Hollywood Yıldız Oyuncu Sisteminin Tarihi

İzlediğiniz için teşekkürler.

Thank you for watching.

Haklısınız ilk bakışta öyle ancak konuyla ilgili bilinmeyen demeyeyim hani o kadar yüksek konuşmayayım ama çok az bilinen ya da sadece konuyla ilgisi olanların bildiği birçok şey var.

You are right, at first glance it seems so, but I wouldn't say it's unknown; I don't want to speak that highly, but there are many things that are very little known or only known by those who are related to the subject.

Bu yıldız sisteminin tarihi, ortaya çıkışı hiç de bugün sanıldığı ya da bilindiği gibi değil.

The history of this star system is not at all what it is thought or known to be today.

Bundan dolayı da aslında yıldız sisteme dışarıdan göründüğü gibi bir şey değil.

For this reason, the star system is actually not something that appears as it does from the outside.

Tarihinden bahsetmek istiyorum.

I want to talk about its history.

Nasıl ortaya çıktığını söylemek istiyorum size.

I want to tell you how it came about.

Hollywood'un kuruluşuyla, film stüdyolarının ortaya çıkmasıyla, Hollywood'un bir sektör olmasıyla direkt ilgili bir konu bu.

This is a topic directly related to the establishment of Hollywood, the emergence of film studios, and Hollywood becoming an industry.

Şimdi hareketli fotoğrafı ilk Edison icat etti dedik.

We said that Edison was the first to invent the moving picture.

Biliyorsunuz geçtiğimiz programlarda bundan bahsettik.

You know, we talked about this in previous programs.

Edison'un yanında başka bazı film yapımcıları var.

There are some other filmmakers alongside Edison.

İlk erken nesil film yapımcıları New York'ta faaliyet gösteriyorlar.

The first early generation filmmakers are operating in New York.

Batı 42. Cadde diye tüm dünyada bilindiği adıyla Broadway denen yerde faaliyet gösteriyor bu film şirketleri.

These film companies operate in a place known worldwide as Broadway, referred to as West 42nd Street.

Dönemin en büyük film yapımcıları kendi aralarında bir sözleşme yapıyorlar.

The biggest film producers of the era are making a contract among themselves.

İşte biz olmadan hiç kimse film yapamaz, film dağıtamaz, tehlifatları alınıyor falan filan.

Here, without us, no one can make a film, distribute a film, they are taking the threats, and so on.

Orada baya bir tekerleşme var.

There's quite a bit of monopolization going on there.

Bu tekerleşmenin dışında kalan bazı yapımcılar New York'ta faaliyet gösteremiyorlar ki

Some producers outside of this wheel are unable to operate in New York.

Edison'un baskıcı ve rakiplerini saf dışı bırakmaya çalışan stratejiler güden bir kişi olduğu üzere birçok şey söylenmiştir.

Many things have been said about Edison being a person who employed oppressive strategies and tried to eliminate his competitors.

Detayına girmeyeceğim.

I won't go into details.

Bir şekilde bu yapımcılık sisteminin dışında kalan ılımsız yapımcı diyebileceğimiz bazı isimler New York'ta faaliyet gösteremedikleri için New York'tan Los Angeles'a geliyorlar.

Some names that we could call uncompromising producers, who are somehow outside of this production system, come to Los Angeles from New York because they cannot operate in New York.

Ne demek hani Amerika'nın bir ucundan doğu yakasından batı yakasına geliyorlar.

What does it mean that they are coming from one end of America, from the east coast to the west coast?

Hatta bir anlamda kaçıyorlar ki diyorum bunun üzerine çok fazla şey anlatılır.

In a sense, they are running away, and I think a lot could be said about this.

Yani baya böyle öldürülmekten falan korktuklarına kadar varıyor olay.

So it really goes as far as them being afraid of getting killed and all that.

Los Angeles'a geliyorlar işte orada Hollywood'u kuruyorlar vesaire.

They are coming to Los Angeles, that's where they are establishing Hollywood, and so on.

Hatta Hollywood'un yerinin seçilmesiyle ilgili notlar arasında eğer işte Edison bu yapımcıları öldürmek isterse kolayca Meksika'ya kaçabilmeleri için Meksika'ya da yakın bir yerde konuşlandıkları falan söylenmiştir.

In fact, among the notes regarding the location choice for Hollywood, it is mentioned that if Edison wanted to kill these producers, they had positioned themselves close to Mexico so they could easily escape there.

Neyse diyorum bakın çok detay var bunları biraz hızlı geçelim.

Anyway, I'm saying there are a lot of details, let's go through these a bit quickly.

Şöyle şimdi New York'tan Los Angeles'a göçüp orada Hollywood'u ve kendi film şirketlerini kuran 3 tane büyük erken dönem yapımcı var.

There are three major early producers who migrated from New York to Los Angeles and established Hollywood and their own film companies there.

Bir tanesi Cecil Demil.

One of them is Cecil Demil.

Cecil Demil sinema tarihinin en gelişimci, en yaratıcı böyle en büyük yapımcılarından bir tanesi olarak sürekli anılmıştır.

Cecil Demil has been continuously mentioned as one of the most progressive, creative, and greatest producers in the history of cinema.

Bir tanesi Cecil Demil.

One of them is Cecil Demil.

İkincisi Paramount yapım şirketini kuran Adolf Zukoş.

The second is Adolf Zukor, the founder of the Paramount production company.

Ve bir de Universal yapım şirketini kuran Carl Lamle.

And also Carl Laemmle, who founded the Universal production company.

Şimdi bakarız Carl Lamle'nin adını bir kenara yazalım şimdilik.

Now let's put Carl Lamle's name aside for now.

Tekrar buraya geleceğiz.

We will come back here again.

Şimdi bu 3 yapımcı Los Angeles'a geliyorlar.

Now these 3 producers are coming to Los Angeles.

İşte burada Hollywood'u kuruyorlar, stüdyolar kuruyorlar ve film yapmaya başlıyorlar.

Here they are building Hollywood, setting up studios, and starting to make films.

Şimdi şunu hatırlatmam lazım.

I need to remind you of this now.

Henüz uzun metraj film yok.

There is no feature film yet.

Bu ne demek?

What does this mean?

Bu şu demek.

This means this.

Seans diye bir şey yok.

There is no such thing as a session.

Yani hiç kimse bir filmin başlangıç saatini bilip sinema salonuna o şekilde gidip film izlemiyor.

So no one goes to the cinema knowing the start time of a movie and watches it that way.

Bildiğimiz bugünkü büyük sinema tiyatroları, salonları yok.

The large cinema theaters and auditoriums we know today do not exist.

Neler var?

What's there?

Nickelodeon diyor isimlendirdiğimiz sürekli film gösterimi yapan yani işte sabah saatlerinden gecenin geç saatlerine kadar

Nickelodeon says it's a continuous film screening we call, that is, from the early morning hours to late at night.

hiç saat belirtmeksizin sürekli filmlerin gösterildiği salonlar var.

There are halls where films are continuously shown without any specific times.

Nickelodeon denmesinin de sebebi şu.

The reason it is called Nickelodeon is as follows.

Şu ki kapısında bu sinema salonlarının para attığınız kumbara gibi bir kutu var.

There is a box at the entrance of these cinema halls, like a piggy bank into which you throw money.

Bir nikel para atıyorsunuz.

You are flipping a nickel.

Yani işte 50 cent gibi küçük bir rakam böyle parayı atıyorsunuz kutunun içerisine.

So you're just throwing a small amount of money like 50 cents into the box.

İçeriye giriyorsunuz ve sürekli yapılan film gösterimini izliyorsunuz.

You enter and watch the continuous film screening.

İsterseniz girin bir film izleyip çıkın.

If you want, go in, watch a movie, and come out.

İsterseniz bütün gün orada 15 saat boyunca film izleyin.

If you want, you can watch movies there for 15 hours all day long.

Şimdi bu şekilde gösterim yapıldığı için o zamanlar filmlerin afişlerinde oyuncu isimleri yok.

Since this kind of representation was used back then, there were no actor names on the posters of the films.

Film yapımcıları ve yapım şirketleri.

Film producers and production companies.

Bu şirketlerinin adıyla filmler dağıtılıyor.

Movies are distributed under the name of these companies.

Bu ne demek?

What does this mean?

İlk yıllarda yıldızlar yapımcılar ve yapım şirketleri.

In the early years, stars were producers and production companies.

İşte Honubut'a taşınan ve burada filmler üretip Nickelodeon'larda gösterilen yapımcılar bir girişimde bulunuyorlar.

Here, producers who moved to Honubut and produce films shown on Nickelodeon are making an initiative.

İşte Carl Lamle demiştim ya Carl Lamle bir şey yapıyor.

Here, I was telling you about Carl Lamle; Carl Lamle is doing something.

Fark ediyorlar ki belirli oyuncuların oynadığı filmler izleyicilerden daha fazla ilgi çekiyor.

They notice that films featuring certain actors attract more interest from viewers.

Bu yapımcılar da diyor ki.

These producers are saying as well.

Biz o zaman oyuncuların isimlerini afişlere yazalım ve filmlerimizi oyuncularla tanıtıp pazarlayalım.

Let's write the names of the actors on the posters and introduce and market our films with the actors.

Yani yıldız oyuncu sistemi aslında bir ticari hamle bir ticari girişim olarak ortaya çıkıyor.

So the star player system actually emerges as a commercial move, a business initiative.

Tamam bunu yapacaklar ancak hiçbir oyuncu o zamanlar meşhur değil ki.

Okay, they will do this, but no player was famous at that time.

Çünkü o zamana kadar filmler oyuncularla pazarlanmamış.

Because until that time, films had not been marketed with actors.

Ama Carl Lamle belli oyuncuların oynadığı filmler daha çok izleniyor fark ediyor dedim ya.

But I said that Carl Lamle notices that films with certain actors are watched more.

İlk fark ettiği oyuncu ise.

The first player he noticed was.

Biograf diye bir şirketin altında çalışan baya biograf girl yani biograf kızı diye lakabıyla anılan bir oyuncu ki bakınız yapım şirketleri isimleri o zamanlar kullanmıyor dedik ya oyuncuların isimlerini bir lakap takmışlar hani biograf kızı bizim şirketimizin kızı gibi onu sahiplenmişler ama gerçek ismini vermiyorlar.

There is an actress who works under a company called Biograf, known by the nickname "Biograf Girl." As we mentioned, production companies didn't use the names of actors back then, so they gave them nicknames. They have adopted her as their own, calling her "Biograf Girl," but they do not reveal her real name.

Bunun da temel sebebi şu ki o zamanlar oyuncular belli yapım şirketlerinin altında mesaili maaşlı çalışanlar.

The main reason for this is that at that time, actors were salaried employees working under certain production companies.

Sabah kalkıyor sete gidiyor ona script ya senaryoyu veriyorlar işte 3 sayfa bunu oynayacaksın onu oynuyor akşam evine geri dönüyor.

In the morning, he gets up and goes to the set; they give him the script, that's 3 pages, and he plays that. In the evening, he returns home.

Ve haftalıkta işte 50 dolar 100 dolar 200 dolar gibi gayet de mütevazi kabul edilebilecek paraları oynuyorlar.

And on a weekly basis, they are playing with amounts that can be considered quite modest, like 50 dollars, 100 dollars, or 200 dollars.

İşte bu biograf girlü de Carl Lamle kendi şirketinde istiyor.

Here, this biography girl is also wanted by Carl Lamle at his own company.

Bir anlamda ne lazım?

What is needed in a sense?

Futbolcu transferi gibi bir oyuncu transferi lazım.

A player transfer like a football player transfer is needed.

Ancak bu girişim de o zamanlar sektörde hiç de hoş karşılanan bir şey değil.

However, this initiative was not something that was well-received in the industry at that time.

İşte bu noktada.

Here is the point.

Carl Lamle bir hinlik yapıyor sinema tarihinin ilk sansasyonel magazinel ve yalan haberini yayıyor.

Carl Lamle is committing a trick, spreading the first sensational magazine and false news in the history of cinema.

Kendisi basına bir yalan haber sızdırıyor.

She is leaking false news to the press.

Diyor ki biograf kızı ölmüş.

It says the biographer's daughter has died.

Şimdi söz konusu biograf şirketi yapıcıları falan bunların hiç haberi bile yok.

Now the founders of this biography company have no idea about any of this.

Ondan sonra da kendisi o haberi yalanlayıp diyor ki hayır biograf kızı ölmedi artık bizim şirketimizde.

After that, he denies the news and says that no, the biographer's daughter has not died anymore, she is in our company now.

Ve?

And?

Bugüne kadar lakaplarla tanıtılan oyuncunun gerçek ismini açıklıyoruz.

We are revealing the real name of the player who has been introduced by nicknames until today.

Adı da Florence Lawrence diyor.

Her name is Florence Lawrence.

Biz o haberi yalanlıyoruz ve doğrusunu söylüyoruz.

We are denying that news and stating the truth.

Geri bir karşı haber yapınca da bu oyuncunun şirketler arasında bir tür transferle Carl Lamle'nin şirketine geldiği durumu tamamen unutuluyor.

When a backward counter news is made, the situation where this player came to Carl Lamle's company through a kind of transfer between companies is completely forgotten.

Bakın tam bir herif şaşırtma.

Look, he's a total jerk.

İşte Florence Lawrence Carl Lamle'nin şirketine geliyor ve orada oynamaya başlıyor.

Here, Florence Lawrence comes to Carl Lamle's company and begins to act there.

Ve o noktadan sonra Florence Lawrence'ın adı afişlere basılıyor ve ondan sonra da filmler oyuncularla anılmaya başlanıyor.

And from that point on, the name of Florence Lawrence is printed on posters, and after that, films start to be associated with the actors.

Ve ondan sonra da gerçekten gişe gelirleri artıyor ve Carl Lamle'yi hem diğer bahsettiğim bağımsız yapımcılar Adolf Zucker ve Cecil Demil takip ediyorlar.

And after that, box office revenues really start to increase, and Carl Lamle is followed by the other independent producers I mentioned, Adolf Zucker and Cecil Demil.

Onlar da yeni yeni oyuncuları yıldızlaştırıyorlar ve filmlerini oyuncularla pazarlamaya başlıyorlar.

They are also just starting to make new actors into stars and are beginning to market their films with the actors.

Peki oyuncuların isimlerinden açıklanmamalı mı?

Well, shouldn't the players' names be disclosed?

Oyuncuların isimlerinden açıklanmasının sebebi neydi?

What was the reason for revealing the names of the players?

Şundan korkuyorlardı.

They were afraid of that.

Biz onları tanıtırsak bizden çok daha fazla para isterler.

If we introduce them, they will ask for much more money than us.

O zamana kadar böyle düşünülmesine rağmen bundan sonra yapımcılar oyunculara çok daha fazla para verme pahasına oyuncularını yıldızlaştırıyorlar.

Despite being thought of this way until then, producers are now elevating their actors to stardom at the cost of paying them much more.

Hatta bunun üzerine magazin haberlerine sürekli kendi oyuncularının özel hayatları ile ilgili de bilgiler veriyorlar.

In fact, they continuously provide information about their players' private lives to the gossip news.

O zamana kadar adı bile anılmayan oyuncular magazini...

The celebrity news of players whose names had not even been mentioned until then...

Odağa haline geliyorlar ve özel hayatları da kamuya açılıyor.

They are becoming the subject of attention, and their private lives are being exposed to the public.

Herkes bu oyuncular ne yiyor, ne içiyor, kiminle birlikte nerede tatil yapıyor falan gibi bir sürü özel hayatları ile ilgili detayları haber yapıyorlar.

Everyone is making news about these players' private lives, such as what they eat and drink, who they are on vacation with, and so on.

Şimdi bakınız bu noktada küçük bir mola vermek istiyorum.

Now, at this point, I would like to take a small break.

Şöyle ki bu bir ticari hamle dedik ya çok başarılı oluyor arkadaşlar.

It turns out that this is a business move and it's very successful, friends.

İşte Edison'un baskı kurduğu, dönemin şirketlerinin kurduğu söz konusu ortaklık.

Here is the partnership established by Edison, formed by the companies of the time.

New York'ta hala faaliyet gösterirken Hollywood'a taşınan bağımsız yapımcılar özellikle bu hamleleriyle New York'taki sinemacıları geçiyorlar.

Independent producers who have moved to Hollywood while still operating in New York are particularly surpassing filmmakers in New York with this move.

Çok daha fazla film üretiyorlar.

They are producing a lot more movies.

Çok daha fazla para kazanıyorlar ve büyüyorlar.

They are earning much more money and growing.

Kısa süre içerisinde Hollywood New York'u geçiyor, devasa bir film endüstrisi haline geliyor.

In a short time, Hollywood is surpassing New York and becoming a massive film industry.

Bu anlamda diyebiliriz ki aslında Hollywood'un bir film endüstrisi haline gelmesinin ve dünyanın sinema başkenti olmasının sebeplerinden bir tanesi...

In this sense, we can say that one of the reasons Hollywood became a film industry and the cinema capital of the world is...

...Hollywood'daki yıldız oyuncu sisteminin ortaya çıkmasıdır.

...it is the emergence of the star actor system in Hollywood.

Şimdi buraya kadar her şey güzel değil mi? Sıkıntı yok. Okey.

Everything is nice up to this point, right? No problem. Okay.

Ancak bundan sonra işler pek de beklendiği gibi yolunda gitmiyor.

However, after this, things are not going as expected.

Şöyle ki yıldız oyuncuların güçleri o kadar artıyor ki artık oyuncular yapımcılarından inanılamayacak kadar fazla paralar istemeye başlıyorlar.

It is such that the star players' powers are increasing so much that players are starting to demand incredibly high amounts of money from their producers.

Ve hatta filmlere ortak oluyorlar.

And they even co-star in movies.

Yapım şirketlerine ortak oluyorlar.

They are becoming partners with production companies.

Ve hatta bir kısmı kendileri yapım şirketleri kuruyorlar.

And some of them even establish their own production companies.

Ve bundan sonra özel hayatları da kamuya yani magazin basınına mal olan söz konusu oyuncuların özel hayatlarındaki hataları...

And after this, the mistakes in the private lives of those actors, which have become public, that is, known to the tabloid press...

...sıkıntıları, sorunları, boşanmaları, alkol kullanmaları, cinsel hayatları, uyuşturucu kullanıyor olmaları, büyük servetlere ulaşmaları...

...problems, issues, divorces, alcohol use, sexual lives, drug use, achieving great wealth...

...evlerinde verdikleri devasa partiler vs. tüm harcadıkları para...

...the huge parties they throw at their homes, etc. all the money they spend...

...magazin basınına o kadar fazla yansıyor ki izleyiciler, sinema severler, sinema filmleri kadar söz konusu yıldız oyuncuların özel hayatlarıyla ilgilenmeye başlıyorlar.

...it reflects so much in the tabloid press that viewers and movie lovers start to become interested in the private lives of the star actors just as much as they do in the films themselves.

İşte bu oyuncuların özel hayatlarındaki bu sorunlar ahlaki olarak pürüzlü görünen her türden durum o kadar fazla konuşuluyor ki...

The issues in the private lives of these players are discussed so extensively that any situation that appears morally problematic is talked about.

...bir süre sonra Hollywood daha çok tabi Amerika'nın dindar ve muhafazakar kesimi tarafından...

...after a while, Hollywood was increasingly influenced by the religious and conservative segments of America...

...bir ahlaksızlığa...

...to an immorality...

...bir ahlaksızlık yuvası olarak görülmeye başlıyor ve söz konusu magazin haberleriyle alakalı o kadar büyük bir kamuoyu baskısı oluşuyor ki...

...it is starting to be seen as a den of immorality, and such a huge public pressure arises regarding the related gossip news that...

...oyuncular da, yapımcılar da ne yapacağını şaşırıyorlar. Hollywood artık pisliktir gibi bir imaj çıkıyor ortaya.

...both the actors and the producers are at a loss about what to do. Hollywood is emerging with an image like it's just filth.

Bunlardan birkaç tane örnek vereceğim size. Bakın olay nerelere varıyor.

I will give you a few examples of these. Look where the situation is heading.

Mesela Charlie Chaplin, sinema tarihinin en büyük, en güçlü oyuncularından bir tanesi elbette.

For example, Charlie Chaplin is certainly one of the greatest and most powerful actors in the history of cinema.

Charlie Chaplin'in 15 yaşındaki...

Charlie Chaplin's 15-year-old...

...Lita Gray adlı genç bir kadını hamile bırakması üzerine davalar açılıyor...

...Lawsuits are being filed after he gets a young woman named Lita Gray pregnant...

...ve Charles Chaplin evleniyor ve ondan sonra halkın gözünde Charles Chaplin bir nebze olsun...

"...and Charles Chaplin is getting married and after that, in the eyes of the public, Charles Chaplin is somewhat..."

...aklanıyor mu diyeyim yani diyorum o zamanlar için herhalde bu aklanmak için yeterli bir tercih olsa gerek...

...should I say it's being cleared? I mean, I think it must have been a sufficient choice for absolution during those times...

...Charlie Chaplin'in hakkındaki şikayetler, davalar, eleştiriler zaten kariyeri boyunca neredeyse hiç bitmemiştir.

...The complaints, lawsuits, and criticisms about Charlie Chaplin have almost never ceased throughout his career.

Başka bir örnek.

Another example.

Rudolf Valentino diye bir oyuncu var.

There is an actor named Rudolf Valentino.

Bildiğim kadarıyla Rudolf Valentino kadar sansasyonel başka bir oyuncu hiç olmamıştır.

As far as I know, there has never been another actor as sensational as Rudolf Valentino.

Rudolf Valentino bazı filmlerinde böyle makyaj falan yapan bir adam.

Rudolf Valentino is a man who does such makeup in some of his films.

Çok da yakışıklı, karizmatik falan bir adam gerçekten böyle.

He's really quite a handsome, charismatic man like that.

Şimdi makyaj falan yapıyor ve Rudolf Valentino ile ilgili bir gazeteci onun eşcinsel olduğuna dair bir dedikodu çıkarıyor.

Now she is doing makeup and a journalist related to Rudolf Valentino is spreading a rumor that he is homosexual.

Bundan dolayı ortalıkta bir karışıyor bağırış, çağrış, kavga, gürültü falan.

Because of this, there is a commotion of shouting, calls, fighting, and noise everywhere.

Valentino da söz konusu dedikoduyu çıkaran gazeteci...

The journalist who started the rumor in question is Valentino...

...çıkaran gazeteciyi boks maçına davet ediyor.

...is inviting the journalist who uncovered it to a boxing match.

Şimdi sanırım bu boks maçı detayı erkek olmanın bir tür kanıtı mıdır bilmiyorum.

I don't know if this boxing match detail is a kind of proof of being a man now.

Ama gazeteciyle Valentino boks maçı yapıyorlar ve bu boks maçında Valentino aldığı bir darbeden dolayı apandisti patlıyor ve ölüyor.

But they are having a boxing match with the journalist, and during this boxing match, Valentino's appendix bursts due to a blow he receives, and he dies.

Bunun üzerine çok sayıda hayranının ise üzüntüden intihar ettiği üzerine bazı bilgiler var.

There is some information that many of his fans committed suicide out of grief over this.

Bakınız bunlar...

Look, these are...

...ya birçok sinema tarihi kaynağında vardır.

...or it exists in many cinema history sources.

Doğrulamakta zorlandım.

I had difficulty verifying.

Merak eden arkadaşlar araştırabilir.

Friends who are curious can research.

Gerçi Türkçe kaynak bulmanız biraz zor.

It is quite difficult to find Turkish sources.

İngilizce kaynaklara gitmeniz lazım ama...

You need to go to English sources, but...

...şimdi küçük bir parantez açayım.

...now let me open a small parenthesis.

Bakınız buradaki hayranlığı görebiliyor musunuz?

Can you see the admiration here?

Bugün günümüzde hayran olduğu sinema oyuncusu öldü diye intihar edecek bir sinema sever var mıdır?

Is there a cinema lover today who would commit suicide because their favorite movie actor has died?

Herhalde yoktur değil mi?

Surely it doesn't exist, right?

İnanılmaz bir şey yani.

It's an incredible thing.

Başka bir örnek vereceğim.

I will give another example.

Patti Arbaki diye bir oyuncu var.

There is an actor named Patti Arbaki.

1920'lerin güçlü iyi oyuncularından bir tanesidir.

He is one of the strong good players of the 1920s.

Bir mankene tecavüz edip öldürdüğüne dair bir dava açılıyor.

A lawsuit is being filed for allegedly raping and killing a model.

Bunun üzerine hiçbir kanıtlayıcı delil bulunamayıp söz konusu oyuncu beraat ediyor.

As a result, no incriminating evidence could be found, and the player in question is acquitted.

Ancak bununla ilgili magazin masanında o kadar fazla haber yapılıyor ki...

However, so many news stories are being made about this at the gossip table that...

...Arbaki'nin kariyeri bitiyor, hayatı bitiyor, Hollywood'tan kaçmak zorunda kalıyor...

...Arbaki's career is ending, his life is ending, he is forced to flee from Hollywood...

...anlatılmayacak kadar çok şey başına geliyor ve kesinlikle kariyeri bitiyor.

...so many things are happening to him that cannot be explained, and his career is definitely coming to an end.

O kesin.

That's certain.

Başka bir örnek...

Another example...

...Claro Bow diye bir oyuncu var.

There is a player named Claro Bow.

Zamanının gayet iyi, önemli oyuncularından bir tanesidir.

He is one of the very good, important players of his time.

Ve birlikte çalıştığı birçok filmin yapımcısı tarafından taciz edildiği söyleniyor...

And it is said that she was harassed by the producers of many films she worked with...

...ve hatta yapımcılarını baştan çıkardığına dair bazı dedikodular çıkıyor...

"...and there are even rumors that it has seduced its producers..."

...ve artık bu oyuncu hiçbir filmde rol alamaz oluyor.

...and now this actor is becoming unable to take part in any film.

Başka bir tane örnek...

Another example...

...dönemin önemli yönetmeninden William Desmond Tyler öldürülüyor...

...the important director of the period, William Desmond Tyler, is being killed...

...ve söz konusu cinayetle ilgili olarak Mabel Normand.

...and Mabel Normand regarding the murder in question.

Mabel Normand, Hollywood'un erken dönem en güçlü oyuncularından bir tanesidir.

Mabel Normand is one of the strongest early players in Hollywood.

Söz konusu yönetmeni öldürdüğüne dair çıkan dedikodular öyle seviyelere varıyor ki...

The rumors that he killed the director are reaching such levels that...

...hangi bilgi doğru, hangi bilgi gerçek hiçbir şekilde bilinemiyor.

...which information is correct, which information is real cannot be known in any way.

Söz konusu cinayet aydınlatılamıyor zaten.

The murder in question is not being solved anyway.

Hukuki olarak bir sonuca varmıyor ve Mabel Normand mahkum olmuyor.

Legally, it does not reach a conclusion, and Mabel Normand is not convicted.

Ancak ortaya çıkan dedikodular, tüm bu hukuki davaları falan filan her şeyi bastırıyor.

However, the rumors that have emerged overshadow all these legal cases and everything else.

Önümde arkadaşlar başka birçok örnek var.

I have many other examples in front of me, friends.

Sohbeti uzatmamak için.

To not prolong the conversation.

Başka örnek vermeyeceğim ama...

I won't give another example, but...

...bunun gibi uyuşturucu, seks, öldürme, cinayet falan...

...things like drugs, sex, murder, homicide, etc...

...Hollywood tam bir ahlaksızlık yuvası olarak görülmeye başlanıyor.

...Hollywood is starting to be seen as a den of immorality.

Şimdi ne oldu?

What just happened?

Yapımcılar daha çok para kazanmak için oyuncuları ve oyuncularının özel hayatlarını...

Producers exploit actors and their private lives to earn more money...

...rollerini değil kendilerini, gerçek kişiliklerini bu kadar öne çıkarınca...

...when they bring forward not their roles, but themselves, their true personalities...

...Hollywood bu yıldız oyuncuların hayatları üzerinden süre giden bir...

...Hollywood is a continuous... through the lives of these star actors.

...magazin dünyası haline geliyor.

...is becoming a world of magazines.

İşte bu durumda da yapımcılar, biz ne planlıyorduk, ortalık ne hale geldi diye...

In this situation, the producers are wondering what we had planned and what has happened.

...batağa saplanıyorlar ve bir çözüm bulmak zorunda kalıyorlar.

...they are getting stuck in the quagmire and have to find a solution.

Ne yapacaklar?

What will they do?

Bir şekilde sinema severlerin, Hollywood'un bir şer yuvası olduğu görüşünü değiştirmeleri gerekiyor.

Somehow, cinephiles need to change their view that Hollywood is a den of iniquity.

İşte bu noktada da buldukları çözüm...

Here is the solution they found at this point...

...sansür.

...censorship.

Ne alaka diyeceksiniz değil mi?

You will say, "What's that got to do with anything?"

Hiç de alakasız değil, hatta çok alakalı.

Not unrelated at all, in fact, very related.

Şöyle ki, Hollywood yapımcıları diyor ki, tamam bu halk bizi böyle görüyor...

It goes like this: Hollywood producers say, okay, this is how the public sees us...

...sürekli magazindeyiz, biz şunu yapacağız.

...we are constantly in the magazine, we will do this.

Kendi aramızdan olmayan bir yönetici seçeceğiz.

We will choose a manager who is not one of us.

Amerikan Film Yapımcıları Derneği'nin başına getireceğiz...

We will bring to the head of the American Film Producers Association...

...ve getireceğimiz bu kişi ahlaki olarak pürüzlü olan konuları belirleyecek...

...and the person we will bring will identify the morally questionable issues...

...bir tür gereklilikler listesi oluşturacak ve biz yapımcılar da söz konusunda...

...will create a kind of list of requirements and we producers will also be in agreement on the matter...

...gereklilikler listesinin doğrultusunda filmler yapacağız.

We will make films in line with the list of requirements.

Ahlaken pürüzlü konuları filmlerimize konu etmeyeceğiz.

We will not make morally problematic topics the subject of our films.

Yani bir anlamda halka ahlaken şüpheli filmler sunmadığımızı göstereceğiz.

In a way, we will show that we do not present morally questionable films to the public.

Hakkımızdaki önyargıları, fikirleri değiştirmeye çalışacağız.

We will try to change the prejudices and ideas about us.

İşte 1922 yılında sinema tarihinin ilk kurumsal sansürücüsü William Harrison Hice...

Here is William Harrison Hice, the first institutional censor in the history of cinema in 1922...

...Amerikan Film Yapımcıları Derneği'nin başına getiriliyor.

...is being appointed as the head of the American Film Producers Association.

Söz konusu Hice zaten muhafazakar bir politikacı ve ekibinin oluşturduğu...

The person in question is already a conservative politician and has been formed by his team...

...gereklilikler listesine göre o tarihten sonra filmlerde küfürlü konuşmalar, erotizm...

...according to the list of requirements, after that date, profanity in films, eroticism...

...uyuşturucu kullanımı, suçu teşvik eden eylem ve faaliyetler, din, devlet, bayrak...

...drug use, actions and activities that promote crime, religion, state, flag...

...devlet adamları gibi saygınlık sahibi imgeler, olgular, kişiler üzerine herhangi bir söylem, kasıt...

...any discourse on images, phenomena, or individuals that possess respectability like statesmen, intention...

...ya da yaralayıcı hiçbir şey olmayacak diye filmlerin uyması gereken...

...or that there won't be any hurtful things that films need to fit...

...çok ciddi bir gereklilikler listesi hazırlıyorlar.

...they are preparing a very serious list of requirements.

Ondan sonra da Hollywood'da sansür dönemi başlıyor.

After that, the era of censorship in Hollywood begins.

Şimdi bakınız bu sansür dönemi bazı yorumcular, bazı sinema tarihçileri...

Now, look, this censorship period has some commentators, some film historians...

...bu sansürü Hice geldi ve bütün Hollywood yapımcılarını baskıladı, Hollywood'u baskıladı...

...this censorship came to Hice and pressured all the Hollywood producers, pressured Hollywood...

...ve bir sansür ortamı oluşturdu gibi anlatılıyor.

...and it is described as having created an atmosphere of censorship.

Aslında bu yorum da pek doğru değil.

Actually, this comment is not very accurate either.

Hollywood yapımcılarının kendi kendilerine yaptıkları, yani kendilerini denetleme çabalarından...

...the efforts of Hollywood producers to self-regulate, that is, their attempts to oversee themselves...

...doğan bir yasadır bu sansür yasası ve hatta neden böyle bir ihtiyaç doğmuştur?

This censorship law is a law that has come into being, and even why such a need has arisen?

İşte az önce bahsettiğim yıldız sisteminden ortaya çıkan magazinel sansasyonlardan dolayı.

It is due to the sensational news that emerged from the star system I just mentioned.

Peki bunun üzerine ne oluyor?

So what happens next?

Evet, Hollywood sansür yasasını getiriyor.

Yes, Hollywood is bringing the censorship law.

Artık belli kıstaslara uyan filmler yapılıyor.

Films are now being made that meet certain criteria.

Ve Hollywood yapımcıları da oyunculara evet artık çok daha büyük paralar veriyorlar.

And Hollywood producers are now paying actors much larger sums of money.

Artık yıldız oyuncular var.

There are now star players.

Ancak şöyle bir şart koşuyorlar ki daha önce de bu şart vardı ama daha da katılaşıyor.

However, they are imposing a condition that was already in place before, but it is becoming even stricter.

Hangi şart bu?

What condition is this?

Oyuncular da sadece tek bir film şirketinin altında çalışabiliyorlar.

Actors can only work under a single film company.

Başka şirketlerde çalışamıyorlar.

They can't work at other companies.

Ta 60'lara 70'lere kadar bu yapı devam etmiştir.

This structure continued until the 60s and 70s.

Şimdi bu noktada da şunu belirtmek lazım ki yıldız oyuncu sistemi filmlerin hasılatını arttırdığı için yapımcıların işine gelen bir şey.

At this point, it's necessary to state that the star player system is beneficial for producers because it increases the box office revenue of films.

Yargısı ve yorumu doğru değildir.

His judgment and interpretation are incorrect.

Yapımcılar pişman olmuştur ama artık yapacak bir şey kalmamıştır.

The producers have regretted it, but there is nothing more to be done.

İş zıvanadan çıkmıştır ki sinema tarihinde bunun üzerine çok fazla örnek verebilirim.

The business has gone haywire, and I can provide many examples of this in cinema history.

Nasıl örnek?

How is it an example?

Şöyle ki artık yıldız oyuncular belli aşamalardan sonra...

From now on, it is as follows: star players...

Kişi getirisinden pay istemek diye bir şey vardır.

There is something called asking for a share of a person's return.

Bir oyuncu çok yüksek para istiyor.

A player is asking for a very high salary.

Yapımcılar peşinden bu kadar para vermek istemediği için derler ki biz sana gişe getirisinden de belli bir hisse verelim.

The producers didn't want to spend so much money, so they say we will give you a certain share of the box office earnings.

Yani gişe getirisinin yüzde üçünü beşini olduğunu sana verelim gibi bir sözleşme yaparlar.

They make a contract that says something like, "Let us give you three to five percent of the box office revenue."

Hatta yönetmenlerle de bazen bu tip sözleşmeler yapılıyor.

In fact, sometimes these types of contracts are made with directors as well.

Oyuncular belli bir süre sonra nasıl sözleşmeler yaptılar biliyor musunuz?

Do you know how the players made contracts after a certain period of time?

Bana gişe getirisinden pay vermeyeceksin.

You will not give me a share of the box office revenue.

Filmin maniyetinden pay vereceksin.

You will share a stake from the film's budget.

Bu ne demek biliyor musunuz?

Do you know what this means?

Film gişede batarsa ne oluyor?

What happens if the film fails at the box office?

Hiçbir şey olmuyor.

Nothing is happening.

Oyuncu alacağı parayı sonuna kadar alıyor.

The player receives the money they are due until the end.

O filmin para kazanıp kazanmadığı, zarar edip etmediği oyuncunun umurunda bile değil.

The actor doesn't even care whether the film makes a profit or loses money.

Yani gişede eğer film çökerse tüm zararı yapımcı üstlenmek zorunda kalıyor.

So if the film flops at the box office, the producer has to bear all the losses.

Bakınız size gerçek bir örnek vereyim sinema tarihinden.

Let me give you a real example from the history of cinema.

1996 tarihli Demi Nur'un başrolünde oynadığı striptiz filmi...

The striptease film starring Demi Moore from 1996...

50 milyon dolar gibi bir paraya mal olmuştu yanlış hatırlamıyorsam.

If I'm not mistaken, it cost around 50 million dollars.

Ve Demi Nur bu filmden 12,5 milyon dolar para almıştı.

And Demi Moore received 12.5 million dollars for this film.

Toplam bütçenin dörtte biri kadar bir ücret alıyor.

He receives a fee equal to a quarter of the total budget.

Ve bu film Amerika'da sadece 30 milyon dolar para kazanmıştı.

And this movie had only earned 30 million dollars in America.

Söz konusu zarar yapım şirketi karşılıyor.

The damage in question is covered by the production company.

Bakınız oyuncular Hollywood'da bu kadar güçleniyorlar ki...

Look how the actors are becoming so powerful in Hollywood...

Bu seri sonra devam etti.

This series continued afterwards.

Sürekli yeni rekorlar kırıldı.

New records were continuously broken.

Oyuncuların büyük çoğunluğu zaten yapımcı konumuna çıktılar.

The vast majority of the actors have already stepped into the producer role.

Bugün bile mesela Tom Cruise oyunculuktan gelme bir sinemacı.

For example, even today, Tom Cruise is a filmmaker who comes from acting.

Ve şu an kendi yapım şirketi var.

And right now he has his own production company.

Yaptığı filmlerin yönetmenlerini kendisi seçiyor.

He chooses the directors of the films he makes himself.

Diğer oyuncularını kendisi seçiyor.

He chooses his other players himself.

Ya bütçesindeki her şeyini kendi seçiyor.

He chooses everything in his budget by himself.

Tam bir film maker'a dönüştü adam.

He has turned into a complete filmmaker.

Hollywood'un sayısız yapımcısından çok daha güçlü.

Stronger than many producers in Hollywood.

Bu nasıl oldu?

How did this happen?

İşte en başta bahsettiğim yapımcıların...

Here are the producers I mentioned at the very beginning...

Biz filmlerimizi yıldız oyuncularla satalım.

Let's sell our movies with star actors.

Girişiminin sonucu yapımcılardan çok daha güçlü oyunculardır arkadaşlar.

The result of the initiative is that the players are much stronger than the producers, friends.

Sinema tarihinde farklı sinemacıların sektör üzerine ve filmler üzerine etkileri zaman zaman değişmiştir.

The effects of different filmmakers on the industry and films in the history of cinema have changed from time to time.

İşte en başta yapımcılar daha güçlüydü.

At first, the producers were stronger.

Sonra oyuncular daha güçlü oldu.

Then the players became stronger.

Bir dönem mesela 70'lerde yönetmenler daha güçlü oldu.

For a period, for example in the 70s, directors were stronger.

Hani zaman zaman bu güç dengeleri değişiyor.

Sometimes these power balances change.

Tabii farklı isimlerde de değişiyor.

Of course, it changes with different names as well.

Yani bazı yapımcılar çok güçlü.

So some producers are very powerful.

Bazı oyuncular çok güçlü.

Some players are very strong.

Bazı da yönetmenler çok güçlü.

Some directors are very powerful.

Mümkün ancak şu nokta unutulmamalı.

It's possible, but this point should not be forgotten.

Bütün bu anlattıklarımdan çıkan sonuç olarak Hollywood yapımcılar film sektörü yıldız oyuncu sistemine ortaya çıkarak aslında hiç de iyi bir şey yapmadılar kendileri açısından.

As a result of all that I've explained, Hollywood producers did not actually do anything good for themselves by bringing forth the star actor system in the film industry.

Buna pişman oldular.

They regretted this.

Ve bunun ulaştığı nokta aslında Hollywood'un büyümesi olsa da...

"And although the point it has reached is actually the growth of Hollywood..."

Sanayinin, endüstrinin dengelerinin tamamen alt üst olması anlamına geldi ki...

This means that the balances of industry and manufacturing have been completely overturned...

Günümüzde hala filmler yıldız oyuncularla satılıyor aslında.

Nowadays, films are still sold with star actors, in fact.

Hala biz oyuncuların işlerinden, filmlerinden, rollerinden çok özel hayatlarını konuşuyoruz.

We are still talking about the private lives of actors instead of their work, movies, and roles.

Oyuncular sinema dünyasından çok magazin dünyasının birer malzemesi haline geldiler.

The actors have become mere materials of the gossip world rather than the cinema world.

Hatta hani Oscar diyoruz değil mi?

In fact, we call it the Oscar, don't we?

Oscar.

Oscar.

Dünyanın en büyük sinema organizasyonu elbette Oscar.

The world's largest cinema organization is of course the Oscars.

En başında ne var?

What is at the beginning?

İki saat kırmızı halı var arkadaşlar.

There is a red carpet for two hours, friends.

Kim ne giydi?

Who wore what?

O kapıdaki, kırmızı halıdaki o fotoğraflar, o magazin, o pozlar vesaireler ödünün kendisinden daha çok izleniyor olabilir.

Those photos at that door, on the red carpet, that gossip, those poses, and so on may be watched more than the fear itself.

İşte şu kadar yüz milyon insan Joe Redep'le Amber Heard'ın davasını takip ediyor falan.

Here, around one hundred million people are following the case of Joe Redep and Amber Heard, and so on.

Ya film niye bu kadar izlenmiyor bu insanların?

Why isn't this film being watched by these people?

Filmleri batıyor ya da kariyerleri batıyor.

Their movies are sinking or their careers are sinking.

Artık roller teklif edilmiyor.

Roles are no longer being offered.

Ama boşanıyorlarsa...

But if they are getting divorced...

Boşanıyorlarsa bu tüm dünyanın ilgisini çekiyor.

If they are getting divorced, it draws the attention of the whole world.

Özetle Hollywood Yıldız Sistemi sektörü kurtaran, yukarıya çıkaran, yapımcıların dört elle sarıldığı icat gibi görünse de

In summary, while the Hollywood Star System may seem like an invention that saves and elevates the industry, eagerly embraced by producers, it

hiç de öyle değil.

Not at all.

Yapımcılar dönemler boyunca hangi oyuncularla nasıl çalışmaları gerektiği konusunda defalarca kez güncellemeler yaptılar.

Producers have updated multiple times on how to work with which actors throughout the periods.

Daha genç, daha tanınmayan oyuncularla büyük bütçeli filmlere de girildiği ve başarılı olunduğu,

It has also been entered into big-budget films with younger, lesser-known actors, and success has been achieved.

ondan dolayı yani star sistemini hani öyle çok da şey gibi görmeyelim arkadaşlar.

So, let’s not see the star system as something that significant, friends.

Çok böyle yaldızlı bir dünya dışarıdan öyle görünüyor olabilir ama sektörün içinde durumlar hiçbir zaman öyle olmadı.

The world may seem very gilded from the outside, but things have never been like that within the industry.

Ve bugün bile öyle değil.

And even today, it's still not like that.

Evet umarım özetleyebilmişimdir.

Yes, I hope I was able to summarize it.

Umarım konunun can alıcı noktasını size sunabilmişimdir.

I hope I have been able to present you with the crucial point of the subject.

Bu haftalık bu kadar.

That's all for this week.

Önümüzdeki hafta tekrar görüşmek üzere.

See you again next week.

Teşekkürler.

Thank you.