#40 Wiara w oczach dziecka

Rodzina Bogiem silna to jest zarazem rodzina jako siła człowieka, rodzina szlachetnych ludzi, rodzina ludzi wzajemnie obdarzających się miłością, zaufaniem, rodzina szczęśliwa i uszczęśliwiająca.

A family strong in God is also a family that is the strength of a person, a family of noble people, a family of people who mutually bestow love and trust, a happy family that brings happiness.

Arka przymierzy.

Ark of the Covenant.

Audycja Rodzina w czasie na 106 FM, ale także znajdziecie Państwo nas na podcastach na stronie radiojasnagora.pl i innych platformach podcastowych.

The program Family in Time on 106 FM, but you can also find us on podcasts at radiojasnagora.pl and other podcast platforms.

Przed mikrofonem witają Państwa siostra Lucyna Piątek i Marcin Bernaś. Kłaniamy się nisko i jak to mam w zwyczaju zapraszam do pozostania razem z nami.

Before the microphone, you are welcomed by Sister Lucyna Piątek and Marcin Bernaś. We bow low and, as I usually do, I invite you to stay with us.

A w ciągu 45 minut porozmawiamy.

And in 45 minutes we will talk.

Porozmawiamy sobie dzisiaj o wierze w oczach dzieci i ich doświadczeniu. Te tematy w ostatnich tygodniach tak właśnie nam się mocno na wierze osadzają.

Today we will talk about faith in the eyes of children and their experiences. These topics have been strongly grounded in faith for us in recent weeks.

Nie wiem czy to jest jakiś znak czasu rozeznawany przez siostrę Lucynę i pojawiający się właśnie jako propozycja tematu.

I don't know if this is some sign of the times recognized by Sister Lucyna and appearing just as a proposed topic.

Tak proszę Państwa dlatego, że podczas rozmów, spotkań z młodymi małżeństwami, średnimi starożytami.

Yes, ladies and gentlemen, because during conversations and meetings with young couples and middle-aged people.

Tak naprawdę wszystko zaczyna się od naszej relacji z Panem Bogiem. Czy my sobie jesteśmy w stanie pomóc sami, czy musimy aż potrzebować drugiego człowieka.

In reality, everything starts with our relationship with God. Are we able to help ourselves, or do we need to rely on another person?

A to bardzo często bywa tak, że nasza relacja się kruszy z relacja w drodze etapie wiary, nadziei i miłości, zaufaniu Panu Bogu.

It often happens that our relationship deteriorates with the relationship on the journey of faith, hope, and love, trusting in the Lord God.

I wtedy zaczynają się poważne problemy. Czy to w domu, najpierw między małżonkami, dzieci widzą, obserwują, wśród dzieci, wśród młodzieży, w adolescencji i starszej.

And then serious problems begin. Whether at home, first between the spouses, children see, observe, among children, among youth, in adolescence and older.

Również później wśród małolatów, dwu pięcioletnich małżeństw i starszych. Ale tak naprawdę jak zabraknie sakramentów świętych, adoracji, słowa Bożego.

Also later among young people, two five-year marriages, and the older ones. But really, when the sacred sacraments, adoration, and the word of God are missing.

Te problemy się bardzo, bardzo piętrzą. I dlatego, jak zauważyliście Państwo, zaczęliśmy od tych problemów wiary od bardzo dorosłych, dojrzałych osób.

These problems are piling up very, very high. And that is why, as you have noticed, we started with these faith issues from very adult, mature individuals.

Potem obniżyliśmy lot, a dzisiaj mamy dzieci Klasa, Leon, pierwsza, Hania, trzecia, jeszcze, jeszcze, pierwsza i trzecia, bo teraz idą wakacje, za chwilę będzie druga i czwarta, tak?

Then we lowered the flight, and today we have kids Class, Leon, first, Hania, third, still, still, first and third, because now the holidays are coming, soon there will be second and fourth, right?

Tak. Ale jeszcze są w trzeciej i pierwszej. Więc, proszę Państwa, mamy dzieci, które będą mówiły o swoim doświadczeniu, bo to jest bardzo ważne.

Yes. But they are still in the third and first [grade]. So, ladies and gentlemen, we have children who will talk about their experience because it is very important.

Dzielenie się swoim doświadczeniem, relacją z Panem Bogiem.

Sharing your experience, your relationship with the Lord God.

A my od tych dzieci będziemy się uczyli, jak być, jak stawać się dziećmi w oczach Pana Boga. Tak. Tak, aby osiągnąć Królestwo Niebieskie.

And we will learn from those children how to be, how to become children in the eyes of the Lord God. Yes. Yes, so as to achieve the Heavenly Kingdom.

Bo Pan Jezus mówi, że jeśli nie staniecie się jak te dzieci. Tak jest. Tak jest. Tak jest. Tak jest. Tak jest. Tak jest.

For the Lord Jesus says that unless you become like these children. That’s right. That’s right. That’s right. That’s right. That’s right. That’s right.

Nie wejdziecie do Królestwa Niebieskiego. No to już znamy powód, dlaczego temat wiary w naszych ostatnich odcinkach audycyjnych tak często się pojawia.

"You will not enter the Kingdom of Heaven. Well, now we know the reason why the topic of faith comes up so often in our recent audio episodes."

Żeby nie tracić czasu, żeby nie zanudzić naszymi rozmowami, dialogami naszych gości w audycji, no to mierzymy się z pierwszymi zagadnieniami, które dla Was przygotowaliśmy.

To avoid wasting time and to prevent boring you with our conversations, the dialogues of our guests in the program, let's tackle the first topics that we have prepared for you.

Tak. Hania z Leonem.

Yes. Hania with Leon.

Posłuchajcie uważnie.

Listen carefully.

I teraz do naszego, mojego pytania. Czy jesteście w stanie podzielić się swoimi doświadczeniami dotyczących Waszej relacji z Panem Bogiem na drodze wiary?

And now to our, my question. Are you able to share your experiences regarding your relationship with the Lord God on the path of faith?

Może zaczniemy od Hani, bo ona jest dziewczyną.

Maybe we should start with Hania, because she is a girl.

A więc tak, no to ja na pewno też z Panem Bogiem mam styczność taką.

So, yes, I definitely have a connection with God as well.

Ja mam, kiedy przyjmuję komunię też.

I have it when I receive communion too.

A Ty już jesteś po pierwszej komunii świętej.

And you have already received your First Holy Communion.

Tak. Była 19 maja, właśnie teraz jest równy miesiąc.

Yes. It was on May 19th, it is exactly one month now.

O, no to pięknie.

Oh, that's beautiful.

No przez modlitwę też mam styczność.

Well, I also have contact through prayer.

Taką relację, prawda?

Such a relationship, right?

Tak.

Yes.

Z Panem Bogiem.

God be with you.

No i oczywiście przez Kościół, ale też na przykład, jeśli w myślach też tam rozmawiam tak jakby.

Well, of course through the Church, but also for example, if I talk in my mind as if I were there.

Tak.

Yes.

To też Pan Jezus na pewno mnie słyszy i na pewno, no na pewno mam z Nim wtedy też styczność.

So surely Lord Jesus hears me and I definitely, well definitely have contact with Him then too.

No pięknie. A Leon, co Ty na to powiesz? Jaką Ty masz relację, doświadczenie?

Well, great. And Leon, what do you have to say about that? What is your relationship, experience?

Ja na pewno mam tą relację przez modlitwę, ale nie tylko przez modlitwę, ale też jak czasem z Nim właśnie w myślach rozmawiam.

I definitely have this relationship through prayer, but not only through prayer, but also when I sometimes talk to Him in my thoughts.

Tak.

Yes.

Tak sam na sam.

Just the two of us.

Zabrzmiało prawie jak po paulińsku.

It sounded almost like in Paulin's style.

Tak.

Yes.

Sam na sam z Panem Bogiem to zawołanie.

Alone with God is a cry.

Tak, tak. To już jest takie naprawdę.

Yes, yes. It really is like that.

Ojcowie, bracia Paulini, przygotowujemy Wam powołanie.

Fathers, Pauline brothers, we are preparing a vocation for you.

Tak.

Yes.

Ale to jest takie ciekawe, że dziecko potrafi sobie rozmawiać, już ma potrzebę.

But it's so interesting that the child can talk to themselves, they already have the need.

Proszę Państwa.

Ladies and gentlemen.

Proszę Państwa, rozmawiać z Panem Jezusem, że te dzieci, to nie jest tak, że czy Wam ktoś każe to robić, Leon?

Ladies and gentlemen, talk to Mr. Jesus, that these children, it's not that someone is forcing you to do this, Leon?

Nie.

No.

Nie, no bo wiara jest właśnie takim nie czymś przymusowym, jak na przykład podatki, tylko to jest takie coś, co się robi właśnie z własnej woli.

No, because faith is not something compulsory, like taxes, but it is something that one does out of one's own will.

Proszę bardzo.

You're welcome.

Proszę Państwa, co się wydarzyło przed momentem?

Ladies and gentlemen, what just happened?

Ojej, wow.

Oh wow.

Co to za zwanie było?

What was that calling?

Ania, ja je zapiszę w swoim pamiętniku.

Ania, I will write it down in my diary.

Koniecznie.

Definitely.

Nie taką mądrą rzecz teraz powiedziałeś, że jej.

You didn't say anything so smart just now, did you?

Tak, proszę bardzo.

Yes, here you go.

Aniam się nisko przed nią.

I am bowing low before her.

Oczywiście.

Of course.

Piękne zdanie, dziękuję.

Beautiful sentence, thank you.

No niesamowicie, Ania.

Well, that's incredible, Ania.

Proszę Państwa, jak nas słuchacie, kochani rodzice, z własnymi dziećmi, to proszę zauważyć, jak można w tych bardzo trudnych czasach kształtować, bo to od rodziców się zaczyna, wiarę u dzieci.

Ladies and gentlemen, as you listen to us, dear parents, with your own children, please notice how to shape faith in children during these very difficult times, because it starts with the parents.

I te dzieci, jak widzicie Państwo, mówią no niesamowite rzeczy, spontanicznie, brawo. Leon, co by tu jeszcze powiedzieć na ten temat?

And these children, as you can see, say such incredible things, spontaneously, well done. Leon, what else would you like to say on this topic?

Że na przykład chodzi też o te relacje.

That, for example, it's also about those relationships.

Tak.

Yes.

Bo w domu też się trzeba modlić. Kościół, wiem, że się modlimy tam, ale to nie tylko jest miejsce do modlitwy, na przykład trzeba się też przed wieczorem pomodlić.

Because you also need to pray at home. I know that we pray in the church, but it's not only a place for prayer; for example, you also need to pray before the evening.

Na przykład jak wyjeżdżamy też na wakacje, bo teraz jest okres wakacji, więc też na taką długą podróż trzeba się też pomodlić.

For example, when we go on vacation, because it's the holiday season now, we also need to pray for such a long journey.

Tak, przygotować się, powierzyć Bożej opatrzności, wszystko, cały ten urlop, wakacje, no pięknie, to to jest właśnie taka żywa relacja.

Yes, get ready, entrust everything, this entire vacation, the holidays, well beautifully, this is exactly such a living relationship.

Ale ja jeszcze tak się uśmiecham do wypowiedzi Hani, która była rewelacyjna.

But I am still smiling at Hania's statement, which was brilliant.

Myślę, że również tutaj...

I think that here as well...

Pan Marcin mógłby bardzo dużo powiedzieć z punktu swoich dzieci, bo przecież te dzieci są właśnie to, przed chwileczką powiedziałam, że ten zalążek tej wiary rodzi się łaska łaską, ale rodzice przekazują wiarę.

Mr. Marcin could say a lot from the perspective of his children, because those children are indeed what I just mentioned; that the seed of faith is born from grace, but parents convey faith.

Każdy rodzic ma za zadanie robić to poprzez swój przykład życia i zaangażowanie się w modlitwę, czy to rodzinną, czy osobistą,

Every parent is tasked with doing this through their example of life and involvement in prayer, whether it is family prayer or personal prayer.

wtedy, kiedy idziemy razem do kościoła, tam w prostych gestach daje przykład temu, w kogo wierzy, dlaczego wierzy i kim Pan Bóg dla niego w ogóle jest.

Then, when we go to church together, there in simple gestures he sets an example of whom he believes in, why he believes, and who God is for him at all.

Jeśli idzie o dzieci, to moje dzieciaki są troszeczkę starsze od Hani i Leosia.

When it comes to children, my kids are a little older than Hania and Leos.

Tak.

Yes.

I to też pokazuje, jak wiara, podejście do wiary w dzieciach ewoluuje. Ono nie jest takie same, zresztą no to chyba nie byłoby zbyt dobre, gdyby...

And this also shows how faith, the approach to faith in children evolves. It is not the same; after all, it probably wouldn’t be very good if...

Nie, to w ogóle...

No, not at all...

Poziom wiary...

The level of faith...

Pęsto dorośli tak mają, że zatrzymują.

Empty adults tend to stop.

Tak.

Yes.

Zatrzymują się na pewnym etapie.

They stop at a certain stage.

I tego oczywiście nikomu nie życzymy. Raczej namawiamy, aby swoją wiarę pielęgnować i rozwijać.

And of course, we wish this upon no one. Rather, we encourage nurturing and developing one's faith.

I teraz okres tych nastoletnich, które mają moje dzieciaki, widzę, że one inaczej przeżywają swoją relację z Panem Bogiem.

And now during this teenage period, which my kids are going through, I see that they experience their relationship with the Lord differently.

Dzisiaj to są rozmowy przede wszystkim o Nim. Oni zadają pytania. Trzeba szukać odpowiedzi. Niejednokrotnie przypomnieć sobie pewne jakieś zagadnienia.

Today, these are conversations primarily about Him. They ask questions. One must seek answers. More than once, it is necessary to remember certain issues.

Albo też poszukać naprawdę fachowej wiedzy na ten temat.

Or you could also look for really expert knowledge on this subject.

Nie zbyć dziecka byle jakąś odpowiedzią albo tym, co mi się wydaje.

Don't brush off the child with some random answer or what I think.

Otóż to...

There it is...

Tylko poszukać trochę, katechizmy przerzucić. Nawet może zajrzeć do jakichś dokumentów Kościoła, bo dziecko, które chce naprawdę rozwijać swoją wiarę...

"Just look a little, go through the catechisms. You might even check some documents of the Church, because a child who really wants to develop their faith..."

Musi na konkretnych...

It must be on the specifics...

I zadaje pytania. Młody człowiek potrzebuje naprawdę bardzo konkretnych odpowiedzi.

And he is asking questions. The young person really needs very specific answers.

Bardzo ważna jest ta odpowiedź Pana Marcina, ponieważ czasami rodzice zapominają, że przy dzieciach,

This response from Mr. Marcin is very important because sometimes parents forget that with children,

oni muszą się rozwijać. Dziecko, które pyta nie może być pozostawione bez odpowiedzi rzetelnej.

They must develop. A child who asks cannot be left without a proper answer.

Nie tak na zbycie coś tam powiem, odpowiem, bo Leon przyjdzie do mamy i coś mama byle co odpowie, żeby się pozbyć tematu. Nie.

I'm not going to just say something to dismiss it; I'll respond because Leon will come to mom and she'll answer with something trivial just to get rid of the topic. No.

A jak jest u Was? Czy Wy zwracacie się do swoich rodziców z pytaniem jakimś Leon?

And how is it with you? Do you ask your parents a question like some Leon?

Tak. Czasem jak na przykład powie coś Pani na religii...

Yes. Sometimes, for example, when you say something in religion...

Na przykład jak już zadzwoni dzwonek i już tak na szybkość nie słyszę, bo wychodzimy, to wtedy czasem się zwracam do mamy i się pytam co to znaczy i tak dalej...

For example, when the bell rings and I can't hear it quickly because we are leaving, I sometimes turn to my mom and ask what that means and so on...

Ale to raczej było tak na początku pierwszej klasy.

But it was probably like that at the beginning of first grade.

A Hania, czy zwracasz się z jakimiś zapytaniami do taty, mamy?

Hey Hania, do you reach out to dad or mom with any questions?

Ja właśnie tak, nie chcę kłamać, ale właśnie za dużo się nie zwracam.

I just don't want to lie, but I really don't pay much attention.

Tak czasami, jak coś tam mi się przesły, coś tam usłyszę w kościele, na przykład ostatnio się spytałam, co tak ludzie mówią cicho, tak w kościele, bo udawać, że coś mówię też po cichu, tak w kościele, tak udawać, że buzią ruszam i też mówię, no to nie wiedziałam, tylko się spytałam mamy właśnie o co chodzi.

Sometimes, when I hear something in church, for example, I recently asked why people are speaking quietly, as if pretending to say something quietly in church, pretending to move my lips and also say something, I didn't know, so I just asked my mom what it was about.

Proszę Państwa, dorośli jak słuchacie, popatrzcie się jak jesteście obserwowani przez dzieci, albo uczestniczymy w Eucharystii, odpowiadamy, śpiewamy, albo właśnie proszę posłuchać jak dziecko potem pyta się.

Ladies and gentlemen, adults, when you listen, look at how you are being observed by children, whether we are participating in the Eucharist, answering, singing, or just please listen to how a child then asks.

W tym też wyraża się nasz stosunek do wiary.

This also expresses our attitude towards faith.

W audycji Rodzina w czasie rozmawiamy dzisiaj o wierze w oczach dzieci, o ich doświadczeniu.

In the program "Family in Time," we are talking today about faith in the eyes of children, about their experience.

W naszym studio gościmy.

We are hosting in our studio.

Pytamy Hanie i Leona, ich troszeczkę pytamy o to, jaką one mają na tym poziomie wieku, którym są i doświadczenia, pytamy ich o relacje z Panem Bogiem, o wiarę.

We ask Hania and Leon, we ask them a little about what they think at their age and level of experience, we ask them about their relationship with the Lord God and about their faith.

Ja chciałbym siostro jeszcze nawiązać do tego, o co mnie siostra pytała chwilę temu, jak to jest z wiarą u nastolatków, bo akurat ja mam dzieci w tym wieku.

I would like to refer, sister, to what you asked me a moment ago about faith in teenagers, because I happen to have children at that age.

I tu mi się narzuciła taka myśl, że młodych dzieci.

And here a thought struck me, that of young children.

Młody człowiek, taki nastoletni, dzisiaj chyba poszukuje odpowiedzi, po co mi jest potrzebna wiara, co mi daje moja wiara.

A young man, probably a teenager, is searching for answers today about why faith is necessary for him and what his faith gives him.

I tu chyba dorośli, rodzice, wychowawcy, też i nauczyciele, mamy to wielkie zadanie, żeby swoim właśnie przykładem życia, nie tylko teoretyzując, nie tylko popisując się tytułami książek, czy znanych artykułów i publicystów,

And here, I believe, adults, parents, educators, and also teachers have this great task to exemplify through their own way of life, not just theorizing, not just showing off titles of books or well-known articles and journalists,

podpierać się różnymi wywodami i odpowiedziami na ich pytania.

to support oneself with various arguments and answers to their questions.

Ale przede wszystkim swoją postawą życia, cierpliwie świadczyć, że Jezus jest kimś dla mnie ważnym, najważniejszym.

But above all, through my way of life, to patiently witness that Jesus is someone important to me, the most important.

Tutaj nauczyciele, katecheci mogliby dużo więcej powiedzieć, my rodzice również, przynajmniej ja, z czymś takim się zdarzam, że młody człowiek chce znać odpowiedź na przykładzie życia, po co ma wierzyć, dlaczego ma wierzyć.

Here, teachers and catechists could say much more; we parents as well, at least I do, encounter something like this, where a young person wants to know the answer based on life experience, why they should believe, and why they should have faith.

U ojca, matki swoją postawą, zachowaniem, odpowiedzią, relacją.

At the father, the mother with their attitude, behavior, response, relationship.

Właśnie to, co proszę Państwa na początku powiedziałam, dlaczego ten temat wiary się tak jak gdyby rozciąga w czasie, jak to powiedział Pan Marcin.

Exactly what I mentioned at the beginning, why this topic of faith seems to stretch over time, as Mr. Marcin said.

Ponieważ to, co powiedział w tej chwili, różne są dzieci w różnym wieku i coraz bardziej, coraz krytycznie patrzą na rodziców.

Because what he said at this moment is that children of different ages are increasingly looking at their parents more critically.

I nie wystarczy, nie będę cytować, powielać słów, bo nie ma sensu.

And it's not enough, I won't quote, repeat words, because there's no point.

Nie wystarczy też powiedzieć wiara na drogę.

It's not enough to just say faith on the road.

To nie nadaje sens mojemu życiu, to trzeba powiedzieć, ale udowodnij, że tak jest.

It doesn't make sense to my life, I have to say that, but prove that it is.

W jaki sposób nadała sens, w jaki sposób ona podtrzymuje, tu i teraz, wypełnia, nadaje treść.

In what way does she give meaning, how does she sustain, here and now, fulfill, and give substance?

To są takie wcale niełatwe sytuacje, ale koniecznie trzeba się z nimi zmierzyć.

These are quite challenging situations, but we must face them.

W tej części, proszę Państwa, Haniu Leon, będziemy mówić.

In this part, ladies and gentlemen, Hania Leon, we will be speaking.

Na pewno widzicie swoich rówieśników, przebywacie wśród nich, bo chodzicie do szkoły, obserwujecie tak jak oni Was obserwują, tak samo i Wy.

You definitely see your peers, you spend time among them because you go to school, you observe just as they observe you, just as you do.

To, co Haniu powiedziałaś, że spytałaś się, dlaczego osoby będące na mszy świętej w kościele niby otwierają buzię, a nie otwierają, niby się modlą, a się nie modlą, czy się modlą, czy nie.

What you said, Hania, about asking why people at the mass in the church supposedly open their mouths but don't really open them, supposedly pray but don't pray, whether they pray or not.

To tak samo Leon z Hanią możecie zaobserwować.

You can observe the same with Leon and Hania.

I spróbujcie odpowiedzieć na takie pytanie, dlaczego nie wszystkie dzieci chcą doświadczyć relacji z Panem Bogiem.

And try to answer such a question: why don't all children want to experience a relationship with God?

Co im w tym przeszkadza?

What is stopping them from that?

Leon, może teraz od Ciebie zaczniemy.

Leon, maybe we should start with you now.

Może na przykład im rodzice tego nie wytłumaczyli, jaki jest Jezus, co czynił i na przykład mogą się trochę bać tego, czy takie coś podobne.

Maybe, for example, their parents didn’t explain to them who Jesus is, what he did, and perhaps they might be a little afraid of something like that.

A Hania?

Is it Hania?

No, moim zdaniem, na przykład mogą też, to akurat nie chodzi tutaj też o Pana Jezusa, że będzie się na nich patrzył, czy coś takiego, czy nie wytłumaczyli, tylko na przykład obowiązki, na przykład jakieś chodzenie do kościoła, takie zwykłe rzeczy, takie modlenie się po prostu, mogą też po prostu tego nie chcieć robić.

Well, in my opinion, for example, they can also, it’s not really about the Lord Jesus here, whether He will be looking at them or something like that, or whether they explained it or not, but for example obligations, like going to church, such ordinary things, such as praying simply, they might just not want to do that either.

Ale dlaczego? Jak Ty uważasz?

But why? What do you think?

Dlaczego na przykład Twoje nie wszystkie koleżanki, koledzy chcą nawiązać tą relację? Co im przeszkadza? Co im utrudnia?

Why, for example, do not all your female and male friends want to establish this relationship? What hinders them? What makes it difficult for them?

Nie wiem akurat tego.

I don't know that, actually.

Tego nie wiesz po prostu. A co Ty byś na ten temat wytłumaczyła? Jakbym ja Ci powiedziała, Haniu, wiesz co, Twoi rodzice Was wychowują i wprowadzają.

You simply don't know that. And what would you explain about it? If I told you, Hania, you know what, your parents are raising and guiding you.

W kościół, w wiarę, w sakramenty święte, bo już jesteś po pierwszej komunii świętej. Ale powiedz, pomyśl tak, sama, zastanów się, co może być przyczyną, że oni nie chcą mieć tej relacji. Tak po swojemu. Jak Ty byś pomyślała na ten temat?

In the church, in faith, in the holy sacraments, because you have already received your first holy communion. But tell me, think this way, on your own, consider what could be the reason that they do not want to have that relationship. Just in your own way. What would you think about this?

Na przykład nie mają czasu dla Pana Jezusa, nie? Wypełniają ten czas czymś innym.

For example, they don't have time for the Lord Jesus, do they? They fill that time with something else.

Na przykład dużo czasu siedzą w internecie i już nie ma czasu do tego, żeby usłyszeć, dowiedzieć się czegoś o Panu Jezusie, prawda? To może być jedna z przyczyn, nie?

For example, they spend a lot of time on the internet and there's no time left to hear or learn something about Mr. Jesus, right? That could be one of the reasons, right?

Albo no, co jeszcze może być?

Or no, what else could it be?

No na przykład, bo moja koleżanka ma takie dziwne, nie wiem, że sprząta dom w niedzielę, raczej się sprząta w sobotę, a nie w niedzielę.

Well, for example, because my friend has this strange habit, I don't know, she cleans the house on Sundays, whereas people usually clean on Saturdays, not on Sundays.

I pani od religii mówi, że trzeba zawsze chodzić do kościoła.

And the religion teacher says that you always have to go to church.

Kasia mówi, że ona nie może, bo ona nie ma zbyt dużo czasu, że ona musi sprzątać w niedzielę. I właśnie ja się tak zdziwiłam, że w niedzielę sprzątać. No właśnie.

Kasia says that she can't because she doesn't have much time, that she has to clean on Sunday. I was really surprised that she cleans on Sunday. Exactly.

Czasami te najważniejsze sprawy zajmują drugie, trzecie miejsce w naszym życiu, a te priorytety są odsuwane na boki.

Sometimes the most important matters take second or third place in our lives, while those priorities are pushed aside.

Ale to, proszę, jak nawet to, co powiedziała Hania.

But this, please, is just like what Hania said.

Czy Leon, to proszę zauważyć, że są te sytuacje, które, no, trzeba otwarcie tu delikatnie powiedzieć, biją w rodziców.

Please note, Leon, that there are situations that, well, need to be delicately mentioned here, that strike at parents.

Bo to, że dziecko na przykład sprząta, że dziecko idzie na zakupy, że gdzieś tam sobie coś pranie.

Because the child, for example, cleans, the child goes shopping, or does laundry somewhere.

To super sprawa.

That's great news.

Tak, prasowanie, no to już można.

Yes, ironing, well that's possible now.

Powiedzieć, że cały tydzień nie ma czasu, na to i niedziela. No ale to jest niedziela poświęcona dla rodziny z Chrystusem, z Jezusem. Tak, Haniu?

To say that there is no time for this all week, not even on Sunday. But this is a Sunday dedicated to family with Christ, with Jesus. Right, Hania?

Bo właśnie jak mała mi to przeczytała pytania i to właśnie pytanie, co pani mnie się spytała teraz, to ja właśnie w ogóle nie miałam styczności z takimi dziećmi.

Because when the little one read me the questions, and that very question that you just asked me, I actually have never had any contact with such children at all.

Jedyna moja koleżanka, która nie poszła do komunii, nie chodzi na religię, to bym mogła o niej powiedzieć, ale ona jednak wierzy.

The only friend of mine who didn't go to communion and doesn't attend religion classes, that's what I could say about her, but she still believes.

Wierzy w Jezusa i bym chciała bardzo, nie dla prezentów przyjąć komunię, tylko po prostu dla siebie i dla Pana Jezusa.

She believes in Jesus and I would really like to receive communion, not for the gifts, but simply for myself and for the Lord Jesus.

Chciałaby też chodzić na religię, ale rodzice nie chcą jej po prostu zapisać. Tak, to nie mam w ogóle styczności z takimi dziećmi, które, no, nie chcą tego.

She would also like to attend religious classes, but her parents simply don't want to sign her up. Yes, I have no contact at all with such children who, well, don't want that.

I bardzo pięknie.

And very beautifully.

Że nie ma takich dzieciaków, że jest ich bardzo mało.

That there are no such kids, that there are very few of them.

Bardzo, no to po prostu super.

Very well, that's just great.

Ale ty jej możesz opowiadać o Panu Jezusie, jak jej rodzice nie mówią.

But you can tell her about the Lord Jesus, as her parents do not.

Nie mówią nic, to ty jako dobra koleżanka możesz opowiadać jej trochę o Panu Jezusie, tak?

They don't say anything, so as a good friend, you can tell her a bit about Mr. Jesus, right?

Kim On dla ciebie jest.

Who is Kim On to you?

Możesz ją jakieś modlitwy też nauczyć, jeżeli nie umie, nie?

You can teach her some prayers too, if she doesn't know them, right?

Możesz to zrobić.

You can do it.

Ale chciałam tutaj powiedzieć, niesamowite parę dni temu, będąc na adoracji w kaplicy tutaj na Esnej Górze, przed Najświętszym Sakramentem, weszła rodzina.

But I wanted to say here, it was amazing a couple of days ago, being in adoration in the chapel here on Esna Góra, before the Blessed Sacrament, a family came in.

Rodzina, mama oczekująca dzieciątka następnego.

Family, mom expecting another baby.

A troje dzieci już sobie chodziło.

And three children were already walking around.

Środkowy syn był takie srebro żywe, że aż wow, ledwo tato, ale właśnie postawa ojca.

The middle son was such a lively silver that it was wow, barely dad, but precisely the father's attitude.

Proszę Państwa.

Ladies and gentlemen.

I proszę nie tłumaczyć, że nie mogę chodzić z dzieckiem żywym, bo ono jest żywe, energiczne.

And please don't translate that I can't walk with a living child, because it is alive, energetic.

Ono będzie krzyczało, będzie robiło to i tamto.

It will scream, it will do this and that.

To wszystko proszę zauważyć, jak zależy.

Please notice how much it matters.

Od rodzica.

From a parent.

Tato wziął tego syna, wyjął swój różaniec, że chce odmówić różaniec.

Dad took this son, took out his rosary, that he wants to say the rosary.

Żona usiadła z tymi malutkimi, starszym i jeszcze młodszym od syna dzieckiem.

The wife sat down with the little ones, the older one and the even younger child than her son.

A tato pokazał palcem na usta, że ma być cichutko, bo tato będzie mówił różaniec, odmawiał.

And dad pointed to his lips, indicating that it should be very quiet, because dad would be praying the rosary.

I ukląkł tato przed Najświętszym Sakramentem.

And dad knelt before the Blessed Sacrament.

Syn dał palec na usta i mówi, dobrze, tato, dobrze?

The son put his finger to his lips and said, "Okay, Dad, okay?"

Tak, synku.

Yes, son.

Więc on sobie po cichutku obszedł w kółko całą kaplicę.

So he quietly walked all the way around the chapel.

Potem poszedł po prawej stronie, tam gdzie są te barierki zabezpieczające dostęp.

Then he went to the right side, where the safety barriers are that restrict access.

Usiadł i tak wpatrzone było dziecko najpierw w ojca, potem w Najświętszy Sakrament.

The child sat down, first staring at the father and then at the Blessed Sacrament.

Tato skończył różaniec, już wstał i chce go wziąć za rękę, on mówi, nie, tato, ja jeszcze nie, ja jeszcze chcę.

Dad finished the rosary, he has already stood up and wants to take him by the hand, he says, no, dad, not yet, I still want to.

Proszę Państwa, z tego dziecka, które jak weszli do tej kaplicy, to ja mówię, Boże, on rozniesie tą kaplicę całą za chwilę, to dziecko, tak żywe, tak energiczne.

Ladies and gentlemen, from this child, who when they entered that chapel, I thought, God, he will tear this chapel apart in a moment, this child, so lively, so energetic.

No, piątka w samochodzie, bieg.

No, fifth gear in the car.

Czyli proszę zauważyć, jak ma dziecko autorytet, jak ojciec ma rodzice u dziecka, można wszystko, ale to dziecko się kształtuje od początku, od małego.

So please notice how a child has authority, how a father has parents with a child; anything is possible, but that child is being shaped from the very beginning, from a young age.

I to było dla mnie tak, dla nas wszystkich, no, myśmy byli tak zafrapowani tą rodziną, tak nam się serca śmiały i usta, jakby ktoś popatrzył i zrobił zdjęcie,

And it was like that for me, for all of us, well, we were so captivated by that family, our hearts and mouths were smiling so much, as if someone had looked and taken a picture,

to by na każdej twarzy, która...

it would be on every face that...

Książkę zaadorowała, wtedy Pana Jezusa byłby uśmiech od ucha do ucha.

If she had donated the book, then the Lord Jesus would have had a smile from ear to ear.

Na tyle, na ile zdążyłem już poznać rodziców Hani i Leosia, to myślę, że ich mama i tato takimi autorytetami wierzą, że dla swoich dzieci są, czego im bardzo, bardzo gratuluję.

As far as I have come to know Hania's and Leos’s parents, I think that their mom and dad truly believe they are such authorities for their children, which I congratulate them on very much.

Tak jest.

That's right.

Przed nami trzecia część audycji Rodzina w czasie.

Before us is the third part of the program Family in Time.

Audycji pod tytułem Wiara w oczach dzieci, ich doświadczenia.

The program titled Faith in the Eyes of Children, Their Experiences.

Z nami w studio Hania i Leon.

With us in the studio, Hania and Leon.

Rodzeństwo, które już można powiedzieć z mikrofonem radiowym o swoim...

Siblings, who can already be said to have a radio microphone about their...

Za przyjaźniło się.

He/She made friends.

Za pan brat, bo Hanie i Leosia gościliśmy na naszej antenie w programie kilka miesięcy temu.

On friendly terms, because we hosted Hania and Leosia on our channel in a program a few months ago.

Od tamtego czasu bardzo się zmienili.

They have changed a lot since then.

Przynajmniej wzrostowo to jest widoczne.

At least it is visibly increasing.

I też postępy wierzy poczynili.

And they also believe they have made progress.

Wtedy się inaczej z nimi rozmawiało i dzisiaj też już inaczej ta rozmowa przebiega.

Back then, conversations with them were different, and today those conversations are also different.

Hani gratulujemy tego, że przystąpiła w tym roku miesiąc temu do Komunii Świętej, więc już Pana Jezusa może przyjmować do swojego serduszka.

We congratulate Hania for receiving her First Holy Communion a month ago this year, so she can now welcome the Lord Jesus into her heart.

A Leosia przygotowuje się do tego wydarzenia.

And Leosia is preparing for this event.

Za dwa lata będzie Komunia Święta, tak?

In two years, there will be a Holy Communion, right?

Tak.

Yes.

Super.

Great.

Och, jakież to jest niesamowite.

Oh, how incredible this is.

No i została ostatnia część.

And the last part remains.

Słuchaj Leon z Hanią.

Listen, Leon with Hania.

Co wy zaproponowalibyście swojej koleżance, swojemu koledze czy rodzicom?

What would you suggest to your friend, your colleague, or your parents?

Jak mogą pomóc dzieciom?

How can they help children?

Pokochać Jezusa, poznać Jezusa.

To love Jesus, to know Jesus.

Co powinni zrobić?

What should they do?

Jakie posunięcia w ich życiu codziennym, żeby te dzieci zaczęły poznawać Chrystusa, żeby mogły przystępować do sakramentów, żeby ich relacje były takie normalne, jak wasze piękne.

What steps can be taken in their daily lives so that these children can start to know Christ, so that they can receive the sacraments, and so that their relationships can be as normal as yours are beautiful?

Leon?

Leon?

Nie tylko w powierze chodzenie do kościoła, no ale...

Not only in the air is going to church, but...

Też oczywiście, ale też rozmawianie z Jezusem w myślach i też oczywiście z Maryją, bo Maryja też może pomóc.

Of course, but also talking to Jesus in your thoughts and of course with Mary, because Mary can also help.

Tak, bo Maryja to Jezusa mama, więc ona też może pomóc w jakichś naszych problemach i możemy im powiedzieć, że jak mają jakieś problemy, to mogą zawierzyć albo Jezusowi, albo właśnie Maryi.

Yes, because Mary is Jesus' mother, so she can also help with our problems, and we can tell them that if they have any issues, they can entrust themselves either to Jesus or to Mary.

No pięknie.

Well, beautiful.

A Haneczka?

And Haneczka?

Na pewno rozmawiać z nimi o tym, co właśnie robił Jezus. Jezusa po prostu opowiedzieć o nim, opowiadać. Też można na przykład poczytać taką bardziej dla dzieci Biblię. Też można na przykład jakieś fragmenty bardziej dla dzieci. Też można właśnie przeczytać.

Definitely talk to them about what Jesus was doing. Just tell them about Jesus, narrate his story. You can also read a more child-friendly Bible, or read some passages that are more suitable for children. You can definitely read those as well.

Porozmawiać o nich z rodzicami, prawda?

Talk to your parents about them, right?

Tak.

Yes.

No rozmawiać, zapisać na religię, na pewno też dać dziecku przychodzić do kościoła, bo na przykład jak my jeszcze parę, no dwa lata temu albo trzy nie chodziliśmy tak często do kościoła, to my właśnie sami rodzicom mówiliśmy, że a możemy w tą niedzielę pójść do kościoła i właśnie teraz ja w sumie nie mam ani jednej mszy.

Well, talk about it, sign up for religion classes, and definitely let the child come to church because, for example, a couple of years ago, or three years ago, we didn't go to church that often, and we actually told our parents, "Can we go to church this Sunday?" and now I actually don't have a single mass.

W tym roku opuszczonej. Właśnie jak patrzę na dzieci karteczki, to tam po parę mszy opuszczają, a ja mam całą karteczkę wypełnioną. No na pewno też, żeby jak już dziecko jest starsze do komunii też, na pewno, no i chrzest też.

This year is abandoned. Just as I look at the children's cards, they skip a few masses, and I have a whole card filled out. Well, definitely also, so when the child is older for communion too, for sure, well, and baptism as well.

O właśnie, bo ja mam takie rodziny, gdzie proszę Państwa w górach.

Oh right, because I have families like that, where you see, in the mountains.

Mam małżeństwo, mają dwoje dzieci, córeczka jest ochrzczona, a syn siedmioletni nie. I co się stało? Nie zabraniali rodzice, żeby dziecko w przedszkolu uczęszczało na lekcje katechezy. I siostra robili krzyże na lekcji religii. No i mówi, że z klocków Lego można też pięknie zrobić krzyż.

I have a marriage, they have two children, the little girl is baptized, but the seven-year-old son is not. And what happened? The parents did not prohibit the child from attending catechism classes in kindergarten. And they made crosses out of Lego blocks during religion class. Well, they say that you can also beautifully make a cross with Lego blocks.

Więc ten syn tych Państwa zrobił krzyż, poprosił swoją siostrę starszą, która jest ochrzczona, proszę Państwa, proszę słuchać dobrze, żeby powiesiła mu ten krzyż z klocków nad łóżkiem i powiedział, co ten młodszy brat do tej starszej siostry.

So this son of these people made a cross, asked his older sister, who is baptized, please listen closely, to hang this block cross above his bed and said what the younger brother said to the older sister.

Słuchaj, ty jesteś ochrzczona, weź wodę, tylko nie mlecz.

Listen, you are baptized, take the water, just not the milk.

Tylko nie sok i mnie ochrzczaj. I proszę Państwa, jest to chrzest dokonany przez siostrę, która z powagą, ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego i powiedziała, idź i nie chrzesz więcej.

Just don’t juice me and don’t baptize me. And ladies and gentlemen, this is a baptism carried out by a sister, who with seriousness said, I baptize you in the name of the Father, and of the Son, and of the Holy Spirit, and she said, go and sin no more.

A skąd my to wiemy? Ponieważ babcia, która bardzo to przeżywa.

And how do we know that? Because of grandma, who is very affected by it.

Dowiedziała się od wnuczki, że babciu, ty wiesz, co ja zrobiłam dzisiaj twojemu wnukowi? Ona się pochwaliła babci i stąd ja wiem.

She found out from her granddaughter, "Grandma, do you know what I did to your grandson today?" She bragged to grandma and that's how I know.

I wiadomo, że potem ten chrzest musi być uzupełniony, ale nie daj Boże, gdyby to dziecko umarło, to to będzie ważne, bo ta starsza siostra uczy modlitw, babcia też uczy.

And it is known that later this baptism must be completed, but God forbid, if that child were to die, it would be important because the older sister teaches prayers, and the grandmother teaches as well.

I ten braciszek jest tak zafajowany.

And this little brother is so messed up.

Frapowany w zdobywaniu wiadomości o Jezusie, o Maryi, o aniołach. To dla niego była abstrakcja. Frapujące tematy. I to, co powiedziałaś, widzisz, i dlatego ja mówię o tym chłopcu, który w przedszkolu został ochrzczony przez swoją siostrę.

Fascinated by obtaining information about Jesus, about Mary, about angels. It was an abstraction for him. Intriguing topics. And what you said, you see, and that's why I'm talking about that boy who was baptized by his sister in kindergarten.

Oczywiście rodzice dowiedzieli się to od babci, od mamy.

Of course, the parents found out from grandma, from mom.

Mamy tych dzieci, ale no nie wiem, jak potoczyły się rozmowy, jak się zakończyły, nie wnikałam w to, ponieważ to było telefonicznie przekazana informacja.

We have these children, but I don't know how the conversations went, how they ended, I didn't get into it because it was information conveyed over the phone.

Mamy nadzieję, że finał tej historii był szczęśliwy dla dziecka i też później dla rodziny.

We hope that the ending of this story was happy for the child and later for the family as well.

Jeżeli Pan Bóg dopuścił do takiej sytuacji, to na pewno też coś tej rodzinie chciał powiedzieć.

If God allowed such a situation, then surely He wanted to say something to that family.

My to tak sobie możemy wytłumaczyć.

We can explain it to ourselves like that.

Tłumaczyć i na pewno odpowiedź przyjdzie wcześniej czy później.

Translate, and the answer will definitely come sooner or later.

Ale chciałam tu, proszę Państwa, którzy nas w tej chwili słuchacie, uczulić, że jest potrzeba u dziecka, bo to dziecko z chwilą chrztu świętego, z chwilą poczęcia, no rodzice byli ochrzczeni, rodzice byli do pierwszych spowiedzi, komunii świętej, sakramentów świętych.

But I wanted to alert you, ladies and gentlemen, who are listening to us at this moment, that there is a need in the child, because this child, at the moment of holy baptism, at the moment of conception, well, the parents were baptized, the parents had their first confessions, holy communion, and holy sacraments.

Do bierzmowania.

For confirmation.

Więc ten zadatek Ducha Świętego, Trójcy przy Najświętszej, wszyscy jesteśmy stworzeni na obraz i podobieństwo Boże.

So this deposit of the Holy Spirit, the Trinity at the Most Holy, we are all created in the image and likeness of God.

Więc to jest jak gdyby wpojone.

So it's kind of ingrained.

Każdy z nas ma taki gen boski, prawda?

Each of us has that divine gene, right?

Tak, tak.

Yes, yes.

W imię tego, że jest stworzeniem Bożym, wyszło z zamysłu spragnienia miłości Boga, to każdy z nas ma właśnie w cudzysłowie ten gen boski.

In the name of the fact that we are God's creation, arising from the desire for God's love, each of us has this so-called divine gene.

Tak, tak.

Yes, yes.

Więc trzeba go tylko odkryć i pielęgnować, rozwijając swoją miłość.

So it just needs to be discovered and nurtured, developing your love.

A Hania, co byś jeszcze powiedziała?

And Hania, what else would you say?

Bo właśnie moja przyjaciółka, która poszła do komunii świętej, miała chrzest właśnie tydzień przed komunią, czy nawet mniej.

Because my friend, who went to her first communion, was baptized just a week before the communion, or even less.

Dlatego, że nie wiem czemu jej siostra o tym decydowała, ale po prostu jej rodzice nic o tym nie decydowali, tylko jej siostra nie chciała, żeby była ochrzczona.

Because I don't know why her sister decided on this, but simply her parents didn't decide anything about it, only her sister didn't want her to be baptized.

No i siup, rodzice nie ochrzcili jej, a potem zrobili się problemy, bo do komunii i w ogóle.

Well, they didn't baptize her, and then problems arose because of the communion and everything.

I właśnie miała chrzest.

And she just had a baptism.

Ale nie wiem jak z tą spowiedzią, w końcu Bara sam mówiła, że nie musiała, bo...

But I don't know how it is with that confession, after all Bara herself said that she didn't have to, because...

Tak, bo chrzest gładzi.

Yes, because baptism smooths.

Tak, tak.

Yes, yes.

Bo niby jakby zrobiła sobie do komunii, no to by musiała się spowiadać.

Because if she were to receive Communion, she would have to go to confession.

Na początku tego nie rozumiałam, ale teraz już wiem.

At first, I didn't understand it, but now I know.

Proszę bardzo.

You're welcome.

Jak nam się dzieci pięknie wie, że rozwijają, tak?

How beautifully do the children develop, right?

Tak, pięknie.

Yes, beautiful.

Więc na pozór pytania, wydające się trudne do odpowiedzi, dzieci w myk łapią je.

So at first glance, questions that seem difficult to answer, children grasp them easily.

Bardzo.

Very.

O co w tych zagadnieniach chodzi i czasami mam wrażenie, że jeszcze szybciej rozumieją niż my dorośli.

What these issues are about, and sometimes I have the impression that they understand even faster than we adults do.

Tak, tak, tak.

Yes, yes, yes.

Słuchajcie, powolutku musimy już kończyć naszą audycję, ponieważ czas jej upływa.

Listen, we slowly need to finish our broadcast because its time is running out.

Chciałbym jeszcze na koniec, abyśmy zagrali trzecią piosenkę w naszym programie.

I would like us to play a third song in our program at the end.

Może wy coś zaproponujecie? Jakiś utwór? Macie jakiś ulubiony?

Maybe you can suggest something? A piece? Do you have a favorite?

A jakieś modlitwy, czy?

And some prayers, right?

Jakiś zespół.

Some band.

Może być piosenka, może być.

It can be a song, it can be.

Macie jakiś taki zespół muzyczny, dziecięcy, który lubicie słuchać.

Do you have a children's music band that you like to listen to?

Trwana rada pomiędzy Hanią a Leonem.

There was a conversation between Hania and Leon.

No to kto powie? Leon czy Hania?

So who will say it? Leon or Hania?

To może ja powiem.

Maybe I'll say it.

Dobrze.

Good.

Bo właśnie jest na pewno, jest znany ten zespół, Małe TGD.

Because that band, Małe TGD, is definitely well-known.

O tak.

Oh yes.

Jest.

There is.

I na przykład może być to do góry.

And for example, it can be up.

Tak, do góry, do góry.

Yes, up, up.

Dobrze, dobrze.

Okay, okay.

No, Leoś tutaj zerka na siostrę.

No, Leoś is sneaking a glance at his sister here.

Albo Dzień Dziecka.

Either Children's Day.

Ostatni już był.

That was the last one.

Dobra, to zrobimy takiego miksa.

Alright, we'll make a mix like that.

Trochę góry do góry i trochę Dzień Dziecka.

A little bit of mountains up and a little bit of Children's Day.

To może być Dzień Dziecka.

This could be Children's Day.

Tak zmiksujemy, żeby i Hania i Leon byli szczęśliwi, dobrze?

We will mix it so that both Hania and Leon are happy, okay?

Tak, oczywiście, że tak.

Yes, of course.

Zrobimy takiego muzycznego miksa.

We'll make a musical mix.

A my Państwu bardzo dziękujemy za ten wspólnie spędzony czas, za to, że poświęciliście nam

And we thank you very much for this time spent together, for the fact that you dedicated it to us.

45 minut, aby wsłuchać się w to, co mają do powiedzenia też dzieci na temat wiary.

45 minutes to listen to what the children have to say about faith as well.

Ich spostrzeżenia.

His observations.

Warto z dziećmi na pewno rozmawiać o wierze, nie wstydzić się takich rozmów.

It is definitely worth talking to children about faith, not to be ashamed of such conversations.

Przez to też jakoś pielęgnować i rozwijać w nich wrażliwość na Pana Boga.

This also helps to cultivate and develop their sensitivity to God.

A przy tym gwarantuję i my wiele możemy się nauczyć.

And I guarantee that we can learn a lot as well.

Oj, tak.

Oh, yes.

Dziękujemy raz jeszcze za wspólnie spędzone chwile z Państwem.

Thank you once again for the moments spent together with you.

Siostra Lucyna.

Sister Lucyna.

Piątek.

Friday.

I Marcin Bernaś i oczywiście nasi wspaniali goście, eksperci niemalże od wiary, Hania i Leon.

I, Marcin Bernaś, and of course our wonderful guests, experts almost in faith, Hania and Leon.

Pozdrawiamy jeszcze serdecznie Waszych rodziców i dziadków, tak?

We warmly greet your parents and grandparents as well, right?

Tak, już jakaś rzecz.

Yes, it's already something.

I bardzo im dziękujemy za to, że mogliście dzisiaj tutaj razem z nami być.

And we thank you very much for being able to be here with us today.

Bo oczywiście Hania i Leon są sami, bez rodziców w studio.

Because of course Hania and Leon are alone, without their parents in the studio.

Gratulujemy Wam też tej odwagi.

We also congratulate you on your courage.

Dziękujemy bardzo.

Thank you very much.

Dziękuję.

Thank you.

Rodzina Bogiem silna, to jest zarazem rodzina jako siła człowieka, rodzina szlachetnych ludzi, rodzina ludzi wzajemnie obdarzających się miłością, zaufaniem, rodzina szczęśliwa i uszczęśliwiająca. Arka przymierzy.

A family strong in God is also a family that is the strength of man, a family of noble people, a family of those who mutually bestow love and trust upon each other, a happy family that brings happiness. The ark of the covenant.

KONIEC

THE END