(4) Romalı Kafa Yapısı: Cicero'nun düşünce dünyasından [1]

Kikero'nun dostluk anlayışı, Romalıların bu tarz güzel ilişki türlerine bakışını iyi örneklemektedir.

Kikero's understanding of friendship well exemplifies the Roman perspective on such beautiful types of relationships.

Kikero'ya göre dostluğun amacı herkesin iyiliğini karşılıklı olarak hizmetle düzenlemektir.

According to Cicero, the purpose of friendship is to organize everyone's well-being through mutual service.

Ama aynı zamanda dostluk duygu birliğine de dayanır.

But at the same time, it is based on a sense of unity in friendship.

Çünkü amaç ve isteklerde anlaşma ve birlikten daha emin bir dostluk bağı yoktur ona göre.

Because there is no stronger bond of friendship than agreement and unity in aims and desires.

Romalılar sadece menfaat amaçlı ilişkiler kurmaz ama aynı zamanda ilişkilerinde mutlaka bir menfaat unsuru vardır.

The Romans do not only establish relationships for the sake of interests, but there is always an element of interest in their relationships as well.

Romalıların tanrılarla kurdukları do-ud-des, vermen için veriyorum sözüyle özetlenen ilişki türü aslında Romalıların birbirleriyle olan ilişkilerini de özetlemektedir.

The type of relationship the Romans established with their gods, summarized by the phrase "I give to you in order for you to give," actually reflects the relationships between the Romans themselves.

Güçlü bir birliktelik bağı ile sevginin menfaatle harmanlandığı bir ilişkidir bu.

This is a relationship in which love is intertwined with personal interests through a strong bond of togetherness.

Kikero bir yerde insanın tanrısallığa en çok yaklaştığı şeyin başkalarına yardım etmek olduğunu söyler.

Kikero says that the thing that brings a person closest to divinity is helping others.

Bununla birlikte ahlakı desteklemek için dine başvurmaz.

However, it does not resort to religion to support morality.

Ahlak için gerekli olan şey dinsel duyuş değildir.

What is necessary for morality is not religious sentiment.

Ahlaklı olmak ile dinsel duyuş iç içe örülmüştür.

Being moral is intertwined with religious sentiment.

Biri diğerini yaratan unsur değildir. İkisi birlikte vardır.

One is not the element that creates the other. Both exist together.

Buna bağlı olarak yine Kikero ahlakın mitolojik desteğini de kabul etmez.

In this regard, Kikero does not accept the mythological support of morality either.

Yani kötü kimselerin intikam tanrıçaları tarafından takip edildiğini düşünmemeliydi.

So they should not think that the vengeful goddesses were following bad people.

İnsanın kendi kötü vicdanı, intikam tanrıçalarının rolünü oynar ona göre.

A person's own bad conscience plays the role of the goddesses of revenge according to him.

Kikero'nun ölümden sonra ödül ve ceza fikrini de kabul etmediğini görürüz.

We see that Kikeron also did not accept the idea of reward and punishment after death.

Kikero, filozofların görüşlerinden alıntı yaparak ölümden sonra yaşam olmadığını ya da bedenden kurtulmuş ruhun daha yüksek bir yaşamı olduğunu söyler.

Kikero claims, quoting the views of philosophers, that there is no life after death or that the soul, freed from the body, has a higher existence.

De Repubblica adlı eserinin son bölümü olan

the final chapter of his work titled De Repubblica

Scipio'nun,

Scipio's,

Düşü başlıklı bölümde geçen fikre göre onun bedensel yaşamdan sonraki ruhun ölümsüzlüğü anlayışı aslında iyi şöhretin ölümsüzlüğüdür.

According to the idea mentioned in the section titled "Head," his understanding of the immortality of the soul after bodily life is actually the immortality of good reputation.

Bu yaşamda iyi şeyler yapan insanlar öldükten sonra da iyi anılırlar.

People who do good things in this life will be remembered well even after they die.

İyi anılmak, iyi şöhretin ölümsüzlüğü yani ruhun ölümsüzlüğüdür.

Being remembered well is the immortality of a good reputation, that is, the immortality of the soul.

Clarke, The Roman Mind kitabının bir yerinde,

In his book The Roman Mind, Clarke states at one point,

Kikero'nun kendisi de sürgünden döndü.

Kikero himself also returned from exile.

Döndükten sonra bir tür ölümsüzlük kazanmıştı der.

She says he had gained a kind of immortality after returning.

Çünkü, Senatus'un ona yaptığı iyiliklerin anısı asla ölmeyecekti ona göre.

Because, according to him, the memory of the kindnesses that the Senate had done for him would never die.

Keza, ülkeleri için ölenlerin ölüm acısı çekmediklerini,

Likewise, they do not feel the pain of death for those who died for their countries.

aksine ölümsüzlüğe kavuştuklarını iddia eden de Kikero'dur.

On the contrary, it is Cicero who claims that they have achieved immortality.

Bu yüzden ölmüş kimselerin yaşamı aslında geride kalanların yani yaşayanların anısına bağlıdır.

Therefore, the life of the deceased is actually tied to the memory of those who remain, that is, the living.

İnsanın kazanabileceği en büyük ödül,

The greatest reward that a person can achieve,

Kikero'ya göre insanlığın anısını yaşamın kısalığı için bir teselli olarak sunan,

According to Kikero, offering humanity's memory as a consolation for the brevity of life,

yok olsak da var olmamızı, ölsek de yaşamamızı sağlayan

What allows us to exist even if we cease to exist, to live even if we die.

ve insanların tek tanrılı dinlerin tabiriyle cennete tırmanacağı merdiveni sağlayan şeref duygusunun kendisidir.

And it is the feeling of honor that provides the ladder for people to climb to heaven, as described by the monotheistic religions.

Şeref duygusu insana şeref kazandırır.

The sense of honor gives honor to a person.

Şeref sözcüğünün,

The word "honor,"

adı lügatındaki karşılıkları şunlardır.

Its equivalents in the dictionary are as follows.

Bir kimseye gösterilen saygının dayandığı manevi yücelik,

The spiritual nobility on which respect shown to a person is based,

manevi ululuk, onur, haysiyet.

spiritual greatness, honor, dignity.

İkinci anlam ise şudur.

The second meaning is this.

Fazilet, cesaret ve benzeri üstün niteliklerle kazanılmış iyi şöhret.

A good reputation earned through superior qualities such as virtue, courage, and similar traits.

Üçüncü anlam ise şudur.

The third meaning is as follows.

İftihar vesilesi olan şey.

A cause for pride.

Yani bir insana şerefli demek,

So, to call a person honorable,

aslında onun fazilet, cesaret gibi

actually, like his virtue, courage

üstün niteliklerle kazanılmış iyi bir şöhrete sahip olduğunu söylemek demektir.

It means to say that one has a good reputation earned with superior qualities.

Bu da onun için bir iftihar vesilesidir.

This is also a source of pride for him.

Buna karşılık bir insana şerefsiz demek,

In contrast, calling a person dishonorable,

kötü bir şöhrete sahip olduğunu belirtmektir.

It is to indicate that one has a bad reputation.

Roma'da da şerefin çok önemli olduğunu söyleyebiliriz.

We can also say that honor is very important in Rome.

Bununla birlikte günümüzdeki anlayıştan farklı olarak,

However, unlike the current understanding,

Roma'da iyi bir hitabetin de şeref vesilesi olduğu söylenebilir.

It can be said that good oratory was also a matter of honor in Rome.

Günümüzde iyi ve güzel konuşan kimselere büyük bir şöhret kapısı aralanmaz.

Today, a great door of fame does not open for those who speak well and beautifully.

Belki iyi ve güzel konuşmanın nimetlerinden faydalanabilirler.

Maybe they can benefit from the blessings of good and beautiful speech.

Ama bu onlar için bir şeref vesilesi değildir.

But this is not a matter of honor for them.

Roma'da ise güzel konuşmak her zaman önemliydi.

In Rome, speaking beautifully has always been important.

Bu yüzden

Therefore

virbonus dicendi peritus

skilled in speaking of virtuous deeds

yani konuşmada usta iyi bir adam sözü

So in conversation, a master is a good man's word.

ideal bir Romalının ulaştığı ziyaret.

the visit achieved by an ideal Roman.

Kikero da böyle biriydi.

Kikero was like that too.

Nitekim hitabetinin felsefeye dayandığını

Indeed, it is based on philosophy.

ve konuşmalarının felsefi özdeyişlerle dolu olduğunu iddia etmekten hoşlanırdı.

And he liked to claim that his conversations were filled with philosophical maxims.

Onun konuşmalarında eski Romalı erdemlerinin yanı sıra

In his speeches, in addition to the old Roman virtues,

Yunan felsefe ekollerinin görüşlerinin de izleri vardı.

There were traces of the views of Greek philosophical schools as well.

Örneğin Promarkello da

For example, in Promarkello as well.

Kayser'a hitaben cömertlik ve bilgeliğin

Generosity and wisdom addressed to Kayser.

sadece en yüksek değil

not just the highest

aynı zamanda sahip olunan tek şey olduğunu iddia ettiğinde

when he claimed it was the only thing he owned

okuyucu kaçınılmaz olarak Stoacı öğretiyi hatırlar.

The reader inevitably recalls Stoic teachings.

Veya Filip Pika'yı söylevlerinin bir yerinde

Or say Filip Pika in one of his speeches.

yasanın ilahi güçten türetilen, iyi eylemi öven

derived from divine power, praising good deeds

ve kötüyü yasaklayan doğru akıldan başka bir şey olmadığını söylediğinde

and when he said that there was nothing else but the right mind that prohibits the evil

yine onun düşünce dünyasının üzerindeki

again on top of her thought world

Stoacılığın etkisi açıktır.

The influence of Stoicism is clear.

Yunan felsefesine duyduğu ilgi

His interest in Greek philosophy.

Kikero'yu öğrendiği ve üzerine kafa yoğurduğu

The learning of Kikero and the contemplation he did on it.

ekollerin temel görüşlerini

the basic views of the schools

kendi düşüncelerini oluştururken kullanmaya yönlendirmiştir.

It has directed to use while forming one's own thoughts.

Kikero'nun eklektik düşünce dünyası

Kikero's eclectic world of thought

bu yüzden Stoacılıktan olduğu kadar

That's why, as much as from Stoicism

çalışmış olduğu Epikrosçuluktan, Akademiyadan

from the Epicureanism he worked on, from the Academy

ve hatta Aristoteles'in düşüncelerinden

and even from Aristotle's thoughts

etkilenmiştir.

has been affected.

Bununla birlikte Kikero'nun konuşmalarındaki özdeyişlerin

However, the proverbs in Cicero's speeches

onun kendi felsefe çalışmalarından değil

not from his own philosophical studies

retorik okullarının geleneksel kitap ahlakından

the traditional book morality of rhetorical schools

kaynaklandığını iddia edenler de vardır.

There are also those who claim that it originates from.

Örneğin Clark, The Roman Mind'da bunu savunur.

For example, Clark argues this in The Roman Mind.

Konuşmalarından birinde şunları okuruz diyor Clark.

Clark says, "In one of his speeches, we read the following."

Açgözlülük lüksten doğuyor olmalı.

Greed must arise from luxury.

Açgözlülükten umutsuz cüret doğar.

Despairing boldness arises from greed.

Ve tüm suçlar ve kötülükler bu kaynaktan gelir.

And all sins and evils come from this source.

Başka bir yerde ise şöyle der.

In another place, it says the following.

Ahmaklık aşırı arzulara yol açar.

Foolishness leads to excessive desires.

Bunlar açgözlülüğü doğurur.

These give rise to greed.

Ve açgözlülük de insanları her türlü kötülüğe sürükler.

And greed leads people to all sorts of evil.

Bu alıntının yapıldığı konuşma diyor Clark.

Clark says this quote is from the speech.

Kikero henüz okuldan yeni mezun olmuşken

Kikero had just graduated from school.

kaleme alınmış erken dönem bir konuşmadır.

It is a speech written in the early period.

Ancak olgunluk dönemi konuşmalarından birinde bile

However, even in one of the speeches of the maturity period.

örneğin proses diyor da

for example, it says process

vatanseverlik üzerine etkili bir pazaj buluruz.

We will find an effective passage on patriotism.

Bu pazajın retorik okullarının temel konularından birine dayandığı açıktır diyor Clark.

Clark states that it is clear this passage is based on one of the fundamental themes of rhetorical schools.

İster kaynağı felsefe okullarının temel öğretileri olsun,

Whether the source is the fundamental teachings of philosophical schools,

ister retorik okullarının egzersizler içeren ders kitapları olsun,

whether it's textbooks containing exercises for rhetorical schools,

en nihayetinde Kikero'nun felsefe eserlerinde

Ultimately in Cicero's philosophical works.

onun düşünce dünyasıyla birebir örtülü,

it is directly aligned with his worldview,

birebir örtüşen felsefi yaklaşımlar buluruz.

We find philosophical approaches that overlap perfectly.

Hiç kuşku yok ki Kikero'nun eserlerindeki

There is no doubt that in the works of Cicero

felsefe ekollerine ait görüşlerde eşit bir yayılım göstermemektedir.

It does not show an equal distribution in the views belonging to philosophical schools.

Kimi ekoller diğerlerinden daha ön plandadır.

Some schools are more prominent than others.

Bunlara akademiyacılığı ve stoacılığı örnek gösterebiliriz.

We can give examples of academicism and stoicism.

Epikurosçuluk nispeten geridedir.

Epicureanism is relatively backward.

Evet, Kikero'nun çağdaşları arasında

Yes, among Cicero's contemporaries.

Epikurosçuların sayısı hiç de az değildi.

The number of Epicureans was not at all small.

Ancak onların görüşleri Clark'ın belirttiği gibi

However, their opinions are as Clark stated.

bir azınlığın görüşleri olarak kaldı.

It remained as the views of a minority.

Bu görüşler Kikero'ya göre güvenle görmezden gelinebilir

These views can be safely ignored according to Cicero.

ya da kabul edilemezdi.

or it was unacceptable.

Buna karşın Kikero'nun konuşmalarında

In contrast, in Cicero's speeches

bilhassa öne çıkan felsefi öğreti hiç kuşku yok ki stoacılıktır.

The philosophical teaching that stands out most prominently is undoubtedly Stoicism.

Onun konuşmalarında hakim olan ton ahlaki bir tondur.

The prevailing tone in his speeches is a moral tone.

Bu da büyük ölçüde stoacılığın etkisindendir.

This is largely due to the influence of Stoicism.

Clark, The Roman Mind'da şöyle diyor.

Clark says the following in The Roman Mind.

Beşinci yüzyıl atinasında siyasi hitabet ahlaktan tamamen kopuk olabilirdi.

Political oratory in fifth-century Athens could be completely disconnected from morality.

Tukidides, Medille'nin kaderi üzerine yapılan tartışmada

Thucydides, in the discussion about the fate of Melos

Cleo'nun kindarlığına ahlaki duygulara hitap ederek değil,

Cleo's jealousy is not addressed by appealing to moral feelings,

katı gerçekçilikle karşı çıkıldığını kaydetmiştir.

It has been noted that there is opposition to rigid realism.

Ancak Roma'da durum böyle değildi.

However, this was not the case in Rome.

Yazarın belirttiği gibi açık makyavelizm,

As the author states, open Machiavellianism,

Roma'daki kamusal yaşamın bir özelliği değildi.

It was not a characteristic of public life in Rome.

Hatip, davasını kazanmak için ne kadar şüpheli yöntemler kullanırsa kullansın,

The speaker, no matter how suspicious the methods they use to win their case,

iktidar mücadelesinde ne kadar entrikaya başvurursa başvursun,

no matter how many intrigues it resorts to in the struggle for power,

yüksek güdülerini itiraf etmeye ve değerli duygulara hitap etmeye dikkat ederdi.

He used to be careful to confess his high motives and appeal to valuable emotions.

Başka deyişle, Kikero'da olduğu gibi

In other words, as in Cicero

herhangi bir Romalı hatibin kendisindeki yüksek ahlaki değerlerini,

any Roman orator's high moral values,

hitap ettiği senatus'a veya halka coşkulu bir dille gösterme

to show in an enthusiastic manner to the senate or the people he addresses

ve kendisinin ahlaklı bir kimse olduğunu kanıtlama mecburiyeti vardı.

And he had to prove that he was an ethical person.

Bu da az önce bahsettiğimiz şeref duygusunun ve elbette şerefin kendisinin

This is also the sense of honor we just mentioned, and of course the honor itself.

Romalılar için ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.

It shows how important it was for the Romans.

Bu açıdan bakıldığında Kikero sanki zamanda yolculuk yaparak,

From this perspective, it seems that Cicero has traveled through time,

Stoa felsefesinin kuruluş döneminde bulunan Kleantes'in bir şiirindeki

In a poem by Cleanthes, who was in the founding period of Stoic philosophy.

şu sözlerin bir yankısını sunar.

It presents an echo of those words.

Bana iyinin nasıl bir şey olduğunu mu soruyorsun?

Are you asking me what something good is like?

Dinle o zaman.

Then listen.

Düzenli, adil, masum, dindar, özdenetimli, yararlı, inançlı, gerekli,

Orderly, fair, innocent, pious, self-disciplined, useful, faithful, necessary.

sert, dürüst, her zaman avantajlı, korkusuz, acısız, kârlı, akıllı, yararlı,

tough, honest, always advantageous, fearless, painless, profitable, smart, beneficial.

yararlı, hoşa giden, emin, dostça, onurlu, tutarlı, asil, şişinmeyen,

beneficial, pleasing, confident, friendly, honorable, consistent, noble, not boastful,

zahmetlere göğüs geren, insanları rahatlatmayı bilen, enerji dolu,

one who endures hardships, knows how to comfort people, full of energy,

zamanını bekleyen, suç işlemeyen ve değişmeyen.

waiting for its time, not committing a crime, and not changing.

Evet, iyi böyle bir şeydir.

Yes, it's good, it's such a thing.

Stobaius kaynaklı başka bir şiirde ise Kleantes şöyle der.

In another poem attributed to Stobaeus, Cleanthes says the following.

Utanç verici bir eylemden kaçınan ama bir yandan da

Avoiding an embarrassing act but on the other hand

onu arzulayan kişi fırsatını bulduğunda bir gün onu yapacaktır.

The person who desires it will do it one day when they find the opportunity.

İşte Kikero ve ideal Romalılar utanç verici eylemleri

Here are Cicero and the ideal Romans' shameful actions.

sadece kaçınılası şeyler olarak görmemiştir.

She has only not seen them as things to be avoided.

Aynı zamanda onları içten içe arzulayan kişiler olmamaları gerektiğini de bilmektedirler.

They also know that they should not be people who secretly desire them.

En azından ideal Romalı bunu iddia etmektedir.

At least the ideal Roman claims this.

Kişi hem düşüncesinde hem de eyleminde,

A person in both their thoughts and actions,

ahlaklı olmak zorundadır.

must be moral.

Stoa felsefesinin güçlü bir etkisidir bu aslında.

This is actually a strong influence of Stoic philosophy.

Romalı kafa yapısının oluşumunda Stoacılığın etkisini

The influence of Stoicism on the formation of the Roman mindset.

ve Roma'daki Stoacılığın faaliyet alanını daha sonra detaylı işleyeceğiz.

We will discuss the scope of Stoicism in Rome in detail later.

Ama bu bölümün ikinci bölümünde yani şimdi başlayacak olan bölümünde

But in the second part of this section, that is, in the section that will now begin.

Epikrosçuluğun görünümünden bahsedeceğiz.

We will talk about the appearance of Epicureanism.

Öncelikle Clark'ın belirttiği gibi,

Firstly, as Clark stated,

retorik ve felsefe Yunan dünyasının iki ana entelektüel disipliniydi

Rhetoric and philosophy were the two main intellectual disciplines of the Greek world.

ve Roma'da da bu iki disiplinin öğretmenleri aktif olarak bulunuyordu.

And in Rome, the teachers of these two disciplines were also actively present.

Ancak filozofların işi o kadar kolay değildi

However, the philosophers' job was not that easy.

ve konumları da retorikçilerininkiyle aynı değildi.

And their positions were not the same as those of the rhetoricians.

Retorikçiler topluluk önünde konuşmaya alışkın ve ilk önyargılar aşıldıktan sonra

Rhetoricians are accustomed to speaking in public, and after the initial prejudices are overcome.

retoriği öğrenmeye hazır bir halk bulmuşlardı.

They had found a people ready to learn rhetoric.

Öte yandan filozoflar sadece yabancı öğretmenlere karşı genel önyargıyı değil,

On the other hand, philosophers not only face general prejudice against foreign teachers, but

aynı zamanda Romalıların entelektüel sorgulamaya olan yabancılığını ve ilgisizliğini de aşmak zorundaydılar.

They also had to overcome the Romans' foreignness and indifference to intellectual inquiry.

En nihayetinde toplumda güzel konuşmanın bir takım getirileri vardır.

Ultimately, there are certain benefits to speaking beautifully in society.

Güzel konuşarak ticaret yapabilirsiniz.

You can do business by speaking beautifully.

Güzel konuşarak insanları etkileyebilir ve dilediğiniz şeyleri onlardan alabilirsiniz.

You can impress people by speaking beautifully and get what you want from them.

Ama felsefenin böyle bir yararı yoktur.

But philosophy has no such benefit.

Bu yüzden retoriğin ama özellikle de güzel konuşma sanatının yani belagatin toplumda bir karşılığı vardır.

For this reason, rhetoric, but especially the art of beautiful speaking, that is, eloquence, has a counterpart in society.

Clarke şöyle diyor.

Clarke says the following.

Retorik doğal olarak hukuk alanında ve siyasette bir kariyere yol açtı

Rhetoric naturally led to a career in the field of law and politics.

ve böylece yerleşik eğitim sisteminin bir parçası haline geldi.

And thus it became a part of the established education system.

Felsefe ise daha çok özel ve kişisel bir mesele olarak kaldı.

Philosophy remained more of a private and personal matter.

Romalının boş zamanlarında meşgul olacağı entelektüel bir ilgi alanı

An intellectual interest that the Roman would engage in during his free time.

ya da ahlaki inançlarına bir destek ve sıkıntılarında ona bir teselli sunacak bir eğitim alanı olarak kaldı.

or it remained as an area of education that would support her moral beliefs and provide her solace in her troubles.

Entelektüel bir kimsenin kendi kararıyla çalışabileceği veya çalışmayabileceği bir şeydi felsefe.

Philosophy was something an intellectual could choose to engage with or not.

Bununla birlikte retorik, üzerinde temel bir anlaşmazlık bulunmayan,

However, rhetoric is something that does not have a fundamental disagreement.

genel bir eğitim anlayışıyla öğretilen bir şeydi.

It was something taught with a general educational understanding.

Genel bir eğitim anlayışıyla öğretilen bir şeydi.

It was something taught with a general understanding of education.

Dolayısıyla felsefeyle meşgul olmak, retorikle meşgul olmak gibi bir şey değildi.

Therefore, engaging in philosophy was not like engaging in rhetoric.

Retoriği öğrenebilirdiniz.

You could have learned rhetoric.

Felsefede ise aslında büyük ölçüde felsefi bir ekolün görüşlerini öğrenebiliyordunuz.

In philosophy, you could actually learn the views of a philosophical school to a large extent.

Bu da sizi kaçınılmaz olarak felsefi tartışmaların içine çekiyordu.

This inevitably drew you into philosophical discussions.

Felsefi tartışmaların içinde farklı ekollerin ve farklı filozofların

In philosophical discussions, the different schools and different philosophers.

her konuyla ilgili birbiriyle çelişen görüşleri veya karşılıklı felsefi düellolar,

conflicting opinions or philosophical duels with each other on every topic,

laf atmalar, eleştiriler, sorgulamalar artık adını nasıl koyarsanız,

insults, criticisms, interrogations, whatever you want to call them,

düşünsel bir faaliyet alanında ciddiyetle çalışmayı gerektiriyordu.

It required working seriously in an intellectual field.

Peki günümüzde olduğu gibi antik dünyada da çoğu kişinin bunu yapmaya yetecek bir zihinsel donanımı var mı?

Well, do most people in the ancient world have the mental capacity to do this, as they do today?

Hiç kuşku yok ki Roma'da daha az insanın böyle bir donanımı vardı.

There is no doubt that fewer people had such an equipment in Rome.

Retoriğin toplumsal getirilerine karşılık felsefenin getirilerinin az olması,

the limited contributions of philosophy compared to the social benefits of rhetoric,

az önce bahsettiğimiz şeref anlayışına katkısının sadece entelektüel düzeyde kalması,

the contribution of the concept of honor we just mentioned remaining only at an intellectual level,

felsefeyi kendisiyle daha az uğraşılan bir alana dönüştürmüştür.

It has turned philosophy into a field that is less engaged with.

Yine de felsefeyle ilgilenen Romalılar vardı.

There were still Romans interested in philosophy.

M.Ö. 1. yüzyıla gelindiğinde felsefeye karşı eski muhalefet ortadan kalkmış

By the 1st century BC, the old opposition to philosophy had disappeared.

ve filozoflar,

and philosophers,

istedikleri gibi gelip gitmekte özgür olmuşlardı.

They had been free to come and go as they wished.

Clark şöyle anlatıyor.

Clark describes it this way.

Öğrenme özgürlüğü olduğu kadar öğretme özgürlüğü de vardı Roma'da.

In Rome, there was as much freedom to learn as there was freedom to teach.

Kişi seçimini yapabilir ve istediği okula bağlı kalabilirdi.

The person could make their choice and could stick to the school they wanted.

Kikero yaşadığı dönemde genç çağdaşlarının çoğunun bir arkadaşlarının peşinden giderek

During the time Kikero lived, most of his young contemporaries followed a friend.

veya duydukları ilk dersin etkisinde kalarak bir felsefeyi öğreteye kendilerini bağlamalarını eleştirir.

Or they criticize the way they bind themselves to teaching a philosophy under the influence of the first lesson they heard.

Ancak bunun nedeni farklı bakış açılarını ortaya koyacak öğretmenlerin eksikliği değildir.

However, the reason for this is not the lack of teachers who will present different perspectives.

Aksine Kikero'nun kendisi bile epikurosçu, stoacı ve akademiyacı filozofların derslerine katılmış

On the contrary, even Cicero himself attended the lectures of Epicurean, Stoic, and Academic philosophers.

ve o öğretmenlerle birlikte farklı görüşlerin birbirleriyle çeliştiğini yakından görmüştü.

And he had closely observed that different opinions contradicted each other with those teachers.

Felsefedeki anlaşmazlıklarla karşılaşmak, düşüncelerin çokluğu arasında tercih yapabilecek

Encountering disagreements in philosophy may enable one to make choices among a multitude of thoughts.

felsefeden bir anlaşmazlıkla karşılaşmak, düşüncelerin çokluğu arasında tercih yapabilecek

Encountering a disagreement in philosophy may enable one to make a choice among numerous thoughts.

ve ona karşı onanımlı zekaları besleyecektir.

And it will nurture empowered minds against it.

Buna karşın Kikero'nun eleştirdiği gibi, ilk duyduğu felsefi düşüncelerden etkilenip

In contrast, as criticized by Cicero, being influenced by the philosophical thoughts he first heard.

hayatı boyunca onların peşinden giden ve tek bir öğretinin savunucusu olan felsefe meraklıları da vardı.

There were also philosophy enthusiasts who followed them throughout their lives and were advocates of a single teaching.

Onları bir kenara koyarsak, ciddi anlamda felsefeyle meşgul olanların bildiği 4 yerleşik felsefe okulu vardı bu dönemde.

If we put them aside, there were four established schools of philosophy known to those seriously engaged in philosophy during this period.

Academia Ecoli, Peripatatik Ecoli, Storki EcoliКА.

Academy Ecoli, Peripatetic Ecoli, Stork EcoliKA.

Stoacı ekol ve Epikronusçu ekol.

Stoic school and Epicurean school.

Akademiye ekolü ile peripatetik ekol, insanların yaşamına doğrudan etki eden, kolay anlaşılır ve pratik bir felsefi anlayıştan yoksun oldukları için Roma'da daha az etkili oldu.

The Academy school and the Peripatetic school were less influential in Rome because they lacked a philosophical understanding that directly impacts people's lives and is easy to understand and practical.

Akademiyeci Karneades'in M.Ö. 155 yılındaki ünlü elçiler ziyareti sırasında Roma'ya tanıttığı Akademiye ekolü aslında Kikero'nun savunduğu bir ekoldü.

The Academy school that the academician Carneades introduced to Rome during the famous ambassadors' visit in 155 BC was actually a school advocated by Cicero.

Ama en nihayetinde felsefeye ne kadar meraklı olurlarsa olsunlar, Romalılar bir Kikero değillerdi.

But ultimately, no matter how interested they were in philosophy, the Romans were not Cicero.

Helenistik dönemin iki karakteristik felsefesi olan Stoacılık ve Epikrosçuluk,

The two characteristic philosophies of the Hellenistic period, Stoicism and Epicureanism,

Roma'da daha önemli bir pozisyona kavuştu.

He gained a more important position in Rome.

Çünkü onların öğretileri, Platon ve Aristoteles'in çizgisindeki ekollerin öğretilerine nispetle,

Because their teachings are in comparison to the teachings of the schools in the line of Plato and Aristotle,

daha az zihinsel çabayla, daha kolay anlaşılan, gündelik yaşama dokunan, bireyi doğrudan etkileyen yaklaşımlara sahipti.

It had approaches that were more easily understood, touched everyday life, and directly affected the individual, with less mental effort.

Ve temel tartışma konusu, en yüce iyinin erdem mi, haz mı olduğuydu.

And the fundamental topic of discussion was whether the highest good is virtue or pleasure.

Eğer en yüce iyinin erdem olduğunu düşünürseniz,

If you consider virtue to be the highest good,

Stoac'a ekole mensupsunuz demektir.

It means you belong to the Stoic school.

Yok, en yüce iyinin haz olduğunu düşünüyorsanız, siz bir Epikrosçusunuz demektir.

No, if you think that the highest good is pleasure, it means you are an Epicurean.

Ama en nihayetinde ikisi de ruh dinginliğini amaçlayan ekollerdir.

But ultimately, both are schools that aim for spiritual tranquility.

Arka planında ne olursa olsun, size bir ruh dinginliği yani huzur aşılamaya çalışan her felsefe ekolü,

regardless of what is happening in the background, every philosophical school that tries to instill in you a sense of spiritual tranquility or peace,

sizi daha fazla cezbetme olanağına sahiptir.

It has the potential to attract you even more.

Retorik gibi yaşama dokunan felsefeler,

Philosophies that touch life like rhetoric,

her felsefe ekolleri de toplumsal getirileri olan veya en azından olduğu düşünülen ve dolayısıyla kendisine zaman ayırılmasını hak eden unsurlar olarak görünür.

All philosophical schools appear as elements that have or are thought to have social returns, and therefore deserve to be allocated time.

Clark'ın belirttiği gibi, Epikrosçuluk, geleneksel Roma fikirlerine karşı daha keskin bir meydan okumaydı.

As Clark pointed out, Epicureanism was a sharper challenge to traditional Roman ideas.

Faydacı ettiği, Roma'nın kabul gören erdem idealini baltalıyordu çoğu Romalı'ya göre.

According to most Romans, the utilitarianism he adopted was undermining the accepted ideal of virtue in Rome.

Ve tanrıları inter mundia yani dünyalar arasındaki bölgelerde hareketsizliğin mükemmel huzuru içinde var olan uzak güçsüz varlıklar olarak betimlemesi Roma'nın geleneksel diniyle uyuşmuyordu.

And the description of their gods as distant, weak beings existing in the perfect tranquility of immobility in inter mundia, that is, the regions between worlds, was not in accordance with Rome's traditional religion.

Epikrosçuluk'un aile duygusuna veya kamu hizmeti idealine de hiçbir faydası yoktu.

Epicureanism had no benefit to the sense of family or the ideal of public service.

Kurucusu olan Epikros,

The founder, Epicurus,

Siyasetten uzak durmayı tavsiye ediyor ve takipçilerine göze batmadan yaşamalarını öğütlüyordu.

He was advising to stay away from politics and was advising his followers to live without drawing attention.

Özellikle de göze batmadan yaşama anlayışı ile ilgili olarak Arkeologos dergisinin 13. sayısında yayınlamış olduğumuz Lathe Biosas ve Oynoan Dalı Diyogenes'in 51 ve NF131 fragmanları başlıklı makalemizi önerebiliriz.

We particularly recommend our article titled "Lathe Biosas and the Fragments of Diogenes 51 and NF131," published in issue 13 of the Arkeologos magazine, regarding the understanding of living without drawing attention.

Gerçekten de Yunancasıyla,

Indeed, in Greek,

Lathe Biosas deyişi Epikros'un en bilindik ilkelerinden biridir.

The phrase "Lathe Biosas" is one of Epicurus's most well-known principles.

Bu deyişle insanlara yaşarken bilinmemelerini öğütleyen Epikros kendi bahçesinde dostlarıyla alternatif ve kapalı bir toplum düzeni oluşturmuştur.

With this saying, Epicurus, who advises people to remain unknown while living, has created an alternative and closed societal order with his friends in his garden.

Yunan dünyasında ama özellikle de Atina'da geleneksel toplum değerleriyle veyahut siyasetle doğrudan çelişmeyen bu özerk bahçe felsefesi,

this autonomous garden philosophy, which does not directly contradict traditional social values or politics, especially in Athens and the Greek world,

Roma'da Atina'da olduğundan daha büyük bir şüphe ile karşılanmıştır.

It has been greeted with greater suspicion in Rome than in Athens.

Neticede Roma toplumu Lathe Biosas'ı kaldıramazdı.

As a result, Roman society could not bear Lathe Biosas.

Yani bilinmeden yaşamayı kabul edemezdi.

So she couldn't accept living without knowing.

Aksine Roma toplumu kamuya hizmet ederek bilinmek suretiyle toplumun ve devletin esenliğinin sağlandığı,

On the contrary, the Roman society is known for serving the public, ensuring the welfare of society and the state.

bireylerin bütünün esenliği için sıradan bir parçaya dönüştüğü,

where individuals become an ordinary piece for the well-being of the whole,

geçmişten geleceğe uzanan,

stretching from the past to the future,

toplumsal bir birlik ve bütünlük anlayışının egemen olduğu siyasal bir anlayışın esiriydi.

It was a prisoner of a political understanding dominated by a notion of social unity and integrity.

Bu siyasal anlayış Epikurosçuluğu kaldıramazdı.

This political understanding could not withstand Epicureanism.

Epikurosçuluk özünde bireyciydi.

Epicureanism was essentially individualistic.

Elbette bireyler kendi aralarında güzel ve huzurlu bir ilişki yürütebilirdi.

Of course, individuals could maintain a lovely and peaceful relationship among themselves.

Ama gündelik siyasetten uzak yaşadığınız zaman tıpkı Epikuros'un önerdiği gibi

But when you live away from daily politics, just as Epicurus suggested.

aslında kamunun esenliğini umursamamış olursunuz.

In fact, you would not care about the welfare of the public.

Evlilikten aile kurmaya, kamuya yarar sağlamaktan aktif siyasetin içinde olmaya,

From marriage to establishing a family, from providing public benefit to being actively involved in politics,

bu türden tüm adanmışlık öykülerini reddeden Epikurosçuluk,

Epicureanism, which rejects all stories of such devotion,

birçok Romalının gözünde edebi kültüre ve üslubun inceliklerine de çok az önem verir,

In the eyes of many Romans, very little importance is given to literary culture and the subtleties of style.

doğayı ve doğadaki işleyişi entelektüel düzeyde düşünüp gözlemleyerek,

by thinking and observing nature and its processes at an intellectual level,

daha çok teorik yaşamda kalır.

it remains more theoretical in life.

Buna karşın ideal bir Romalının üsluba ve edebi kültüre değer vermesi ve doğayı daha az araştırması beklenir.

In contrast, it is expected that an ideal Roman values style and literary culture and studies nature less.

Çünkü ideal Romalı en nihayetinde topluma adanmıştır

Because the ideal Roman is ultimately devoted to society.

ve düşüncelerini doğru bir şekilde ve hatta süslü bir şekilde vatandaşlarına ve hemşerilerine aktarması ondan beklenir.

It is expected that he conveys his thoughts accurately and even elegantly to his citizens and fellow countrymen.

Clarke'ın belirttiği gibi,

As Clarke pointed out,

bütün bu karşıtlığa rağmen,

despite all this contrast,

Epikurosçuluk Roma'da hatırı sayılır bir ilerleme kaydetmiş

Epicureanism made significant progress in Rome.

ve Respublika rejiminin son yıllarında bir süre için belki de stoğacılardan daha kalabalık bir takipçi kitlesine sahip olmuştur.

And in the final years of the Republic regime, it perhaps had a following larger than that of the Stoics for a while.

Cicero'nun eserleri bize bir dizi Romalı Epikurosçunun adını verir

Cicero's works give us the names of a number of Roman Epicureans.

ve okulun etkisi açıkça onun çevresiyle sınırlı kalmamıştır.

And the school's influence has clearly not been limited to its surroundings.

Cicero'ya göre Latince felsefi incelemeleriyle bu alanda ilk olan kişiler Epikurosçulardı.

According to Cicero, the first people in this field with philosophical studies in Latin were the Epicureans.

Cicero'ya göre yine kötü yazılmış eserleri kaleme almışlardı.

According to Cicero, they had also written poorly composed works.

Ama sıradan insanlar tarafından kolayca anlaşılabilen eserlerdi onlarınkisi.

But their works were easily understandable by ordinary people.

Bu Epikurosçu yazarların en eskisi olan Amafinius'u diğer Epikurosçu filozoflar izlemiştir.

The earliest of these Epicurean writers, Amafinius, was followed by other Epicurean philosophers.

Ve yine Cicero'dan alıntı yapacak olursak,

And again, if we were to quote Cicero,

onlar tüm İtalya'yı ele geçirmişlerdir.

They have taken over all of Italy.

Yani Epikurosçu düşünceyle tüm İtalya'yı etkilemişlerdir.

In other words, they have influenced all of Italy with Epicurean thought.

Bir sonraki bölümde buradan devam edeceğiz.

We will continue from here in the next section.