Falih Rifki Atay - Cankaya 37 Sivas Kongresi Sirasinda Yasananlar

İNTRO

INTRO

Merhaba, burası Ataradio.

Hello, this is Ataradio.

Türkiye ve dünyada olup bitenler, ekonomi, demokrasi ve özgürlükler, siyaset ve insanlar hakkında yayınlar yapıyoruz.

We publish about what’s happening in Turkey and the world, covering topics such as the economy, democracy and freedoms, politics, and people.

Bizlere Twitter üzerinden Ataradio1923 hesabından ulaşabilirsiniz.

You can reach us via the Ataradio1923 account on Twitter.

Yaptığımız işlere destek olmak isteyenleri Patreon.com üzerinde bulunan Ataradio1923 hesabına bekliyoruz.

We invite those who want to support our work to the Ataradio1923 account on Patreon.com.

Ebedi ve ezeli yol göstericimiz, ulu önder Mustafa Kemal Atatürk'ün fikirleri ve gösterdiği hedefe ulaşmak için yaptığımız çalışmalara,

The ideas of our eternal and timeless guide, the great leader Mustafa Kemal Atatürk, and the efforts we make to reach the goals he set,

sizler de en azından yayınlarımızın daha geniş kitlelere ulaşması için paylaşırsanız seviniriz.

We would be glad if you could share our broadcasts so that they reach a wider audience.

Bu yayınımızda Sivas Kongresi ile ilgili Fahrih Rıfkı Aten Çankaya'da kitabında yazdıklarından devam ediyoruz.

In this broadcast, we continue with what Fahrih Rıfkı Aten wrote about the Sivas Congress in his book.

Vatanseverliklerinden hiç şüphe olmayan asker-sevil birçoklarına göre iki ihtimal vardır.

There are two possibilities according to many, for soldiers whose patriotism is beyond doubt.

Biri, Hürriyet ve İtiraf Partisi ile Saraya ve Baba Ali'ye dayanan İngilizler elinde parçalanmak, bölünmek.

Someone, to be fragmented and divided in the hands of the English, who rely on the Liberty and Entente Party, the Palace, and Baba Ali.

İkincisi,

Secondly,

Yalvara-Yakara Amerikan mandası altına girmek ve böylece yurt bütünlüğünü korumak.

To beg and plead to fall under American mandate and thus preserve the integrity of the homeland.

Büyük devletlere meydan okuyucu bir bağımsızlık savaşı bunlar için imkansız bir şey.

A challenge to the great powers with an independence war is an impossible thing for them.

Kazım Karabekir gibi gerektiğinde parçalanmaya karşı dayatma fikrinde olanlar için de sonuna kadar beklemek,

For those who support the idea of being resilient against fragmentation when necessary, like Kazım Karabekir, waiting until the end is also essential.

büyük devletleri gücendirici davranışlardan çekinmek,

refraining from actions that might provoke great powers,

İstanbul'da asi yani kanun dışı,

"In Istanbul, rebellious, that is to say, illegal,"

kanunmamak şart.

It is essential to not break the law.

Damat Ferit hükümeti Sivas kongrecilerini bastırmak için Kürtlüyü bile ayaklandırmak üzere.

The Damat Ferit government is even inciting the Kurds to suppress the congress members of Sivas.

İngilizlerle el birliği yaparak cüretli fesatçılar yollamıştı.

He had sent audacious conspirators in cooperation with the English.

Şüphesiz padişah da, damat Ferit de birer hain değildirler.

Undoubtedly, both the sultan and son-in-law Ferit are not traitors.

Fakat onlara göre tek çıkar yol İngilizlere sığınmak, itaat etmek, iyi niyet göstermek ve onlardan yardım beklemektir.

However, according to them, the only way out is to seek refuge with the English, obey them, show goodwill, and expect help from them.

Yapabilecek başka bir şey yoktur.

There is nothing else that can be done.

Sivas kongresinin amaçlarına biri tam bir milliye dayatıştan başka bütün düşünüş ve tasarlamaların hayalden ibaret olduğuna vatansever ve milliyetçileri inandırmak olacaktır.

One of the aims of the Sivas Congress will be to convince patriots and nationalists that all thoughts and plans, except for a complete national insistence, are nothing but a dream.

Tuhaftır, Kazım Karabekir gene yeni liderin kaygısı altındaydı.

It is strange, Kazım Karabekir was again under the concern of the new leader.

Mustafa Kemal'i yazdığı bir şifreli telgrafta,

In a coded telegram he wrote to Mustafa Kemal,

telgraflar ve tamimler altında imzanız olmamalıdır.

Your signature should not be under telegrams and orders.

Siz,

You,

Münferit,

Individual,

görünmemelisiniz diyordu.

You shouldn't be seen, he was saying.

Özel konuşmalarında da,

In his private conversations as well,

efendim herkes Mustafa Kemal padişahı indirip yerine geçecek diyor diye kendi korkusunu ileri sürüyordu.

Sir, everyone was suggesting that Mustafa Kemal would dethrone the sultan and take his place, and he was projecting his own fear onto that.

Amerika, liberal bir devlettir, Hristiyandır.

America is a liberal state; it is Christian.

Ermeni katliamından bütün Türklüğü sorumlu tutmaktadır.

It holds all of Turkishness responsible for the Armenian genocide.

Eğer onun mandası altına girersek, Amerika, Doğu Anadolu'ya bir Ermeni göçüne engel olacak mıydı?

If we were to fall under its control, would America prevent an Armenian migration to Eastern Anatolia?

Hayır.

No.

Kürt otonomicilerini susturacak mıydı?

Would it silence the Kurdish autonomists?

Hayır.

No.

Hristiyanların elinden ekonomik ve tarım egemenliğini zorla alıp,

"Taking economic and agricultural sovereignty forcefully from the Christians,"

sadece ırgatlık, askerlik ve memurluk yapan Türklere devredecek miydi?

Would it only be transferred to Turks who do agricultural labor, military service, and clerical jobs?

Hayır.

No.

Demokratik yolda medresiciler ve şeriatçılar eğitim ve yönetimi durdurup devrimci bir yol mu tutacaktı?

Would the medresiciders and sharia advocates on a democratic path halt education and governance and choose a revolutionary course?

Hayır.

No.

Nice misyonerlerin o vatanın dört köşesinde okullar açıp,

Nice missionaries opening schools in every corner of that homeland,

Türk olmayan unsurları yetiştirdikleri böyle bir mandadan sonra Türklüğün hali ne olacaktı?

What would be the state of Turkish identity after such a mandate where non-Turkish elements were raised?

İzmir, 1914'ten önce ticaretçe, varlıkça, yaşayışça Rum'du, Van Ermeniydi.

Before 1914, İzmir was commercially, materially, and in terms of living, Greek; Van was Armenian.

Umutsuzluk içinde bunları düşünebilen yoktu.

No one could think of these things in despair.

Bir milli kurtuluşun ilk şartının bir lider bulmak olduğunu da anlamazlıktan gelmek tuhaf bir şey.

It is strange to ignore that finding a leader is the first condition of a national liberation.

Daha doğrusu,

More accurately,

o sıra manevi otoriteyi ellerinde tutanların kendi yoksun oldukları liderlik niteliğini bir başkasında görmek istemeyişinden,

at that time, the unwillingness of those who held spiritual authority to see the leadership qualities they themselves lacked in another.

bir takım içinde henüz maceracılık çilesini çektiğimiz Enver'in bir ikincisine uğramaktan çekinişlerinden idi.

It was due to Enver's reluctance to encounter a second one, as we were still enduring the trials of adventure within the team.

Kongre toplanacağı günün arifesinde Hüsrev Gerede, Mustafa Kemal'e geldi.

On the eve of the day the congress would convene, Hüsrev Gerede came to Mustafa Kemal.

İsmail Fazlı Paşa, Arif Accebus'un babasıdır kendisi,

Ismail Fazlı Pasha is the father of Arif Accebus.

Rauf Orbay, Bekir Sami sizi başkan yapmamaya ve İsmail Fazlı Paşa'yı reisliğe seçtirmeye karar verdiler, dedi.

Rauf Orbay, Bekir Sami decided not to make you president and to have İsmail Fazlı Pasha elected as chairman, he said.

Araya fitne mi sokuyorsun, dedi Mustafa Kemal.

Are you trying to sow discord? said Mustafa Kemal.

Hayır efendim, ben de beraberdim.

No sir, I was there too.

Ertesi gün, kongrenin toplanacağı lise merdivenlerine çıkarken Rauf Orbay'a,

The next day, while climbing the high school stairs where the congress would convene, to Rauf Orbay,

Kim bir reis yapalım, diye sordu Mustafa Kemal.

"Who shall we make a leader?" asked Mustafa Kemal.

Rauf Orbay heyecanla, siz reis olmalısınız.

Rauf Orbay excitedly said, "You must be the leader."

Hımm, demek bana, Bekir Sami Bey'in evindeki kararınızı bildiriyorsunuz, dedi ve yürüdüm.

"Hmm, so you are informing me of your decision at Mr. Bekir Sami's house," he said, and I walked on.

Mustafa Kemal, kürsüye çıkarak kongreyi açtım.

I took the podium and opened the congress.

Reisinizi seçiniz, dedi.

"Choose your leader," he said.

Biri kürsüye geldi.

Someone came to the podium.

Ben deniz birer gün veya birer hafta nöbetli vilayet adlarının harf sırasına göre reislik yapılması fikrindeyim, dedi.

"I am in favor of the idea of taking turns for the leadership of the provinces by the order of the letters of their names for one day or one week," he said.

Teklifçinin vilayeti, alfabenin A harfindeydi.

The bidder's province was at the letter A of the alphabet.

Mustafa Kemal, neden lazım geliyor bu, diye sordu.

Mustafa Kemal asked, "Why is this necessary?"

Eee, şahsiyat olmamak için, işe politika karıştırmamak, müsavat olmak için.

Well, to not become a personality, to not mix politics into work, to be equal.

Sonunda üç oy eksikle Mustafa Kemal'i seçtiler.

In the end, they elected Mustafa Kemal with three votes less.

Sivas Kongresi'nin ilk üç günü, hemen hemen boşuna,

The first three days of the Sivas Congress were almost in vain,

kongredeki temsilcilerin ittihatçı olmadıklarına dair yemin formülü hazırlamak,

to prepare an oath formula that the representatives at the congress are not members of the Unionists,

padişaha arıza yazmak,

to write a complaint to the sultan,

gelen telgraflara cevaplamak,

to respond to the incoming telegrams,

kongre politika ile uğraşacak mı, uğraşmayacak mı, gibi tartışmalarda geçti.

The congress was involved in discussions about whether it would deal with politics or not.

Dördüncü gün önemliydi.

The fourth day was important.

Cemiyetin Şarki Anadolu Müdafaa-i Hukuk olan adını,

The society's name, which is Defense of Rights in Eastern Anatolia,

Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyetine çevrilmiş,

It has been transformed into the Anatolia and Rumelia Defense of Law Society,

heyeti temsiliye Şarki Anadolu'nun heyeti umumiyesini temsil eder maddesi de,

"The article representing the delegation of the Eastern Anatolia represents the general assembly of the delegation."

heyeti temsiliye vatanın heyeti umumiyesini temsil eder olarak değiştirilmiştir.

The representation of the delegation has been changed to represent the national assembly of the homeland.

Bu,

This,

kongre üzerinde en büyük baskı Amerikan mandatıcılarından geldi.

The greatest pressure on Congress came from American mandatories.

İstanbullu Ahmet Rıza Bey, Ahmet İzzet Paşa, Cevat Paşa, Çürük Sulu Mahmut Paşa, Reşat Hikmet,

Istanbulite Ahmet Rıza Bey, Ahmet İzzet Pasha, Cevat Pasha, Çürük Sulu Mahmut Pasha, Reşat Hikmet,

Reşit Saadi Beyler, Esat Paşa, Kara Vasıf Paşa gibi başta gelen şahsiyetlerin hep mandat taraftası olduğuna dair şifreler yağdı.

There have been numerous signals indicating that prominent figures such as Reşit Saadi Beyler, Esat Pasha, and Kara Vasıf Pasha were all in favor of the mandate.

Bekir Sami ve Refet Bele kürsüde bu davanın sözcülüğünü yaptılar.

Bekir Sami and Refet Bele represented this case at the podium.

Rauf Bey de Nutkun'u,

Mr. Rauf also the Nutkun,

Bu tehlikeler karşısında memleketimize karşı en bir taraf vaziyette bulunan Amerika'nın müzahiretini kabul etmeye mecburuz.

In the face of these dangers, we are forced to accept the support of America, which stands in the most one-sided position against our homeland.

Ben bu kanaatteyim diye bitirmişti.

He had concluded by saying that he was of this opinion.

Manda üzerine geçen uzun tartışmalar ki Nutuk'ta bol bol yer verilmiştir,

The long discussions regarding the buffalo, which are extensively covered in the Nutuk,

sonunda heyet istemek için Amerika'ya bir mektup yollamak gibi ki gönderilmemiştir,

It is like sending a letter to America to request a committee, which has not been sent.

Sudan bir kararı.

A decision from Sudan.

Bağlanıp kalmıştır.

It has been tied up.

Mustafa Kemal'in mandacılara karşı en kuvvetli silahı Erzurum Kongresi'nin manda ve himaye kabul olunmaz yolundaki kararıydı.

Mustafa Kemal's strongest weapon against the advocates of mandate was the decision of the Erzurum Congress, which rejected the idea of mandate and protection.

Kongre 11 Eylül 1919'da daha kalabalık bir heyeti temsili seçerek sona ermiştir.

The congress concluded on September 11, 1919, by electing a more representative delegation.

Fakat üyeler olağanüstü toplantı ihtimaliyle bir müddet daha Sivas'ta kalacaktı.

However, the members would stay in Sivas a little longer due to the possibility of an extraordinary meeting.

Yeni bir seçim yapılarak meclis toplanması da kongrenin,

A new election and the gathering of the parliament is also the congress's,

kararları arasındaydım.

I was among the decisions.

Kazım Karabekir telgraf çekerek,

Kazım Karabekir sent a telegram,

Sivas heyeti temsiliyesi Erzurum heyeti temsiliyesini kaldıramaz.

The Sivas delegation cannot overshadow the Erzurum delegation.

Yalnız oraya seçilenler buradan çekilmelidirler diyordum.

I was saying that only those selected should withdraw from here.

Bu sırada Mustafa Kemal çok daha ileri bir adım attı.

Meanwhile, Mustafa Kemal took an even bolder step.

Milli hareketi durdurmak için Malatya'da kürkçülük ayaklanmasına kadar

Until the furriers' uprising in Malatya to stop the national movement.

haince hareketleri kongre adına doğrudan doğruya padişaha bildirmek için

to directly inform the sultan of treacherous actions on behalf of the congress

istihbarat edildi.

It was informed.

İstanbul hükümetinden izin istedi.

He asked for permission from the Istanbul government.

Verilmemesi üzerine gene kongre adına Anadolu ile İstanbul'un bütün ilişkilerini kesmeye karar verip

Deciding once again to sever all relations between Anatolia and Istanbul on behalf of the congress due to its not being given.

sivil ve askeri makamlara bugünün padişahı ile milleti arasına giren hainler

traitors who have intervened between today's sultan and the nation, to civilian and military authorities.

hükümeti yerine meşru bir hükümet iktidara gelinceye kadar

until a legitimate government comes to power instead of the government

hepsinin Sivas'ta heyeti temsiliyeye bağlı olduklarını bildirdi.

He reported that all of them were dependent on the delegation in Sivas.

Gerçi pek çok tenkitler ve karşı gelmeler olmuşsa da artık

Although there have been many criticisms and objections, now...

Anadolu'da İstanbul'dakinden ayrı milli bir iktidar

A national power in Anatolia separate from that in Istanbul.

çekinilmez bir olup bitti.

It was an inevitable fait accompli.

Bu yeri iktidarın başı da Mustafa Kemal'di.

The head of the authority in this place was also Mustafa Kemal.

12 Eylül 1919'da Anadolu İstanbul'dan ayrılmıştır.

Anatolia separated from Istanbul on September 12, 1919.

Sivas kongresi konuşmalarından günü gününe haber verilmediği için şikayet eden Kazım Karabekir

Kazım Karabekir, who complained that the speeches of the Sivas Congress were not reported on a daily basis.

bu defa da acele edildiğini söylüyordu.

He was saying that they were rushing again this time.

Kendini tek yetkili kuvvet sahibi gören Kazım Karabekir

Kazım Karabekir, who sees himself as the sole authoritative power.

İstanbul'da kötü bir hükümet bu hareketi büsbütün isyancı saydırabilir,

A bad government in Istanbul could completely label this movement as rebellious.

halk ayaklanabilir, Anadolu'da kardeş kanı dökülebilir diyordu.

"The people could rise up, brother's blood could be shed in Anatolia," he said.

Gerçi sonradan sırayla bunların hepsi olacaktı.

Actually, all of these would happen in order later on.

Ama bir kurtuluş savaşı için hepsini göze almak gerekirdi.

But to fight for liberation, one had to be ready to risk everything.

İngiliz Yüksek Komiseri Amiral Robeck Dışişleri Bakanına

British High Commissioner Admiral Robeck to the Minister of Foreign Affairs.

13 Eylül 1919'da şöyle yazıyordu.

It was written as follows on September 13, 1919.

Sadrazam Damat Ferit'le görüştüm.

I met with Grand Vizier Damat Ferit.

Mustafa Kemal'in hareketine gittikçe daha önem vermektedir.

They are increasingly paying more attention to Mustafa Kemal's movement.

Bu hareket ona göre Ankara, Sivas ve Erzurum vilayetlerinde 500 kadar subayın için

This movement is for about 500 officers in the provinces of Ankara, Sivas, and Erzurum, according to him.

ya onları ezecek bir Osmanlı kuvveti gönderelim

Let's send an Ottoman force that will crush them.

ya da eğer müttefikler buna izin vermezlerse

or if the allies do not allow this

kendileri bazı kilit noktaları işgal etmek üzere kuvvetler gönderebilirler.

They may send forces to occupy some key points.

Ben kendisine şu inatı verdim.

I gave him this stubbornness.

Eğer Türk kuvveti giderse bir iç savaş olur.

If the Turkish force departs, there will be a civil war.

Müttefikler harptan yorulmuşlardır.

The allies have grown weary from the war.

Kan dökülmesini istemezler.

They do not want bloodshed.

Ferit'e göre halk müttefikleri çok kuvvetli biliyor.

According to Ferit, the people know that the allies are very strong.

Barış kararlarını kabul etmeye hazırdır.

Peace is ready to accept the decisions.

Kendisine Mustafa Kemal'e bir görüşme fırsatı aramasını söyledim.

I told him to look for an opportunity to meet with Mustafa Kemal.

Bunun için vakit geçti dedi.

He said that the time has passed for this.

17 Eylül tarihli bir rapora göre,

According to a report dated September 17,

Anadolu'da milli hareket bağımsız bir cumhuriyete doğru gitmektedir.

The national movement in Anatolia is heading towards an independent republic.

Bu hareket İstanbul'dan bilhassa Harbiye Nazırlığından desteklenmekte,

This movement is particularly supported by the Ministry of War from Istanbul,

halk efkarını damat Ferit'ten fazla Mustafa Kemal temsil etmektedir.

The people's sentiment is represented more by Mustafa Kemal than by the son-in-law Ferit.

Onları hükümetin kabul edeceği bir anlaşmayı silah kuvvetiyle zorlamak gerekecektir.

It will be necessary to force an agreement that the government will accept with military force.

Damat Ferit, ben çekilirim ama bu padişahı bırakmak manasına gelir diyordu.

Damat Ferit said, "I will step back, but that means leaving this sultan behind."

Bu da bir şey değil.

This is nothing.

Padişah ise kendine karşı gelenlerle bir hükümet kurmaktansa tahtından vazgeçmeyi tercih eder deniyordu.

It was said that the sultan would prefer to give up his throne rather than establish a government with those who opposed him.

Amerika'dan gelip Sivas'ta kendisiyle görüşen General Harbord şöyle yazmıştır.

General Harbord, who came from America and met with him in Sivas, wrote as follows.

Mustafa Kemal 38 yaşlarında, zayıfça, boy oposu yerinde, asker tavırlı bir genç adam.

Mustafa Kemal is a young man in his 30s, somewhat thin, of average height, and has a soldierly demeanor.

Türklerin evde ve dışarıda başları kapalıdır.

Turks have their heads covered both at home and outdoors.

Bunun ise açık.

This is clear.

Ateş hattında tehlikeye uğramaktan çekinmez olduğunu,

You are not afraid of being in danger on the front line.

ve bu yüzden Alman subaylarının kendisinden şikayetçi olduklarını işittiğimizden kendisiyle ilgiliydik.

And that is why we were concerned about him since we heard that the German officers were complaining about him.

Cevapları pek açık ve akarsu gibiydi.

The answers were quite clear and flowing like a stream.

Sıkıntılı işler içinde bulunduğu güzel tespihini hiç durmadan çektiğinden belliydi.

It was obvious that he was in difficult situations because he kept pulling his beautiful rosary without stopping.

Şahsiyetiyle arkadaşlarına kolayca hakim olmuştum.

I had easily gained control over my friends with my personality.

Onun ve yakın arkadaşlarının gerçek vatansever olduklarını gördük.

We saw that he and his close friends are true patriots.

General Pershing'in kurmay başkanı olan General Harbord,

General Harbord, who was Chief of Staff to General Pershing,

Sivas'ta Mustafa Kemal'le görüşürken der ki,

While meeting with Mustafa Kemal in Sivas, he says,

Türk tarihini okudum.

I read Turkish history.

Milletiniz büyük kumandanlar yetiştirmiş, büyük ordular hazırlamıştır.

Your nation has raised great commanders and prepared great armies.

Bunları yapan bir millet elbette bir medeniyet sahibi olmalıdır.

A nation that does such things must certainly possess a civilization.

Takdir ederim.

I appreciate it.

Ama bugünkü duruma bakalım.

But let's look at the current situation.

Başta Almanya.

Primarily Germany.

Müttefiklerinizle dört yıl harp ettiniz, yenildiniz.

You fought for four years with your allies, and you were defeated.

Dördünüz bir arada yapamadığınız şeyi,

What the four of you cannot do together,

bu durumda,

in this case,

tek başınıza yapmayı nasıl düşünebiliyorsunuz?

How can you think of doing it alone?

Fertlerin intihar ettikleri vakit vakit görülür.

It is sometimes observed that individuals commit suicide.

Bir milletin intihar ettiğini mi göreceğiz?

Will we see a nation committing suicide?

Mustafa Kemal Generele,

Mustafa Kemal to the General,

teşekkür ederim, dedi.

Thank you, she said.

Tarihimizi okumuş, bizi öğrenmişsiniz.

You have read our history and learned about us.

Fakat şunu bilmenizi isterdim ki,

But I would like you to know that,

biz emperyalist pençesine düşen bir kuş gibi yavaş yavaş aşağılık bir ödüme mahkum olmaktansa,

rather than being slowly condemned to a vile reward like a bird caught in the claws of imperialism,

babalarımızın oğulları olarak vuruşa vuruşa ölmeyi tercih ederiz.

We prefer to die fighting as the sons of our fathers.

General ve arkadaşlar sessizce ayağa kalktılar.

The general and his friends stood up silently.

Biz de olsak böyle yapardık.

We would do the same if we were there.

Dışişleri Bakanı Lord Curzon şöyle der.

The Foreign Minister Lord Curzon says this.

Şu menhus İzmir çıkarmasından beri,

Since that infamous Izmir landing,

her Türk, Mustafa Kemal'in temsil ettiği yurtseverlik davasına karşı derin bir sempatiden başka duygu besleyemez.

Every Turk can only feel a deep sympathy for the patriotic cause represented by Mustafa Kemal.

İngiliz Genelkurmay Başkanı Sir Henry,

British Chief of Staff Sir Henry,

Henry Wilson, artık İngiliz politikası Mustafa Kemal'le dost olmaktır, demişti.

Henry Wilson said, "The English policy is now to be friends with Mustafa Kemal."

İstanbul Komutanlığı'na gelen Sir Charles Harrington yazdığı mektupta,

In a letter addressed to the Command of Istanbul, Sir Charles Harrington wrote that,

gene Sir Henry Wilson'a,

again to Sir Henry Wilson,

yapacağımız en doğru hareket İstanbul'dan çıkıp gitmek ve Türklerle dost olmaktır, diye yazıyordu.

"The best course of action we can take is to leave Istanbul and befriend the Turks," he wrote.

Şimdi burada bir konuyu söylemek lazım.

Now, it is necessary to mention a topic here.

Bazı kendini bilmezler.

Some people are oblivious to themselves.

Mustafa Kemal'i İngiliz ajanlığı ya da İngiliz çıkarlarını çalışan biri olarak lansiyette göstermek istemekteler.

They want to portray Mustafa Kemal as a British agent or someone working for British interests in the public sphere.

Ancak İngiliz tarihini, İngilizlerin yaptıklarını biraz olsun araştıran kişiler bilirler ki,

However, those who have researched English history and the actions of the English to some extent know that,

İngilizler yutamayacakları lokmalarla uğraşmazlar.

The English do not deal with bites they cannot swallow.

Eğer karşılarında yıkamayacakları bir lokma varsa, elde edemeyecekleri biri varsa,

If there is a morsel they cannot wash away in front of them, if there is someone they cannot obtain,

ele geçiremeyecekleri bir toprak varsa,

if there is a land they cannot seize,

bu toprağın sahibiyle, bu kişilerle iyi geçinmeyi tercih ederler.

They prefer to get along well with the owner of this land and these people.

Dolayısıyla İngilizler ile Mustafa Kemal arasında oluşan ilişkilerin sebebi,

Therefore, the reason for the relationships formed between the British and Mustafa Kemal is,

İngilizlerin Mustafa Kemal'i alt edemeyeceklerini düşünmekten başka bir şey değildir.

It is nothing but thinking that the English cannot defeat Mustafa Kemal.

Bunu herkes bu şekilde bilmelidir.

Everyone should know this in this way.

Mustafa Kemal daha önce,

Mustafa Kemal previously,

davranışlarında meşrutiyetçi kalmaya pek dikkatliydi.

He was quite careful to remain constitutional in his behaviors.

Anadolu'da milli meclis açılıncaya kadar Osmanlı mevzuatına dokunmamıştır.

Until the national assembly was opened in Anatolia, the Ottoman legislation was not altered.

Her şeyi yapabilirsiniz diyenlere daima hayır yanıtını vermiştir.

She has always replied with a no to those who say you can do anything.

Kendisini devrimci kararlara sürüklemek isteyen Türkçü ve ilerici gençlere de,

to the Turkish and progressive youth who wish to push him towards revolutionary decisions,

biz şimdi vatanı kurtaracağız, bu işlerin sırası değildir derdi.

"We will save the homeland now; this is not the time for such matters."

Buradan Mustafa Kemal'in bir özelliğini daha tekrar anımsamakta fayda var.

It is useful to remember another characteristic of Mustafa Kemal from here.

Sabır.

Patience.

İnatçı ama aceleci olmamak.

Stubborn but not hasty.

Sabretmek ve her şeyi adım adım, sırayla, küçük adımlarla ama sağlam adımlarla yola devam etmek.

To be patient and to continue on the path step by step, in order, with small but solid steps.

Sivas Kongresi çoğu dürtüşle gelen 31 üye ile toplanmış heyeti temsiliyet sayısına 6 kişi eklenmiştir.

The Sivas Congress was held with a delegation consisting of 31 members who mostly came out of impulse, with 6 additional people added to the number of representatives.

18 gün sonra toplanan Balıkesir Kongresi hareket bütünlüğünün sağlanmadığını gösterir.

The Balıkesir Congress, held 18 days later, shows that the integrity of the movement was not achieved.

Başta bulunanlar, biz Yunan'a karşı bir cephe kurduk, Sivas'takilere katılırsak politikaya karışmış oluruz diyorlardı.

Those at the forefront were saying that if we joined those in Sivas, we would be involved in politics, as we built a front against the Greeks.

İstanbul'dan da onlarla birlik olmadığınızı ilan ederseniz size silah da veririz diye ayrılığı kışkırtıyorlardı.

They were inciting separation by saying that if you declare that you are not with them from Istanbul, we will also give you weapons.

İzmir Kuzey Bölgesi Kuvayi Millisi adına 28 kişi,

28 people on behalf of the İzmir Northern Region National Forces,

anca 1920 Mart'ında şu kararı verdim.

I made this decision only in March 1920.

4 Eylül 1919 Sivas Kongresi'nin vahdedi milliye maksatlarına ve siyasi emellerine tamamıyla iştirak ederiz.

We fully participate in the purposes of national unity and political aims of the Sivas Congress on September 4, 1919.

16 Mayıs İzmir işgali uyanışını, 16 Mart İstanbul işgali tamamlayacaktı.

The occupation of Izmir on May 16 would complete the awakening, and the occupation of Istanbul on March 16 would finalize it.

Damat Ferit'in dayatışı Ekim'e kadar sürdü.

The imposition of Bridegroom Ferit continued until October.

1 Ekim'de padişah ve halefeye bağlı fakat yurtsever şahsiyetlerden bir hükümet kurulmuştur.

On October 1st, a government has been established consisting of loyal but patriotic individuals associated with the sultan and the heir.

Mustafa Kemal bu hükümeti kendi yönetimi altında tutmak, yeni millet meclisini de Anadolu'da toplamak isteğindeydi.

Mustafa Kemal wanted to keep this government under his control and to convene the new parliament in Anatolia.

İstanbul hükümetine yardımcı olmak için bir hayli şartlar ileri sürdü.

He put forward quite a few conditions to assist the Istanbul government.

Yeni hükümet kongre kararlarını tutmalıydı.

The new government should have adhered to the congressional resolutions.

Meclis toplanıncaya kadar millet kaderiyle ilgili hiçbir karar vermemeliydi.

The parliament should not have made any decisions regarding the nation's fate until it convened.

Barış konferansına gidecek delegeler milletin güvenini kazanan şahsiyetler olmalıydı.

The delegates going to the peace conference should have been individuals who earned the trust of the nation.

Bazı tutuklama, aziller, sorunlu olanları cezalandırmak, alınan rütbeleri geri verme,

Some arrests, dismissals, punishing those who are problematic, returning the ranks that were taken away.

Kuvayi Milliyetçiler aleyhindeki davaları durdurma, basını yabancı sansüründen kurtarma gibi istekler vardı.

There were demands to stop lawsuits against the Nationalists and to free the press from foreign censorship.

Çoğu İstanbul hükümetinin yapamayacağı şeylerdi.

These were things that most Istanbul governments could not do.

Bir hayli haberleşme, makine başında görüşmelerden sonra İstanbul hükümeti,

After quite a communication and discussions at the machine, the Istanbul government,

Bahriye Nazırı Salih Paşa'yı Mustafa Kemal ile konuşmak ve anlaşmak için Anadolu'ya gönderdiler.

They sent Naval Minister Salih Pasha to Anatolia to talk and reach an agreement with Mustafa Kemal.

Mustafa Kemal 18 Ekim'de Sivas'tan kalkarak Salih Paşa ile buluşmak üzere Amasya'ya gitti.

Mustafa Kemal left Sivas on October 18 to go to Amasya to meet with Salih Pasha.

Bu toplantıda 5 protokol imzalanmıştır.

Five protocols have been signed at this meeting.

Esaslar hep Mustafa Kemal'in istedikleriydi.

The principles were always what Mustafa Kemal wanted.

Pek önemli mesele yeni seçimden sonra millet meclisinin toplantı yeri olmuştur.

The very important issue has been the location of the assembly of the nation after the new election.

Mustafa Kemal'e göre meclis Anadolu'da kurulmalıydı.

According to Mustafa Kemal, the parliament should be established in Anatolia.

Salih Paşa ile Bursa üzerinde bir uzlaşmaya vardılarsa da

Although they reached an agreement with Salih Pasha regarding Bursa,

Bahriye Nazırı verdiği sözlerin hiçbirini yerine getiremez.

The Minister of Navy cannot fulfill any of the promises he made.

Mustafa Kemal Sivas'tayken Sivas'taki hürriyet ve itilafçılar padişaha telgraflar çekerek

While Mustafa Kemal was in Sivas, the freedom and unionists in Sivas sent telegrams to the sultan.

ne heyeti temsiliye ne de başındakileri tanımadıklarını bildirmişlerdi.

They had stated that they neither recognized the delegation nor its leaders.

İstanbul'da hükümet değişmiş olsa da padişahçı takım her yanda yığın kaynaştırıcılığında devam ediyordu.

Although the government had changed in Istanbul, the pro-sultan team continued to blend in everywhere.

İstanbul'un meclisin Anadolu'da toplanmasına karşı olduğu haberi gelince

When the news came that Istanbul opposed the gathering of the parliament in Anatolia

Mustafa Kemal, Kazım Karabekir'i ve Ali Fuat Paşa'yı Sivas'ta son bir görüşmeye çağırdı.

Mustafa Kemal called Kazım Karabekir and Ali Fuat Pasha for a final meeting in Sivas.

Gerek meclis gerek Paris'te hazırlığı bitmek üzere bulunan barış konferansı diktasından sonra ne yapılacağı üzerine bir karar verilmeliydi.

A decision should have been made on what to do after both the parliament and the peace conference being prepared in Paris reached a conclusion.

Buluşma tarihi 28 Kasım 1919.

The meeting date is November 28, 1919.

Heyeti temsiliyenin çoğunluğu ve Mustafa Kemal yeni meclisi Anadolu'da toplamak fikrinde.

The majority representing the delegation and Mustafa Kemal are in favor of gathering the new assembly in Anatolia.

Kazım Karabekir bu defa bütün ağırlığı ile bu fikre karşı koymuştur.

Kazım Karabekir has once again opposed this idea with all his weight.

İstanbul'la bozuşuruz, bir damat Ferit hükümeti daha gelir halk ayaklandırılabilir diyordu.

"We will fall out with Istanbul, another groom Ferit government might come and the people could be incited."

Kuvvet başında yalnız kendi vardır sanıyordu.

He thought there was only himself at the head of the power.

Bu tek bir kolordudan ibaretti.

It consisted of a single corps.

Birinci gün sonuç alamadıysa da ertesi gün Rauf Orbay'ın da katılması ile Mustafa Kemal ve arkadaşları daha fazla diretmediler.

Although they did not achieve results on the first day, the following day, with the participation of Rauf Orbay, Mustafa Kemal and his friends did not insist any further.

Rauf Bey kendi de İstanbul'a gitmek fedakarca tehlikenin içinde bulunmakta milli hareket için fayda gördü.

Mr. Rauf saw that going to Istanbul himself and selflessly being in the midst of danger would be beneficial for the national movement.

Rauf Orbay hala Hamidiye kahramanıdır.

Rauf Orbay is still a hero of Hamidiye.

Tek başına feda olmaktan ne çıkabilir?

What can come out of sacrificing oneself alone?

Kazım Karabekir padişah ve halifeyi İngilizleri fazla huylandırmaktan çekinip durur.

Kazım Karabekir hesitates to alarm the sultan and caliph too much due to the British.

Sabırlı olmak lazımdı.

One must be patient.

İstanbul'a gidecek milletvekilleri ile görüşerek direktifler vermek üzere Mustafa Kemal batıya doğru gitmeye karar verir.

Mustafa Kemal decides to go west to give directives by meeting with the deputies who will go to Istanbul.

18 Aralık'ta Sivas'tan ayrılarak Ankara'ya gelir.

He leaves Sivas and arrives in Ankara on December 18.

Gene yol parası yoktu.

There was still no money for the road.

Bankalardan almak istemiyordu.

He didn't want to take from the banks.

Birinden borç aldılar.

They borrowed from someone.

Otomobil lastiğini de Amerikan okulu müdüründen.

From the American school principal, the car tire as well.

Ankara'da bir nutuk vardır.

There is a speech in Ankara.

Bu nutukta ilk defa Zafer'le dahi işlerin bitmeyeceğini söylemiştir.

In this speech, it has been stated for the first time that things will not end even with victory.

Bugün yapacağımız vatanı parçalamaktan ve milleti esir olmaktan kurtarmaktır.

Today, what we will do is to save the homeland from being divided and the nation from being enslaved.

Ama vazifemiz bununla bitmeyecektir.

But our duty will not end with this.

Medeni milletler arasında faal bir unsur olabileceğimizi ispat etmemiz lazımdır der.

He says we must prove that we can be an active element among civilized nations.

Seçim yapıldıktan sonra son İstanbul Meclisi Mebusu Hanım 22 Ocak'ta 140 kişi ile toplanmıştır.

After the election, the last Istanbul Assembly of Deputies gathered with 140 people on January 22.

80 milletvekillik çoğunluk kendisine Müdafaa-yı Hukuk grubu adını vermek istemez.

A majority of 80 members of parliament does not want to name itself the Defense of Law group.

Felah-ı Vatan teklifini benimser padişah.

The sultan adopts the proposal of Felah-ı Vatan.

İhrafa mizacını ileri sürerek meclisi açmaya bile gelmez.

He doesn't even bother to open the assembly by citing his temperament.

Padişah hürriyet ve itilafçılarla İngiliz korkusunun baskısı altındadır.

The sultan is under the pressure of freedom and the Committee of Union and Progress, along with the fear of the English.

Meclisi kendine mal etmekten korkmaktadır.

He is afraid of appropriating the assembly for himself.

Milletvekillerinden bir takımı da sarayın gölgesi altına girmiştir.

A group of deputies has also come under the shadow of the palace.

Bu meclisin tek faydası Misaka Milli'yi kabul etmesidir.

The only benefit of this assembly is its acceptance of the Misaka Milli.

Misaka Milli, yabancı işgal kuvvetlerine milli hareketin

Misaka Milli, the national movement against foreign occupying forces

sadece Türk vilayetleri üzerinden hak dava ettiğini

that he only pursued legal rights through Turkish provinces

ne Suriye'de Fransızların ne de Irak'ta İngilizlerin kazançlarına dokunulmayacağı inancını vermek bakımından şüphesiz pek faydalıydı.

It was undoubtedly quite helpful in giving the belief that neither the French gains in Syria nor the British gains in Iraq would be touched.

Profesör Yeşke der ki Mustafa Kemal ezeli düşman tanımazdım.

Professor Yeşke says that Mustafa Kemal did not know eternal enemies.

Hiçbir zaman kazandığı zaferi aşırı isteklerle tehlikeye sokmamıştır.

He has never jeopardized the victory he earned with excessive desires.

30 Ekim 1919 mütareke hattı ötesindeki Osmanlı topraklarından cesaretle vazgeçmesi

The courageous abandonment of Ottoman lands beyond the armistice line on October 30, 1919.

ihtilalci eserlerinin en büyüğüdür.

It is the greatest of revolutionary works.

Atatürk bu istekler çizgisini Batı Trakya meselesinde bile aşmamış

Atatürk did not even exceed this line of demands in the issue of Western Thrace.

ve dünya harbinden sonra biricik gerçek anlaşma olan Lozan'ı elde etmiştir.

And after the world war, it has obtained the only real agreement, the Treaty of Lausanne.

Sevr Anlaşması'nın ne Anadolu ne onun bu meclisine zorlanamayacağını bilen müttefikler için yeni bir hava yaratmak lazımdı.

It was necessary to create a new atmosphere for the allies who knew that the Treaty of Sèvres could not be imposed on either Anatolia or its assembly.

18 Mart 1915'te Çanakkale boğazına saldıran Filo Erdoğan,

On March 18, 1915, the fleet attacking the Dardanelles was led by Erdoğan.

Filo'ya komuta etmiş olan Amiral Robeck, ki İstanbul'da İngiliz Yüksek Komiseriydi, verdiği raporda der ki

Admiral Robeck, who was in command of the fleet and the British High Commissioner in Istanbul, states in his report

Her tarafta fiili kontrolde bulunamayız.

We cannot be involved in control activities everywhere.

Çok gemi ve kuvvetle yalnız İstanbul'a ve kıyılara hakim olabiliriz.

We can only dominate Istanbul and the coasts with many ships and forces.

Meclis açılınca liderler İstanbul'a geldiler.

When the parliament opened, the leaders came to Istanbul.

Davranışları müttefiklere karşı düşmancadır.

Their behavior is hostile towards allies.

Botomu boşaltarak kuvvetleri İstanbul'a toplamalıyız.

We must gather the forces in Istanbul by emptying our boats.

Barışı çabuk yapmalıyız.

We must make peace quickly.

Padişahın durumunu kuvvetlendirmeliyiz.

We must strengthen the sultan's position.

İstanbul işgaline karar verilmişti.

The decision had been made to occupy Istanbul.

Mustafa Kemal, Rauf Bey'e arkadaşlarını al gel der.

Mustafa Kemal asks Rauf Bey to bring his friends along.

Hayır, bilekiz arkadaşlarını alarak padişahla görüşmeye gider.

No, she goes to meet the sultan by taking her friends with her.

Vahdettin onlara öğüt verir.

Vahdettin gives them advice.

Mecliste konuşmalarınıza dikkat ediniz.

Please pay attention to your speeches in the parliament.

Müttefikler her şeyi yapabilirler.

Allies can do anything.

İsterlerse Ankara'ya da giderler der.

He says they can go to Ankara if they want.

Bir milletvekili saray penceresinden düşman zırhlarını göstererek

A member of parliament pointed out the enemy's armor from the palace window.

Padişahım, bunların hükmü su kenarına kadar.

My sultan, their rule extends to the water's edge.

Rahat olunuz. Anadolu pulattır. Vatan savaşı başarılacaktır der.

"Be at ease. Anatolia is resilient. It says the homeland war will be successful."

Sonunda padişah ve halife gene son sözünü söyler.

In the end, the sultan and the caliph speak their final words again.

Rauf Bey, bir millet var, koyun sürüs. Buna bir çoban lazım. O da benim.

Mr. Rauf, there is a nation, a flock of sheep. It needs a shepherd. And that is me.

16 Mart 1920 günü.

March 16, 1920.

Rauf Bey, meclise dönünce muhafız kıtası komandanı gelir.

When Mr. Rauf returns to the assembly, the commander of the guard battalion will come.

Rauf Bey'e, kapıda İngiliz var. Sizi ve Kara Vasıf Bey'i teslim almaya gelmişler der.

Mr. Rauf, there is an Englishman at the door. They have come to take you and Mr. Kara Vasıf.

Rauf Bey, Malta'ya sürülür.

Mr. Rauf is exiled to Malta.

Türk halkı şunu anlamalıdır.

The Turkish people must understand this.

Halkı koyun yerine koyan mı, halkı adam yerine koyan mı daha değerlidir.

Is the one who treats the people like sheep more valuable, or the one who treats the people like human beings?

Bir sonraki yayında görüşmek üzere. Hoşçakalın.

See you in the next broadcast. Goodbye.