Kaynayan Sudaki Kurbağalar

Merhaba, ben Tuğçe. Şu an saygıdasın.

Hello, I'm Tuğçe. You are currently in respect.

Kaynayan sudaki kurbağa metaforunu hepiniz biliyorsunuzdur diye düşünüyorum.

I think you all know the metaphor of the frog in boiling water.

Tekrar ben bir bahsedeyim. Yine de bilmeyenler için.

Let me mention it again. Just for those who don’t know.

Bilenler için de bir hatırlatma olmuş olsun.

Let it be a reminder for those who know.

Bu metafor da aynen şu şekilde oluyor.

This metaphor works exactly like this.

Şimdi kaynayan suya kurbağaları atarsanız kurbağa can havliyle oradan fırlayıp çıkmak isteyecek değil mi doğal olarak?

If you throw frogs into boiling water now, the frogs will naturally want to jump out in a panic, right?

Ama kademe kademe suyu kaynatırsanız kurbağalar suyun çok ısındığını ve artık onu öldürecek, haşlayacak vaziyete geldiğini fark etmiyorlar.

But if you boil the water gradually, the frogs do not realize that the water has gotten too hot and that it has reached a point where it will kill or scald them.

Ve böyle yavaş yavaş ölüyorlar.

And thus they are dying slowly.

Peki bu bize neyi gösteriyor?

So what does this show us?

Bunu çok farklı açılardan değerlendirebiliriz elbette.

Of course, we can evaluate this from many different perspectives.

Ama ben bugün psikolojik açıdan biraz daha değerlendireceğim.

But I will evaluate it a bit more psychologically today.

Ve bu psikolojinin de algı ve algının değişmesi açısından biraz değerlendireceğim.

And I will evaluate this psychology in terms of perception and the change of perception.

Yani aslında suyun sıcaklığının en sonunda aynı dereceye ulaşıyor olması ama davranışlar arasında farklılığın olması, kurbağaların davranışlarının arasında biz de algı değişimini düşündürebilir.

So, in fact, the temperature of the water ultimately reaching the same degree, but the difference in behaviors might make us think about the change in perception regarding the behaviors of frogs.

En azından benim aklıma bu geliyor.

At least that's what comes to my mind.

Peki.

Okay.

Bu benim aklıma neyden geldi?

What came to my mind?

Yani bu kurbağa metaforunu nasıl düşündüm ve hangi acaba bugün anlatacağım şey bana bunu çağrıştırdı?

So how did I come up with this frog metaphor and what today’s topic made me think of it?

Bugün iki nokta eşiği deneyinden bahsedeceğim ve bu psikofizikte çok önemli bir deney.

Today I will talk about the two-point threshold experiment, which is a very important experiment in psychophysics.

Bu deneyi yapan kişi Ernst Weber ve bugün Weber-Feschner kanunundan bahsedeceğim.

The person who conducted this experiment is Ernst Weber, and today I will talk about the Weber-Fechner law.

Bu da psikofizikte çok önemli bir kanun zaten.

This is already a very important law in psychophysics.

Feschner'ı da psikofiziğin kurucusu olarak bilinen bir kişi.

Feschner is also known as a person who is the founder of psychophysics.

Bir fizyoloji, fizyolog.

A physiology, physiologist.

Fizyolog, fizyolojist hepsini birbirine karıştırdım bir gün.

I mixed up physiologist and physiologist one day.

Doğrusu ama fizyolog.

To be honest, but a physiologist.

Şimdi iki nokta eşiği nasıl bir deney?

What kind of experience is the two-point threshold now?

Şöyle hayal edin.

Imagine this.

Bir deneye katılıyorsunuz.

You are participating in an experiment.

Kolunuzda bir iki cisimle alakalı bir deney yapılacak ama siz kaç tane cisim olduğunu ve ne olduğunu bilmiyorsunuz.

An experiment will be conducted with one or two objects in your arm, but you do not know how many objects there are or what they are.

Bu iki cisim aslında birbirine çok yakın.

These two objects are actually very close to each other.

Kolunlarınıza değdirildiği zaman siz bunları tek bir cisim olarak algılama eğiliminde oluyorsunuz.

When you are touched on your arms, you tend to perceive them as a single object.

İki tane olmasına rağmen.

Despite there being two.

Bu cisimler birbirinden uzaklaştıkça öyle bir nokta var ki o noktada siz bunların artık iki tane farklı cisim olduğunu söylüyorsunuz.

As these objects move away from each other, there comes a point where you say that they are now two different objects.

Yani benim koluma değen şu an iki cisim var diyebiliyorsunuz.

So you can say that there are currently two objects touching my arm.

O nokta iki nokta eşiği olarak geçiyor psikofizikte ve bunu Weber buluyor.

That point is referred to as the just noticeable difference in psychophysics, and it is discovered by Weber.

Weber-Feschner kanunu.

Weber-Fechner law.

Aslında bize şunu söylüyor.

Actually, it is telling us this.

Uyaranların değişimiyle algıyı ölçme ve algıyı anlama biz diyorlar.

They say that measuring perception and understanding perception is done through the change of stimuli.

Ancak bu şekilde algıyı anlayabiliriz.

However, we can understand perception this way.

Feschner ise Weber'ın öğrencisi ve özellikle Weber'ın 1834'de yaptığı ağırlık kaldırma ile alakalı keşifler onun bu kanunu ortaya çıkartmasında çok yardımcı oluyor.

Feschner, on the other hand, is Weber's student, and particularly the discoveries related to weight lifting that Weber made in 1834 greatly helped him in formulating this law.

Ağırlık kaldırmada da kaldırdığımız ağırlığı kaybediyoruz.

We are also losing the weight we lift in weightlifting.

Ağırlıkları algılamakla alakalı aslında keşifler bunlar.

These are actually discoveries related to perceiving weights.

Elimizle kaldırmakla, kucağımıza almak o ağırlığı bunların hepsi bizim ağırlık algımızı değiştiriyor.

By lifting it with our hands and holding it in our arms, all of these change our perception of weight.

Şimdi evet bir kilo kaldırmak biz biliyoruz bunu fiziken bunun bir kilo olduğunu ama bilmediğiniz zaman hangisi birbirinden daha ağır bu tamamen algıyla alakalı bir şey ve tamamen psikolojik bir şey olmuş oluyor.

Now, yes, lifting a kilogram is something we know physically that it is one kilogram, but when you don't know which one is heavier, it is completely related to perception and becomes a completely psychological matter.

Ve Feschner burada artık şeyi düşünmeye başlıyor.

And Feschner is starting to think about the thing here now.

Sonuçta bir kilo.

In the end, one kilo.

Bu bir maddi bir gerçeklik değil mi ama bizim biz bunu bilmediğimiz zaman diyelim algımız tamamen spritüel diyebiliriz ya da mental diyebiliriz o halde bu da doğal olarak Feschner'in aklına iki tane farklı dünya mı var sorusunu getiriyor.

Isn't this a material reality, but when we don't know it, we can say our perception is completely spiritual or mental, and this naturally brings to mind Fechner's question of whether there are two different worlds?

Bu iki farklı dünya şey gibi düşünmeyin işte öte alem ve şu anki alem bizim yaşadığımız yer ve diğer taraf gibi değil.

Don't think of these two different worlds as if they are like the afterlife and the current realm we live in; they are not like the other side.

O zamanki bilim insanlarının ya da filozofların düşündüğü şekilde düşünmemiz gerekiyor tam olarak anlayabilmemiz için.

We need to think in the way that scientists or philosophers of that time thought in order to fully understand.

Zihinsel olarak mı yani insan algısına insan psikolojisine dayalı bir dünya mı var yani her şey benim deneyimlerimden ve algılarımdan ibaret mi?

Is there a world based on human perception and psychology, meaning is everything just a matter of my experiences and perceptions?

Kişisel olarak yoksa bir gerçeklik diyebileceğimiz bir şeyden de söz edebilir miyiz?

Can we speak of something that we could call a reality, if there is none personally?

Örneğin bunu psikoterapide de çok fazla düşünürüz.

For example, we think about this a lot in psychotherapy as well.

Ve kullanırız danışanların bize getirdikleri sorunlar anlattıkları şikayetler aslında çoğunlukla onların algıları bu bunu gerçek olduğu anlamına gelmiyor.

And we use the issues that clients bring to us, the complaints they describe, as these are mostly their perceptions, which does not mean they are real.

Evet kötü bir şey yaşıyor olabilir başka bir insan ona kötü hissettiriyor olabilir ama şu gerçeği hiçbir zaman göz ardı etmemek gerekiyor.

Yes, they may be experiencing something bad, and another person may be making them feel bad, but one must never overlook this fact.

Bu böyle olmayabilir.

This may not be the case.

Kişinin psikolojik süreçleri kendisinin geçmesini.

The person's psychological processes to go through themselves.

Kişiden getirdikleri düşünce içerikleri bunların hepsi onun o durumu algılamasını değiştiriyor olabilir ve biz işte psikoterapide kişiye daha gerçekçi bir içgörü kazandırmaya çalışıyoruz.

The thoughts brought by the person may change their perception of that situation, and in psychotherapy, we are trying to provide the person with a more realistic insight.

Olabildiğince elbette yüzde yüz maddi gerçeklik üzerine kurulan bir algıyı deneyimlemek mümkün olmayabilir.

Of course, it may not be possible to experience a perception based entirely on a hundred percent material reality.

Fakat amaç daha çok şey yapmak.

However, the aim is to do more.

Olabildiğince öznel bir algı bir içgörü oluşturmaya çalışmak.

Trying to create as subjective a perception as possible to form an insight.

Reştire geri dönecek olursak bu durum onun da kafasını karıştırıyor ve bu iki dünyanın birleşmesi gerektiğini düşünüyor.

If we were to return to Reşit, this situation confuses him as well, and he thinks that these two worlds need to merge.

Çünkü bir fizik var fizik kuralları var bir de bizim algıladığımız bir dünya var.

Because there is physics, there are physical laws, and then there is the world as we perceive it.

O zaman biz neye göre iddia edeceğiz fizik kurallarının geçerliliğini diye düşünüyor.

Then we wonder what we will base our claim on regarding the validity of physical laws.

Ve bu düşünce bu.

And this thought is this.

Weber-Feschner kanunu ve psikofizik üzerine yaptıkları çalışmalar onu daha çok mental bir dünyanın varlığına götürüyor.

Their studies on the Weber-Fechner law and psychophysics lead him more towards the existence of a mental world.

En sonunda Feschner mental dünyanın psikolojik algının durumları fiziki dünyayı psikolojik olarak algılamamızın gerçeklik olduğunu söylüyor.

Ultimately, Feschner states that the states of psychological perception in the mental world are the reality of how we perceive the physical world psychologically.

En gerçekçi bakış açısının bu olduğunu söylüyor.

He says this is the most realistic perspective.

Ve psikofiziğin temel bir doktrinin.

And a fundamental doctrine of psychophysics.

Ve psikofiziğin temel bir doktrin olduğunu vücut ve ruh arasındaki bağımlılık ve fonksiyon ilişkisini anlatan temel bir doktrin olduğunu söylüyor.

And it states that psychophysics is a fundamental doctrine that explains the dependency and functional relationship between the body and the soul.

Peki yani biz psikoloji tarihinden bahsediyorduk.

So, we were talking about the history of psychology.

Bu psikofizik ne alaka oluyor diyebiliriz.

We can ask, what does this psychophysics have to do with it?

Hatırlarsanız yani daha önceki podcastleri de dinlediyseniz.

If you remember, I mean if you have listened to the previous podcasts as well.

Şeye doğru gidiyorduk aslında deneysel psikolojinin kurulmasına.

We were actually heading towards the establishment of experimental psychology.

Daha bir psikoloji bir bilim değil.

Psychology is not a science yet.

Üniversitelerde de bir kürsü değil.

It's not a chair in universities either.

Rüştünü ispatlamadı henüz.

He has not proven himself yet.

Ve bu işle uğraşan aslında daha çok fizyologlar olmaya başlıyor.

And those who deal with this process are actually starting to become more physiologists.

Çünkü fizyologlar duyularla ilgilenmeye başlıyorlar.

Because physiologists are starting to be interested in the senses.

Ve duyular onları farklı şeylere götürüyor.

And the senses lead them to different things.

Yani işte bir kas atımı gibi değil.

So it's not like a muscle contraction.

Ya da iç organlar gibi değil.

Or not like internal organs.

Mesela iç organlar.

For example, internal organs.

İç organların işleyişi gibi değil.

It's not like the functioning of internal organs.

Duyular daha çok.

The senses are more.

Dışarıdan aldığımız bilgileri biz kendi algılarımızı kullanarak bir çıktığı elde ediyoruz.

We obtain an output by using our own perceptions on the information we gather from outside.

Herkes duyduğu şeyi, aynı şeyi duysa bile farklı algılayabiliyor.

Everyone can perceive the same thing differently, even if they hear the same thing.

Ya da aynı şeyi görse bile farklı algılayabiliyor.

Or even if they see the same thing, they can perceive it differently.

Şeyi belki hatırlarsınız.

You might remember it.

Bu birkaç sene önceydi galiba.

I think it was a few years ago.

Bir elbise vardı.

There was a dress.

Ben kesinlikle onu lacivert ve siyah görüyordum.

I definitely saw it in navy blue and black.

Ama beyaz ve sarı gören insanlar da vardı.

But there were also people who saw white and yellow.

Bu tip optik ilüzyonlar.

These are the types of optical illusions.

Bunlar tamamen renk algısı üzerine.

These are completely about color perception.

Ya da bazen TikTok'ta ya da Instagram'da da denk gelebilirsiniz.

Or sometimes you might come across it on TikTok or Instagram as well.

Ses verirler.

They make a sound.

Ve işte bu sesi herkes farklı bir şekilde duyar.

And this sound is heard differently by everyone.

Hatta bazı saçma sapan şeyler oluyor.

In fact, some ridiculous things are happening.

İşte 30 yaşın üstündeyseniz şunu duyuyorsunuz.

Well, if you are over 30 years old, you are hearing this.

İşte 50 yaşın altındaysanız bunu duyuyorsunuz gibi.

It seems like you're hearing this if you're under 50 years old.

Bu da tamamen aslında algıyla alakalı şeyler.

This is actually entirely related to perception.

İşte denge algıları.

Here are the perceptions of balance.

Vesaire vesaire gibi.

Et cetera, et cetera.

Bunların hepsinin.

All of these.

Aslında zihinsel süreçlerden geçtiğiyle alakalı bir sonuç bu.

Actually, this is a result related to the mental processes it went through.

Ve bu da doğal olarak bizim şu an psikoloji dediğimiz disipline doğru bize götüren bir süreç oluyor.

And this naturally becomes a process that leads us to the discipline we now call psychology.

Ve bunlar da bu durumlarda daha çok Almanya'da yaşanıyor.

And these situations happen more in Germany.

Ve deneysel psikoloji aynı zamanda psikoloji kürsüsü de Almanya'da kuruluyor.

And experimental psychology is also being established as a psychology chair in Germany.

Wilhelm Wundt tarafından bir sonraki podcastta bundan daha detaylı bahsedeceğim.

I will talk about this in more detail in the next podcast by Wilhelm Wundt.

Peki neden Almanya?

So why Germany?

Çünkü.

Because.

Çünkü Almanya'da çalışan akademisyenler o zamanlar için daha iyi ücretler alıyorlar ve bilimsel araştırma yapma imkanları çok daha fazla.

Because academics working in Germany receive better salaries for that time and have much more opportunities to conduct scientific research.

Yani belli bir alanda işte fizik gibi bir alanda yalnızca çalışma yapma, bir çıktı çıkartma gibi bir sorumlulukları yok.

So they don't have responsibilities like working or producing an output in a specific field such as physics.

Bu yüzden daha serbestçe hareket edebiliyorlar.

That's why they can move more freely.

Serbestçe bilimsel çalışmalarını yerine getirebiliyorlar.

They can freely carry out their scientific research.

Bu konu devlet de onları destekliyor.

The state supports them on this issue as well.

Bu yüzden de psikoloji, sosyoloji gibi bilim dallarına da ilgilenebiliyorlar.

For this reason, they can also be interested in scientific fields such as psychology and sociology.

Ve bu da 19. yüzyılda artık psikoloji biliminin oluşmasına zemin hazırlıyor.

And this is also laying the groundwork for the formation of the science of psychology in the 19th century.

Evet.

Yes.

Bir sonraki podcastta da artık psikoloji bilimini resmen kuracağız.

In the next podcast, we will officially establish the science of psychology.

Deneysel Psikoloji Laboratuvarı'nı Wilhelm Wundt.

Wilhelm Wundt established the Experimental Psychology Laboratory.

Almanya'da kuracak.

They will establish it in Germany.

Yanılmıyorsam Leipzig.

If I'm not mistaken, Leipzig.

Ama zaten net bir şekilde öğreneceğiz.

But we will learn clearly anyway.

Peki.

Okay.

Görüşmek üzere.

See you soon.

Altyazı M.K.

Subtitle M.K.