İnsan Ne İle Yaşar? Mum.

Bu olay derebeylik döneminde gerçekleşti.

This event took place during the feudal period.

Her tür derebeyine rastlamak mümkündü o zamanlar.

It was possible to encounter every type of feudal lord at that time.

Ölüm vakti geldiğinde Tanrı'yı hatırlayıp insanlara merhamet eden de vardı.

When the time of death came, there were also those who remembered God and showed mercy to people.

İsmini hatırlamaya gerek olmayan köpekler de vardı.

There were also dogs whose names didn't need to be remembered.

Fakat en beteri de köylülerin arasında pisliğin içinden çıkıp sonradan prens olmuş gibi davrananlardı.

But the worst were those who emerged from the filth among the peasants and later acted as if they were princes.

İnsanlara hayatı dar ederdi onlar.

They would make life difficult for people.

Beylerden birinin çiftliğinde böyle bir kahya vardı.

There was such a steward on one of the gentlemen's farms.

Köylüler bu beye angarya işler yaptırıyordu.

The villagers were making this lord do forced labor.

Toprak boldu, verimliydi.

The land was abundant, it was fertile.

Su, otlak, ormanlık hepsi vardı.

There was water, pasture, and forest.

Ve beyler de, köyler de yeterliydi.

And the gentlemen, as well as the villagers, were sufficient.

Fakat bey başka bir mülkünden getirdiği bir uşağı kahya yaptı.

However, the gentleman made a servant he brought from another property his steward.

Kahya gücü eline alır almaz acımasız zalimliklere başladı.

As soon as the steward took control, he began his ruthless tyranny.

Adamın ailesi...

The man's family...

İki çocuğu ve karısı vardı.

He had two children and a wife.

Parada kazanıyordu.

He was making money.

İstese günahsız yaşardı.

If he wanted, he could live sinlessly.

Ama hasedinden günaha boğulmuştu.

But he was drowned in sin from his envy.

Köylüleri angarya işler dışında da çalıştırmaya başlamıştı.

He had started making the villagers work on tasks other than forced labor.

Bir tuğla fabrikası kurmuş, tüm köylüleri, kadın, erkek, herkesi çok ağır şartlarda çalıştırıyordu.

A brick factory had been established, and all the villagers, men and women, were working under very harsh conditions.

Tuğla ticaretine başladı.

He started the brick trade.

Köylüler Moskova'daki beye şikayete gittiler.

The villagers went to complain to the lord in Moscow.

Ama bu da sonuç vermedi.

But this didn't work either.

Adam kahyayı görevinden almadı.

The man did not dismiss the steward from his duty.

Köylüler de elleri boş döndüler.

The villagers returned empty-handed as well.

Kahya, köylülerin onu şikayet ettiklerini duyduğunda içi intikam hissiyle doldu.

When the steward heard that the villagers had complained about him, he was filled with a feeling of revenge.

Köylülerin yaşamı daha da beter olmuştu.

The villagers' lives had gotten even worse.

Aralarında güvenilmez insanlar vardı.

There were unreliable people among them.

Kahyaya arkadaşlarını şikayet edenler, kendi arkadaşlarının arkasından iş çevirenler oluyordu.

Those who complained to the steward about their friends were the ones who schemed behind their own friends' backs.

Ortalık karışmıştı.

The situation was chaotic.

Kahya da buna çok sinirlendi.

The steward was also very angry about this.

Her şey gün geçtikçe daha da kötüye gidiyordu.

Everything was getting worse with each passing day.

İnsanlar kahyadan sanki vahşi bir hayvanmış gibi korkuyordu.

People were scared of the steward as if he were a wild animal.

Köyden geçerken gözüne görünmemek için kurttan kaçar gibi kaçıyordu köylüler.

The villagers were fleeing like they were escaping from a wolf, trying not to be seen as they passed through the village.

Onu gören insanların kendisinden korktuklarını fark edince kahya daha da öfkeleniyor, dayak ve angarya ile köylüleri hayatı dar ediyordu.

When the steward noticed that people who saw him were afraid of him, he became even angrier, making the villagers' lives miserable with beatings and hard labor.

Onun gibi zorba insanların ortadan kaldırıldığı zaman,

When such bullying people are eliminated,

Zorba insanların ortadan kaldırıldığı olmuştu geçmişte.

In the past, oppressors had been eliminated.

Köy halkı bunu konuşmaya başladı.

The villagers started talking about this.

Bir köşede oturdular.

They sat in a corner.

Aralarında en cesur olanı konuştu.

The bravest among them spoke.

Bu zorbaya hala neden katlanıyoruz?

Why are we still putting up with this bully?

Hep birlikte gebertelim onu.

Let's kill him together.

Böylesini öldürmek günah değil.

Killing such a one is not a sin.

Paskalya, öncesi bir gün ormanda bir araya geldiler.

They gathered in the forest a day before Easter.

Kahya, köyün beyine ait ormanın temizlenmesini emretmişti.

The steward had ordered the cleaning of the forest belonging to the lord of the village.

Yemekte şunlar konuşuldu.

The following was discussed at dinner.

Bundan sonra nasıl yaşarız?

How will we live from now on?

Kök söktürüyor bize.

It's uprooting us.

Durmadan çalışıyoruz.

We are working non-stop.

Ne bizim ne de karılarımızın gecesi gündüzü kalmadı.

Neither our nights nor our wives' nights have any day left.

Bir de üstüne en ufak bir sorun çıktığında günümüzü gösteriyor bize.

It also shows us our day when the slightest problem arises.

Semyon onun eziyetleri yüzünden öldü.

Semyon died because of his suffering.

Anis'imi zincirleyerek öldürdü.

He killed my aunt by chaining her up.

Hala neyi bekliyoruz?

What are we still waiting for?

Akşam gelecek buraya.

He will come here in the evening.

Yine şirretlik edecek.

She will act mischievously again.

İçinden indirip baltayla gebertelim onu.

Let's take it down from inside and chop it up with an axe.

Bu iş bitsin.

Let this job be done.

Köpek gibi gömelim toprağı.

Let’s bury it like a dog.

Atını da suya atalım.

Let's throw the horse into the water too.

Yalnız şunda hemfikir olalım.

Let's agree on this.

Hepimiz bir olacağız.

We will all be one.

Birbirimizi ele vermeyeceğiz.

We won't betray each other.

Vasili Miyanevdi konuşalım.

Let's talk about Vasili Miyanevdi.

Kahya'ya duyduğu nefret hepsinden fazlaydı.

His hatred for the steward was greater than all of them.

Her hafta Kahya onu dövdürüyordu.

Every week, the steward had him beaten.

Eşini de almış, kendini aşçı yapmıştı.

He had taken his wife as well and turned himself into a cook.

Köylüler anlaştılar.

The villagers agreed.

Akşam olmadan Kahya,

Before evening, the steward,

ağaçlarıyla geldi.

He came with his trees.

Daha atlanınmadan o öyle kesilmez diye

"Because it doesn't get cut like that without being jumped over."

ağaç kesenleri kızdı.

It angered the tree cutters.

Ağaçların arasında bir de ıhlamur görmüştü.

He had also seen a linden tree among the trees.

Ben size ıhlamurları kesin demedim.

I didn't tell you to cut the linden trees.

Kim kesti?

Who cut it?

Söylesin derhal.

He/She should say it immediately.

Hepinizi döverim.

I will beat all of you.

Ihlamuru kimin kestiğini anlamak için sorgulamaya başladı.

They started to interrogate to understand who cut the linden tree.

Sedor'u gösterdiler.

They showed Sedor.

Yüzünden, gözünden kanlar akıncaya kadar Sedor'u dövdü.

He beat Sedor until blood flowed from his face and eyes.

Üstüne yeterince ağaç kesmediği için Vasili'yi de dövdü.

He also beat Vasili because he didn't cut enough trees.

Ardından evine döndü.

Then he/she returned home.

Akşam olunca köylüler yeniden toplandılar.

In the evening, the villagers gathered again.

Vasili konuştu.

Vasili spoke.

Ne biçim insanlarsınız siz.

What kind of people are you?

İnsan değilsiniz.

You are not human.

Serçe sürüsüsünüz.

You are a flock of sparrows.

Yapacağız, yapacağız dediniz.

You said we will do it, we will do it.

Sonra uygulamaya gelince hepiniz kayboldunuz.

Then when it came to the application, all of you disappeared.

Serçeler de Atmaca'ya karşı birlik olmuşlar.

The sparrows have united against the hawk.

Boyun eğmeyelim, boyun eğmeyelim karşı koyalım demişler.

"Let's not bow down, let's not bow down, they said let's oppose."

Ama Atmaca gidince hepsi çalıların altına saklanmış.

But when the Sparrowhawk left, they all hid under the bushes.

Atmaca da hangisi istiyorsa onu yakalamış.

The falcon has caught whichever one it wanted.

Sonra serçeler çıkmış.

Then the sparrows came out.

Cik cik cik diye öterlerken bir bakmışlar aralarından biri eksilmiş.

While they were chirping "cik cik cik," they realized that one of them was missing.

Kim eksik?

Who is missing?

Vanka eksik.

There's something missing.

Demek ki buraya kadarmış yolu.

So it seems this is where the road ends.

Hak etmişti bunu demişler.

They said he/she deserved this.

İşte siz de böylesiniz.

This is how you are too.

Boyun eğmeyelim karşı çıkalım deyip duruyorsunuz.

You keep saying we shouldn't submit and that we should resist.

Atmaca gelince de çalışanların ardına saklanıyorsunuz.

When it comes to the hawk, you hide behind the employees.

Bu konuyu uzun uza diye konuştular.

They talked about this topic at length.

Ve sonunda Kahya'ya gitmeye karar verdiler.

And finally, they decided to go to the steward.

Paskalya haftası için köy halkına yulaf ekmekleri emri verildi.

The villagers were ordered to bake oat breads for Easter week.

Köylüler iyice sinirlendiler.

The villagers became quite angry.

Vasili'nin evinin arkasında tekrar toplanıp konuştular.

They gathered again behind Vasili's house and talked.

Tanrı'yı unutmuşsa ve böyle şeyler yapmak istiyorsa evet o zaman gerçekten canını almamız lazım.

If he has forgotten God and wants to do such things, then yes, we really need to take his life.

Öldürelim.

Let's kill.

Mihayev oradaydı.

Mihayev was there.

Sessiz, sakin bir adamdı.

He was a quiet, calm man.

Köylülerin toplantılarına pek gelmezdi.

He didn't often attend the villagers' meetings.

Mihayev geldi, konuşmaları dinledi ve şunları söyledi.

Mihayev came, listened to the speeches, and said the following.

Çok büyük günah işliyorsunuz dostlarım.

You are committing a very big sin, my friends.

Can almak çok büyük bir günahtır.

Taking a life is a very great sin.

Başkasının canını almak kolay geliyor.

It seems easy to take someone else's life.

Ama ya kendi canınız olsaydı?

But what if it were your own life?

Oh kötülük yapıyor.

Oh, it is doing evil.

Önceden de vardı kötülük.

Evil has existed before as well.

Dayanmalısınız buna.

You must endure this.

Bu sözlerin üzerine Vasili çok sinirlendi.

Vasili got very angry at these words.

İnsan öldürmek günah deyip duruyorsun.

You keep saying that killing a human is a sin.

İnsana kıymak günahmış.

It is a sin to harm a person.

Fakat hangi insan?

But which person?

İyi insanlara kıymak günahtır.

It is a sin to harm good people.

Ama böyle köpeklerin canını almak Tanrı'nın emridir.

But taking the life of such dogs is God's command.

Köpek kudurmuşsa öldürmek lazım.

If a dog is rabid, it needs to be killed.

İnsanlara da şefkat göstermeli.

One should also show compassion to people.

Bu köpeği öldürmemek öldürmekten daha günahtır.

Not killing this dog is a greater sin than killing it.

Bu köpek kan döküyor.

This dog is shedding blood.

Eğer acı çekeceksek de insanlar için olmalı bu.

If we are going to suffer, it should be for the sake of people.

İnsanlar bunun için bize teşekkür edeceklerdir.

People will thank us for this.

Bir arada olmazsak bizi mahveder.

If we are not together, it will ruin us.

Boş konuşuyorsun Mihayev.

You're just talking nonsense, Mihayev.

Paskalya'da hepimiz çalışırsak daha mı az günah işleyeceğiz?

If we all work during Easter, will we sin less?

Sen gitmeyecek misin sanki?

Aren't you going to leave?

Mihayev, neden gitmeyeyim?

Mihayev, why shouldn't I go?

Çiftlikte çalışmam gerekiyorsa giderim.

If I have to work on the farm, I will go.

Kendim için değil.

Not for myself.

Günahın ne olduğunu Tanrı biliyor.

God knows what sin is.

Tek yapmamız gereken Tanrı'yı unutmamak.

All we have to do is not forget God.

Kardeşlerim, ben kendim için söylemiyorum.

My brothers, I am not saying this for myself.

Tanrı bizden kötülüğü kötülükle cezalandırmamış.

God has not punished evil with evil.

Tanrımız isteseydi buna dair bir emir alırdık.

If our God had wanted, we would have received a command regarding this.

Ama başka türlüsü gösterildi bize.

But another kind was shown to us.

Sen kötülüğü yok etmek istersen o seni ele geçirir.

If you want to eradicate evil, it will take you over.

İnsan öldürmek aklıselim bir insanın yapabileceği bir şey değil.

Killing a person is not something a rational person can do.

Kan yapışkandır, ruha yapışır.

Blood is sticky; it clings to the soul.

İnsan öldürünce ruh kirlenmiştir artık.

When a person kills, their soul is now tarnished.

Sen kötü birini öldürdüğünde kötülüğü de yok ettiğini zannedersin.

When you kill a bad person, you think you have also eliminated evil.

Halbuki o yok ettiğin kötülük

However, that evil you destroyed.

senin ruhunu çoktan ele geçirmiştir.

It has long since taken over your soul.

Başına gelene razı olursan

If you accept what happens to you.

başına gelen de senden razı olur bir gün.

What happens to you will also be pleased with you one day.

Köylüler anlaşamıyordu bir türlü.

The villagers could not agree for some reason.

Herkes farklı düşünüyordu.

Everyone was thinking differently.

Bazıları Vasili'den yana olurken

While some are in favor of Vasili,

bazıları Mihayev'den yana olup

some are in favor of Mihayev

bunun günah olduğunu ve sabretmek gerektiğini söylüyordu.

He was saying that this is a sin and that one must be patient.

Köylüler Paskalya'nın ilk günü bayramlarını kutladılar.

The villagers celebrated their holiday on the first day of Easter.

Akşam üzeri beyin avlusundan gelen muhtar

The muhtar coming from the brain courtyard in the evening.

ve Mihail Senjovomiç tüm köy halkının

and Mihail Senjovomiç of all the villagers

ertesi gün çiftliğe ekim için gitmelerini emretti.

The next day, he ordered them to go to the farm for planting.

Muhtar beyin adamları ile köyü dolaştı.

He toured the village with the muhtar's men.

Ertesi gün nehrin yanında ve anayolda çalışacak olanlara bilgi verdi.

The next day, he informed those who would be working by the river and on the main road.

Köy halkı ahlayıp vahlasa da itiraz edecek cesaretleri yoktu.

Although the villagers groaned and lamented, they did not have the courage to object.

Ve sabah olunca çift sürmeye başlasadılar.

And when morning came, they started to plow the fields.

Kiliseden ayin sesi geliyor, tüm halk bayramı kutluyor,

The sound of the mass is coming from the church, everyone is celebrating the festival.

köylülerse bahçede çalışıyorlardı.

The villagers were working in the garden.