Hannover Hanedanlığı, Britanya'da İlk Fabrika Örnekleri ve İşçi Sınıfının Doğuşu

Yönetim Tarihi Podcast

Management History Podcast

Merhaba, ben Burak Külli.

Hello, I am Burak Külli.

Bir üniversitede yönetim tarihi üzerine çalışmalar yapıyorum.

I am studying the history of management at a university.

Yönetim tarihi podcastleriyle endüstri devrimi sonrasında endüstri örgütlerinin gelişimini,

With management history podcasts, the development of industrial organizations after the industrial revolution.

değişen paradigmalar, toplumsal olaylar ve tarihi karakterler üzerinden inceliyorum.

I examine through changing paradigms, social events, and historical characters.

Yönetim tarihi podcastlerinde yönetim düşüncesinin gelişimini ve örgüt teorilerinin gelişimini

The development of management thought and the evolution of organizational theories in management history podcasts.

retrospektif çerçevede inceleyerek yönetim tarihine ilgi duyan bireylere ulaşmayı hedefliyorum.

I aim to reach individuals interested in management history by examining it within a retrospective framework.

Endüstri devriminin hemen öncesinde Britanya'da görülen ilk fabrika örneklerinden başlayan

Starting from the first examples of factories seen in Britain just before the Industrial Revolution

ve sonrasında Amerika'da ve dünyada hızla gelişen yönetim düşüncesinin dünyaya yayılmasını

and then the spread of the rapidly developing management thought in America and around the world.

ve yönetim paradigmalarının değişimini 20 ana bölümde, toplumsal olayları ve tarihi karakterleri ise alt bölümler halinde ele alıyorum.

I address the changes in management paradigms in 20 main sections, while dealing with social events and historical characters in subsections.

Yönetim Tarihi Podcast

Management History Podcast

Birinci bölümde, Hanover Hanedanlığı Evde Üretimlerinde,

In the first section, in the home productions of the Hanover dynasty,

üretimden fabrikalara geçiş süreci, üretim faktörlerinin sınıflandırılması,

the transition process from production to factories, classification of production factors,

işçi sınıfının doğuşu ve değişen alışkanlıklar, işçilerin karşılaştığı ilk sorunlar,

the emergence of the working class and changing habits, the first problems faced by workers,

ilk girişimciler, ilk fabrikalar, ekonomistlerin ilk fabrikalar hakkındaki görüşlerine değineceğiz.

We will discuss the first entrepreneurs, the first factories, and the economists' views on the first factories.

Bölüm sonunda ise konuya açıklık dedirmek adına tartışma sorularına yer vereceğiz.

At the end of the chapter, we will include discussion questions to clarify the topic.

Hanover Hanedanlığı

House of Hanover

Britanya'da 18. yüzyıl başlarında özgürlüksü düşünceden yana olan vigler,

In Britain, at the beginning of the 18th century, the wig party, which favored the idea of freedom,

geleneksel ilkelerin korunmasından yana olan tarihler,

historians in favor of preserving traditional principles,

proylere karşı hükümette daha aktif rol oynamışlardır.

They have played a more active role in the government against the proylers.

1701 yılında çıkarılan Act of Settlement ile birlikte,

with the Act of Settlement issued in 1701,

vigler, Britanya'da protestan ahlakın sürdürülmesinden yana tavır sergilemişlerdir.

The viglers have taken a stance in favor of maintaining Protestant morals in Britain.

Bu yasayla birlikte, 1685 yılında Kral 2. James'in ölümüyle birlikte sonlanan Katolik Monarklık,

With this law, the Catholic Monarchy, which ended with the death of King James II in 1685,

yerini Britanya'da protestan monarklığa devam etmesini için bırakmıştır.

He has left his position to continue the Protestant monarchy in Britain.

Yasanın çıkmasıyla beraber, vigler, protestan monarklık,

With the passage of the law, viglers, protestant monarchy,

devam etmesi adına Hanover'a haber göndermişlerdir.

They have sent a message to Hanover to continue.

Ancak Hanover'ların tahta çıkmak için 13 yıl daha beklemesi gerekecektir.

However, the Hanovers will have to wait another 13 years to ascend the throne.

1702-1714 yılları arasında Kraliçe Anne,

Queen Anne between 1702 and 1714,

Britanya Kraliçesi olacak ve son steward olarak tahta geçecektir.

She will become the Queen of Britain and will ascend to the throne as the last steward.

Kraliçe Anne

Queen Mother

Kral 2. James'in aksine, Kraliçe Anne, amcası Kral 2. Charles tarafından protestan ahlakıyla yetiştirilmiştir.

Unlike King James II, Queen Anne was raised in Protestant morals by her uncle King Charles II.

1702-1714 yılları arasındaki hükümdarlığında İspanya ile 14 yıl sonra,

During his reign from 1702 to 1714, Spain, 14 years later,

süren savaş ve Fransa ile ilişkiler üzerine yoğunlaşmış,

focusing on the ongoing war and relations with France,

Vig ve Troyların yoğun çekişmeleri arasında sıkışmıştır.

Vig is trapped between the intense struggles of the Trojans.

Kraliçe Anne, hükümdarlığı süresince tahta gördüğü yoğun baskının yanı sıra,

Queen Anne, in addition to the intense pressure she faced during her reign,

sosyal yaşamında da hastalıklar ve sorunlarla uğraşmıştır.

In her social life, she has also dealt with illnesses and problems.

18 kere hamile kalmasına karşın 5 çocuk dünyaya getirmiş olan Anne,

Despite getting pregnant 18 times, the mother who has given birth to 5 children,

bu çocuklarından yalnızca bir tanesi erkek

Only one of these children is a boy.

ve o erkektir ve bu çocuğun da 1700 yılında henüz küçük yaşlarda hastalıktan dolayı vefat etmiştir.

And he is that man, and this child passed away at a young age due to illness in the year 1700.

Kocası Danimarka Prensi,

Her husband is the Prince of Denmark,

Anne William ise oğlunun vefatından 2 yıl sonra, 1702 yılında vefat etmiştir.

Mother William passed away in 1702, two years after her son's death.

Hem tahttaki yoğun baskılar hem de sosyal yaşamında karşılaştığı sorunlar nedeniyle sık sık hastalanan Kraliçe Anne,

Queen Anne, who frequently fell ill due to the intense pressures on the throne as well as the problems she faced in her social life,

son yıllarını içine kapanık ve hastalıklarla boğuşarak geçirmiştir.

He spent his last years withdrawn and struggling with illnesses.

1714 yılında ise Kraliçe Anne vefat etmiştir.

In 1714, Queen Anne passed away.

Anne, hükümdarlığı süresince İspanya ile takip eden

Mother, during her reign, followed with Spain.

sorunlara çözüm bulmuş,

found solutions to problems,

Britanya'nın İspanya kolonilerinde ticarette monopoli haline gelmesini sağlamıştır.

It ensured the establishment of a monopoly in trade for Britain in its Spanish colonies.

The Negros adıyla adlandırılan ticaret ilkesi gereğince İngiltere,

According to the trade principle named the Negros, England,

Amerika'daki İspanyol kolonilerine Afrika'dan 30 yıl boyunca yılda 4800 köle taşıma hakkına sahip olmuştur.

It had the right to transport 4,800 slaves annually from Africa to the Spanish colonies in America for 30 years.

Topraklarında köleliğin yasak olduğu bir ülke için

For a country where slavery is prohibited in its lands.

farklı olsa da

even if it's different

komiserliği altında olan bölgeler açısından Britanya'da sıklıkla karşılaşabilen bir durumdur kölelik.

Slavery is a situation that can frequently be encountered in Britain in regions under its commission.

Kraliçe Anne döneminde gerçekleşen bir diğer olay ise South Sea Company'nin %22.5'luk hissesine sahip olmuş olmuştur.

Another event that took place during the Queen Anne era was that the South Sea Company had a 22.5% share.

Bu şekilde İngiltere

This way England

giderek ticaret harcımını geliştirmiş

He has gradually improved his trade expenditure.

ve aynı zamanda yeni ve örgütlenmiş iş fırsatları ülke genelinde yoğun olarak hissedilmiştir.

And at the same time, new and organized job opportunities have been felt intensely across the country.

Britanya'da

In Britain

George'lar dönemi

The era of George's.

Kral 1. George

King George I

Kraliçe Anne ve kendi annesinin ardından Britanya krallığının 3. sıradaki varisi olan Kral 1. George,

King George I, the heir to the British throne in third place after Queen Anne and his own mother,

Anne'nin ve annesinin ölümünün ardından 1714 yılında tahta çıkmıştır.

He ascended to the throne in 1714 after the death of his mother and grandmother.

1901 yılında Victoria'nın ölümü

The death of Victoria in 1901.

kadar Britanya'da hüküm sürecek olan ve Britanya'nın importerluğa dönüşmesini sağlayacak olan

that will reign in Britain and enable Britain's transformation into an importer

Hanover hanedanlığının tahttaki ilk temsilcisi olmuştur.

He became the first representative of the Hanover dynasty on the throne.

Kendisiyle beraber George'lar dönemi de başlamıştır.

The era of Georges has also begun with him.

Hükümdarlığı süresince İngilizce bilmemesi ve Britanya'daki yönetim tarzına uzak olması nedeniyle çoğunlukla

Due to not knowing English and being distant from the governance style in Britain during his reign, mostly

Vigler'in düşüncelerini üzerinden bir siyaset izlemiştir.

He has followed a political course based on Vigler's thoughts.

Özellikle ülke meselelerini sıklıkla görüştüğü Başbakan Walpole

Especially Prime Minister Walpole, with whom he frequently discussed national issues.

onun yerine krallığın yönetiminde daha hakim bir rol izlemiştir.

Instead, he has played a more dominant role in the administration of the kingdom.

Kraliçe Anne ile birlikte önemli adımlar atan South Sea Company, 1. George döneminde finansal açıdan çökmüştür.

The South Sea Company, which took significant steps alongside Queen Anne, financially collapsed during the reign of King George I.

Ancak yine Walpole krallığının

However, again the kingdom of Walpole

avam kamerası karşısında duruşunu korumasını sağlamıştır.

It has ensured that he maintains his stance in front of the public camera.

Walpole,

Walpole,

kralın birçok dostunu tahttan uzaklaştırmış ve 1. George'un otoritesini sağlamlaştırmıştır.

He has removed many of the king's friends from the throne and reinforced the authority of George I.

Kral 2. George

King George II

Kral 2. George, İngiltere'nin Fransa ile devam eden 7 yıl savaşlarında etkin bir rol oynanmıştır.

King George II played an active role in England's ongoing Seven Years' War with France.

Babası, Kral 1. George'un yaşadıkları karşısında tahta daha güvensiz duran Kral 2. George,

King George II, who felt less secure on the throne in the face of the experiences of his father, King George I.

hükümdarlığı süresinde Avusturya ile olan sorunlarla da ilgilenmek zorunda kalmıştır.

During his reign, he also had to deal with issues with Austria.

George,

George,

babası gibi kendisi de Robert Walpole'un hükümetine güvenmiştir.

Like his father, he has trusted the government of Robert Walpole.

Daha doğrusu güvenmek zorunda kalmıştır.

More precisely, they have been forced to trust.

Ordu ile çok az ilgilenen Kral 2. George, daha çok müzik ve sanatla ilgilenmiştir.

King George II, who was very little interested in the army, was more involved in music and art.

Hatta bir söylentiye göre,

According to a rumor,

Handel'in

Handel's

müziklerine son derece

extremely in their music

ilgilidir.

is related.

Kral 3. George

King George III

Britanya, 1760'larda Kral 3. George ile birlikte hızlı bir yükselişe geçmiştir.

Britain experienced a rapid rise with King George III in the 1760s.

Britanya, Fransa karşısında 7 yıl süren savaşlarda başarılı olsa da,

Britain was successful in the 7 years of war against France, but

Amerika'da koloniler üzerinde hak kaybetmiştir.

He has lost rights over the colonies in America.

Kral 3. George, Britanya ve Avrupa'da yükselen yenilikçilik akımı

King George III, the rising wave of innovation in Britain and Europe.

ve Avrupa'da son derece güçlü hale gelen Napolyon Fransa'sıyla politik alanlarda ilgilenmek zorunda kalmıştır.

He had to deal with the political fields due to the emergence of extremely powerful Napoleon's France in Europe.

1820'lere kadar devam eden hükümdarlığı sırasında Kral 3. George,

During his reign, which continued until the 1820s, King George III,

Royal Academy of Arts'ı açmıştır.

It has opened the Royal Academy of Arts.

Royal Academy of Arts, daha sonrasında Prince Albert ile birlikte son derece önemli bir küresel toplantının da düzenleyicisi olacaktır.

The Royal Academy of Arts will later also be the organizer of a very important global meeting alongside Prince Albert.

East India Company'de önemli değişiklikler yaparak Britanya'nın doğup topraklarındaki hakimiyeti kurmasını sağlamıştır.

It made significant changes in the East India Company, ensuring Britain's dominance in its territories.

Evde üretimden ilk fabrikalara geçiş süreci

The process of transitioning from home production to the first factories.

Britanya'da gelişen kolonilerle birlikte hem ülke içinde hem de dışarıdan artan talep karşısında üretimin düzenli,

With the developing colonies in Britain, production became regular in response to the increasing demand both domestically and from abroad.

hızlı ve yüksek miktarda gerçekleştirilmesi gereği ortaya çıkmıştır.

The necessity for it to be carried out quickly and in large quantities has arisen.

Britanya'da geleneksel metotlarla gerçekleştirilen evde üretim,

Home production carried out using traditional methods in Britain,

giderek artan talebi karşılayamaz duruma gelmiştir.

It has reached a point where it can no longer meet the steadily increasing demand.

Dış talebin de artmasıyla birlikte tüccarlar,

With the increase in external demand, merchants,

aracılar kullanarak evlere iş verme yoluna gitmiştir.

They have resorted to giving jobs to homes using intermediaries.

Evde üretim, yani putting out,

Home production, that is, putting out,

tüccarlar açısından ilk başlarda talebi karşılayacak şekilde olsa da

Although it initially met the demand from the perspective of traders

koordinasyonun sağlanamaması ve işlerin zamanında yetiştirilememesi gibi sorunlarla karşılaşılmıştır.

Issues such as the inability to ensure coordination and the failure to complete tasks on time have been encountered.

Evde üretimde geleneksel metotlarla,

With traditional methods in home production,

zamanla yerini ilken makinelere bırakmıştır.

Over time, it has given way to machines.

Özellikle tekstil sektöründeki gelişmelerle birlikte basit makineler

Especially with the developments in the textile industry, simple machines

evlerde kullanılmaya başlamış ve ev içinde atölyeler kurulmuştur.

It has started to be used in homes, and workshops have been established inside the houses.

Bu durum aileler açısından olumlu gelişmelere yol açsa da

While this situation may lead to positive developments for families,

üretimin düzenliliği ve zamanında yetişmesi açısından sorunların devam etmesine sebep olmuştur.

It has caused ongoing issues regarding the regularity of production and timely completion.

Kömür, demir gibi sanayi açısından önemli madenlere sahip olan Britanya,

Britain, which has important ores for industry such as coal and iron,

ada geneline yayılmış su kanallarına da sahipti.

It also had water channels spread throughout the island.

Evde üretim bir seviyeye kadar yeterlidir.

Home production is sufficient up to a certain level.

Bu sebeple olsa da hem ürünlerin zamanında yetiştirilmesi hem de artan talep karşısında yetersiz hale gelmeye başlamıştı.

It had started to become insufficient in the face of both the timely production of the products and the increasing demand, even if it was for this reason.

Tüccarlar üretimin düzenli, hızlı ve yüksek miktarlarda üretilebilmesi için

Merchants for the production to be regulated, fast, and in large quantities.

üretimin tek bir çatı altında toplanması gereğini fark etmiştir.

They have realized the necessity of consolidating production under a single roof.

Bunun sonucunda Britanya'da

As a result of this in Britain

ilk fabrika örnekleri ortaya çıkmaya başlamıştır.

The first factory samples have started to emerge.

İlk fabrikalar üretim miktarlarının artışını sağlamamış olsa da

Although the first factories did not ensure an increase in production quantities

hem endüstri örgütlerinin gelişme açısından bir milat

both a milestone in terms of the development of industry organizations

hem de işçi sınavının doğuşunu

and the birth of the workers' examination

bize işaret etmektedir.

it indicates to us.

Üretim faktörlerinin sınıflandırılması

Classification of production factors

İlk fabrikalarla birlikte üretim faktörleri de son derece önemli bir hale gelmiştir.

With the first factories, production factors have also become extremely important.

Daha önceleri tüccarlar için önemli olan kuruluş yeri ve sermayenin yanında

In the past, in addition to the location of establishment and capital, which were important for merchants

işçi sınıfı da bir diğer üretim faktörü olarak önem kazanmıştır.

The working class has also gained importance as another factor of production.

Kuruluş yeri tüccarlar açısından kaynaklara yakınlık, enerji kaynaklarına yakınlık açısından son derece önemliydi.

The location of the establishment was extremely important for traders in terms of proximity to resources and energy sources.

Özellikle Britanya'daki nehirler ve akarsuların çokluğu nedeniyle

Especially due to the abundance of rivers and streams in Britain

kuruluş yerleri hem su gücünden yararlanmak hem de ürünlerin lojistiğini sağlamak açısından suya yakın yerlere kurulmuştur.

The establishment locations have been set up near water for both benefiting from hydraulic power and ensuring the logistics of the products.

Sermaye 18. yüzyılda özellikle tüccarlar açısından son derece önemlidir.

Capital is extremely important in the 18th century, especially for merchants.

Risk alarak fabrikalar kuran girişimciler çoğunlukla tüccar, aristokrat ya da toprak sahiplerinden oluşuyordu.

Entrepreneurs who established factories by taking risks were mostly composed of traders, aristocrats, or landowners.

Fabrikaların açılması ve üretme faaliyetlerinin tek bir çatı altında birleşmesiyle birlikte

With the opening of factories and the unification of production activities under a single roof

üçüncü bir üretim faktörü olan işçiler de ortaya çıkmıştı.

A third factor of production, workers, had also emerged.

İşçilerle birlikte

With the workers

Yeni Britanya'da

In New Britain.

yeni bir sınıf olarak

as a new class

işçi sınıfı ortaya çıkmıştır.

The working class has emerged.

İşçi sınıfı ve egemen işverenler arasında yoğun kimlik çatışmaları olmuştur.

There have been intense identity conflicts between the working class and dominant employers.

İşçi sınıfıyla birlikte Britanya'da köyden kentlere göç, yeni hayata adaptasyon, maaş ile çalışma,

Migration from the countryside to cities in Britain along with the working class, adaptation to a new life, working with a salary,

tarım ve hayvancılıkla

agriculture and livestock farming

geçici işler yerine artık

instead of temporary jobs

tam zamanlı işler, toprakların terk edilmesi gibi

full-time jobs, like the abandonment of lands

hatta sosyolojik temelli

even based on sociology

değişiklikler meydana gelmiş ve bunlar da sorunları oluşturmuştur.

Changes have occurred, and these have led to problems.

Bu tartışmalara daha sonra detaylı olarak değinilecek.

These discussions will be addressed in detail later.

Kuruluş yeri seçimi,

Location selection for establishment,

işçiler ve sermayenin yanında

On the side of workers and capital.

John Batisay

John Batisay

1803 yılında dördüncü bir üretim faktörü olarak

As a fourth factor of production in 1803

girişimcilere işaret etmiştir.

It has pointed out to entrepreneurs.

Çoğunluğunu tüccar, toprak sahibi ve aristokratların oluşturduğu ilk girişimciler risk alan,

The first entrepreneurs, mostly composed of merchants, landowners, and aristocrats, took risks.

bilgi ve beceriye sahip,

possessing knowledge and skills,

iş kurma kabiliyeti olan ve sermayeyi elinde tutan

entrepreneurial and capital-holding

üst sınıfa mensup kişilerdi.

They were people of the upper class.

Henüz ilk fabrikalarda iş sahibi, tüccar, yönetici ve girişimci ayrımı tayin edilmediğinden

Since the distinction between employer, trader, manager, and entrepreneur has not yet been established in the first factories,

tüm fabrikadaki işlerin gözetilmesi,

supervision of all operations in the factory,

ve yönetilmesinden sorumlu kişilerdi.

and they were the people responsible for its management.

Girişimciler bu erken dönem endüstri örgütlerinde üretimin hızlandırılması,

Entrepreneurs accelerate production in these early-stage industrial organizations,

işçi sınıfının koordine edilmesi

Coordination of the working class.

ve makinelere uygun vasıfla çalışan yetiştirilmesi açısından bir yönetim faaliyeti de gerçekleştiriyorlardı.

They were also carrying out a management activity in terms of training personnel qualified to work with machines.

Bu bakımdan üretimin tek bir çatı altında toplayan ilk fabrikalarında

In this respect, in the first factories that gathered production under a single roof

öngörme,

foresight,

örgütlenme ve koordinasyon faaliyetlerinin tamamı girişimciler tarafından yönetiliyordu.

All organizational and coordination activities were managed by the entrepreneurs.

İşçi sınıfının doğuşu ve değişen

The birth of the working class and its transformation.

sosyal alışkanlıklar

social habits

Kentlerin etrafında su yollarına yakın kurulan erken dönem fabrika örnekleri ile birlikte farklı farklı yerlerde aileler

Families in different locations along with early examples of factories established near waterways around the cities.

tarafından gerçekleştirilen üretim faaliyeti

production activity carried out by

fabrika çatısı altında gerçekleştirilmeye başlamıştır.

It has started to be carried out under the factory roof.

Fabrikaların kurulmasıyla birlikte evlerinde üretim yapan aileler bulundukları yerleri terk ederek çalışmak üzere fabrikaların

With the establishment of factories, families who were producing in their homes left their locations to work in the factories.

yolunu tutmuştur.

has set off on his/her way.

Bu durumda hem sosyal hayatta hem de gündelik yaşamda toplumsal farklılıklara ve beraberinde sorunlara yol açmıştır.

In this case, it has led to social differences and accompanying problems both in social life and in daily life.

Aileler kendilerini geçindirmek için yaptıkları tarım ve hayvancılık faaliyetlerini terk etmiş,

Families have abandoned their agricultural and livestock activities to make a living,

köyden kente göç daha önce görülmemiş oranda hızlanmıştır.

Migration from the village to the city has accelerated at an unprecedented rate.

Öncesinde tek temennisi kendisini ekip biçikleri ile geçindirmek olan halkın

The people's only wish before was to sustain themselves with the harvests.

dilediğince ve gerektiğince çalışması yerini

working as much as he/she wishes and needs

maaş sistemi ve yüksek çalışma saatleri ile

with the salary system and long working hours

iş görmeye bırakmıştır.

has left to get the job done.

Girişimci tüccarlarla işçi halkı arasında dengenin hep tüccarlardan yana olduğu bir düzende

In a system where the balance is always in favor of the merchant traders against the working people.

ilk sınıfsal farklılıklarında

in the first class differences

ortaya çıktı burada görülmektedir.

It has emerged and can be seen here.

Toplumda zanaatkar olarak tanınan kişiler de

People recognized as artisans in society also

bu toplu çalışma istasyonlarında

in these collaborative workstations

daha düşük ücretler karşılığında çalışmaya başlamıştır.

She has started working for lower wages.

Değişen düzenle birlikte kentlilik yaşamına adapte olamaya çalışan işçiler

Workers trying to adapt to urban life with the changing order.

için belirsizlik

uncertainty for

sosyal düzeylerinde yeni farklılıklar getirilmiştir.

New differences have been introduced at social levels.

Daha önceden kazandığını harcamak üzerine bir hayat kurmuş olan işçiler

Workers who have built a life based on spending what they have previously earned.

tasarruf yapmak, para biriktirmek ve yatırım yapmak gibi

like saving money, accumulating savings, and investing

yeni tasarruf tedbirlerini

new savings measures

almaya başlamışlardır.

They have started to buy.

Böylece karşılaşabilecekleri sorunlar karşısında en temel ihtiyaçları olan

Thus, their most basic needs in the face of potential problems they may encounter.

geçinmek için

to make a living

para biriktirme yoluna gitmişlerdir.

They have taken the path of saving money.

İşçiler dönemin basit ama modern makinelerine karşı da ilk savaşın içine girmişlerdir.

Workers have also entered the first battle against the simple yet modern machines of the era.

İşçilerin karşılaştığı ilk sorunlar

The first problems faced by workers.

Erken dönem endüstri örgütlerinde üretimin makineler üzerinden planlanması ve makinelere öncelik verilmesi

The planning of production through machines and giving priority to machines in early industrial organizations.

işçilerin ikinci plana atılması,

the sidelining of workers,

neden olmuştur.

why it has happened.

Mevcut durumlarını bozarak yeni bir sosyal yaşamın içine giriş yapan işçilerde

Workers who have entered a new social life by disrupting their current situations.

belirsizliklere karşı yoğun bilinmezlik beraberinde sorunların da işaretçisi olmuştur.

Intense uncertainty against ambiguities has also been an indicator of problems.

Çoğunluğu okuma yazma bilmeyen

Mostly illiterate

ve eğitimsiz olan işçiler

and unskilled workers

yasal açıdan da son derece kısıtlı olan hakları

the rights that are extremely limited from a legal perspective

ile birlikte egemen güce karşı son derece kırılganlardır.

They are extremely vulnerable against the dominant power.

İşçiler gelişen teknoloji ile birlikte işlerini kaybedecekleri korkusuyla ve yeni makinelerin kendilerinin yerini

Workers are afraid of losing their jobs with advancing technology and that new machines will take their place.

alacağı düşüncesi içerisinde

in the thought of receiving

tüccarlara ve daha doğrusu fabrikadaki yeni makinelere karşı örgütlenmeye başlamışlardır.

They have started to organize against the merchants and more precisely against the new machines in the factory.

Bu örgütlenmelerin ilk örneklerinden biri

One of the first examples of these organizations

Richard Arkwright'ın

Richard Arkwright's

Shoreley kasabasındaki teksil fabrikasında ortaya çıkmıştır.

It has emerged in the textile factory in the town of Shoreley.

1779 yılında son derece basit ve ilkel makinelerin kullanıldığı bu fabrikada

In this factory, where extremely simple and primitive machines were used, in the year 1779

işçiler

workers

kelpiş binayı ateşe vermiş ve binada ciddi zararlar meydana gelmiştir.

The dog set the building on fire, causing serious damage to the building.

Sir Richard Arkwright bu olay sonrasında işçilerin sorunlarına karşı yaklaşımında son derece önemli olduğunu fark etmiştir.

Sir Richard Arkwright realized that this event was extremely important in his approach to the workers' issues.

Belki de modern anlamda endüstri örgütlerine insan kaynağının önemini kavrayan ilk girişimci olmuştur.

Perhaps he was the first entrepreneur to understand the importance of human resources in modern industrial organizations.

Arkwright bu olay sonrasında fabrikasında işçilere eğitim,

After this event, Arkwright provided training for the workers in his factory,

ortalamanın üzerinde ödeme yapma,

above-average payment,

ödül ve tatil gibi uygulamaları başlatmıştır.

It has initiated practices such as rewards and vacations.

Bir diğer önemli olay ise Nottingham yakınlarında Luddite hareketi olarak bilinen işçilerin ayaklanması olayı olmuştur.

Another important event was the workers' uprising known as the Luddite movement near Nottingham.

Bana göre kesinlikle kurgusal bir karakter olan Ned Ludd'ın önderliğindeki bir grup işçi geceleri toplanarak

In my opinion, a group of workers led by the fictional character Ned Ludd gathers at night.

fabrikadaki yeni makinelere zarar vermeye başlamışlardır.

They have started to damage the new machines in the factory.

Düzenli hale gelen bu eylemleri yeni makinelerin kendilerinin yerini alacağı düşüncesi

The thought that these activities, which have become regular, will be replaced by new machines.

ve işlerinden olacakları korkusuyla bağlantılı olabilir.

and it may be related to the fear of losing their jobs.

1812 yılında fabrika sahibinin bir protestocu tarafından öldürülmesi ve protestocunun da yakalanarak idam edilmesi ile birlikte ayaklanma sonlanmıştır.

The uprising ended in 1812 with the killing of the factory owner by a protester, who was then captured and executed.

Aslında bakıldığında her iki ayaklanmanın temelinde de işçilerin maaşlarından olmaları

In fact, both uprisings are fundamentally based on the workers being deprived of their wages.

ve eğitimsizliklerinin ayaklanmaları ortaya çıkaran temel unsurlar olduğu görülebilir.

It can be seen that their ignorance and lack of education are the fundamental elements that provoke uprisings.

Bu iki hareket de insan kaynağının endüstri örgütleri açısından önemini bir kez daha gözler önüne sermektedir.

Both of these movements once again highlight the importance of human resources in industrial organizations.

Bu bakımdan girişimciler her ne kadar üretimi arttırmak adına yeni teknolojik makinelere bağımlı olsa da

In this respect, although entrepreneurs are dependent on new technological machines to increase production,

bunları çalıştıracak insan kaynağının temini, motivasyonu ve eğitimi de önemli bir sorun olarak girişimcilerin karşısına çıkmaktadır.

The provision of human resources to operate these, along with motivation and training, presents a significant problem for entrepreneurs.

İlk girişimciler, ilk fabrikalar

The first entrepreneurs, the first factories

İlk girişimcilerin işçilere karşı

The first entrepreneurs against the workers.

farklı tutumları olmakla birlikte fabrikalarda üretimin düzenlenmesinin, arttırmanın ve hızlandırmanın

Although there are different attitudes, the organization, increase, and acceleration of production in factories.

önemli bir değişken olarak görüldüğü bir gerçektir.

It is a fact that is seen as an important variable.

Wedgwood Porselenleri

Wedgwood Porcelains

Josiah Wedgwood'un porselen fabrikasında bu dilim biraz daha farklıydı.

At Josiah Wedgwood's porcelain factory, this slice was a bit different.

1759 yılında kurduğu fabrikada Wedgwood bilimle sanatı bir araya getirmişti.

In the factory he established in 1759, Wedgwood had combined science with art.

Ürettiği ürünler her bir iş başında çok katı eğitim gören işçiler tarafından son derece katı elemelerden geçirilerek üretiliyor.

The products it produces are manufactured by workers who undergo very strict training at each job station and are subjected to extremely rigorous selection processes.

Bunun yanında

In addition to this

yapılan iş bir süreç halinde şamaratız ile edilerek gerçekleştiriliyordu.

The work being done was carried out through a process of collaboration.

Fabrikada gözetim, işçilerin cezalandırıldığı sert ve katı bir yöntemle gerçekleştiriliyordu.

Surveillance in the factory was conducted with a harsh and strict method where workers were punished.

Ürettiği ürünlere son derece önem gösteren Wedgwood, bunun karşılığını ürettiği ürünleri Queensware, kraliçenin eşyaçsızı damgasını alarak kazanmıştır.

Wedgwood, the products it produces are of utmost importance, and in return, it has earned the mark of Queensware, the queen's china, for the products it has created.

Bugün dahi Queensware damgası Royal damgasını devam ettiren Wedgwood'un porselenleri günümüzde halen üretime devam etmektedir.

Even today, the porcelain of Wedgwood, which continues the Royal stamp of Queensware, is still being produced.

Soho Döküm Evi

Soho Foundry

Soho Döküm Evi'nde sanayinin en önemli çarkı olan buhar makinesinin de yükselişi anlamına geliyordu.

This also meant the rise of the steam engine, which is the most important cog of industry, at the Soho Foundry.

James Watt, Matthew Bolton tarafından kurulan Soho Döküm Evi'nde buhar makinelerinin parçalar halinde üretildiği bir sistem bulunuyordu.

James Watt had a system for the production of steam engine parts in pieces at the Soho Foundry, founded by Matthew Boulton.

İşler en küçük ayrıntısına kadar bölümlere ayrılıyor

Tasks are divided into sections down to the smallest detail.

ve iş süreçleri ölçümlenerek her işin ne kadar sürede tamamlandığı

and measuring business processes to determine how long each task takes to complete

ayrıştırılıyordu.

it was being separated.

Soho Döküm Evi işçiler içinde

Soho Foundry among the workers

daha önce görülmemiş yenilikçilerin habercisi haline gelmişti.

It had become a harbinger of previously unseen innovators.

Çalışanlara son derece yüksek ücretler verilmesinin yanı sıra

In addition to paying employees extremely high wages

işçilere düşük kiralarla lojmanlardan yararlanma fırsatı sağlanmış

Workers have been given the opportunity to benefit from housing at low rents.

ve onlar için

and for them

ayrıca sigorta fonu oluşturulmuştu.

Additionally, an insurance fund had been established.

James Watt ve Bolton işçilerin eğitimine de son derece önem veriyordu.

James Watt and Bolton also placed great importance on the education of workers.

Öyle ki fabrikada yeni gelen bir çırak

So much so that a newly arrived apprentice in the factory.

iki yıl içinde gerektiğinde bir mühendisin işlerini üstlenebilecek duruma gelmişti.

He had become capable of taking over the work of an engineer when necessary within two years.

Robert Owen'ın New Lanark Fabrikası

Robert Owen's New Lanark Factory

Robert Owen'ın

Robert Owen's

New Lanark Fabrikası ise Soho Döküm Evi'ndeki imkanları bir adım daha ileriye taşımıştır.

The New Lanark Factory has taken the facilities at the Soho Foundry a step further.

Üretim çarkının içerisinde işçilerin önemini anlamakla birlikte

While understanding the importance of workers within the production wheel

toplumun ötekileştirilmiş kesimindeki insanların da kendilerini göstermesi için bir fırsat oluşturmuştur.

It has also created an opportunity for people from the marginalized segments of society to express themselves.

Bu yönüyle Robert Owen'ın New Lanark'ı

In this regard, Robert Owen's New Lanark.

endüstri örgütlerinde humanizmin en erken örneğidir.

It is the earliest example of humanism in industrial organizations.

Bu akım ancak 100 yıl sonra kendisini açık bir biçimde endüstri örgütlerinde gösterebilmiştir.

This movement has only been able to clearly manifest itself in industrial organizations after 100 years.

Diğer girişimcilerin aksine Robert Owen'ın işçi olarak başlayıp

Unlike other entrepreneurs, Robert Owen started as a worker and...

yönetici olarak çalışmaya devam etmiş ve sonrasında Britanya'da bir kasabada New Lanark Fabrikası'nı kurmuştur.

He continued to work as a manager and later established the New Lanark Factory in a town in Britain.

Owen'ın humanist yaklaşımının altında işçilerin sorunlarını anlamasının yattığı olasılığı son derece yüksektir.

It is highly likely that Owen's humanist approach is rooted in his understanding of the workers' issues.

Robert Owen'ın kendisi de daha öncesinde

Robert Owen himself had previously

işçi olarak başlayıp

starting as a worker

sonrasında yönetici olmuş ve sonrasında bir fabrika sahibi olmuştur.

Later, he became a manager and then became a factory owner.

Ayrıca Silent Monitoring denilen

Also known as Silent Monitoring

işçilerin gözetimine

the supervision of workers

sessiz bir şekilde gözetimine

to his silent observation

dayalı bir sistem kurmuştur.

It has established a system based on.

Bu sistem içerisinde

Within this system

işçiler

workers

dört köşeli

four-cornered

renkli diagramlarla

with colorful diagrams

çalışmalarını

your studies

ortaya sunmuşlardır.

They have presented it.

Bunlardan

From these

beyaz ve sarı

white and yellow

mükemmele yakınlığı ifade etmektedir.

It expresses proximity to perfection.

Mavi ve siyah ise

If it's blue and black

rutin

routine

ve kötü olan işleri göstermektedir.

and shows the bad things.

Ekonomistlerin ilk fabrikalar hakkındaki görüşleri

The economists' views on the first factories.

Britanya'da Kraliçe Anne'in döneminde

During the reign of Queen Anne in Britain

South Sea Company'nin alınması ile birlikte

With the acquisition of the South Sea Company

iyice gelişen deniz ticaretine karşın

despite the significantly developing maritime trade

ilk Hanover'ların politik meselelerde yüksek derecede

the first Hanoverians had a high degree of involvement in political matters

politikacılara bağımlılığı nedeniyle

due to dependence on politicians

deniz ticareti istenen düzeye

maritime trade to the desired level

tam anlamıyla ulaşamamıştır.

has not fully reached.

Kral I. George döneminde ise

During the reign of King George I

South Sea Company ekonomik açıdan iflas etmiştir.

The South Sea Company has gone bankrupt financially.

Bu durum Kral'ın güvensizliği arttırdığı bir oluklam oluşturursa da

This situation creates a scenario that increases the King's insecurity.

Walpole Kral'a güveni temin etmiştir.

Walpole has secured the trust of the King.

Kral III. George ile birlikte Britanya

Britain with King George III

East Indian

Doğu Hintli

Company'nin yapısını geliştirmiştir.

He/She has improved the company's structure.

Yine bu dönemde güçlenen Napolyon Fransası ve Avrupa'daki yenilikçilik akımı da

During this period, the strengthening of Napoleonic France and the movement of innovation in Europe also

Britanya'nın ticaretini

Britain's trade

farklı yönde

in a different direction

yön vermesine neden olmuştur.

it has caused it to be directed.

Britanya her ne kadar Amerikan kolonilerini elinden kaçırmış olsa da

Although Britain has lost the American colonies,

güçlü koloniler ile birlikte

together with strong colonies

tüm dünyada yaygın bir ticaret ağını geliştirmiş

has developed a widespread trade network across the world.

ve imparatorluğu güçlendirmiştir.

and has strengthened the empire.

İşte bu güçlü ticaret ağının en önemli erken dönem çarkları da

Here are the most important early wheels of this powerful trading network.

tekstil fabrikaları olmuştur.

They have been textile factories.

Girişimcilerin yoğun çabaları ve aldıkları risklerle birlikte

Along with the intense efforts and risks taken by entrepreneurs

Britanya Hindistan'da kumaş ithal eden bir ülkeden

Britain is a country that imports fabrics in India.

tüm dünyaya endüstri ürünleri ihraç eden bir imparatorluk haline gelmiştir.

It has become an empire that exports industrial products to the entire world.

Britanya'da gelişen örgütler toplumların egemen yapıları haline de gelmiştir.

Organizations that have developed in Britain have also become the dominant structures of societies.

Örgütlerin giderek büyümesi ile birlikte örgütlerdeki karmaşıklık düzeyi de son derece artmıştır.

With the increasing growth of organizations, the level of complexity within these organizations has also significantly increased.

Özellikle endüstri örgütlerinde işçiler giderek artması,

The increasing number of workers, especially in industrial organizations,

işçilerin

workers'

giderek artması,

increasing gradually,

ve karmaşıklaşan

and becoming complex

iş yapma düzeyleri ile birlikte

along with the levels of working activities

girişimci yöneticiler örgütteki tüm işlere yetişememeye başlamıştır.

Entrepreneurial managers have started to struggle to keep up with all the tasks in the organization.

Bunun bir sonucu olarak örgütlerde yeni bir sınıf olarak

As a result of this, as a new class in organizations

yönetici kavramı ortaya çıkmıştır.

The concept of management has emerged.

Yöneticiler örgütlerdeki girişimci işçi,

Managers are entrepreneurial workers in organizations.

makine işçi,

machine worker,

iş işçi arasında düzenin sağlanmasına katkıda bulunmuştur.

The work has contributed to the establishment of order between the employer and the employee.

Ekonomistler,

Economists,

Britanya'daki değişiklikleri göz önüne bulundurarak

Considering the changes in Britain

değişen endüstri örgütlerine farklı açılardan yaklaşmış

approached the changing industrial organizations from different perspectives

ve sorunlar üzerine

and on the issues

tartışmışlardır.

They have argued.

James Stroud,

James Stroud,

işçi, iş ve girişimciler arasında

between workers, jobs, and entrepreneurs

köle-özgür adam ikilemine değinmiştir.

He has mentioned the dichotomy of slave-free man.

Stewart'a göre daha önceden kendileri için

According to Stewart, previously for themselves

ve kendi iradeleri dahilinde üretenler,

and those who produce within their own will,

endüstri örgütlerinin gelişimi ile birlikte egemen sınıf için üreten ve geçinebilmek için sürekli çalışan kölelere dönüşmüştür.

With the development of industrial organizations, they have turned into slaves who produce for the ruling class and work continuously to make a living.

Kölenin aklı ile özgür adamın aklı arasında bir geçiş olmuştur.

There has been a transition between the mind of the slave and the mind of the free man.

Artık birer kentli olmalarının yanı sıra

In addition to being urban dwellers now

işçiler,

workers,

özgür akıl ve hür iradeden yoksun kalmıştır.

It has been deprived of free thought and free will.

Adam Smith ise endüstri örgütlerindeki değişimlere en tebel anlamda

Adam Smith, in the most fundamental sense, addresses the changes in industrial organizations.

işin düzenlenmesi ve uygulanması yani planlanması, yürütülmesi ve organize edilmesi açısından yaklaşmıştır.

It has approached the organization and implementation of the work, that is, in terms of planning, execution, and organization.

Adam Smith,

Adam Smith,

Ulusların Zenginliği adlı eserinde

In his work titled "The Wealth of Nations"

iş bölümünün önemine dikkat çekmiş

he emphasized the importance of division of labor

ve en basit ürünlerden

and from the simplest products

biri olan toplu iğnenin dahi üretiminin 18 bölümden oluşan bir süreç olduğunu vurgulamıştır.

It has been emphasized that even the production of a simple safety pin consists of a process made up of 18 stages.

James Stroud Mill ise

James Stroud Mill is.

iş bölümüyle beraber

together with the division of labor

hareketlerin tekrarlanmasıyla işçilerin uzmanlaşmasına dikkat çekmiştir.

He pointed out the importance of workers specializing through the repetition of actions.

Ekonomistlerin de belirttiği üzere iş bölümü ve uzmanlaşma endüstri örgütlerindeki veriminin temel koşulu haline gelmiştir.

As economists have pointed out, division of labor and specialization have become essential conditions for efficiency in industrial organizations.

Bunun yanı sıra aşırı iş bölümünün çalışanların motivasyonunu düşürdüğü ve onların sosyal yaşantılarını zayıflattığını ileri süren Robert Owen gibi

In addition, like Robert Owen, who argued that excessive division of labor decreases employees' motivation and weakens their social lives.

düşünürlerin de olduğunu belirtmek son derece yerinde olacaktır.

It would be very appropriate to indicate that you also have thoughts.

Bu bölümü bitirirken modern bilgisayarın ilkel formunu tasarlayan Charles Babbage'ı dağılmadan geçmememiz gerektiğini düşünüyorum.

I believe we should not pass without mentioning Charles Babbage, who designed the primitive form of the modern computer, as we conclude this section.

Charles Babbage, gençlik yıllarında bilgisayarların nasıl tasarlandığı ve çalıştığı üzerine durmuş olsa da,

Although Charles Babbage focused on how computers were designed and worked in his youth,

sonraki yıllarda bilgisayarların endüstri örgütlerinde nasıl kullanıldığı üzerine düşünmüştür.

In the following years, he/she has contemplated on how computers were used in industrial organizations.

Babbage, yapma ve imal etme kavramlarını birbirinden ayırmıştır.

Babbage differentiated between the concepts of making and manufacturing.

Babbage'a göre yapmak, makineleri ön plana alan bir üretim faaliyetiydi.

According to Babbage, making was a production activity that emphasized machines.

Girişimcilerin yaptığı gibi en ince ayrıntısına kadar düşünüp maliyetlerini ve satışlarını da içine katarak imal etmek ise,

like entrepreneurs do, thinking through every detail and incorporating their costs and sales into the manufacturing,

gerçekleştirme durumu ise imal etmekti ve bu uzun ve karmaşık bir süreçti.

The status of realization was to manufacture, and this was a long and complex process.

Bu açıdan Charles Babbage, bilimsel yönetimin Alex Brown'a göre büyük babası olarak anılmıştır.

In this respect, Charles Babbage has been referred to as the grandfather of scientific management according to Alex Brown.

Birinci bölüm burada sona ermektedir.

The first part ends here.

Bir sonraki bölümde en sürüde süper gücün bir dünya formuna nasıl el değiştirdiği

In the next section, how the superpower in the herd changed hands into a global form.

ve Amerika'da nasıl geliştiği konularına değinilecektir.

and the topics of how it developed in America will be addressed.