Dlaczego Irlandia nie chce miliardów euro (DziałSplaining#049)

Dzień dobry. Nazywam się Maciej Okraszewski, a to jest Dział Zagraniczny.

Good morning. My name is Maciej Okraszewski, and this is the Foreign Department.

Podcast o wydarzeniach na świecie, o których w polskich mediach słychać niewiele albo wcale.

A podcast about world events that are seldom or not at all covered in Polish media.

Jeżeli interesują Cię podejmowane tu tematy, to możesz wesprzeć moją działalność

If you are interested in the topics discussed here, you can support my work.

dobrowolną wpłatą w serwisie Patronite pod adresem patronite.pl

a voluntary donation on the Patronite site at patronite.pl

łamane przez Dział Zagraniczny.

broken by the Foreign Department.

Czy gdyby ktoś chciał Wam dać w prezencie tyle pieniędzy, ile zarabiacie w półtora roku,

Would someone want to give you as a gift as much money as you earn in a year and a half?

to byście odmówili?

Would you refuse?

No bo tak się składa, że długo robiła tak Irlandia,

Because it so happens that Ireland did this for a long time,

którą teraz dosłownie zmuszono, żeby przyjęła miliardy euro.

that was literally forced to accept billions of euros.

W zeszłym tygodniu Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Last week, the Court of Justice of the European Union

ukarał dwa międzynarodowe giganty technologiczne.

He punished two international technology giants.

Google, niezgodnie z prawem,

Google, illegally,

faworyzowało w wynikach wyszukiwania swoje własne usługi,

favored its own services in search results,

za co sąd nałożył na jego firmę matkę, czyli na alfabet,

why the court imposed on his mother company, that is on Alphabet,

grzywnę w wysokości prawie 2,5 miliarda euro.

a fine of nearly 2.5 billion euros.

Z kolei Apple celowo unikał płacenia na naszym kontynencie podatków

Conversely, Apple deliberately avoided paying taxes on our continent.

i teraz został zobowiązany do wypłacenia zaległych 13 miliardów.

and now he has been obligated to pay the overdue 13 billion.

Z tych dwóch sum pierwsza trafi do wspólnej unijnej kasy,

From these two sums, the first will go to the common EU fund,

ale ta druga już tylko do Irlandii.

but the other one is only to Ireland.

Trzeba tu od razu powiedzieć, że Irlandia przez ostatnich 8 lat

It must be said right away that Ireland over the last 8 years

robiła co mogła, żeby tylko tych pieniędzy nie dostać.

She did everything she could to avoid getting that money.

Dlaczego?

Why?

No bo są symbolem niespodziewanego sukcesu, jaki ten kraj odniósł w niezwykle szybkim tempie,

Because they are a symbol of the unexpected success that this country has achieved at an extraordinarily rapid pace,

ale równocześnie, paradoksalnie, są też symbolem zupełnie nowych problemów,

but at the same time, paradoxically, they are also a symbol of completely new problems,

z którymi dziś w żaden sposób nie może sobie poradzić.

which it cannot cope with today in any way.

Decyzja Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przypada na szczególny moment.

The decision of the Court of Justice of the European Union comes at a special moment.

1 października, czyli za niecałe dwa tygodnie,

October 1st, which is in less than two weeks,

przedstawi w parlamencie budżet na przyszły rok.

He will present the budget for next year in parliament.

Co się w nim dokładnie znajdzie?

What will be included in it exactly?

No, przekonamy się oczywiście dopiero za te wspomniane niecałe dwa tygodnie,

No, we will find out, of course, only in those mentioned less than two weeks.

ale już dziś wiadomo, że nawet bez tych przyznanych zaległych podatków od właśnie Apple'a,

but it is already known today that even without the back taxes granted from Apple,

rząd ma ponad 8 miliardów euro nadwyżki,

the government has over 8 billion euros in surplus,

którą może wydać na cokolwiek tylko chce.

which she can spend on anything she wants.

I tak się składa, że to nie jest żadna wyjątkowa sytuacja.

And it just so happens that this is not an exceptional situation.

Dokładnie taki sam nadmiar pieniędzy powyżej 8 miliardów euro Irlandia odnotowała też.

Ireland also recorded exactly the same surplus of money above 8 billion euros.

W tym roku, dwa lata temu, jeszcze możemy się tak trochę cofać.

This year, two years ago, we can still go back a bit.

Jedyny kraj w całej Unii Europejskiej, który ma wyższe PKB na głowę, to jest Luksemburg.

The only country in the entire European Union that has a higher GDP per capita is Luxembourg.

I to jest bardzo ciekawe, no bo o ile to drugie państwo powszechnie kojarzy się z luksusem,

And this is very interesting, because while the second country is commonly associated with luxury,

Luksemburg, luksus,

Luxembourg, luxury,

no to w przypadku Irlandii ci z nas, którzy mają przynajmniej 40 lat,

Well, in the case of Ireland, those of us who are at least 40 years old,

mogą pamiętać jeszcze jej wizerunek ciężkiej, ciężkiej biedy.

They may still remember her image of deep, deep poverty.

I ta ma oczywiście historyczne korzenie.

And it obviously has historical roots.

W 1609 roku Brytyjczycy zaczęli planowo i systematycznie,

In 1609, the British began to plan methodically and systematically,

systematycznie kolonizować wyspę,

systematically colonize the island,

zaczynając od jej północno-wschodniej części,

starting from its northeastern part,

czyli tej, która do dziś jest częścią Zjednoczonego Królestwa.

that is, the one that is still part of the United Kingdom today.

W wyniku tych działań rdzennym mieszkańcom, mówiącym po irlandzku,

As a result of these actions, the indigenous inhabitants who speak Irish,

konfiskowano najlepsze ziemie i spychano ich coraz bardziej na zachód,

the best lands were confiscated and they were pushed further and further west,

gdzie tereny były po pierwsze bardziej jałowe, a po drugie niewiele warte.

where the areas were firstly more barren and secondly worth very little.

No i potem, przez następne 300 lat, eksploatowano cały ten teren,

And then, for the next 300 years, the entire area was exploited,

wysyłając większość tamtejszych produktów właśnie na rynek brytyjski.

sending most of the local products specifically to the British market.

I to widać na przykład,

And you can see this, for example,

jak mówiłem w odcinku o torfie,

as I mentioned in the episode about peat,

między innymi po lasach, które dziś zajmują tylko 11% powierzchni kraju,

among other things, through forests that today cover only 11% of the country's area,

czyli trzykrotnie mniej, niż wynosi średnia weina,

which is three times less than the average wine,

ale i tak dziesięciokrotnie więcej, niż w chwili uzyskania niepodległości,

but still ten times more than at the moment of gaining independence,

bo wcześniej tak intensywnie eksportowano miejscowe drewno do Anglii, Walii i Szkocji,

because earlier local timber was exported so intensively to England, Wales, and Scotland,

że prawie nie zostały na miejscu żadne lasy.

that almost no forests were left on site.

Kluczowym wydarzeniem w całym tym okresie jest oczywiście klęska Wielkiego Głodu

The key event in this entire period is, of course, the defeat of the Great Famine.

z lat 1845-1849, o której słyszeliście,

from 1845-1849, which you have heard about,

czyli wszyscy wy też musieliście,

so you all had to too,

ale przypomnę, że wywołała ją zaraza ziemniaczana, która zaczęła się w Meksyku,

but I will remind you that it was caused by the potato blight, which started in Mexico,

potem dotknęła Stany Zjednoczone, a stamtąd przedostała się do Europy.

Then it touched the United States, and from there it made its way to Europe.

Przede wszystkim do Holandii, Belgii i Francji.

First of all to the Netherlands, Belgium, and France.

I dlaczego w żadnych z tych miejsc tragedia nie przybrała takich rozmiarów jak właśnie w Irlandii?

And why did the tragedy not reach such proportions in any of these places as it did in Ireland?

No bo, po pierwsze, rządy tamtych krajów podjęły dość szybką akcję pomocy rolnikom,

Well, first of all, the governments of those countries took fairly swift action to assist farmers,

a tymczasem rząd w Londynie odmówił zrobienia tego samego dla Irlandczyków.

Meanwhile, the government in London refused to do the same for the Irish.

Po drugie, poniemal cała ziemia była właśnie w rękach Brytyjczyków,

Secondly, the whole land was just in the hands of the British.

którzy co prawda w przytłaczającej większości nie mieszkali na wyspie,

who, in overwhelming majority, did not live on the island,

ale dzierżawili ją po naprawdę zawyżonych cenach miejscowym chłopom.

but they leased it to local farmers at really inflated prices.

No więc, żeby te ogromne koszty w ogóle pokryć, przytłaczająca większość produktów rolnych była eksportowana,

So, in order to cover those enormous costs, the overwhelming majority of agricultural products were exported,

a tym Irlandczykom, którzy pracowali na roli, do jedzenia pozostawały w zasadzie tylko najtańsze produkty, czyli właśnie ziemniaki.

And for those Irishmen who worked in the fields, the only food left for them was basically the cheapest products, namely potatoes.

Więc kiedy tych zabrakło?

So when did they run out?

No to z głodu zmarł milion ludzi.

Well, a million people died of hunger.

I niektórzy z was mogą teraz pomyśleć, no okej, okej, ale to było 150 lat temu,

And some of you might think now, well okay, okay, but that was 150 years ago,

i co to ma wspólnego z rzeczywistością, czy w zasadzie ze współczesnością przede wszystkim?

And what does this have to do with reality, or essentially with contemporary times above all?

No, niestety, jak w wielu takich przypadkach, bardzo dużo.

No, unfortunately, as in many such cases, a lot.

W spisie powszechnym z 1841 roku, czyli tuż przed wybuchem tego wielkiego głodu,

In the census of 1841, just before the outbreak of this great famine,

doliczono się trochę ponad 8 milionów Irlandczyków.

A little over 8 million Irish people have been counted.

Tymczasem, po tym masowym umieraniu, ale po tym także po znacznie liczniejszej emigracji w poszukiwaniu lepszego życia,

Meanwhile, after this mass dying, but also after a significantly larger emigration in search of a better life,

w 1901 roku na wyspie mieszkało już o połowę mniej ludzi.

In 1901, the island was already home to half as many people.

Tak, trochę ponad 4 miliony.

Yes, a little over 4 million.

I nawet teraz, miejscowa populacja to jest tylko 5 milionów,

And even now, the local population is only 5 million.

i to jest w dużej mierze tylko dzięki imigrantom, w tym Polakom.

And this is largely thanks to immigrants, including Poles.

To gwałtowne wyludnienie sprawiło, że Irlandia rozwijała się najwolniej z wszystkich wysp brytyjskich.

This sudden depopulation caused Ireland to develop the slowest of all the British Isles.

I podczas gdy na przykład Anglia i Szkocja przechodziły przez rewolucję przemysłową,

And while for example England and Scotland were going through the industrial revolution,

i to tak naprawdę rozpędzoną rewolucję przemysłową,

and it is actually an accelerated industrial revolution,

no to w Dublinie największym zakładem przemysłowym był browar Guinnessa,

Well, the largest industrial establishment in Dublin was the Guinness Brewery.

co bardzo wiele mówi o tym mieście.

which says a lot about this city.

A fabryki powstawały niemal tylko w tej wspomnianej północno-wschodniej części,

And factories were built almost only in the aforementioned northeastern part,

która została po pierwsze skolonizowana jako pierwsza część Irlandii,

which was first colonized as the first part of Ireland,

a po drugie tam mieszkało najwięcej protestantów.

And secondly, the most Protestants lived there.

Więc, te wspomniane wcześniej nierówności na wsi,

So, the previously mentioned inequalities in the countryside,

których wielki głód był najbardziej tragiczną konsekwencją,

whose great hunger was the most tragic consequence,

ostatecznie doprowadziły do najpierw kilkudziesięciu lat walki o redystrybucję ziemi,

ultimately led to several decades of struggle for land redistribution,

co bardzo podgrzewało atmosferę, również politycznie,

which significantly heated the atmosphere, politically as well,

i w końcu przyczyniło się do wybuchu wojny o niepodległość,

and finally contributed to the outbreak of the war for independence,

i ona trwała w latach 1919-1921,

and it lasted from 1919 to 1921,

później też do wybuchu wojny domowej, zakończonej dopiero w 1923,

later also to the outbreak of the civil war, which ended only in 1923,

potem w latach 1932-1938 do wojny gospodarczej z Wielką Brytanią,

then in the years 1932-1938 to the economic war with Great Britain,

która, przypominam, była największym partnerem handlowym Irlandii,

which, I remind you, was Ireland's largest trading partner,

a zaraz potem do trwającej aż do końca lat 50-tych polityki samowystarczalności,

and then immediately to the policy of self-sufficiency that lasted until the late 1950s,

która niestety okazała się całkowitą klęską.

which unfortunately turned out to be a complete failure.

Więc przez cały ten czas Irlandia staczała się tak bardzo,

So all this time, Ireland was deteriorating so much,

że według danych Banku Światowego w 1958 roku

that according to World Bank data in 1958

jedynymi biedniejszymi krajami Europy Zachodniej była Hiszpania i Portugalia,

the only poorer countries in Western Europe were Spain and Portugal,

czyli w tamtym czasie dwie represyjne dyktatury,

so at that time two repressive dictatorships,

co, no umówmy się, z reguły jednak nie sprzyja rozwojowi gospodarczemu.

Well, let's agree that, as a rule, it does not promote economic development.

Więc ta ucieczka z wyspy, która zaczęła się w trakcie Wielkiego Głodu,

So this escape from the island, which began during the Great Famine,

trwała sobie najlepsze jeszcze 100 lat później.

It lasted the best another 100 years later.

I na początku lat 60-tych liczba ludności spadła już do 3 milionów.

And by the early 1960s, the population had already dropped to 3 million.

Jeżeli dziś w Dublinie pójdziecie do Muzeum Imigracji,

If you go to the Immigration Museum in Dublin today,

co w ogóle bardzo gorąco Wam polecam, to jest super muzeum,

What I highly recommend to you is that it is a super museum,

dzieci też się tam będą doskonale bawić dzięki takim specjalnym pseudopaszportom,

children will also have a great time there thanks to these special pseudopassports,

więc jeżeli tam pójdziecie, to dowiecie się, że m.in. z tego powodu

So if you go there, you will learn that among other reasons.

jeszcze w latach 60-tych więcej irlandzkich pielęgniarek pracowało w Wielkiej Brytanii

Even in the 1960s, more Irish nurses were working in Great Britain.

niż w samej Irlandii.

than in Ireland itself.

W 1986 roku bezrobocie wynosiło 17%.

In 1986, unemployment was 17%.

A według Urzędu Statystycznego ponad połowa niezatrudnionych

According to the Statistical Office, more than half of the unemployed

była bez pracy przez przynajmniej 12 miesięcy.

She was unemployed for at least 12 months.

I jeszcze w spisie powszechnym z 1991 roku okazało się,

And in the census of 1991, it turned out that,

że bezrobotnych jest więcej niż podczas przeprowadzania

that there are more unemployed than during the survey

pierwszego spisu po odzyskaniu niepodległości, czyli w 1926 roku.

the first census after regaining independence, that is in 1926.

Więc jeżeli obejrzycie sobie irlandzkie teledyski, albo filmy,

So if you watch Irish music videos or movies,

albo reportaże telewizyjne z przełomu lat 80-tych i 90-tych,

or television reports from the turn of the 80s and 90s,

to zrozumiecie, dlaczego mówiłem, że ci z nas, którzy mają przynajmniej 40 lat,

you will understand why I said that those of us who are at least 40 years old,

pamiętają tę biedę, bo ona jest tam jednym z głównych tematów.

They remember that poverty because it is one of the main topics there.

I nawet jeżeli nie jest głównym tematem takiego dzieła,

And even if it is not the main theme of such a work,

to zawsze jest gdzieś w tle, bo jest po prostu częścią tamtej rzeczywistości.

It is always somewhere in the background because it is simply a part of that reality.

A tymczasem, jak mówiłem wcześniej, dziś Irlandia jest jednym z najbogatszych

Meanwhile, as I mentioned earlier, today Ireland is one of the richest.

państw Europy i lekką ręką może sobie wydawać miliardy euro nadwyżki budżetowej.

countries of Europe can easily spend billions of euros in budget surplus.

Więc jak to jest w ogóle możliwe?

So how is that even possible?

W 1993 roku, na kilka miesięcy przed formalnym powstaniem Unii Europejskiej,

In 1993, a few months before the formal establishment of the European Union,

już zaczął funkcjonować jej jednolity rynek,

her single market has already started to function,

na którym wszystkim państwom członkowskim zapewniono swobodny przepływ kapitału, usług i towarów.

in which all member states are ensured the free movement of capital, services, and goods.

Irlandia była oczywiście członkinią tej Unii,

Ireland was of course a member of that Union,

więc dostęp do tego ogromnego nowego rynku szczególnie zainteresował Amerykanów,

so access to this huge new market particularly interested the Americans,

których firmy w tym czasie rozwijały się jak na sterydach.

whose companies were growing like crazy during that time.

No to jest początek lat 90-tych, Ameryka wygrała zimną wojnę, jest mnóstwo pieniędzy.

Well, this is the early 90s, America has won the Cold War, and there is plenty of money.

Więc co się okazuje? Ta malutka Irlandia jest miejscem, gdzie mówi się po angielsku,

So what turns out? This small Ireland is a place where English is spoken,

gdzie za sprawą ogromnej emigracji do Stanów jest mnóstwo lokalnych kontaktów

where, due to the massive immigration to the States, there are plenty of local contacts

i która łaknie inwestycji.

and which craves investment.

Zapewnia dodatku dostęp do europejskiego rynku,

It provides the addition access to the European market.

a równocześnie jest jednym z absolutnie najtańszych krajów, w którym można prowadzić działalność.

At the same time, it is one of the absolutely cheapest countries in which to conduct business.

Do dziś podatek dochodowy od osób prawnych wynosi 12,5%,

To this day, the corporate income tax rate is 12.5%.

podczas gdy w większości krajów europejskich jest powyżej 20%.

while in most European countries it is above 20%.

I jaki jest tego efekt?

And what is the effect of that?

Tak zwany celtycki tygrys, w nawiązaniu do oczywiście azjatyckich gospodarek,

The so-called Celtic Tiger, referring, of course, to Asian economies,

które dokładnie w tym samym czasie też błyskawicznie rosły.

which at the exact same time were also growing rapidly.

No więc ten celtycki tygrys oznacza, że 20% wszystkich amerykańskich inwestycji trafiało właśnie do Irlandii.

So this Celtic tiger means that 20% of all American investments went to Ireland.

Że swoje europejskie centrale otworzyły tu Dell, Hewlett-Packard, Google, czy właśnie wspomniany Apple.

That their European headquarters have been opened here by Dell, Hewlett-Packard, Google, or the aforementioned Apple.

Do 2004 roku bezrobocie spadło czterokrotnie, a płace wzrosły dwukrotnie i wynosiły 136% unijnej średniej.

By 2004, unemployment had decreased fourfold, and wages had doubled, reaching 136% of the EU average.

I specjalnie skupiam się właśnie na 2004 roku, bo to przecież ten sam, kiedy Polska,

And I'm specifically focusing on the year 2004, because it's the same year when Poland,

no wraz oczywiście z dziewięcioma innymi krajami, wstąpiła do tej Unii Europejskiej.

Well, of course, together with nine other countries, it joined the European Union.

I być może tego nie pamiętacie, ale oficjalna ceremonia powitania odbyła się właśnie w Dublinie.

And perhaps you don't remember this, but the official welcoming ceremony took place right in Dublin.

A Irlandia stała się jednym z trzech państw obok Wielkiej Brytanii oraz Szwecji,

And Ireland has become one of the three countries alongside Great Britain and Sweden,

które od razu otworzyły swój rynek pracy dla nowych członków.

which immediately opened their labor market to new members.

I dzięki temu na różnym etapie wyjechało nas tam do pracy w sumie aż 300 tysięcy.

And thanks to that, at different stages, a total of 300 thousand of us went there to work.

I staliśmy się największą mniejszością narodową na wyspie.

And we have become the largest national minority on the island.

Oczywiście większość ludzi później wróciła, ale to się w jakimś stopniu trwale na Irlandii odbiło.

Of course, most people returned later, but it had a lasting impact on Ireland to some extent.

Odbiło się też swoją drogą czkawką, no bo międzynarodowy kryzys finansowy z 2008 roku

It also came back to haunt us, because of the international financial crisis of 2008.

na kilka lat naprawdę przetrącił miejscową gospodarkę.

For a few years, it really crippled the local economy.

I na przykład już w 2009 roku Dell, czyli drugi największy pracodawca w kraju,

And for example, already in 2009, Dell, which is the second largest employer in the country,

zwolnił połowę miejscowej załogi i przeniósł całą produkcję komputerów do Łodzi.

He laid off half of the local staff and moved all computer production to Łódź.

Rzeczywiście, no przepraszam koleżanki i kolegów z Limerick, gdzie mieściła się ówczesna fabryka,

Indeed, I apologize to my colleagues from Limerick, where the factory was located at that time.

no ale tak właśnie działa międzynarodowy kapitał.

Well, that's how international capital works.

Chociaż z drugiej strony, jeżeli się nad tym zastanowić, to może jednak nie powinienem przepraszać,

Although on the other hand, if I think about it, maybe I shouldn't apologize after all,

bo dokładnie o tym, jak ten kapitał działa i że opłaca się łamać zasady,

because exactly how this capital works and that it pays off to break the rules,

akurat Irlandczycy wiedzą bardzo dobrze.

The Irish know very well.

I najlepszym tego przykładem jest właśnie cała ta sprawa Apple'a, od której zacząłem dzisiejszy odcinek.

And the best example of this is the whole Apple situation, from which I started today's episode.

O co w niej chodzi?

What is it about?

Ten wyrok z zeszłego tygodnia dotyczy jeszcze sprawy z 2016 roku.

This ruling from last week still pertains to the case from 2016.

Komisja Europejska uznała wtedy, że Irlandia zawarła nieuczciwe porozumienie z tą amerykańską korporacją,

The European Commission then concluded that Ireland had entered into an unfair agreement with that American corporation.

dzięki czemu ta ostatnia po prostu unikała opłacenia na naszym kontynencie należnych podatków

thanks to which the former simply avoided paying the due taxes on our continent

i w związku z tym powinna wypłacić Dublinowi zaległe 13 miliardów euro.

And in connection with this, it should pay Dublin the overdue 13 billion euros.

Teraz to już jest w ogóle prawie 14 miliardów, no bo narosły odsetki.

Now it's almost 14 billion, since the interest has accrued.

I to z tego powodu, że oczywiście decyzję od razu zaskarżyło do sądu,

And it is for this reason that, of course, the decision was immediately appealed to the court,

ale równocześnie zaskarżył ją też rząd Irlandii, który argumentował, że to jest naruszenie jego suwerenności.

But at the same time, the government of Ireland also filed a lawsuit against her, arguing that it is a violation of its sovereignty.

I przez 8 lat Dublin zmieniał premierów, ale konsekwentnie odmawiał przyjęcia tych pieniędzy

And for 8 years Dublin changed prime ministers, but consistently refused to accept that money.

i dopiero po tej zeszłotygodniowej decyzji Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

and only after last week's decision of the Court of Justice of the European Union

rząd wydał oświadczenie, w którym oświadczył, że uszanuje wyrok sądu całkiem łaskawie.

The government issued a statement in which it declared that it would graciously respect the court's ruling.

I dlaczego Irlandia tak bardzo się opierała?

And why did Ireland resist so much?

No bo chociaż warunki, na jakich działał tu Apple były naprawdę wyjątkowe,

Well, although the conditions under which Apple operated here were truly exceptional,

to ten niski CIT oraz do tego jeszcze szereg innych ulg,

it's this low CIT and on top of that a number of other exemptions,

to wszystko przyciągnęło do kraju szereg podobnych międzynarodowych korporacji.

This attracted a number of similar international corporations to the country.

Według danych Ministerstwa Przedsiębiorczości, Handlu i Zatrudnienia

According to data from the Ministry of Entrepreneurship, Trade and Employment

dziś zarejestrowanych w Irlandii zagranicznych firm jest około półtora tysiąca.

Today, there are about one and a half thousand foreign companies registered in Ireland.

Swoje główne europejskie siedziby mają tu dziś między innymi Google,

Among others, Google has its main European headquarters here today.

czy alfabet w tym przypadku, czyli firma matka Google,

does the alphabet in this case, that is, the parent company of Google,

ale też Facebook czy Meta, Microsoft, IBM, Airbnb, PayPal.

but also Facebook or Meta, Microsoft, IBM, Airbnb, PayPal.

eBay, Adobe jeszcze można by tak naprawdę długo wymieniać.

eBay, Adobe, one could really keep listing them for a long time.

Rząd nie chciał więc przyjmować tych zaległych pieniędzy od Apple'a,

The government did not want to accept this overdue money from Apple.

żeby nie przestraszyć innych zagranicznych firm,

to avoid frightening other foreign companies,

że mógłby to być precedens, który w przyszłości wpłynie także na nie

that it could be a precedent that in the future could also affect them

i będą musiały zwracać jakieś pieniądze.

and they will have to return some money.

A Irlandia nie chce, żeby te firmy pouciekały,

And Ireland does not want these companies to flee.

bo to ich obecność jest tą, która tak wyjątkowo się opłaca.

because their presence is the one that is so exceptionally rewarding.

Od tego kryzysu finansowego z 2008 roku inwestycje znowu wzrosły,

Since the financial crisis of 2008, investments have increased again.

a w dodatku pamiętajmy, że akurat w czasie pandemii

and let's remember that it was during the pandemic

wielkie korporacje technologiczne zarobiły wyjątkowo duże pieniądze.

Big technology corporations made exceptionally large profits.

Dlatego, mimo że płacą na wyspie jednak dość niskie podatki,

Therefore, although they pay relatively low taxes on the island,

to łączna suma tego, ile wnoszą do miejscowego budżetu, wciąż rośnie.

It is the total amount that they contribute to the local budget, which continues to grow.

W zeszłym roku to było rekordowe prawie 24 miliardy euro.

Last year it was a record nearly 24 billion euros.

I to właśnie dzięki temu Irlandia ma od kilku lat tak ogromną nadwyżkę budżetową

And it is precisely because of this that Ireland has had such a huge budget surplus for several years.

i jest najbogatsza w całej swojej dotychczasowej historii.

and is the richest in its entire history so far.

No więc powinno być super, prawda?

So it should be great, right?

Ale niekoniecznie tak jest.

But it doesn't have to be that way.

Według danych Eurostatu Dublin ma dziś trzecie najwyższe ceny nieruchomości w całej Unii

According to Eurostat data, Dublin currently has the third highest property prices in the entire Union.

zaraz za Genewą i Londynem.

right behind Geneva and London.

Choć ten problem oczywiście dotyczy nie tylko stolicy,

Although this problem certainly concerns not only the capital,

ale także takich majasty jak na przykład Cork, Limerick czy Galway.

but also such cities as Cork, Limerick, or Galway.

Według zeszłorocznego raportu Parlamentarnego Biura Analiz Budżetowych od 2012 roku

According to last year's report from the Parliamentary Budget Analysis Office, since 2012

płace w całym kraju wzrosły średnio o 20%.

Wages across the country have increased by an average of 20%.

Ale już ceny nieruchomości?

But what about real estate prices?

O 75%.

By 75%.

Nic więc dziwnego, że według Irlandzkiego Centralnego Biura Statystycznego

It's no wonder that according to the Irish Central Statistics Office

o ile w 1991 roku 79% obywateli było właścicielami swojego domu,

In 1991, 79% of citizens owned their own home,

no to dziś ten odsetek spadł do 66%,

Well, today that percentage has dropped to 66%.

a wśród osób poniżej 40 roku życia

and among people under 40 years of age

własnym M może się pochwalić mniej niż 1 trzecia.

Less than one third can boast their own M.

Cała reszta musi więc wynajmować.

The rest must therefore rent.

W czym normalnie nie byłoby nic złego,

In what normally would be nothing wrong,

gdyby nie to, że według dokładnie tego samego wspomnianego wcześniej raportu parlamentarnego

if it weren't for the fact that according to exactly the same aforementioned parliamentary report

przez dekadę wysokość czynszów wzrosła ponad 90%,

over the decade, rental prices have increased by more than 90%,

według Eurostatu dzieje się to prawie czterokrotnie szybciej niż w całej reszcie strefy euro,

according to Eurostat, this is happening almost four times faster than in the rest of the eurozone,

a według regulującej ten rynek takiej specjalnej Państwowej Rady do Spraw Najmu Mieszkaniowego

according to the regulatory body for this market, the special State Council for Housing Rental Affairs

przeciętne mieszkanie w Dublinie,

average apartment in Dublin,

czy koszt wynajmu takiego przeciętnego mieszkania,

is the cost of renting such an average apartment,

pochłania obecnie 2 trzecie średniej.

It currently absorbs two-thirds of the average.

2 trzecie średniej nauczycielskiej pensji.

Two-thirds of the average teacher's salary.

No więc w grudniu zeszłego roku dziennik Irish Examiner,

So, in December of last year, the Irish Examiner newspaper,

który wychodzi w kork, wyliczył, że o ile na normalnych portalach z nieruchomościami

who goes out in cork calculated that as far as normal real estate portals are concerned

do wynojęcia w tym mieście jest 71 lokali,

There are 71 premises for rent in this city.

to równocześnie na Airbnb, którego przypomnę swoją drogą,

it's simultaneous on Airbnb, which I would like to remind you of by the way,

europejska spółka ma siedzibę właśnie w Irlandii,

the European company is based in Ireland.

no więc na Airbnb tych lokali jest już ponad 1,5 tysiąca.

Well, there are already over 1,500 of these places on Airbnb.

A w całym kraju ilość takich krótkoterminowych ofert jest 14-krotnie większa,

And in the whole country, the number of such short-term offers is 14 times greater,

niż tych przeznaczonych dla normalnych, długofalowych najemców.

than those intended for regular, long-term tenants.

Jaki jest tego efekt?

What is the effect of this?

Według danych Ministerstwa Mieszkalnictwa,

According to data from the Ministry of Housing,

liczba osób zmagających się dziś z bezdomnością

the number of people struggling with homelessness today

sięga ponad 14 tysięcy osób,

reaches over 14 thousand people,

z czego 4 tysiące to są niepełnoletni.

Of which 4 thousand are minors.

A w dodatku, zdaniem organizacji pozarządowych,

And additionally, according to non-governmental organizations,

te liczby są najprawdopodobniej niedoszacowane

these numbers are most likely underestimated

i w rzeczywistości mogą być nawet dwukrotnie,

and in reality, they can even be twice.

a niewykluczone, że i trzykrotnie wyższe.

and it is not excluded that it could be three times higher as well.

No więc jak łatwo się domyślić,

So, as you might easily guess,

to wszystko budzi ogromną społeczną frustrację

It all evokes immense social frustration.

i w sondażach mieszkalnictwo jest największą miejscową bolączką.

In surveys, housing is the biggest local issue.

Ale mimo, że zdaniem absolutnie większości ekonomistów,

But despite the fact that according to the overwhelming majority of economists,

ten problem bierze się przede wszystkim stąd,

this problem arises primarily from the fact that,

że te kolejne rządy oddały tę działkę w ręce prywatnych deweloperów,

that these successive governments handed this plot over to private developers,

a ten zalew korporacyjnych miliardów napompował ceny

and this inflow of corporate billions has inflated prices

i teraz w praktyce nowe nieruchomości są masowo wykopywane

And now in practice new properties are being dug up en masse.

przez fundusze inwestycyjne, a nie przez zwykłych ludzi

through investment funds, not ordinary people

i dlatego brakuje tych lokali,

and that's why there is a shortage of these establishments,

no to ulica,

well, it's the street,

znalazło sobie innych winowajców.

it found other culprits.

Obcokrajowców.

Foreigners.

Według danych Centralnego Urzędu Statystycznego

According to the data from the Central Statistical Office

w zeszłym roku do Irlandii przyjechało

Last year, X came to Ireland.

trochę ponad 140 tysięcy imigrantów,

just over 140 thousand immigrants,

czyli najwięcej od półtorej dekady.

so the most in a decade and a half.

I jak wynika ze spisu powszechnego,

And as it turns out from the census,

sprzed dwóch lat już co piąty mieszkaniec tego kraju

Two years ago, already every fifth resident of this country.

nie urodził się na wyspie.

He was not born on the island.

Dlatego niespodziewanie właśnie w kraju,

Therefore, unexpectedly, just in the country,

który przez lata był absolutnym synonimem emigracji,

which for years has been an absolute synonym of emigration,

który w samym centrum stolicy

which is in the very center of the capital

ma specjalne poświęcone emigracji muzeum,

it has a special museum dedicated to emigration,

nagle ludzie, którzy emigrują

suddenly people who are emigrating

szukając dla siebie lepszego życia poza swoją własną ojczyzną

seeking a better life for themselves beyond their own homeland

stali się kozłami ofiernymi.

they became scapegoats.

Od 2018 roku dokonano 25 podpaleń ośrodków dla uchodźców.

Since 2018, there have been 25 arson attacks on refugee centers.

Przez cały zeszły rok

Throughout the entire last year

policja odnotowała 231 antyimigranckich demonstracji.

The police recorded 231 anti-immigrant demonstrations.

W listopadzie, po tym jak imigrant z Algierii

In November, after an immigrant from Algeria

ranił nożem trójkę dzieci oraz ich opiekunkę,

stabbed three children and their caregiver with a knife,

no to w Dublinie doszło do największych zamieszek

So in Dublin, the biggest riots occurred.

we współczesnej historii Irlandii.

in contemporary history of Ireland.

W tym roku przed wyborami lokalnymi,

This year before the local elections,

które miały miejsce w czerwcu,

which took place in June,

równocześnie z eurowybiorami,

simultaneously with the European elections,

atakowano słownie, a w niektórych przypadkach atakowano też fizycznie

There were verbal attacks, and in some cases, there were also physical attacks.

polityków i polityczki broniących imigracji.

politicians defending immigration.

Ostatecznie żadna skrajnie prawicowa partia

Ultimately, no far-right party

nie dostała w tych wyborach więcej niż 7% głosów,

she did not receive more than 7% of the votes in this election,

ale mimo to, jeżeli przejrzycie lokalne media społecznościowe,

but despite that, if you browse local social media,

irlandzkie media społecznościowe,

Irish social media,

to jest nam wynotowany bardzo wyraźny wzrost fałszywych wiadomości

We have noted a very clear increase in false news.

oraz po prostu propagandy wymierzonej w obcokrajowców.

and simply propaganda aimed at foreigners.

Swoją drogą,

By the way,

bardzo ciekawe, że jednym z najbardziej aktywnych siewców

Very interesting that one of the most active sowers

tej całej propagandy i tych fałszywych wiadomości

this whole propaganda and those fake news

jest tak zwany dziennikarz obywatelski,

there is such a thing as a citizen journalist,

któremu w szerzeniu tych wszystkich poglądów

which in spreading all these views

jakoś nie przeszkadza to, że po kryzysie w 2008 roku

Somehow it doesn't bother that after the crisis in 2008.

sam spędził 10 lat właśnie jako imigrant zarobkowy w Kanadzie,

he spent 10 years just as a wage immigrant in Canada,

gdzie pracował po prostu na budowach.

he simply worked on construction sites.

W każdym razie,

In any case,

ten wzrost wrogich nastrojów wobec obcych jest bardzo ciekawy,

this rise of hostile attitudes towards foreigners is very interesting,

no bo nie tylko stoi w sprzeczności z tym,

because it not only contradicts this,

jaka Irlandia była po tym Wielkim Głodzie,

what Ireland was like after the Great Famine,

ale również stoi w sprzeczności z tym,

but it also contradicts this,

jaka była przed tym Wielkim Głodem.

what it was like before the Great Famine.

Miejscowe ludy celtyckie żyły według tak zwanych praw sędziowskich,

The local Celtic tribes lived according to the so-called judicial laws.

czyli takiego zbioru zasad regulujących współżycie społeczne.

that is, such a set of rules governing social coexistence.

I zgodnie z nimi wszystkie domostwa na wyspie

And according to them, all the households on the island

miały obowiązek ugościć potrzebujących pomocy nieznajomych.

They had the obligation to host strangers in need of help.

To jest znane prawo gościnności.

This is the known law of hospitality.

To funkcjonowało w wielu takich ludach.

It functioned in many such peoples.

W praktyce oznaczało to, że trzeba im było zapewnić miejsce do spania,

In practice, this meant that they needed to be provided with a place to sleep,

jedzenie, a jeżeli też pozwalały na to środki, to nawet rozrywkę.

food, and if the means allowed, even entertainment.

I te prawa sędziowskie zaniknęły dopiero po tej wspomnianej brytyjskiej kolonizacji,

And these judicial rights disappeared only after the aforementioned British colonization.

kiedy nowi władcy narzucili podbitej ludności swoje własne kodeksy.

when the new rulers imposed their own codes on the conquered people.

Wiedza o nich, czyli o tych prawach sędziowskich,

Knowledge about them, meaning about these judicial rights,

przetrwała tylko dlatego, że część z nich spisano,

it survived only because part of it was written down,

chociaż dla przytłaczającej większości ludności, która była niepiśmienna,

although for the overwhelming majority of the population, who were illiterate,

to była po prostu tradycja przekazywana ustnie

It was simply a tradition passed down orally.

i to w dodatku w języku irlandzkim.

and this in addition in the Irish language.

I zwróćcie na to uwagę.

And pay attention to this.

Mówiłem wcześniej, że w czasie tej kolonizacji

I said earlier that during this colonization

ludność rdzenna była spychana na zachód,

the indigenous population was pushed to the west,

czyli na te najbardziej jałowe ziemie.

so to the most barren lands.

Ludzie żyli tam w takich niewielkich, tradycyjnych siedliskach

People lived there in small, traditional settlements.

i w zasadzie całą swoją wiedzę o otaczającym ich świecie

and basically all their knowledge about the surrounding world

przekazywali sobie ustnie właśnie w języku irlandzkim.

They were passing it on orally in the Irish language.

Wielki Głód swoje największe żniwo zebrał dokładnie w tych regionach.

The Great Famine reaped its greatest harvest precisely in these regions.

To tam umierały całe wioski i to stamtąd,

That's where entire villages died, and it was from there,

później w największej ilości,

later in the largest quantity,

emigrowali ludzie na przykład do Ameryki,

people emigrated, for example, to America,

albo do Australii, albo do Argentyny.

either to Australia or to Argentina.

Więc po tej katastrofie dominującym językiem na wyspie stał się angielski,

So after this catastrophe, the dominant language on the island became English.

a te celtyckie tradycje prawie wymarły

and these Celtic traditions have nearly died out

i rozpopularyzowano je ponownie

and they were popularized again

dopiero dzięki pracy antropologów już w XX wieku.

Only thanks to the work of anthropologists in the 20th century.

Zresztą rozpropagowano je bardzo skutecznie.

Moreover, they have been promoted very effectively.

Na przykład hurling, czyli taki tradycyjny sport,

For example, hurling, which is a traditional sport,

który gra się tylko na tej wyspie,

which is only played on this island,

jest dziś dosłownie tak popularny,

he is literally so popular today,

że na przykład jeszcze w lipcu na Stadionie Narodowym w Dublinie,

that for example still in July at the National Stadium in Dublin,

na Croke Park,

to Croke Park,

finał tej dyscypliny oglądało na żywo 82 tysiące widzów.

The final of this discipline was watched live by 82 thousand spectators.

W każdym razie,

In any case,

dziś jest pewne, że irlandzkie tradycje,

today it is certain that Irish traditions,

albo chociaż wiedza o tych irlandzkich tradycjach,

or at least knowledge about these Irish traditions,

na pewno przetrwają.

They will definitely survive.

A to dzięki bardzo konkretnemu elementowi tego

And it's thanks to a very specific element of this.

ściągania międzynarodowych korporacji technologicznych na wyspę.

attracting international technology corporations to the island.

Czyli dzięki centrom danych.

So thanks to data centers.

Być może oglądaliście na Netflixie taki serial Botkin.

You may have watched a series called Botkin on Netflix.

Jego oceny są różne.

His grades are varied.

Ja uważam, że mimo słabego jednak ostatniego odcinka,

I believe that despite the weak last episode,

jest to generalnie dobra produkcja.

It is generally a good production.

I uważam też, że jest tym ciekawsza,

And I also think it is all the more interesting,

że trochę w tle tych głównych wątków

that a little in the background of these main threads

przemyca się właśnie bardzo specyficzne

It is currently being smuggled in a very specific way.

przejawy irlandzkiej codzienności.

manifestations of Irish everyday life.

Na przykład, nie będę spoilerował,

For example, I won't spoil it.

bo to już wiadomo w pierwszym odcinku,

because it's already clear in the first episode,

jedna z postaci dorobiła się w amerykańskiej Dolinie Krzemowej,

one of the characters made a fortune in Silicon Valley,

dorobiła się bardzo dużych pieniędzy,

she has made a lot of money,

no i teraz wraca do ojczyzny

Well, now he's returning to his homeland.

i w takiej zapadłej dziurze nieopodal Cork,

and in such a rundown hole near Cork,

buduje właśnie centrum danych.

I am currently building a data center.

Jeżeli ktoś nie wie,

If someone doesn't know,

to chodzi po prostu o takie

It's simply about such things.

budynki, które mieszczą serwery

buildings that house servers

przechowujące wszelkiego rodzaju informacje cyfrowe.

storing all kinds of digital information.

Więc na większym skrócie,

So in shorter terms,

jeżeli zapisujecie coś w chmurze,

if you are saving something in the cloud,

to tak w rzeczywistości robicie to właśnie w takich miejscach.

That's exactly what you do in such places.

Jeżeli korzystacie na przykład z produktów Apple'a,

If you are using, for example, Apple products,

to jest bardzo duże prawdopodobieństwo,

there is a very high probability,

że wasze informacje są zapisywane właśnie w Irlandii.

that your information is being stored in Ireland.

Apple co prawda nie ujawnia,

Apple does not disclose,

gdzie ma swoje centra danych,

where it has its data centers,

ale z nieoficjalnych informacji wiadomo,

but unofficial information suggests that,

że między innymi w tym kraju.

that among other things in this country.

No więc, pierwsze takie centrum,

So, the first such center,

które zbudowano na wyspie w 2008,

which was built on the island in 2008,

czyli tuż przed wybuchem tego wspomnianego kryzysu,

so just before the outbreak of this mentioned crisis,

więc potem przez jakiś czas rynek był w stagnacji,

so then for a while the market was in stagnation,

ale w tej chwili działa ich tam już prawie setka,

but right now there are already almost a hundred of them operating there,

a zatwierdzona jest budowa jeszcze 40 kolejnych.

And the construction of another 40 is approved.

I ten boom wynika oczywiście częściowo

And this boom is of course partly due to

z tych niskich podatków i z tego,

from these low taxes and from that,

że korporacje korzystające z tej infrastruktury

that corporations using this infrastructure

i tak już w tej Irlandii są,

and they are already in this Ireland,

ale jednym z głównych czynników jest jednak klimat.

But one of the main factors is, however, the climate.

No bo Irlandia jest jednak stosunkowo chłodnym krajem.

Well, Ireland is still a relatively cool country.

Na początku, kiedy my się spiekaliśmy w tym lecie,

At the beginning, when we were roasting in that summer,

tam było naprawdę bardzo zimno,

it was really very cold there,

no więc potrzeba mniej prądu na schłodzenie serwerów.

So, it requires less power to cool the servers.

A mimo to w zeszłym roku miejscowe centra danych

And yet last year the local data centers

zużyły już więcej energii niż wszystkie domy mieszkalne

they have already consumed more energy than all residential buildings

w Irlandii razem wzięte,

in Ireland taken together,

no co niestety sprawia,

well, unfortunately, it makes

że wraz z ich rosnącą liczbą

that with their increasing number

kraj będzie miał problemy ze spełnieniem

the country will have trouble meeting

swoich celów klimatycznych.

their climate goals.

Ale to jest akurat problem na niedaleką przyszłość.

But this is a problem for the near future.

Wracając do tych problemów,

Returning to those problems,

o których opowiadam w tym odcinku.

which I talk about in this episode.

Gdy przez tego wielkiego głodu

When through this great hunger

na Zachodzie wymierały całe wsie,

entire villages were dying out in the West,

których zbiorowa pamięć była przekazywana

whose collective memory was passed on

tylko ustnie i to w dodatku w zanikającym wtedy języku,

only orally and, moreover, in a dying language at that time,

no to bezpowrotnie znikała też wiedza o ludziach,

well, the knowledge about people was also disappearing irretrievably,

którzy tam mieszkali.

who lived there.

O tym jak żyli, o tym kim byli,

About how they lived, about who they were,

o tym co myśleli o otaczającym ich świecie.

about what they thought of the world around them.

I paradoksalnie teraz dzięki centrom danych

And paradoxically now thanks to data centers

to już się nie powtórzy.

It won't happen again.

No bo dzięki telefonom komórkowym,

Well, thanks to mobile phones,

dzięki mediom społecznościowym itd. itd.

thanks to social media etc. etc.

cała ta zbiorowa wiedza o dzisiejszym świecie

all this collective knowledge about today's world

jest realizowana w czasie rzeczywistym

is implemented in real time

na tych właśnie serwerach.

on these very servers.

I mówię paradoksalnie,

And I am speaking paradoxically,

no bo to jest wielki paradoks,

because it is a great paradox,

że dzisiejsza Irlandia

that today's Ireland

upamiętnia się w świecie cyfrowym,

it is commemorated in the digital world,

czyli dokładnie w tym samym,

so exactly in the same,

w którym garstka ludzi,

in which a handful of people,

naprawdę garstka, ale bardzo aktywna,

really a handful, but very active,

ludzi żerujących na nienawiści do obcokrajowców,

people feeding on hatred towards foreigners,

próbuje jak może,

trying as best as it can,

żeby ta sama Irlandia

that same Ireland

porzuciła wartości, jakimi żyła

she abandoned the values she lived by

przez absolutnie przytłaczającą większość.

by an absolutely overwhelming majority.

W swojej historii.

In its history.

I to już wszystko w tym odcinku podcastu Dział Zagraniczny.

And that’s all for this episode of the Foreign Affairs podcast.

Ta audycja powstaje dzięki wyjątkowej społeczności

This program is made possible by the exceptional community.

słuchaczyk i słuchaczy.

listener and listeners.

Jeżeli chcesz, to również możesz wesprzeć moją działalność

If you want, you can also support my activities.

dobrowolną wpłatą w serwisie Patronite

voluntary donation on the Patronite platform

pod adresem patronite.pl

at the address patronite.pl

łamany przez Dział Zagraniczny.

broken by the Foreign Department.

Do usłyszenia.

Talk to you later.

Subtitles by the Amara.org community

Subtitles by the Amara.org community