"Oko tygrysa" Marty Sawickiej-Danielak. O bestii stworzonej przez ludzi

Blik tekstowy

Text blip

Obecnie wiemy już, że przedstawienia zwierząt w ludzkiej kulturze nie są niewinne,

Currently, we already know that representations of animals in human culture are not innocent,

bo wywołują określone postrzeganie i mają fundamentalny wpływ na nasz stosunek do wielu gatunków.

because they evoke a certain perception and have a fundamental influence on our relationship with many species.

Te obrazy literackie, plastyczne, filmowe mogą być bardzo mylące i krzywdzące dla zwierząt.

These literary, visual, and film images can be very misleading and harmful to animals.

Na przykład mit tygrysa ludojada, który stworzyli Europejczycy i który przyczynił się do masowej eliminacji tych zwierząt w azjatyckich dżunglach.

For example, the myth of the man-eating tiger, created by Europeans, contributed to the mass extermination of these animals in Asian jungles.

Zwierzęta pełnią w ludzkiej cywilizacji i kulturze taką funkcję, jaką im nadaliśmy.

Animals serve a function in human civilization and culture that we have assigned to them.

Ich przedstawienia mogą więc realnie przyczynić się do ich wyginięcia lub objęcia ochroną,

Their presentations can therefore realistically contribute to their extinction or to being granted protection.

co jest szczególnie istotne dziś, w czasie szóstego wymierania gatunków.

What is particularly important today, in the time of the sixth mass extinction of species.

To fragment z trzydziestej dokładnie strony książki pod tytułem Oko Tygrysa.

This is a fragment from exactly the thirty-first page of the book titled Tiger's Eye.

O bestii, którą stworzył człowiek, której autorka jest naszą gościnią, Marta Sawicka-Danielak.

About the beast created by man, whose author is our guest, Marta Sawicka-Danielak.

Witam cię serdecznie.

I warmly greet you.

Dobry wieczór.

Good evening.

Książka Oko Tygrysa, o której będziemy dzisiaj rozmawiać w pliku tekstowym ze mną z Maksem Cegielskim.

The book Eye of the Tiger, which we will be discussing today in a text file with me and Max Cegielski.

Wydawczynią programu jest Michalina Bieńko, a realizuje go Michał Jakubik.

The program is produced by Michalina Bieńko and executed by Michał Jakubik.

A Marta jest autorką także innych książek, takich jak Święto Trąbek, Ostatni Biały Stoker,

Marta is also the author of other books, such as The Festival of Trumpets, The Last White Stoker,

żeby wymienić tylko dwa spośród tytułów.

to mention just two of the titles.

A książka Oko Tygrysa składa się z paru wątków i zacznijmy wobec tego tytułowego tygrysa,

The book "Tiger's Eye" consists of several threads, and let's start with the titular tiger.

ale który nie jest też dla ciebie zwierzęciem, po prostu zwierzęciem,

but which is also not just an animal to you, simply an animal,

tylko wplatasz w książkę swoje wspomnienia z lektur z dzieciństwa,

you only weave your childhood reading memories into the book,

które są właśnie świetnym przykładem tego,

which are a great example of this,

jak tekst literacki tworzy nasze wyobrażenie.

how literary text shapes our imagination.

Więc opowiedz najpierw o tym swoim pierwszym tygrysie literackim w dzieciństwie.

So tell me first about that first literary tiger of yours in childhood.

Pierwszy tygrys dla Europejki to zapewne nie tylko dla mnie,

The first tiger for a European is probably not only for me.

Sher Khan z Księgi Dżungli Rudyarda Kiplinga.

Shere Khan from The Jungle Book by Rudyard Kipling.

I on wywoływał we mnie ogromny lęk.

And he evoked great fear in me.

Z jednej strony lęk, a z drugiej strony fascynacje,

On one hand fear, and on the other hand fascination,

bo często są to uczucia splecione.

because often these are intertwined feelings.

I jako dziewczynka, która uwielbiała czytać,

And as a girl who loved to read,

a zwłaszcza o jakichś takich dalekich lądach, zamorskich wyprawach,

and especially about some distant lands, overseas expeditions,

upodobałam sobie tę Księgę Dżungli.

I have taken a liking to this Jungle Book.

I żeby się tak bardziej stymulować, żeby więcej się działo,

And to stimulate oneself more, to make more happen,

bo nie było, wiesz, smartfonów i tego wszystkiego,

because there were no, you know, smartphones and all that,

to sobie czytałam co straszniejsze kawałki związane z tym Sher Khanem,

I was reading some of the more frightening pieces related to Sher Khan.

czyli takie, które de facto mówiły o jego ludożerczej naturze.

that is, those that de facto spoke of his cannibalistic nature.

I nie zastanawiałam się wtedy, dlaczego,

And I didn't wonder then, why,

dlaczego akurat ten tygrys poluje na człowieka.

Why is this particular tiger hunting humans?

To potem, jako już dorosła, odnalazłam uzasadnienie.

Then, as an adult, I found justification.

I wtedy przyjęłam pewnie, jak większość czytelniczek i czytelników,

And then I accepted, probably like most female and male readers,

na wiarę, że każdy tygrys dybie na bezwłosą istotę i chce ją pożreć.

In the belief that every tiger lurks for a hairless being and wants to devour it.

Tam nawet były takie stania u Kiplinga, że tygrys karmi się lękiem człowieczym.

There were even passages in Kipling that the tiger feeds on human fear.

I myślę, że najbardziej lubi małe dziewczynki, a szczególnie blondynki,

And I think he likes little girls the most, especially blondes.

oczywiście.

of course.

Tak, w książce lubi małego chłopca, ale okej.

Yes, in the book she likes the little boy, but okay.

Ale dokonujemy natychmiast takiego wyobrażenia.

But we immediately make such an imagination.

I tutaj Kipling się okazuje rzeczywiście bardzo ważnym autorem,

And here Kipling turns out to be indeed a very important author,

o którym jakby wiemy doskonale, że przyczynił się do stworzenia

of which we know perfectly well that it contributed to the creation

całej kolonialnej opowieści w ogóle o Indiach na różnych poziomach.

the entire colonial story about India on various levels.

W twojej książce zresztą są niesamowite zdjęcia, jak Anglicy,

In your book, by the way, there are amazing photos, like the English,

a także królowa Anglii, jak polowali na tygrysy.

and also the Queen of England, how they hunted tigers.

I traktujesz to tak, że...

And you treat it as if...

I traktowali to chyba nie tylko jako sport, ale też coś bardzo symbolicznego właśnie, prawda?

They probably viewed it not only as a sport but also as something very symbolic, right?

Jakiś...

Some...

Tak, jeden z badaczy powiedział, że tylko...

Yes, one of the researchers said that only...

Napisał konkretnie, że tylko przez wyeliminowanie, zabicie,

He specifically wrote that only through elimination, killing,

jakby usiedlenie takiego zwierzęcia, jakim jest tygrys,

the settlement of an animal such as a tiger,

drapieżnika, okrutnika w ludzkiej zachodniej kulturze,

a predator, a cruel person in Western human culture,

tylko w ten sposób Brytyjczycy mogli udowodnić,

only in this way could the British prove that,

że są wystarczająco męscy i silni, żeby panować nad hindusami czy indusami.

that they are manly and strong enough to dominate the Hindus or Indians.

Więc to miało duży wymiar symboliczny,

So it had a significant symbolic dimension,

no ale poza tym było taką ukoronowaniem rozrywki kolonialnej, tak?

Well, apart from that, it was like a crowning achievement of colonial entertainment, right?

No być w Indiach i nie zapolować na tygrysa, to w ogóle...

Well, to be in India and not go tiger hunting is just...

To jest coś, co w ogóle nieprzyzwoite było wówczas.

This is something that was completely indecent at that time.

I mówisz o królowej Elżbiecie II, tam jest takie w książce kultowe zdjęcie,

And you are talking about Queen Elizabeth II, there is such an iconic photo in the book.

na pewno państwu znane.

Certainly known to you.

Gdzie ona z księciem Filipem, swoim mężem,

Where is she with Prince Philip, her husband,

stoi przy ciele tego zwalonego tygrysa upolowanego.

It stands by the body of that fallen hunted tiger.

To był 1961 rok, kiedy jeszcze można było polować w Indiach.

It was 1961 when hunting was still allowed in India.

Potem Indira Gandhi za 10 lat wprowadza całkowity zakaz polowania na zwierzęta,

Then Indira Gandhi introduces a total ban on hunting animals after 10 years.

nie tylko na tygrysy.

not only for tigers.

Ale to jedno zdjęcie przypomina, jak wiele tygrysów,

But that one photo reminds me of how many tigers,

wiele tysięcy tygrysów zostało odstrzelonych

Many thousands of tigers have been shot.

przez kolonialistów.

by colonizers.

Nie tylko Brytyjczyków, ale głównie.

Not only the British, but mainly.

Między na przykład 65 a 69 rokiem.

Between, for example, 65 and 69 years.

Bodajże 65.

Probably 65.

To jest kilka lat.

This is several years.

Pół tysiąca tygrysów pada z rąk indyjskich myśliwych.

Half a thousand tigers are falling at the hands of Indian hunters.

W XVIII wieku, początek XIX wieku były takie dane,

In the 18th century, the beginning of the 19th century, there were such data,

że w samym Bengalu, wtedy jeszcze nie było tego podziału,

that in Bengal itself, there was still no division at that time,

1200 tygrysów było.

There were 1200 tigers.

Rócznie padało ofiarą kul myśliwych europejskich.

Every year, it fell victim to the bullets of European hunters.

I od razu też wspomniałaś o tym elemencie męskim,

And you immediately mentioned that male element as well,

który jest w tym strzelaniu.

which is in this shooting.

Ale to zaraz do tego dojdziemy.

But we'll get to that in a moment.

Bo jednak muszę zadać jedno proste pytanie.

But I have to ask one simple question.

Czy tygrysy są wobec tego na wyginięciu generalnie, czy nie?

Are tigers generally endangered as a result?

Są na wyginięciu, tak jak większość gatunków.

They are endangered, just like most species.

Jak tygrys, jeszcze nie doszliśmy do tego poziomu symbolicznego w książce.

Like a tiger, we haven't reached that symbolic level in the book yet.

Ale ja myślę, że nie.

But I think not.

Ja myślę, że gdyby pod tygrysa podstawić jakiś inny gatunek,

I think that if another species were placed under the tiger,

to wiele tutaj by było wspólnego.

There would be a lot in common here.

Oczywiście nie mógłby to być żółk, bo jest za mało majestatyczny

Of course, it couldn't be a yellow, because it's not majestic enough.

i człowiek się tak na niego nie uwziął.

And the man didn't get so upset with him.

No ale co godzinę ginie kilka gatunków, tak?

Well, several species die every hour, right?

Co godzinę.

Every hour.

Niektóre w ogóle nie zostały przed nas skatalogowane,

Some were not cataloged for us at all,

więc nawet nie wiemy do końca, co ginie.

So we don't even know for sure what is being lost.

Więc z jednej strony tygrys na pewno jest na wyginięciu,

So on one hand, the tiger is definitely endangered,

bo ostatnie 100 lat to jest zmniejszenie populacji dzikiego tygrysa

Because the last 100 years have seen a decrease in the population of wild tigers.

o 96%, a z drugiej strony niektóre kraje,

about 96%, and on the other hand, some countries,

takie jak zwłaszcza Indie i Rosja,

such as especially India and Russia,

tu chyba nie bez pochodu do połączenia,

This probably isn't without a march to the connection.

mówią o propagandowym wzroście liczb tygrysa,

they speak of a propagandistic increase in tiger numbers,

bo tam jest tygrys takim elementem ekonacjonalizmu.

because there is a tiger as an element of economic nationalism.

No właśnie, bo najpierw byli Brytyjczycy,

Exactly, because first there were the British,

ale pokazujesz też zdjęcia,

but you also show pictures,

zdjęcia premier Narendra Modi,

photos of Prime Minister Narendra Modi,

który niepodzielnie rządzi Indiami.

who rules India unchallenged.

Z kim? Z Władimirem Putinem.

With whom? With Vladimir Putin.

I pokazujesz, że właśnie w Indiach współczesnych

And you show that it is precisely in modern India.

tygrys stał się zwierzęciem, jak to mówią twoi bohaterzy,

the tiger has become an animal, as your heroes say,

przestał być zwierzęciem lokalnym,

it stopped being a local animal,

a stał się zwierzęciem globalnym.

and became a global animal.

W jakim sensie?

In what sense?

W takim sensie, że India, a konkretnie tutaj premier,

In such a sense that India, specifically here the prime minister,

odkreśla to, jak ważne Indie są przy ochronie tygrysa

It highlights how important India is in tiger conservation.

i w ogóle wizerunkowo tygrys jest związany z Indiami,

And generally, the tiger is associated with India.

dlatego że ponad 70%, 75% jeszcze żyjących dziko tygrysów na planecie,

because over 70%, 75% of the remaining wild tigers on the planet,

to są tygrysy żyjące właśnie w Indiach.

These are tigers living in India.

I upatruje się właśnie w tym tygrysie taki symbol indyjski.

I see in this tiger such an Indian symbol.

Symbol, a teraz wiemy, że cały świat od jakiegoś czasu chce chronić te tygrysy,

Symbol, and now we know that for some time the whole world wants to protect these tigers,

bo tygrys jako majestatyczne, piękne zwierzę,

because the tiger, as a majestic, beautiful animal,

tajemnicze, stał się trochę takim symbolem dzikiej przyrody i jej ochrony,

mysterious, it has become somewhat of a symbol of wildlife and its protection,

tak jak panda i kilka takich zwierząt.

just like a panda and a few such animals.

I cały świat interesuje się ochroną tego zwierzęcia,

And the whole world is interested in the protection of this animal,

więc oczy zwrócone na Indie,

so the eyes are turned to India,

a Indie podkreślają, że one robią wszystko, co mogą,

India emphasizes that they are doing everything they can.

więc liczby rosną, więc chwała im za to.

So the numbers are rising, so glory to them for that.

Ale to jest wszystko propagandowa historia,

But this is all a propaganda story,

bo do tych...

because to those...

systemów ochrony i sposobów ochrony tygrysa w Indiach

systems of protection and methods of protecting tigers in India

w ogóle się nie włącza naukowców.

It doesn't engage scientists at all.

To robią pracownicy administracji, podobnie jak oni liczą te tygrysy,

This is done by the administrative staff, just as they count those tigers.

więc rozmawiałam z wieloma zoologami, naukowcami,

So I talked to many zoologists, scientists,

którzy zajmują się ochroną przyrody,

who are involved in nature conservation,

no i oni w ogóle nie mają wglądu do dokumentów,

well, they have no access to the documents at all,

nie mówiąc o jakiejś aparaturze badawczej,

not to mention any research equipment,

którą można by było wykorzystać.

which could be used.

Więc wszyscy raczej mówią, że to niemożliwe,

So everyone is saying that it's impossible,

żeby te liczby były takie, jak są przedstawiane,

for those numbers to be what they are presented as,

zresztą do końca się nie wierzy oficjalnym liczbom w Indiach

Moreover, one does not fully believe the official numbers in India.

i mówimy o różnych obszarach, w zasadzie o wszystkich, tak?

And we're talking about different areas, basically all of them, right?

Dokładnie i też to jest jeden z tych wątków,

Exactly, and this is also one of those threads,

kiedy twoi bohaterowie też mówią o tym,

when your heroes also talk about it,

że tygrysy stały się ważniejsze od ludzi.

that tigers have become more important than humans.

I tutaj właśnie przejdźmy do ludzi,

And here we should move on to the people,

bo tak naprawdę twoja książka jest z jednej strony

Because in reality your book is on one side

książką o tygrysach, ale jest też reportażem,

a book about tigers, but it is also a reportage,

choć nie tylko reportażem, bo myślę, że jest czymś więcej,

though not just a report, because I think it is something more,

jest książką o ofiarach tygrysów.

It is a book about the victims of tigers.

Więc czy mogłabyś opowiedzieć o miejscu głównym,

So could you tell me about the main place?

w którym się to odbywa i jak tam wygląda sytuacja?

In which it takes place and what does the situation look like there?

W takim razie powiemy o szunderbonach.

In that case, we will talk about shunderbons.

Ja tu wymawiam jednak sunderbany, bo tak znam ten wyraz

I pronounce it "sunderbany" here, because that's how I know the word.

najpoczątku zapożyczony z angielskiego,

initially borrowed from English,

więc to jest po bęgasku szunderbony.

So this is in the bęgasek shunderbony.

Więc to jest rejon przedzielony polityczną granicą

So this is an area divided by a political border.

między Indiami i Bangladeszem, ale zwarty obszar.

between India and Bangladesh, but a compact area.

Ostatnich takich dużych lasów namorzenowych na planecie,

The last such large mangrove forests on the planet,

około 10 tysięcy kilometrów kwadratowych ma ten obszar.

This area is about 10 thousand square kilometers.

Leży przy Zatoce Bengalskiej w delcie Gangesu.

It is located by the Bay of Bengal in the delta of the Ganges.

I przez to, że jest to unikatowy ekosystem,

And because it is a unique ecosystem,

także jeśli chodzi o ukształtowanie terenu,

also in terms of the landform,

bo jest to teren w archipelagu wielu wysp,

because it is an area in an archipelago of many islands,

notorycznie zalewanego przez wodę oceaniczną,

notoriously flooded by ocean water,

a z drugiej strony poprzecinanego rzekami,

and on the other hand, intersected by rivers,

bo jest to ujście trzech rzek do oceanu.

because it is the mouth of three rivers into the ocean.

I pływy są czterokrotnie w ciągu dnia,

And there are four tides during the day,

więc ta woda podnosi się, opada, a z nią roślinność znika,

so the water rises and falls, and with it the vegetation disappears,

w sensie widzimy koniuszki drzew,

in the sense that we see the tips of the trees,

a potem ich śliskie od błota pnie.

and then their slippery trunks from the mud.

Więc życie tam jest bardzo trudne.

So life there is very difficult.

I dla ludzi, i dla nieludzkich zwierząt.

For people, and for inhuman animals.

Bo trudno się tam przemieszczać.

Because it's difficult to move around there.

Przemieszczają się ludzie i zwierzęta drogą wodną często.

People and animals often move along the waterway.

Ludzie głównie, ponieważ nie ma tam połączenia innego

People mainly because there is no other connection there.

między poszczególnymi wyspami.

between the individual islands.

I w tych terenach istnieje populacja tygrysa bengalskiego,

And in these areas, there is a population of Bengal tigers.

która też fałszywie była oceniana jako najliczniejsza na świecie.

which was also falsely assessed as the largest in the world.

To jest nieprawda.

This is not true.

Funkcjonuje tam około 100 tygrysów bengalskich,

There are about 100 Bengal tigers living there.

które sięgają po człowieka jako swoją bazę pokarmową.

which reach for a human as their food base.

No właśnie. I tutaj są wyjątkiem.

Exactly. And here they are an exception.

I przeprowadzasz rodzaj śledztwa ekologicznego.

And you are conducting a type of ecological investigation.

Ja użyję tej wymowy klasycznej na Sundarbanach.

I will use this classical pronunciation in the Sundarbans.

Dlaczego tygrysy tam atakują ludzi?

Why do tigers attack people there?

Nigdy nie zostało to udowodnione dlaczego.

It has never been proven why.

Są różne tylko hipotezy.

There are only different hypotheses.

Są takie opowieści ludowe, które mówią na przykład,

There are folk tales that say, for example,

że tygrys jak raz posmakuje krwi człowieka, która jest słodka,

that a tiger, once it tastes human blood, which is sweet,

to po nią wraca.

He's going back for her.

A ponieważ jest to teren zalewowy i teren dotknięty cyklonami,

And because it is a flood-prone area affected by cyclones,

bardzo często ofiary gdzieś na rzekach się unoszą

very often the victims float somewhere on the rivers

i jakby tygrys sięga po tych nieżyjących ludzi.

And it's like the tiger is reaching for those deceased people.

Tak historycznie tak było.

Yes, historically it has been that way.

Ale jest też taka hipoteza, że przez zasolenie tego terenu

But there is also a hypothesis that the salinization of this area

tygrysy cierpią na jakieś bóle, na przykład bóle nerek

Tigers suffer from some pain, such as kidney pain.

i są bardziej agresywne.

and they are more aggressive.

Albo że nie mają wystarczającej wody słodkiej,

Or that they do not have enough fresh water,

więc dlatego sięgają po człowieka, żeby się napić,

so that's why they reach for a person to have a drink,

bo krew tak samo gasi pragnienie.

because blood quenches thirst just the same.

Ale tak naprawdę najbliższą, tak mi się wydaje,

But really, the closest one, as it seems to me,

i nie tylko ja jestem tego zdania, jakby zoologowie też są tego zdania,

and it's not just me who thinks so; it seems that zoologists think so too,

najbliższą, tak się wydaje, hipotezą prawdy jest to,

the closest hypothesis of truth seems to be that,

że po prostu baza pokarmowa tam jest tak już przetrzebiona,

that the food base there has been so depleted,

że człowiek, który wchodzi do lasu, do tego ścisłego rezerwatu,

that a person who enters the forest, into that strict reserve,

no stał się jakby rozszerzeniem tej bazy pokarmowej.

It became somewhat of an extension of this food base.

No ale powiemy to, dlaczego w innych miejscach tak się nie stało,

Well, we will say why it didn't happen in other places.

przecież baza przetrzebiona jest wszędzie, tak jak i lasy,

after all, the base is thinned out everywhere, just like the forests,

jak i wlesienie planety wszędzie postępuje.

"And the colonization of planets is progressing everywhere."

A to dlatego, że, dlaczego sięga?

Is that why it reaches?

Bo prawdopodobnie nie ma takiego lęku przed człowiekiem,

For there is probably no such fear of man,

jak tygrysy w innych częściach Azji,

like tigers in other parts of Asia,

ponieważ nigdy nie dochodziło tam do masowych polowań.

because there has never been mass hunting there.

I wracamy do tych polowań, ponieważ ukształtowanie terenu,

And we return to these hunts because of the terrain formation,

o którym mówiłam na początku, nigdy nie pozwalało na duże polowania,

which I mentioned at the beginning, never allowed for large hunts,

tak jak, nie wiem, w Rajasthanie na słoniach,

just like, I don't know, in Rajasthan on elephants,

wielką ekipą ludzi i naganiaczy.

a large crew of people and recruiters.

Tam nigdy to nie miało miejsca

It never happened there.

i tygrysy nie wyrobiły w sobie takiego lęku przed człowiekiem.

And the tigers did not develop such a fear of humans.

A teraz z kolei ludzie zdani tylko na las ekonomicznie,

And now, in turn, people reliant solely on the forest economically,

bo jest tam okropne ubóstwo i nie ma źródeł dochodu,

because there is terrible poverty there and no sources of income,

zdani na las, idą zbierać chrust, ryby, kraby,

Sent to the forest, going to collect twigs, fish, crabs,

są zmuszeni do tego ekonomicznie,

they are forced to do so economically,

no i są łatwym łupem, dlatego że powoli uciekają,

and they are an easy target because they escape slowly,

są mniej czujni niż zwierzęta,

they are less alert than animals,

więc te wszystkie czynniki sprawiły, że tygrys,

so all these factors made the tiger,

nie każdy, ale niektóre, rozszerza sobie dietę o człowieka.

Not everyone, but some expand their diet to include humans.

Ale naukowcy mówią od dawna jasno i konsekwentnie,

But scientists have been speaking clearly and consistently for a long time,

natura tygrysa nie jest ludożercza.

The nature of a tiger is not cannibalistic.

To jest jakaś aberracyjna sytuacja,

This is some abhorrent situation,

która też prawdopodobnie jest związana ze zmianami klimatu.

which is probably also related to climate change.

Cały czas Marta Sawicka-Danielak,

All the time Marta Sawicka-Danielak,

oko tygrysa, o bestii, którą stworzył człowiek.

the eye of the tiger, of the beast that man created.

I z jednej strony to jest książka,

And on the one hand, it is a book,

powiedzmy, o tym, że tygrys jest,

let's say that the tiger is,

powiedzmy, zoologiczna,

let's say, zoological,

natomiast właśnie kiedy jesteś na Sundarbanach,

however, just when you are in the Sundarbans,

gdzie pojechałaś,

where did you go,

to pojawiają się kluczowe twoje bohaterki,

your key heroines appear.

z których poznałaś wiele,

from which you have met many,

czyli tygrysie wdowy,

so tiger widows,

które tutaj, i właśnie tutaj też wracamy do tego wątku męskiego,

which here, and right here we also return to this male theme,

ponieważ one są, z jednej strony,

because they are, on the one hand,

nie są bezpośrednimi ofiarami tygrysa,

they are not direct victims of the tiger,

tylko ich mężowie,

only their husbands,

ale one się stają ofiarą pewnego modelu męskości,

but they become a victim of a certain model of masculinity,

bo jak to się dzieje,

because when it happens,

że one zostają kompletnie wykluczone w związku z tym,

that they are completely excluded in connection with this,

że ich mężowie zginęli w paszczach tygrysa?

that their husbands died in the jaws of a tiger?

Już niech będzie tak.

Let it be so.

One należą do bardzo takiego,

They belong to such a very,

takiej tradycyjnego modelu rodziny,

such a traditional family model,

to znaczy ludzie tam mieszkający są bardzo,

it means the people living there are very,

to jest taka ludność wiejska

this is such rural population

i oni mają model rodziny typowy,

and they have a typical family model,

konserwatywny, że kobieta siedzi w domu,

conservative that a woman stays at home,

pilnuje ognia, także dosłownie,

I am keeping the fire, also literally.

a to mąż zajmuje się zarobkowaniem,

and the husband is earning a living,

ale też mąż opuszcza ten dom,

but the husband is also leaving this house,

więc to mężowie chodzą do lasu.

So it's the husbands who go to the forest.

To dlatego mężczyźni zostają,

That's why men stay,

są pożerani.

they are being devoured.

No i gdy taki mężczyzna zostaje pożarty,

And when such a man is devoured,

to kobieta często z licznym potomstwem

It's a woman often with numerous offspring.

zostaje bez żadnych środków,

is left without any resources,

ponieważ nigdy nie potrafiła i nie była zmuszona,

because she could never and was not forced to,

aby te środki zdobywać,

to acquire these funds,

bo opiekuje się nie tylko dziećmi,

because she takes care of not only children,

ale i starszyzną,

but also with the elders,

bo ten konserwatywny indyjski model

because this conservative Indian model

jest wielopokoleniowy.

It is multigenerational.

No i ona zostaje nie tylko z dziećmi,

Well, she is not only left with the children,

z rodzicami męża,

with the husband's parents,

zostaje z wielką traumą,

I am left with a great trauma,

bo często jest tak,

because it often happens that,

że mężczyzna idzie bez pozwolenia,

that the man is going without permission,

bez przepustki,

without a pass,

bo przepustki są limitowane i też drogie,

because the passes are limited and also expensive,

więc wiele osób idzie

so many people are going

bez przepustek do tego lasu,

without passes to that forest,

więc nie tylko nie należy im się odszkodowanie,

so they are not entitled to compensation,

ale też one się boją,

but they are also afraid,

że spadnie na nich kara,

that punishment will fall upon them,

że one zostaną pociągnięte do odpowiedzialności,

that they will be held accountable,

więc ta trauma wiąże się z tym też,

so this trauma is also related to that,

że one nie mają

that they do not have

stuprocentowej pewności,

one hundred percent certainty,

że ten mąż zginął,

that this husband died,

bo tak, nie mają ciała,

because yes, they don't have a body,

często udają,

they often pretend,

to jest, proszę sobie wyobrazić,

that is, just imagine,

jak to jest okropne,

how awful it is,

udawać przed społecznością,

to pretend in front of the community,

że mąż żyje, że gdzieś wyjechał,

that the husband is alive, that he has gone somewhere,

tygrys,

tiger,

ale one często udają,

but they often pretend,

że nie wiedzą o tym,

that they do not know about it,

bo boją się policjantów,

because they are afraid of the police,

boją się pracowników administracji,

they are afraid of administrative staff,

która jest, jak wiemy,

which is, as we know,

bardzo skorumpowana

very corrupt

i im się często wmawia,

and they are often made to believe,

że one będą płaciły za to karę,

that they will be punished for it,

co jest nieprawdą.

what is not true.

Tak samo jak te, które są żonami mężczyzn,

Just like those who are the wives of men,

którzy mieli pozwolenie,

who had permission,

im się należy rekompensata całkiem wysoka,

they deserve a fairly high compensation,

nie spotkamy ani jednej kobiety,

we will not meet a single woman,

której mąż, mając pozwolenie,

whose husband, with permission,

jakby jego śmierć

like his death

przyczyniła się do wypłacenia tej rekompensaty.

contributed to the payment of this compensation.

Nie.

No.

Ponieważ, żeby się o nią postarać,

Because in order to strive for her,

trzeba papierologię uprawiać,

we need to deal with paperwork,

a one są najczęściej niepiśmienne, te kobiety.

And they are mostly illiterate, those women.

Wynajmują za ciężkie pieniądze

They rent out for a lot of money.

jakieś osoby, które mają im pomóc,

some people who are supposed to help them,

one im nie pomagają, oszukują,

they don't help them, they deceive them,

no i one się potem odwołują

Well, they then appeal.

na przykład do czarowników

for example to wizards

i tracą zmysły przez to,

and they are losing their senses because of it,

bo czarownik im powie,

because the sorcerer will tell them,

że mąż siedzi na koronie drzewa,

that the husband is sitting on the crown of the tree,

jak okrążysz tam swój dom

how will you circle around your house there

tam 150 razy,

there 150 times,

to on wróci tam za 300 dni.

He will return there in 300 days.

No, jakieś różne

No, some different ones.

po prostu nieracjonalne

just irrational

odpowiedzi

answers

i one, nie mając już się czego trzymać,

and they, having nothing else to hold onto,

trzymają się na przykład

they hold on, for example

takich opowieści.

such stories.

I bardzo dużo kobiet

And a lot of women

no, bardzo choruje

no, I am very ill

psychiatrycznie,

psychiatrically,

a nie ma tam żadnej służby zdrowia,

and there is no healthcare there,

już nie mówiąc o takim

not to mention such a thing

psychologicznym czy psychiatrycznym,

psychological or psychiatric,

więc one są na wielu poziomach

so they are at many levels

ofiarami tej sytuacji,

victims of this situation,

no a najbardziej na poziomie społecznym,

but most importantly on a social level,

bo spada na nie odium

because it falls under odium

jako tych, które się przyczyniły

as those that contributed

do śmierci męża,

until the death of her husband,

bo wierzenia lokalne mówią o tym,

because local beliefs say so,

że ten, który padnie ofiarą tygrysa,

that the one who becomes a victim of the tiger,

to na przykład zawinił,

for example, he is to blame,

bo miał nieczyste myśli

because he had impure thoughts

albo splunął, las jest na tyle święty,

or he spat, the forest is sacred enough,

że żadnych płynów ustrojowych

that there are no bodily fluids

nie można tam zostawić,

you can't leave it there,

miał nawet ognista myśl,

he even had a fiery thought,

żeby zabić tygrysa,

to kill a tiger,

bo tygrys jest ognisty,

because the tiger is fiery,

więc ciągnie swój do swego,

so it draws its own to its own,

ale to to wina męża,

but it's the husband's fault,

mógł być chciwy,

he could have been greedy,

no ludzie są tak biedni,

well, people are so poor,

że mają miskę ryżu,

that they have a bowl of rice,

ale mówi się, że są chciwi

but it is said that they are greedy

i poszli do lasu,

and they went to the forest,

no ale przede wszystkim żona

but above all, the wife

nie dopełniła jakichś obowiązków,

she did not fulfill some duties,

a to czesała włosy,

and she was combing her hair,

czego nie powinna robić

what she should not do

pod nieobecność męża,

in the absence of her husband,

bo właśnie ona jest tygrysią wdową

because she is indeed a tiger widow

i przez nią ten mąż zginął

And because of her, that husband died.

albo przez nią, bo chciała więcej mieć

or through her, because she wanted to have more

i wysłała męża do lasu

and sent her husband to the forest

albo przez to, że właśnie

or because of the fact that just

zaniedbała jakichś takich tradycyjnych

she neglected some of those traditional ones

w tej

in this

w tych wierzeniach tradycyjnych

in these traditional beliefs

jakichś, zaniedbała jakichś

some, neglected some

takich wymogów

such requirements

wobec kobiety, która zostaje w domu

towards a woman who stays at home

no ale prawda jest taka,

Well, the truth is that,

że to jest po prostu pobudka ekonomiczna,

that this is simply an economic wake-up call,

bo ci, którzy nic nie mają

because those who have nothing

a po prostu

and just

jak to mi powiedziano, tam nie ma

As I was told, there is none there.

tych, którzy kradną, bo wszyscy mają

those who steal, because everyone has

takie potrzeby, że wszyscy zabierają wszystko

Such needs that everyone takes everything.

wszystkim, więc

everyone, so

nie wiem, mąż brata czy rodzina brata

I don't know, the husband of the brother or the brother's family.

chce zabrać tej kobiecie już

I want to take this woman away already.

jakieś ostatnie rzeczy, które ma często

some recent things that he has often

to są nie wiem garnki, co brzmi u nas

These are, I don't know, pots, which sounds like to us.

jakoś dziwnie, ale pozbawić jej umienia

Somehow strangely, but to deprive her of her senses.

ruchomego, nieruchomego, zabrać jej dom

moving, immovable, take her home

i wykluczyć ze społeczności

and exclude from the community

dlatego w dawnych czasach

therefore in ancient times

praktycznie wszystkie tygrysie wdowy zostawały

Practically all the tiger widows remained.

wyrzucone poza wioskę

thrown outside the village

i zajmowały same tereny

and they occupied only the areas

najbliższe rzece osuwiskowe

the nearest landslide to the river

takie niebezpieczne, ziemię taką nie czują

such dangerous ones, they don't feel the earth like that

i własnoręcznie budowały sobie lepianki

and they built their own huts by hand.

dzisiaj jest trochę inaczej

Today is a little different.

ale wciąż wszystkie kobiety, które spotkałam

but still all the women I have met

naprawdę wszystkie

really all

nie przesadzam

I'm not exaggerating.

doznały jakichś takich upokorzeń

they experienced some kind of humiliation

wykluczenia

exclusions

a to na przykład mąż brata postawił na środku

For example, the husband of the brother put it in the middle.

wspólnego podwórka

shared backyard

płot nagle, żeby się od niej oddzielić

a fence suddenly, to separate from her

no

no

bardzo cierpią

they suffer greatly

ekonomicznie, zdrowotnie, społecznie

economically, health-wise, socially

jest to straszna historia

It is a terrible story.

a świat o nich nie mówi

and the world does not speak of them

Indie o nich nie mówią, Bangladesz o nich nie mówi

India does not speak of them, Bangladesh does not speak of them.

to są tylko takie

these are just such

jakieś ekscytujące sensacje

some exciting sensations

że tam gdzieś tygrys zjada mężczyzn

that somewhere the tiger is eating men

i zostają tygrysie wdowy

and the tiger widows remain

a tych kobiet jest kilka tysięcy

And there are a few thousand of those women.

ponad trzy tysiące

over three thousand

po samej stronie indyjskiej

on the Indian side alone

więc się mówi, że ta strona

so it is said that this page

Bangladeszu ma jakieś bliźniacze liczby

Bangladesh has some twin numbers.

więc

so

a z drugiej strony, na koniec chcę powiedzieć

On the other hand, in conclusion, I want to say

że to wszystko już mi jakoś bardzo mrocznie

that it all feels very dark to me now

że te kobiety dawały mi nadzieję

that these women gave me hope

ponieważ

because

one tak wierzyły w jakąś nieuchronność losu

they believed in some inevitability of fate

i w to

and into this

że człowiek

that a man

nie jest tym panem stworzenia

he is not the lord of creation

jak się w naszej

how are we doing in our

chrześcijańskiej kulturze wierzy

believes in Christian culture

i takie ich pogodzenie

and such their reconciliation

i akceptacja

and acceptance

współistnienia z przyrodą

coexistence with nature

która także może być głodna na człowieka

which can also be hungry for a person

no była czymś takim

Well, she was something like that.

inspirującym i pięknym

inspiring and beautiful

żadna z tych kobiet nie powiedziała

none of these women said

to jest wina tygrysa

this is the tiger's fault

zabijmy tygrysy albo chciałabym mieszkać

Let’s kill the tigers or I would like to live.

gdzie nie ma tygrysów

where there are no tigers

wszystkie kobiety, o które pytałam

all the women I asked about

a zadawałam im podobny zestaw pytań

I asked them a similar set of questions.

żeby mieć jakieś takie

to have something like that

dane w miarę wymierne odpowiadały

the fairly measurable data corresponded

ja mam winić tygrysa?

Should I blame the tiger?

to jest jego dom

this is his house

my wchodzimy do jego domu

we are entering his house

tygrys nie ma z tym nic wspólnego

the tiger has nothing to do with it

i to było dla mnie niezwykłe

and that was extraordinary for me

że jest taka pokora w tych ludziach

that there is such humility in these people

i te sceny z kobietami są

and these scenes with women are

bardzo mocne

very strong

polecam taki rozdział

I recommend such a chapter.

Nidra

Nidra

na środku klepiska srebrnowłosa

in the middle of the yard, silver-haired

staruszka lamentuje nad kubką prosa

The old woman laments over a mug of millet.

otacza ją krzywy płot

She is surrounded by a crooked fence.

z bambusowych tyczek, jest prawie naga

made of bamboo poles, she is almost naked

nieszczelnie przepasana wyblakłą

imperfectly wrapped in faded

szarfą z materiału, która obnaża

a fabric ribbon that exposes

jej długie, puste piersi

her long, empty breasts

wykarmiła nimi trzy dorosłe dziś

she fed three adults with them today

osoby, podciąga kolana

people, pull up the knees

pod brodę, kuli się

under the chin, curls up

i lekko kołysze, mamrocze coś

and sways a little, mumbling something

pod nosem, jakby się żaliła

under her breath, as if she were lamenting

sama wygląda jak niemowlę

She looks like a baby herself.

uwięzione w kojcu

trapped in a pen

i takich scen jest bardzo dużo

There are a lot of such scenes.

i pomyślałem, że właśnie to co powiedziałeś przed chwilą

And I thought that exactly what you just said.

o tym dawaniu nadziei

about giving hope

bo ty nie traktujesz tego wszystkiego przecież

because you don't take all of this seriously after all

jak zimna reporterka

like a cold reporter

która tylko opisuje fakty

which only describes the facts

tylko chodzi ci właśnie o jakąś wyższą stawkę

you are just looking for a higher rate

i też działasz tam, prawda?

And you work there too, right?

czyli rozumiem, że dla ciebie

So I understand that for you

to nie są podróże po to, żeby tylko coś opisać

These are not travels just to describe something.

ale żeby coś jednak zmienić

but to change something after all

pierwotnie pojechałam tam

originally I went there

aby

to

jakoś pomóc tym kobietom

somehow help these women

robiłam zbiórki w Polsce

I organized collections in Poland.

podjęłam

I took.

rozmowy z organizacjami

conversations with organizations

w Indiach między innymi takimi

in India among others like this

feministycznymi, które oferowały

feminist groups that offered

pomoc prawniczą właśnie tym kobietom

legal assistance to these women

i

i

i tak mój jakby

and so my like

taki początek to była taka

such a beginning was such a

poczucie takiego bezradności

the feeling of such helplessness

jak to możliwe, że takie kobiety istnieją

How is it possible that such women exist?

nikt o nich nie wie, nikt im nie pomaga

nobody knows about them, nobody helps them

i pojechałam tam, żeby to zrozumieć, zobaczyć

And I went there to understand it, to see.

no i

well, I

dopiero z czasem

only with time

narodziła się taka potrzeba

such a need was born

opisania tego, ale nie właśnie jako

describing this, but not exactly as

pisania zimnej reporterki

writing of a cold reporter

tylko bardziej

just more

a może przede wszystkim oddania

or maybe above all dedication

głosu tym kobietom

the voice to these women

bo te kobiety kompletnie nie mają głosu

because these women completely have no voice

i to, że powiedziałam, że w większości

And that I said that mostly

nie wszystkie, ale w większości są niepiśmienne

Not all, but for the most part, they are illiterate.

to dosłownie one nie pozostawiają w sobie żadnych świadectw

They literally leave no evidence of themselves.

więc

so

starałam się tak pisać

I tried to write like that.

tę książkę, żeby ten głos ich wybrzmiał

this book, so that their voice may resonate

a

a

nie jest to tylko

it's not just

reportaż oparty właśnie o danych

a report based precisely on data

i fact checkingu, bo

and fact-checking, because

przyświecała mi taka

I was guided by such a thing.

idea też, aby

the idea is also to

pokazać

to show

bardziej skomplikowaną strukturę

a more complex structure

to nie jest wycinek rzeczywistości

It is not a snippet of reality.

który jest opracowany

which is developed

reportersko, starałam się

I tried journalistically.

o ile to jest

how much is it

wydaje się niemożliwe

it seems impossible

taki cały świat, taką światopowieść

such a whole world, such a worldview

stworzyć, dlatego

to create, therefore

tam jest wiele wątków i one się

there are many threads and they intertwine

ze sobą łączą, bo wierzę w to

they connect with each other because I believe in it

że czas jest

that time is

sferyczny, a nie liniowy

spherical, not linear

jak nam się mówiło

as we were told

i że wszystko jest ze sobą połączone

and that everything is interconnected

i że powinniśmy budować opowieść

and that we should build a story

z fragmentów i z głosów

from fragments and from voices

a nie z jakiejś pojedynczej, sunącej

and not from some single, gliding one

do przodu narracji

forward with the narrative

więc jedna z badaczek

so one of the researchers

Karolina Felberg napisała, że

Karolina Felberg wrote that

to jest książka pisana w poetyce pełni

This is a book written in the poetics of fullness.

i bardzo tak się utożsamiłam

and I really identified with it

z tym, że tak, że

with the fact that yes, that

i ta kulistość, sferyczność

and that roundness, sphericity

to oko, cały czas mi przyświecało

That eye has been shining on me all the time.

tak jak, nie wiem, to nasz glob

just like, I don't know, this is our globe

Matka Ziemia, no ale to też jest

Mother Earth, but this is also

taka jakość kobieca

such female quality

ta pełnia, ale

this full moon, but

oczywiście jak mówimy o jakości kobiecej

of course, when we talk about feminine quality

czy o boskiej kobiecości

is it about divine femininity

która jest jakąś takim też

which is also somewhat like that

koncepcją duchową

spiritual concept

to oczywiście nie chodzi mi o kobiety

Of course, I'm not talking about women.

jako osoby

as individuals

z, nie wiem, z żeńskimi

from, I don’t know, with females

organami

organs

rozrodczymi, tylko chodzi mi o energię

reproductive, I just mean energy.

kobiecą, tak, że świat jest dualny

feminine, so that the world is dual

i mamy męską i żeńską energię

We have both masculine and feminine energy.

i każdy z nas zawiera

and each of us contains

w sobie obie te energie

both of these energies within oneself

więc ta kobieca energia

so this feminine energy

która w Indiach jest bardzo

which is very much in India

obecna w sensie

present in the sense

też w piśmiennictwie

also in the literature

no nie wiem, chociażby Wedy były pisane

Well, I don't know, although the Vedas were written down.

nie tylko przez świętych, ale też przez święte

not only through saints, but also through holy ones

to jest jedyny taki starożytny tekst

this is the only such ancient text

pisany przez kobiety

written by women

o czym się niewiele mówi

about what is not often talked about

i ta optyka

and this optics

hinduska, bo nie

Hindu woman, because no.

hinduska teraz

Hindu woman now

bardzo dużo mówi o tej

It says a lot about this.

sile kobiecej, która jest też

the strength of femininity, which is also

empatią, zrozumieniem

empathy, understanding

opieką, podtrzymaniem

care, support

czyli tym wszystkim czego nam dziś

so all of what we need today

brakuje i czego zabrakło

what is missing and what was lacking

w tym świecie kapitalistycznym

in this capitalist world

patriarchalnym, konsumpcyjnym

patriarchal, consumerist

no ale z drugiej

but from the other side

strony Indie są tym krajem

India is this country.

który w ramach tej konserwatywnej

which within this conservative

hierarchicznej struktury te kobiety

the hierarchical structure of these women

ciągle spycha na najgorsze pozycje

constantly pushes to the worst positions

mieliśmy przecież ostatnio do czynienia

We have certainly dealt with it recently.

z gwałtem i zabójstwem

with rape and murder

lekarki w szpitalu

female doctors in the hospital

w nocy i to przecież nie była

at night and it was not after all

pierwsza sytuacja jakby tego typu

the first situation of this kind

kiedy właśnie Indie się okazują być

when India turns out to be

tak strasznie okrutne w stosunku do

so terribly cruel towards

kobiet i to jest ten paradoks

women and that is the paradox

i ty również to pokazujesz

and you also show this

wiesz co

you know what

ja ci powiem, że jakbyśmy pisali o

I'll tell you that if we were writing about

wszystkich kobietach w Polsce zgwałconych

all the women in Poland who have been raped

i zamordowanych, to myślę, że

and the murdered, I think that

byłoby podobnie, w sensie

it would be similar, in the sense

w dźwięku, ja myślę, że

in the sound, I think that

Indie, które oczywiście

India, which of course

męska ta w ogóle

this male at all

seksualność została tam bardzo

sexuality was there very

taka wyparta, ale też

such repressed, but also

przez wiktoriańskich

through Victorian

przez wiktoriańskie, purytańskie czasy

through Victorian, Puritan times

ich taka naturalna

they are so natural

no chociażby nie wiem

well, I don't know even

kamasutra jest, nie tylko oczywiście

The Kama Sutra is, not only of course.

opiewa miłość fizyczną, ale też miłość duchową

It extols physical love, but also spiritual love.

ale te wszystkie elementy indyjskiej

but all these elements of Indian

kultury zostały

cultures have been

przez Anglików

by the English

no po prostu schowane

well, just hidden

gdzieś pod dywan i ci mężczyźni

somewhere under the carpet and those men

w Indiach często są właśnie tacy

In India, there are often just such people.

no trochę sfrustrowani

Well, a bit frustrated.

seksualnie, ja ich nie

sexually, I do not

tłumaczę i na pewno

I am translating and for sure.

jest bardzo duży poziom agresji

There is a very high level of aggression.

wobec kobiet w Indiach, tu nie ulega wątpliwości

towards women in India, there is no doubt about it.

ale ja też uważam, że jest taki totalnie czarny

but I also think that it is completely black

PR, że cały czas się

PR, that you are always there

pisze o gwałcie w Indiach

I am writing about rape in India.

turystka tam została zgwałcona

A tourist was raped there.

to są takie pojedyncze wypadki

these are isolated incidents

no gdybyśmy tak pokazywali

Well, if we were to show it like that.

Francję, Polskę

France, Poland

ja myślę, że podobne by się znalazły

I think similar ones could be found.

przykłady

examples

chcę powiedzieć przez to, że

I want to say by that, that

ja mieszkałam 300 metrów

I lived 300 meters away.

od tego miejsca, gdzie tę lekarkę

from the place where this doctor

zgwałcono i zabito

raped and killed

w Kalkucie akurat tak się składa

In Kolkata, it just so happens.

i muszę powiedzieć, że chodziłam tam po 22

And I have to say that I was there after 10 PM.

sama, co pewnie nie było rozsądne

alone, which probably wasn't wise

ale ja mam takie

but I have such

jakieś przekonanie, że w Indiach

some belief that in India

jestem w domu

I am at home.

i jest to dom duchowy

and it is a spiritual home

bo zawsze będę kimś z zewnątrz

because I will always be someone from the outside

ale mam jakby od lat

but I've had it for years

jestem na takiej ścieżce duchowej

I am on such a spiritual path.

indyjskiej, jogicznej

Indian, yogic

że jakby w moim

that in my

wyobrażeniu w ogóle nie ma czegoś takiego

In your imagination, there is no such thing at all.

że coś mi się stanie

that something will happen to me

i oczywiście to nie chroni mnie

and of course it doesn't protect me

w żaden sposób, ale z drugiej strony jak pomyśleć

in no way, but on the other hand, when you think about it

nie wiem, o prawie przyciągania

I don't know about the law of attraction.

i neuronach lustrzanych, no jeżeli nie

and mirror neurons, well if not

emanuje tym strachem, tym lękiem

it emanates with that fear, that anxiety

tylko otwartością i zaufaniem

only with openness and trust

to może mnie niewiele

it may not mean much to me

może złego spotkać, a może to jest

maybe it’s something bad, or maybe it is

wiesz, może bredzę, ale

you know, maybe I'm rambling, but

no jeździłam wielokrotnie do Indii

Well, I have traveled to India many times.

w pojedynkę, będąc

alone, being

blond, białą kobietą

blonde, white woman

i muszę powiedzieć, że nie

And I have to say that no.

spotkała mnie żadna nieprzyjemność

I didn't encounter any unpleasantness.

chociaż moje koleżanki

although my girlfriends

które mieszkają w Indiach

who live in India

opowiadały mi zawsze straszne historie

They always told me scary stories.

o molestowaniu przez wujków, przez dziadków

about molestation by uncles, by grandfathers

o molestowaniu w środkach

on harassment in the media

komunikacji

communication

więc ja wiem, że to istnieje tam

So I know that it exists there.

ale też myślę, że to jest bardzo

but I also think that it is very

takie rozdmuchane

such inflated

powiedz jeszcze, niestety już

say it again, unfortunately already

na koniec Marta Sawicka

in the end Marta Sawicka

Daniela Okotygrysa

Daniela Okotygrysa

bo ta książka

because this book

dlatego powiedziałem, że jest tak wielowątkowa

That's why I said it's so multifaceted.

no bo to jest też książka o Tobie

because it's also a book about you

i właśnie Twojej osobistej drodze

and exactly on your personal path

więc

so

czy to wszystko Cię zmieniło

Has it changed you at all?

co przeszłaś, co opisałaś

what you went through, what you described

no na pewno

Well, for sure.

wszystko co nas spotyka

everything that happens to us

jakoś nas zmienia, ale najbardziej mnie

"Somehow it changes us, but the most it changes me."

w ogóle życiowo zmieniło

it has changed life in general

to, że weszłam wiele lat temu na tę swoją

that I entered onto my own many years ago

ścieżkę jogiczną, duchową

yogic path, spiritual path

i

I

no i to mnie zmieniło

Well, it changed me.

to czytanie wet

this reading is a veto

zbliżenie się do takiej starożytnej

approaching such an ancient one

filozofii indyjskiej

Indian philosophy

która daje po prostu

which simply gives

zrozumienie jak dobrze żyć

understanding how to live well

i jak współistnieć ze światem

and how to coexist with the world

bo to jest główny sens tego wszystkiego

because that is the main point of it all

jak dobrze żyć w zgodzie ze sobą

how good it is to live in harmony with oneself

i z innymi

and with others

i być może to jest oderwane od sytuacji

And maybe this is detached from the situation.

tam społecznej teraz na ulicach

there socially now on the streets

co się dzieje, jaka jest przemoc i tak dalej

what is happening, what the violence is like, and so on

ale w swoim rdzeniu

but at its core

starożytnym, objawionym

ancient, revealed

ja w to wierzę, że to są objawione teksty

I believe that these are revealed texts.

mówię teraz konkretnie o wedach

I'm specifically talking about the Vedas now.

ma tak głęboką mądrość

has such deep wisdom

że wiele rzeczy, które jest tam opisanych

that many things which are described there

dziś dopiero nauka potwierdza

Today, science is only confirming that.

więc ja też tą książką chciałam pokazać, że

so I also wanted to show with this book that

taka logocentryczna kultura

such a logocentric culture

bo wedy są spisane po kilku tysiącach lat

because they are written down after several thousand years

tradycji oczywiście oralnej

of course oral tradition

taka nasza europejska

that's our European way

logocentryczna kultura, która mówi, że

logocentric culture, which says that

nie wiem, nie piszesz, nie myślisz

I don't know, you don't write, you don't think.

no to coś tu z nami jest nie tak

Well, there's something wrong with us here.

bo doprowadziło nas do

because it led us to

smutnej sytuacji

sad situation

jesteśmy już pod ścianą i chciałam pokazać

We are already backed up against the wall and I wanted to show.

inne sposoby

other ways

precypowania rzeczywistości z innych kultur

precipitation of reality from other cultures

które mogą być dla nas jakoś

which can be somehow for us

inspirujące, mogą nas czegoś nauczyć

inspiring, they can teach us something

To bardzo ciekawy wątek

It's a very interesting thread.

który w dodatku w jednym

which additionally in one

z kolejnych odcinków we wrześniu

from the next episodes in September

w pliku tekstowym będziemy

we will be in the text file

eksplorować na przykładzie Amazonii

explore on the example of the Amazon

z książką Mateusza Marczewskiego

with the book by Mateusz Marczewski

o ajahuasce z kolei

about ayahuasca, on the other hand

czyli nieopisywalnym

that is indescribable

tak naprawdę doznaniu

in fact, to the experience

wykorzystywanym przez rdzennych mieszkańców

used by the indigenous people

dżungli Ameryki Południowej

the jungle of South America

Marta Sawicka Daniela

Marta Sawicka Daniela

książka Oko Tygrysa

The book Tiger's Eye.

o bestii, którą stworzył człowiek

about the beast that man created

wydana przez wydawnictwo Marginesy

published by the Marginesy publishing house

polecamy ją i czekamy wobec tego

we recommend her and therefore we are waiting.

na kolejne, być może z Indii

to the next one, perhaps from India

książki

books

pisze teraz przewodnik po Mombaju

I am currently writing a guide to Mumbai.

ale z perspektywy dzikiej przyrody

but from the perspective of wildlife

świetnie

great

to bez tego czekamy na inny

We are waiting for another one without that.

Bombaj, to był plik tekstowy

Bombay, that was a text file.

Maksem Cygielskim, dziękuję bardzo

Maxim Cygielski, thank you very much.

dziękuję

thank you