Czekając na tatę. Rozmowa z Łukaszem Nowickim, aktorem, dziennikarzem, podróżnikiem

To jest TOK ŻYCIA, podcast Stowarzyszenia SOS Wioski Dziecięce w Polsce.

This is the FLOW OF LIFE, a podcast of the SOS Children's Villages Association in Poland.

To jest podcast SOS Wiosek Dziecięcych TOK ŻYCIA, w którym rozmawiamy o życiu, rodzinie i wychodzeniu z życiowych kryzysów.

This is the SOS Children’s Villages podcast TOK ŻYCIA, where we talk about life, family, and overcoming life crises.

A moim gościem jest dzisiaj mężczyzna o aksamitnym głosie, aktor, dziennikarz, podróżnik, podcaster, ambasador dobrej woli UNICEF i przyjaciel SOS Wiosek Dziecięcych od bardzo wielu lat, Łukasz Nowicki.

My guest today is a man with a velvety voice, an actor, journalist, traveler, podcaster, UNICEF Goodwill Ambassador, and a longtime friend of SOS Children's Villages, Łukasz Nowicki.

Dzień dobry.

Good morning.

Witaj Łukaszu, bardzo miło Cię tutaj mieć. Powiedz, pamiętasz swoją pierwszą wizytę w SOS Wiosce Dziecięcej w Siedlcach?

Hello Łukasz, it's very nice to have you here. Tell me, do you remember your first visit to SOS Children's Village in Siedlce?

Bardzo dobrze pamiętam.

I remember very well.

I jak było?

And how was it?

Miło, że Ty pamiętasz.

Nice that you remember.

Oczywiście.

Of course.

To był taki wyjazd z gatunku tych wyjazdów telewizyjnych. One zawsze rządzą się troszkę innymi prawami, a mimo to, jak tam się wchodzi do tego domu, jak się wchodziło do tego konkretnego domu, domu Wioli i dzieciaków, ja już nie pamiętam, siódemka czy szóstka, czy ósemka?

It was one of those trips typical of television shows. They always follow slightly different rules, and yet, when you enter that house, when you entered that particular house, Wiola's and the kids', I can't remember, was it a seven, six, or eight?

Tam siódemka była.

There was a seven there.

Wiem, że było jednobiologiczne dziecko córka.

I know that there was a biological child, a daughter.

Tak, już jest dorosła, studiuje.

Yes, she is already an adult, she is studying.

Oni wszyscy są dorośli, wygrywają konkursy telewizyjne, robią wielkie kariery, pięknie wyglądają, a ja wtedy trafiłem do domu pełnego małych dzieci. To było piękne przeżycie.

They are all adults, winning television competitions, making great careers, looking beautiful, and I ended up in a house full of little children. It was a beautiful experience.

I pamiętam też, ja bardzo często projektuję na siebie takie zdarzenia i myślałem sobie, czy mógłbym być taką ciocią. No i pomyślałem sobie, że w życiu.

And I also remember that I often project such events onto myself and I was thinking, could I be such an aunt? Well, I thought to myself, in life.

Ale taki był cel tego, wiesz, tej naszej pierwszej wizyty, Ty miałeś być właśnie takim wujkiem, takim tatą SOS.

But that was the purpose of that, you know, our first visit, you were supposed to be that kind of uncle, that kind of SOS dad.

No tak, na chwilę.

Well, for a moment.

Tak, na chwilę, żeby, no i właśnie o to Cię chciałam zapytać, czy mógłbyś to robić?

Yes, for a moment, so, and that's exactly what I wanted to ask you, could you do that?

Oczywiście, żebym nie mógł z gigantyczne pokłady egoizmu, egotyzmu, które w sobie noszę, umiłowania do wygodnego życia i kontroli nad własnym życiem.

Of course, so that I wouldn't be able to with the gigantic reserves of selfishness, egotism, that I carry within me, a love for a comfortable life, and control over my own life.

I uniemożliwiłyby mi taką pracę, więc tym bardziej staram się, jak tylko mogę, w różnych sytuacjach być blisko takich osób, którymi chciałbym być, a którymi nie jestem i nigdy nie będę.

And they would prevent me from such work, so I try my best to be close to those people in various situations, the ones I would like to be like, but I am not and never will be.

Czyli ogrzać w ramionach altruizmu. I to się udało, natomiast absolutnie nie mógłbym, więc tym bardziej byłem pod wrażeniem pewnego rytmu w Joli.

So to warm up in the arms of altruism. And it succeeded, however, I absolutely couldn't, so I was all the more impressed by a certain rhythm in Jola.

Ja tę prawdę poczułem, dlatego tam wracałem potem też prywatnie.

I felt that truth, which is why I returned there privately afterward.

Pamiętam taką scenę w pokoju u chłopców, jak Ty im czytałeś książkę, a oni Ci wiedzieli.

I remember such a scene in the boys' room when you were reading them a book, and they knew it.

Weszli na głowę, pamiętasz? Tak zupełnie dosłownie.

They got onto the head, remember? So quite literally.

Ale pamiętam do tego, że zdjęcia są z tego momentu.

But I remember that the photos are from that moment.

Tak, a ja pamiętam na taki moment, że myślałam, matko, czy Ty to dźwigniesz? Ale jakoś się udało, bo oni już byli w takich emocjach i tak dużo tego było.

Yes, I remember a moment when I thought, oh my, will you be able to handle this? But somehow it worked out, because they were already in such emotions and there was so much of it.

No wiadomo, jak gość przyjeżdża, to też trochę inaczej dzieciaki.

Well, you know, when a guest arrives, the kids behave a little differently too.

Jakaś zmiana rytmu, wiadomo.

Some kind of change in rhythm, you know.

Tak, dokładnie. Rozmawiamy o rodzicielstwie i o dorosłych już dzieciach. Masz dorosłego syna i bardzo niedorosłą córkę.

Yes, exactly. We are talking about parenting and adult children. You have an adult son and a very young daughter.

I średnio dorosłego pasierba.

And an average adult stepson.

To jakim jesteś, tato?

What kind of dad are you?

No różnym. Dziś lepszym niż...

Well, different. Today better than...

Wystarczająco dobrym.

Good enough.

O, jakie to ładne określenie muszę sobie przyswoić. Kiedyś byłem gorszym, teraz jestem lepszym.

Oh, what a beautiful expression I need to learn. I used to be worse, now I am better.

Kiedyś jednak, wiesz, to nie jest prawda, że każdy człowiek na świecie nadaje się do rodzicielstwa, że każdy nadaje się do bycia ojcem czy matką, że każdy jakby z założenia, skoro przyszedł na świat, to to życie musi dać.

However, once, you know, it is not true that every person in the world is fit for parenthood, that everyone is suited to be a father or mother, that everyone, by virtue of being born, must give life.

A jak już da, to daje w sposób taki, jak powinno ono być.

And when it gives, it does so in a way that it should be.

Dane i przeprowadzone. Nie byłoby wiosek dziecięcy, gdyby wszyscy byli idealni, więc ja też nie byłem idealny. Dalej nie jestem idealny, na pewno jestem lepszy. Sam zastanawiam się czasem, na ile to jest kwestia PESEL-u, a na ile to jest kwestia płci dziecka.

Data and conducted. There would be no childhood villages if everyone were perfect, so I wasn't perfect either. I'm still not perfect, but I'm definitely better. Sometimes I wonder how much of it is a matter of PESEL and how much is a matter of the child's gender.

Nie wiem tego i nigdy nie poznam pewnie odpowiedzi, czy spokój, wyrozumiałość, tolerancja, szacunek, ogromna umiejętność właśnie, ten altruizm, rezygnacji z samego siebie wynika z tego, że ja mam do czynienia z kobietą małą.

I do not know this and probably will never know the answer to whether calmness, understanding, tolerance, respect, the great ability of altruism and self-sacrifice comes from the fact that I am dealing with a small woman.

W związku z tym od razu, wiesz, staję się miękki i w ogóle nie bardzo, i ona robi co chce i daje mi buziaczkę, mówi kocham cię tatusiu i ja w ustu na jednej nóżce pędzę i wynoszę ją, mimo że ma sześć lat, to ją zanoszę do łazienki, do kąpieli, z tej kąpieli ją wynoszę, zanoszę, co nie chcesz mi do łóżeczka, oczywiście pędzę na jednej nóżce ją, do tego łóżeczka zanoszę, co denerwuje Olgę, która mówi, ej, ona ma sześć lat, no niech potrafi sama chodzić.

As a result, right away, you know, I become soft and not really, and she does what she wants and gives me a kiss, says I love you daddy, and I rush with her on one leg in my mouth and carry her, even though she's six years old, I take her to the bathroom, for a bath, I carry her out of that bath, I take her, what you don't want me to take her to the crib, of course, I rush on one leg to take her to that crib, which annoys Olga, who says, hey, she’s six years old, come on, let her walk by herself.

Ja mówię, Jezu, ja dokładnie tak samo mówiłem o twoim synu.

I say, Jesus, I said exactly the same thing about your son.

Więc to jest chyba jednak też kwestia płci, że jednak inaczej się traktuje córki, a córki inaczej traktują ojców, ale też na pewno kwestia dojrzałości, więc jakim jestem ojcem, doświadczenia, wystarczająco dobrym.

So this is probably also a matter of gender, that daughters are treated differently, and daughters treat fathers differently, but it's also definitely a matter of maturity, so what kind of father I am, experience, and whether I am good enough.

Staram się być też sobą, nauczyć dzieci, że nie jestem idealny, lubię siebie bardzo, może teraz trochę mniej, ale wciąż siebie lubię, lubię życie, lubię życie z nimi bez nich, lubię życie z ich mamą bez nich, lubię życie z nimi bez ich mamy, lubię życie we czwórkę, lubię życie w każdym wariancie.

I try to be myself too, teach the kids that I am not perfect, I like myself a lot, maybe a little less now, but I still like myself, I like life, I like life with them and without them, I like life with their mom and without them, I like life with them and without their mom, I like life as a family of four, I like life in every variant.

A każdy wariant oznacza warianty bez nich. Nie zawsze to rozumieją, ale no gdzieś czasami to się udaje im wytłumaczyć, na przykład dając ich samych za przykład.

And each variant means variants without them. They don't always understand it, but sometimes they manage to explain it, for example by using themselves as an example.

Więc no staram się, staram się jak mogę, wiesz, gdzieś, gdzieś też na przykład zrozumiałem coś, czego nie rozumiałem wcześniej, no bo co możemy dać dzieciom.

So, I'm trying, I'm trying as best as I can, you know, somewhere, for example, I understood something that I didn't understand before, because what can we give to children.

Ja kiedyś zawsze wiedziałem, podróże, żeby znały języki, dobre wykształcenie, takie no rzeczy, które gdzieś tam ktoś mi wydrukował w życiu, a teraz na przykład widzę, że dla dzieci nie jest to.

I used to always know that traveling, knowing languages, and having a good education were important things that someone instilled in me in life, but now, for example, I see that it's not the same for children.

To jest niezwykle ważne, chociaż to też wiedziałem w sumie wcześniej, na przykład dla dzieci bardzo ważne jest dotrzymywanie słowa.

This is extremely important, although I already knew it earlier, for example, keeping promises is very important for children.

No i tutaj staram się być bardzo konsekwentny. Jeżeli obiecuję, że coś zrobimy, okej, nie ma mnie poniedziałek, wtorek, środa, ale w czwartek zrobimy to, no to żeby o tym nie zapomnieć, że obiecałem coś na czwartek, bo dzieci to pamiętają.

And here I try to be very consistent. If I promise that we will do something, okay, I won’t be there on Monday, Tuesday, Wednesday, but on Thursday we will do it, so I don’t forget that I promised something for Thursday, because the children remember.

Czyli słowność, niezwykle ważne, dające stabilizację i poczucie bezpieczeństwa dzieciom. To staram się dawać.

So verbal communication, extremely important, providing stability and a sense of security for children. That is what I try to offer.

Dawać szacunek, umieć wysłuchać, to jest dla mnie dość trudne, bo ja jestem z pokolenia lat siedemdziesiątych, kiedy dzieciom mówiło się nie, bo nie.

Giving respect, being able to listen, is quite difficult for me because I come from the generation of the seventies when children were told no, just because.

Stawiał się je do kąta, nikt się specjalnie dziećmi nie zajmował.

They were put in a corner, and no one particularly took care of the children.

Dzieci i ryby głosu nie mają.

Children and fish have no voice.

Dokładnie. Ale wiesz, oczywiście najlepsze, jakie istnieją, to szacunek do dziecka. Do tego, że dziecko, mimo że ma sześć, siedem lat, ma swoją wrażliwość, że jeżeli płacze, to znaczy, że sobie z czymś nie radzi.

Exactly. But you know, of course, the best thing that exists is respect for the child. The fact that a child, even though they are six or seven years old, has their own sensitivity, and that if they cry, it means they are struggling with something.

Sformułowanie, idź do pokoju, wypłacz się i wróć, które było dla mnie oczywistym sformułowaniem, bardzo wygodnym dla dorosłego, no jest okrutne. I okej, trzeba to przyjąć na klatę.

The phrase, "go to the room, cry it out and come back," which was an obvious phrase to me, very convenient for an adult, is cruel. And okay, you have to accept it with courage.

To była świetna odpowiedź. Zwykle to nasze rodzicielstwo budujemy na zaprzeczeniach.

That was a great response. Usually, we build our parenting on denials.

Na zaprzeczeniu. To znaczy, na przykład powtarzamy sobie, że nie będziemy tacy jak nasi rodzice.

In denial. This means, for example, that we keep telling ourselves that we will not be like our parents.

Nie masz tak? Nigdy tak nie myślałeś o tym, że nie będziesz takim ojcem jak twój tata?

Don't you think so? Have you never thought about the fact that you won't be the kind of father your dad was?

Pewnie, że tak, że tak mówiłem.

Of course, I said that.

Ja to gdzieś wyczytałam, więc to ten banał to z twoich ust.

I read that somewhere, so that cliché comes from your mouth.

No bo ja sypię banałami jeden za drugim. Oczywiście, że tak myślałem, ale te błędy się powiela. Istnieje coś takiego jak genetyka, ja się na tym nie znam, istnieje coś takiego jak krew, istnieje coś takiego jak model wychowawczy.

Well, I keep throwing out clichés one after another. Of course, I thought that, but these mistakes keep repeating. There is something like genetics, I don't know much about that, there is something like blood, there is something like a parenting model.

Istnieje coś takiego jak krew, istnieje coś takiego jak model wychowawczy.

There is something like blood, there is something like a parenting model.

Istnieje coś, ojejku, to są rzeczy, którymi tak nie, jeżeli ktoś się zajmuje i bawi w psychoterapię, to wie, że mnóstwo tych rzeczy, które nas dotyczy dzisiaj, gdzieś zaczęły się chwilę po naszym urodzeniu.

There is something, oh my, these are things that no, if someone is involved and plays in psychotherapy, they know that many of the things that concern us today started somewhere shortly after our birth.

I to są połączone. Ja dokładnie popełniam te same błędy, które popełniano ze mną. Oczywiście staram się być świadomym, czyli staram się ich ilość minimalizować, ale one są powtarzane. Mało tego, niektóre lubimy.

And these are connected. I am making exactly the same mistakes that were made with me. Of course, I try to be aware, meaning I try to minimize their number, but they are repeated. Moreover, we even like some of them.

Bardzo mnie wzruszył jeden z twoich wywiadów, w którym opowiadałeś, że czekałeś na odwiedziny ojca.

I was very moved by one of your interviews in which you said that you were waiting for a visit from your father.

No, bo tata twój z tobą nie mieszkał.

No, because your dad didn't live with you.

Nie, no nigdy, nigdy. Ale to nie, co tam się wytrzymało?

No, never, never. But what could have been endured there?

To, że czekałeś na niego i w tym wywiadzie powiedziałeś też, że się tego, że czekasz, wstydziłeś.

The fact that you waited for him and in this interview you also said that you were ashamed of waiting.

O kurczę, to się, to chyba kłamałem. Nie pamiętam wstydu. Pamiętam, że czekałem, no bo to jakby zrozumiałem.

Oh wow, I think I was lying. I don't remember feeling ashamed. I remember that I was waiting because I kind of understood it.

No wiesz, to jest, no rzeczywiście z perspektywy dziś już widzę, że to nie jest oczywiste, ale no wtedy to było dla mnie oczywiste. No ojciec jest rzadko, więc jego pojawienie się jest wydarzeniem.

Well, you know, from today's perspective I can see that it's not obvious, but at that time it was obvious to me. Well, my father is rarely around, so his appearance is an event.

Wiesz co, to jest, w tym się zawiera.

You know what, it is, it is contained in this.

Ileś elementów, tych pięknych, które cię wzruszyły, ale też tych mniej pięknych. Po pierwsze ojciec był kolorowy. Naprawdę było szaro w tamtych czasach. Nawet te piękne kamienice na ulicy Asnyka, widać było planty i prawie, że wieże kościoła mariackiego.

Many elements, those beautiful ones that moved you, but also some less beautiful ones. First of all, the father was colorful. It was really gray in those times. Even those beautiful tenement houses on Asnyk Street, you could see the gardens and almost the towers of St. Mary's Church.

Szedł w kapeluszu, zazwyczaj dym z papierosa, w płaszczu. Nie można było poczuć, ale ja na pewno czułem dobrą wodę kolońską i wchodził. Zazwyczaj z prezentem.

He walked in a hat, usually with smoke from a cigarette, in a coat. One couldn't feel it, but I definitely smelled good cologne as he entered. Usually with a gift.

Wielki szuh.

Great shuh.

Zazwyczaj z prezentem. Czyli, no już jak był szuh, to ja już byłem starszy. My mówimy o czasach sprzed, wiesz, bo szuh był w osiemdziesiątym czwartym, czyli świadomie.

Usually with a gift. I mean, by the time it was a big deal, I was already older. We're talking about times before, you know, because it was in eighty-four, so I was aware.

I wiadomość tego filmu to osiemdziesiąty, szósty, siódmy, ja już byłem nastolatkiem. To już tak bardzo nie czekałem. I wiesz co, dla mnie to było zawsze coś. To była zawsze przygoda i wydarzenie.

The message of this film is eighty, sixth, seventh, I was already a teenager. I wasn't waiting for it so much anymore. And you know what, for me it was always something. It was always an adventure and an event.

Do tego to się wiązało z częstymi podróżami zagranicznymi ojca, więc z prezentem. Kolorowy matchbox, czego dzisiaj dzieci nie są w stanie zrozumieć, nawet te w trudnej sytuacji, no bo taki matchbox kosztuje parę złotych, to było coś nieprawdopodobnego.

This was also connected with the father's frequent trips abroad, and thus with a gift. A colorful matchbox, which today's children cannot understand, even those in difficult situations, because such a matchbox costs a few zlotys, it was something unbelievable.

Gra planszowa. No coś zagranicznego, jakbyśmy potrafili wąchać pudełka przez godzinę, zanim straciły zapach sklepu francuskiego, niemieckiego czy brytyjskiego.

Board game. Well, something foreign, as if we could sniff the boxes for an hour before they lost the scent of the French, German, or British store.

Więc to też było z tym związane. Ja nie do końca rozumiałem, o czym ojciec mówi, ja nie do końca, ale to była też energia. Ja żyłem jednak w domu z mamą, w związku z tym to był dom kobiety, kobiety z dzieckiem.

So it was also related to that. I didn't fully understand what my father was talking about, not completely, but it was also about energy. I lived at home with my mom, so it was a woman's house, a woman with a child.

Taki kobiecy dom, taki maminsynkowy dom, a tutaj się pojawiała energia mężczyzny, zapach mężczyzny, więc to mnie rajcowało. Ale sam dzisiaj tak naprawdę nie wiem, na ile tęskniłem za nim, a na ile za prezentem. Tego nie wiem. Myślę, że z wiekiem coraz bardziej za prezentem. Także tyle co on mówi, że to wzruszenie można troszeczkę ograniczyć.

A such a feminine home, such a mother's boy home, and here appeared the energy of a man, the scent of a man, which excited me. But today I really don't know how much I missed him and how much I missed the gift. I don't know that. I think that with age, I miss the gift more and more. So, as much as he says that you can somewhat limit that emotion.

Ok. A powiedz mi, czego cię tata nauczył?

Okay. And tell me, what did your dad teach you?

Ojciec w ogóle nauczył mnie, a teraz wyjdzie ze mnie jednak data urodzenia, bo nie sądzę, żeby jakikolwiek osiemnastolatek powiedział to, co ja powiem teraz, nauczył mnie tego, jakim nie być.

My father taught me a lot, and now my date of birth will come out after all, because I don't think any eighteen-year-old would say what I'm about to say; he taught me how not to be.

Zobaczyłem pewne rzeczy, potrafiłem je przepracować w sobie na tyle, żeby zrozumieć, co one mi zrobiły i wiem, że ja tego absolutnie nie mogę zrobić moim dzieciom. To nie jest żadna pedagogika, no umówmy się.

I saw certain things, I was able to work through them within myself enough to understand what they did to me, and I know that I absolutely cannot do this to my children. This is not any kind of pedagogy, let's be clear.

No więc to ja mówię to troszkę pół żartu.

Well, I'm saying this half in jest.

Pół serio. Ale rzeczywiście nieświadomie nauczył mnie, robiąc pewne rzeczy, pokazał, że dzieciakom nie wolno. Z dobrych rzeczy ewidentnie, to ojciec, wiesz, miał taką rzeczywiście niezwykłą osobowość, bo to był taki facet, który, no rzadko się ludzie rodzą. Ja przynajmniej niewielu takich poznałem.

Half-serious. But he really taught me unconsciously, by doing certain things, he showed that kids should not. From the good things, evidently, that was my father, you know, he had such an extraordinary personality, because he was the kind of guy that, well, people like that are rarely born. At least, I have met very few like that.

Mógłbym na palcach jednej, dwóch rąk wymienić takie właśnie kolorowe ptaki, takiego jak pamiętam, czy Gustawa Holoubka. Nie chodzi tylko nawet o aktorów, w ogóle o pewien typ osobowości. Jesteś ewidentnie inna.

I could count on the fingers of one or two hands such colorful birds, like those I remember, or Gustaw Holoubek. It’s not just about actors, but about a certain type of personality in general. You are clearly different.

Jakbyś w ogóle z innej planety, z innego kraju. I ojciec taki był. Nieprawdopodobnie był skutliwy umysł, szalona inteligencja, duża ironia, także to niełatwy, zdecydowanie niełatwy rozmówca i niełatwy ojciec w sensie nawet już takim nawet dyskusji, wiesz, niełatwo było go zainteresować, zaczarować.

It was as if you were from another planet, from another country. And my father was like that. He had an incredibly sharp mind, crazy intelligence, a lot of irony; he was definitely not an easy conversationalist and not an easy father in the sense of even debates, you know, it wasn't easy to engage him, to enchant him.

Czasami to były zaskakujące rzeczy. Pamiętam, że na przykład przeżył absolutny zachwyt moją pierwszą wyprawą rowerową do Albanii w 2007 roku.

Sometimes it was surprising things. I remember that, for example, I experienced absolute delight during my first bike trip to Albania in 2007.

Ale z kolei znacznie większe rzeczy, które robiłem.

But on the other hand, much bigger things that I did.

W ogóle nie robiły na nim wrażenia. Także nigdy nie było wiadomo, co zaskarbi jego zainteresowanie.

They didn't impress him at all. So it was never known what would win his interest.

Więc dał mi w dużej mierze siebie, nie? Czyli w tym sensie to mieć szczęście, mieć takiego kolorowego ptaka jako ojca, czyli mieć człowieka, o którego uwagę walczy wiele osób, a ja ją mam, nie? Jakby daną.

So he largely gave me himself, right? So in that sense, it's lucky to have such a colorful bird as a father, meaning to have a person for whose attention many people compete, and I have it, right? As if it were given.

Prawdopodobnie, gdyby nie był moim ojcem, prawdopodobnie tej uwagi by mi nie poświęcił w najmniejszym stopniu, bo pewnie nie byłoby nam po drodze.

Probably, if he weren't my father, he probably wouldn't have devoted any attention to me at all, because we likely wouldn't have anything in common.

Uczył mnie bardziej poprzez obserwowanie go. To dość wygodne, dość wygodne.

He taught me more by watching him. It's quite convenient, quite convenient.

Czasem mnie kusi, żeby było tak samo, no ale to tak nie powinno oczywiście być, no ale jak wiesz, jak widziałem, jaki ma stosunek do jedzenia, jaki ma stosunek do tego, ja myślę, że to, że ja dzisiaj lepiej się czuję w małym, skromnym świecie i lepiej się czuję w chatynce w Bieszczadach niż w sześciogwiazdkowym hotelu w Dubaju, to jest w dużej mierze element wychowania, albo nie wychowania, obserwowania moich rodziców, że lepiej mi wcisnę, niż na chancelizę.

Sometimes I am tempted to want it to be the same, but of course, it shouldn't be that way. You know, when I saw their relationship with food, their attitude towards it, I think that the fact that I feel better today in a small, modest world and feel better in a cabin in the Bieszczady Mountains than in a six-star hotel in Dubai is largely a matter of upbringing or lack thereof, observing my parents — that I am better off in simplicity than in extravagance.

Ale nie potrafię tego wyjaśnić, czy to wynika z kompleksów, czy to wynika, tak kiedyś myślałem, z kompleksów, z braku poczucia własnej wartości, czy właśnie jednak z wychowania, myślę, że jednak bardziej z wychowania. Lubię normalny, zwykły świat, normalne, zwykłe jedzenie, wolę żurek i nóżki w galarecie niż foie gras. I dostrzegam wschód i zachód słońca, dostrzegam pogodę, dostrzegam barwy i kolory, zapachy, to też myślę wynika z obserwacji.

But I can't explain it, whether it comes from complexes or, as I once thought, from complexes stemming from a lack of self-worth, or rather from upbringing; I think it's more related to upbringing. I like the normal, ordinary world, normal, ordinary food; I prefer zurek and jelly legs over foie gras. I notice the sunrise and sunset, I notice the weather, I notice the hues and colors, the scents; I think that too comes from observation.

Pamiętam o ciętych kwiatach, pamiętam o, wiesz, to są takie, takie uświadamianie sobie, co w życiu jest istotne.

I remember about cut flowers, I remember about, you know, it's like, realizing what is important in life.

Ja skończyłem 50 lat, ojciec umarł mając 83, mama umarła mając 63 lata, czyli była 13 lat starsza ode mnie. Chwila, być może ja też tak odejdę, czyli mam co, 10 lat jeszcze przed sobą, 15, no to ile można jeszcze mieć tych pieniędzy? Ile jeszcze można rzeczy zrobić? Ile jeszcze można zagrać przedstawień? Ile jeszcze programów?

I've turned 50 years old, my father died at 83, my mother died at 63, which means she was 13 years older than me. Wait, maybe I'll leave this world the same way, so I have what, 10 years left, 15, well how much more money can I have? How many more things can I do? How many more performances can I play? How many more programs?

Ty to zrobiłeś, bo też w wywiadach teraz wszędzie czytam o tym, że zrobiłeś to, czego się nie robi, czyli zostawiłeś program śniadaniowy, nie pracujesz już w telewizji polskiej.

You did it because I also read everywhere in interviews that you did what shouldn't be done, which is that you left the morning show and no longer work for Polish television.

Teraz właściwie jesteś ciągle w drodze. Też tam widziałam coś takiego, że powiedziałeś, że ograniczyliście swoje potrzeby z żoną?

Now you are actually always on the road. I also saw something like that, that you said you and your wife have limited your needs?

Nie, to wiesz co, to zostało wyciągnięte bardzo.

No, you know what, it was taken out very much.

No tak, ale zmieniasz, coś zmieniasz, widać ten proces.

Well, yes, but you are changing, you are changing something, you can see that process.

Tak, oczywiście, że staramy się ograniczać, bo świat się robi absurdalnie drogi i naprawdę te pokłady empatii, które w sobie mam i pomagania i czułości na innych, ja naprawdę sobie nie mam pojęcia, jak ludzie żyją.

Yes, of course, we are trying to limit ourselves because the world is becoming absurdly expensive, and I really have no idea how people live with the levels of empathy, helping, and tenderness I have within me.

Bo ty z tatą w miejscowości, w której on się urodził...

Because you with dad in the place where he was born...

W Krzewę właściwie.

In Krzewę, actually.

Tak, tam mieliście taką akcję, co roku byliście najpierw on, potem wy razem byliście Mikołajami dla dzieci. Trochę tego pomagania w twoim życiu było.

Yes, you had that event where every year he was there first, then you were together as Santa Clauses for the children. There was a bit of that helping in your life.

Tamta idea, to był pomysł taty, no trochę z teatrem, nie, to było coś więcej.

That idea, it was my dad's idea, well, a bit with the theater, no, it was something more.

Oj, to jest dość ważne, od tego są właśnie artyści. Prezent prezentem, paczka paczką, oczywiście ona pomoże, będzie kawa, będą słodycze, będzie ciepła, para skarpetek, no różne rzeczy były w tych worach, bo różni byli sponsorzy, pojawiały się kosmetyki, pojawiała się czasami gotówki.

Oh, this is quite important; that’s exactly what artists are for. A gift is a gift, a package is a package, of course she will help, there will be coffee, there will be sweets, there will be a warm pair of socks, well, there were various things in those bags because there were different sponsors, sometimes cosmetics appeared, sometimes cash appeared.

To była taka, wiedzieliśmy też, w którym domu, w gminie Krzewęd, kto czego potrzebuje, więc to było dopasowane. To nie tylko dzieci, to byli też seniorzy.

It was like that, we also knew which house, in the Krzewęd commune, needed what, so it was tailored. It wasn't just the children; there were also seniors.

Ale to było coś więcej, wiesz, to było coś, na czym ojcu zależało. Tego się niestety nie udało, jeszcze za jego życie to się przerwało, kontynuować.

But it was something more, you know, it was something that mattered to my father. Unfortunately, it didn't succeed; it came to a halt during his lifetime, to continue.

On to robił 10 lat, ja 6 razy przynajmniej razem z nim, bo to było, wiesz, to było zebranie, spotkanie ludzi serc. Tam się zjeżdżali różnie, czasem Andrzej Grabowski, czasem ktoś się pojawił, czasem ktoś, ktoś był aniołkiem.

He was doing it for 10 years, I at least 6 times together with him, because it was, you know, it was a gathering, a meeting of hearts. People would come together there, sometimes Andrzej Grabowski, sometimes someone else showed up, sometimes someone, someone was a little angel.

Muzyka.

Music.

Muzycy. To nie była tylko cała rodzina, pakowanie prezentów, to była cała idea. I miałem też takie poczucie, że dla tych ludzi czasem ważniejszym od prezentu jest to, że ktoś o nich pamięta. Szczególnie dla seniorów.

Musicians. It wasn't just the whole family, packing gifts, it was the entire idea. And I also had the feeling that for these people, sometimes more important than the gift is that someone remembers them. Especially for the seniors.

Bo to były czasami domy, chatynki na skraju wsi, gdzie żyła 80-paroletnia staruszka sama. I to był być może jedyny moment, kiedy ktoś do niej puka do drzwi w ciągu roku.

Because sometimes these were houses, cottages on the edge of the village, where an 80-year-old old woman lived alone. And that might have been the only moment when someone knocked on her door throughout the year.

To była trochę teatralna zabawa, tam były pochodnie, tam były konie, to było ładne, to było estetyczne, to był trochę performance, więc to było coś więcej niż pomaganie.

It was a bit of a theatrical performance, there were torches, there were horses, it was beautiful, it was aesthetic, it was a bit of a performance, so it was something more than just helping.

Ja w ogóle zawsze zastanawiam się nad tym, na ile pomagający pomagają też samym sobie, a na ile tylko pomagają. Na ile robią sobie dobrze, a na ile pomagają innym. I chyba nie ma nic z tym złego.

I always wonder to what extent those who help are also helping themselves, and to what extent they are simply helping others. To what extent they feel good about themselves, and to what extent they help others. And I suppose there’s nothing wrong with that.

Nie ma w tym nic złego.

There is nothing wrong with it.

Jeżeli przyniosą coś dobrego innym, to niech sobie też pomagają.

If they bring something good to others, then let them help themselves too.

My wspieramy też dzieciaki i dorosłych też w Kamerunii i w Zimbabwe. I kiedyś też przeczytałam taką twoją wypowiedź, że tam na miejscu powinny pomagać duże organizacje. Dlaczego?

We also support kids and adults in Cameroon and Zimbabwe. And once I read your statement that big organizations should help on the ground. Why?

Ja pomagałem sam i pomagałem instytucjonalnie. Robiłem to i to.

I helped myself and helped institutionally. I did this and that.

No.

No.

Mam specjalnie takie przykłady, które są absolutnie infantylne, ale warto je zacytać, bo rzeczywiście na podstawie takich prostych rzeczy czasami najłatwiej zrozumieć.

I have specifically such examples that are absolutely childish, but it's worth quoting them because sometimes it's easiest to understand based on such simple things.

Co w Etiopii, waszym zdaniem, jest najbardziej potrzebne w porze suchej rodzinom i dzieciom?

What do you think is most needed for families and children during the dry season in Ethiopia?

Jeździliśmy Jeepami, wyrzucaliśmy półtoralitrowe butelki, które były zbierane przez dzieci wzdłuż drogi, czyli opakowania, w których tę wodę można przechowywać.

We were driving in Jeeps, throwing out one-and-a-half-liter bottles that were collected by children along the road, which are the containers in which this water can be stored.

Zwykła woda, Highland się nazywa, etiopska woda, półtoralitrowa, plastikowa i z największym rarytasem.

Regular water, called Highland, Ethiopian water, one and a half liters, plastic and with the greatest rarity.

Większym niż cukierki.

Bigger than candies.

Tak.

Yes.

Opakowanie. Potem mając setki takich wód, setki baniaków, setki konten... w porze deszczowej magazynuje się wodę na całą porę suchą.

Packaging. Then, having hundreds of such waters, hundreds of containers, hundreds of tanks... during the rainy season, water is stored for the entire dry season.

W Ugandzie postanowiłem, też często opowiadałem tę historię, razem z przyjaciółmi byliśmy we trójkę w Ugandzie, postanowiliśmy być tymi cudownymi turystami.

In Uganda, I decided, I also often told this story, together with my friends we were three in Uganda, we decided to be those wonderful tourists.

Już byłem nauczony, że nie rozdaję się słodyczy, choć na początku rozdawałem też słodycze. Nie wolno tego robić, chyba że od razu damy voucher na dentystę,

I was already taught that I don't give out sweets, although at first I also gave out sweets. You shouldn't do that unless you immediately give a voucher for the dentist.

który jest zazwyczaj tylko w stolicy albo w większych miastach, bo jeżeli dzieciom, które często nie mają do czynienia z cukrem albo bardzo rzadko,

which is usually only in the capital or in larger cities, because if children often have little or very rare contact with sugar,

damy w prezencie słodkie cukierki, czekolady, takie to fajne, nie? Sinkersika dla ciebie, proszę kochanie.

We'll give sweet candies and chocolates as a gift, isn't that cool? A little treat for you, please sweetheart.

Próchnica rozwinie się natychmiast. Zęby są w ogóle nieprzygotowane na taką ilość cukru. Za 2-3 dni zaczyna się próchnica i za chwilę utrata zęba,

Cavities will develop immediately. The teeth are completely unprepared for such an amount of sugar. In 2-3 days, cavities begin, and soon there will be a loss of a tooth.

ponieważ oczywiście stomatologa nigdy to dziecko w swoim życiu nie ujrzy. Więc możemy dawać słodycze, automatycznie dajemy zestaw paznozębów,

because of course this child will never see a dentist in their life. So we can give sweets, we automatically give a set of dentures,

automatycznie dajemy nicie dentystyczne i voucher do dentysty w Harare w Zimbabwe, ewentualnie w Kamerunie czy w Jaundę albo, nie wiem, gdziekolwiek jesteśmy,

we automatically provide dental floss and a voucher for a dentist in Harare, Zimbabwe, possibly in Cameroon or Yaoundé, or, I don’t know, wherever we are,

od razu dajemy.

We give it right away.

Od razu przeznaczamy 10 tysięcy, 5 tysięcy, 1000, 2000 dolarów na leczenie stomatologiczne na całe życie. Jeśli nie chcemy wydawać tych pieniędzy, nie dajemy słodyczy.

Right away, we allocate $10,000, $5,000, $1,000, and $2,000 for dental treatment for a lifetime. If we don’t want to spend this money, we don’t give out sweets.

W Ugandzie postanowiliśmy rozdawać kredki, ołóweczki, zeszyciki, breloczki. Przywieźliśmy tego mnóstwo z Polski. My fajni, my fajni.

In Uganda, we decided to give away colored pencils, little pencils, notebooks, and keychains. We brought a lot of this from Poland. We're cool, we're cool.

Fajni podróżnicy, empatyczni, altruistyczni. Podobało mi się to słowo, co zapamiętałem.

Cool travelers, empathetic, altruistic. I liked that word, which I remembered.

Zatrzymaliśmy Jeepa w jednej z wiosek, zaczęliśmy rozdawać, nagle już nie było piątki dzieci, tylko siódemka, potem nagle dwunastka, potem piętnastka.

We stopped the Jeep in one of the villages, we started distributing, and suddenly there was not just a group of five children, but then it became seven, then suddenly twelve, and then fifteen.

Te dzieci pojawiają się znikąd.

These children appear from nowhere.

Tak działa Afryka, jeżeli ktoś nie był, to proszę, uwierzcie mi, tak jest. Nie wiem, jak to działa w nigdzie. Najpierw jest jedno dziecko, nikogo nie ma, po 30 minutach jest całe miasteczko, cała wieś.

That's how Africa works; if someone hasn't been there, please believe me, that's how it is. I don't know how it works anywhere else. First, there's one child, there's nobody around, and after 30 minutes, there's a whole town, a whole village.

I na początku jest miło, ktoś cię dotyka, dotyka, potem coraz mocniej cię dotyka, potem coraz mocniej napiera i nagle się okazuje, że przestaje być miło, zaczyna być niebezpiecznie.

At the beginning, it's nice; someone touches you, touches you, then touches you harder and harder, then pushes harder and suddenly it turns out that it stops being nice and starts to become dangerous.

Na początku zaciekawienie, a potem dziwny rodzaj napięcia. To się naprawdę dzieje i trzeba to zrozumieć, trzeba po prostu znać zasady. Tych dzieci jest coraz więcej, zaczyna się bujać Jeep, z którego rozdajemy z tyłu.

At first, curiosity, and then a strange kind of tension. This is really happening, and it needs to be understood; one just needs to know the rules. There are more and more of these children, the Jeep we are distributing from the back starts to sway.

Od tłumu.

Away from the crowd.

Brakuje już kredek, zeszycików. Te dzieci zaczynają wyrywać sobie te kredki, zaczynają się przepychanki. Nagle widzimy, że za domem jakiś dorosły bije dziecko w twarz, odbierając zeszyciki, odbierając kredeczki.

There are no more crayons or notebooks. The children are starting to grab the crayons from each other, and fights are breaking out. Suddenly, we see that behind the house, an adult is hitting a child in the face, taking away the notebooks and crayons.

I widzimy, że no wywołaliśmy mikrozamieszki w tej wiosce, rozdając zeszyciki i kredki.

And we see that we caused a little unrest in this village by handing out notebooks and crayons.

I taka pomoc nie ma sensu.

And such help makes no sense.

Znaczy ona jest w ogóle niebezpieczna.

It means she's really dangerous.

No.

No.

Powiedzmy sobie więcej, to nie, że ona jest bez sensu, to nie, że to są stracone zeszyciki, że nie daliśmy nikomu żadnej radości. Przysporzyliśmy tylko cierpienia i zagrożenia.

Let's say it more clearly, it's not that she is meaningless, it's not that these are lost little notebooks, that we didn't bring anyone any joy. We only caused suffering and danger.

Powiedzmy z tymi dwoma przykładami, jak pomoc indywidualna, nieprzemyślana, tak naprawdę jest pomocą dla nas samych. Rozmawiać z młodymi dziewczynami, żeby nie miały ośmiorga dzieci. Tak.

Let's say with these two examples that individual, unconsidered help is actually help for ourselves. Talking to young girls so that they don’t have eight children. Yes.

Uczyć pierwszej opieki medycznej. My tam uczyliśmy nawet, to wydawało mi się niemożliwe, jak się rozbija jajko. A to dziwne, nie no, bo jajko no niby kury tam gdzieś widziałem, więc nie wiem, dlaczego niektóre kobiety nie wiedziały, jak operować jajkiem, jak zrobić z niego jajko sadzone.

Teaching first aid. We even taught there, it seemed impossible to me how to break an egg. And it's strange, no, because an egg, well, a chicken egg, I saw somewhere, so I don't know why some women didn't know how to handle an egg, how to make a fried egg from it.

To co powiedziałeś chyba jest kluczem, mam wrażenie, powiedziałeś uczyć.

What you said is probably the key, I have the impression you said to teach.

Tak.

Yes.

Edukacja i to, tylko ja nie mówię o tym, że tam ma przyjechać Europejczyk i ma uczyć, tylko właśnie wykorzystując te zasoby, które tam są, jeżeli są na miejscu, lokalne, tych ludzi, którzy tam pracują.

Education, and I'm not talking about a European coming there to teach, but rather using the resources that are there, if they exist locally, the people who work there.

Ci ludzie byli tam z nami.

These people were there with us.

My mamy takie doświadczenie, mamy w Zimbabwe, w Kamerunie, mamy ludzi, którzy tam lokalnie pracują i tam żyją, znają kontekst, znają warunki i to dzięki nim ta pomoc jest możliwa tam na miejscu i ta edukacja to jest to, na co chodzi.

We have such experience, we have it in Zimbabwe, in Cameroon, we have people who work and live there locally, they know the context, they know the conditions, and it is thanks to them that this aid is possible on the ground, and this education is what it's all about.

To jest to, na co my stawiamy.

This is what we are betting on.

Ja wiem co teraz się dzieje w Harare, wiem co się dzieje w Zimbabwe, mamy epidemię cholery, bo to jest tak, że w ogóle też, dla Ani to oczywiste, dla większości z państwa pewnie też, ale Zimbabwe było dość zamożnym krajem, to była Rodezja.

I know what is happening now in Harare, I know what is happening in Zimbabwe, we have a cholera epidemic, because it is obvious to Ania as well as to most of you, but Zimbabwe used to be quite a wealthy country, it was Rhodesia.

Mamy znowu kolonializm, Kamerun to kolonia francuska, dlatego mówić tam po francusku, w Rodezji była Rodezja Południowa, Północna i w tej chwili to jest Zambia i Zimbabwe, to był względnie zamożny kraj.

We have colonialism again, Cameroon is a French colony, which is why people speak French there. In Rhodesia, there was Southern Rhodesia, Northern Rhodesia, and right now it's Zambia and Zimbabwe, which was a relatively wealthy country.

Pojawił się dyktator postkolonialny Robert Mugabi, który zniszczył ten kraj.

The postcolonial dictator Robert Mugabe appeared, who destroyed this country.

Ja tam kupowałem buty na przykład, żeby też sobie uświadomić, jak wygląda życie w Zimbabwe.

I was buying shoes there, for example, to also realize what life is like in Zimbabwe.

Kupowałem buty, bo potrzebowałem buty, wstyd się przyznać, do raftingu.

I bought shoes because I needed shoes, ashamed to admit, for rafting.

Ale tam płynie rzeka Zambezi, Victoria Falls, największa atrakcja Zimbabwe, byłem i rzeczywiście, dlaczego wstyd się przyznać w Zimbabwie, można dzięki temu też jakieś pieniądze w tym Zimbabwe zostawić.

But there flows the Zambezi River, Victoria Falls, the biggest attraction in Zimbabwe, I have been there and indeed, why be ashamed to admit that in Zimbabwe, you can also leave some money there.

I trzeba było mieć buty, tenisówki, tam jest sklep firmy Bata, taka dość znana firma i te buty kosztowały powiedzmy 20 dolarów, 30, 40.

You needed to have shoes, sneakers; there is a Bata store there, a fairly well-known company, and those shoes cost, let's say, 20 dollars, 30, 40.

Żeby otrzymać 40 dolarów, otrzymałem wymianę, taką wielką reklamówkę, kilkanaście milionów.

To get 40 dollars, I received a swap, a huge bag, several million.

Miliardów dolarów zimbabwijskich, żeby sobie uświadomić jaka tam jest hiperinflacja, jak kompletnie pozbawione znaczenia jest pieniądz.

Billions of Zimbabwean dollars to realize what hyperinflation looks like there, how completely meaningless money is.

Weszło 4 gangsterów, wymieniali nam te pieniądze.

Four gangsters came in, they were exchanging that money for us.

No kraj wybitnie gangsterski, wtedy, to było parę ładnych lat temu, nie wiem jak wygląda sytuacja teraz, dyktatury od jakiegoś czasu w Zimbabwe nie ma.

It's not an overtly gangster country; back then, that was a few good years ago, I don't know what the situation looks like now, there hasn't been a dictatorship in Zimbabwe for some time.

Ale to jest kraj, który w Afryce był względnie zamożny.

But this is a country that was relatively wealthy in Africa.

Kraj, w którym się względnie powodziło i powoli z powodu dyktatury i kolonializmu i chorób w tej chwili stacza się w dół.

A country that was relatively successful and is now slowly deteriorating due to dictatorship, colonialism, and disease.

Kamerunu dobrze nie znam.

I don't know Cameroon well.

Kamerunie nie byłem.

I haven't been to Cameroon.

Ale są tam, czyli bez tych struktur, o których mówimy, też trzeba uszanować lokalne kultury.

But they are there, meaning that without the structures we are talking about, local cultures also need to be respected.

Nam się może nie podobać x żon, nam się może nie podobać to, że dziewczynka 15-16-letnia jest matką, ale my też nie możemy tego tylko i wyłącznie oceniać negatywnie i tylko i wyłącznie piętnować.

We may not like x wives, we may not like that a 15-16-year-old girl is a mother, but we also cannot only and exclusively judge it negatively and only and exclusively stigmatize it.

To edukować, jednocześnie próbując zrozumieć i zaakceptować.

To educate while trying to understand and accept.

Znaczy ja nie wiem, zastanawiam się wiesz, jak można byłoby to przyspieszyć, czy można...

I mean, I don't know, I'm wondering, you know, how it could be sped up, if it's possible...

Wiesz, że się da?

You know that it can be done?

Wiesz co, ja mam ogromny żal do krajów kolonialnych.

You know what, I have a huge resentment towards colonial countries.

Po tylu latach?

After so many years?

Tak.

Yes.

Który doprowadził do tej sytuacji, bo to bezwzględnie jest powód sytuacji, która ma tam teraz miejsce.

Which led to this situation, because that is undoubtedly the reason for the situation that is currently taking place there.

Miliony istnień ludzkich, które straciły życie w Kongo, czy w Afryce Zachodniej, to są wszystko postkolonialne zaszłości.

Millions of human lives lost in Congo or West Africa are all post-colonial legacies.

Albo duża większość.

Or a large majority.

Są oczywiście plemienne też, ale proszę spojrzeć, jeżeli znajdą państwo wolną chwilę, jak wyglądają granice Afryki.

There are of course tribes as well, but please take a look, if you find a free moment, at what the borders of Africa look like.

One są wymalowane linijką.

They are drawn with a ruler.

Nie masywem górskim, nie rzeką, jak w Europie, tylko linijką.

Not a mountain range, not a river, like in Europe, but a ruler.

Takie są granice Namibii, właśnie Tanzanii, Kenii, darowanie Kilimanjaro.

Such are the borders of Namibia, right next to Tanzania, Kenya, and the gifting of Kilimanjaro.

A to ja dam Wilhelm.

And I will give Wilhelm.

A Wilhelm mówi, a ty?

And Wilhelm says, and you?

A to ja dam tobie.

And I will give you that.

Coś absolutnie absurdalnego, nie?

SomethingAbsolutely absurd, isn't it?

I to zostało pozostawione i no i to się tam tak teraz kitfasi.

And it was left there, and now it’s all messing around like that.

Ja kiedyś udzieliłem takiego wywiadu.

I once gave such an interview.

Tak bardzo boimy się uchodźców.

We are so afraid of refugees.

Tak bardzo boimy się, że nasza stara Europa przestanie istnieć.

We are so afraid that our old Europe will cease to exist.

Że nasze bezpieczeństwo, nasza jednorodność, na to, że jesteśmy wszyscy biali, że się skończy.

That our safety, our homogeneity, the fact that we are all white, will come to an end.

Tak bardzo się boimy, że ktoś przekroczy tę granicę.

We are so afraid that someone will cross that line.

Okej.

Okay.

Ja nie będę tego oceniał, bo najprościej jest, ja jestem za, ja jestem przeciw.

I will not judge it, because it is easiest to say, I am for it, I am against it.

Nie, ja nie jestem ani za tym, ani za tym.

No, I am neither for this nor for that.

Ja nie jestem za tym, ani za tym.

I am not for either of them.

Ja tylko zwrócę uwagę na coś, co widziałem.

I just want to point out something that I saw.

Jeżeli się nie zmieni coś na świecie, to wszyscy ci ludzie do nas przyjdą.

If something in the world doesn't change, all these people will come to us.

Czy nam się to podoba, czy nie.

Whether we like it or not.

A jak będziemy do nich strzelać, to oni po zwłokach będą szli, jak w filmach science fiction.

And when we shoot at them, they will walk over the corpses, like in science fiction movies.

Jeżeli będzie morze śródziemne kontrolowane przez statki, to ze zwłok zostanie usypany most.

If the Mediterranean Sea is controlled by ships, a bridge will be built from the corpses.

A dlaczego?

And why?

Dlatego, że tam się nie da żyć.

Because you can't live there.

Tam już właściwie nie pada deszcz.

It doesn't really rain there anymore.

Tam właściwie już nie ma wody.

There is actually no water there anymore.

I co ma zrobić 30 milionów populacji Nigru?

And what is a population of 30 million in Niger supposed to do?

Mają dwa wyjścia.

They have two options.

Albo tam zostaną.

Or they will stay there.

Albo zostać i umrzeć.

Either stay and die.

Albo ruszyć.

Or move.

Uda się jednemu na dziesięciu.

One out of ten will succeed.

Dziewięciu straci życie w podróży do Europy, a jednemu się uda.

Nine will lose their lives on the journey to Europe, and one will succeed.

No to to lepsze niż dziesięciu umrze na miejscu.

Well, that's better than ten dying on the spot.

Za 10-20 lat, jeżeli zmiany klimatyczne będą postępowały w takim tempie, a będą, bo raczej nic tego nie zatrzyma,

In 10-20 years, if climate change continues at this pace, and it will, because nothing is likely to stop it,

tamten świat przyjdzie do naszej ukochanej, cieplutkiej, wygodnej, sympatycznej, jednorodnej etnicznie Europy i Polski.

That other world will come to our beloved, cozy, comfortable, friendly, ethnically homogeneous Europe and Poland.

To się zdarzy.

It will happen.

To jest pewne.

This is certain.

Chyba, że wszystkich wymordujemy i zrzucimy bombę atomową.

Unless we murder everyone and drop an atomic bomb.

No to jest jakieś rozwiązanie.

Well, that is some kind of solution.

Ale jeśli one przyjdą, to już nie będzie naszej Europy.

But if they come, there will no longer be our Europe.

W związku z tym, co możemy zrobić, żeby ta nasza Europa, ten nasz świat istniał takim, jakim go lubimy?

In connection with this, what can we do to ensure that our Europe, our world exists as we like it?

Możemy tylko i wyłącznie pomagać, wspierać tych, którzy są tam na miejscu i opóźniać ten proces.

We can only and exclusively help, support those who are there on the spot, and delay this process.

Czyli nie bądźmy altruistami, bądźmy egoistami.

So let's not be altruists, let's be egoists.

Róbmy to dla siebie.

Let's do it for ourselves.

Patrzcie, jak jest fajnie.

Look how cool it is.

No to co zrobić?

So what to do?

Trzeba trochę pomóc, bo inaczej to się po prostu wydarzy.

We need to help a little, otherwise it will just happen.

Ja to powiedziałem 5-6 lat temu i dokładnie wszystko się dzieje.

I said that 5-6 years ago and everything is happening exactly as I said.

I to się dzieje.

And that is happening.

Wszystko się dzieje.

Everything is happening.

Znaczy wszystko się dzieje i będzie się działo coraz bardziej, bo ci ludzie nie mają wyjścia.

It means that everything is happening and will continue to happen more and more because these people have no other choice.

Ja nie przypuszczam, żeby tak strasznie marzyli ludzie z Afganistanu, żeby żyć w Niemczech.

I don't suppose that people from Afghanistan dream so desperately of living in Germany.

Oni w ogóle nie chcą do Polski, oni chcą tak naprawdę przetransferować się dalej.

They don't want to go to Poland at all; they really want to transfer further.

No tak, ale w ogóle, żeby się ruszać stamtąd.

Well, to move from there at all.

Ja tam byłem.

I was there.

Ja byłem w okolicach Tadżykistanu.

I was in the vicinity of Tajikistan.

W Afganistanie akurat nie byłem, ale byłem blisko, w Iranie.

I haven't been to Afghanistan, but I was close, in Iran.

Byłem mniej więcej w tamtej części świata.

I was roughly in that part of the world.

Oni naprawdę kochają ten świat.

They really love this world.

Zniszczony wojnami, zniszczony głodem, zniszczony, o Jezu, straszliwie.

Destroyed by wars, destroyed by hunger, destroyed, oh Jesus, terribly.

Ale to są ludzie zdecydowanie...

But these are definitely people...

W większości bardzo przywiązani do miejsca, skąd pochodzą.

In most cases, very attached to the place they come from.

To, że oni lądują tu, to nie dlatego, że o niczym innym nie marzą,

The fact that they land here is not because they dream of nothing else,

tylko pod Gelzer Kirschen mieszkać w baraku albo w Dortmundzie oglądać mecze Borussii

only under Gelzer Kirschen live in a barrack or watch Borussia matches in Dortmund

i udawać, że się jest Europejczykiem, bo wiedzą, że są tu niemile widziani.

and pretend to be European, because they know they are unwelcome here.

Przychodzą tu, bo muszą.

They come here because they have to.

Nie mają wyjścia i ja zrobiłbym dokładnie to samo.

They have no choice, and I would do exactly the same.

Jeżeli miałbym umrzeć w Polsce, ruszyłbym z moją rodziną przez lasy do Gelzer Kirschen,

If I were to die in Poland, I would set out with my family through the woods to Gelzer Kirschen.

do Zagłębia Rury i mieszkałbym tam w baraku.

to the Ruhr Valley and I would live there in a barracks.

Właśnie chciałam cię zapytać, jak przekonać Polaków do tego,

I was just about to ask you how to convince Poles to that.

żeby przesadzać w Afryce i już nie muszę cię o to pytać,

to transplant in Africa and I don't have to ask you about it anymore,

bo to było bardzo obrazowe, zwłaszcza te ciała.

because it was very vivid, especially those bodies.

Przesadziłem może, ale wiesz, no bo...

I might have overreacted, but you know, well...

Nie, nie przesadziłeś, nie przesadziłeś.

No, you didn't exaggerate, you didn't exaggerate.

To był przykład desperacji, to jest taki przykład tego,

It was an example of desperation, it's such an example of that,

że w pewnym momencie ludzie wbiegają do ognia, jeżeli muszą ratować siebie i swoją rodzinę.

that at some point people run into the fire if they must save themselves and their family.

Twoje dziecko zostało w palącym się domu, biegasz do tego ognia, żeby to dziecko wynieść.

Your child is trapped in a burning house, you run to the fire to rescue that child.

To dokładnie ten sam mechanizm, nie ma wyboru.

It's exactly the same mechanism, there is no choice.

Dokładnie tak.

Exactly so.

Nie ma wyboru.

There is no choice.

Wróćmy do Polski.

Let's return to Poland.

W tej chwili prowadzimy w SOS Wioskach Dziecięcych

At the moment, we are operating in SOS Children's Villages.

kampanię Święta Bez Bliskich Nie Cieszą.

The campaign "Holidays Are Not Joyful Without Loved Ones."

Twoje święta w patchworkowej rodzinie pewnie są fajne, tak przypuszczam,

Your holidays in a patchwork family must be nice, I guess.

jakbyś mógł o tym chwilę powiedzieć i jakbyś mógł spróbować zachęcić ludzi do tego,

If you could talk about it for a moment and try to encourage people to do it,

żeby pomogli dzieciakom, naszym dzieciakom przed świętami,

to help the kids, our kids before the holidays,

dzieciom z SOS Wioskach Dziecięcych, dzieciom z programów SOS Rodzinie, z Rodzin w Kryzysie.

to the children from SOS Children's Villages, children from SOS Family programs, from Families in Crisis.

Bardzo cię o to proszę.

I really ask you for this.

Znaczy mam takie poczucie, że w ogóle nie trzeba nikogo zachęcać,

I mean, I have the feeling that there's no need to encourage anyone at all,

że nam tylko należy przypominać, bo jesteśmy zagonieni

that we only need to be reminded because we are busy

i ja sam łapię się na tym.

I catch myself doing that too.

Myślę, że czasami będąc świadomym tego, jak wygląda świat,

I think that sometimes being aware of what the world looks like,

po prostu zapominam czasami komuś pomóc, sprzedać pieniędzy,

I just sometimes forget to help someone, to sell money.

czy zwrócić na coś uwagę, tylko dlatego, że po prostu cały dzień byłem zajęty,

Should I pay attention to something just because I was busy all day?

potem jest dziesiąta, ojej, to już dzisiaj nie, to jutro.

Then it's ten o'clock, oh no, not today, it's tomorrow.

Więc przede wszystkim przypominam, bo to, że trzeba pomagać, to jest oczywiste.

So first of all, I remind you that it is obvious that one must help.

Ja w ogóle niedawno dowiedziałem się, że jałmużna istnieje też w ogóle w chrześcijaństwie.

I recently found out that almsgiving also exists in Christianity.

My nie mówimy o jałmużnie, mówimy o pomaganiu, ale tak jak muzułmanie czy chrześcijanie,

We are not talking about almsgiving, we are talking about helping, but just like Muslims or Christians,

po prostu trzeba pomagać, dzielić się tym, co możemy.

We just need to help, to share what we can.

Ktoś może dać złotówkę, ktoś może pięć, ktoś może dać stówę.

Someone may give a złoty, someone may give five, someone may give a hundred.

Więc jeżeli mamy jakąkolwiek przestrzeń, jeżeli nie mamy, to też nic się nie dzieje.

So if we have any space, if we don't, then nothing happens either.

To nie znaczy, że jesteśmy źli. Jesteśmy świadomi, jak w trudnych czasach żyjemy.

It doesn't mean that we are bad. We are aware of how we live in difficult times.

Więc jeżeli ktokolwiek ma przestrzeń, mi na przykład wczoraj, słuchajcie,

So if anyone has space, I for example yesterday, listen,

otwórzmy serca, nie zapominajmy w tym natłoku medialnych informacji

Let's open our hearts, and let's not forget amid this flood of media information.

o kryzysie, w jakim znajduje się świat, Polska, o trzęsieniach ziemi,

about the crisis that the world is in, Poland, about earthquakes,

o tym, co się dzieje w straszliwych rzeczach, o straszliwych rzeczach w strefie gazy.

about what is happening in terrible things, about terrible things in the Gaza Strip.

Okej, nie zapominajmy o tym, ale tu i teraz, w tym naszym małym mikrofonie,

Okay, let's not forget about that, but here and now, in this little microphone of ours,

w tym mikro świecie, w tych siedlcach, w tych małych miasteczkach,

in this micro world, in these small towns, in these little cities,

tam sobie żyją ludzie, którzy potrzebują naszej pomocy.

There live people who need our help.

A święta to jest bardzo dobry czas, żeby przypomnieć sobie o innych.

And Christmas is a very good time to remember others.

A jakie plany na święta w tym roku?

What are your plans for the holidays this year?

Święta w tym roku... Ja kiedyś w ogóle wykluczałem tego typu opcje.

Holidays this year... I used to completely rule out options like this.

W tym roku już po raz drugi jedziemy za granicę,

This year, for the second time, we are going abroad.

jedziemy do naszego drugiego domu, do Albanii.

We are going to our second home, to Albania.

Będziemy w górach północnej Albanii z dzieciakami, z bratem mojej żony,

We will be in the mountains of northern Albania with the kids, with my wife's brother.

z jego dzieciakami, z teściową, także duża ekipa w Krudży,

with his kids, with the mother-in-law, also a large crew in Krudża,

w dawnej stolicy Albanii, w Beracie, w pięknym mieście Tysiąca Okien,

in the former capital of Albania, in Berat, in the beautiful city of a Thousand Windows,

w Girocastrze, w mieście Tysiąca Schodów.

in Gjirokastër, the city of a Thousand Steps.

Będziemy podróżować po tej dzikiej, północnej Albanii, zaśnieżonej,

We will be traveling through this wild, snowy northern Albania.

a wpadniemy do Ochrydu, też w Macedonii Północnej.

And we will drop by Ohrid, also in North Macedonia.

To nie będzie czarujący wyjazd, tak jak się to kojarzy,

It won't be a charming trip, as one would associate it.

bo tam wtedy naprawdę potrafi być zimno, deszczowo, mokro, śnieżnie.

because it can really be cold, rainy, wet, and snowy there at that time.

Także to nie jest wyjazd rajski na plażę Dominikany,

So this is not a paradise trip to the beaches of the Dominican Republic,

ale chcę poznać taką Albanię, no bo to bardzo bliskie memu sercu miejsce.

But I want to get to know such Albania, because it is a place very close to my heart.

Na świecie jedziemy tam na dwa tygodnie.

We are going there for two weeks.

A kiedy do Siedlec przyjedziesz?

And when will you come to Siedlce?

No to już na 24.

Well then, it's set for the 24th.

2024.

2024.

No tak, no już teraz się nie ogarniemy, to już nie ma szans.

Well, we can't manage it now, there's no chance anymore.

Dziękuję ci bardzo za spotkanie, dziękuję za tę piękną rozmowę,

Thank you very much for the meeting, thank you for this beautiful conversation.

za to, że podzieliłeś się z nami swoją inspirującą historią,

for sharing your inspiring story with us,

zwłaszcza dziś przed świętami.

especially today before the holidays.

Warto pamiętać, że czasem mniej znaczy więcej.

It's worth remembering that sometimes less means more.

Nie czasem, zawsze.

Not sometimes, always.

Cudownych Świąt Łukaszu.

Wonderful Holidays, Lukasz.

Tobie też.

To you too.

Niech będą piękne dla nas wszystkich.

May they be beautiful for all of us.

Dla siebie.

For oneself.

To był Tok Życia.

It was the Flow of Life.

Podcast Stowarzyszenia.

Podcast of the Association.

SOS Wioski Dziecięce w Polsce.

SOS Children's Villages in Poland.