Odcinek 23 - “Okinawa - Lekcje z japońskiej wyspy długowieczności” - recenzja książki

Witajcie na pokładzie podcastu na wsi w Japonii.

Welcome aboard the podcast from the countryside in Japan.

Waszym pilotem będę ja, czyli TwoCatsTrooper.

I will be your pilot, that is, TwoCatsTrooper.

Dzisiaj porozmawiamy o książce autorstwa Nati Ishigaki

Today we will talk about the book by Nati Ishigaki.

pod tytułem Okinawa.

titled Okinawa.

Lekcje z japońskiej wyspy długowieczności.

Lessons from the Japanese island of longevity.

Gotowi?

Ready?

No to lecimy!

So let's go!

Odcinek 23

Episode 23

Dzisiaj mam zaplanowany jeden z moich najbardziej ulubionych tematów,

Today I have planned one of my favorite topics.

a mianowicie Okinawa.

namely Okinawa.

Albo Okinała, jak mówimy tutaj.

Or Okinała, as we say here.

Już kiedyś Wam mówiłam, że Okinawa nie zawsze była jednym z moich ulubionych tematów.

I already told you once that Okinawa hasn't always been one of my favorite topics.

Dopiero w ciągu ostatnich kilku lat udało mi się naprawdę pokochać tę prefekturę.

Only in the last few years have I really managed to love this prefecture.

No i teraz jestem wielką fanką Okinawy.

Well, now I am a big fan of Okinawa.

Lubię uczyć się nowych rzeczy na temat okinawskiej kultury i historii.

I like learning new things about Okinawan culture and history.

Kocham okinawską kuchnię.

I love Okinawan cuisine.

No powiedzmy, kocham te dania, w których nie ma tej nieszczęsnej,

Well, let's say I love those dishes that don't have that unfortunate,

przepękłej, ogórkowatej.

soggy, cucumber-like.

Czyli tego warzywa zwanego goja, albo inaczej gorzkiego melona.

So this vegetable called goji, or otherwise known as bitter melon.

Nienawidzę gorzkiego melona.

I hate bitter melon.

Ale chętnie zajadam się innymi daniami z kuchni okinawskiej.

But I gladly indulge in other dishes from Okinawan cuisine.

No o mojej miłości do makaronu z Okinawy,

Well, about my love for Okinawan noodles,

czyli Okinawa soba, jest już nawet przecież cały oddzielny odcinek podcastu.

So Okinawa soba, there is even a whole separate episode of the podcast about it.

Okinawa soba

Okinawa noodles

Więc kiedy dowiedziałam się,

So when I found out,

że jedna z moich najbardziej ulubionych instagramerek

that one of my favorite Instagrammers

napisała książkę o Okinawie,

she wrote a book about Okinawa,

to bardzo się ucieszyłam.

I was very happy.

No i chodzi tu oczywiście o znaną, instagramową mamę,

And of course, this is about the famous Instagram mom.

która mieszka na Okinawie, czyli Nati Ishigaki.

who lives in Okinawa, namely Nati Ishigaki.

Nati Ishigaki to przesympatyczna kobieta,

Nati Ishigaki is a very charming woman.

mama czwórki dzieci,

mother of four children,

żona Japończyka,

the wife of a Japanese man,

a bardziej dokładnie Okinawiańczyka.

and more precisely an Okinawan.

Która mieszka wraz z rodziną na wsi

Who lives with her family in the countryside.

w północnej części głównej wyspy Okinawy.

in the northern part of the main island of Okinawa.

Tam na północy głównej wyspy

There in the north of the main island.

Nati ma farmę kurkumy,

Nati has a turmeric farm.

hoduje kury,

raises chickens,

ma psa lokalnej rasy,

I have a local breed dog.

ma dwa żółwie i jaszczura.

He has two turtles and a lizard.

I do tego wszystkiego

And to all of this.

jeszcze zacznie prowadzić własną piekarnię

she will start running her own bakery soon

z wypiekami w stylu europejskim.

with European-style pastries.

Piekarnia będzie otwarta chyba w październiku.

The bakery will probably be open in October.

Okinawa soba

Okinawa noodles

I pomimo tego wszystkiego na głowie,

And despite all of this on my mind,

Nati znalazła czas, aby napisać książkę

Nati found time to write a book.

o miejscu, w którym mieszka,

about the place where he/she lives,

czyli właśnie o Okinawie.

so it's about Okinawa.

No i tak szczerze mówiąc,

Well, to be honest,

to ja nie mam pojęcia,

I have no idea.

jak ona to wszystko robi.

How does she do all of this?

Nie wiem, ale niesamowicie ją podziwiam,

I don't know, but I admire her incredibly.

bo wiecie, ja ledwo daję radę

because you know, I'm barely managing

ogarnąć moją własną chałupę,

to take care of my own place,

a ja przecież nawet dzieci nie mam.

But I don't even have children.

No właśnie,

Exactly,

co jeszcze nie mieliście przyjemności,

What else have you not had the pleasure of?

poznania Nati i Shigaki?

the meeting of Nati and Shigaki?

No to wkrótce będziecie mogli to zmienić,

Well, soon you will be able to change it.

bo odwiedziła ją ekipa telewizyjna z Polski.

because a television crew from Poland visited her.

I Nati wraz z rodziną będą gwiazdami programu.

Nati and her family will be the stars of the show.

Jakiego programu?

What program?

Tego niestety jeszcze nie wiem.

Unfortunately, I don't know that yet.

W Polsce nie mieszkam

I don't live in Poland.

i polskiej telewizji niestety nie oglądam.

Unfortunately, I do not watch Polish television.

No i w tej chwili bardzo żałuję.

And at this moment, I really regret it.

Ale mam nadzieję, że ten program,

But I hope that this program,

program Nati,

Nati program,

będzie można również obejrzeć przez internet.

It will also be possible to watch online.

Dziękuję.

Thank you.

No to teraz znamy już autorkę książki,

Well, now we know the author of the book.

więc porozmawiajmy o samej książce,

So let's talk about the book itself,

bo jest o czym rozmawiać.

because there is something to talk about.

Tytuł książki to

The title of the book is

Okinawa.

Okinawa.

Lekcje z japońskiej wyspy długowieczności.

Lessons from the Japanese island of longevity.

Książka została wydana przez wydawnictwo Pascal

The book was published by the Pascal publishing house.

w tym roku, czyli w 2024.

this year, meaning in 2024.

Książka ma 304 strony

The book has 304 pages.

i jest w niej również bardzo dużo zdjęć.

And there are also a lot of photos in it.

Także, że w tym roku,

Also, that this year,

tak więc można nie tylko czytać,

thus one can not only read,

ale również oglądać

but also to watch

ten bardzo egzotyczny

this very exotic

zakątek świata.

corner of the world.

I zanim przejdziemy dalej,

And before we move on,

to chciałabym powiedzieć kilka słów tak ogólnie

I would like to say a few words in general.

na temat pisania książek.

on the topic of writing books.

I mówię to jako osoba,

And I say this as a person,

która kiedyś tam,

which once there,

bardzo dawno temu,

a long time ago,

również napisała książkę,

she also wrote a book,

która była taką swoistą laurką dla prefektury,

which was a kind of special tribute to the prefecture,

w której w tamtym czasie mieszkałam.

in which I was living at that time.

Po pierwsze,

Firstly,

pisanie książki,

writing a book,

nie jest łatwe.

it's not easy.

Po drugie,

Secondly,

jest to wysiłek zbiorowy.

It is a collective effort.

Hmm?

Hmm?

Wysiłek zbiorowy?

Collective effort?

Przecież autor pisze książkę.

After all, the author is writing a book.

Tak, autor pisze tekst,

Yes, the author writes the text,

ale sam autor,

but the author himself,

zwłaszcza debiutant,

especially a debutant,

ktoś, kto pisze pierwszą książkę,

someone who writes their first book,

ma mały wpływ,

has a small impact,

jak będzie wyglądał efekt końcowy.

What will the final result look like?

Bo ten efekt końcowy,

Because of this final effect,

to jest odpowiedzialność wydawnictwa.

It is the responsibility of the publisher.

No dobrze,

Alright,

a skoro jest to efekt zbiorowy,

and since it is a collective effect,

to kto jeszcze,

so who else,

kto jeszcze jest w to zaangażowany?

Who else is involved in this?

No oprócz autora,

Well, apart from the author,

mamy również redaktora,

we also have an editor,

korektora,

corrector,

grafika,

graphics,

projektanta okładki

cover designer

i wiele innych osób.

and many other people.

I wszystkie te osoby pracują razem,

And all these people work together,

aby tekst napisany w domu,

to have the text written at home,

przez autora,

by the author,

na komputerze,

on the computer,

zamienił się w papierową książkę,

turned into a paper book,

którą możemy kupić w księgarni.

which we can buy at the bookstore.

No i wiecie jak to jest.

Well, you know how it is.

Zawsze jak mamy grupę ludzi,

Whenever we have a group of people,

którzy pracują razem,

who work together,

pracują nad wspólnym projektem,

they are working on a joint project,

no to dobrze jest,

well, that’s good,

kiedy wszyscy w wydawnictwie

When everyone in the publishing house

dają z siebie wszystko,

they give their all,

aby ten efekt końcowy był fenomenalny.

to make this final effect phenomenal.

To samo można powiedzieć dokładnie

The same can be said exactly.

o każdej innej branży.

about any other industry.

No na przykład branża,

Well, for example, the industry,

w której pracuje mój mąż,

in which my husband works,

czyli budownictwo.

so construction.

Architekt może wykonać

The architect can carry out.

najpiękniejszy projekt.

the most beautiful project.

Tak, dosłownie super piękny.

Yes, literally super beautiful.

Ale rezultat może być

But the result can be

całkiem marny,

quite miserable,

jeśli na przykład stolarz

for example, if the carpenter

zrobi swoją część tak na odwalsie.

He will do his part just to get it over with.

No właśnie, dlaczego o tym mówię?

Exactly, why am I saying this?

Ano dlatego,

Well, that's why,

że debiutancki autor,

that a debut author,

czyli osoba nowa do pisania książek,

so a new person for writing books,

potrzebuje bardzo dużo wsparcia.

I need a lot of support.

Bo autor czy autorka

Because the author or authoress

mogą dać z siebie wszystko.

they can give their all.

Ale jeśli samo wydawnictwo

But if the publishing house itself

zrobi swoją część tak na odwalsie,

"he'll do his part just to get it over with,"

no to jest mi po prostu smutno.

Well, I’m just sad.

Ale o tym będzie za chwilę.

But that will be in a moment.

Ja pisałam moją książkę,

I was writing my book,

książkę o prefekturze Tochigi,

a book about Tochigi Prefecture,

wtedy, kiedy jeszcze takiego

when there was still such a

boomu na zwykłą,

to a regular boom,

codzienną Japonię nie było.

There was no everyday Japan.

Za moich czasów królowały

In my time, they reigned.

pseudonaukowe dzieła,

pseudoscientific works,

pełne kulturoznawczego

full of cultural studies

bełkotu typu

gibberish type

japoński wachlarz.

Japanese fan.

Albo książki pisane przez facetów,

Either books written by guys,

z punktu widzenia facetów.

from the perspective of guys.

Mało kto mówił

Few people spoke.

o zwykłym życiu.

about ordinary life.

A jeszcze o zwykłym życiu

And about ordinary life.

poza to.

besides that.

No i doszło do takiej

And it came to such a point.

dosyć komicznej sytuacji,

rather comical situation,

bo mój pierwszy wydawca

because my first publisher

chciał więcej dziwacznej Japonii.

he wanted more of the weird Japan.

Więcej neonów, więcej Tokio,

More neon lights, more Tokyo,

więcej tych automatów z używanymi majtkami

more of those vending machines with used underwear

i lolitek z Harajuku.

and lolitas from Harajuku.

No i nie szło im wytłumaczyć,

And they couldn't explain it to them,

że w Tokio nie mieszkam,

that I do not live in Tokyo,

więc o tym pisać

so write about it

po prostu nie mogę.

I just can't.

No i przede wszystkim, że prowincja też może być

And above all, that the province can also be.

fajna i interesująca.

cool and interesting.

Kiedy w końcu ta moja nieszczęsna książka

When will my unfortunate book finally be done?

trafiła do odpowiedniego wydawcy

got to the right publisher

i pierwsze co się stało, to dostałam

And the first thing that happened was that I got

ogromnego kopa w tyłek.

a huge kick in the butt.

No, nie w tyłek. Moje ego

No, not in the butt. My ego.

dostało kopa.

got a kick.

A jak to się stało?

And how did that happen?

Pisałam tą książką po polsku.

I wrote this book in Polish.

No i okazało się jednak, że moja polszczyzna

Well, it turned out that my Polish

pozostawia bardzo wiele do życzenia.

leaves a lot to be desired.

Musiałam się również zastanawiać nad

I also had to think about

stylistyką, nad gramatyką,

style over grammar,

nad słownictwem.

over vocabulary.

Pisałam w czasach, kiedy styl blogowy

I wrote at a time when the blog style

w książkach był jeszcze

there was still in the books

nowością. No i niestety bardzo

a novelty. And unfortunately very

wielu recenzentów

many reviewers

nie mogło się z tym pogodzić.

it couldn't come to terms with that.

Oni oczekiwali literatury.

They expected literature.

Ale choć moja książka

But although my book

literaturą nie była, to właśnie dzięki

it was not literature, but precisely thanks to

tej bardzo twardej ręce

this very hard hand

mojej redaktorki, a potem redaktora,

my editor's, and then the editor's,

ta książka nabrała

this book has gained

odpowiedniego kształtu.

appropriate shape.

No a potem przyszła pora na

Well, then the time came for

korektę językową.

language correction.

Oj, i wstyd mi było wtedy strasznie.

Oh, I was so ashamed back then.

Wstyd!

Shame!

Każdy najmniejszy błąd

Every slightest mistake

był oznaczony na czerwono.

he was marked in red.

Każde błąd.

Every mistake.

Każde powtórzenie. Każda literówka.

Every repetition. Every typo.

Każdy skrót myślowy.

Every shortcut of thought.

Dosłownie wszystko, do czego

Literally everything that you

korektor mógłby się przyczepić,

the editor might raise an objection,

no to się przyczepił.

Well, he got attached to it.

No ale to jeszcze nie koniec tych bólów

But this is not the end of these pains yet.

i kopniaków dla mojego ego.

and kicks for my ego.

Bo potem przyszła pora

Because then the time came

na korektę merytoryczną.

for substantive correction.

No i ta korekta to była moja

Well, that correction was mine.

odpowiedzialność. Więc dałam

responsibility. So I gave

mój manuskrypt do

my manuscript for

przeczytania

reading

znawczyni japońskiego tematu, która

an expert on the Japanese subject, who

również była szczera aż do

she was also sincere up to

w swojej ocenie.

in your assessment.

No i dopiero po tym wszystkim została

Well, and only after all of this, she stayed.

wydana książka, z której w tamtych

a published book from which in those

czasach byłam niezmiernie

I was extremely in times.

dumna. No a

proud. Well, and

dzisiaj, jak sobie na nią popatrzę

today, when I look at her

i o tym sobie pomyślę, to dosłownie

And I'll think about it, that's literally.

aż mnie ściska ze wstydu.

It makes me clench with shame.

Cringe!

Cringe!

Uch!

Ugh!

Ja wolałabym, żeby jednak

I would prefer it to be anyway.

nikt jej w tej chwili nie czytał.

No one is reading her right now.

I mówię wam

And I'm telling you.

o tym, bo jest to ważne,

about it, because it is important,

a niestety nie każdy zdaje sobie

Unfortunately, not everyone realizes.

sprawę z procesu

the case from the trial

wydania książki.

book releases.

I jeszcze raz powtarzam,

And I repeat once again,

nie jest to łatwe osiągnięcie.

It is not an easy achievement.

I dlatego jestem pełna

And that's why I am full.

podziwu i najgłębszego

of admiration and the deepest

szacunku dla Nati i dla książki,

respect for Nati and for the book,

którą ona stworzyła.

which she created.

No ale

Well, but

dla wydawnictwa, które miało się tą książką

for the publisher that was supposed to have this book

opiekować i sprawić, by wyglądała

take care of her and make her look

jak najlepiej, to już takiego

As best as possible, that's already such a one.

podziwu niestety nie mam.

Unfortunately, I do not have admiration.

Albo raczej, bądźmy szczerzy,

Or rather, let's be honest,

mam uczucie odwrotnie,

I have the opposite feeling.

do podziwu i szacunku.

to admiration and respect.

I zaraz wam powiem

And I will tell you right away.

dlaczego.

why.

Ano dlatego, że

Well, that's because

i redakcja, i korekta tej książki

both the editing and proofreading of this book

zawiodła na

failed on

całej linii.

the whole line.

I jest to moje zdanie,

And this is my opinion,

jako osoby, która przez ten proces

as a person who has gone through this process

już kiedyś przeszła i wie, jak on

She has already passed it once and knows how he does it.

powinien wyglądać.

should look like.

Zresztą, co ja wam tu będę dużo mówić?

Besides, what more can I say to you?

Wystarczy, że otworzymy

We just need to open.

książkę na ostatniej stronie

the book on the last page

i spojrzymy na...

and we will look at...

redakcyjną stopkę.

editorial footer.

No dobrze, weźcie książki, otwórzcie

Alright, take the books, open them.

i popatrzcie. I co, widzicie?

And look. And what, do you see?

Tak, oczy was nie mylą.

Yes, your eyes do not deceive you.

Imię korektorki książki

The name of the book proofreader.

ma w sobie literówkę.

it has a typo in it.

Tak, wiem, brzmi to

Yes, I know, it sounds like that.

jak jakiś komiczny, internetowy

like some humorous, internet-related

żart. No i powiedzmy to

joke. Well, let's say it.

tak bardzo delikatnie,

so very gently,

że ta literówka w imieniu pani korektorki

that this typo in the name of the proofreader

odzwierciedla jakość

reflects quality

całkowitej korekty tej całej

total correction of all this

książki. I szczerze mówiąc,

books. And to be honest,

to...

to...

tak naprawdę wątpię, czy

to be honest, I doubt that

pani korektorka w ogóle tą książką

The lady proofreader with this book at all.

szczegółowo przeczytała?

Did you read it in detail?

Jeśli tak, to wydawnictwo Pascal

If so, then the Pascal publishing house.

powinno się wstydzić,

one should be ashamed,

że zatrudnia do korekty osobę,

that it hires a person for correction,

która z językiem polskim

which with the Polish language

radzi sobie jeszcze gorzej

is doing even worse

niż ja. A na jakiej

than I. And on what

podstawie formuje taką,

foundation forms such a,

a nie inną opinię?

and not another opinion?

No bo w książce mamy

Well, in the book we have

niewyłapane literówki,

unnoticed typos,

niewyłapane błędy gramatyczne

unnoticed grammatical errors

i interpunkcyjne,

and punctuation,

niewyłapane powtórzenia.

unnoticed repetitions.

No jest tego dosłownie

Well, it is literally that.

ogrom.

huge.

Regułą jest, że książka powinna przejść

The rule is that the book should go through.

przez dwie korekty.

through two corrections.

Jedna jeszcze przed składem,

One more before the composition,

a druga zaraz po.

and the second right after.

A tutaj wygląda na to, że

And here it looks like that

korekty to chyba nie było żadnej.

There probably weren't any corrections.

Ani jednej, ani drugiej.

Neither one nor the other.

No i również niestety,

And unfortunately,

ale podobnie ma się sprawa

but the situation is similar

z całkowitą redakcją tej książki.

with the complete editing of this book.

Ja zawsze byłam

I have always been.

przekonana, że redaktor,

convinced that the editor,

redaktor książki ma za zadanie

the book editor's task is to

wyłapanie błędów

catching errors

stylistycznych, składniowych,

stylistic, syntactic,

ogarnięcie całokształtu.

grasping the whole.

Tak, żeby opowiadanie,

Yes, so that the story,

ta opowieść miała ręce

this story had hands

i nogi i żeby przyjemnie się ją

"and legs and to enjoy it nicely"

czytało.

read.

No i tutaj niestety pani redaktorka

Well, unfortunately, here is the editor.

również nie wywiązała się z tego zadania.

also did not fulfill this task.

I smuci mnie to naprawdę

It really makes me sad.

bardzo. Nie, wkurza mnie to bardzo,

Very. No, it annoys me a lot.

bo książka Nati zasługiwała

because Nati's book deserved it

na więcej.

for more.

I nie wiem, czy to jest

And I don't know if it is.

strategia wydawnictwa,

publishing strategy,

Pascal, jeśli chodzi o debiutanckich autorów,

Pascal, when it comes to debut authors,

może myślą, że

maybe they think that

sława Naci w internecie

fame of Naci on the internet

i tak sprzeda książkę i czytelnicy będą

And he will sell the book and the readers will be there.

zachwyceni, bo akurat

delighted, because just

panuje moda na Japonię,

there is a trend for Japan.

bo w czasach insta wszystkiego

because in the times of insta everything

mało kto dokładnie czyta książki i nikt nie zwróci

Few people read books carefully and no one will pay attention.

na te błędy uwagi.

on these errors, attention.

Nie wiem. Naprawdę nie wiem.

I don't know. I really don't know.

Jedno jest całkowicie

One thing is completely

jasne, że ani pani redaktor,

of course, neither the editor nor you

ani pani korektor nie czytały

Neither the lady nor the proofreader read it.

tej książki dokładnie.

this book exactly.

O korekcie merytorycznej

About substantive correction

to wolałabym nie mówić,

I would rather not say.

ale wygląda na to, że

but it looks like

również nikt obeznany z Japonią

also no one familiar with Japan

tej książki nie czytał

He/She hasn't read this book.

przed wydaniem.

before release.

Albo chyba, powiedzmy, nikt

Or maybe, let's say, no one.

w ogóle jej nie czytał przed wydaniem.

He didn't read it at all before publication.

I jeszcze raz podkreślam,

And I emphasize once again,

żeby nie było nieporozumień,

to avoid misunderstandings,

nie jest to wina autorki.

It is not the author's fault.

Nie jest to wina Nati Ishigaki.

It is not Nati Ishigaki's fault.

Ona książkę

She has a book.

napisała.

she wrote.

To jest ciężka praca,

This is hard work.

to jest niełatwa praca,

this is not an easy job,

niewdzięczna praca,

thankless work,

stresująca praca.

stressful job.

I nie każdy z nas jest geniuszem

And not everyone of us is a genius.

pokroju Harlana Ellisona,

in the style of Harlan Ellison,

który był tak utalentowanym pisarzem,

who was such a talented writer,

że to, co u niego było pierwszą wersją,

that what he had was the first version,

szło do druku bez jakichkolwiek poprawek.

It went to print without any corrections.

Choć wątpię, czy nawet

Although I doubt that even

Harlan Ellison dałby radę pisać

Harlan Ellison could manage to write.

o Okinawie tak od razu, bez poprawek,

About Okinawa right away, without corrections,

bez edycji.

without editing.

A Nati Ishigaki, pomimo

To Nati Ishigaki, despite

niedociągnięć ze strony

shortcomings on the part

wydawnictwa Pascal, odwaliła

Pascal Publishing, it messed up.

kawał naprawdę

a real piece

świetnej roboty.

great work.

Więc teraz przechodzimy

So now we are moving on.

do tej bardziej pozytywnej

to the more positive one

części tej recenzji.

parts of this review.

Książka jest

The book is

o Okinawie. I myślę, że

about Okinawa. And I think that

w zamierzeniu miała być

it was intended to be

to główna wyspa Okinawy, czyli

this is the main island of Okinawa, that is

Okinawa Hondo, gdzie

Okinawa Island, where

Nati mieszka.

Nati lives.

Czasami jednak w tekście przeskakujemy

Sometimes, however, we skip in the text.

na inne wyspy, czasami mówimy

to other islands, sometimes we say

o całym archipelagu wysp

about the entire archipelago of islands

Ryukyu.

Ryukyu.

I to jest to, co jest w tym okresie.

And that is what is in this period.

I to jest normalne. W Japonii

And this is normal. In Japan.

tak właśnie potocznie robimy.

That's how we do it in everyday language.

Czyli Okinawa może

So Okinawa can.

znaczyć główną wyspę.

to mean the main island.

Okinawa może

Okinawa may

znaczyć całą prefekturę.

to mean the entire prefecture.

Albo nawet

Or even

miasto Okinawa, które

the city of Okinawa, which

znajduje się na wyspie Okinawa,

it is located on the island of Okinawa,

które znajduje się w prefekturze Okinawa.

which is located in Okinawa Prefecture.

I wspominam Wam o tym, bo

And I'm mentioning this to you because

zauważyłam, że paru

I noticed that a few

instarecenzentów nie zdawało

The instareviewers did not pass.

sobie z tego sprawy.

take this into account.

No i ja wiem, tak, w dzisiejszych

Well, I know, yes, in today's

czasach mało kto ma czas, żeby

In times like these, few have the time to

odpalić Google Maps

launch Google Maps

i sprawdzić, co to za miejsce, o którym

and check what kind of place it is that

chce się rozmawiać. No, choć

I want to talk. Well, at least.

wypadałoby to zrobić, nie?

It should be done, right?

Bo archipelag

Because the archipelago

Ryukyu to nie tylko prefektura

Ryukyu is not just a prefecture.

Okinawa, ale również

Okinawa, but also

wyspy, które administracyjnie

islands that administratively

należą do prefektury Kagoshima.

they belong to Kagoshima Prefecture.

Tak więc

So then

już ustaliliśmy, Okinawa

we have already established, Okinawa

może mieć wiele znaczeń,

it can have many meanings,

a sam archipelag, czyli

and the archipelago itself, that is

archipelag Ryukyu

Ryukyu Archipelago

rozciąga się od Kagoshima

it stretches from Kagoshima

aż po wyspę Yonaguni,

up to the island of Yonaguni,

moją ukochaną, ulubioną.

my beloved, my favorite.

Tylko 100 kilometrów

Only 100 kilometers

od Tajwanu.

from Taiwan.

I jest to olbrzymi

And it is enormous.

obszar. Nie wierzycie mi? Sprawdźcie

area. You don't believe me? Check it out.

na mapie. Odległości pomiędzy

on the map. Distances between

poszczególnymi wyspami

individual islands

mogą być albo bardzo małe,

they can be very small,

albo naprawdę bardzo duże.

or really very large.

A czasami nawet

And sometimes even

tak duże, że mieszkańcy

so big that the residents

Okinawy nie są w stanie odwiedzić

They are not able to visit Okinawa.

innych części swojej prefektury.

other parts of your prefecture.

No bo choć turysta

Because although the tourist

może sobie pozwolić

can afford

na wskoczenie w samolot w mieście Naha

to jump on a plane in the city of Naha

na głównej wyspie i polecieć

on the main island and fly

na przykład na Ishigaki,

for example on Ishigaki,

to przeciętny mieszkaniec

it's an average resident

głównej wyspy raczej nie może tego

The main island probably can't do that.

robić.

to do.

A powiedzmy nie robi tego codziennie.

And let's say he doesn't do it every day.

To jest wielka wyprawa, raz na jakiś

This is a great expedition, once in a while.

czas.

time.

I tak jak Nati wspominała

And as Nati mentioned

o tym w swojej książce,

about it in his book,

to właśnie przez te odległości,

it's precisely because of these distances,

poszczególne wyspy mogą

individual islands can

mówić innymi językami.

to speak in other languages.

Kultura może się nieco różnić,

Culture may vary somewhat,

zwyczaje, obyczaje,

customs, traditions

wszystko to może być

everything can be

inne. Mniej lub bardziej,

other. More or less,

ale zawsze w jakimś stopniu

but always to some extent

inne.

others.

I dla mnie książka Nati

And for me, Nati's book.

była niezmiernie ciekawa, bo

she was extremely curious because

opisywała ona głównie

she mainly described

największą wyspę Okinawy,

the largest island of Okinawa,

czyli Okinawa Honto, a tak się składa,

So, Okinawa Honto, and it just so happens that,

że akurat pomimo tego,

that just despite this,

że jest to główna wyspa,

that it is the main island,

to ja jednak znam się

I do know something about it, though.

na niej najmniej ze wszystkich.

the least of all.

Podczas

During

moich wycieczek na Okinawę

my trips to Okinawa

miałam przyjemność odwiedzenia miasta

I had the pleasure of visiting the city.

i wsi, gdzie mieszka

and the village where she lives

Nati. I choć nie jestem

Nati. And although I am not

fanką głównej wyspy Okinawy,

a fan of the main island of Okinawa,

to mogę wam powiedzieć,

I can tell you that.

że ta północna część

that this northern part

najbardziej przypadła mi do gustu.

I liked it the most.

Ludzie na północy

People in the north

wyspy są jacyś tacy,

the islands are kind of like that,

jakby to powiedzieć,

how to put it,

inni.

others.

Swojscy. Bardziej

Local. More.

po angielsku down to earth.

down to earth

Bardziej praktyczni, bardziej

More practical, more

elastyczni w swoim podejściu do życia.

flexible in their approach to life.

Tacy bardziej na luzie.

They're more laid-back.

A skąd taka

And where does that come from?

opinia? No bo powiedzmy

opinion? Well, let's say

Naha, czyli miasto na południu,

Naha, which is a city in the south,

to wielkie miasto i czuć tam

it's a big city and you can feel it there

tą miastowość.

this town.

No i pomimo okinawskiego uśmiechu

And despite the Okinawa smile.

i serdeczności, to jednak

and warmth, however

ta miejska pogoń

the urban chase

za życiem jest sam obecna.

Behind life, she is alone.

Taki wyścig szczurów,

Such a rat race,

w wersji light, po okinawsku.

in the light version, in Okinawan.

Można to zauważyć

It can be noticed.

na południu wyspy.

in the south of the island.

A północ jest

And the north is

inna i doskonale

another and perfect

rozumiem, kiedy Nati pisze

I understand when Nati writes.

jak dobrze ona się tam czuje.

how good she feels there.

Właśnie na północy wyspy.

Right in the north of the island.

Ale z drugiej strony

But on the other hand

jestem ciekawa, czy jej

I wonder if she

lokalna społeczność zaakceptowałaby

the local community would accept

ją równie

I too

szybko, jeśli na przykład

quickly, for example

nie miałaby męża z Okinawy.

she wouldn't have a husband from Okinawa.

No, tutaj już nie

No, not here anymore.

niestety nie wiem.

Unfortunately, I don't know.

Choć wątpię, czy byłoby tak samo różowo.

Although I doubt it would be just as rosy.

A z kolei

And in turn

już chyba z trzeciej strony,

already from the third side,

to muszę wam powiedzieć, że

I have to tell you that

to, co opisuje Nati na swojej wsi,

what Nati describes in her village,

to wcale nie jest

it's not at all

ograniczone do Okinawy.

limited to Okinawa.

Bo to po prostu

Because it's simply

taka typowa wiejska

such a typical rural one

wspólnota w Japonii.

community in Japan.

Na wsi życie toczy się

Life goes on in the countryside.

innym rytmem niż w mieście.

a different rhythm than in the city.

Na wsi niejako

In the countryside, so to speak.

paradoksalnie łatwiej jest

Paradoxically, it is easier.

o akceptację tej lokalnej

on the acceptance of this local

społeczności, bo ta społeczność

community, because this community

widzi cię w bardzo pragmatyczny

sees you in a very pragmatic way

sposób. Jesteś po prostu

way. You are just

dodatkową parą rąk do pracy.

an extra pair of hands to work.

Mówię to, bo choć

I'm saying this because although

nigdy na Okinawie nie mieszkałam, to

"I have never lived in Okinawa, so"

miałam niemal identyczne

I had almost the same.

doświadczenie, mieszkając na wsi

experience of living in the countryside

w Tochigi. Na wsi jest

in Tochigi. It is in the countryside.

dużo łatwiej zostać

much easier to stay

swoim. No i podobnie rzecz

yours. And similarly the matter

ma się teraz tutaj u mnie w gumie.

It is now here with me in rubber.

Ale z drugiej strony, nie, nie,

But on the other hand, no, no,

już chyba teraz z czwartej strony,

I think now from the fourth side,

to na wsi jest

it's in the countryside

równie łatwo tą akceptację

equally easily this acceptance

stracić i po prostu

lose and just

wypaść z łask lokalnej

fall out of local favor

społeczności.

community.

U mnie w Tochigi powodem,

In Tochigi, the reason for me is,

dla którego tą akceptację

for which this acceptance

straciłam, to był mój rozwód.

I lost it, that was my divorce.

Bo nagle, bez męża Japończyka,

Because suddenly, without the Japanese husband,

bez męża lokalnego z Tochigi

without a local husband from Tochigi

już nie byłam swoja.

I was no longer my own.

Nati wspomina w swojej książce o tym,

Nati mentions in her book that,

jak czasem nie jest łatwo

how sometimes it is not easy

z akceptacją dzieci, z rodzicami,

with the acceptance of children, with parents,

z rodzin mieszanych.

from mixed families.

No i oczywiście ona ma tutaj na myśli

Well, of course, she means here

rodziny japońsko-amerykańskie,

Japanese-American families,

bo taka sytuacja jest na Okinawie.

because such a situation is on Okinawa.

No i bardzo często zdarza się,

Well, it often happens that,

że takie dzieci

that such children

mają problemy z akceptacją.

they have problems with acceptance.

Szczególnie wtedy, kiedy

Especially when

powiedzmy wychowywane są przez samotne matki,

let's say they are raised by single mothers,

bo ich amerykańscy ojcowie

because their American fathers

kończą swoją służbę na Okinawie

they are finishing their service in Okinawa

i wracają do Stanów albo gdziekolwiek indziej,

and they are returning to the States or anywhere else,

gdzie amerykańskie służby zbrojne

where are the American armed forces

ich wysyłają.

They are sending them.

Te dzieci uznawane

These children are recognized.

już są za inne.

They are already for others.

No i podobnie ma się rzecz

And the same goes for the matter.

z kobietami, które te dzieci

with the women who these children

samotnie wychowują,

raising alone,

ale też i z kobietami cudzoziemkami,

but also with foreign women,

które rozwiodły się

who got divorced

ze swoimi japońskimi partnerami.

with their Japanese partners.

Wtedy nie tylko ich dzieci,

Then not only their children,

ale również matki

but also mothers

nagle tracą przynależność

suddenly lose their belonging

do tej grupy.

to this group.

No i niestety

Well, unfortunately.

na wsi bardzo łatwo jest

It's very easy in the countryside.

przestać być tą swoją,

stop being your own,

bo o ile w dużym mieście

because in a big city

można zacząć

you can start

życie od nowa

life anew

i mało kogo obchodzi

and hardly anyone cares

nasza przeszłość.

our past.

To niestety na wsi już takiego luksusu nie ma.

Unfortunately, such a luxury is no longer available in the countryside.

Tam każdy cię zna.

There, everyone knows you.

No i może być

Well, that can work.

mało ciekawie.

not very interesting.

A z kolejnej strony,

And from the other side,

już nawet nie wiem, której piątej,

I don't even know which fifth.

są ludzie z innych części Japonii.

There are people from other parts of Japan.

Japończycy,

Japanese people,

którzy mieszkają na Okinawie.

who live in Okinawa.

I mówię tutaj tak całościowo

And I say this in a holistic way.

o prefekturze.

about the prefecture.

Oni prowadzą tam biznesy,

They conduct business there,

mają swoje rodziny,

they have their families,

ale i tak nie są akceptowani

but they are still not accepted

przez ich lokalną społeczność.

through their local community.

A dlaczego?

And why?

Ano dlatego, że

Yes, that’s why.

ani oni, ani ich partnerzy

neither they nor their partners

nie są z Okinawy.

They are not from Okinawa.

Czyli są Japończykami,

So they are Japanese,

ale lokalna społeczność na Okinawie

but the local community in Okinawa

i tak ich nie zaakceptuje.

I will not accept them anyway.

I jak ważna jest dla Okinawiańczyków

And how important is it for the Okinawans?

ta, jakby to powiedzieć,

yeah, how should I put it,

ta nitka więzi

this thread binds

z kimś lokalnym,

with a local person,

to bardzo ironicznie

it's very ironic

dowiedziałam się o tym,

I found out about it.

przekonałam się o tym

I realized it.

na własnej skórze

on one's own skin

przy okazji dostania oferty pracy

on the occasion of receiving a job offer

jako nauczycielka angielskiego

as an English teacher

na Głównej Wyspie.

on the Main Island.

Nati w swojej książce

Nati in her book

również wspomina o nauczaniu angielskiego,

also mentions teaching English,

więc świetnie się składa.

So it works out great.

Połączymy oba te tematy.

We will combine both of these topics.

Swojego czasu bardzo marzyła mi się

At one point, I really dreamed of it.

praca na Okinawie w szkole.

Work in a school in Okinawa.

Tak powiedzmy na rok.

Let's say for a year.

No i mój mąż powiedział,

Well, my husband said,

ok, na rok możesz jechać,

Okay, you can go for a year.

będzie fajnie.

It will be fun.

Więc przez znajomego,

So through an acquaintance,

który choć sam mieszka

which although he lives alone

na wyspie Ishigaki,

on Ishigaki Island,

to znał on kogoś

he knew someone

w odpowiednim wydziale,

in the appropriate department,

w odpowiednim urzędzie,

in the appropriate office,

urzędzie miasta na Głównej Wyspie.

City office on the Main Island.

W mieście nie będę tutaj mówić,

I won't be saying anything here in the city.

którym nie chcę ośmieszać ludzi.

whom I do not want to humiliate.

I od słowa do słowa,

And from word to word,

tak przy okazji

by the way

jednych z moich wielu odwiedzin na wyspie,

one of my many visits to the island,

miałam rozmowę kwalifikacyjną

I had a job interview.

i jedną i drugą,

both one and the other,

no i w końcu dostałam tą ofertę pracy.

Well, I finally got that job offer.

Ale zaraz potem przyszedł

But then he came right after.

bardzo skonsternowany

very confused

telefon z zapytaniem,

phone call with an inquiry,

czy nie znam kogoś

Do I not know someone?

lokalnie w tym mieście,

locally in this city,

kto mógłby za mnie

who could do it for me

poświadczyć.

to certify.

No i zatkało mnie.

Well, it left me speechless.

Ani lata doświadczenia,

Not even years of experience,

ani super recenzje, ani znajomy,

neither great reviews, nor a friend,

który mnie przecież do tej pracy polecił,

who recommended me for this job,

nie wystarczyło. Bo ten znajomy,

it wasn't enough. Because that acquaintance,

to nie dość, że z innej wyspy,

it's not enough that he's from a different island,

to jeszcze pochodził z innej części Japonii.

he still came from another part of Japan.

No i w końcu,

Well, finally,

udało nam się znaleźć

we managed to find

kuzynkę żony tego znajomego,

the cousin of the wife of that acquaintance,

która kiedyś chodziła do szkoły podstawowej

who once attended elementary school

z panią, która pracowała

with the lady who worked

w Wydziale Edukacji

in the Department of Education

właśnie w tym urzędzie tego miasta.

right in this city office.

I brzmi to komicznie,

And it sounds comical,

ale to wystarczyło.

but that was enough.

W końcu stał za mną

He was finally standing behind me.

ktoś lokalny.

a local person.

I w ten sposób potwierdzono

And in this way, it was confirmed.

moją ofertę pracy.

my job offer.

Tak możemy ją zatrudnić.

Yes, we can hire her.

No ostatecznie odmówiłam

Well, in the end, I refused.

tej pracy i muszę się

this work and I have to

przyznać, że właśnie ta sytuacja

admit that it is precisely this situation

miała na to bardzo duży wpływ.

it had a very significant influence on that.

Bo to dało mi do zrozumienia,

Because it made me understand,

że nauki na wie.

that science for eternity.

Będziesz akceptowana, o ile

You will be accepted, as long as

stoi za tobą ktoś z lokalnej

Someone from the local area is standing behind you.

społeczności. A ja w nosie to mam.

communities. And I don't care about that.

I nie wiem, jak Nati dostała swoją pracę

And I don't know how Nati got her job.

jako assistant language teacher,

as an assistant language teacher,

ale wydaje mi się,

but it seems to me,

zgaduję, że na bank właśnie

I guess for sure right now.

to było przez polecenie kogoś,

it was by someone's orders,

kogoś lokalnego.

someone local.

W swojej książce Nati również pisze,

In her book, Nati also writes,

że praktycznie każdy

that practically everyone

może dostać pracę jako ALT,

he may get a job as an ALT,

czyli właśnie ten assistant language teacher.

so it's exactly that assistant language teacher.

I że nauki na wie, aby

And that knowledge is to know how to

dostać pracę w szkole publicznej,

get a job at a public school,

aplikuje się właśnie bezpośrednio

It is being applied directly.

do rady oświaty danego miasta, czyli tak jak

to the education council of a given city, that is, just like

to było w moim przypadku również.

It was the same for me as well.

Ale w tej chwili nie do końca

But at the moment not entirely.

tak jest.

Yes, it is.

Bo nawet na okinawie istnieją

Because they even exist in Okinawa.

lokalne firmy, które wysyłają

local companies that ship

nauczycieli na lekcje do szkół publicznych,

teachers for lessons in public schools,

i robią to już

And they are already doing it.

od bardzo, bardzo wielu lat.

for many, many years.

No i od lat również

Well, for years now too.

jedna z największych firm

one of the biggest companies

tego typu w całej Japonii,

this type throughout Japan,

czyli firma pod nazwą

which means the company named

Interac,

Interac,

powoli wchodzi

slowly enters

z bólami na rynek okinawski

with pains to the Okinawan market

i w tej chwili ma już kontrakty

and at this moment he/she already has contracts

w wielu, wielu miastach.

in many, many cities.

I wydziały oświaty bardzo lubią takie rozwiązanie,

And the education departments really like such a solution,

bo jest to bardzo wygodne.

because it is very convenient.

Wtedy nikt nie musi

Then no one has to.

się tymi nauczycielami

with those teachers

zajmować. Nikt lokalny

to occupy. No local.

nie musi się nimi zajmować.

doesn't have to take care of them.

Po prostu w Wydziale Edukacji

Just in the Department of Education.

przygotowują tylko listę szkół,

they are only preparing a list of schools,

gdzie potrzebują nauczyciela angielskiego,

where they need an English teacher,

a firma wysyłająca nauczycieli

a company sending teachers

zajmuje się całą resztą.

takes care of everything else.

I w chwili obecnej ten system

And at the present moment, this system

dotarł już nawet na wyspę

he has even reached the island

Ishigaki i okoliczne

Ishigaki and the surrounding area

wysepki naokoło tam właśnie

islets around there właśnie

w archipelagu Yayama.

in the Yayama archipelago.

A dlaczego jest to takie popularne

And why is it so popular?

rozwiązanie?

solution?

Nati również daje odpowiedź w swojej

Nati also gives an answer in her.

książce, tak niejako między

in the book, so to speak, in between

wierszami.

in verses.

Ponieważ, jak sama twierdzi,

Because, as she herself claims,

praca przy minimalnym wysiłku przyciąga

Work with minimal effort is attractive.

młodych ludzi, którym marzy się

young people who dream of

pomieszkać przez rok lub dwa

to stay for a year or two

w tak egzotycznej części Japonii.

in such an exotic part of Japan.

I bardzo często

And very often

priorytety tych młodych ludzi

the priorities of these young people

nie obejmują pracy zawodowej.

do not include professional work.

I to tak bardzo delikatnie

And so very gently.

to określam.

I define it.

Więc teraz wyobraźcie sobie, że taki nauczyciel

So now imagine that such a teacher

nie stawi się do pracy, bo

will not show up for work because

jest chory, no a w rzeczywistości

he is sick, well, in reality

to leczy kaca, to wtedy

it cures a hangover, then

firma, właśnie ta firma, która go zatrudnia

the company, exactly that company that employs him

wysyła zastępcę i ani

sends a substitute and neither

szkoła, ani wydział oświaty

school, nor the education department

nie muszą się o to martwić.

They don't have to worry about it.

Dlatego też, jak sama

Therefore, as itself

Nati mówi, urzędy na wyspie

Nati says, offices on the island.

wolą zatrudniać ludzi,

they prefer to hire people,

którzy już tam mieszkają na stałe

who already live there permanently

i mają tam rodziny.

And they have families there.

No i właśnie, bo stoi

Well, that's exactly it, because it's standing.

za nimi ktoś z lokalnej

Behind them, someone from the local area.

społeczności.

communities.

No a kiedy potrzeba większej ilości

Well, when is a larger amount needed?

nauczycieli, to wtedy podpisującemi

teachers, then signing

się właśnie umowy z taką firmą, jak

just signed a contract with a company like

Interac, albo jedną z tych mniejszych

Interac, or one of those smaller ones.

lokalnych firm, które już

local companies that already

operują na głównej wyspie.

They operate on the main island.

A

A

w innych częściach prefektury,

in other parts of the prefecture,

szczególnie poza główną wyspą,

especially outside the main island,

większość nauczycieli pochodzi

most teachers come from

z programu tak zwanego

from the so-called program

JET. Oficjalnie to

JET. Officially this is

Japan Exchange and Teaching Program.

Japan Exchange and Teaching Program.

Jest to program rządowy,

It is a government program.

finansowany

financed

z naszych podatków tutaj w Japonii.

from our taxes here in Japan.

Nauczyciele,

Teachers,

a choć ciężko ich nazwać

and although it's hard to call them

nauczycielami, bo nie mają

teachers, because they do not have

oni żadnego przygotowania

they have no preparation

pedagogicznego.

pedagogical.

To są właśnie tacy młodzi

These are just such young people.

ludzie, młodzi

people, young

napaleńcy, że tak powiem, głównie

"fools, so to speak, mainly"

właśnie z krajów anglojęzycznych.

just from English-speaking countries.

I marzy im się

They dream of it.

Japonia. Dla nich Japonia to taka

Japan. For them, Japan is like this.

ziemia obiecana. No więc

the promised land. Well then

ci fani mangi, anime i japonek

you fans of manga, anime, and Japanese girls

przyjeżdżają tu do Japonii

They are coming here to Japan.

właśnie w ramach tego programu JET

as part of this JET program

i zazwyczaj uczą oni

and usually they teach

w liceach, ale

in high schools, but

nauki na wie, również i w gimnazjach

sciences at school, including in junior high schools

i również w szkołach podstawowych.

and also in primary schools.

No i tutaj

Well, here.

muszę wam powiedzieć, że

I have to tell you that

w ostatnich latach niektóre

In recent years, some

prefektury postanowiły zrezygnować

the prefectures have decided to resign

z tego programu. Dlaczego?

from this program. Why?

No bo

Well, because

niestety poziom nauczania tych

unfortunately the level of education of these

nauczycieli był tak

the teachers were so

kosmicznie niski.

cosmically low.

No a przy okazji mówienia

Well, by the way of speaking

już o nauczaniu angielskiego, to na stronie

Regarding teaching English, it's on the website.

109 w książce Nati

109 in Nati's book

pisze ona o

she writes about

karcie tak zwanej

so-called card

Alien Registration.

Alien Registration.

Alien, czyli obcy.

Alien, that is, a stranger.

No ale ta karta już przecież nie istnieje.

Well, that card no longer exists, after all.

W 2012

In 2012

roku została ona zamieniona

it was replaced that year

na tak zwaną Zaryu Card,

to the so-called Zaryu Card,

czyli kartę

so the card

rezydencyjną, residence card.

residential, residence card.

I nie ma już na niej

And there is no longer on it.

słowa alien, czyli obcy.

the word alien, meaning foreign.

To tak gwoli wyjaśnienia.

Just to explain.

A skoro już jesteśmy

And since we are already here

w temacie szkół, to na

In the subject of schools, it is about

stronie 133

page 133

poruszona jest

is touched

bardzo ciekawa kwestia

a very interesting issue

tematy Yankee.

Yankee themes.

Nati pisze, że według wielu nauczycieli

Nati writes that according to many teachers.

to właśnie dla takich dzieci,

it's именно for such children,

czyli tej nieujarzmionej

so this untamed one

młodzieży określanej

youth defined

słowem Yankee, istnieją kluby

In the word Yankee, there are clubs.

sportowe Bukacy.

sports Bukacy.

No i jestem

Well, I am.

tutaj w szoku

here in shock

trochę, bo jeśli jacyś nauczyciele

a little, because if some teachers

naprawdę tak mówią, to

they really say that, it

według mnie pracują oni

In my opinion, they are working.

w złym zawodzie.

in the wrong profession.

Po pierwsze, kluby pozalekcyjne,

First of all, extracurricular clubs,

czyli te nieszczęsne Bukacy, to nie tylko

so those unfortunate Bukacy are not only

sporty. Po drugie,

sports. Secondly,

Bukacy istnieją dużo

There are many Bukacy.

dłużej niż

longer than

subkultury Yankee.

Yankee subcultures.

A po trzecie, sportowe Bukacy

And thirdly, sports Bukacy.

to bardzo poważna

this is very serious

sprawa w Japonii.

the case in Japan.

I Yankee, którzy z założenia

I Yankees, who by definition

nie chcą podporządkować się japońskim

they do not want to submit to the Japanese

zasadom, nigdy nie będą

they will never be, in principle

mile widziani, na przykład

welcome, for example

w bejsbolowym klubie.

in the baseball club.

Bo mecze i turnieje sportowe

Because of sports matches and tournaments.

pomiędzy szkołami, to w Japonii

between schools, that's in Japan

jest bardzo poważne

it is very serious

przedsięwzięcie. Bardzo.

A project. Very.

Każdy, kto był w Japonii w lecie

Anyone who has been to Japan in the summer

podczas tak zwanego

during the so-called

kosien, czyli ogólnokrajowego

"Kosien, i.e. nationwide"

szkolnego turnieju

school tournament

bejsbolowego, bardzo dobrze o tym wie.

baseball, he knows that very well.

I jeśli interesuje

And if it interests you

Was temat Bukacy,

The topic was Bukacy.

to podlinkuję Wam

I will link it for you.

prześwietny artykuł naukowy.

an excellent scientific article.

Tak, bo...

Yes, because...

Zrobiono na ten temat naprawdę

It was really done on this subject.

poważne badania kulturoznawcze.

serious cultural studies.

Ten artykuł jest

This article is

napisany przez profesora

written by the professor

Japanese Studies na

Japanese Studies.

Uniwersytecie w Manchesterze.

University of Manchester.

Więc całość będzie podlinkowana

So everything will be linked.

w opisie

in the description

do tego odcinka.

to this episode.

I jest to po angielsku, ale jeśli możecie przeczytać,

And this is in English, but if you can read,

to naprawdę bardzo, bardzo to

it's really very, very it

polecam.

I recommend.

Więc teraz możecie sobie wyobrazić, jak

So now you can imagine how

byłam zaskoczona tym stwierdzeniem

I was surprised by that statement.

w książce Nati i naprawdę jest mi

In the book Nati, I really feel like...

przykro, że ona miała styczność

I'm sorry that she had contact.

z nauczycielami, którzy mają

with teachers who have

właśnie takie podejście do Yankee.

That's exactly the approach to the Yankees.

A Yankee to

A Yankee to

po prostu przecież zbuntowana

It's just that she's rebellious.

młodzież, która może

youth that can

ubierać się w pewnym stylu, ale wcale

dress in a certain style, but not at all

nie musi. Może być głośna

It doesn't have to. It can be loud.

i bezczelna, ale wcale nie musi.

and shameless, but it doesn't have to at all.

Może robić to,

She can do it,

czego nie powinna,

what she shouldn't

no ale nie zawsze tak jest.

Well, that's not always the case.

Nazwa Yankee

Yankee name

pochodzi od części

comes from a part

dzielnicy Namba,

Namba district,

w Osace, która to część właśnie

in Osaka, which part is it exactly

tej dzielnicy była dawno temu nazywana

this district was called a long time ago

Amerikamura, czyli

Amerikamura, or

amerykańska wioska,

American village,

amerykańska dzielnica.

American neighborhood.

No i tu muszę wam powiedzieć, że właśnie

Well, I have to tell you that just

chyba nic dziwnego już w tym,

there's probably nothing strange about it anymore,

że właśnie Yankee pochodzi

that it is precisely Yankee that comes from

z najbardziej niekonformistycznego

from the most nonconformist

miasta w całej

cities throughout

Japonii, czyli właśnie z Osaki.

Japan, specifically from Osaka.

No ale wróćmy do tematu Bokatsu,

But let's get back to the topic of Bokatsu,

czyli właśnie tych nieszczęsnych klubów

so just those unfortunate clubs

pozalekcyjnych.

extracurricular.

Nie wszystkie Bokatsu są

Not all Bokatsu are

sportowe. Nie wszystkie

sports. Not all

spotykają się każdego dnia.

They meet every day.

Na przykład kiedy ja pracowałam

For example, when I was working.

w żeńskim liceum

in a girls' high school

w Ucinomii, jako

in Ucinomii, as

normalna nauczycielka, to również

a normal teacher, is also

do moich obowiązków należała

it was my duty

opieka nad dwoma

care for two

klubami. Tak, nie nad jednym, ale

clubs. Yes, not just one, but

nad dwoma. Pierwszy to był

above two. The first was

oczywiście English Club, a

of course English Club, and

drugi to był klub

the second was a club

wolontariacki. I oba

voluntary. And both

kluby spotykały się raz w tygodniu.

The clubs met once a week.

W ofercie naszego

In our offer

liceum był też klub

The high school also had a club.

kultury japońskiej, gdzie dziewczyny

Japanese culture, where girls

uczyły się ceremonii herbacianej,

they were learning the tea ceremony,

ikebany, ubierania kimono.

ikebanas, dressing in kimono.

Mieliśmy też klub

We also had a club.

kaligrafii i klub teatralny.

calligraphy and theater club.

I naprawdę tak jest w bardzo wielu

And it really is like that in very many.

szkołach i nie tylko w szkołach

in schools and not only in schools

żeńskich. Czyli

female. So

według mnie redukowanie

in my opinion, reducing

klubów jedynie do sportu

clubs only for sports

pokazuje jak mało ci

it shows how little you have

nauczyciele interesują się tym,

teachers are interested in this,

co można przekazać młodzieżom.

What can be conveyed to the youth?

Może. No i jeszcze raz

Maybe. And once again.

muszę powiedzieć, że

I have to say that

przykro mi, że takich nauczycieli właśnie

I'm sorry that such teachers exist.

Nati spotkała na Okinawie.

Nati met in Okinawa.

Ale z drugiej strony,

But on the other hand,

z trzeciej, czwartej, piątej, już nie wiem

from the third, fourth, fifth, I don't know anymore

która to strona, to w pewnym sensie

which side it is, in a way

nie dziwi mnie to.

I'm not surprised by that.

Nie dziwi mnie to, bo Okinawa

I'm not surprised, because Okinawa

jest na szarym końcu

is at the bottom of the heap

w prefekturalnym zestawieniu

in the prefectural summary

wyników z ogólnokrajowych

results from nationwide

testów szkolnych w podstawówkach

school tests in primary schools

i w gimnazjach. Czyli

and in middle schools. So

tak zwanym Gakuryoku Testo.

the so-called Gakuryoku Test.

Czy ma to

Does it have this?

związek z tym, że Okinawa to

the connection that Okinawa is

najbiedniejsza prefektura w całej Japonii?

The poorest prefecture in all of Japan?

Nie wiem.

I don't know.

Nie chce mi się teraz szukać statystyk.

I don't feel like looking for statistics right now.

Ale

But

w pewnym sensie podejrzewam,

In a sense, I suspect that,

że to możliwe.

that it's possible.

Bo podobnie jest też w innych częściach świata.

Because it is similar in other parts of the world as well.

Znalazłam

I found it.

statystyki odnośnie tego Gakuryoku Testo.

Statistics regarding the Gakuryoku Test.

Są one po japońsku,

They are in Japanese.

ale podlinkuję wam je właśnie

but I will link it to you right now

w opisie do tego odcinka również.

in the description of this episode as well.

No a

Well, a

skoro już o statystykach

since we're already on the topic of statistics

mowach, to porozmawiajmy

Let's talk then.

o bibliografii. Albo

about the bibliography. Or

o odnośnikach w tekście.

about the references in the text.

Kiedy ja pisałam

When I was writing

moją książkę, to dosłownie nie

"My book, literally no."

mogłam przeboleć, że

I could have put up with the fact that

właśnie wydawnictwo zadecydowało,

the publishing house has just decided,

że u mnie bibliografii nie

that I don't have a bibliography

będzie. Dlaczego?

It will be. Why?

No bo jak mi powiedziano, to jest puszka Pandory.

Well, as I was told, this is Pandora's box.

Jak już ją raz otworzysz, to

Once you open it, then

nie wepchniesz informacji z powrotem.

You won't push the information back in.

Moja część bibliografii

My part of the bibliography

w mojej książce, którą ja przygotowałam,

in my book that I prepared,

była po japońsku, po angielsku,

It was in Japanese, in English,

no i po polsku.

Well, in Polish.

No i wydawnictwo powiedziało, że tak być nie może.

Well, the publisher said that it can't be like that.

Bo jeśli dają się odnośniki

Because if they provide references

do pewnych tematów, no to trzeba je dać

For certain topics, you have to include them.

do wszystkich. I nikt nie

to everyone. And no one

będzie się interesował bibliografią

he will be interested in the bibliography

po japońsku, ani po angielsku

neither in Japanese nor in English

w tamtych czasach jeszcze.

in those times still.

Decyzja została podjęta, żeby tą całą bibliografię

The decision has been made to include the entire bibliography.

wywalić.

to throw out.

No i właśnie, dobra redaktorka

Well, exactly, a good editor.

przekonała Benatii,

convinced Benatia,

że skoro pisze się w tekście

that since it is written in the text

o kontrowersyjnych tematach,

about controversial topics,

to trzeba

it must be

źródło tego tematu podać.

provide the source of this topic.

Na przykład w książce

For example, in the book.

Nati pisze o świniach,

Nati is writing about pigs,

które stały się bezpłodne po jedzeniu

which became infertile after eating

odpadków ze sklepów kombini.

waste from convenience stores.

No to wypadałoby

Well, it would be appropriate.

dodać źródło do tego.

add a source to this.

Odpowiednie źródło. Skąd mamy taką,

The appropriate source. Where do we have such a,

a nie inną informację?

and not another piece of information?

Źródła nie było, więc ja zrobiłam

There was no source, so I made it myself.

moje własne dochodzenie.

my own investigation.

Artykuł, o którym wspomina Nati,

The article that Nati mentions,

pochodzi z 2005 roku

originates from 2005

i niestety dostęp do niego,

and unfortunately access to it,

jest w tej chwili płatny.

It is currently paid.

A sam artykuł opiera się

And the article itself is based on

na pamflecie, który był

on the pamphlet, which was

dodatkiem do gazety wydawanej

an addition to the newspaper published

na wyspie Kyushu.

on the island of Kyushu.

Gazeta nazywa się Nishinibon Shimbun

The newspaper is called Nishinibon Shimbun.

i ten pamflet miał tytuł

and this pamphlet was titled

po drugiej stronie

on the other side

stołu.

table.

I to była seria broszur

And that was a series of brochures.

i bardzo chciałam znaleźć jakiś stary egzemplarz

and I really wanted to find some old copy

online, używany, ale

online, used, but

niestety nie udało mi się.

Unfortunately, I wasn't able to.

Jedyne, czego się dokopałam,

The only thing I managed to dig up,

to informacji, że właśnie

This is the information that just

treść tych broszur została przygotowana

the content of these brochures has been prepared

przez dziennikarzy, a nie przez

by journalists, not by

naukowców.

scientists.

No a o czym jest ta broszura?

Well, what is this brochure about?

No właśnie, o tych nieszczęsnych świniach.

Exactly, about those unfortunate pigs.

Czyli 25 świn, prosiaków,

So 25 pigs, piglets,

świn w prefekturze Fukuoka

pig in Fukuoka Prefecture

jadło 3 kg

food 3 kg

odpadków spożywczych

food waste

ze sklepów typu

from stores like

7-Eleven czy Lawson.

7-Eleven or Lawson.

Tu właśnie chyba chodziło o sieciówkę Lawson.

I think this was about the Lawson chain.

No więc jadły 3 kg

So they ate 3 kg.

dziennie. I właśnie te świniaki,

daily. And it is these little pigs,

świnie były w ciąży, no i prosiaki

The pigs were pregnant, and so were the piglets.

urodziły się zdeformowane

they were born deformed

i z wadami wrodzonymi.

and with congenital defects.

I ten hodowca

And this breeder

tych świn stwierdził, że to właśnie

those pigs stated that it was exactly

z powodu tej karmy.

because of this food.

Z powodu tego, że były karmione

Because they were fed

odpadkami pełnymi konserwantów

waste full of preservatives

i innych środków chemicznych

and other chemical substances

w tym jedzeniu.

in this food.

Ale teraz kwestia tego,

But now the question is,

czy naprawdę tak było.

Was it really like that?

Tego to już nie wie nikt.

No one knows that anymore.

Bo dlaczego tylko jego świnie miały

But why did only his pigs have it?

takie problemy?

Such problems?

Dlaczego nie było takich głosów na temat świn

Why weren't there such voices about pigs?

w innych hodowlach?

in other breeds?

I czy były jakiekolwiek dowody

And were there any evidence?

na to, że było to spowodowane właśnie

that it was caused by just that

jedzeniem, a nie na przykład

food, and not for example

wodą zanieczyszczoną

contaminated water

chemikaliami z pobliskiej fabryki?

chemicals from a nearby factory?

Albo

Or

nadmiernymi dawkami

excessive doses

hormonów przyspieszających

accelerating hormones

proces rośnięcia zwierząt,

the process of animals growing,

żeby było więcej mięsa?

to have more meat?

Odpowiedzi na te pytania

Answers to these questions

nie ma. I z tego, co się

There isn't. And from what I...

orientuję, to w tych broszurach,

I realize, it's in these brochures,

odpowiedzi na te pytania

answers to these questions

również nie było.

there wasn't either.

Tak, jedzenie ze sklepów

Yes, food from the stores.

typu kombini nie jest zdrowe,

type of combining is not healthy,

ale nikt z nas przecież nie je tego

but none of us eats that, after all

3 kg dziennie.

3 kg per day.

No i warto też teraz

Well, it's also worth it now.

przypomnieć, że ten artykuł

to remind that this article

pochodzi z 2005 roku,

it dates back to 2005,

czyli prawie 20

so nearly 20

lat temu. Od tego czasu

years ago. Since then

bardzo dużo się zmieniło, jeśli

a lot has changed if

chodzi o przepisy dotyczące tego,

It's about the regulations concerning this,

jakie środki

what measures

konserwujące, środki spożywcze,

preservatives, food products,

mogą znajdować się właśnie w naszym

they may be located right in our

jedzeniu, tutaj w Japonii.

eating, here in Japan.

No i właśnie to jest

Well, that's it.

ta wielka pułapka odnośników

that great trap of links

źródłowych, bo albo robimy

source materials, because either we do

je dla każdego zagadnienia,

is for every issue,

a dla takich kontrowersyjnych,

and for such controversial ones,

jak te świnie, no to już szczególnie są one

Like those pigs, well, they are particularly so.

potrzebne, albo nie robimy ich

necessary, or we don’t do them

wcale. No i to

not at all. Well, that

powinno zostać wyłapane

it should be caught

podczas procesu redakcji

during the editing process

książki, a nie zostało.

books, and it wasn't left.

I nie jest to wina Nati,

And it's not Nati's fault,

a właśnie całkowicie wina

Oh, it's totally my fault.

redakcji.

editorial office.

No bo jeszcze jedna kwestia.

Well, there's one more thing.

Czasami może być

Sometimes it can be.

tak, że pomimo naszych najlepszych chęci

so that despite our best intentions

materiały źródłowe, które

source materials that

znajdziemy, wprowadzą nas w błąd.

We will find them; they will mislead us.

A jak do tego dochodzi?

And how does that happen?

No bardzo prosto.

Well, very simple.

Na przykład mamy japońską

For example, we have a Japanese one.

organizację. I ta japońska

organization. And that Japanese

organizacja przygotowuje

the organization is preparing

swoją japońską stronę

your Japanese page

internetową. I opiera się ona

online. And it is based on

w tej, na tej stronie

in this, on this page

internetowej, na badaniach opublikowanych.

online, on published research.

Po angielsku. Powiedzmy

In English. Let's say.

w bardzo poważanym

in very respected

piśmie naukowym jak, jakim jest

in a scientific paper such as

Nature. A potem

Nature. And then

ta wersja japońskiej strony internetowej

this version of the Japanese website

jest tłumaczona znowu na angielski.

It is being translated again into English.

Mam nadzieję, że nikogo

I hope that no one.

tutaj nie wpędziłam w zbyt dużo

I didn't get too much into here.

zagmatwanie. I taki właśnie

tangle. And that's exactly how it is.

zagmatwany proces

confusing process

przeszła informacja źródłowa

passed source information

na temat tego,

about this,

czym żywią się koty na wyspie

What do cats on the island feed on?

Iriomote.

Iriomote.

Tak, i wszyscy wiedzą,

Yes, and everyone knows,

ja kocham koty. I

I love cats.

te dzikie koty na wyspie Iriomote

the wild cats on Iriomote Island

mają bardzo różnorodną

they have a very diverse

dietę. Ale,

the diet. But,

że jest ona wyjątkowa i występuje

that it is exceptional and occurs

tylko u kotów z Iriomote,

only in Iriomote cats,

to po prostu jest błąd tego

It's just a mistake of that.

dwukrotnego tłumaczenia.

double translation.

Bo publikacja naukowa w Nature,

Because a scientific publication in Nature,

na której

on which

podstawie została opracowana ta strona

this page has been developed based on

japońska, już nie twierdzi,

Japanese, no longer claims,

że jest to aż dieta taka

that it's quite a diet

wyjątkowa. Po prostu porównują oni

exceptional. They simply compare.

tę dietę do dzikich kotów.

the diet for wild cats.

W Malezji, Tajlandii

In Malaysia, Thailand.

i Indonezji.

and Indonesia.

No bo przecież w samej Japonii,

Well, in Japan itself,

na wyspie Tsushima, występuje

on Tsushima Island, there occurs

inna odmiana dzikiego kota,

another variety of wild cat,

czyli Tsushima yamaneko.

So, Tsushima yamaneko.

I ta odmiana również żywi

And this variety also nourishes.

się bardzo różnorodną dietą.

a very diverse diet.

Bo przecież żyją na wyspie.

But they live on an island.

Nie mają wyjścia. Będą jeść, co mają

They have no choice. They will eat what they have.

pod ręką, nie? Pod paszczą.

Under the hand, right? Under the jaws.

I ciekawa sprawa tutaj

And it's an interesting matter here.

jest to, że

it is that

Instytut Badający Koty z Wyspy

Institute for Researching Cats from the Island

Tsushima wspomina o kotech

Tsushima mentions cats.

z Iriomote. Ale już

from Iriomote. But already

wicewersy, a? Tak nie jest.

"Vice versa, isn't it? That's not the case."

Więc wychodzi na to,

So it turns out that,

że, nie wiem, no, badacze

that, I don't know, well, researchers

kotów z Iriomote wolą

Iriomote cats prefer

udawać, że są jedynymi w swoim rodzaju.

to pretend that they are one of a kind.

No,

No,

powiedzmy, że czegoż to się nie robi

Let's say, what is it that one doesn't do?

dla turystyki.

for tourism.

No, moją koty z Iriomote

No, my cats from Iriomote.

przyciągają właśnie na wyspę

they are attracting to the island

bardzo wielu turystów.

very many tourists.

I ta unikalność tych kotów

And the uniqueness of these cats.

jest bardzo dużym właśnie punktem

it is a very large point

atrakcyjności tych zwierząt.

the attractiveness of these animals.

Przyznam szczerze, ja

To be honest, I

odwiedziłam Iriomotę właśnie dla kotów.

I visited Iriomote just for the cats.

No i chyba tylko dlatego, że

Well, probably just because

kota mi się interesują i odwiedziłam

I'm interested in cats and I visited.

i Iriomotę i Tsushima

Iriomote and Tsushima

właśnie rzuciło mi się to w oczy i właśnie

I just noticed that and just...

dlatego chciałam sprawdzić, jak

that's why I wanted to check how

ta kwestia ma się

this issue is being

naprawdę.

really.

No, ale koty to

No, but cats are

przecież nie jedyna rzecz, którą się interesuje,

after all, it's not the only thing I'm interested in,

bo interesują

because they are interesting

mnie również wierzenia Okinawy

I also believe in Okinawan beliefs.

i te rozdziały,

and these chapters,

które w książce Nati były

which were in Nati's book

naprawdę fascynujące.

truly fascinating.

Dowiedziałam się wiele

I learned a lot.

na temat tego, kim jest Yuta

about who Yuta is

albo kapłanka Noro,

or the priestess Noro,

no bo niby już o tym wiedziałam

Well, I supposedly already knew about it.

i czytałam, ale teraz

I read it, but now...

powiedzmy tak, dzięki rozdziałom w książce

let's say so, thanks to the chapters in the book

Nati miałam

I had Nati.

w końcu okazję, żeby tą wiedzę jakoś

finally an opportunity to somehow use that knowledge

sobie w głowie uporządkować.

organize in my head.

No i przyznam się, sama chciałabym

Well, I must admit, I would like that myself.

odwiedzić taką duchową

to visit such a spiritual

przewodniczkę, jaką właśnie jest Yuta.

the guide that Yuta currently is.

I bardzo autorce tego

And very much to the author of this.

troszczę.

I care.

I dało mi to

And it gave me that.

również wiele do myślenia.

also a lot to think about.

A raczej do przypomnienia,

Or rather as a reminder,

że Japonia wcale

that Japan at all

nie jest taka jednorodna

it is not that homogeneous

i monolityczna,

and monolithic,

jak bardzo często nam się to wydaje.

how often it seems to us.

Albo jak bardzo często wmawiają nam to właśnie

Or how often they tell us this именно.

zachodnie media.

Western media.

Są podobieństwa

There are similarities.

pomiędzy poszczególnymi rejonami

between individual regions

Japonii, ale przecież są też

Japan, but there are also

i różnice. I czasami te różnice

and differences. And sometimes these differences

są ogromne.

They are enormous.

Właśnie dlatego książka Nati jest bardzo

That's why Nati's book is very

ważna, bo ona właśnie pokazuje,

important, because it just shows,

jak duże te różnice potrafią być

How big can these differences be?

pomiędzy Okinawą, a właśnie

between Okinawa and just

główną częścią Japonii.

the main part of Japan.

Ale z drugiej strony,

But on the other hand,

już nie wiem, która to strona dzisiaj w tym podcaście,

I no longer know which episode it is today in this podcast.

więc po prostu powiem z drugiej strony.

So I will just say from the other side.

To, co bardzo często wydaje nam się

What very often seems to us

jedyne w swoim rodzaju, to może się

unique in its kind, it can happen

okazać właśnie całkiem normalne.

it turned out to be quite normal.

No bo chociaż na przykład

Well, for example

na Okinawie istnieje Boguław,

There is a Bogulaw in Okinawa.

Ognia, czyli Hinokon.

Fire, or Hinokon.

I to jest takie bardzo okinawskie,

And this is very Okinawan.

bardzo ryukyłańskie.

very Ryukyu-like.

To już przecież Bóg Toalety

It's already the God of Toilets.

istnieje również w innych częściach

it also exists in other parts

Japonii. I tutaj chyba

Japan. And here probably

ludzie, którzy

people who

byli w Japonii, powiedzmy

they were in Japan, let's say

w 2010 roku i słuchali radia,

in 2010 they were listening to the radio,

jestem pewna, że wpadła

I am sure she has fallen.

im w ucho piosenka

I have a song in my ear.

o Bogini Toalety.

Oh Goddess of the Toilet.

Toire no Kamisama. Wykonywana

Toilet God. Performed

przez piosenkarkę

by the singer

Uemura Kana.

Uemura Kana.

No i właśnie

Well, exactly.

to dzięki babci

it's thanks to grandma

piosenkarki ta postać

the character of the singer

Bogini Toalety została

The Goddess of the Toilet was

spopularyzowana takiej właśnie

popularized in such a way

mainstreamowej świadomości

mainstream awareness

młodych Japończyków.

young Japanese people.

Uemura nagrała prawie

Uemura recorded almost

dziesięciominutową piosenkę

a ten-minute song

i ta piosenka była szalenie

and this song was incredibly

popularna 14 lat temu.

popular 14 years ago.

Dzięki tej piosence

Thanks to this song

powstał i program telewizyjny

a television program was created

i chyba nawet manga

And maybe even manga.

i naprawdę było to,

and it really was так,

coś takiego innego.

something like that different.

Coś takiego nowego. No bo jak

Something so new. Well, how can it be?

często da się słuchać dziesięciominutowej

often it is possible to listen to a ten-minute one

piosenki

songs

lecącej w radio. I w opisie do odcinka

playing on the radio. And in the episode description

wrzucę wam wiki właśnie na ten

I'll drop you the wiki just for that.

temat, no bo to jest dosyć taka bardzo

the topic, because it is quite a very

fascynująca historia. Szczególnie

fascinating story. Especially

jak ta piosenka wzruszyła ludzi

how this song moved people

po trzęsieniu ziemi

after the earthquake

w 2011 roku.

in 2011.

No właśnie, skoro już

Exactly, since already...

o Bogu Toalety mowa, to

It is about the God of Toilets.

właśnie przypomniało mi to, że

it just reminded me that

w książce jest wiele

there is a lot in the book

innych takich wątków, które

other such threads that

nie są wyjątkowe dla

they are not unique to

Okinawy. Uuu, wyjątkowe wątki.

Okinawa. Ooo, unique threads.

Hmm, przydałby mi się redaktor tego

Hmm, I could use an editor for this.

podcastu. Bo

podcast. Because

przypadkowy czytelnik może skończyć

a casual reader may end up

tą książkę będąc

this book being

przekonany, że w Japonii tylko

convinced that in Japan only

na Okinawie domy nie mają ogrzewania.

In Okinawa, houses do not have heating.

Domy w całej Japonii

Houses throughout Japan

nie mają ogrzewania. Chyba tylko

they don't have heating. Probably only

na Hokkaido istnieje

on Hokkaido there is

poprawne, centralne ogrzewanie.

correct, central heating.

Ale to i też nie zawsze i nie wszędzie.

But this is also not always and not everywhere.

Albo, że

Or that

tylko na Okinawie jazda samochodem

only driving a car in Okinawa

to sposób na spędzanie wolnego czasu.

It's a way to spend free time.

Zapraszam do prefektury

I invite you to the prefecture.

Goma.

Goma.

Dwie godziny jazdy do nowej

Two hours of driving to the new one.

kawiarni to w zasadzie zupełnie

the cafe is basically completely

normalne. Chyba

normal. Probably

w każdej części Japonii, poza

in every part of Japan, except

dużymi miastami.

large cities.

No, ale nie o tym

No, but not about that.

mowa. W książce właśnie

speech. In the book just

najbardziej podobały mi się te typowo

I liked those typical ones the most.

okinawskie wstawki.

Okinawan inserts.

Czy to chociażby

Is it at least

Okinawa Time, kiedy nikomu

Okinawa Time, when to no one

się nie spieszy? Czy to

Are you in no hurry? Is it?

temat baz amerykańskich na terenie

the topic of American bases in the area

Okinawy? To jest bardzo

Okinawa? It is very

poważny temat, no i on chyba

a serious topic, and I think he

zasługuje na odrębną

deserves a separate

książkę. Nati, czy można

the book. Nati, can we?

coś z tym zrobić? Książkę na temat

Do something about it? A book on the subject.

stosunków japońsko-amerykańskich, albo

Japanese-American relations, or

raczej okinawsko-amerykańskich dla polskich

rather Okinawan-American for Polish

czytelników? Pomyśl nad

readers? Think about it

tym, proszę. Byłabym bardzo wdzięczna.

Please, I would be very grateful.

Czy to temat

Is this the topic?

bitwy Okinawę? Ten

Okinawa battle? This

rozdział w książce był dla mnie najtrudniejszy

The chapter in the book was the most difficult for me.

do przetrawienia, bo historia,

to digest, because the story,

okinawy jest naprawdę bardzo,

Okinawa is really very,

bardzo bolesna. A temat,

very painful. And the topic,

który interesował mnie, bo

which interested me, because

był poruszany w tytule

it was mentioned in the title

książki, to właśnie ta

books, it's exactly this one

długowieczność okinawiańczyków.

the longevity of Okinawans.

Bo choć w całej Japonii ludzie

For although people all over Japan

żyją bardzo długo, to

they live a very long time, so

jednak Okinawa w tej kategorii

however, Okinawa in this category

wygrywa.

wins.

Ale jednak

But still

zdanie, które

a sentence that

w tej książce przemówiło do mnie

this book spoke to me

najbardziej, które tak

most, which yes

wzruszyło mnie najbardziej, dotknęło

It moved me the most, it touched me.

moją duszę. To jest to.

my soul. That's it.

Posłuchajcie. Cytat.

Listen. Quote.

Miejsca takie jak

Places such as

ciatan koją duszę zmęczoną

they soothe my tired soul

japońskością.

Japanese-ness.

Koniec cytatu.

End of quote.

Czytam to teraz wam,

I am reading this to you now,

mówię to wam teraz i dosłownie

I'm telling you this now and literally.

ciarki mnie przechodzą, bo chyba tylko

I get shivers, because I think only

osoba, która przez dłuższy czas

a person who for a longer time

mieszkała, no bądź mieszka w Japonii,

she lived, well she lives in Japan,

potrafi docenić

can appreciate

szczerość tego zdania.

the sincerity of this statement.

Ja też mam dni, kiedy mam

I also have days when I have

tej japońskości pod dziurki w nosie

this Japanese-ness in the nostrils

i chcę uciec. No i wtedy

and I want to escape. And then

no ja nie jadę do ciatan na Okinawie,

I'm not going to Ciatan in Okinawa.

ale jadę do pobliskiego miasta,

but I'm going to a nearby town,

który jest taką naszą małą Brazylią.

which is our little Brazil.

Więc Nati ucieka

So Nati is running away.

do Stanów Zjednoczonych

to the United States

w miejscowości Ciatan, a ja

in the village of Ciatan, and I

uciekam do Brazylii w miejscowości

I'm running away to Brazil in a place.

Oizumi.

Oizumi.

I ta szczerość to właśnie

And that sincerity is exactly

według mnie jest głównym

in my opinion it is the main one

atutem tej książki.

the strong point of this book.

Bo to jest właściwie taka

Because it's actually such a

pogadanka w formie

conversation in the form

książki. Taki bloger,

books. Such a blogger,

męski styl, bardzo bezpośredni,

masculine style, very direct,

bez pompy, bez zbędnych

without pomp, without unnecessary

udziwnień.

strangeness.

Kiedy ja pisałam moją książkę

When I was writing my book.

w podobnym stylu, to dostałam

in a similar style, that I received

zarzuty grafomaństwa. Więc cieszę się

accusations of graphomania. So I am happy.

niezmiernie, że ten

immensely, that this

nurt stylowy już na tyle

the style trend is already sufficiently

dobrze zaaklimatyzował

he acclimatized well

się w książkach, że taką

in books, that such a

książkę można napisać. I że

A book can be written. And that

jest ona oceniana dobrze.

She is rated well.

Ale właśnie

But just

taki bezpośredni styl pisania

such a direct writing style

wymaga bardzo szczegółowej redakcji.

requires very detailed editing.

I jak już wspominałam, tego właśnie

And as I mentioned, that's exactly it.

w tej książce zabrakło. Bo dobry

This book is lacking. Because it is good.

redaktor wyłapałby

the editor would catch

na przykład wtrącenia

for example, interjections

autorskie, które jak dla mnie

authorial, which for me

trochę psyły ogólną atmosferę

they slightly disturbed the overall atmosphere

tej narracji. Mam tu na myśli

this narrative. I mean here

zwroty typu, wydaje mi się,

phrases like, it seems to me,

myślę, że... I właśnie

I think that... And exactly

takie własne

such one's own

wtrącenia na temat

interjections on the subject

nie osobistych uczuć, ale

not personal feelings, but

tematu.

topic.

W mowie potocznej one są bardzo

In everyday speech, they are very

popularne i zupełnie nie zwracamy

popular and completely we don't pay attention

na nie uwagi. Ale w formie pisanej

don't pay attention to it. But in written form

niejako sugerują nam pewien

they somewhat suggest to us a certain

sposób myślenia. Z góry

way of thinking. From above

narzucają nam pewien

they impose a certain

schemat, że ma być tak, a nie inaczej.

a scheme that it should be this way, not another.

No a przecież

Well, after all...

zadaniem autora jest przedstawienie

the author's task is to present

informacji tak, aby czytelnik

information so that the reader

mógł wyciągnąć własne

he could pull out his own

wnioski.

conclusions.

No ale jak już wspominałam,

Well, as I mentioned earlier,

potocznie tak mówimy. No i to

We commonly say that. And that's it.

nie jest wina Nati, to jest

it's not Nati's fault, it is

totalnie wina redakcji,

totally the fault of the editorial team,

która tych wtrąceń

which of these interjections

autorskich nie wyłapała.

did not catch the authorship.

No i jeszcze

Well, and yet

jedna mała rzecz, która

one small thing that

trochę utrudniała czytanie, to właśnie

it somewhat complicated reading, that's exactly it.

była bardzo duża ilość

there was a very large amount

informacji prywatnych.

private information.

No i nie to, że informacje prywatne są

Well, it's not that private information is

złe, ale kiedy te informacje prywatne

bad, but when are these private details

się powtarzają wiele razy, no to

they repeat many times, well then

tak trochę już

a little bit уже

zmienia to atmosferę tekstu.

It changes the atmosphere of the text.

Na przykład wspomnian był uroczy

For example, the mentioned one was charming.

synek bardzo wiele razy.

son many times.

I jest on naprawdę uroczy, muszę

And he is really charming, I must say.

wam powiedzieć. Poznałam go w zeszłym roku, jak

I want to tell you. I met him last year when

odwiedziłam Nati. Ale

I visited Nati. But

jeśli tych prywatnych wtrąceń

if those private interjections

jest naprawdę dużo, no to

There is really a lot, well then.

nie jest to wina autorki,

it is not the author's fault,

a jest to wina redaktorki

and it is the editor's fault

książki.

books.

No bo ona nie potrafiła

Because she couldn't.

znaleźć odpowiedniego balansu.

find the right balance.

Albo może jej się nie chciało. Albo może

Or maybe she just didn't feel like it. Or maybe

książki w ogóle nie czytała. Nie wiem,

she didn't read books at all. I don't know,

co robiło wydawnictwo Pascal.

What was the publishing house Pascal doing?

Ale właśnie tego typu rzeczy można

But it is exactly this type of thing that one can

byłoby bardzo łatwo naprawić i książkę

it would be very easy to fix the book too

czytałoby się o wiele

it would be much more interesting to read

bardziej płynnie,

more smoothly,

chyba o to mi tu chodzi.

I think this is what I'm looking for.

No i naskakuję tutaj na wydawnictwo

And now I'm jumping here on the publishing house.

Pascal i bronię Nati,

Pascal and I are defending Nati,

no bo właśnie uważam, że to wydawnictwo

Well, I believe that this publishing house...

zawiodło naszą

let us down

debiutancką autorkę tutaj.

debut author here.

I żeby nie było wątpliwości,

And to avoid any doubts,

jak szczera jest ta moja recenzja,

how sincere is my review,

to informuję, że

I am informing you that

książkę dostałam

I received the book.

od wydawnictwa właśnie w celu

from the publisher just for the purpose

przygotowania tej podcastowej recenzji.

preparation of this podcast review.

Coś mi się wydaje,

I think something,

że po tej recenzji już żadnych książek

that after this review there will be no more books

od Pascala więcej nie dostanę. No, ale cóż.

I won't get any more from Pascal. Well, what can you do.

No więc,

Well then,

finalnie, jaki

Ultimately, what?

jest mój końcowy werdykt?

Is this my final verdict?

Czytać

To read

czy nie czytać?

Shouldn't we read?

Tam-dam-dam-dam-dam-dam

There-there-there-there-there-there

drumroll please.

drumroll please.

Czytać.

To read.

Choć warto przygotować się na powyższe

Although it is worth preparing for the above.

potknięcia i przeszkody.

stumbles and obstacles.

Ale jeśli wiemy o nich

But if we know about them

przed rozpoczęciem lektury, to

before starting the reading, that

nie będą one już tak

they will no longer be like that

nas denerwować.

to annoy us.

Raczej tak rzucać się w oczy.

It's rather obvious.

Bo już będziemy o nich ostrzeżeni.

Because we will already be warned about them.

A osobiście

And personally

mam również nadzieję, że

I also hope that

Nati napisze kolejną

Nati will write another one.

książkę, bo po pierwsze

the book, because first of all

Okinawę kocham. Wszyscy to wiedzą.

I love Okinawa. Everyone knows that.

A po drugie Okinawy

And secondly, Okinawa.

nigdy nie za dużo. Mogłoby być

never too much. It could be.

więcej. Musi być więcej. Powinno być

more. There must be more. It should be.

więcej.

more.

Ja o Okinawie

I about Okinawa

pisać książek nie będę, ponieważ

I won't be writing books because

tam nie mieszkam. Trefekturą tą

I don't live there. In this area.

się pasjonuję i interesuję.

I am passionate about and interested in.

Ale wolałabym, żeby wypowiadał

But I would prefer that he spoke.

się na jej temat ktoś, kto

someone who about her

ma z tym styczność

he/she has contact with it

na co dzień.

on a daily basis.

Bo jako pasjonatka,

As a passionate person,

nawet największa pasjonatka, nigdy

even the biggest enthusiast, never

nie będę w stanie oddać

I will not be able to return.

prawdziwego kolorytu,

true colorfulness,

prawdziwej duszy, miejsca,

true soul, a place,

jak ktoś, kto jest tam na co

like someone who is there for something

dzień.

day.

I właśnie dlatego bardzo

And that's why very

się cieszę, że Nati postanowiła

I'm glad that Nati decided.

wydać tą książkę.

to publish this book.

I mam nadzieję, że w kolejnych

And I hope that in the next ones

wydaniach tej książki

editions of this book

te właśnie mankamenty, o których tutaj

these very shortcomings that are mentioned here

wspominam, zostaną poprawione

I remember, they will be corrected.

i książka ta stanie się jeszcze

and this book will become even

lepsza.

better.

No i właśnie chciałabym

Well, I would just like to.

zakończyć tym optymistycznym

to end on this optimistic note

akcentem. Więc czekam na nową

with an accent. So I'm waiting for the new one

książkę. A w międzyczasie

the book. And in the meantime

kupcie Okinawę

buy Okinawa

lekcję z japońskiej wyspy

a lesson from a Japanese island

długowieczności i przekonajcie się sami.

longevity and see for yourselves.

Bo jest to bardzo

Because it is very

fascynujące miejsce na świecie.

a fascinating place in the world.

No i

Well, I...

dziękuję Wam za wspólnie spędzony

Thank you for the time spent together.

czas. Kolejny lot

time. Another flight

już wkrótce.

soon.

Do usłyszenia.

Talk to you later.

muzyka

music