İnsanlık tarihini değiştiren yaratık: Sivrisinek!

Wand Media Network

Yeni Haller

Hey everyone, it is Ryan Seacrest here.

Hey everyone, it’s Ryan Seacrest here.

Ready to heat up your summer vacation?

Hazır mısın yaz tatilini ısıtmaya?

Get ready, things are about to get sizzling at Chumba Casino.

Your summer getting a whole lot hotter with a special daily login bonus waiting just for you.

Your summer is getting a whole lot hotter with a special daily login bonus waiting just for you.

So, sign up now for reels of fun and reels of prizes right here at Chumba Casino.

With yours truly.

Sizinle gerçekten.

Join me at ChumbaCasino.com and dive into a summer of social casino fun.

Beni ChumbaCasino.com adresinde katıl ve sosyal kumar eğlencesi dolu bir yazın içine dal.

Sponsored by Chumba Casino. No purchase necessary.

VGW Group. Voidware prohibited by law.

VGW Group. Voidware is prohibited by law.

18 plus. Terms and conditions apply.

18 yaş ve üzeri. Şartlar ve koşullar geçerlidir.

At your job. Do you ever have to deal with a nose roller?

At your job. Do you ever have to deal with a nose picker?

How about a snub pulley?

What do you think about a snub pulley?

Well, if you're installing a new conveyor belt system,

dealing with the different components can sound like you're speaking a foreign language.

Dealing with the different components can sound like you're speaking a foreign language.

Luckily, you've got a team ready to help.

Şanslısınız, size yardımcı olmaya hazır bir ekibiniz var.

Grainger's technical product specialists are fluent in maintenance, repair and operations.

Grainger'ın teknik ürün uzmanları, bakım, onarım ve işletme konularında uzmandır.

So, whenever you want to talk shop, just reach out.

So, whenever you want to discuss business, just let me know.

Call, click Grainger.com or just stop by.

Arayın, Grainger.com'a tıklayın veya sadece uğrayın.

Grainger. For the ones who get it done.

Grainger. İşini halletenler için.

Google verbal accessibility service

Google sözlü erişim hizmeti

Google60

Facebook

Facebook популярちゃ

Facebook is popular.

Efendim merhabalar, Yeni Ailler'in yeni bölümüne hoş geldiniz. Ben Eray Özer.

Hello, welcome to the new episode of New Families. I am Eray Özer.

Bugun sizlere sivrisineklerden bahsetmek istiyorum.

Today, I want to talk to you about mosquitoes.

Nereden çıktı sivrisinek diyorsanız,

If you're wondering where the mosquito came from,

bu yazı epey bir sinekle geçirdik, farkındaysanız

We spent quite a while with a lot of flies, if you notice.

aynı zamanda da sivrisinek,

at the same time also a mosquito,

insanın

of a person

başına gelmiş en ama en tehlikeli yaratıklardan, varlıklardan bir tanesi.

One of the most dangerous creatures, beings that have happened to him.

İnsanlık tarihini sivrisinek kadar değiştiren başka bir canlı yok desek yeridir.

There is no other creature that has changed the course of human history as much as mosquitoes.

Abartılı bulduğunuzun farkındayım ama birazdan anlattığımda sizler de göreceksiniz ki

I know you find it exaggerated, but when I explain it in a moment, you'll see too.

insanlık tarihi sivrisinekler tarafından şekillendirilmiş neredeyse.

Human history has almost been shaped by mosquitoes.

Biraz abartıyorum tamam burada ama.

I'm exaggerating a bit, okay, here it is.

Evet bölüme geçmeden önce klasik hatırlatmalarımızı yapalım.

Yes, let's make our classic reminders before moving on to the section.

Yeni ailelere Patreon ve BuyMeAkafi'den destek olabilirsiniz.

You can support new families through Patreon and BuyMeAkafi.

Sizin desteğiniz bizim için çok önemli.

Your support is very important to us.

Yeni aileler sizlerin desteğiyle yayın hayatına devam eden bir podcast kanalı.

New families is a podcast channel that continues its broadcasting life with your support.

O yüzden Patreon ve BuyMeAkafi'den bütçenize göre destek olursanız

That's why if you support according to your budget on Patreon and BuyMeAkafi...

yeni ailelerin devamına da katkı sağlamış olacaksınız.

You will also contribute to the continuation of new families.

Patreon ve BuyMeAkafi linklerini de bu bölümün açıklamasında bulabilirsiniz.

You can also find the Patreon and BuyMeAkafi links in the description of this section.

Ayrıca hep söylediğim gibi bana ulaşmak, yeni ailelerle ilgili bir proje için iletişim kurmak istiyorsanız

As I always say, if you want to reach me to get in touch regarding a project about new families.

hem iletişim bilgilerim hem de sosyal medya hesaplarımda yine bu bölümün açıklamasındadır.

Both my contact information and my social media accounts are also in the description of this section.

İzlediğiniz için teşekkür ederim.

Thank you for watching.

Hoşçakalın.

Goodbye.

İnsan bilir ki bir süre sonra sivrisinekler beni ısıracak.

People know that after a while, mosquitoes will bite me.

Hiç yanıltmam.

I never deceive.

Herkes bir süre sonra şunu söyler.

Everyone says this after a while.

Aa gerçekten ben beni ısırıyor zannediyordum ama aslında seni ısırıyormuş diye.

Oh really, I thought it was biting me but actually it was biting you.

Hep beni ısırır.

He always bites me.

Ve de işin enteresan kısmı bazıları da çok şişirir.

And the interesting part is that some of them exaggerate a lot.

Ama çok.

But very much.

Arı sokması gibi.

Like a bee sting.

Genelde Ege ve Trakya bölgesinde ısırıldığımda buna karşılaşıyorum.

I usually encounter this when I get bitten in the Aegean and Thrace regions.

Çocukluğumdan bir hikaye var.

I have a story from my childhood.

Onu anlatmak isterim bölüme yine geçmeden.

I want to explain it before moving on to the next section.

Çocuktum bir gün köyde.

I was a child one day in the village.

İşte hep anlattığım bir köy var.

Here is a village I've always talked about.

O köydeydik.

We were in that village.

Ben sabah uyandım.

I woke up in the morning.

Gayet normal hayatıma devam ediyorum.

I'm continuing my life quite normally.

Yani çıktım yataktan işte dışarı çıktım filan.

So I got up from bed and went outside and so on.

Yalnız bizim aileden bana bakanlar önce bir şaşırıyor sonra gülmeye başlıyorlar.

Only those from my family who look at me are first surprised and then they start to laugh.

Lan niye gülüyorlar anlayamıyorum.

I can't understand why they are laughing.

Yani komik ne var ortada.

So what's funny about it?

İnsanlara ya işte ne bileyim annem vardır, babaannem vardır, dayım oradaydı filan kim varsa.

People have someone, like my mother, my grandmother, my uncle was there, whoever it is.

Ya niye gülüyorsunuz ne oldu filan diyorum.

I'm asking why you are laughing, what happened, and so on.

Hiç sen nasılsın iyi misin filan diye böyle tuhaf tuhaf sorular soruyorum.

I'm asking such strange questions like "How are you? Are you okay?"

Ben de anlayamıyorum bir türlü ne demek istediklerini.

I can't understand what they mean either.

Sonra bir tanesi annem miydi artık kimse dedi ki hiçbir tuhaflık hissetmiyor musun?

Then one of them said, "Isn't my mother anymore, does no one feel any strange feelings?"

Yok dedim.

I said no.

Hissetmiyorum.

I don't feel.

Yahu dedi gözünün bir tanesi kapalı.

"Hey, one of your eyes is closed."

Beni uykumda tam göz kapağımdan yine bir sivrisinek sokmuş.

A mosquito has bitten me right on my eyelid while I was sleeping.

O kadar şişmiş ki gözüm tamamen kapanmış.

My eye is so swollen that it has completely closed.

Ve ben çocuk olduğum için gözümün bir tanesinin görmediğini daha idrakında değilim.

And because I am a child, I am not yet aware that one of my eyes does not see.

Uykudan da uyanmışım.

I have woken up from sleep as well.

Tek göz yani yine görüyorum ya.

I see with one eye again, you know.

Ya.

Yeah.

Karayediyorum demek ki bir şekilde.

I guess I'm somehow blackening.

Bunlar çok gülmüşlerdi.

They had laughed a lot.

Hayatım boyunca hep sivrisinekler tarafından ısırıldım.

I have been bitten by mosquitoes all my life.

Çocukken daha önce anlatmış mıydım bilmiyorum.

I don't know if I had told you before when I was a child.

Çok fazla börtü böcek yakalardım.

I would catch a lot of bugs.

Bunların bir kısmını da öldürürdüm yalan yok.

I would have killed some of them too, no lie.

Ve aklım başıma geldikten sonra hayatımın son dönemlerinde son dönem dediğim de yani 25-30 yıldır.

And after I came to my senses, in the last period of my life, when I say the last period, I mean the last 25-30 years.

Genellikle hiçbir börtüye böceğe elimden geldiği kadar zarar vermemeye çalışıyorum.

I generally try not to harm any insects or bugs as much as I can.

Yani gerçekten geyik olsun diye söylemiyorum.

So I'm not saying this just to joke around.

Evin içerisinde herhangi bir hayvan yakalasam da.

Even if I catch any animal inside the house.

Alıp onu dışarıya atıyorum falan filan.

I'm taking it and throwing it outside and so on.

Öldürmem yani.

I mean, don't kill me.

Çocukken o yaptığım bilimsel amaçlı araştırmaların.

The scientific research I conducted as a child.

Gerçekten de bilimsel araştırmalar yapıyordum kendimce.

I was indeed conducting scientific research in my own way.

Börtülerle, böceklerle filan.

With insects and bugs and such.

Bir tür kefaretini ödüyorum yani.

I am paying a kind of atonement.

Ama bunun tek istisnası sivrisinek.

But the only exception to this is the mosquito.

Çünkü sivrisineğin bulunduğu bir yerde uyuyamıyorum.

Because I can't sleep in a place where there is a mosquito.

Kesinlikle.

Absolutely.

Ama öyle böyle ısırmıyor.

But it's not just biting like that.

Hani insanlar diyorlar ya ben ısırmasından değil de sesinden rahatsız oluyorum daha çok filan.

You know how people say, "I'm more bothered by the sound than the bite"?

O insanları da hiç anlamıyorum.

I don't understand those people at all.

Sabaha kadar vızıldasın beni ısırmadıktan.

Buzz until morning as long as you don't bite me.

Ondan sonra ben öyle değilim.

After that, I am not like that.

Yani bildiğiniz ısırıyor ve asla uyuyamıyorum.

So, you know, it bites and I can never sleep.

Fena halde kaşındırıyor.

It's itching badly.

Evet.

Yes.

Sivrisineklerin tarihine gelecek olursak.

When it comes to the history of mosquitoes.

Önce birazcık nereden geldiler?

First, where did they come from a little bit?

Nasıl ortaya çıktılar?

How did they come out?

Onlardan bahsedelim isterim.

I would like to talk about them.

Bazı kaynaklarda 100 milyon yıl önce ortaya çıktığı söyleniyor.

Some sources say it emerged 100 million years ago.

Ama daha yeni araştırmalara baktım.

But I just looked at new research.

O araştırmalara göre 217 milyon yıl.

According to that research, 217 million years.

190 milyon yıl diyen var.

Some say it's 190 million years.

Yine kaynaklarda.

Still in the sources.

Ama yani belli ki milyon milyon yıl önce ortaya çıkmış bu sivrisinek.

But it is clear that this mosquito emerged millions of years ago.

Sevimsiz diyeceğim ama bilmiyorum aranızda sivrisineği de sevimli bulan var mıdır?

I would say it's unlikable, but I don't know if any of you find mosquitoes cute?

Dediğim gibi benim kendileriyle çok derdim olduğu için belki de birazcık düşmanım.

As I said, I might be a little bit of an enemy because I have a lot of issues with them.

3600 alt türü varmış sivrisineklerin.

There are 3600 subspecies of mosquitoes.

3600 tür sivrisinek bugün yeryüzünde hayatına devam ediyor.

3600 species of mosquitoes continue to live on Earth today.

Güney Amerika'da ortaya çıkmışlar ama Güney Amerika dediğimiz yani o tarihlerde Güney Amerika değil tabii ki.

They emerged in South America, but of course, what we call South America was not South America at that time.

Aslında tek bir büyük süper kıta var.

Actually, there is only one large supercontinent.

Gontvana.

Gontvana'nın Güney Amerika bölümünde ortaya çıktıkları ve bu bölgeden yayıldığı.

They emerged in the South America region of Gondwana and spread from there.

Kaldıkları düşünülüyor.

They are thought to have stayed.

Nerede yok dünya üzerinde sivrisinek diye bir soru aklınıza gelirse.

If a question comes to your mind about where there are no mosquitoes in the world.

İlginç bir soru olsa da önemli bir soru.

It's an interesting question, but an important one.

Hani çok benden de beter bezenler varsa diye söylüyorum.

I'm saying this in case there are even worse ones than me.

Antarktika'da, İzlanda'da, Seyşeller'de ve birkaç adada.

In Antarctica, in Iceland, in the Seychelles, and on a few islands.

Hawaii taraflarında filan.

Somewhere around Hawaii.

Okyanus adalarının birkaçında yok.

It's missing in a few of the ocean islands.

Bunlar dışında yani bu üç yer ve birkaç ada dışında neredeyse her yerde var efendim.

Aside from these, that is, except for these three places and a few islands, they are almost everywhere, sir.

Peki başka bir soru.

Okay, another question.

Dünya üzerinde bir mevsimde.

In a season on Earth.

Sivrisinekler işte baharla birlikte ortaya çıkıyorlar ve sonbaharla birlikte kayboluyorlar.

Mosquitoes emerge with spring and disappear with autumn.

Yok oluyorlar bir sonraki seneye kadar.

They are disappearing until next year.

Yani mevsimleri değil.

So not the seasons.

Dünya üzerinde toplamda bir sivrisinek mevsiminde 110 trilyon sivrisinek oluyormuş efendim.

Apparently, there are a total of 110 trillion mosquitoes on Earth during a mosquito season.

110 trilyon.

110 trillion.

Bunu birisi nasıl hesapladı bilmiyorum ama oturup saymış.

I don't know how someone calculated this, but they must have sat down and counted.

110 trilyon.

110 trillion.

Peki ne yerine içerler?

So what do they drink instead?

Biz diyoruz ki işte kanımızı yiyorlar, içiyorlar.

We say that they are consuming our blood, drinking it.

Öyle değil aslında.

Actually, it's not like that.

Normalde.

Normally.

Bitkilerin nektarıyla, bitki şekeriyle, oradan aldıkları proteinle besleniyorlar.

They are fed by the nectar of plants, plant sugar, and the proteins they obtain from there.

Ve erkekleri böyle yapmaya devam ediyor.

And he continues to make men do it this way.

Belki bilmiyorsunuzdur ilginç bir bilgi.

You might not know an interesting fact.

Çok kaynaklı olmasına rağmen.

Despite being multi-sourced.

Normalde bizi ısıran sinekler aslında dişi sivrisinekler.

Normally, the mosquitoes that bite us are actually female mosquitoes.

Erkeklerin bir günahı yok.

Men have no sin.

Dişilerin de günahı aslında bir sebepten ötürü affedilebilir.

The sins of women can actually be forgiven for a reason.

Çünkü üremek için bunu yapıyorlar.

Because they do this to reproduce.

Yumurtlayabilmek için kanımızdaki o demire ve güçlü proteine ihtiyaç duyuyorlar.

They need that iron and strong protein in our blood to be able to lay eggs.

Bizi, başka hayvanları vesaire bu amaçla ısırıyorlar.

They bite us and other animals for this purpose.

Ve sivrisinekler aslında doğal ekosistemin bir parçası.

And mosquitoes are actually a part of the natural ecosystem.

Yani kuşlar, bazı böcek türleri, balıklar, yarasalar sivrisinek yiyerek hayatta kalıyorlar.

So birds, some species of insects, fish, and bats survive by eating mosquitoes.

Erkek sivrisinekler dediğim gibi masum.

As I said, male mosquitoes are innocent.

Onlar bitkilerle takılmaya devam ediyorlar.

They continue to hang out with plants.

Bitkiden aldıkları nektarla da yaşamlarını sürdürüyorlar.

They sustain their lives with the nectar they get from plants.

Peki ömürleri nedir diyecek olursanız.

Well, if you ask what their lifespan is.

1 ila 3 hafta normalde ömürleri.

Their lifespan is normally 1 to 3 weeks.

Yani bizim kanımızı emdiğimizde.

So when it drinks our blood.

Bitkiden sonra 1 ila 3 hafta daha varlıklarına devam ediyorlar.

They continue to exist for another 1 to 3 weeks after the plant.

Ama nadiren de bazı türleri 5 ay kadar yaşayabiliyor en fazla.

But rarely, some species can live up to 5 months at most.

3 kilometre kadar uzağa gidebiliyorlarmış.

They can go about 3 kilometers away.

O da maksimum.

That's the maximum.

Çok rastlanmayan bir durum.

A rare occurrence.

Dolayısıyla sivrisinek aslında genelde doğduğu yerin 400 metre çapında bir alanda sadece hareket ediyor.

Therefore, the mosquito actually only moves within an area of 400 meters in diameter from where it was born.

Yani bir sivrisinek size başka bir ilçeden gelmiyor öyle söyleyeyim.

So, a mosquito isn't coming to you from another district, let me put it that way.

Kendi mahallenizin sineği ısırıyor sizi.

The fly from your own neighborhood is biting you.

Fakat tabii şöyle bir durum var.

However, of course, there is a situation like this.

Araçlarla, gemilerle insan tarih boyunca sivrisineği bir yerden bir yere taşımış.

Humans have transported mosquitoes from one place to another with vehicles and ships throughout history.

Bir otobüsün içine giriyor, bir gemiye giriyor.

He is getting on a bus, he is getting on a ship.

Eski zamanlarda özellikle gemiler.

In ancient times, especially ships.

Ve böylelikle yeni coğrafyalara doğru yayılmayı, farklı türlerin farklı coğrafyalara doğru yayılmasını engelleyemiyor insanlık.

And thus humanity cannot prevent the spread towards new geographies and the spread of different species to different geographies.

Toplamda 15 farklı hastalığı bulaştırabiliyorlar.

They can transmit a total of 15 different diseases.

Bu acayip bir rakam.

This is a strange figure.

15 farklı hastalık.

15 different diseases.

Bunların en çok bilineni sıtma ve humma.

The most well-known of these are malaria and fever.

Bir de ensefalit denilen ve beyin zarı iltihaplanması, beyin iltihaplanması olarak bilinen bir tür hastalığa sebebiyet veriyorlar.

They also cause a type of disease known as encephalitis, which is characterized by inflammation of the brain membranes and inflammation of the brain itself.

Ve bunların türlerine tek tek saymıyorum.

And I am not listing their types one by one.

Denk humması, zika virüsü, kikugunya virüsü, sarı humma, japon ensefaliti, batınil virüsü gibi çeşitli virütik hastalıkları bizlere geçirerek

transmitting various viral diseases to us such as dengue fever, Zika virus, chikungunya virus, yellow fever, Japanese encephalitis, and West Nile virus.

insanlık tarihini,

the history of humanity,

insanlık tarihini kökten değiştiriyorlar.

They are fundamentally changing the history of humanity.

Bir kitap var.

There is a book.

Timothy Weingart diye bir tarihçinin The Mosquito diye.

A historian named Timothy Weingart wrote The Mosquito.

İlginç bir kitap.

An interesting book.

Ben tamamını okumadım ama tamamına göz gezdirdim öyle söyleyeyim.

I haven't read all of it, but I skimmed through the whole thing, let's put it that way.

Aslında şu açıdan da ilginç bir kitap.

Actually, it is an interesting book from this perspective as well.

Sivrisineklerin hem tarihini anlatıyor hem de sivrisineklerle birlikte insanlığın tarihini anlatıyor.

It tells both the history of mosquitoes and the history of humanity alongside mosquitoes.

Ve sivrisineklerin o tarihe nasıl müdahale ettiğini anlatıyor.

And it explains how mosquitoes intervened on that date.

Ve bunu da özellikle savaş tarihi açısından ele alıyor.

And he addresses this especially from the perspective of military history.

Çünkü savaşlarda biliyorsunuz hastalıklar çok önemli.

Because in wars, diseases are very important, you know.

Bulaşacağı.

It will infect.

Hastalıklar.

Diseases.

Yakın zamana kadar bu bulaşacağı hastalıklar bütün savaşların seyrini, kaderini değiştiriyor.

Until recently, the diseases it would spread changed the course and fate of all wars.

Ve bu hastalıklar da bulunulan bölgede sivrisineklerle bulaştığı için aslında o savaşların kaderini,

And because these diseases are transmitted by mosquitoes in the area, they actually determine the fate of those wars.

dolayısıyla ülkelerin kaderini, dolayısıyla bazı toplumların kaderini, dolayısıyla insanlık tarihini değiştirmiş oluyor.

Therefore, it changes the fate of countries, and thus the fate of some societies, and consequently the history of humanity.

İnanılmaz bir tahmini var Weingart'ın yaptığı çalışmalarla.

Weingart has an incredible estimate based on his studies.

Şöyle ki bu inanılmaz tahmin siz de çok şaşıracaksınız.

You will be very surprised by this incredible prediction as well.

Şimdiye kadar 200 bin yıllık insanın tarihinde 108 milyar insanın yaşadığı düşünülüyor.

It is believed that 108 billion people have lived in the 200,000-year history of humanity so far.

Ve Weingart diyor ki bu insanların neredeyse yarısı, tam yarısı değilse de çok azı.

And Weingart says that almost half of these people, if not exactly half, is very few.

Yani 52 milyarı sadece ve sadece sivrisineklerden bulaşan hastalıklarla hayatını kaybetmiş.

So 52 billion have died solely from diseases transmitted by mosquitoes.

52 milyar.

52 billion.

Bugüne bakıyoruz.

We are looking at today.

Bugün bile çarpıcı tablo.

Even today, a striking picture.

Weingart'ın kitabını yazdığı 2018 yılında 800 küsur bin insan ölmüş.

In the year Weingart wrote his book, more than 800,000 people had died.

Sivrisineklerin taşıdığı hastalıklarla yaşamını yitirenlerin sayısı 800 bin küsur durumunda.

The number of people who lose their lives due to diseases carried by mosquitoes is over 800 thousand.

Ama ortalamaya baktığımızda yılda 2 milyon insan ölüyor sivrisinekler yüzünden.

But when we look at the average, 2 million people die each year due to mosquitoes.

Ve yine kötü bir haberim var.

And I have bad news again.

Bu durum sanılanın aksine çok iyiye gitmiyor.

This situation is not improving as much as it is believed.

Weingart en üst yırtıcımız, dünyaların yok edicisi, tarihsel değişimin nihai temsilcisi olarak anlatıyor sivrisineği.

Weingart describes the mosquito as our top predator, the destroyer of worlds, and the ultimate representative of historical change.

İnanılmaz.

Incredible.

Başka daha zararlı bir hayvan yok insana.

There is no other animal more harmful to humans.

Ve biz yılda bugün 11 milyar insanı ölüyoruz.

And we lose 11 billion people today each year.

12 milyar doları sadece sivrisineklerden korunmak için harcıyoruz.

We spend 12 billion dollars just to protect ourselves from mosquitoes.

Bill Gates Vakfı 4 milyar dolar harcamış bu sivrisineklerle bulaşan hastalıklardan insanları nasıl koruyabiliriz diye.

The Bill Gates Foundation has spent 4 billion dollars on how we can protect people from diseases transmitted by these mosquitoes.

Böyle bir dert bu.

It's such a sorrow.

Ortalama 2 milyon dedim mesela ölen insan sayısı.

I said, for example, an average of 2 million people have died.

Örneğin yılan ısırmasıyla ölen insan sayısı 50 bin.

For example, the number of people who die from snake bites is 50,000.

Bütün dünyada.

All over the world.

Timsah.

Crocodile.

Bin.

Thousand.

Ürkütücü bir hayvan, hipopotam.

A frightening animal, the hippopotamus.

Yani çok sevimlidir bir yandan da ama aslında çok vahşidir.

So, it's very cute on one hand, but it is actually very wild.

500 insan ölüyor.

500 people are dying.

Hipopotam yüzünden.

Because of the hippopotamus.

Köpek balıkları yüzünden ölen insan sayısı sadece 10.

The number of people who have died due to sharks is only 10.

Ve sivrisineklerden sonra en tehlikeli diğer yaratık da insan.

And after mosquitoes, the other most dangerous creature is humans.

Bir yıl içerisinde 2 milyon insan sivrisinekler yüzünden ölüyor.

Two million people die every year due to mosquitoes.

475 bin insan da insan yüzünden ölüyor.

475 thousand people also die because of humans.

Peki bu kadar teknolojiye rağmen niye durum çok da iyiye gitmiyor?

Well, despite all this technology, why isn't the situation improving much?

Yılda 2 milyon insan ölüyor ama bu sayı giderek artabilir diyorum.

I say that 2 million people die each year, but this number may gradually increase.

Malumunuz iklim krizi ve küresel ısınma yüzünden.

As you know, due to the climate crisis and global warming.

Yapılan bir çalışmaya göre.

According to a study conducted.

Önümüzdeki 50 yıl içinde bugünkünden bir milyar daha fazla insanın sivrisinek kaynaklı enfeksiyonlara maruz kalabileceği ortaya çıkıyor.

It turns out that in the next 50 years, one billion more people than today may be exposed to mosquito-borne infections.

Ve yakın zamanda okuduğum bir başka haber var yine sivrisineklerle ilgili.

And there is another news I read recently, again related to mosquitoes.

Yeni virüs türleri var.

There are new types of viruses.

Yeni derken bir bölgede bulunan, oradaki insanları etkileyen ama dünyanın geri kalanına çok fazla sirayet etmemiş.

New in the sense that it is found in a specific region, affecting the people there but not having much influence on the rest of the world.

Fakat yavaş yavaş giderek daha fazla insana sirayet etmeye başlayan çeşitli virüs türleri var.

However, there are various types of viruses that are gradually starting to spread to more and more people.

Bir tanesine uyku hastalığı deniyor.

One of them is called sleeping sickness.

Bir tanesi derinlik.

One of them is depth.

Bir tanesi oropoş virüsü.

One of them is the oropouche virus.

Bu böyle okunuyordur herhalde.

It must be read like this, I suppose.

Oropoş virüsü.

Oropoş virus.

Bu tür hastalıklar yakın zamanda okuduğum bir haber bu.

This type of disease is something I read about in the news recently.

Sivrisinek mevsimi ve yayılma alanı giderek daha fazla genişlediği için daha fazla ölüme sebebiyet vermeye başlıyor.

As the mosquito season and range of spread continue to expand, it is starting to cause more deaths.

Küresel ısınma yüzünden.

Due to global warming.

Sivrisinek mevsimi giderek artıyor.

The mosquito season is increasing rapidly.

Yani normalde sivrisinekleri gördüğümüz zaman sayısı hem bahardan geriye çekiliyor.

So normally when we see mosquitoes, their numbers are reduced from spring.

Küresel ısınma yüzünden.

Due to global warming.

Hem de sonbaharın sonlarında.

Even in the late autumn.

Kışa doğru sarkıyor.

It's leaning towards winter.

Amerika'da uzmanların uyardığı bir mesele var.

There is a matter that experts in America have warned about.

Mesela doğu at ensefaliti olarak bilinen ve Amerika'ya endemik olarak rastlanan, nadir rastlanan bir virüs.

For example, there is a rare virus known as Eastern equine encephalitis, which is endemic to America.

Bu yaz Amerika Birleşik Devletleri'nde 5 kişinin ölümüne neden olmuş.

This summer, it has caused the death of 5 people in the United States.

Ciddi de bir virüs.

It's a serious virus.

Bulaştığında %30 gibi çok yüksek bir ölüm oranına sahip.

When it spreads, it has a very high mortality rate of about 30%.

Ve bu nedenle bazı parkları kapatmışlar Amerika'da.

And for this reason, they have closed some parks in America.

Erken kapatmışlar.

They closed early.

Sivrisinekler hem gün doğumunda hem de gün batımında çok aktif olmuşlar.

Mosquitoes have been very active both at dawn and at dusk.

Gün içerisinde saklanmayı tercih eden yaratıklar.

Creatures that prefer to hide during the day.

Bu sebeple bazı parkları erken kapatmak zorunda kalmışlar.

For this reason, they had to close some parks early.

Hatta açık alan aktivitelerinin bazıları da sırf bu sebeple yani bu bulaşıcı hastalık doğu at ensefaliti yüzünden iptal edilmiş.

In fact, some outdoor activities have been canceled solely for this reason, namely due to the infectious disease eastern equine encephalitis.

Yapılan bir çalışmaya göre 79 ile 2002 yılları arasında sivrisinek sezonu toplamda 2 haftadan daha fazla uzamış durumda.

According to a study, the mosquito season has lengthened by more than 2 weeks in total between 1979 and 2002.

Brezilya'da örneğin bu bahsettiğim Oropos virüsü olarak bilinen virüsün görülme sıklığı 1 yıllık.

For example, in Brazil, the frequency of the virus known as the Oropos virus that I mentioned is once a year.

İçinde yüzde 800 artış göstermiş.

It has shown an increase of 800 percent.

Den kumması dedim.

I said the common one.

Den kumması temmuz ayı itibariyle 11 milyon kişiye bulaşmış.

The den kunmā has infected 11 million people as of July.

Toplamda 7 binden fazla insanın ölümüne neden olmuş.

It has caused the death of more than 7,000 people in total.

Ve bu virüs bu rakamlarla 2023 yılını şimdiden ikiye katlamış durumda.

And this virus has already doubled the year 2023 with these figures.

Henüz daha işte bu araştırmanın sonucu açıklandığında temmuz sonuymuş.

When the result of this research was announced, it was still the end of July.

Temmuz sonu itibariyle geçen yıl yaşanan vaka ve ölüm sayısı şimdiden ikiye katlanmış durumda.

As of the end of July, the number of cases and deaths experienced last year has already doubled.

Peki nasıl ısırıyor?

Well, how does it bite?

Merak ettiniz mi?

Did you wonder?

Bir de tabii kimleri ısırıyor var.

And of course, there are those who get bitten as well.

Biliyorum onu çok merak ediyorsunuz.

I know you are very curious about him.

Korunmanın bir yolu var mı?

Is there a way to protect oneself?

Özellikle kimleri tercih ediyor?

Who does he/she particularly prefer?

Onu en sona sakladım.

I saved it for last.

Ama nasıl ısırdığını anlatayım.

But let me tell you how it bit.

Yaklaşık 10 saniye içinde iyi bir damar buluyor.

It finds a good vein in about 10 seconds.

Yani vücudumuzun etrafında gezinmeye başladığında toplam 6 iğneyle çalışıyor.

So when it starts to wander around our body, it works with a total of 6 needles.

Küçük testereyle derimizi kesiyor.

They are cutting our skin with a small saw.

Ve bir şırınga yardımıyla doğal bir şırınga tabii.

And with the help of a syringe, of course a natural syringe.

3-5 mg.

Bu arada da iğnelerden bir tanesi, bu 6 iğneden bir tanesi kanın pıhtılaşmasını engelleyen bir tür tükürüğü içeriye doğru pompalıyor ki

Meanwhile, one of the needles, one of these 6 needles, pumps a type of saliva that prevents blood clotting inward.

hem kolay alabilsin kan pıhtılaşarak gelmeye karşı koymasın

so that it can be easily obtained and does not resist coming by clotting.

hem de aynı zamanda o bölge uyusun ve sivrisineğin bizi ısırdığını hissetmeyelim.

and at the same time let that area sleep and we won't feel the mosquito bite us.

Bu tükürük bu işe yarıyor.

This spit is useful for this.

İşte bizi kaşındıran, derimizi kabartan, şişiren de o tükürük.

It's that saliva that makes us itch, raises our skin, and swells us up.

Ona karşı alerjik bir reaksiyon gösteriyor bünyemiz.

Our body is showing an allergic reaction to it.

Gelelim The Mosquito isimli kitaba.

Let's come to the book called The Mosquito.

Biraz evvel bölümün başında da bahsettiğim ve bu kitabın anlattığı savaşlar tarihinde sivrisinek yoluyla bulaşan hastalıkların rolüne.

As I mentioned a little earlier at the beginning of the chapter, the role of diseases transmitted by mosquitoes in the history of wars described in this book.

Sıtma ve humma hastalıkları gerçekten insanlık tarihini değiştirmiş.

Malaria and fever diseases have really changed the history of humanity.

Ve bir türlü de bu hastalıkların neden kaynaklandığı çözülememiş.

And the cause of these diseases has not been resolved at all.

Ta ki 19. yüzyılın sonuna kadar.

Until the end of the 19th century.

İnanılmaz.

Incredible.

19. yüzyılın sonuna kadar sivrisineklerin sıtmayı bulaştırdığını bilimsel olarak,

Until the end of the 19th century, it was scientifically established that mosquitoes transmitted malaria.

kanıtlayamamış insanlık.

humanity that could not prove.

Miyazma teorisi diye bir teori var.

There is a theory called the theory of Miyazma.

Kelime miyazma kelimesi antik yunancada kirlilik anlamına geliyor.

The word "mixture" means pollution in ancient Greek.

Ve kolera, sıtma, humma gibi hastalıkların, ateşli hastalıkların kokuşmuş ortamlardan geçtiğini savunuyor bu teori.

And this theory argues that diseases such as cholera, malaria, and fever, as well as other infectious diseases, spread from decaying environments.

Ve bu teori çok uzun süre boyunca geçerliliğini koruyor.

And this theory has maintained its validity for a very long time.

Zaten sıtma kelimesinin yani malaryanın kökeninde de bu miyazma kelimesi yatıyor.

In fact, the origin of the word malaria lies in the word miasma.

Dolayısıyla insanlık bu tür mikropların bu kötü, kokuşmuş ortamlardan geçtiğini savunuyor.

Therefore, humanity claims that these types of microbes come from these bad, rotten environments.

Sivrisinekler de hep bu tür ortamlarda daha fazla bulunduğu için bataklık vs inanıyorlar ki biz sıtmayı, hummayı aslında bu pislikten, bu antijenik yerlerden kapıyoruz.

Mosquitoes are also more commonly found in these types of environments, so they believe that we actually get malaria and fever from this filth, from these antigenic places.

Bataklık vs. inanıyorlar ki biz Sıtma'yı Humma'yı aslında bu pislikten bu anti hijyenik yerlerden kapıyoruz.

Swamp vs. they believe that we actually catch Malaria and Fever from this dirt and these unhygienic places.

Öyle ki mesela Hipokrat M.Ö. 5. yüzyılda Sıtma'nın yaz sonundaki artışını gökyüzünde Sirius diye bildiğimiz köpek yıldızıyla ilişkilendiriyor ve hastalıklı zamanı yazın köpek günleri olarak adlandırıyor mesela.

For example, Hippocrates in the 5th century BC associates the increase of Malaria at the end of summer with the dog star known to us as Sirius, and he refers to the sickly period in summer as the dog days, for instance.

Yine aynı şekilde Sıtma tarih öncesi Afrika'yı harap ediyor.

Again, in the same way, Malaria is devastating prehistoric Africa.

Öyle ki insanlar hayatta kalabilmek için Afrika'da orak biçimli kırmızı kan hücrelerini geliştiriyor.

So much so that people are developing crescent-shaped red blood cells in Africa to survive.

Bunlar Sıtma'ya karşı daha dirençli kan hücreleri fakat bugün de orak hücreli anemi diye bir genetik hastalık var o da bu değişimden kaynaklanıyor.

These are blood cells that are more resistant to malaria, but today there is also a genetic disease called sickle cell anemia, which is also a result of this change.

Yani aslında bir genetik hastalığa yol açan bir değişim geçiriyor.

So it is actually undergoing a change that leads to a genetic disease.

Niye? Sivrisineklerin bulaştırdığı Sıtma ile başa çıkabilmek için.

Why? To be able to cope with Malaria transmitted by mosquitoes.

Böyle bir tarih.

Such a date.

Meşhur Florence Nightingale Roma yakınlarındaki Pontine bataklıklarını ölümün gölge vadesi olarak adlandırıyor mesela.

The famous Florence Nightingale refers to the Pontine marshes near Rome as the shadowy realm of death, for example.

Ve Latin Amerika'nın tarihine baktığımızda Sıtma ve Humman yüzünden özellikle keşifler sırasında oradaki bütün tarihin topyekun yeniden yazıldığını görüyoruz.

And when we look at the history of Latin America, we see that the entire history there was completely rewritten, especially during the period of exploration, due to Malaria and Smallpox.

Aslında Kolomb yeni dünyaya vardığında orada da sivrisinekler var ve Güney Amerika'da çıktı dedik.

In fact, when Columbus arrived in the New World, there were mosquitoes there too, and we said they originated in South America.

Fakat ilginç bir şekilde o zamanki o bölgedeki sivrisinekler...

However, interestingly, the mosquitoes in that area at that time...

Sivrisinekler hastalık taşımıyorlar.

Mosquitoes do not carry diseases.

Weingart kitabın yazarı bunu Latin Amerika'daki Güney Amerika'daki farklı tarım uygulamalarına bağlıyor.

The author of the Weingart book relates this to the different agricultural practices in South America in Latin America.

Daha az ekim yapılıyor.

Less planting is being done.

Ekosistem daha az bozulmuş.

The ecosystem is less disturbed.

Bir de hayvancılıkla daha az uğraşılıyor.

Livestock farming is also being practiced less.

Özellikle hayvancılıkla uğraşmak ve hayvan dışkısıyla bu hastalıkların yayılmasının kolaylaştığı düşünülüyor.

It is thought that especially working with livestock and the ease of spreading these diseases with animal feces contributes to the issue.

Yeni gelenler yani kaşifler bir yandan da eli kanlı adamlar biliyorsunuz.

The newcomers, that is, the explorers, are also known to be bloody-handed men, you know.

Ve sadece gemilerinde getirdikleri sivrisineklerle değil kendi kanlarıyla.

And not just with the mosquitoes they brought on their ships, but with their own blood.

Ya da bu hastalığı yeni kıtaya taşımış oluyorlar.

Or they are bringing this disease to the new continent.

Çünkü orada yaşayan sivrisinekler onlardan bu kanı alıp başkalarına bulaştırabiliyorlar.

Because the mosquitoes living there can take this blood from them and transmit it to others.

Christoph Kolomb Hispaniola diye bilinen bir adaya çıkıyor mesela.

Christoph Columbus lands on an island known as Hispaniola, for example.

Çok çarpıcı bir bilgi bu.

This is a very striking piece of information.

Küba'nın doğusunda yine büyük bir ada bu.

This is another large island in the east of Cuba.

O adaya çıktığında o kadar büyük bir hızla bu hastalık insanlara bulaşıyor ki...

When he landed on that island, this disease spreads to people at such a fast pace that...

Yerel Taino nüfusu 5 ila 8 milyon kişiyken...

While the local Taino population was between 5 and 8 million...

Sadece 22 yıl içerisinde...

In just 22 years...

Ve çıktıktan sonra sadece 22 yıl içerisinde yani beyaz adam o adaya geldikten sonra...

And after just 22 years, that is, after the white man came to that island...

Oranın yerli Taino nüfusu 5 ila 8 milyon kişi olarak tahmin ediliyor.

The local Taino population of the area is estimated to be between 5 to 8 million people.

Ve 22 yılda 26 bine düşüyor.

And in 22 years, it drops to 26,000.

Acayip bir şey.

An incredible thing.

Çiçek ve grip de etkili tabii.

Of course, it is effective for both flu and flowers.

Ama aynı zamanda sivrisinek kaynaklı hastalıklar da adanın üzerinde yaşayan yerli nüfus silip süpürüyor.

But at the same time, mosquito-borne diseases are wiping out the local population living on the island.

Amerika kıtasının tamamı için bir de bir bilgi paylaşacağım.

I will also share some information for the entirety of the American continent.

Orada da büyük bir kırım var.

There is a great massacre there as well.

Amerika'nın yerli halkları o sırada 100 milyon kişi.

The indigenous peoples of America numbered 100 million at that time.

Ve beyaz adam oraya ayak bastıktan sonra beyaz adamın kendi katlettikleri de var tabii ki.

And after the white man set foot there, of course, there are also those killed by the white man himself.

Ama bunun yanı sıra çiçek, grip ve bir de sivrisinekle bulaşan hastalıklar eklendiğinde bunlara...

But in addition to this, when diseases transmitted by flowers, the flu, and mosquitoes are added to these...

100 milyon olan nüfus 95 milyonu öldükten sonra 5 milyona iniyor.

The population of 100 million decreases to 5 million after 95 million die.

Bu o kadar çarpıcı bir durum ki...

This is such a striking situation...

Weingart aslında köleliğinde o yerli halkların...

Weingart actually during his slavery those indigenous people...

Yani muhtemelen oradaki yerli halkların...

So probably the indigenous peoples there...

Yerli halkları köleleştireceklerdi 95 milyonu ölmeseydi.

They would have enslaved the indigenous people if 95 million had not died.

Afrika'dan köle getirme, köle ticaretinin de aslında tam da bu nedenle...

Bringing slaves from Africa is actually precisely due to this reason...

Yerli halkın sıtma, humma gibi hastalıklarla ölmesi sonrası oraya köle ihtiyacı oluşmasına bağlıyor.

It attributes the need for slaves there to the deaths of the indigenous people from diseases such as malaria and fever.

Yani köle ticaretinin gelişmesini bile dolaylı yoldan da olsa sivrisineklerin varlığına bağlamış oluyor.

So it can be said that the existence of mosquitoes is indirectly linked to the development of the slave trade.

Yine kitaptan bir anekdot paylaşmak isterim bu Latin Amerika meselesiyle ilgili.

I would like to share another anecdote from the book related to this Latin America issue.

1536'da Florida'dan Meksika'dan...

In 1536, from Florida to Mexico...

Mekositi'ye doğru yola çıkan ve o bölgede mahsur kalmış bir İspanyol denizci herhalde günlük tutuyordu.

A Spanish sailor who set off towards Mekositi and was stranded in that region was probably keeping a journal.

Günlüğüne not almış.

He/she has made a note in his/her diary.

Yerli halkı şöyle anlatıyor.

The local people describe it like this.

Sivrisinekler tarafından o kadar çok ısırılmışlardı ki cüzdanlı Aziz Lazarus'un hastalığına yakalandıklarını düşünürdünüz.

They had been bitten by mosquitoes so much that you would think they had contracted the disease of wallet-bearer Saint Lazarus.

Toprağın ne kadar verimli, güzel, pınarlarla ve nehirlerle dolu olduğunu görmek...

To see how fertile, beautiful, and filled with springs and rivers the land is...

Ve her yerin terk edilmiş, köylerin yakılmış olduğunu ve insanların çok zayıf ve hasta olduğunu görmek beni son derece üzdü diyor.

And he says that seeing everywhere abandoned, the villages burned, and the people very weak and sick deeply saddened him.

Yani...

So...

İnanılmaz bir güzelliğin içerisinde inanılmaz bir sefalet yaşanıyor bu salgın hastalıklarla.

Incredible beauty is accompanied by incredible misery in these epidemic diseases.

Köle ticaretini etkiliyor dedik.

We said it affects the slave trade.

Kölelerin fiyatları bile değişiyor.

Even the prices of slaves are changing.

Afrika'dan yeni gelen köleler oradaki hastalıklara karşı bağışıklığı yoksa çok daha ucuza gidiyor.

Newly arrived slaves from Africa are sold for much cheaper if they have no immunity to the diseases there.

Orada doğan ve dolayısıyla bu hastalıklara bağışıklık geliştirmiş kölelerse daha fazla para ediyor.

Slaves born there and thus having developed immunity to these diseases are worth more money.

Baktığımızda dünyanın çok farklı yerlerinde yine endemik sıtma türlerinin, insanın, savaşan orduların...

When we look at it, there are still endemic malaria species in very different parts of the world, humans, warring armies...

Kiddelerin yayılımına engel olduğunu görüyoruz.

We see that it prevents the spread of the kids.

Mesela İtalya'ya doğru ilerleyen Hanibal'in kuvvetleri yine sıtma nedeniyle Kırım'a uğruyor.

For example, Hannibal's forces advancing towards Italy are again stopping in Crimea due to malaria.

Cengiz Han'ın orduları Güney Avrupa'ya aynı sebeple uzanamıyor, genişleyemiyor.

Genghis Khan's armies cannot expand into Southern Europe for the same reason.

Haçlı seferlerinin önemli bir kısmı kutsal toprakları fethetmeyi hedeflerken tam da bu hastalıklar yüzünden yarıda kalıyor, akamete uğruyor.

While a significant portion of the Crusades aimed to conquer the holy lands, they were interrupted and thwarted precisely because of these diseases.

Mesela Haçlı seferlerinde sıtma askerlerin üçte birinden fazlasını öldürmüş.

For example, during the Crusades, malaria killed more than a third of the soldiers.

Bunu tabii...

Of course...

Bir savaş silahına çevirenler de var.

There are also those who turn it into a weapon of war.

Kitapta örnekler var.

There are examples in the book.

Napolyon, Selahattin Eyyubi, Naziler...

Napoleon, Saladin, Nazis...

Yani savaş silahına çevirmek şöyle.

So, converting it into a weapon of war is like this.

Çok yoğun bir sinek popülasyonunun olduğu bataklık bir bölgeyi siz düşmanınızdan daha iyi biliyorsanız, daha iyi tanıyorsanız...

If you know a swampy area with a very dense mosquito population better than your enemy, if you are more familiar with it...

Düşmanı orada sıkıştırıyorsunuz ve orada tabii o sivri sineklerin yoğun saldırısına maruz kalıyor.

You are pinning the enemy there, and of course, they are subjected to the intense attack of those mosquitoes.

Zayıflıyorlar, kan kaybediyorlar.

They are getting weaker, they are losing blood.

Yani hastalanıyorlar.

So they are getting sick.

Dolayısıyla bunu bir savaş taktiğine çevirenler de olmuştur.

Therefore, there have been those who have turned this into a war tactic.

Olmuş tarih boyunca.

It has happened throughout history.

Çanakkale Savaşı'nda da bildiğim kadarıyla anlatayım.

Let me explain what I know about the Battle of Çanakkale.

Hastalıklar ciddi bir öneme sahip.

Diseases have a significant importance.

Çünkü niye?

Because why?

Anzakların çıktığı yer, o coğrafya, Gelibolu Yarımadası.

The place where the ANZACs landed is that geography, the Gallipoli Peninsula.

Önce bir düz, sıcak, çorak bir arazi.

First, a flat, warm, barren land.

Daha sonra tepeler var yükseliyor.

Later there are hills rising.

Nitekim o tepeleri aşamıyorlar.

Indeed, they cannot overcome those hills.

Orada Osmanlı ordusu büyük bir mücadele veriyor ve karşı koyuyor düşmana.

The Ottoman army is putting up a great fight there and resisting the enemy.

O kıyıda yine bulaşıcı hastalıklarla, sivri sinek saldırılarıyla inanılmaz kayıplar veriyor.

On that shore, they are suffering incredible losses due to infectious diseases and mosquito attacks again.

Güçsüz düşüyorlar.

They are falling weakly.

Dolayısıyla Çanakkale Savaşı'nda da bu tür hastalıkların belirleyici olduğunu söyleyebiliriz.

Therefore, we can say that such diseases were also decisive in the Battle of Gallipoli.

Tabii ki çok büyük bir mücadele ve savaş var.

Of course, there is a huge struggle and war.

Ama savaşlar tarihine bakıldığında bu hastalıklar çok önemli bir yer tutuyor.

But when looking at the history of wars, these diseases hold a very important place.

Şöyle söyleyeyim.

Let me put it this way.

O dönemlerde insanların yerleşim alışkanlıklarını bile değiştiriyor.

At that time, it even changed people's settlement habits.

Zengin Romalılar mesela sivri sineklerden kaçmak için evlerini tepelere yapıyorlarmış.

Rich Romans, for example, used to build their houses on hills to avoid mosquitoes.

Bu tepelerin kullanılması çok sık karşımıza çıkan bir mimari tercihtir.

The use of these hills is a very common architectural choice.

And

Aslında bir nedeni de

Actually, there is also a reason.

Yani kıyılarda olmamanın sebebi bir yandan da korsan saldırılarına açık olmamak.

So the reason for not being on the shores is also to avoid being vulnerable to pirate attacks.

Dolayısıyla daha içerlerde en azından şehrin merkezini oluşturmak.

Therefore, at least to create the center of the city further inside.

Kıyılarda sadece limanı kurmak gibi şeyleri biliyoruz tarihten.

We only know things like establishing a port along the shores from history.

Ama bunun bir sebebi de aynı zamanda bu sivri sineklerden uzaklaşmak ve dolayısıyla hastalıklardan uzaklaşmakmış.

But one reason for this is also to stay away from these mosquitoes and thus stay away from diseases.

Hatta kitapta şunu anlatıyor.

In fact, it explains this in the book.

Çünkü bugün bile Amerika'da daha yüksek bölgelerdeki kira oranlarıyla

Because even today in America, with the rental rates in higher areas.

daha alçak ve sivri sinek popülasyonunun yoğun olduğu bölgelerdeki kira oranları karşılaştırıldığında

when comparing rental rates in areas with a higher population of lower and sharper mosquitoes

yüksek yerler daha pahalıymış.

High places are more expensive.

Bu sonuç çıkıyormuş.

This result is coming out.

Bugün hala.

Still today.

Şaşırdım buna birazcık.

I was a little surprised by this.

Yani Amerika'da bile sivri sinek sorunu bu derece etkili olabiliyorsa

So if the mosquito problem can be this effective even in America,

çok ilginç bir bilgi ama kitapta yine Weingart bunu da paylaşmış.

It's very interesting information, but Weingart has shared this in the book as well.

Gelelim kimleri ısırıyor meselesine.

Let's come to the issue of whom it bites.

Şimdi böyle bir takım mitler vardır.

Now there are such myths.

Erkeklerden çok kadınları ısırır.

It bites women more than men.

Koyu saçlardan çok sarışınları ısırır.

Dark-haired ones are bitten much more by blondes.

Mesela ben.

For example, me.

Biraz sarışına kaçıyorum.

I'm turning a bit blonde.

Kumral mı derler.

Do they call it chestnut?

Çocukken sapsarıymışım.

I was very blonde as a child.

Dolayısıyla bana da söylerler hep.

So they always tell me too.

Sarısın ya o yüzden ısırıyorlar seni falan diye.

"You're blond, that's why they bite you and stuff."

Ne bileyim kızılları ısırdı.

I don't know, the red ones bit her.

Kızıl saçları ısırdı.

She bit her red hair.

İşte cildiniz ne kadar koyu veya kösele gibiyse ısırlıktan o kadar kaçınabileceğiniz.

The darker or tougher your skin is, the more you can avoid being bitten.

Sizi ısırmayacağı gibi bilgiler paylaşılıyor.

Information is shared that it won't bite you.

Bunların hepsinin mit olduğunu söylüyor bilim insanları.

Scientists say that all of these are myths.

Böyle bir durum yok.

There is no such situation.

Ama evet bazı sebepler var.

But yes, there are some reasons.

Tercihlerini değiştiren bu güzidekiler.

Those precious ones who change their preferences.

Bir de hayvanın.

And also the animal.

Örneğin kan grubu.

For example, blood type.

Mesela sıfır grubu A ve B gruplarına göre dezavantajlı.

For example, the zero group is disadvantaged compared to groups A and B.

Isırılma ihtimali daha yüksek.

The likelihood of being bitten is higher.

Kan grubu sıfır olan kişiler A tipi olanlara göre iki kat daha sık ısırılıyor.

People with blood type O are bitten twice as often as those with type A.

B tipi ise ikisinin arasında bir yerde.

Type B is somewhere in between the two.

En korunaklı A grubu B grubu arada.

The most secure group A is between group B.

Sıfır grubuysa en korunaksızlar.

If it's a zero group, they are the most vulnerable.

Sivrisinek hazretleri bu kan grupları arasında en çok sıfır grubundan hoşlanıyorlarmış efendim.

It is said that mosquitoes particularly like group O blood among these blood groups, my lord.

Bir de cildi.

And the skin.

Ciltlerde bazı kimyasallığa bakıyor.

It looks at some chemicals in the skins.

Cildin üzerindeki bazı kimyasallara.

Some chemicals on the skin.

Bir de laktik asite.

And lactic acid.

Laktik asiti değiştirmenin bir yolu yok.

There is no way to change lactic acid.

Ama doğal olarak genetik bir takım sebeplerle vücudumuzdaki laktik asit oranı değişebiliyor.

But naturally, for genetic reasons, the level of lactic acid in our body can change.

Keza terleme dolayısıyla spor gibi aktiviteler de bunu değiştiriyor.

Likewise, activities such as sports are also affecting this due to sweating.

Dolayısıyla spor yapıp terledikten sonra sivrisinek için daha kolay bir hedef haline geliyorsunuz.

Therefore, after exercising and sweating, you become an easier target for mosquitoes.

Aynı zamanda vücudunuz hareket ettiğiniz için daha sıcak oluyor.

At the same time, your body gets warmer because you are moving.

Ve o ısı da yine aynı şekilde sivrisineğin dikkatini çekiyor.

And that heat also draws the mosquito's attention in the same way.

Size yönelmesine sebep oluyor.

It causes him/her to turn towards you.

İyi bir spordan sonra aslında daha kolay bir hedef haline gelmiş oluyorsunuz.

After a good sport, you actually become an easier target.

Tiksinmezseniz bu kısmı da söylemek istiyorum.

If you don’t mind, I would like to say this part as well.

Ya bu çok enteresan.

Well, this is very interesting.

Bilmediğim bir şeyi çözdü.

He solved something I didn't know.

Bazı peynirlere hani deriz ya ayak gibi kokuyor diye.

Some cheeses, you know, we say they smell like feet.

Evet bu peynirde de olan ayakta da olan bir bakteri çeşidiymiş.

Yes, it is a type of bacteria found in this cheese as well as on the body.

Aynı bakteri olduğu için peynirler boşuna ayak gibi kokmuyormuş.

The cheeses don't smell like feet for no reason; it's because they contain the same bacteria.

Ve sivrisineklerde bu bakteri çeşidi.

And this type of bacteria in mosquitoes.

Bu bakteri çeşidinin kokusunu çok seviyorlarmış.

They really like the smell of this type of bacteria.

Eğer ayağınız kokuyorsa diyorlar ki o bakteri sivrisinekler için afrodizyak bir tür.

They say if your feet smell, that bacteria is a type of aphrodisiac for mosquitoes.

Peşinize bir sinek takılma ihtimali ayakları kokanlar için çok daha yüksek bir ihtimal.

The likelihood of a fly sticking to you is much higher for those with smelly feet.

Son maddelere geliyorum.

I am coming to the last items.

Deodorantlar, parfümler, sabunlar gibi güzel kokular da sivrisinek hazretlerini cezbediyormuş.

Deodorants, perfumes, and soaps with pleasant scents also attract the noble mosquitoes.

Deodorant sürmeyeceğim bunun için demeyin.

I won't apply deodorant, so don't say that for this.

Çünkü sadece bu değil belirleyici olan.

Because this is not the only determining factor.

Bira içenlere karşı da özel bir ilgisi varmış.

He had a special interest in those who drink beer as well.

Bira içtiğinizde de sivrisinek tarafından ısırılma ihtimaliniz artıyormuş.

When you drink beer, your chances of being bitten by a mosquito increase.

Parlak renkler yine aynı şekilde dikkat çekiyor.

Bright colors catch the attention in the same way again.

Dolayısıyla çok parlak giyindiyseniz sivrisineğin görsel alanına daha çabuk girip dikkatini daha çabuk çekebiliyorsunuz.

Therefore, if you are dressed very brightly, you can enter the mosquito's visual field more quickly and attract its attention more quickly.

Ve bir de nefesimizdeki karbondioksit oranına bakıyor.

And it also looks at the carbon dioxide level in our breath.

İşte spordan sonra da daha fazla oluyor karbondioksit oranı.

Here, the carbon dioxide level is higher after exercise as well.

O kadar enteresan ki bu konuda hamileler muzdaripler.

It's so interesting that pregnant women suffer on this subject.

Hamileler %20 daha fazla karbondioksit soludukları için ısırılma ihtimalini,

Pregnant women have a higher chance of being bitten because they breathe 20% more carbon dioxide.

yani aynı zamanda vücut ısıları da yüksek, ısırılma ihtimali normalden iki kat daha fazlaymış normal bir insana göre hamilelerin.

This means that at the same time, the body temperatures are also high, and the likelihood of being bitten is twice as much for pregnant women compared to an average person.

Yetmezmiş gibi bir de.

As if that wasn't enough.

Ama yine uzmanlar diyorlar ki efendim siz bunlara çok takılmayın.

But experts say, "Sir, you shouldn't worry too much about these."

Çünkü bunların hepsini yapsanız, güzel bir duş alsanız, koku da sürmeseniz,

Because even if you do all of these things, take a nice shower, and not apply any fragrance,

ayağınız kokmasa, bira içmeseniz, parlak giyinmeseniz, hamile olmasanız dahi ısırılırsınız.

Even if your feet don't smell, you don't drink beer, you don't dress flashy, and you're not pregnant, you will still be bitten.

%85 oranında.

85 percent.

Bunlar zaten bazı faktörler, sivrisinekleri size çeken faktörler genetik yapınızla ilgili.

These are already some factors, factors that attract mosquitoes to you are related to your genetic makeup.

Dolayısıyla ne yaparsanız yapın ondan kaçamazsınız.

Therefore, whatever you do, you cannot escape from it.

Kaçmaya da çok fazla böyle çalışmayın.

Don't work too hard to escape like this.

Size en iyisi başka türlü bir önlem alın diyorlar efendim.

They say you should take a different precaution, sir.

Sivrisineklerle ilgili bölümümüzün sonuna gelmişken son olarak bir orkoluk yapmak isterim.

As we reach the end of our section on mosquitoes, I would like to make one last note.

Ve sizinle bir Afrika atasözünü paylaşmak isterim.

And I would like to share an African proverb with you.

O atasözü der ki sivrisineklere katlanamayanlar ormanda yaşamasın.

The proverb says that those who cannot endure mosquitoes should not live in the forest.

Adeta.

As if.

Demirden korksak trene binmezdik gibi.

If we were afraid of iron, we wouldn't board the train.

Afrika'nın Polat alemlerinden bu özlü sözle bölümü kapatmış olayım.

Let me close the section with this profound saying from the realms of Polat in Africa.

Görüşmek üzere.

See you soon.

Kalın sağlıcakla.

Take care.

Hey everyone.

Hey herkes.

It is Ryan Seacrest here.

Burada Ryan Seacrest var.

Ready to heat up your summer vacation?

Hazır mısın yaz tatilini ısıtmaya?

Get ready.

Things are about to get sizzling at Chumba Casino.

Your summer getting a whole lot hotter with a special daily login bonus waiting just for you.

Your summer is about to get a whole lot hotter with a special daily login bonus waiting just for you.

So sign up now for reels of fun and reels of pride.

Your eyes is right here at Chumba Casino with yours truly.

Your eyes are right here at Chumba Casino with yours truly.

Join me at ChumbaCasino.com and dive into a summer of social casino fun.

Beni ChumbaCasino.com'a katıl ve sosyal kumar eğlencesi dolu bir yazın içine dal.