Ahmet KAYA

Beyler, bayanlar, merdivenden kayanlar, merdivenden kayıp sekiz takla atanlar, o yılları hatırlayanlar, yaşayıp unutanlar.

Gentlemen, ladies, those who slide down the stairs, those who fall down the stairs and do eight flips, those who remember those years, those who live and forget.

Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, develer tellal, pireler berberken, Zeki Müren ortada, Bülent Ersoy erkekti, bilgisayar bulunmuş, çevrek kirlenmemişti.

Once upon a time, in a sieve and straw, when camels were heralds and fleas were barbers, Zeki Müren was in the middle, Bülent Ersoy was a man, computers had been invented, and the environment had not been polluted.

Ajda tam boşanırken, İbo evlenmemişti.

When Ajda was about to get divorced, İbo was not married.

Evvel zaman içinde, başlıyor.

Once upon a time, it begins.

Hanımlar, beyler, herkese merhabalar.

Ladies and gentlemen, hello to everyone.

Her hafta bir ünlü ismin ya da bir şarkısının hikayesini anlattığımız Evvel Zaman İçinde isimli podcast yayınımıza hepiniz hoş geldiniz.

Welcome to our podcast called "Once Upon a Time," where we tell the story of a famous person or a song every week.

Bu hafta 15 yaşında Malatya'dan çıkıp İstanbul'a yerleşen, ardından kitlelere kendi ismini duyurmayı başaran, 7'den 70'e hepimizin en az bir şarkısını bildiğimiz Ahmet Kaya'dan uzun uzun bahsedeceğiz.

This week we will talk at length about Ahmet Kaya, who left Malatya at the age of 15, settled in Istanbul, and then succeeded in making his name known to the masses, with at least one of his songs known by everyone from 7 to 70.

Keyifli dinlemeler dileriz.

We wish you enjoyable listening.

Başlayalım.

Let's get started.

1960'larda üniversite kampüslerinden gitar sesleri gelirdi.

In the 1960s, the sounds of guitars would come from university campuses.

Kimileri nostaljik aşk şarkıları çalardı, kimileri ise Avrupa'da esen 1968 fırtınasının ezgilerini.

Some played nostalgic love songs, while others played the melodies of the 1968 storm sweeping through Europe.

Sonra 1970'lerde kampüslerde gitarların yerini bağlamalar aldı.

Then in the 1970s, bagpipes replaced guitars on campuses.

Üniversiteler öfke dolmaya başlamış, aşk şarkıları yerini devrim türkülerine bırakmıştı.

Universities had begun to fill with anger, and love songs had given way to revolutionary anthems.

Artık sevdanın değil, savaşın türküsü söyleniyordu hep birazdan.

From now on, it was not the song of love being sung, but the song of war.

1980'lere gelindiğinde ise devrim marşları sustu, daha doğrusu devrim sustu, marşlar kaldı geriye.

By the time the 1980s came, the revolution marches fell silent; rather, the revolution fell silent, and the marches remained.

12 Eylül fırtınası dinip de türküler kampüslere geri döndüklerinde çok değişmişlerdi.

When the storm of September 12 subsided and the songs returned to the campuses, they had changed a lot.

80'lerin türküleri bu kez çok uzaklardan gelmişti büyük şehrin üniversite kampüslerine.

The folk songs of the '80s had come this time from very far away to the university campuses of the big city.

Ve hiç alışıldık türkülere benzemiyorlardı.

And they didn't resemble the usual folk songs at all.

Tıpkı onları çalan adam gibi.

Just like the man who stole them.

Ahmet Kaya, 1957'de Adıyamanlı bir baba, Erzurumlu bir anadan Malatya'da doğdu.

Ahmet Kaya was born in Malatya in 1957 to a father from Adıyaman and a mother from Erzurum.

Beş kardeştiler, babası mensucat işçisiydi, 35 metrekare bir lojmanda 7 kişi yaşıyorlardı.

They were five siblings, their father was a textile worker, and seven people lived in a 35 square meter accommodation.

Müzik ona aileden miras, türkülerle büyüdü.

Music was her inheritance from the family; she grew up with folk songs.

İlk enstrümanını kendi elleriyle yapmış ve ilk konserini evlerinin arka bahçesindeki tavuklara vermişti.

He made his first instrument with his own hands and gave his first concert to the chickens in their backyard.

9 yaşında bir işçi gecesinde sahneye çıkıp işçilere ilk konserini verdi.

A 9-year-old worker took the stage at night and gave his first concert to the workers.

10 yaşından sonra da yaz tatillerinde bir plakçıda çalışmaya başladı.

He started working at a record store during summer vacations after the age of 10.

Ve o plakçıda hem geleceğine damgasını vuracak insanlarla tanıştı, hem de müziğe yön verecek notalarla.

And in that record store, he met people who would shape his future, as well as notes that would guide his music.

Evde sabah olmaz deme, orada günler geçmez deme, içime sancı doluyor.

Don't say there are no mornings at home, don't say days don't pass there, it fills me with pain inside.

1968 yılı Temmuz ayında Amerikan 6. Filosu'nun İstanbul ziyareti sırasında tırmanan öğrenci olayları sonunda ilk kan aktı.

During the visit of the American Sixth Fleet to Istanbul in July 1968, student protests escalated and ultimately the first blood was shed.

Ve Vedat Demircioğlu öldürüldü.

And Vedat Demircioğlu was killed.

Türkiye için sonu felaketle bitecek kanlı bir dönemin kapısı aralanıyordu.

A bloody era ending in disaster was opening its doors for Turkey.

12 Mart geldiğinde elde pankartlarla özgürlük isteyenler susturuldu.

When March 12 came, those who demanded freedom with placards were silenced.

Bütün ülkenin üzerine kalın bir örtü örtüldü.

A thick blanket was laid over the whole country.

Ahmet Kaya'nın Malatya'daki plakçıda gördüğü solcular için acı bir dönem başlıyordu.

A painful period was beginning for the leftists that Ahmet Kaya saw at the record store in Malatya.

Şimdi Malatyalı Ahmet Kaya dönemin simge ismi Deniz Gezmiş'in Gemerek'te yakalandığını ve iki arkadaşıyla asıldığını öğrendiğinde,

Now, when Ahmet Kaya from Malatya learned that the symbolic figure of the period, Deniz Gezmiş, was captured in Gemerek and hanged along with two of his friends,

henüz 15 yaşındaydı.

She was only 15 years old.

1970'ler Türkiye'sinde artık hem türkü sevenler vardı, hem Orhancılar.

In 1970s Turkey, there were both folk music lovers and those who preferred Orhan's music.

Bazıları devrim türküleri söylüyordu, bazıları ise kader şarkıları.

Some sang revolutionary songs, while others sang songs of fate.

15 yaşındaki Ahmet Kaya'nın evindeydi.

He was at the house of 15-year-old Ahmet Kaya.

Ahmet Kaya'nın evindeyse ikisi birden dinleniyordu ve Ahmet Kaya yıllar sonra bu ikisinden yepyeni bir tür yaratacaktı.

If they were at Ahmet Kaya's house, both of them were resting, and years later, Ahmet Kaya would create a brand new genre from these two.

Devrimci Arabeski.

Revolutionary Arabesque.

1972 geldiğinde Ahmet Kaya'nın babası emekli oldu.

When 1972 came, Ahmet Kaya's father retired.

Aile İstanbul'a göç kararı aldı.

The family decided to move to Istanbul.

Baba Kaya orada emekli tazminatını değerlendirmeye çalışacaktı.

Dad Kaya was going to try to evaluate his retirement compensation there.

Bu arada oğlu Ahmet'in İstanbul'da dünya çapında bir sanatçı olacağına inanıyordu.

Meanwhile, he believed that his son Ahmet would become a world-renowned artist in Istanbul.

İstanbul'a evleri taşıyan kamyonlar yağıyordu.

Trucks carrying houses to Istanbul were pouring in.

Anadolu'nun dört bir yanından.

From all corners of Anatolia.

Ekmek peşinde yüz binlerce insan Deniz'i ilk kez İstanbul'da görerek büyük şehre akıyordu.

Hundreds of thousands of people in pursuit of bread were flocking to the big city, seeing Deniz for the first time in Istanbul.

Biz yurtsuz, işsiz güçsüz, kolsuz kanatsız bir umut peşinde.

We are without a homeland, unemployed and powerless, in pursuit of a hope that is armless and wingless.

Ve Ahmet Kaya konuşamadıklarını, diyemediklerini türkülerine söyler oldu.

And Ahmet Kaya began to express what he could not say in his songs.

Gece gündüz besteler yapıyordu.

He was composing music day and night.

Liseden okulu bıraktı, bir tezgahtarlık işi buldu ve çalışmaya başladı.

He dropped out of high school, found a job as a sales clerk, and started working.

Çalıştığı dükkanın önünden her gün kasetlerle dolu seyyar tezgahlar geçiyordu.

Every day, portable stalls filled with tapes passed by the front of the shop where he worked.

O günlerde ülkenin müzikal eğilimleri o tezgahlarda gezer,

In those days, the musical trends of the country wandered around those stalls,

o tezgahlarda bağırırdı.

He would shout at those counters.

Ve o günlerde o tezgahlar yine devrim türküleri söylemeye başlamışlardı.

And on those days, the stalls had begun to sing revolutionary folk songs again.

İstanbul bir yandan yeni gelenleri törpülüyor,

Istanbul is shaping the newcomers on one hand,

bir yandan da yeni gelenlerce törpüleniyordu.

On the one hand, it was being smoothed out by the newcomers.

Milyonları yollara düşüren dev bir göç dalgasıyla ülkenin toplumsal yaşamı,

The societal life of the country has been affected by a massive wave of migration that has sent millions onto the roads.

ekonomisi, kültürü, dili, müziği altüst oluyor,

its economy, culture, language, and music are being turned upside down,

hiçbir şeyin eskisi gibi kalmadığı,

nothing ever remains the same as before,

her şeyin bir anda değiştiği fırtınalarla dolaşıyor.

She wanders through storms where everything changes at once.

İstanbul'u bir dönem başlıyordu.

Istanbul was starting a new era.

Yeni gelenler bu fırtınanın ortasında savrula dursunlar,

Let the newcomers be tossed around in the midst of this storm,

İstanbul onlardan habersizmiş gibi kendi hayatını yaşıyordu.

Istanbul was living its own life as if unaware of them.

İstanbul hayatın olağan seyrinde günleri ardı ardına sıralarken,

As life in Istanbul unfolds its ordinary course, days line up one after another,

o, üzerine üzerine gelen bu şehrin içinde sıkışıp kalıyordu.

He was trapped inside this city that kept closing in on him.

Bir gün bir düğün salonunun önünden geçerken

One day, while passing in front of a wedding hall

içerideki insanların büyük bir iştahla nasıl eğlendiğini,

how the people inside are having fun with great enthusiasm,

hiçbir şeyi düşünmeden oynadıklarını,

that they are playing without thinking about anything,

göbekler attığını görünce dayanamadı.

She couldn't help but laugh when she saw you belly dancing.

Attı kendini o hiç tanımadığı düğünün orta yerine.

She threw herself right into the middle of that wedding she didn't know at all.

Onlar gibi yapıp kimseye aldırmadan,

Doing like them, without caring about anyone,

hatta yaşadığı bu şehirden,

even from this city he lives in,

içinde sıkışıp kaldığı bu hayattan hınç alırcasına başladı oynamaya.

She began to play as if to take revenge on this life she was stuck in.

Geçim sıkıntısı, büyük kentteki yaşam zorluğu ve afişlemeler

Struggles to make ends meet, the hardships of life in the big city, and posters.

ve polisle kovalamacayla harcanan bir gençlik.

and a youth wasted by chasing with the police.

Ahmet Kaya, o çok bunaldığı gece yarısı,

Ahmet Kaya, that night when he was very distressed,

yabancısı olduğu düğün salonundan çıkıp ağlayarak eve yürürken,

while walking home in tears, having left the wedding hall that she was unfamiliar with,

hayatının akışını değiştirecek insanlar onu orada bekliyorlardı.

People who would change the course of his life were waiting for him there.

Yeşil bir Anadolu'nun içinde.

In the midst of a green Anatolia.

Anadol, Şişli'deki emniyet amirlerinin önünde duruverdi.

Anadol suddenly stopped in front of the police chiefs in Şişli.

Ahmet Kaya orada içeriğiyle tanıştı.

Ahmet Kaya got acquainted with the content there.

Sonraları yıllarca türkülerine konu edeceği işkenceye, eziyete tanık oldu.

Later, he witnessed the torture and suffering that would become the subject of his songs for years.

Kovşu, kelepçeyi, zindanı gördü.

The junction saw the shackles, the dungeon.

Artık başı beladaydı.

He was in trouble now.

Sadece Ahmet Kaya'nın değil, ülkenin de.

Not only Ahmet Kaya's, but the country's as well.

Yeni bir darbe arefesinde, yeni bir kanlı perde açılmak üzereydi.

On the brink of a new coup, a new bloody curtain was about to rise.

Ve açılış töreni İstanbul'un en geniş meydanında, en anlamlı günde yapıldı.

And the opening ceremony was held in the largest square of Istanbul, on the most meaningful day.

1977'nin 1 Mayısı'ydı.

It was May 1st, 1977.

Müzik

Music

Kanlı 1 Mayıs'tan sonra artık söz susacak ve sadece silahlar, kan ve kin konuşacaktı.

After the bloody May 1st, words would fall silent, and only weapons, blood, and hatred would speak.

Ülkede sabotajlar, suikastler, cinayetler, katliamlar birbirini izledi.

Sabotages, assassinations, murders, and massacres followed one another in the country.

Maraşlar, Çorumlar ateşe verildi.

The Maras and Corum people were set on fire.

Türküler de meydanlar gibi öfke doluydu artık.

The folk songs were now filled with rage, just like the squares.

Sazlar sadece savaştan, devrimden ve silahtan söz ediyordu.

The songs were only talking about war, revolution, and weapons.

Ahmet Kaya'nın da ustaların izinden yürüdüğü günlerdi o günler.

Those were the days when Ahmet Kaya was also following in the footsteps of the masters.

Ahmet Kaya da o dönemde devrimci gecelerde türküler söylemeye başladı.

Ahmet Kaya also started to sing folk songs during revolutionary nights in that period.

Hırsla, hınçla çalıyordu sazını.

He was playing his instrument with ferocity and resentment.

Zamanla dönemin en önde gelen devrim türkülerini söyleyen Ruhi Su'nun ağırbaşlı tarzına içinin ısınmadığını hissediyordu.

Over time, he felt a lack of warmth towards Ruhi Su's serious style, who sang the leading revolutionary songs of the era.

Onun bağlamayla ilişkisi farklıydı.

His relationship with the context was different.

Ahmet Kaya kendi tarzını aradığı o yıllarda bir gün Boğaziçi Üniversitesi'ne Ruhi Su Usta'nın karşısına çıktı.

In the years when Ahmet Kaya was searching for his own style, one day he faced Ruhi Su Usta at Boğaziçi University.

Ve onun Mahsus Mahal türküsünü öfkeyle çalmaya başladı.

And he began to play the Mahsus Mahal song with anger.

Mahsus Mahal

Special Place

Ahmet Kaya

Ahmet Kaya

Mahsus Mahal

Special Place

Ahmet Kaya

Ahmet Kaya

Mahsus Mahal

Deliberate Place

İşte o an Ruhi Su türküsünün böyle değiştirilmesine isyan etti.

At that moment, he rebelled against the alteration of the Ruhi Su folk song in this way.

Bu türkü böyle mi okunur?

Is this how the folk song is sung?

At teper gibi bağlama mı çalınır?

Is a bağlama played as if it's struck with a stick?

diyerek

saying

Büyük bir hiddetle onu susturdu.

He silenced him with great anger.

Ahmet Kaya inatla yıllar sonra vereceği bir konsere

Ahmet Kaya stubbornly to a concert he will give years later.

Bağlama Böyle de Çalınır adını verecekti.

He was going to name it "This Is How the Bağlama Is Played."

Adeta Ruhi Sun'un eleştirisine cevap veriyor, ustalara meydan okuyordu.

It was as if he was responding to Ruhi Sun's criticism, challenging the masters.

80'ler yaklaşırken kapıyı çalan Yeni Hayat'ın türküsü Ruhi Sun'un türkülerinden çok farklı olacaktı.

As the 80s approached, the song of New Life that knocked on the door would be very different from Ruhi Su's songs.

Ancak dönemi noktalayan türküyü söylemek Hasan Mutlucan'a kısmet oldu.

However, it was Hasan Mutlucan who had the fortune to sing the folk song that marked the end of the period.

Günlerden bir gün radyoda onun Serhat türküleri duyuldu ve diğer tüm türküler sustu.

One day, his Serhat songs were heard on the radio and all the other folk songs fell silent.

İhtilal olmuştu.

There had been a coup.

O karanlık sabah tank sesleriyle hallaç pamuğu gibi dağıldılar.

On that dark morning, they dispersed like cotton fluff with the sounds of tanks.

12 Eylül 1980 dönüm noktası oldu.

September 12, 1980 was a turning point.

Devrimciler içeri tıkıldı, devrim türküleri sustu,

The revolutionaries were locked up, the revolution songs fell silent,

solcular tutuklanırken Ruhi Sun pasaport alamadığı için can verdi.

While leftists were being arrested, Ruhi Sun lost his life because he could not obtain a passport.

Artık bağlama arttı.

The connection has increased now.

Ahmet Kaya'nın dilinden konuşacaktı ve solcular dışarı çıktıklarında türkülerini çok değişmiş bulacaklardı.

He would speak in Ahmet Kaya's tongue, and when the leftists went outside, they would find his songs very changed.

Tıpkı ülkeleri gibi.

Just like countries.

Ülkenin edebiyatına, sanatına, müziğine damgasını vuracak yeni bir dönem başladı.

A new era has begun that will leave its mark on the literature, art, and music of the country.

Ahmet Kaya'yı Ahmet Kaya yapacak yıllar geliyordu.

The years that would make Ahmet Kaya, were coming.

1980'lerin özgün müziği doğmak üzereydi.

The original music of the 1980s was about to be born.

Bundan böyle yaşanan her acı yeni müziğin nota defterinde bir ezgiye dönüşecekti.

From now on, every pain experienced would turn into a melody in the notebook of new music.

12 Eylül sabahından itibaren

From the morning of September 12th onwards

Türkiye'de alabildiğine yoğun bir baskı dönemi başladı.

A highly intense period of pressure has begun in Turkey.

Parlamentoyu,

Parliament,

hükümeti feshedip

dissolving the government

sendikaların ve partilerin faaliyetlerini durduran askerler

soldiers who halt the activities of unions and parties

ülke çapında geniş bir tutuklama kampanyası başlattılar.

They launched a widespread arrest campaign across the country.

Darbenin ilk günlerinde sol gruplar

In the early days of the coup, leftist groups

direniş sloganlarıyla dolu duvarları yalanlarcasına sessiz sedasız teslim oldular.

They surrendered quietly, as if to deny the walls filled with resistance slogans.

Solda ilk hayal kırıklığı o ilk gün yaşandı.

The first disappointment on the left happened on that first day.

İzleyen yıllar içinde

In the following years

12 Eylül rejiminde tam 50 bin kişi gözaltında

During the September 12 regime, exactly 50,000 people were detained.

alınacak,

to be taken,

50 kişi idam edilecek,

50 people will be executed.

55 kişi işkencede ölecek,

55 people will die under torture,

15 bin kişi siyasal nedenlerle mahkum olacaktı.

15 thousand people would be sentenced for political reasons.

Yakalananlar askeri cezaevlerinde sağcıysa solcuların yanına,

Those who are caught, if they are right-wing, are placed next to leftists in military prisons.

solcuysa sağcıların yanına konuyorlar

If they are leftist, they are placed next to the rightists.

ve karıştır-barıştır denilen bir uygulamayla

and with an application called mix-mingle

bir arada olmaya zorlanıyorlardı.

They were being forced to be together.

Tutuklulara tam bir askeri nizam uygulanıyor,

Strict military discipline is being enforced on the prisoners.

marşlar ezberletiliyor,

marches are being memorized,

fiziki ve psikolojik baskı yapılıyor,

physical and psychological pressure is being applied,

direniş güçleri zayıflatılıyordu.

The resistance forces were being weakened.

Türkiye solu tam bir bozgun yaşıyordu.

The Turkish left was experiencing a complete defeat.

İzleri yıllarca silinmeyecek ağır bir bozgun.

A heavy defeat whose traces will not be erased for years.

Kimileri 20 yaşında içeri girip

Some enter at the age of 20.

bütün bir gençlik dönemini koğuşlarda bırakıp

leaving an entire youth behind in the wards

yaşlanmış olarak çıktılar.

They came out as aged.

Kimileri ise daha erken çıkıp bu kez dışarıdaki bozgunla karşılaştılar.

Some, however, left earlier and encountered the turmoil outside this time.

Dışarıdakilerin durumu da en az içeridekiler kadar zordu.

The situation of those outside was just as difficult as those inside.

Bir defa yalnızdılar.

They were alone once.

Örgütler çökmüş,

Organizations have collapsed,

partiler kapanmış,

the parties have closed,

sendikalar dağılmıştı.

The unions had dispersed.

Ta 1970'de

Since 1970

1970'lerden beri terk edilen örgütlü sendikal mücadelenin yerine konan tepeden inmeci

The top-down approach that has replaced the organized trade union struggle abandoned since the 1970s.

ya da serüvenci hareketler

or adventurous movements

alanı bir anda boşaltıvermişlerdi.

They had suddenly cleared the area.

Şimdi koca bir kuşak

Now a whole generation

kitleden kopuk,

alienated from the crowd,

korumasız,

unprotected,

dayanaksız,

unfounded,

dağınıktı.

it was messy.

Bütün bu yalnızlığın üstüne bir de parasız devrim hayallerini terk edip iş adamı olan eski dostlarsa

On top of all this loneliness, there are old friends who abandoned their dreams of a moneyless revolution and became businessmen.

bırakın onlara iş vermeyi,

don't even give them work,

yanlarına yanaşmaya bile korkuyorlardı.

They were even afraid to approach them.

Geride kalanlar için en zorlu dönem

The most challenging period for those left behind.

başlıyordu.

It was beginning.

Ortada kalmışlardı.

They were left in limbo.

25 yaşındaki Ahmet Kaya,

25-year-old Ahmet Kaya,

cebinde otobüse verecek bilet parası olmadığından eve yürüyerek döndüğü bir gece

One night, when he didn't have enough money in his pocket to buy a bus ticket, he walked home.

düşündü,

he/she thought,

taşındı ve sığınabileceği bir tek yerin kaldığını gördü.

She moved and saw that there was only one place left where she could take refuge.

Cezave.

Punishment.

İşte

Here it is.

Ahmet Kaya'nın ilk kaseti

Ahmet Kaya's first cassette.

bu hesapla hazırlandı.

This account was prepared.

Kaset çıkacak,

The tape will be released.

Kaya muhalefetten tutuklanacak

Kaya will be arrested from the opposition.

ve içeride bir süre daha vakit geçirecekti.

and would spend some more time inside.

Ama

But

yatıp da

lying down and

çıkamamak da vardı.

There was also the inability to get out.

O yüzden

That's why.

kendince

in its own way

bir tedbir aldı.

He took a precaution.

Ve albümün sonuna çok ilginç bir parça ekledi.

And they added a very interesting piece at the end of the album.

Mehmet Akif'in Cenk Marşı şiirini bestelip okudu.

He composed and recited Mehmet Akif's "Cenk Marşı" poem.

Bir sürüden arkaya kalmış yiğit

A brave man left behind from a herd.

Arkadaşım gitti haydi senle git

My friend went, come on, you go with him.

Bak ne diyor ceddi şehidin işit

"Look at what the ancestor of the martyr says, listen."

Haydi git evladım uğurlarla

Go on, my child, with good wishes.

Böylece Ahmet Kaya

Thus Ahmet Kaya

1985 yılında

in 1985

içeri girme niyetiyle

with the intention of entering inside

ve eş dosttan toplanan paralarla

and the money gathered from friends and relatives

stüdyoya kapandı.

He/She closed himself/herself in the studio.

Ve yıllarca biriktirdiği türkülerini söyledi.

And he sang the folk songs he had accumulated over the years.

Türkleri avluda volta atanlardan,

From those pacing in the courtyard among the Turks,

mapusta açmayan çiçeklerden,

from the flowers that do not bloom in prison,

gönüldeki eski sevdalılardan söz ediyor,

talking about the old loves in the heart,

adeta içeri düşmüş bir kuşağın acılarını tercüme ediyordu.

It was translating the pains of a generation that had almost fallen inside.

Kasetteki bütün beseler kendisine aitti.

All the food in the cassette belonged to him.

Bozuk bir Türkçe ile yer yer yılgın,

In broken Turkish, occasionally weary,

bazen de asi bir edayla söylüyor,

sometimes she says it with a rebellious tone,

ezik,

loser,

kırık, dağınık bir kitleye sesleniyordu.

He was addressing a broken, disorganized crowd.

Gerçi

However

darbenin üstünden 5 yıl geçmişti ama

Five years had passed since the coup, but

Türkiye hala sessizdi.

Turkey was still quiet.

Bütün muhalif sesler bastırılmış,

All opposing voices have been suppressed,

kimselerin sesi soluğu çıkmaz olmuştu.

No one's voice or breath could be heard anymore.

Türküler

Folk songs

susmuştu.

she had been silent.

12 Eylül öncesinin türkülerini söyleyen Ruhi Su,

Ruhi Su, who sang the songs of the period before September 12,

tedavisi için yurtdışına gitmesi gerekirken

he needs to go abroad for treatment

pasaport verilmediği için

because a passport was not issued

öldü.

He/She died.

Onunla birlikte müzik de bir dönemde kapanmış oluyordu.

With it, music was also coming to an end in an era.

Şimdi

Now

yeni dönemin

the new era

yeni türküleri söylenecekti.

New songs were to be sung.

Ahmet Kaya

Ahmet Kaya

tam da Ruhi Su'nun öldüğü yıl

the very year Ruhi Su died

kasetini tamamladı.

He/She completed the tape.

Ve piyasaya çıkacağı gün

And the day it will be released.

annesiyle vedalaşmaya gitti.

He went to say goodbye to his mother.

Ahmet Kaya'nın ilk kaseti Ağlama Bebeğim 1985 yılında çıktı.

Ahmet Kaya's first cassette, "Don't Cry Baby," was released in 1985.

Kaya kasetin piyasaya verildiği gün polislerin gelip kendisini almalarını bekleye dursun,

While he waits for the police to come and take him on the day the tape is released,

işler hiç öyle gelişmedi.

Things didn't develop that way at all.

Kaset birden peynir ekmek gibi satılmaya başlandı.

The cassette suddenly started to sell like hotcakes.

Ağlama Bebeğim çok kısa sürede 450 bin gibi mühendisliği,

Don't cry, my baby, in a very short time like 450 thousand engineering.

50 bin gibi müthiş bir satış rakamına ulaştı.

It reached an amazing sales figure of 50 thousand.

Adeta birileri yıllarca saklandıkları yerden çıkıvermişler

It’s as if someone has suddenly emerged from the place they had been hiding for years.

ve bu sese kulak kabartmışlardı.

and they were listening closely to this sound.

Herkes şaşkına döndü.

Everyone was stunned.

Tabii en çok da

Of course most of all

Ahmet Kaya.

Ahmet Kaya.

Mahkum olacakken

While about to be sentenced

şöhret olmuştu.

He had become famous.

Ahmet Kaya efsanesi,

The legend of Ahmet Kaya,

işte böyle doğdu.

This is how it was born.

İlk günden gelen bu ani şöhrete o günlerde kimseler teşhis koyamadı.

No one could diagnose this sudden fame that came from the first day back then.

Hatta

Even

müziği bile kategorize edemediler.

They couldn't even categorize the music.

Halk müziği değildi,

It wasn't folk music,

pop değildi,

it wasn't pop,

arabesk değildi.

It was not arabesque.

Sonunda un kapanı bu yeni müziğe

Finally, the flour trap for this new music.

yeni bir isim taktı.

He/She gave a new name.

Devrimci arabesk.

Revolutionary arabesque.

Mutsuz devrimciler,

Unhappy revolutionaries,

büyük kentin varoşlarında yoksulluğa terk edilmiş gece kondolular,

slums abandoned to poverty in the suburbs of the big city,

devrim umutlarını yitirmiş yaralanmış solcular,

wounded leftists who have lost hope in the revolution,

70'lerin sonundaki

late 70s

kavgadan, 80'lerin sonundaki yalnızlığa düşmüş gençler,

young people who fell into loneliness at the end of the '80s after a fight,

içeride bir gençliği bırakıp çıkmış

She left behind a youth inside and stepped out.

mahpuslar.

prisoners.

İşte

Here it is.

Ahmet Kaya'nın dinleyicileri

Ahmet Kaya's listeners

onlardı.

They were.

Yok sayılan milyonlarca insanın

Millions of people who are disregarded.

zaten sözüyle, temalarıyla estetik düzeyde var olan müziğini keşfetmiş

He has already discovered the music that exists at an aesthetic level with its words and themes.

ve yeni bir yorumla piyasaya sürülmüştü.

and it was released to the market with a new comment.

1960'ların sonundaki bilinçli ve örgütlü mücadele

The conscious and organized struggle at the end of the 1960s.

darbede iyice yönsüz kalmış,

lost all direction during the coup,

kitleler hedefsiz öfkelerini soldan sağa,

crowds vent their aimless anger from left to right,

sağdan sola yöneltir olmuşlardı.

They had started to direct from right to left.

O yüzden Kaya hem solcularca,

That's why Kaya, both by the leftists,

hem sağcılarca eleştirilse de

even if it is criticized by the right-wingers

her iki kesimden de dinleyici buluyordu.

He was finding listeners from both groups.

O bilinmeyen dinleyici kitlesi ilk konserlerde ortaya çıkıp

That unknown audience emerged in the first concerts.

kendini gösterdi.

showed itself.

Çoğu 12 Eylül'ün sillesini yemiş,

Most have suffered the blows of September 12,

tepkili genç insanlardı.

They were reactive young people.

Ahmet Kaya'nın müziğinde eski sloganlarını

Ahmet Kaya's music features his old slogans.

eskiden dinlemeye utandıkları bir melodiyle dinliyor, pes ediyorlardı.

They used to listen with a melody they were ashamed to listen to, and they were giving up.

Unkapanı başta bu asi ve tuhaf

Unkapanı, at first, this rebellious and strange.

müziğe direndi ama

he resisted the music but

Kaya'nın kasetinin reklamsız,

Kaya's cassette without advertisements,

medya desteksiz bu kadar büyük bir satış yapması üzerine

on making such a large sale without media support

kayıtsız kalamadılar.

They couldn't remain indifferent.

Yeni kasetler için faaliyete geçtiler.

They are in operation for the new tapes.

1986'da iki kaset daha çıkardı.

In 1986, he released two more cassette tapes.

Ülkenin gündeminde ne varsa

Whatever is on the country's agenda.

Kaya'nın müziğinde de o vardı.

He was also there in Kaya's music.

Acılar,

Sufferings,

işkenceler,

tortures,

hapishane kapısında analar,

Mothers at the prison gate,

kapılarda, görüşlerde oğullarını, kızlarını beklerken

while waiting for their sons and daughters at the doors and during the meetings

Kaya idamla yargılanan bir mahkumun şiirinden

From the poem of a convict on trial for execution.

onların türküsünü söylüyordu.

He was singing their folk song.

Şafak türküsüydü o.

It was a dawn song.

🎵🎵🎵

🎵🎵🎵

Saçlarına yıldız düşmüş

A star has fallen into your hair.

Koparma anne ağlama, saçlarına yıldız düşmüş.

Don't cry, mother, a star has fallen into your hair.

Allah'a emanet olun.

Take care and may God protect you.

Ahmet Kaya değil, bütün Türkiye yorgundu.

Not Ahmet Kaya, all of Turkey was tired.

80'ler ardında binbir acı, kargaşa ve yalnızlık bırakarak gidiyordu.

The '80s were leaving behind a thousand pains, chaos, and loneliness.

90'larda Türkiye gibi Ahmet Kaya'da yenilenecek farklı temalar, yeni tartışmalar ve yine milyonluk satışlar da gündemde olacaktı.

In the 90s, like Turkey, Ahmet Kaya would also have different themes to renew, new discussions, and once again million sales would be on the agenda.

90'lar başlarken artık büyük şöhretli Ahmet Kaya birbiri ardınca kasetler yapıyor, türküleri dilden dile geziyor, konserlerinde yüz binlerce insan toplanıyordu.

As the 90s began, the already widely famous Ahmet Kaya was releasing cassette after cassette, his folk songs were spreading from mouth to mouth, and hundreds of thousands of people were gathering at his concerts.

Ancak bir yandan da hem iktidarın yoğun baskılarıyla karşılaşıyor, hem de her yerden, her kesimden yoğun eleştirilerin hedefi oluyordu.

However, on the one hand, it was facing intense pressure from the government, while on the other hand, it was the target of intense criticism from everywhere and from all segments.

Kimileri onu devrim ticaretiyle, kimileri duygu sömürüsüyle suçluyordu.

Some accused him of revolution trading, while others accused him of emotional exploitation.

80'lerin ortalarından itibaren Kürt sorununun tırmanması üzerine Ahmet Kaya şarkılarını dağlara söylemeye başladı.

Starting from the mid-1980s, with the escalation of the Kurdish issue, Ahmet Kaya began to sing his songs to the mountains.

1980'lerin ortalarından itibaren Türkiye peşindeydi.

Since the mid-1980s, Turkey was in pursuit.

PKK ile tanıştı.

He/She met with the PKK.

Güneydoğu'da bir anda başlayan saldırılar yıllar içinde hızla arttı ve bölge tam bir yangın yerine dönüştü.

The attacks that suddenly began in the Southeast quickly increased over the years, turning the region into a complete inferno.

1984 yılında artmış olan ölü sayısı, 1992'de çatışmalar, operasyonlar, sınır ötesi harekatlarla Türkiye adeta bir kaosa sürüklendi.

The increased death toll in 1984, along with conflicts, operations, and cross-border incursions in 1992, almost plunged Turkey into chaos.

PKK'nın ilk dönemlerinde kadınlara, çocuklara, sivil, asker demeden giriştiği katliamların ardından Türk Silahlı Kuvvetleri'nin sert tepkisi geldi.

After the massacres carried out by the PKK in its early years, targeting women, children, and civilians without distinction, the Turkish Armed Forces responded with a harsh reaction.

1990'larda sıcak takipler, köy yakmalar ve zorunlu göçlerle olayın boyutları genişledi.

In the 1990s, the dimensions of the incident expanded with hot pursuits, village burnings, and forced migrations.

Artık Kürt sorunu uluslararası çapta bir konuya dönüşüyor ve saldırıların büyük kentlere kadar yayılmasıyla ulusal bir sorun haline geliyordu.

The Kurdish issue is now turning into an international matter and with the spread of attacks to major cities, it was becoming a national issue.

Böylesine devasa bir sorun elbette kültüre ve müziğe de yansıyacaktı.

Such a massive problem would undoubtedly reflect on culture and music as well.

Yansıdı da.

It was reflected.

Ahmet Kaya'nın 1994 kaseti Şarkıların Dağları adını taşıyordu.

Ahmet Kaya's 1994 cassette was titled Songs of the Mountains.

Ahmet Kaya bu görüşlerinden ve türkülerinden ötürü onlarca kez takipçiydi.

Ahmet Kaya was followed dozens of times because of his views and songs.

Hakikatlara, soruşturmalara, yasaklamalara konu oldu.

It became the subject of truths, investigations, and prohibitions.

Kasetleri toplatıldı, sözlerine davalar açıldı, konserleri yasaklandı.

Their tapes were confiscated, lawsuits were filed against their words, and their concerts were banned.

Ama buna rağmen Şarkıların Dağları kaseti 1 milyonu aşkın satış yaptı ve liste başı oldu.

Nevertheless, the "Şarkıların Dağları" cassette sold over 1 million copies and became a top seller.

10 yılda çıkardığı 12 kasetin toplam satışı 20 milyonu aşmıştı.

The total sales of the 12 tapes he released in 10 years had exceeded 20 million.

Ve o tüm engellemelere rağmen her kasette daha iddialı bir ses de çıkıyordu hayranlarının karşısına.

And despite all the obstacles, a more assertive voice was coming forth with each cassette before his fans.

Sonunda savaş şarkılara sıçradı.

Finally, the war jumped into songs.

Ercan Sağaç

Ercan Sağaç

Ercan Sağaç'ı MHP'nin Ya Sev Ya Terk Et sloganını hatırlatan bir parçayla ortaya çıktı ve itirazı olanları müziğiyle tehdit etti.

Ercan Sağaç appeared with a piece that reminds of the MHP's "Love it or Leave it" slogan and threatened those who objected with his music.

Ahmet Kaya öfkesini türkülerine yansıttı ancak eleştiriler burada bitmedi.

Ahmet Kaya expressed his anger in his songs, but the criticism didn't stop there.

Ahmet Kaya'nın şarkıları

Ahmet Kaya's songs.

Kimileri Kaya'yı yoksulluk edebiyatı yapmakla suçlarken kimileri de krallar gibi yaşamakla, silah çekip olay çıkarmakla, lüks arabalarla gezmekle, hatta tırnaklarını manikürlemekle suçladılar.

While some accused Kaya of creating a literature of poverty, others charged him with living like royalty, drawing weapons and causing trouble, driving luxury cars, and even having his nails manicured.

Ahmet Kaya gibi düşünen, onun kadar öfkeli ve yoksulluğuna bir an önce son verip refahtan pay almak için isyan eden çok insan vardı.

There were many people who thought like Ahmet Kaya, as angry as him, and who rebelled to put an end to their poverty and share in the wealth.

Kentin varoşları benzer taleplere ayaklanıyorlardı.

The city's suburbs were rising up with similar demands.

Ve Ahmet Kaya'nın asıl dinleyicisi de onlardı.

And they were the real listeners of Ahmet Kaya.

Varoşlardaki yoksulluk, ezilmişlik, insanları hızlandırmak,

The poverty and oppression in the suburbs accelerate people.

hızla radikalleştiriyor ama bu bilinçsiz ve örgütsüz öfke büyük kentin dışladığı genç insanları bazen politik yelpazenin en soluna, bazen de en sağına itiyordu.

It is rapidly radicalizing, but this unconscious and unorganized anger sometimes pushes the young people excluded by the big city to the far left of the political spectrum and sometimes to the far right.

Ancak hepsinin ortak paydaları mevcut düzene duydukları tepkiydi.

However, their common denominator was their reaction to the existing order.

Bu yüzden de bu tepkiyi dillendiren Ahmet Kaya'nın sesi hepsine hitap ediyordu.

For this reason, the voice of Ahmet Kaya, who expressed this reaction, appealed to all of them.

Bu çağrı üzerine Ahmet Kaya'nın özgün müziği bir ekol oldu.

Following this call, Ahmet Kaya's unique music became a school of thought.

Özgün müzik listeleri birden yeni Ahmet Kaya'larla doldu.

Original music playlists suddenly filled up with new Ahmet Kayas.

Her kesim kendi sırrını yetiştirmeye başladı.

Everyone started to cultivate their own secret.

Fatih Kısaparmak gibi daha çok sağa seslenen müzisyenler yetişti.

Musicians who speak more to the right, like Fatih Kısaparmak, have emerged.

Hatta zamanla Ahmet Kaya türü müzik yapan İslami müzik toplulukları ortaya çıktı.

In fact, over time, Islamic music groups that make music similar to Ahmet Kaya emerged.

Ahmet Kaya ise şık giysiler içerisinde televizyon programları yaparak, yeni kasetler çıkararak,

Ahmet Kaya, on the other hand, is making television programs in stylish outfits and releasing new albums.

kliplerine yönetmenlik yaparak, şiir klipleri çekerek şöhretine şöhret katmayı sürdürdü.

He continued to add to his fame by directing his music videos and shooting poetry clips.

Şiirlerde yitik arkadaşların ve içten içe çürüyen bir kuşağın yaşadığı o talihsiz maceranın hazin öyküsüydü.

It was the tragic story of the unfortunate adventure experienced by lost friends and a generation rotting inside, as captured in the poems.

Anlatmayı sürdürdü.

He continued to narrate.

Nasıl 1970'ler, İstanbul'daki çaresizlik Orhan Gencebay'ı yarattıysa,

Just as the despair in Istanbul in the 1970s created Orhan Gencebay,

1980'ler Türkiye'sindeki baskıya tepki olarak gelişen radikalleşme de Ahmet Kaya'yı yarattı.

The radicalization that developed in response to the oppression in Turkey in the 1980s also created Ahmet Kaya.

Büyük bir bozgundan arta kalan yüz binlerce öfkeli insan,

Hundreds of thousands of angry people left over from a great defeat,

devrimciliğiyle, arabeskiyle, örgütsüzlüğüyle, başkaldırısıyla övülen bu asi adamın türkülerini söylediler hep birazdan.

They always sang the songs of this rebellious man, praised for his revolutionary spirit, arabesque style, lack of organization, and defiance.

İçleri daraldı ve keşke dediler.

They felt suffocated and wished they hadn't.

Olmasaydı sonumuzda.

If it weren't for that, we would have met our end.

Gözüm yaşarıyor, yüreğim yanıyor.

My eyes are tearing up, my heart is burning.

Olmasaydı sonumuz böyle.

If it weren't for that, our end wouldn't be like this.

Gözüm yaşarıyor, yüreğim kanıyor.

My eyes are watering, my heart is bleeding.

Olmasaydı sonumuz böyle.

If it weren't for that, our end would be like this.

Biri saksımızı çiğneyip gitti.

Someone trampled our pot and left.

Biri duvarları yıktı, camları kırdı.

Someone broke the walls and shattered the windows.

Fırtına gelip aldı.

The storm came and took it.

Aramıza serildi.

It spread between us.

Biri milyon kere çoğaltıp hüzünleri.

Someone multiplies sorrows a million times.

Her şeyi kötüledi.

She badmouthed everything.

Bizi yaraladı.

It hurt us.

Biri şarabımızı döktü.

Someone spilled our wine.

Soğanımızı çaldı.

He stole our onion.

Biri hiç yoktan vurdu kafeste kuşumuzu.

Someone hit our bird in the cage for no reason at all.

Ciğerim yanıyor.

My liver is burning.

Yüreğim kanıyor.

My heart is bleeding.

Olmasaydı, olmasaydı sonumuz böyle.

If it hadn't been, if it hadn't been, our end would be like this.

Sosyal medya hesaplarımızı takip ettiğiniz gibi podcast yayınlarımızda takip etmenizi ve instagram sayfamızda fikirlerinizi, yorumlarınızı ve eleştirilerinizi bekliyor olacağım.

Just as you follow our social media accounts, I will be expecting you to follow our podcast broadcasts and share your thoughts, comments, and critiques on our Instagram page.

Yeni bir podcast yayınında yeniden görüşmek üzere.

See you again in a new podcast release.

Hoşçakalın.

Goodbye.

Altyazı M.K.

Subtitle M.K.