also remember that during the famous march of Martin Luther King in Selma

u jego boku szedł Abraham Joshua Heschel,

At his side walked Abraham Joshua Heschel,

jeden ze słynniejszych pewnie amerykańsko-żydowskich teologów XX wieku,

one of the more famous American-Jewish theologians of the 20th century,

wielki badacz i praktyk też mistycyzmu żydowskiego,

great researcher and practitioner of Jewish mysticism,

ale też modernizator teologii żydowskiej oraz rzecznik dialogu międzyreligijnego.

but also a modernizer of Jewish theology and a spokesman for interreligious dialogue.

Zaś wielu działaczy żydowskiej lewicy solidaryzowało się z ruchem na rzecz praw czarnej społeczności.

Many activists from the Jewish left expressed solidarity with the movement for the rights of the black community.

Co więcej, sytuacja społeczna części żydowskiego proletariatu w Stanach Zjednoczonych

Moreover, the social situation of part of the Jewish proletariat in the United States.

interpretowana była przez jego przedstawicieli jako właśnie bliższa sytuacji afroamerykanów

It was interpreted by his representatives as being closer to the situation of African Americans.

niż żydowskich elit z bogatszych dzielnic Nowego Jorku.

than the Jewish elites from the wealthier neighborhoods of New York.

Zatem Meir Kahane na tle tych wszystkich napięć,

Thus, Meir Kahane against the backdrop of all these tensions,

ale także w kontekście wielkiego kąt kulturowego pobudzenia lat 60.

but also in the context of the great cultural awakening of the 1960s.

organizuje Jewish Defense League, czyli Żydowską Ligę Obywatelską.

organizes the Jewish Defense League, also known as the Jewish Civil League.

Obrony.

Defense.

Kahane jest, jakby to powiedzieć, dość oblatany z mediami.

Kahane is, how should I put it, quite savvy with the media.

On się dobrze prezentuje w wywiadach dla telewizji.

He presents himself well in television interviews.

Z czasem JDL powstała w 1968 roku na fali podobnych organizacji o charakterze milicji społecznych,

Over time, JDL was created in 1968 in the wake of similar organizations of a civil militia nature,

tak powoływanych przez bardzo różne grupy, zarówno grupy etniczne, jak i organizacje polityczne.

Thus called by very different groups, both ethnic groups and political organizations.

JDL jakby nie jest niczym szczególnym początkowo.

JDL doesn't seem to be anything special at first.

Deklaruje ona się jako...

She declares herself as...

Organizacja Samoobrony, podobnie jak Czarne Pantery w Stanach Zjednoczonych.

Self-Defense Organization, similar to the Black Panthers in the United States.

Tyle, że z czasem zaczyna ona stosować metody terrorystyczne,

Only that over time she begins to use terrorist methods,

a w swoim podejściu do obrony przed antysemityzmem staje się, jakby to powiedzieć, bardzo kreatywna.

In its approach to defending against antisemitism, it becomes, shall we say, very creative.

Kahane zostaje na początku lat 70. aresztowany pod zarzutem usiłowania

Kahane is arrested in the early 1970s on charges of attempted

przygotowania materiałów do użycia w zamachu terrorystycznym.

preparation of materials for use in a terrorist attack.

Tutaj celem miała być ambasada Libii.

The goal here was to be the embassy of Libya.

Wszystko to miało stanowić rewanż za potworną egzekucję sportowców izraelskich

All of this was intended to be a revenge for the horrific execution of Israeli athletes.

podczas słynnej akcji podczas olimpiady w 1972 roku w Monachium.

during the famous event at the Olympics in 1972 in Munich.

Zresztą trzeba podkreślić, że Kahane jako organizator polityczny aresztowany jest notorycznie.

Moreover, it should be emphasized that Kahane, as a political organizer, is notoriously arrested.

On się w ogóle nie boi, jakby deklaruje, że on jest gotów dla sprawy tak dać się aresztować w nieskończoność

He is not afraid at all, as if he declares that he is ready to be arrested for the cause indefinitely.

i nie interesują go represje wobec jego osoby.

and he is not interested in the repression against himself.

Tutaj cel jest...

The goal here is...

Dla niego najważniejszy.

The most important for him.

No a celem jest właśnie ochrona przed antysemityzmem,

The goal is precisely to protect against anti-Semitism.

która w istocie zaczyna oznaczać działania ofensywne w stosunku do wszystkich,

which essentially begins to signify offensive actions towards everyone,

którzy się Kahane kojarzą z występowaniem przeciwko interesom Żydów i państwa Izrael,

who associate Kahane with actions against the interests of Jews and the state of Israel,

a także działalność na rzecz wspomnianych już Żydów i Żydówek ze Związku Radzieckiego.

and also activities in support of the aforementioned Jews from the Soviet Union.

Kahane staje się jednym z głównych orędowników w ramach kampanii,

Kahane is becoming one of the main advocates within the campaign.

która miałaby zakończyć się...

which would be concluded with...

Pozwoleniem na emigrację tych osób ze Związku Radzieckiego do Izraela.

Permission for the emigration of these individuals from the Soviet Union to Israel.

Kahane jest też wielkim zwolennikiem broni palnej i posiadania jej przez Żydów.

Kahane is also a strong advocate for firearms and for Jews possessing them.

Tutaj JDL znana jest z takiego w polskich realiach dość absurdalnie brzmiącego powiedzenia sloganu

Here, JDL is known for a rather absurd-sounding slogan in Polish realities.

Every Jew a 22, czyli dla każdego Żyda broń kalibru 22 mm.

Every Jew a 22, that is, for every Jew a .22 caliber weapon.

Przede wszystkim jednak Kahane jest fanatycznym antykomunistą.

Above all, however, Kahane is a fanatical anti-communist.

I jednym z...

And one of...

Jedną z głównych motywacji dla jego działalności politycznej jest właśnie

One of the main motivations for his political activity is precisely

obrona Żydów przed tym zagrożeniem komunistycznym,

the defense of Jews against this communist threat,

czyli zarówno tych Żydów w Związku Radzieckim,

that is, both those Jews in the Soviet Union,

represjonowanych faktycznie przez tamtejszy reżim,

repressed by the local regime,

jak i wszędzie indziej na świecie,

as in everywhere else in the world,

bowiem to rzekome zagrożenie komunistyczne miało czaić się z każdej strony.

for this alleged communist threat was said to lurk from every side.

Ta motywacja zawiodła go m.in. do ruchu sprzeciwiającego się,

This motivation led him, among other things, to the movement opposing

ruchowi sprzeciwiającemu się wojnie w Wietnamie.

movement opposed to the war in Vietnam.

To znaczy jest on orędownikiem wojny w Wietnamie,

This means he is an advocate for the war in Vietnam.

bo w jego oczach...

because in his eyes...

Jest to główny front walki z globalnym komunizmem.

This is the main front in the fight against global communism.

Kahane w 1971 roku dokonuje Alii,

Kahane made Aliyah in 1971.

przenosi się na stałe do Izraela

moves permanently to Israel

i tam staje się aktywny politycznie właściwie od razu.

And there he becomes politically active almost immediately.

Tworzy organizację, a następnie partię polityczną o nazwie KAH.

He creates an organization and then a political party called KAH.

Częściowo odnosi się to do jego nazwiska,

This partially relates to his surname,

a częściowo do biblijnej symboliki,

and partially to biblical symbolism,

już nie będę wnikał teraz,

I won't delve into it now.

w te wątki, ponieważ jest ich bardzo dużo,

in these threads, because there are very many of them,

w politycznej symbolice, którą Kahane wykorzystuje.

in the political symbolism that Kahane uses.

I w Izraelu z czasem staje się on jedną z głównych twarzy skrajnej prawicy

And in Israel, over time, he becomes one of the main faces of the extreme right.

oraz jednym z głównych jej ideologów.

and one of its main ideologists.

I chodzi tutaj o skrajną prawicę religijną

And this is about the religious far right.

i zarazem ultranacjonalistyczną.

and simultaneously ultranationalist.

Dzisiaj do Kahanego odwołują się ci wszyscy tzw. młodzież ze szczytów,

Today, all those so-called youth from the peaks are appealing to Kahan.

tzw. hills of youth,

so-called hills of youth,

taki termin w języku angielskim został ukuty.

Such a term has been coined in the English language.

W języku hebrajskim to funkcjonuje pod kilkoma nazwami.

In Hebrew, it operates under several names.

W każdym razie chodzi o ludzi zakładających,

In any case, it's about people assuming,

młodych ludzi zakładających te nielegalne osiedla,

young people establishing these illegal settlements,

czy różne, no, zostawiających namioty,

or different, well, leaving tents,

czy inne altany,

are other gazebos,

gdzie modlą się i żyją i zajmują rzekomo należną im na mocy

where they pray and live and supposedly occupy what is due to them by virtue of

boskiego nakazu ziemię Izraela,

the divine command of the land of Israel,

co oczywiście przyczyniło,

which of course contributed,

że przede wszystkim wiąże się z przepędzaniem stamtąd palestyńczyków

that above all it is connected with driving the Palestinians out of there

i robieniem różnych obrzydliwych rzeczy,

and doing various disgusting things,

łącznie z morderstwami i atakami na domostwa lokalnych rolników palestyńskich.

including murders and attacks on the homes of local Palestinian farmers.

Kahana jest też jakby patronem intelektualnym i ideowym kilku ruchów osadniczych,

Kahana is also like an intellectual and ideological patron of several settlement movements.

no zwłaszcza tego tzw. gush emunim,

well, especially that so-called gush emunim,

choć może raczej w jego przypadku należałoby mówić o tym post-gush emunim,

though perhaps in his case it would be more appropriate to speak of this post-Gush Emunim,

bo gush emunim to jeszcze sam cwi Jehuda Kuk

because gush emunim is still the same as Cwi Jehuda Kuk

oraz

and

szereg różnych religijnych postaci,

a series of various religious figures,

wielu z nich już nie żyje,

many of them are no longer alive,

ale ten ruch neo- czy post-gush emunim,

but this neo- or post-Gush Emunim movement,

czyli ruch na rzecz osiedlania się Izraelczyków w strefie gazy

meaning the movement for the settlement of Israelis in the Gaza Strip

na zachodnim brzegu i wzgórzach Golan,

on the West Bank and the Golan Heights,

no i budowie tego wielkiego Izraela,

well, and the construction of this great Israel,

ten ruch jest dziś coraz silniejszy.

this movement is getting stronger today.

Jak wiemy, Itamar Ben-Gwir,

As we know, Itamar Ben-Gvir,

wcześniej taki chuligan właściwie związany z tym ruchem,

earlier such a thug actually associated with this movement,

potem coraz bardziej wyćwiczony,

then more and more trained,

medialnie, prawniczo i publicystycznie w działalności na rzecz swojej sprawy,

media-wise, legally, and journalistic-wise in activities on behalf of their cause,

jest dzisiaj ministrem w rządzie Izraela,

he is today's minister in the Israeli government,

wiele innych postaci znanych z tego ruchu

many other figures known from this movement

i jego różnych wykwitów właśnie późniejszych

and its various later manifestations

jest w centrum izraelskiej polityki,

is at the center of Israeli politics,

zatem z czegoś, co było fringe'owym zjawiskiem,

therefore from something that was a fringe phenomenon,

dziś stało się absolutnym trzonem izraelskiej polityki

today it has become the absolute core of Israeli politics

w tych strasznych czasach masakrowania palestyńczyków w gazie.

in these terrible times of the massacre of Palestinians in Gaza.

Ci ludzie,

These people,

mają już nie tylko głos,

they now not only have a voice,

ale i broń oraz władzę.

but also weapons and power.

Kahane w latach 80-tych dostał się do Knessetu,

Kahane entered the Knesset in the 1980s.

czyli do Izraelskiego Jednoizbowego Parlamentu

that is to the Israeli unicameral parliament

z listy własnej partii Kach,

from the list of his own party Kach,

był jej jedynym przedstawicielem w parlamencie.

he was her only representative in parliament.

W 88 roku partii tej nie pozwolono już startować w wyborach.

In 1988, this party was no longer allowed to participate in the elections.

Druga intifada spowodowała wzrost popularności Kachu i kahanizmu.

The second intifada caused a rise in the popularity of Kach and Kahanism.

Wśród zwolenników izraelskiej prawicy,

Among the supporters of the Israeli right,

a także transfer ideologiczny niektórych wyborców partii centrowych do obozu Kahane.

and also the ideological transfer of some centrist party voters to the Kahane camp.

Dla fanatyków religijnych i ultranacjonalistów

For religious fanatics and ultranationalists.

Kahane stał się więc męczennikiem.

Kahane thus became a martyr.

Męczennikiem też dość skutecznym w gromadzeniu funduszy

A martyr also quite effective in raising funds.

na swoją walkę polityczną.

for his political struggle.

Czynił to również w Stanach Zjednoczonych, do których jeździł.

He also did it in the United States, which he traveled to.

Regularnie.

Regularly.

Dawał się przepytywać dziennikarzom żydowskich telewizji,

He allowed himself to be questioned by journalists from Jewish television.

kablowych, mainstreamowych telewizji.

cable, mainstream television.

Publikował teksty także w poczytnej prasie amerykańskiej, ogólnokrajowej i lokalnej.

He also published texts in well-known American press, both national and local.

Był postacią jednocześnie nienawidzoną i kochaną.

He was a figure who was both hated and loved at the same time.

Oczywiście w środowisku amerykańskich Żydów

Of course in the environment of American Jews.

Kahane miał więcej przeciwników niż zwolenników,

Kahane had more opponents than supporters.

ale jego zwolennicy często byli zwolennikami cichymi,

but his supporters were often quiet supporters,

to znaczy nie obnosili się za nimi,

that means they didn't show off in front of them,

nie obnosili się ze swoimi sympatiami politycznymi,

they did not flaunt their political sympathies,

tylko po cichu przyznawali, no tak, ten Kahane ma rację w sprawie Arabów,

only quietly admitting, well, this Kahane is right about the Arabs,

ich po prostu trzeba deportować,

They simply need to be deported.

musimy mieć żydowskie państwo narodowe,

we must have a Jewish nation-state,

które my swoimi amerykańskimi pieniędzmi będziemy dalej ochoczo wspierać.

which we will continue to eagerly support with our American money.

Meir Kahane nie stronił od publicznych debat

Meir Kahane did not shy away from public debates.

z udziałem politycznych adwersarzy,

with the participation of political adversaries,

również tych, no powiedzmy z lewej strony,

also those, let's say from the left side,

czy ze strony liberalnej,

from the liberal side,

posługując się tą amerykańską terminologią polityczną,

using this American political terminology,

można na YouTube znaleźć jego wystąpienia w ramach debat

You can find his speeches in the debates on YouTube.

na przykład z udziałem Itza Greenberga,

for example, with the participation of Itz Greenberg,

czyli jednego z bardziej znanych rabinów, intelektualistów nowoczesnego judaizmu reformowanego.

that is, one of the more well-known rabbis, intellectuals of modern reform Judaism.

Jak wiele lat później Greenberg przyznał w artykule opublikowanym na łamach The Jewish Forward

How many years later Greenberg admitted in an article published in The Jewish Forward

periodyku żydowsko-liberalnego publikowanego w Nowym Jorku niegdyś orientacji socjalistycznej,

a Jewish-liberal periodical published in New York that was once of socialist orientation,

oni z Kahanem znali się jeszcze z czasów szkolnych.

They knew Kahan from their school days.

Krótko mówiąc byli kolegami z klasy, chyba, jeśli nie ze szkoły.

In short, they were classmates, I think, if not from school.

W każdym razie znali się z młodzieńczych lat,

In any case, they had known each other since their youth,

no i poszli w zupełnie odmiennych kierunkach.

And they went in completely different directions.

Kahane w stronę radykalizmu religijno-nacjonalistycznego,

Kahane towards religious-nationalist radicalism,

zaś Greenberg w stronę, no właśnie, bruklińskiej lewicy religijnej.

And Greenberg towards, well, the Brooklyn religious left.

Odnoszę wrażenie, że ton jaki Meir Kahane przyjmował w tych wszystkich debatach

I have the impression that the tone Meir Kahane adopted in all these debates

jest dość podobny do tego charakterystyki,

it is quite similar to this characteristic,

charakterystycznego dla dzisiejszych różnych takich prawicowych intelektualistów,

characteristic of today's various right-wing intellectuals,

którzy lubią się prezentować jako tacy przemawiający z pozycji takiego głębszego racjonalizmu,

who like to present themselves as speaking from a position of deeper rationalism,

a jednocześnie na przykład podchodzących entuzjastycznie,

and at the same time, for example, approaching enthusiastically,

bądź wręcz z wiarą tak do kwestii religijnych.

be even with faith regarding religious matters.

To trochę jest model trumpowski, ale bardziej, myślę,

It's a bit of a Trump model, but I think more so,

taki model gdzieś na przecięciu, no nie wiem, Jordana Petersona

a model somewhere at the intersection, well, I don't know, Jordan Peterson

oraz francuskiej nowej prawicy.

and the French new right.

Czyli z jednej strony tak, tak, uznajemy prawo innych narodów,

So on one hand, yes, yes, we recognize the rights of other nations,

innych kultur do odrębności i właśnie niech w tej odrębności one siedzą,

other cultures to distinctiveness and let them just dwell in this distinctiveness,

niech się nie mieszają, a poza tym są w życiu takie uniwersalne wartości

let them not interfere, and besides, there are such universal values in life

związane na przykład ze sferą płci, ze sferą racjonalnego patrzenia na gospodarkę.

related, for example, to the sphere of gender, to the sphere of rational perspective on the economy.

Przypomnijmy, Meir Kahane był ortodoksyjnie wolnorynkowym politykiem.

Let us recall that Meir Kahane was an orthodoxy free-market politician.

Dla niego wolność dla Żydów, wolność państwa żydowskiego oznaczała także

For him, freedom for the Jews, the freedom of the Jewish state also meant

absolutną wolność gospodarczą przy jednoczesnym, przynajmniej tak deklarował,

absolute economic freedom while at the same time, at least he declared,

odcięciu od tych pieniędzy amerykańskich, to znaczy napływ prywatnego kapitału

the cutoff from that American money, which means the influx of private capital

z całego świata miał być gwarantem prosperity Izraela w przyszłości,

from all over the world was to be a guarantee of Israel's prosperity in the future,

a nie oficjalna pomoc państwowa pompowana w izraelską gospodarkę

and not official state aid pumped into the Israeli economy

przez rząd amerykański.

by the American government.

5 listopada 1990 roku Meir Kahane zostaje zamordowany tuż po swoim wystąpieniu

On November 5, 1990, Meir Kahane was murdered shortly after his speech.

na publicznym wydarzeniu w Nowym Jorku na Manhattanie.

at a public event in New York City on Manhattan.

Śmiertelnie postrzelony zostaje przez Egipcjanina mieszkającego w Stanach,

He is fatally shot by an Egyptian living in the States.

który wcześniej już był oskarżany w sprawach o terroryzm, między innymi

who had previously been accused in terrorism-related cases, among others

o próbę przygotowania zamachu na World Trade Center, no bo tych prób zamachów

about the attempt to prepare an attack on the World Trade Center, well, because there were those attempts at attacks

zanim dokonał się ten najważniejszy było kilka. Mogłoby się wydawać, że po śmierci

Before the most important event occurred, there were a few. It might seem that after death

przywódcy, partia Kah i cały kahanistowski ruch polityczny albo przybiorą na sile

leaders, the Kah party, and the entire kahanist political movement will either gain strength

ze względu na męczeństwo swego lidera, albo się rozpadną.

Due to the martyrdom of their leader, they will either disband.

Raczej skończyło się na tej drugiej możliwości, mówię raczej dlatego,

It rather ended with the second option, I say rather because,

że kahanizm jak najbardziej przetrwał, co prawda może nie w formie organizacyjnej,

that Kahanism has indeed survived, although perhaps not in an organizational form,

bo partia Kah podzieliła się w 1992 roku, będąc w warunkach nielegalności,

because the Kah party split in 1992 while being under conditions of illegality,

ona podzieliła się na dwa odłamy. Jednym zaczął zarządzać Baruch,

she split into two factions. One began to be managed by Baruch,

Baruch Marcel, taka do dziś znana postać, asystent, czy tam doradca społeczny

Baruch Marcel, a figure still known today, assistant or social advisor.

obecnie Itamara Ben-Gwira, taki fanatyk religijny, dość charakterystyczna postać

Currently, Itamar Ben-Gvir, such a religious fanatic, quite a distinctive figure.

skrajnej prawicy izraelskiej. Druga zaś od noga kahanę Chai, przez chwilę próbowała

the extreme right in Israel. The other leg, Kahana Chai, tried for a moment

kontynuować dzieło kahanego, tak w głównym nurcie politycznym, natomiast w formie

to continue the work of the rabbi, both in the main political stream and in form

partyjnej kahaniści jakoś nie byli w stanie się przegrupować, aż do drugiej dekady

The party's khanists somehow were unable to regroup until the second decade.

XXI wieku.

21st century.

Obecna partia Otzmaje Chudit, no to właśnie jest partia kahanistowska,

The current party Otzmaje Chudit is indeed a Kahanist party.

chociaż oczywiście działacze krainy prawicy izraelskiej nauczyli się operować

Although, of course, the activists of the right-wing Israeli community have learned to operate.

tymi odniesieniami do kahanego w sposób inteligentny, tzn. raczej nie chętni są

with these references to the hated in an intelligent way, that is, they are rather unwilling.

do takiego bezpośredniego nawiązywania do jego ideologii, np. prezentując swoją

to such direct references to his ideology, e.g. by presenting one’s own

orientację polityczną na płaszczyźnie międzynarodowej, po to, żeby nie wzbudzać

political orientation on the international level, in order not to provoke

licznych kontrowersji.

numerous controversies.

Natomiast na demonstracjach i innych wystąpieniach skrajnej prawicy w Izraelu flagi partii

However, at demonstrations and other appearances of the far right in Israel, party flags...

kach dawnej z taką charakterystyczną zaciśniętą pięścią wpisaną w gwiazdę Dawida są obecne

"Hands of the past with a distinctive clenched fist inscribed in the Star of David are present."

właściwie cały czas.

actually all the time.

Zaś trzon ideologii kahanistowskiej, czyli budowa Wielkiego Izraela i deportacja palestyńczyków

The core of the Kahanist ideology, which is the construction of Greater Israel and the deportation of Palestinians.

palestynek z ich ziem pozostaje jakby w mocy, w tym sensie, że jest dziś, tak jak już

The Palestinian with their land remains as if in power, in the sense that it is today, just as it was already.

powiedziałem, w głównym nurcie Izraela.

I said, in the mainstream of Israel.

W głównym nurcie izraelskiej polityki, co moim zdaniem ostatecznie potwierdza, że syjonizm

In the mainstream of Israeli politics, which in my opinion ultimately confirms that Zionism

jako pewien ruch narodowo-wyzwoleńczy nie istnieje od dawna i został on zastąpiony przez

as a certain national liberation movement has not existed for a long time and has been replaced by

agresywny, imperialistyczny nacjonalizm izraelski.

aggressive, imperialist Israeli nationalism.

Zatem ruch emancypacyjny skończył się dawno.

Thus, the emancipation movement ended a long time ago.

Obecnie mamy ruch ofensywny, ruch, który dąży do zagrabienia resztek terytorium tego regionu

Currently, we have an offensive movement, a movement that aims to seize the remnants of territory in this region.

nad którym Izrael jeszcze nie ma pełnej kontroli.

over which Israel does not yet have full control.

I moim zdaniem obecna kondycja ideowa izraelskiej prawicy dowodzi tego, że Meir Kahane

And in my opinion, the current ideological condition of the Israeli right proves that Meir Kahane

prawdopodobnie, patrząc z lotu ptaka na historię, jest jedną z ważniejszych postaci, jeśli chodzi

probably, looking at history from a bird's eye view, is one of the more important figures when it comes

o konflikt blisko wschodni w całym XX wieku.

About the Middle Eastern conflict throughout the 20th century.

Umożliwił on bowiem fuzję radykalnie religijnego myślenia o syjonizmie z

He enabled the fusion of radically religious thinking about Zionism with

ze świeckim ekspansjonizmem i imperializmem wywodzącym się z rewizjonistycznego syjonizmu.

with secular expansionism and imperialism stemming from revisionist Zionism.

Kład Kahane polegał nie na samym politycznym mechanizmie, bo ten jakby był

Kahane's plan did not rely on the political mechanism itself, as if it existed.

symultanicznie wykształcany tutaj w wielu środowiskach, ale na tym, że on umiędzynarodowił

simultaneously educated here in many environments, but on the fact that he internationalized

tę specyficzną fuzję ideologiczną i że nie odbywała się ona tylko w dusznych salach

this specific ideological fusion and that it did not take place only in stuffy rooms

i nie odbywała się ona tylko w dusznych salach i nie odbywała się ona tylko w dusznych salach

and it did not take place only in stuffy rooms and it did not take place only in stuffy rooms

MEG z Hai kg dt.

MEG from Hai kg dt.

Adres isteriltonico ta wy укazuje 2 klawiatele, w którym sprytuje się

The address isteriltonico shows 2 keys, where it is being tinkered.

Keynes' propozycja puszcz desarrollaríafolgta Haram eżiv na zachodnim brzegu, ale

Keynes' proposal would develop Haram on the West Bank, but

w środowisku międzynarodowym, między żydowskimi dzielnicami Nowego Jorku,

in the international environment, between the Jewish neighborhoods of New York,

między Londynem a Tel Awiwem i Jerozolimą.

between London and Tel Aviv and Jerusalem.

Kahanistami byli zarówno Biruch Goldsztajn, czyli morderca, który w 1994 r.

Among the Kahanists was Biruch Goldsztajn, a murderer who, in 1994,

passages listenero個 Breaking News, transmnosis koronawirusstwa이� privacy,

passages listenero Breaking News, transmnosis of coronavirus privacy,

A także wiele, wiele prominentnych postaci skrajnej prawicy, które nie sięgały po broń, ale organizowały rozmaite wystąpienia przemocowe lub nie przeciwko ludności palestyńskiej.

Many, many prominent figures of the far right who did not take up arms but organized various violent or non-violent actions against the Palestinian population.

Tylko mówiąc, kahanizm był właściwie tłem dla większości punktów zwrotnych we współczesnej historii Izraela, w tej najnowszej historii Izraela, które zaostrzyły konflikt z palestyńczykami.

Just to say, Kahanism was actually the backdrop for most of the turning points in contemporary Israeli history, in this recent history of Israel, which intensified the conflict with the Palestinians.

Dziś natomiast Benjamin Netanyahu, próbując za wszelką cenę utrzymać się przy władzy, chwyta się brzytwy, jako ten tonący, chwyta się brzytwy, którą właśnie jest kahanizm.

Today, however, Benjamin Netanyahu, in an attempt to cling to power at all costs, is grasping at straws, like a drowning man, seizing upon the razor that is Kahanism.

Akceptuje ten niegdysiejszy świecki przecież Żyd, który z radykalnymi rabinami z Jesz i w zachodniego brzegu niewiele miał wspólnego i niewiele chciał mieć wspólnego.

I accept this once secular Jew, who had little in common with the radical rabbis from Yesh and on the West Bank, and little wanted to have in common.

Dziś odwołuje się właśnie do ideologicznych pryncypiów wykładanych mozolnie przez tyle lat.

Today I am referring to the ideological principles painstakingly taught for so many years.

Przez Meira Kahane.

By Meir Kahane.

Cofnijmy się jednak jeszcze na chwilę do lat 60-tych, 70-tych, kiedy to Kahane w pewnym sensie, chociaż raczej jako kontrapunkt, ale tkwił w tym wielkim pobudzeniu kontrkulturowym w Stanach Zjednoczonych.

Let's go back for a moment to the 1960s and 70s, when Kahane, in a sense, although rather as a counterpoint, was caught up in the great countercultural excitement in the United States.

Bowiem w łonie tego pobudzania bardzo istotne były też wątki religijne.

For in the heart of this stimulation, religious themes were also very important.

Tak z jednej strony nowe ruchy religijne, New Age, odwołania do religii wschodu, Alan Watts.

On one hand, there are new religious movements, New Age, references to Eastern religions, Alan Watts.

Ale z drugiej również próby odnowy.

But from the second attempt at renewal as well.

Próby duchowej w łonie instytucjonalnej religii, albo nawet jeśli nie instytucjonalnej, to powołując się na wielkie tradycje monoteistyczne, zwłaszcza chrześcijaństwo, w mniejszym stopniu judaizm, ale to też bardzo istotna sprawa.

Attempts at spirituality within institutional religion, or even if not institutional, referring to the great monotheistic traditions, especially Christianity, to a lesser extent Judaism, but that is also a very important matter.

Do ruchu Meira Kahane radykalizm, wyrazistość ideowa oraz wątki mesjanistyczne zachęcają wielu późniejszych działaczy amerykańskiej lewicy, albo centrolewicy, albo liberalizmu.

In the movement of Meir Kahane, radicalism, ideological clarity, and messianic themes inspire many later American leftists, centrists, or liberals.

Dziadersów, jak niektórzy dzisiaj chcą ich nazywać.

Old-timers, as some want to call them today.

W każdym razie wśród nich jest np. Shoul Magid, czyli bardzo znany profesor religioznawca, rabin.

In any case, among them is, for example, Shoul Magid, a very well-known professor of religious studies and rabbi.

Jest on autorem jednej z najciekawszych książek o Meirze Kahane, jakie się moim zdaniem ukazały.

He is the author of one of the most interesting books about Meir Kahane that has been published, in my opinion.

Trochę ich przeczytałem.

I read some of them.

Tutaj chodzi o książkę Meir Kahane – The Public Life and Political Thoughts of an American Jewish Radical.

This is about the book by Meir Kahane – The Public Life and Political Thoughts of an American Jewish Radical.

To jest książka sprzed trzech lat.

This is a book from three years ago.

I Shoul Magid bardzo...

I should Magid very...

wyraźnie podkreśla to amerykańskie

it clearly emphasizes the American

dziedzictwo w myśli Cahanego. Tak, to, że

the legacy in Cahan's thought. Yes, that it is that

nie wziął się on właśnie z jakichś

he did not come from any

obłąkańczych religijnych instytucji

insane religious institutions

w Izraelu, tylko wziął się on

In Israel, he just took it.

z amerykańskich ruchów społecznych

from American social movements

lat 50., 60.

the 50s, 60s

i późniejszych. Shouma Gied

and later. Shouma Gied

zresztą pisze we wstępie do tej książki, jak

besides, it is mentioned in the introduction to this book how

w latach 70.

in the 70s

na fali, która wielu

on the wave that many

młodych amerykańskich Żydów

young American Jews

zawiodło do Izraela, on też się tam znalazł.

it failed to Israel, he also found himself there.

Też znalazł się w Yeshivach.

He also found himself in the Yeshivas.

Inni jeździli do kibuców

Others went to the kibbutzim.

tak pomagać budować

yes, to help build

państwo Izrael. On

State of Israel. He

także był w kibucach, niektórzy też służyli

He was also in the kibbutzim, some also served.

w wojsku izraelskim.

in the Israeli army.

Magid bardzo

Magid very much

mocno wtopił się

he blended in strongly

w życie religijne, w życie

in religious life, in life

prawicy religijnej, choć ten

religious right, although this

emblemat prawicowy, polityczny

right-wing emblem, political

mało go interesował. Jego interesował

He was little interested in it. He was interested in.

Bóg, Tora i

God, Torah, and

dochodzenie do prawdy poprzez studia religijne.

The pursuit of truth through religious studies.

Podobnie jak w przypadku

Similarly to the case of

kilku działaczy organizacji

several activists of the organization

masyjnych,

massive,

Nacpen, Shomagid,

Nacpen, Shomagid,

czyli bardzo religijny

so very religious

Żyd, w pewnym momencie przeżył

A Jew, at a certain moment, experienced.

nagły zwrot,

sudden turn,

obserwując wydarzenia w Izraelu,

observing the events in Israel,

dochodząc do tego,

coming to this,

jak wyglądają relacje społeczne

What do social relationships look like?

w tym kastowym społeczeństwie

in this caste society

i przeszedł na zgoła

and he turned to completely

odmienne pozycje polityczne.

differing political positions.

Takie transfery

Such transfers

ideowe nie były w tamtych czasach

They were not ideological in those times.

rzadkością, a wśród

rarity, and among

przedstawicieli

representatives

takiego zwrotu znajdziemy

we will find such a return

wielu i wiele

many

autorek, artykułów

author, articles

ukazujących się w

appearing in

powstałym pod koniec lat 80.

established in the late 1980s.

magazynie Tikkun.

Tikkun magazine.

Tikkun to biblijny

Tikkun is biblical.

termin odnoszący się do

a term referring to

naprawy

repairs

złamanego czy zepsutego świata.

a broken or ruined world.

Tikkun Olam. Jest to takie

Tikkun Olam. It is such a

pryncypium liberalnego

the principle of liberalism

judaizmu postępowego

progressive Judaism

czy reformowanego,

whether reformed,

który w Stanach Zjednoczonych

which in the United States

miał swe korzenie.

had its roots.

Właściwie miał on swoje korzenie w Niemczech,

He actually had his roots in Germany.

ale nie będę tutaj przechodził do

but I won't be going into it here

rozbudowanej historii

expanded story

nowoczesnego judaizmu. Chodzi mi

modern Judaism. I mean

tutaj wyłącznie o ten amerykański

here only about this American

wątek akurat. No i dziś

the thread is just right. Well, today

to środowisko judaizmu

it is the environment of Judaism

wrażliwego społecznie, walczącego

socially sensitive, fighting

o sprawiedliwość społeczną,

about social justice,

która w istocie najczęściej oznacza

which in essence most often means

działalność charytatywną

charitable activities

po prostu, a to

just that

naprawdę nie jest to samo, co pewnie w warunkach

it's really not the same as it probably is under the conditions

amerykańskich często trudno jest

Americans often find it difficult to

zrozumieć. No ale dziś jest to

understand. But today it is this.

najpopularniejsza, powiedzmy, orientacja

the most popular, let's say, orientation

w łonie

in the womb

postępowego judaizmu w Stanach

progressive Judaism in the United States

Zjednoczonych. Ale magazyn Tikun

United. But the Tikun magazine.

redagowany przez wiele,

edited by many,

wiele lat przez Michaela Lernera,

many years by Michael Lerner,

lewicowego, kątkulturowego

leftist, countercultural

rabina, związanego jeszcze

rabbi, still related

z ruchami kątkulturowymi za 60-tych,

with countercultural movements in the 60s,

idzie dalej, to znaczy idzie

it goes on, that means it is going

z jednej strony w dialog

on one hand in dialogue

międzyreligijny, z drugiej zaś

interfaith, on the other hand

w coś, co można by nazwać

into something that could be called

żydowską teologią

Jewish theology

wyzwolenia. Ten termin,

liberation. This term,

kojarzy się przede wszystkim z

is primarily associated with

intelektualną działalnością

intellectual activity

i pewną książką Marka

and a certain book by Marek

Elisa,

Elisa,

Towards a Jewish Theology of Liberation.

Towards a Jewish Theology of Liberation.

I czy jest to tak naprawdę

And is it really so?

teologia, czy raczej pewna analiza

theology, or rather a certain analysis

polityczna, zazębiająca

political, overlapping

się z treściami religijnymi,

with religious content,

to już jest inna sprawa. W każdym razie,

that's a different matter. In any case,

zarówno Elis, jak i środowisko magazynu

both Elis and the warehouse environment

Tikun, do którego sam Elis częściowo

Tikun, to which Elis himself is partly.

należy, bardzo mocno

it is necessary, very strongly

podkreślają kwestie

emphasize issues

zbrodniczego charakteru izraelskiej

the criminal nature of Israeli

okupacji,

occupation,

zachodniego brzegu i strefy gazy,

the West Bank and the Gaza Strip,

a potem tylko zachodniego brzegu

and then only the western bank

od 2005 roku. No ale wiemy,

since 2005. But we know,

jak zakończyła się,

how did it end,

jak zakończył się tak naprawdę żywot

how did life really end

strefy gazy, jako potencjalnego

Gaza Strip, as a potential

państwa, którym zostać ono

countries that it will become

już dziś nie może.

she can't do it today anymore.

Archiwum magazynu Tikun możecie

You can archive the Tikun warehouse.

znaleźć online. Piszcie sobie po prostu

find online. Just write to each other.

Tikun Archive w Google'a,

Tikun Archive in Google

znajdziecie odpowiedni link.

You will find the appropriate link.

Niezwykle interesujące

Incredibly interesting

i przejmujące są te artykuły

And those articles are moving.

dotyczące wzrostu

regarding growth

skrajnej prawicy w Stanach Zjednoczonych

far-right in the United States

pod koniec lat 80-tych i w latach 90-tych,

in the late 80s and in the 90s,

a także zawiedzione nadzieje

and also shattered hopes

związane z klintonizmem,

related to Clintonism,

z porozumieniami w Oslo.

with the agreements in Oslo.

Jednocześnie nie jest

At the same time, it is not.

to magazyn, który

it's a warehouse that

jednoznacznie daje się wpisać w nurt

clearly fits into the trend

antysyjonistyczny.

anti-Zionist.

Ja też nie za bardzo rozumiem, czym dzisiaj

I don't really understand what today is either.

ma być antysyjonizm,

there is to be anti-Zionism,

bo niestety często mam wrażenie,

because unfortunately I often have the impression,

że jak się tak głębiej

that if you go deeper like this

pogrzebie w różnych deklaratywnie

I will bury them in various declaratively.

antysyjonistycznych przekazach, to

anti-Zionist narratives, it

jednak chodzi o to, żeby państwa Izrael nie było

however, it is about the state of Israel not existing

w ogóle Żydów do morza.

to the sea, Jews in general.

Wolna Palestyna właściwie trochę nie wiadomo

Free Palestine is actually somewhat unclear.

oparta na jakiej wizji wolności,

based on what vision of freedom,

bo raczej nie na wizji

because rather not on screen

samych palestyńczyków.

the Palestinians themselves.

Mam wrażenie, że ta wizja jest

I have the impression that this vision is

radykalnie odmienna od tego, co

radically different from what

queerowi działacze i działaczki

queer activists

kampanii BDS rozumieją jako

They understand the BDS campaign as

wolność Palestyny.

freedom for Palestine.

W każdym razie, nawet jeśli

In any case, even if

Tikkun dziś jawi się trochę jako

Tikkun today appears somewhat as

anachroniczna gazetka, nieistniejąca już od

an anachronic newsletter, no longer existing since

kwietnia tego roku,

April of this year,

anachroniczna gazetka dawnych żydowskich

an anachronistic newsletter of old Jews

hipisów z czasów, kiedy modne

hippies from the time when it was fashionable

były ruchy odnowy religijnej,

there were movements of religious renewal,

także w takim ruchu postępowym.

also in such progressive movement.

Warto tutaj przypomnieć

It is worth reminding here.

1973 rok i

1973 year and

początek ukazywania

the beginning of showing

serii The Jewish Catalog,

The Jewish Catalog series,

kiedy w odpowiedzi na

when in response to

kryzys życia religijnego wśród

crisis of religious life among

Żydów amerykańskich powstają

American Jews are rising.

takie, jak by powiedzieć, poradniki

such as saying, guides

tego, jak sobie samemu zrobić

how to do it yourself

judaizm. To znaczy,

Judaism. That means,

jak wrócić do liturgii,

how to return to the liturgy,

jak samemu organizować życie

how to organize life by oneself

religijne, ale właśnie nie w oparciu o jakieś

religious, but not based on anything specific

tutaj ekstremistyczne

here extremist

fundamenty, tylko

foundations, only

oddolnie, tak, w ramach odkrywania duchowości.

bottom-up, yes, in the context of exploring spirituality.

Jeśli to wszystko

If that's all

brzmi właśnie jak anachroniczne

sounds just like anachronic

dzieło jakichś starych

the work of some old ones

hipisów, no to być może

hippies, well that might be

tak trochę jest. Z drugiej strony

that's how it is a bit. On the other hand

analizy polityczne prezentowane przez Tikkun,

political analyses presented by Tikkun,

tak jak powiedziałem, w początkach

As I said, in the beginnings.

istnienia tego

the existence of this

z czasem wpływowego bardzo magazynu

over time of a very influential magazine

są ważne i dziś

they are important even today

znajdują w dużej mierze aktualność

find a large degree of relevance

i moim zdaniem z tego chociażby powodu

and in my opinion, for that reason alone

nie zasługują na takie przekreślenie

they do not deserve such a dismissal

w ramach jakiegoś, no, dziwnej odmiany

as part of some, well, strange variation

cancel culture, która też by

cancel culture, which would also

chciała skancelować Izrael.

She wanted to cancel Israel.

Cóż, w Izraelu urodziło się już

Well, it has already been born in Israel.

sporo pokoleń obywateli

a considerable number of generations of citizens

i obywatelek. Jest to państwo

and citizen. It is a state.

różnorodne kulturowo

culturally diverse

i ono będzie istnieć w tej czy innej

And it will exist in this way or another.

formie. Problemem jest raczej

in form. The problem is rather

to według mnie, żeby

In my opinion, to.

mogło istnieć państwo palestyńskie

A Palestinian state could have existed.

lub jakaś inna forma

or some other form

organizacji.

organization.

Organizacji państwowej, która tym

State organization that this

ludziom, czyli palestyńczykom, palestynkom

to the people, namely Palestinians, Palestinian women

nadawałaby takie same prawa obywatelskie

it would grant the same civil rights

jak innym mieszkańcom tych

like other residents of these

ziem. Prawo powrotu

land. Right of return

wszystkich uchodźców z 48

all refugees from 48

roku i pięciu milionów

year and five million

ich potomków jest mrzonką,

their descendants is a pipe dream,

która po prostu nie ma żadnego

which simply has none

sensu politycznego i domaganie się

political sense and demanding

tego jako podstawowego

this as fundamental

prawa palestyńczyków i palestynek

the rights of Palestinians and Palestinian women

dzisiaj według mnie nie ma sensu

I think today it makes no sense.

i niestety w

and unfortunately in

konsekwencji bardzo zacierny

very blurry of consequences

na korzyść Izraela, tak?

In favor of Israel, right?

Polityczną korzyść Izraela zaciera

It obscures Israel's political gain.

różnicę między antysemityzmem,

the difference between antisemitism,

antysyjonizmem, bo właśnie zawsze łatwo

antisemitism, because it has always been easy

jest tutaj radykalnym

is radical here

nacjonalistom izraelskim powiedzieć

to tell Israeli nationalists

oni chcą nas zalać masą Arabów,

They want to flood us with a mass of Arabs.

bo po prostu chcą, żebyśmy zniknęli

because they just want us to disappear

jako państwo żydowskie i tak dalej.

as a Jewish state and so on.

Państwa żydowskiego być

To be a Jewish state.

w takiej formule, w jakiej ono

in the form in which it

dzisiaj istnieje

today exists

raczej nie powinno,

it shouldn't really,

ponieważ jest to państwo

because it is a country

opresyjne, coraz bardziej autorytetne,

oppressive, increasingly authoritative,

starne i gwarantujące przede wszystkim

starn and guaranteeing above all

przemoc wobec znacznej części

violence against a significant part

swych obywateli i obywatelek.

of their citizens.

Oraz rozwój religijnego fanatyzmu.

And the development of religious fanaticism.

Zatem takie państwo

So such a state.

jest gwarantem przemocy,

is a guarantor of violence,

a nie czegokolwiek innego.

and not anything else.

Tyle, że czy to się komuś podoba, czy nie,

The thing is, whether someone likes it or not,

Żydzi i Żydówki od dawna

Jews and Jewish women have long been

chcą mieć własne państwo

they want to have their own state

i w związku z tym będą

and in connection with this there will be

go bronić, tak?

Go defend, right?

Międzynarodowa solidarność z Palestyną

International solidarity with Palestine

winna chyba koncentrować się na tym,

should probably focus on this,

żeby Palestyna

to make Palestine

mogła istnieć, a nie na tym, żeby

it could have existed, not on the fact that

Izrael koniecznie miał

Israel definitely had to.

zniknąć z mapy. Jeśli dla kogoś

disappear from the map. If for someone

te dwie kwestie są

these two issues are

jakby wykluczające się wzajemnie,

as if mutually exclusive,

no to cóż, tak właśnie

Well, so what, that's just how it is.

myślał Meir Kahane,

Meir Kahane thought,

który twierdził, że nie może być

which claimed that it could not be

Izraela z Arabami,

Israel with the Arabs,

a jeśli ktoś uważa, że

And if someone thinks that

nie może być Palestyny

There cannot be Palestine.

pomimo państwa żydowskiego

despite the Jewish state

w jakiejś jego formie, no to jest

in some form of it, well it is

po prostu rewersem tej samej

just the reverse of the same

monety, której

the coin, whose

awersem jest Meir Kahane.

The averser is Meir Kahane.

Byłoby oczywiście najlepiej, gdyby

It would of course be best if

Tikkun Olam, naprawa zepsutego

Tikkun Olam, the repair of the broken.

świata w wykonaniu

world performed by

amerykańskich Żydów

American Jews

oznaczała nie tylko wydawanie

meant not only issuing

zupek ubogim i

soup for the poor and

przekazywanie datków

donation transfer

na biedne dzieci przy jednoczesnym przekazywaniu

for poor children while simultaneously conveying

datków na amerykańskie

donations to the Americans

rakiety wysyłane do Izraela po to, żeby

rockets sent to Israel in order to

można było ostrzeliwać

it was possible to shell

palestyńskie osiedla.

Palestinian settlements.

Jednak nie jestem pewien,

However, I'm not sure.

w jaki sposób miałaby

how would it have

pomóc w przewartościowaniu

help with revaluation

tych postaw

these attitudes

proponowany przez kampanię BDS

proposed by the BDS campaign

bojkot izraelskiej kultury.

boycott of Israeli culture.

Bojkot kultury

Boycott of culture

nigdy nie przyniósł żadnych

never brought any

korzyści politycznych

political benefits

poza takimi, które w duchu

besides those that are in spirit

antydemokratycznym

anti-democratic

można uznać za jakiś profit.

can be considered as some profit.

Nigdzie na świecie za pomocą

Nowhere in the world using

zabraniania, czyli cenzury

prohibition, meaning censorship

kina, książek,

cinemas, books,

sztuk performatywnych

performative arts

nie prowadzi się.

not being conducted.

Nie prowadzi się

It is not conducted.

skutecznej polityki

effective policy

emancypacyjnej czy proemancypacyjnej

emancipatory or pro-emancipatory

w stosunku do grup uciskanych.

in relation to oppressed groups.

Za to znakomicie dostarcza się

However, it is delivered excellently.

argumentu na poparcie

argument in support

tego, że Żydzi rzekomo

that the Jews supposedly

są represjonowani

they are being repressed

tak jak w latach 30. w Niemczech

just like in the 1930s in Germany

oraz, że antysemityzm

and that antisemitism

to najważniejszy obecnie polityczny problem

it is the most important current political issue

na świecie. Antysemityzm nie jest takim

in the world. Anti-Semitism is not such a

problemem, choć oczywiście

the problem, though of course

antysemickie postawy rosną dziś

Anti-Semitic attitudes are rising today.

właściwie wszędzie na świecie, niestety.

actually everywhere in the world, unfortunately.

I jako takie wymagają,

And as such, they require,

moim zdaniem, stanowczego

In my opinion, firm.

oporu społecznego, podobnie jak

social resistance, similar to

islamofobia, czy

Islamophobia, or

radykalny izraelski

radical Israeli

nacjonalizm o imperialistycznym

nationalism of an imperialist nature

charakterze. Ślady żydowskiej

character. Signs of Jewish

kontrkultury lat 60. i 70.

countercultures of the 60s and 70s

tych

those

postaw etycznych, które

ethical principles that

w idei dialogu międzyreligijnego

in the idea of interfaith dialogue

tak często ciekawie

so often interesting

opisywanego na kartach

described on the pages

magazynu Tikkun, dają się dziś

Tikkun magazine is being published today.

zaobserwować w ruchu protestu

observe in the movement of the protest

przeciwko wojnie w gazie,

against the war in Gaza,

na amerykańskich kampusach,

on American campuses,

w środowisku amerykańskich

in the American environment

liberałów i lewicowców.

liberals and leftists.

Ale nie są to jednak wątki

But they are not threads, however.

powiedziałbym dominujące.

I would say dominant.

Moim zdaniem dominują inne postawy,

In my opinion, other attitudes prevail.

ale nie temu poświęcony jest ten odcinek,

but this episode is not dedicated to that,

więc nie chcę się teraz

so I don't want to right now

na tym skupiać.

to focus on this.

Kończąc już ten 47. odcinek

Wrapping up this 47th episode.

emancypacji, chciałbym przejść

I would like to go through emancipation.

do pewnej konkluzji,

to a certain conclusion,

pewnego podsumowania może raczej.

perhaps rather a summary.

Otóż konflikt

Well, the conflict.

izraelsko-palestyński,

Israeli-Palestinian

jak nijak żaden inny, doczekał się

like no other, has come to be

może nie wiem, tylko II wojna światowa,

Maybe I don't know, just World War II.

gigantycznej liczby

gigantic number

analiz pisanych,

analysis of writing,

mówionych, pokazywanych

spoken, shown

z każdej możliwej strony politycznej.

from every possible political side.

Wyobrażenie o nim

An idea of him

organizuje jednak przede wszystkim publicystyka

however, it is primarily organized by journalism

i taka dość spolaryzowana

and quite polarized like that

forma przedstawiania tego konfliktu,

the way of presenting this conflict,

to znaczy z jednej strony apoteoza Izraela,

it means, on the one hand, the apotheosis of Israel,

taki Żydzi walczący przeciwko

such Jews fighting against

arabskim masom antysemickim itd.,

Arab anti-Semitic masses, etc.

a z drugiej strony właśnie takie

on the other hand just such

straszliwie powierzchowe

terribly superficial

i odporne na jakąkolwiek

and resistant to any

pogłębioną analizę historyczną

in-depth historical analysis

ruchy kontestujące Izrael,

contesting movements against Israel,

które uważają się chyba

which think of themselves, I suppose

za jakieś przedłużenie

for some extension

ruchu antyapartheidowego

anti-apartheid movement

odnośnie Afryki Południowej.

regarding South Africa.

Rzecz jasna analogia

Of course, an analogy.

RPA do Izraela

South Africa to Israel

współczesnego, jak moim zdaniem jest

contemporary, as I believe it is

całkowicie uprawniona.

completely justified.

Izrael przejawia wiele cech

Israel exhibits many characteristics.

charakterystycznych dla reżimu

characteristic of the regime

apartheidowego, ale apartheid

apartheid, but apartheid

to była jednak dość specyficzna

It was, however, quite specific.

teoria w bardzo lokalnych

theory in very local contexts

południowoafrykańskich warunkach

South African conditions

ukuta i jako praktyka polityczna

forged and as a political practice

również była bardzo

was also very

swoista, związana

specific, related

z danym terytorium, więc takie przenoszenie

with a given territory, so such a transfer

jeden do jednego jest tutaj moim zdaniem

One-to-one is here in my opinion.

jakimś bardzo wygodnym

some very comfortable

takim uproszczeniem. Też między

such a simplification. Also between

Izraelem a RPA jest powiem szczerze

Israel and South Africa, I must honestly say

chyba więcej różnic jednak

probably more differences after all

niż podobieństw.

than similarities.

Położenie ludności palestyńskiej

The situation of the Palestinian population

tragiczne, zwłaszcza teraz.

tragic, especially now.

Jest jednak też

There is, however, also

odmienne od położenia

different from the location

ludności rdzennej

indigenous population

w Afryce południowej i nie tylko

in South Africa and beyond

rdzennej, bo również napływowej, ale i afrykańskiej

indigenous, but also of immigrant origin, as well as African

i indyjskiej i tak dalej.

and Indian and so on.

Te krajobrazy polityczno-społeczne

These political and social landscapes.

jednak są znacząco odmienne,

however, they are significantly different,

ale te analogie również zasługują

but these analogies also deserve

na podkreślanie i przywoływanie.

for emphasizing and recalling.

Warto jednak pamiętać z jakiego

However, it is worth remembering where from

miejsca się przemawia, to znaczy

places are spoken of, that means

Izrael powstał w dużej

Israel was established largely

mierze, przynajmniej jego aparat administracyjno-wojskowy

I measure, at least his administrative-military apparatus.

dzięki

thank you

polskim Żydom. Przypomnijmy

Polish Jews. Let's remind ourselves.

Dawid Ben-Gurion, Żyd

David Ben-Gurion, a Jew.

z Płocka, Menachim

from Płock, Menachim

Begin, Żyd z Brześcia Litewskiego,

Begin, a Jew from Brest-Litovsk,

nie wiem, Shlomo Goren,

I don't know, Shlomo Goren,

Żyd z Zambrowa

Jew from Zambrow

i można by tak wymieniać nieskończoność

and one could go on like this indefinitely

izraelskich premierów,

Israeli prime ministers,

ministrów, generałów.

ministers, generals.

Warto zastanowić się nad powodami,

It's worth considering the reasons,

dla których znaleźli się oni w Izraelu.

for whom they ended up in Israel.

Warto też zastanowić

It's also worth considering.

się nad ewolucją polityczną Izraela,

on the political evolution of Israel,

co moim zdaniem

what in my opinion

bardzo dobrze pokazuje

very well shows

historia partii

history of the party

Macpen, jej geneza,

Macpen, its origins,

rozwój i upadek. Bardzo dobrze

development and decline. Very good

pokazują to losy

it is shown by the fate

członków czarnych parter

members of the black floor

izraelskich, a także Meira Kahane.

Israelis, as well as Meir Kahane.

Warto pamiętać, że

It is worth remembering that

Izrael nie zaczął istnieć po to, żeby

Israel did not come into existence in order to

deportować i mordować

deport and murder

palestyńczyków. Izrael dokonywał

Palestinians. Israel was committing

tego w różnych momentach i dokonuje dalej,

it does this at various moments and continues to do so,

co moim zdaniem jednak

what I think however

nie stanowi argumentu za tym, żeby

does not constitute an argument for whether

w analizach dotyczących konfliktu

in analyses regarding the conflict

izraelsko-palestyńskiego poruszać

to address Israeli-Palestinian issues

się w sferze fantazji,

in the realm of fantasy,

ale raczej, żeby zejść na ziemię

but rather to come back down to earth

i zastanawiać się nad faktycznie

and to wonder about the fact actually

możliwymi rozwiązaniami,

possible solutions,

a nie rozwiązaniami, które

and not solutions that

bardzo dobrze brzmią w internecie.

They sound very good on the internet.

To był czterdziesty siódmy odcinek

It was the forty-seventh episode.

podcastu Emancypacje.

podcast Emancipations.

Podcastu, który jest darmowy.

A podcast that is free.

Nie zbieramy od Was żadnej kasy

We are not collecting any money from you.

na żadnych Patronite'ach, Patreon'ach

on no Patronites, Patreons

ani nigdzie indziej.

nor anywhere else.

Dopóki jesteśmy w stanie przeznaczać

As long as we are able to allocate.

czas i pieniądze własne na tę działalność,

time and own money for this activity,

to tak będziemy robić.

That's how we will do it.

Ja nazywam się Jacek Drozda. Bardzo Was proszę

My name is Jacek Drozda. I kindly ask you.

wszystkie komentarze, lajki,

all comments, likes,

pozytywne oceny, to bardzo ważne,

positive ratings are very important,

pozytywne oceny na Spotify, SoundCloud'zie,

positive ratings on Spotify, SoundCloud,

Apple Podcasts i w innych miejscach,

Apple Podcasts and elsewhere,

gdzie słuchacie podcastów.

Where do you listen to podcasts?

Tylko w ten sposób

Only in this way.

jesteśmy w stanie zwiększyć swoją

we are able to increase our

widoczność i docierać do większej

visibility and reach a larger

liczby odbiorczeń i odbiorców,

numbers of recipients and receivers,

bo nie poświęcamy wielu

because we don't dedicate much

godzin na promocję,

hours for promotion,

nie płacimy dużym

we don't pay a lot

firmom za reklamę

companies for advertising

i tworzenie tak fejkowych

and creating such fake ones

kont fanów, którzy

fan accounts that

rzekomo lubią emancypację.

They allegedly like emancipation.

Dlatego Wasze autentyczne wsparcie

That is why your authentic support

jest dla nas najważniejsze

is the most important for us

i jeszcze raz uprzejmie Was

and once again kindly ask you

o nie proszę.

Oh no, please.

No dobrze, do usłyszenia

Alright, talk to you later.

w odcinku numer 48, który

in episode number 48, which

już niedługo.

very soon.