Geri Dönüyoruz #68 | Hangi İsa?

İNTRO

INTRO

Tarihçi Töre Sivrioğlu'nun podcast'ı Geri Dönüyoruz'a hoş geldiniz.

Welcome to historian Töre Sivrioğlu's podcast We're Going Back.

Ben Töre Sivrioğlu, bugün konuğum Töre Sivrioğlu'yla yine çok sevdiğimiz konulardan bahsedeceğiz.

I am Töre Sivrioğlu, today I will be talking about some of the topics we love with my guest Töre Sivrioğlu again.

Hocam hoş geldin.

Welcome, teacher.

Hoş bulduk Mahir'cim.

Nice to be here, dear Mahir.

Mirasem yoksa ben de sana istediğin isimle mi sesledim?

If I had no inheritance, would I have called you by the name you wanted?

Hocam kısa bir ara verdik, yani bir bölüm ara verdik.

We took a short break, meaning we took a break between chapters.

Bu bölümde biraz memleketimizin zeytinli kıyılarında tatil yaptık.

In this section, we took a holiday on the olive-lined shores of our homeland.

Aynı zamanda bir Geri Dönüyoruz kampı yaptık.

We also held a Come Back camp.

Çok verimli, çok eğlenceli bir kamp oldu.

It was a very productive and fun camp.

Sonra görev beklemez deyip tekrar mikrofon başına döndük.

Then we said that the duty does not wait and returned to the microphone again.

Şimdi yeni bölümümüzde çok eski bir konuyu konuşacağız takdir edersin ki.

Now in our new episode, we will talk about a very old topic, as you can appreciate.

Şimdi bugün konumuz İsa.

Now our topic today is Jesus.

İster İsa peygamber diyelim, ister Mesih İsa diyelim, ister Rab İsa.

Whether we say Prophet Jesus, or Christ Jesus, or Lord Jesus.

Bugün İsa'dan bahsedeceğiz, konumuz İsa.

Today we will talk about Jesus, our topic is Jesus.

Şimdi her şeyden önce ben yine idiot sorularıyla programı başlatmak istiyorum hocam.

First of all, I want to start the program again with idiot questions, professor.

İsa ile ilgili bildiklerimiz, güvenebileceğimiz bilgiler mi? Bu birinci soru.

What we know about Jesus, is it reliable information? This is the first question.

İkincisi İsa kimdir, nerede doğmuştur, kimin çocuğudur, ne iş yapar?

Who is Jesus, where was he born, whose child is he, and what does he do?

Neden İsa'yı bütün dünya tanımıyor?

Why doesn't the whole world know Jesus?

Tanıdık meselesinden önce biraz bu İsa'nın menşei meselesini konuşalım.

Before discussing the matter of acquaintance, let's talk a bit about the origin of Jesus.

Yani buna cevap vermek şöyle yani tarihsel İsa'yı arıyorsan başka cevabı var.

So answering this is like, if you are looking for the historical Jesus, there is another response.

Dini İsa yani dinsel metinler İsa'yı arıyorsan başka cevabı var.

Religious texts have a different answer if you are looking for Jesus, that is, the Jesus of faith.

Eğer sorduğun İsa'nın tarihsel kayıtlarda, kaynaklarda, İncil'de anlatılanların bir sağlaması var mı yani?

Is there any verification of what is mentioned about Jesus in historical records, sources, and the Bible?

İşte Romalıların vesaire çağdaş belgelerde bir İsa var mı, yok mu diye soruyorsan yok.

If you're asking whether there is any contemporary document from the Romans that mentions Jesus, the answer is no.

Sadece Flavius'ta var galiba değil mi hocam?

I guess it's only in Flavius, right professor?

Yani onlar da hani tam yaşadığı dönemle ilgili yani daha sonraki dönemlerde bir de sanırım şu Yosef Usta bahsediyor sanırım biraz.

So they also, you know, relate to the period they lived in, and I think later periods, there's also this mention of Yosef Usta, I suppose.

İşte Flavius'ta değil mi?

Isn't it in Flavius?

Flavius, tamam. Yani böyle bir hareket vardı, böyle biri vardı gibi. Ama eğer yani gerçekten tarih belge arıyorsan biraz suçlar ararsın.

Flavius, okay. So there was such an action, there was such a person. But if you’re really looking for historical evidence, you might look for some crimes.

Ama hocam şeyde Yosefus Flavius'ta da şey var.

But my teacher, there is also something in Josephus Flavius.

Vaftizci Yahya'nın bir müridi yani onun müritleri arasından böyle parlak bir figür.

A disciple of John the Baptist, such a bright figure among his disciples.

Yani böyle bir işte Tanrı'nın oğlu İsa, işte bir peygamber İsa, kitledir arkasına almış işte sürükleyen bir İsa gibi değil.

So in such a task, Jesus, the Son of God, is not like a Jesus who is a prophet, leading a crowd behind him.

Ya bir de böyle de bir adam var diye bahsediyor.

He's also talking about a guy like this.

Yosef Usta zaten Musa yasasına bağlı kaldığı için yani öyle göklere çıkmış, canlanmış, üç gün sonra dirilmiş falan bir İsa'dan bahsetmiyor tabii.

Yosef Usta is not talking about a Jesus who has ascended to the heavens, come to life, or resurrected three days later, because he is already adhering to the law of Moses.

Ama buna inanıldığından söz ediyor yani. Eğer yani aradığımız oysa hani böyle birine inanıldığından söz ediyor.

But it talks about the fact that it is believed. If that is what we are looking for, then it talks about believing in such a person.

Ama hani bir Roma mahkeme kaydı, kuydu işte.

But you know, there is a Roman court record, it was just a hole.

İdamlarla ilgili mesela geçen konuştuk ya Spartaküs örneği.

For example, we talked about executions, like the Spartacus example.

Spartaküs olayı son derece kanıtlı bir olay, kayıtlı bir olay yani.

The Spartacus incident is a highly documented event, a recorded event, that is.

Tartışma, mahal vermeyecek.

The discussion will not allow for any room.

Onunla mukayese ediyorsan tabii öyle bir olay yok.

If you are comparing it to him, then of course there is no such event.

Bir de şey denilen Nereli falan.

And then there's the thing called where they're from, etc.

Galile'li değil mi? Bildim Galile köyünden.

Isn't he from Galilee? I knew he was from the village of Galilee.

O yüzden zaten Hristiyanlara Galile'liler de deniyordu.

That's why Christians were also called Galileans.

Haganlar üzerinden.

Through the hagans.

Galile bölgesindeki Nasra köyünden ya da işte o Natsaret diyorlar.

From the village of Nasra in the Galilee region, or as they call it, Nazareth.

O zaman şimdi Nasrani diyorlar mesela.

For example, they say Nasrani now.

Araplar.

Arabs.

Zaten Nasralı İsa diye hep anlatılarda Nasralı İsa diye anılır.

He is always referred to as Jesus of Nazareth in the narratives.

Yani Arapça'da hani Hristiyan yerine bazen Nasrani denilmesi ya da Paganların onlara Galile'li demesi ya da Celile mi diyelim?

So in Arabic, sometimes instead of Christians, they are referred to as Nasrani, or how the Pagans call them Galileans, or should we say Galilee?

Galile tabii.

Of course, Galileo.

Galile, Celile.

Galilee, Galilee.

Ya neyse köyü ve memleketi burası.

Well, this is the village and the hometown.

Anlatılan babasının adı Yusuf.

The name of the father mentioned is Yusuf.

Ama hani onun babasının biyolojik oğlu olmadığı, annesiyle babasının bir birliktelik yaşamadan.

But you know that he is not his father's biological son, without his mother and father having a relationship.

Meryem'in İsa işte hamile kalışı.

Mary's conception of Jesus.

Ve doğum yani bu.

And that's birth.

Hocam orada telaffuz edilmesi gereken şöyle bir nokta var.

There is a point that needs to be pronounced there, teacher.

İncil'in üç, üç İncil yani Yuhanna hariç İncil'lerin üçü de İsa'nın soy ağacını anlatarak başlar.

Three Gospels, that is, all three Gospels except for John, begin by telling the genealogy of Jesus.

İbrahim'den itibaren anlatır işte İbrahim'in oğlu İshak'tı, İshak'ın oğlu şuydu buydu falandı filandı derken.

It starts with Ibrahim, then it was Ibrahim's son Isaac, Isaac's son was this, that, and so on.

En son Yusuf'a kadar getirir hikayeyi.

The story goes all the way to Joseph.

Bu Yusuf tabii o Mısır'daki Yusuf'la karışmasın.

This Yusuf shouldn't be confused with the Yusuf in Egypt.

Başka bir Yusuf bu.

This is another Yusuf.

Ondan çok sonraki bir Yusuf.

A Joseph long after him.

Yusuf'a kadar getiriyor.

It brings up to Yusuf.

İşte diyor Yusuf da diyor İsa'nın babası oldu diyor.

Here he says that Yusuf also says he became the father of Jesus.

Ama aslında teknik olarak Yusuf İsa'nın babası değil Hristiyan anlatsına göre yine.

But actually, technically, he is not the father of Yusuf İsa according to the Christian narrative again.

Yani Meryem'in oğlu İsa, Yusuf'un oğlu değil Tanrı'nın oğlu olduğunu iddia ediyor Hristiyanlık.

So Christianity claims that Mary’s son Jesus is not the son of Joseph but the son of God.

Hristiyan düşüncesindeki kimi okullar.

Some schools in Christian thought.

Ama soy ağacını Yusuf'tan beri getiriyor.

But the family tree has been traced back to Yusuf.

Yani Yusuf'la aslında genetik bir bağ yok arasında.

So there is actually no genetic connection between Yusuf and me.

Ama İncil'lerde soy ağacı Yusuf'tan doğru anlatılıyor.

But in the Gospels, the genealogy is told through Joseph.

Zaten Davut soyundan gelmiyor mu?

Isn't he already a descendant of David?

Tabii ki Davut soyundan geliyor ama bir yandan da tabii şöyle de bir şey var.

Of course he comes from the lineage of David, but on the other hand, there is also this thing.

Ya şu şunun oğluydu, bu bunun oğluydu, o onun oğluydu, o onun oğluydu diye İsa'nın vasi babası diyelim.

Let's say, "He was the son of this, he was the son of that, he was the son of him, he was the son of him," and call Jesus' guardian father.

Yani resmi babası Meryem'in kocası olan Yusuf'a kadar getiriyor.

So it goes all the way back to Joseph, who is Mary's husband and his legal father.

Fakat bir yandan da İsa bir Yahudi'ydi.

However, on the one hand, Jesus was a Jew.

Yahudi yasasına göre soy anneden geçer.

According to Jewish law, lineage is passed through the mother.

Ama mesela şeyi anlatmıyor.

But for example, it doesn't explain that thing.

Aynı soru.

The same question.

Meryem'in babası şuydu.

This was Maryam's father.

Aynı soru.

The same question.

Onun babası şuydu, bunun annesi buydu falan diye anlatmıyor.

He doesn't explain by saying this was his father, this was her mother, and so on.

Ama o gene de resmi babası o şey yani gerçek biyolojik baba olarak olmasa da o soydan gelmekte övünüyor.

But he still takes pride in that lineage, even if he is not officially his father, meaning his true biological father.

Ve bu bir propaganda olarak kullanılıyor.

And this is being used as propaganda.

Bu arada İsa'nın kardeşleri var.

Meanwhile, Jesus has brothers.

İncil'de bahsi de geçiyor.

It is also mentioned in the Bible.

Şimdi isimlerini hatırlayamadım ama onlar Yusuf ve Meryem'in çocukları.

I can't remember their names right now, but they are the children of Yusuf and Meryem.

Onlarda sorun yok yani.

They don’t have a problem, I mean.

Tabii anne bir kardeş denebilecek kardeşleri de var.

Of course, there are siblings that can be called a brother or sister.

Kuzenleri de var İncil'de bahsediyor.

It also mentions cousins in the Bible.

İlk havarileri arasında, ilk inananları arasında İsa'nın kardeşleri de var.

Among the first apostles and the first believers are also the brothers of Jesus.

Yahya falandı galiba.

I think it was Yahya.

Vallahi ben hocam şeyden okudum.

I swear, I read it from somewhere, my teacher.

İngilizcesinden okudum.

I read it in English.

O yüzden tam isimleri James falan diye hatırlıyorum.

That's why I remember their full names as James or something.

Ama James tam olarak yani o James işte Giacomo bilmem ne falan filan tam.

But James, I mean that James, you know, Giacomo and all that.

Yakup olabilir.

It could be Yakup.

Yakup galiba.

It seems to be Yakup.

Kardeşini de öyle hatırlıyorum.

I remember your brother like that too.

Galiba öyle bir şey.

I guess that's the case.

Şimdi hani Hristiyanlığın ve İsa'nın yoksulların dini.

Now, you know how Christianity and Jesus are the religion of the poor.

İşte ezilenler, sefiller dini gibi bir bakış açısı var ya romantik.

There is a perspective like the religion of the oppressed and the miserable, isn't it romantic?

Hani İsa marangozdu, fakirdi, yoksuldu gibi böyle bir romantik bakış açısı var.

There's this romantic perspective that says Jesus was a carpenter, poor, and impoverished.

Yani aslında bu tam olarak gerçeği yansıtmıyor.

So actually this does not exactly reflect the truth.

O zaman bu kişi belki çok zengin değil maddi olarak ama

So this person may not be very wealthy financially, but

yani aile geleneği anlamında oradaki güçlü bir aileyi temsil ediyor.

So it represents a strong family in terms of family tradition there.

Büyük bir geleneği temsil ediyor.

It represents a great tradition.

Kalabalık bir aileyi temsil ediyor aynı zamanda da.

It also represents a large family.

Yine kutsal kitap öğretisi ya da ayıralım yani yeni ahit İncil.

Again, the teaching of the holy book or let's separate it, that is, the New Testament Bible.

Yani bizde Müslümanlar arasında, Türkler arasında İncil diye bilinen

So among us Muslims, among Turks, it is known as the Gospel.

ve aslında bir sürü bağımsız kitaptan oluşan yeni ahit, yeni anlaşma öğretisinde

and actually consisting of many independent books, in the New Testament, the teaching of the new covenant

İsa'nın marangoz olduğu anlatılıyor.

It is said that Jesus was a carpenter.

Hatta dün bahsini ettik.

In fact, we talked about it yesterday.

Rumcadaki balık hatları bir tanesinin üstünde haç şeklinde bir isim olduğu için işte

The fishing lines in Romanian have a name shaped like a cross on one of them, that's why.

ona Stavro, bilmem ne Stavro Polov atıyor.

He's throwing Stavro, I don't know what Stavro Polov.

Yesus adı oluşturuyorlar.

They are creating the name of Jesus.

Cinsi balık diyorlarmış.

They call it a kind of fish.

Türkçe'de ona İsa balığı diyemedikleri için Dülger balığı.

They call it Dülger fish in Turkish because they couldn't call it Jesus fish.

Dülger de marangoz demektir ya.

A carpenter is also called a woodworker.

Marangoz olduğu anlatılıyor.

It is said that he is a carpenter.

Fakat İncil'de şimdi tam olarak sana sormak istediğim şey aslında bu.

However, what I actually want to ask you exactly in the Bible is this.

İncil'de şöyle bir kronolojik problem var.

There is a chronological problem in the Bible.

İsa'nın hayatıyla ilgili.

About the life of Jesus.

İsa İncil'de 12 yaşına kadar anlatılıyor.

Jesus is described in the Gospel until the age of 12.

İşte nasıl bir ailede büyüdü, nasıl bir çevrede büyüdü, çocukken nasıl bir evlattı, şuydu buydu.

Here is how he was raised in a family, what kind of environment he grew up in, what kind of child he was, this and that.

Bunlar anlatılıyor.

These are being explained.

İsa'nın doğumuyla ilgili biliyorsun.

You know about the birth of Jesus.

Bu doğumdan önceki mucizeler gösteriyor.

This shows the miracles before this birth.

Mucizeler var.

There are miracles.

İşte o üç kral.

Here are the three kings.

İşte yıldızlar okunuyor.

Here, the stars are being read.

Bu üç kral.

These three kings.

Muhafazalar falan değil mi onlar?

Aren't they the guards or something?

Evet gelişini müjdeliyorlar falan filan gibi öyle bir sürü şey.

Yes, they are announcing its arrival and so on, a lot of things like that.

Bunlar İncil'lerde.

These are in the Gospels.

Yani işte Matta, Markos, Luka ve Yuhanna İncil'lerinde karşımıza çıkabilecek, oradan takip edilebilecek hikayeler anlatılır.

So, there are stories that can be found in the Gospels of Matthew, Mark, Luke, and John, which can be followed from there.

12 yaşına kadar İsa'yı görüyoruz.

We see Jesus until the age of 12.

Dört İncil'in dördünde de.

In all four Gospels.

Fakat birden bire anlaşmış gibi.

But it suddenly seems like they have come to an agreement.

Dört İncil'de birden 12 yaşında İsa ortadan kayboluyor.

In all four Gospels, Jesus disappears at the age of 12.

Yani ortadan kayboldu.

So he disappeared.

İsa nerede?

Where is Jesus?

İsa kayboldu gibi bir şeyden bahsetmiyorum tabii.

I'm not talking about something like Jesus being lost, of course.

İsa'nın yani atıyorum işte 8. bölümde 12 yaşındayken 9. bölüm birden İsa'nın 30 yaşındaki haliyle başlıyor.

In other words, when Jesus is 12 years old in chapter 8, chapter 9 suddenly starts with Jesus at 30 years old.

Yani arada 18 yıllık bir kayıp var.

So there is an 18-year gap in between.

Ve bu 18 yıllık kayıpla ilgili dünyada birtakım inanç kümeleri var.

And there are certain belief groups in the world regarding this 18-year loss.

Yani örneğin Japonya'da.

So for example in Japan.

İsa'nın kabri olduğu söylenen bir yer var.

There is a place said to be the tomb of Jesus.

Ve o İsa'nın gerçekten o kabirde yattığına inanan orada bir inanç topluluğu var.

And there is a community of believers who truly believe that Jesus lies in that tomb.

Yine Britanya'da bir İsa kabri var.

There is again a tomb of Jesus in Britain.

İşte İtalya'da şurada burada bilmem nerede.

Here in Italy, somewhere here and there, I don't know where.

Bunun haricinde Doğu tarihinde de şöyle şeyler var.

Apart from this, there are also such things in Eastern history.

İşte İsa'nın o 18 yıllık aradaki kopuk dönemde Hindistan'a gittiği, orada Hint felsefesiyle tanıştığı, oradaki inanç gruplarını etkilediği.

Here is that Jesus went to India during the 18-year gap, where he encountered Indian philosophy and influenced the faith groups there.

Hatta İsa'nın Şiva'yla aynı kişi olduğu ya da Şiva'nın İsa olduğu falan filan gibi.

Even the idea that Jesus is the same person as Shiva or that Shiva is Jesus, and so on.

Ya da Krişna'nın.

Or Krishna's.

Ya da Krişna'nın İsa olduğu ile ilgili.

Or it is about Krishna being Jesus.

Çünkü anlatıldığında da paralellikler var.

Because there are parallels when it is told.

Bu türden inanışlar falan filan var.

There are beliefs like this and so on.

Keza mormonların inanışında da böyle bir şey var.

There is also something like this in the beliefs of the Mormons.

Yani Amerika'ya gidiyor o esnada işte Amerika'daki toplulukları ziyaret ediyor.

So, he's going to America and during that time, he's visiting the communities in America.

Onlara işte bir Mesih'in geleceğini, bu Mesih'in kendisi olduğunu öğrettiği anlatılar var.

There are narratives that teach them that a Messiah will come and that this Messiah is himself.

Anlatılar var mormon kitabında.

There are narratives in the Book of Mormon.

Fakat sana şunu soracağım.

But I will ask you this.

Biz tarihsel İsa hakkında çok az bilgi sahibi olduğumuz için bu İsa'nın 12 yaşıyla 30 yaşı arasındaki kısmı hiç bilemiyoruz.

We have very little information about the historical Jesus, so we do not know anything about this period between Jesus' age of 12 and 30.

Sence burada ne olmuş olabilir?

What do you think could have happened here?

Tarihte ne olmuş olabileceği ile ilgili kayıt var mı?

Is there a record of what might have happened in history?

Kayıt işte dediğin gibi zaten yok.

There is indeed no record as you said.

Ama bu birçok büyük insanın yaşam öyküsü ile ilgili aşina olduğunuz bir konu.

But this is a topic you are familiar with regarding the life stories of many great people.

Mesela Babür'ün hatıratını okumuştum işte.

For example, I had read Babur's memoirs.

Babür'de çocukluğu, gençliği gayet ayrıntılı anlatılırken arada onun da bir 12 yıl kayıp.

While Babur's childhood and youth are described in great detail, there is a gap of 12 years in between.

Kendi hatıratını yani.

His own memoir, that is.

Hayatı iyi bilinen, erken modern zaman değişmiş birinden bahsediyoruz.

We are talking about someone whose life is well known and who changed during the early modern period.

Yani iyice öyle tarih karanlıkta kaybolmuş biri değil.

So, he is not someone who is completely lost to history in the dark.

Ama onun da mesela bir 12 yılı kayıp.

But for example, it has a lost 12 years.

Çünkü diyorlar ki o işte 12 yılda arada 14 yılı neyse işte şimdi hatırlamıyorum.

Because they say that in that job, in 12 years, there was 14 years in between, I don't remember what it is now.

İşte Babür sünniliği bıraktı.

Here, Babur abandoned Sunni Islam.

Şii oldu.

He/She became a Shia.

Sünniliğe hakaret etti.

He insulted Sunni Islam.

İşte arayışlar içine girdi.

Here he entered into a quest.

Yani böyle bir kayıplık dönemine giriyor.

So, it is entering such a period of loss.

Bunun dışında Gazali'nin mesela yaşamında böyle boşluklar var.

Aside from this, there are gaps in Ghazali's life, for example.

Çünkü Gazali'nin bazen hani bu neydi?

Because sometimes Ghazali would say, "What was this?"

Min küzü min iddalalıydı galiba.

My lamb was probably a little spoiled.

Hani böyle bir Tanrı'nın varlığı, yokluğu ile ilgili krize girdiği bir dönem var.

There was a period when there was a crisis regarding the existence or non-existence of such a God.

Mesela o dönemki yaşam standartları da çok.

For example, the living standards of that period were quite high.

Standartları da çok bilinmiyor.

The standards are not well known either.

Yani böyle olaylarla bazen karşı karşıya kalabiliyoruz yani.

So sometimes we can come across situations like this.

Büyük insanların, dini figürlerin, dini ya da böyle önemli olaylar başlatmış insanların bazılarının, hayatlarının bir kısmı yok.

Some great people, religious figures, or those who have initiated significant events in religion do not have a part of their lives documented.

Burada şu olmuş olabilir.

Something like this could have happened here.

Sonraki kilise hiyerarşisi ya bunları atlayalım.

Let's skip the next church hierarchy.

Bu kısmı geçelim.

Let's skip this part.

Bu kısım olmasa da olur demiş olabilir.

This part may not be necessary.

Yani burada en mantıklı açıklama bu.

So this is the most logical explanation here.

Bir sansür yani olayı.

A censorship, that is the event.

Ama şey de çok ilginç değil mi?

But isn't that very interesting?

Yani Romalılar çok iyi kayıt tutan bir topluluk.

So the Romans were a community that kept very good records.

Keza Yahudiler de öyle.

The Jews are like that too.

Bu Yahudilerin arasından çıkmış ve kontrol edilemez şekilde İsa'nın döneminde olmasa bile İsa'dan yaklaşık bir asır sonra çok geniş anlamda kitleselleşmiş bir inanç bu.

This is a belief that emerged from among these Jews and became widely popular in a broad sense about a century after Jesus, even if it was not uncontrollable during Jesus' time.

Özellikle o Helen dünyasında hani çok hızlı taraftarı bulmuş.

Especially in that Helen world, it has quickly found many supporters.

Neredeyse 300 yıllık bir zaman dilimi içerisinde.

In a time span of nearly 300 years.

Kıtır kıtır Hristiyan kesen beyler, yöneticiler, imparatorlar neyse.

Crisp and crunchy Christian-slaying lords, rulers, emperors, whatever they may be.

Bu sefer ateşli Hristiyanlık savunucusu olmuşlar falan filan.

This time they have become defenders of fiery Christianity, and so on.

Yani hani bütün civar milletler bu kadar iyi kayıt tutuyorlarken İsa ile ilgili hiçbir kaydının bulunmuyor olmasında bir tuhaflık yok mu sence?

So, don't you think it's strange that while all the neighboring nations kept such good records, there are no records concerning Jesus?

Roma'da olmaması mesela çok ilginç.

For example, it's very interesting that it's not in Rome.

Ya var da işte yüzyıllar sonra var.

Well, it exists, but it exists centuries later.

Mesela bu hani Urfa Kralı Abgar var ya işte İsa'yı davet etmiş.

For example, you know that King Abgar of Urfa invited Jesus.

İsa Urfa'ya gitmiş.

Isa has gone to Urfa.

İşte orada herkesi Hristiyan yapmış.

Look, there he has made everyone a Christian.

İlk Hristiyanlığa o krallık geçmiş.

That kingdom passed to the first Christianity.

Ama bunu ne zaman yazıyor?

But when is he writing this?

Bize Süryani tarihçiler 3 asır sonra yazıyorlar.

The Syriac historians write to us after 3 centuries.

Yani 2 sene 3 asır sonra herkes evet İsa buradaydı şuradaydı diye yazmış.

So, after 2 years and 3 centuries, everyone wrote that yes, Jesus was here, was over there.

Ama bizim için önemli olan tabii o dönemde yani o çağdaş olarak kendi zamanında yazılan.

But what is important for us is, of course, that it was written in its own time, in that contemporary period.

Yoksa mesela bu Apokrif İncil'ler var ya.

Or are there, for example, these Apocryphal Gospels?

Tamam böyle hayali hikayelerle dolu içi.

Okay, it's full of imaginary stories inside.

Mesela işte deprem olmuş Roma'da.

For example, there has been an earthquake in Rome.

Tiberius sormuş yani ne oluyor demiş.

Tiberius asked, "So what is happening?"

Niye işte depremler oluyor?

Why are earthquakes happening?

Efendim biz işte Filistin'de şey yaptık.

Sir, we did something in Palestine.

Böyle çok mukaddes bir insanı yanlışlıkla hata yaparak işte idam ettik.

We mistakenly executed such a very sacred person by making an error.

O yüzden hani Tanrı da bizi cezalandırıyor.

That's why God is punishing us too.

İşte nasıl böyle bir şey yaparsınız diyor Tiberius.

"Here’s how you do something like this," says Tiberius.

İşte hemen cezalandırıyor herkesi falan filan.

Here, they are immediately punishing everyone and so on.

E bunu kim yazıyor tabii?

And who is writing this, of course?

İşte Esebius yazıyor.

Here, Esebius is writing.

Ne bileyim Sokrates, Skolastikus yazıyor.

I don't know, Socrates, Skolastikus is writing.

Lactantius yazıyor.

Lactantius is writing.

Kaç yüzyıl sonra yani?

How many centuries later, then?

2-3 asır sonra kendilerince o boşlukları dolduran.

Filling those gaps in their own way after 2-3 centuries.

Yani aslında şey yapabilirsin.

So actually, you can do it.

Muazzam bir İsa yaşam öyküsü ortaya çıkarabilirsin.

You can reveal an extraordinary life story of Jesus.

Ama neye dayanarak?

But based on what?

Efsane.

Legend.

Yani asırlar sonra yazılmış anlatılara dayanarak çıkarabilirsin.

So you can infer based on narratives written centuries later.

Ama diyorsan ki yani orada bir mühür bulduk.

But if you're saying that we found a seal there.

Üzerinde Yahudilerin kralı yazıyordu.

It was written, "The King of the Jews."

Ya da bir mezar bulduk.

Or we found a grave.

İşte İsa buraya yatıyor gibi.

Here it looks like Jesus is lying down.

Hani objektif, somut.

Where is the objective, concrete one?

Elimize böyle arkeolojik olarak tartışmasız bir belge, bilgi, bir şey arıyorsan.

If you are looking for such an archaeological document, information, or something that is indisputable in our hands.

İşte daha arayıp duruyorlar.

They are still looking for it.

Arayanlar da var bu arada.

There are also callers in the meantime.

Peki İsa yani az önce de konuştuk ya.

Well, Jesus, we just talked about that, didn't we?

İsa'nın bir inanç sistemi ile yani ben size yeni bir din getirdim diye gelmediğini İsa İncil'in içinde de yani İsa'nın ağzından defalarca zikrediliyor.

Jesus did not come with a belief system, saying that he brought you a new religion; this is mentioned repeatedly in the Gospel, in the words of Jesus himself.

Yani ben yasayı düzeltmeye geldim.

So I came to fix the law.

Öğretmeye geldim gibi değil mi?

It doesn't seem like I came to teach, does it?

Öğretmeye geldim, düzeltmeye geldim diyor.

"I came to teach, I came to correct."

Yani ben yeni bir din iddiasındayım sözü çıkmamış ağzından ondan asır sonra yazılmış İncil'lerde bile.

So I claim to have a new religion, even in the Gospels written centuries later, words that have not yet emerged from his mouth.

Fakat İsa'nın hatta kendi döneminde pek o kadar da önemli bir figür olmadığı İsa'ya atfedilen önemin neredeyse dediğim gibi bir yüzyıl sonra, bir asır kadar sonra havarileri ve havarilerinin havarileri yoluyla ortaya çıktığını biliyoruz.

However, we know that the significance attributed to Jesus, which was not that important even in his own time, emerged almost a century later, through his apostles and the apostles of his apostles, as I mentioned.

Peki ben İbranca'dan bir kitap çevirmiştim.

Well, I had translated a book from Hebrew.

Amos Oz'un bir romanını.

A novel by Amos Oz.

Orada Yahudi gözüyle İsa çalışan bir akademisyen vardı.

There was an academic who studied Jesus from a Jewish perspective there.

Onun böyle İsa ile ilgili ilginç tezleri vardı.

He had such interesting theses about Jesus.

O şey diyordu.

It was saying that thing.

Yani o İsa'nın bu mucizeler gösterdiği, peygamberlik gösterdiği diyebileceğimiz dönemde Kudüs'te 50'ye yakın böyle peygamber, Mesih iddiasında olan insan vardı.

So, during the time when Jesus performed these miracles and demonstrated prophethood, there were nearly 50 people in Jerusalem claiming to be prophets or the Messiah.

Aralarında kadın olanları da vardı.

There were also some among them who were women.

Hatta kadınlardan bazıları İsa'dan daha popüler, daha kalabalıktı.

In fact, some of the women were more popular and crowded than Jesus.

Ve işte bunlar ağırlıklı olarak işte Filistin taşrasındaydı.

And these were mainly in the countryside of Palestine.

İsa'nın karşısından gelip Kudüs'te ekmeğinin peşinde olan şifacılardı diyor.

He says they were the healers who came from Jesus and were in pursuit of their bread in Jerusalem.

İsa böyle biri miydi, değil miydi onu bilmiyoruz.

We do not know if Jesus was such a person or not.

Belki de hiçbir zaman bilemeyeceğiz.

Maybe we will never know.

Ama yani o dönem gerçekten de böyle hani şey gibi 90'larda mesela her gün yeni bir popçu çıkardı ya mesela.

But I mean, during that time, it was really like how in the 90s, for example, a new pop star would emerge every day.

Öyle bir Mesih'in mol olduğu bir dönemmiş yani zaten.

It was a time when a Messiah took a pause, in other words.

Yüzyıllar boyunca mesela şey okumuştum.

For centuries, I had read about things, for example.

Girit'te böyle bir Mesih çıkmış.

A Messiah like this has emerged in Crete.

Yine Yahudiler arasında çıkıyor biliyorsun bunları.

You know these things come up again among the Jews.

İşte ben diyor uçuyorum diyor.

"Here I am, he says, I am flying."

Beni diyor takip edenler de diyor uçacak.

He says those who follow me will also fly.

Şeyden kayalıklardan atlamış Girit'te eleman.

A guy who jumped off the cliffs in Crete.

Peşinden de bir sürü kişi atlamış yani.

So, a lot of people followed after him.

Tabii bunların çoğu ölmüş.

Of course, most of them are dead.

Arkadaşı kendini camdan atsa sen de mi atacaksın?

If your friend jumps out of a window, will you jump too?

Yani işte yani Mesih olduğunu kanıtlayacak ya.

So, I mean, he will prove that he is the Messiah.

Yani o dönem böyle bir.

So that period was like this.

Burada tabii şey önemli yani.

Of course, the thing here is important.

Neden bunlar var yani?

Why are these here?

Bu nasıl böyle bir ihtiyaç doğdu?

How did such a need arise?

Yani İsa'nın yaşayıp yaşamamasına çok önemli olan.

So it is very important whether Jesus lived or not.

Hani insanlar niye böyle bir figür olmasına ihtiyaç duydular?

Why did people feel the need for such a figure?

Niye bunu anlatma ihtiyacı duydular?

Why did they feel the need to tell this?

Kazancakis'in günahı son çağrısına vardı ya hani.

Kazancakis's sin reached its final call, you know.

Ya diyor böyle bir şey yapmadım ben diyor.

He says, "I didn't do such a thing."

Bu iddialarda bulunmadım diyor.

He says he did not make these claims.

Ben Tanrı'nın oğlu değilim diyor.

He says, "I am not the son of God."

Paulus mu ne?

Is it Paul or what?

Ya işte sus diyor.

Well, he's saying be quiet.

Karışma diyor.

He/She says "Don't get involved."

Bak insanlar ne güzel diyor.

Look, people are saying how nice it is.

Kendilerine bir yol bulmuşlar.

They have found a way for themselves.

Bir kurtuluş, bir araç bulmuşlar.

They have found a salvation, a means.

Bulandırma diyor insanların kafasını diyor.

They say it's confusing people's minds.

Yani bu doğruysa da şeyi tercih ediyorlar yani.

So if this is true, they prefer that thing.

Hani orada tarihsel olarak şu önemli.

Well, historically, this is important.

Şimdi Yahudiler boyuna Romalılara isyan ediyorlardı.

Now the Jews were constantly rebelling against the Romans.

Silahlı ayaklanmalar vardı çok ciddi.

There were very serious armed uprisings.

Yani İsa zamanında da İsa'dan hemen sonra da.

So, during the time of Jesus and right after Jesus.

Önce de.

Before.

Makabe ayaklanması.

Maccabean revolt.

Yani orada işte Masadalar şunlar bunlar.

So there, you know, these are the Masadalar and so on.

Romalılar da tabi bunları eziyorlardı.

The Romans were indeed crushing them as well.

Yani her Yahudi ayaklanması Romalılar için yani Yahudiler için yenilgiyle sonuçlanıyordu.

So every Jewish uprising resulted in defeat for the Romans, meaning for the Jews.

Kısmi bir iki sene birkaç ay geçici başarılar kazanıyorlardı.

They were achieving temporary success for a couple of years, a few months at a time.

Sonra Roma bunları eziyordu.

Then Rome was crushing them.

Bu sefer yani İsa bunu gören bir kuşağın parçasıydı.

This time, that is, Jesus was part of a generation that witnessed this.

Ya da bir toplu kolektif zihniyetinin yansımasıydı.

Or it was a reflection of a collective mentality.

Yani dedi ki kardeşim biz bu Romalıları şiddetle isyan ederek ayaklanarak askeri yöntemlerde yenemeyiz.

So he said, my brother, we cannot defeat these Romans by violently rebelling and uprising with military methods.

Kendimiz zarar görüyoruz.

We are getting harmed ourselves.

O yüzden ne dedi?

So what did he/she say?

Yani düşmanını da sev.

So love your enemy too.

Sana bir tokat atana sen öbür yanağını çevir.

If someone slaps you, turn the other cheek.

Kılıçla yaşayan işte kılıçla ölür.

He who lives by the sword dies by the sword.

İşte Kayser'ın hakkı Kayser'a falan diyerek.

Here it is, saying "the right of Kayseri belongs to Kayseri" and so on.

Savaşımını mücadelesini klasik Yahudi silahlı isyancılarından Zelot'un deniyordu.

He was trying the struggle of the classical Jewish armed insurgents known as the Zealots.

Zelot'un.

Zelot's.

O şiddet politikasından neye çekmeye çalıştı?

What was she trying to draw attention to with that violence policy?

İşte düşmanını da kazanmaya çalışan.

Here is someone who is also trying to win over their enemy.

Onların da kalbine giren.

Entering their heart as well.

Çünkü başka yolun yok.

Because you have no other way.

Yani sen Roma ordusuyla nasıl baş edeceksin?

So how will you deal with the Roman army?

Ama ne dedi?

But what did he/she say?

Biz eğer tarzımızı değiştirirsek İsa ya da İsa'nın yolunda olan ya da işte Paulus gibi İsa'yı var etmiş kuşaktan bahsediyorum.

If we change our style, I am talking about generations like Jesus or those on Jesus' path, or like Paul who brought Jesus into existence.

Romalılarla baş etmenin bir yolu olarak hani neye benzetilebilir bu?

How can this be likened to a way of coping with the Romans?

Biliyorsun hani Hristiyan siyasal mücadelenin önemli liderleri Amerika'da Martin Luther Kingler falan da öyledir ya.

You know, important leaders of the Christian political struggle are like Martin Luther Kings in America and so on.

Yani oraya bırakılan bir miras bu.

So it's a legacy left there.

Mandela Hristiyan mı ya?

Is Mandela a Christian?

Şey olarak.

As a thing.

Hristiyan hocam.

My Christian teacher.

Hristiyan gelenekten geçin.

Get by with the Christian tradition.

Yani bunlar mesela evet yani biz eziliyoruz.

So these are, for example, yes, we are being oppressed.

Haklıyız.

We are right.

Ama buna şiddetle silahla dövüşerek kafayı kafamızı duvara vurarak kendimiz zarar görerek mücadele etmeyeceğiz.

But we will not fight back by violently hitting our heads against the wall and harming ourselves.

Öyle bir barışçıl mücadele tarzı deneyeceğiz ki.

We will try such a peaceful struggle approach.

Düşmanımızı bile kendi safımıza çekeceğiz.

We will even pull our enemy to our side.

Onu içten fethedeceğiz dedi.

He said we will conquer him from within.

Hakikaten de öyle oldu.

It really happened that way.

Yani neticede bunlar Roma'yı fethettiler.

So in the end, they conquered Rome.

Tabii o bir sentez.

Of course, it's a synthesis.

Yani şunu söyleyemeyiz yani Hristiyanlık paganizmi ezmiş geçen öyle bir arkadaş şey sordu ya.

So we can't say that Christianity has crushed paganism, as a friend asked the other day.

Nasıl olmuş da bu kadar pagan kültür ortadan kalkıp da yerine Hristiyanlık geçmiş?

How has it happened that such a pagan culture has disappeared and Christianity has taken its place?

Ama öyle bıçak gibi kesilme gibi olay değil zaten.

But it's not something that can be cut off like a knife anyway.

Nasıl diyeyim?

How should I put it?

Bir tarafta pagan mirası var.

On one side, there is a pagan heritage.

Bir tarafta İbrani mirası var.

On one side, there is the Hebrew heritage.

İkisi çarpışmışlar ve ortaya aslında ikisi de olmayan.

They clashed, and what emerged was actually neither of them.

Bir konglomera.

A conglomerate.

Yani ikisinden de farklı.

So it's different from both.

İkisini de aşan bir sentez ortaya çıkmış.

A synthesis has emerged that transcends both.

Yani Hristiyanlığa şey diyebilir miyiz?

So can we say something about Christianity?

Helenizmle İbrani geleneğinin bir evliliği falan diyor yani o tombi.

So, she is saying it's like a marriage of Hellenism and the Hebrew tradition.

Hocam şimdi İsa'nın kim olduğu meselesi üzerine hani buradan bağımsız da çok kafa yordum daha önce.

Teacher, I have independently thought a lot about the issue of who Jesus is.

Ve işte bu okumalar bu merak sonucunda.

And here are these readings as a result of this curiosity.

Şöyle bazı kilometre taşları tespit ettiğim diyeyim.

Let me say that I have identified some milestones.

Biliyorsun şey vardır.

You know, there is a thing.

Yeni anlaşmada da çok bahisleri geçer.

The new agreement also covers many bets.

O dönem Filistin topraklarında hüküm süren Sadukiler, Eseniler, Ferisiler gibi böyle bir takım Yahudi tarikatları, Yahudi inanç grupları var.

At that time, there were various Jewish sects and religious groups in the land of Palestine, such as the Sadducees, Essenes, and Pharisees.

Bunlar birbirlerinden itikadi yani itikadi mezhepler diyebileceğimiz hani böyle inancın yorumlanması, sorgulanması, tatbiki konusunda hani.

These are sects that can be called theological, meaning they pertain to the interpretation, questioning, and application of belief.

Birbirlerinden ayrılan, birbirleriyle asla kesişmeyen, temas etmeyen topluluklar.

Communities that are separated from each other, never intersecting or touching.

Bunlardan Ferisiler biliyorsun şey de bir Ferisidir.

You know that some of them, the Pharisees, are also a Pharisee.

Vahdizci Yahya da bir Ferisidir.

Johannes the Baptist is also a Pharisee.

O da mı?

Is that so?

Tabi.

Of course.

Hocam bu Ferisiler arasından Vahdizci Yahya'nın çok büyük bir şöhreti var.

Master, there is a very great reputation of Baptist John among these Pharisees.

Yani hatta şeyi bile aşan yani bu Ferisi topluluklarını bile aşan tüm Filistin topraklarındaki Yahudilerin ilgi ve itibarını kazanan bir karizması var.

So it has a charisma that surpasses even the Ferisi communities, gaining the interest and respect of all the Jews in the land of Palestine.

Hatta şöyle bir anlatı var Vahdizci Yahya'nın nasıl öldürüldüğü ile ilgili.

In fact, there is a narrative about how Yahya the Unifier was killed.

Yahudilerin bir valisi var zannederim ve Romalı değil Yahudi.

I believe there is a governor of the Jews, and he is not Roman but Jewish.

Reş Kadut.

Reş Kadut.

Ha Reş Kadut.

Oh Reş Kadut.

Kendi özel cevabı başkanı.

The president of his own private response.

Vali'nin karısının Vali'yi aldattığını söylüyor. Vali arkadaşı çünkü.

It says that the governor's wife is cheating on the governor. Because he is a friend of the governor.

Bu kadın seni aldatıyor işte ayağına denk al bilmem ne falan filan diye.

This woman is cheating on you, saying things like "watch your step" and so on.

Sonra Vali'nin karısıyla kızı bu işi öğreniyor.

Then the governor's wife and daughter learn about this job.

Bu işi öğrenip Yahya'ya kinleniyorlar ve bir kumpas çevirip Yahya'yı idam ettiriyorlar Vali'ye.

They learn this job and bear a grudge against Yahya, and they set up a plot to have Yahya executed by the governor.

Fakat onun doğurduğu boşluk biliyorsun şey vardır İncil'de de anlatılır.

But the emptiness she gave birth to, you know, there is something that is also described in the Bible.

Vahdizci Yahya'ya vahdiz olmaya gider İsa.

Jesus goes to John the Baptist to become a Baptist.

Yahya da onu görünce aman Üstad ne münasebet sen beni vahdiz et falan filan der.

When Yahya sees him, he says, "Oh Master, what a coincidence, you enlighten me and so on."

Yok canım buraya kadar gelmişim bilmem ne falan filan diye bir şekilde vahdizini olur.

Oh come on, I've come all this way, who knows what else, and so on, it might somehow work out.

Ve biliyorsunuz bir kuş güvercin figürü yükselir işte göğsünden iner bilmem ne falan.

And you know a bird figure, a pigeon rises, it comes down from its chest, I don't know what else.

Vahdizci Yahya'nın ortadan kaldırılmasıyla Yahya'nın ekibinde yani Yahya'nın takipçileri arasında

With the elimination of Vahdizci Yahya, among Yahya's team, that is, among Yahya's followers.

çok büyük bir lider boşluğu bir duygusal boşluk meydana geldiği için

A very large leadership void has occurred due to an emotional void.

bu boşluğun yeni bir lider manevi lider arayışındaki topluluğun İsa'ya yöneldiği ile ilgili görüşler var.

There are opinions about this void being related to the community's search for a new leader and spiritual leader directing towards Jesus.

Tamam İsa'ya yöneldi.

Okay, he turned to Jesus.

Ama yine de çok küçük bir grup tabi bunlar yani böyle hani Hristiyanlar falan filan diye adlandırılacak kadar bir şeyleri yok.

But still, this is a very small group, so they don't really have anything that could be labeled as Christians or anything like that.

Yani işte İsa'nın Yahya'nın takipçileri bunlar da İsa'nın takipçileri Yaşu'nun Yaşua'nın takipçileriydi.

So, these are the followers of Jesus, the followers of John, and they were also the followers of Joshua.

Denebilecek böyle 30-40 kişilik falan bir ekip.

It can be said that there is a team of about 30-40 people.

Bunların arasından işte şu meşhur 12 havaresi.

Among these are the famous 12 apostles.

Zaten Nasrani'ler ya da Galile'liler derken biraz o küçümseme şeyleri var.

There is already a bit of disdain in referring to them as Nasrani'ler or Galile'liler.

Tabi tabi.

Of course, of course.

Bayburtlular.

People from Bayburt.

Bayburtlular der gibi yani.

It's like what the people of Bayburt say.

3-5 köylü falan.

3-5 villagers or so.

Öyle bir şey küçük bir şeyi kastediyor yani.

It means something small, in other words.

Bayburtlu ve arkadaşları gibi yani böyle işte Nasralı.

Like Bayburtlu and his friends, I mean like this, Nasralı.

Mersin Vedalaşlar gibi.

Mersin is like farewells.

Nasralı ve arkadaşları gibi.

Like Nasrali and his friends.

Fakat daha sonra bu inançlıları arasında İsa'nın gerçekten bir sadece vaftacı Yahya'nın yerini almak üzere gelmiş bir adam değil.

However, later among these believers, it was not just a man who came to take the place of John the Baptist.

Gerçek bir Allah adamı.

A true man of God.

Gerçek bir Tanrı aksi Tanrı sureti.

A true God is the opposite of a God image.

Ya da işte nasıl işte Ruhül Kudüs'ün vücut bulduğu bir mucizevi bir varlık olduğuna inanan bir topluluk meydana geliyor.

Or there is a community that believes in a miraculous being in which the Holy Spirit is embodied.

Bu toplulukta biliyorsun 12 havari çok 12'si de çok önemli insanlar.

In this community, you know the 12 apostles; all 12 of them are very important people.

Ağırlıklı olarak yoksullardan oluşan bir ekip ama aralarında mesela işte matta bergi topluyor mesela.

A team mostly composed of the poor, but among them, for example, someone is collecting Matt Bergi, for instance.

Hani işte Luka bilmem ne falan.

You know, like Luka or something.

Böyle hani tırvırı adamlar da değiller yani.

They're not the kind of guys who are just any random people, you know.

Böyle boşta gezen.

Wandering around aimlessly.

Gel oğlum boşta gezeceğine.

Come on, son, instead of wandering around aimlessly.

Evet helence, latince, ibrancı aynı anda bilen.

Yes, someone who knows Greek, Latin, and Hebrew at the same time.

Latince matince bilmeden adama vergi toplatırlar mı yani?

So, can they make a person who doesn't know Latin or math collect taxes?

Zaten İncil'lerin hepsi Yunanca yazılmış yani.

All the Gospels were written in Greek anyway.

Zaten hani Paulus gerçi hani orijinal hava arıyor ama diyorlar ya Tarsus vatandaşıydı Roma vatandaşıydı.

Actually, Paulus was looking for the original atmosphere, but they say he was a citizen of Tarsus and a Roman citizen.

O zaman vatandaş olmak kolay bir şey değil zaten.

So, being a citizen is not an easy thing anyway.

Şimdi hocam tarihsel İsa'nın ve tabi manevi İsa'nın ortadan kalktığı tarihsel bir olay var.

Now, my teacher, there is a historical event where the historical Jesus and, of course, the spiritual Jesus have disappeared.

Büyük bir olay.

A big event.

Bir çarmıha gerilme hadisesi.

An event of crucifixion.

Bu biliyorsun anlatıda şeydir.

This is something that you know in the narrative.

Gün doğmadan beni iki kere inkar edeceksin.

Before the dawn, you will deny me twice.

İki kere mi üç kere mi?

Two times or three times?

Beni inkar edeceksin Petrus'a diyor.

"He says you will deny me, Peter."

Petrus da olur mu üstad ben seni inkar eder miyim bilmem ne falan filan.

Would Petrus also be here, master? I don't know if I would deny you, etc.

Horoz ötmeden.

Before the rooster crows.

Horoz ötmeden beni üç kere inkar edeceksin diyor.

He says you will deny me three times before the rooster crows.

Hakikaten ediyor.

It really does.

Sonra bir yine o son akşam yemeği o meşhur tablo vardır ya.

Then there is that famous painting of the last supper.

Son akşam yemeğinde ikinizden biri beni ihbar edecek diyor.

One of you will report me at the last dinner, he says.

Hangimiz ihbar edecek?

Who will report it?

Rab efendim.

Lord my master.

Diye sorunca öptüğüm kişi beni ihbar edecek deyip gidip şeyi öpüyor.

When I asked if that's what he meant, he said the person I kissed would report me and then he goes and kisses the thing.

Yahudayı öpüyor.

He is kissing the Jew.

Ona biliyorsun şeyde İngilizce'de şey Judas Kiss diye bir şey vardır.

You know there is something in English called the Judas Kiss.

Yani Yahuda öpücüğü diye bir tabir vardır.

There is a phrase called the Judas kiss.

Şimdi bu sahneyi senden yorumlamanı rica ediyorum.

Now I would like you to comment on this scene.

Sonra bununla ilgili alternatif bir teori söyleyeceğim sana.

Then I will tell you an alternative theory related to this.

Bu son yemek sahnesi aklınızda hep bu Leonardo'nun işte Michelangelo'nun falan resimleriyle kalmış ya.

This final dinner scene has always stuck in your mind with Leonardo's and Michelangelo's paintings and so on.

Hani masada yiyorlar falan.

Aren't they eating at the table or something?

Masa yok tabi o zaman.

Then there is no table, of course.

Bu Pompei de şurada burada bir takım yerlerde Erken dönem Hristiyanların işte sanat eserleri falan ortaya çıktıkça şey görüldü.

In this Pompeii, as various artistic works of early Christians emerged here and there, things were observed.

Bazı mozaikler gördüm ben.

I saw some mosaics.

Yatarak yiyorlar.

They eat lying down.

Hani son yemek 12'si Romalılar gibi.

It’s like the last supper at 12 like the Romans.

Romalı gibi.

Like a Roman.

Tabi uzanarak böyle yan uzanarak yeniyor.

Of course, it is eaten like this by lying down.

Yani orada işte beni diyor inkar edeceksin diyor.

So there it says you will deny me.

Dediğin gibi olur mu işte efendim falan diyor.

He says something like, "Will it be as you said, sir?"

Sonra işte sen İsa'nın havarisi misin değil mi?

Then, are you the disciple of Jesus or not?

Öyle soruyorlar.

They are asking like that.

O da değil tanımıyorum falan filan diyor hakikaten de.

He's saying things like "I don't know him" and so on, and he really means it.

Orada işte şey oluyor değil mi?

Something is happening there, right?

Bu aslında kaçabilecekken kaçmıyor İsa.

Actually, Jesus is not escaping even though he could.

Kaçmıyor.

It's not running away.

Onu aradıklarını biliyor.

He/she knows that they are calling him/her.

Yani bu işte şeyin Herodes.

So, this is the Herod of the matter.

Herodes'in adamı.

Herod's man.

Herodes'in adamlarının onu aradığını biliyor.

He knows that Herod's men are looking for him.

Çünkü Yahudiler ihbar ediyorlar İsa'ya.

Because the Jews are reporting to Jesus.

Yani burada bir deli var.

So there is a madman here.

İşte Yahudilerin Mesih'i olduğunu iddia ediyor.

Here he claims to be the Messiah of the Jews.

Yahudilerin kralı olduğunu iddia ediyor.

He claims to be the king of the Jews.

İşte yani bunu burada biz yaşatmayız.

So, we won’t let this happen here.

Alın ne gerekiyorsa siz yapın diye ihbar ediyor.

"Take what you need, they are notifying you to do it."

Onun üzerine Herodes'in adamları aramaya başlıyorlar İsa'ya.

Then Herod's men start searching for Jesus.

İsa da hiç kaçmıyor.

Jesus is not running away either.

Yattığı yerden üzümü yemiştir.

He has eaten the grapes from where he lies.

Yani şimdi orada bütün bunlar ilahi bir planın içinde olduğu için

So now, since all of these are part of a divine plan there.

zaten yakalayan adama kızmanın da bir manası yok.

There's no point in being angry at the person who caught you anyway.

Çarmıha gelen adama kızmana da aslında gerek yok.

You don't actually need to be upset with the man who was crucified.

Aslında Yahudilere de teorik olarak kızmalarına gerek yok.

Actually, they don’t need to be angry with the Jews theoretically.

Çünkü bunu niye üzerine durduk?

Why are we emphasizing this?

Çünkü yüzyıllar boyunca Yahudiler neyle suçlanacaklar?

Because for centuries, what will Jews be accused of?

İşte Tanrı katili, İsa katili.

Here is the God killer, the Jesus killer.

Bu yani suçlama işte Hollanda'da, Almanya'da, Orta Çağlar'da yani...

This accusation is exactly like in the Netherlands, in Germany, in the Middle Ages...

Hatta Çingeneler bile lanetlendiler.

Even the Gypsies were cursed.

Çivilerini Çingene şeyler çaktı, Almanlar çaktı diye.

"The nails were hammered in by Gypsy things, because the Germans hammered them in."

Yani şimdi orada tabi kilise babaları bir takım teolojik tartışmalara girmişler.

So now there, of course, the church fathers have engaged in some theological discussions.

Yani bütün Yahudiler mi lanetli?

So are all Jews cursed?

Sadece bu olaya karışanlar mı?

Are only those involved in this incident?

Onların bütün soyu mu?

Is it their whole lineage?

Tarihte nerede bunlar gelirse gitsin devam eden bir lanetlenme diye mi tartışıyorlar?

Are they discussing whether it's a curse that continues wherever these come in history?

Ama aslında şey der orada hatırlarsın Ohlos kelimesini kullanır.

But actually, you know, he uses the word Ohlos there, remember?

İsa'yı yakalatan, işte onu taşlayan, ona hakaret eden herhalde tam çevresi güruhtur.

Those who arrested Jesus, who stoned him and insulted him, were surely a crowd surrounding him.

Gürüh olarak anlatır.

He describes it as a group.

Kimisi der ki ya Ohlos dediği için bütün Yahudileri kastetmiyordu.

Some say that when he said Ohlos, he was not referring to all Jews.

Onların işte orada hani ne bi diyelim lümpen proletariyet tayfasını falan kastediyordu.

He was referring to the lumpen proletariat group over there, you know what I mean.

Eğer bütün halkı kastetseydi Laos kelimesini kullanırdı falan diye.

"If he meant all the people, he would have used the word Laos or something like that."

Onlar kendi aralarında tıpkı nasıl hani İslami fıkıh tartışmaları falan filan kelimeler üzerinden dönüyorsa bunlarla tartışıyorlar.

They are discussing among themselves just like how discussions about Islamic jurisprudence revolve around words and so on.

Ama orada işte bu yakalanma olayını aslında İsa planlıyor.

But there, in fact, Jesus is planning this capture event.

Yani aslında suçlanacak kimse yok çünkü Tanrı'nın planı böyle oluyor.

So actually there is no one to blame because this is how God's plan works.

Hatta sen söylemiştin galiba.

In fact, I think you said it.

Onu anlatacağım.

I will tell about it.

Bu Yahuda İskariot'un aslında Tanrı'nın planı devreye girsin diye bu ihbar yaptığı hikayesi var ya.

There is that story about Judas Iscariot actually making this betrayal so that God's plan could come into play.

Hocam.

My teacher.

Şimdi bu planı yani işte Yahuda İskariot diye bir adam var.

Now, this plan is about a man named Judas Iscariot.

Bu 12 havariden biri.

This is one of the 12 apostles.

Genellikle son akşam yemeği tasvirlerinde en çirkin olarak tasvir edilir.

It is generally depicted as the ugliest in the representations of the last supper.

Çünkü o ihanetiyle zaten büyük bir çirkinliğe sebep olduğu için işte böyle sanatta da böyle lanetlenmiş bir figürdür.

Because with that betrayal, he has already caused a great ugliness, that is why he is a cursed figure in art as well.

13 sayısının lanetlenmesi mi?

Is the number 13 cursed?

Mesela 12 havariden yani 12 havari artı İsa 13 yaptığı için 13.sü de Yahuda olduğu için 13 sayısının lanetinin bile buraya hani buraya bağlanabileceğine dair bir takım fikirler var.

For example, there are some ideas suggesting that even the curse of the number 13 can be linked to this, because there were 12 apostles and Jesus made it 13, with the 13th being Judas.

Doğru mu ya? Sen Avrupa gezmiş adamsın.

Is that true? You’re a man who has traveled Europe.

Bazı yerlerde otellerde falan 13 numara yokmuş.

In some places, there is no room number 13 in hotels and such.

12'den 14'e topluyormuş.

They say he's collecting from 12 to 14.

Hocam sana daha abartısını söyleyeyim.

Let me tell you something even more exaggerated.

Uçaklarda 13 numaralı sıra yok bazı hava yollarında.

There is no row 13 on some airlines' airplanes.

Hocam şöyle bir şey.

Teacher, it's something like this.

Yahuda İskariot adı işte bayağı bir şey.

The name Judas Iscariot is quite a trivial thing.

Evet.

Yes.

Bayağı Yahuda bir Yahudi adı.

"Plain Judah is a Jewish name."

İskariot da aslında İşkariot yani Karyalı adam.

Iscariot actually means Iscariot, that is, the man from Karyes.

İş adam demektir şeyde.

It means businessman as well.

Karyalı adam yani şeylerin isim soyadları yoktur o dönemde.

The man from Karya, I mean, there are no names or surnames for things in that era.

Karyalı senem Muğla'lı mı yani?

So you’re from Karya, are you from Muğla then?

Ya işte orada Karya diye bir şey.

Well, there is something called Karya over there.

Bizim ana Küçük Asya'daki Karya mı?

Is our main one Caria in Asia Minor?

Lan yok oğlum işte şey oradaki bir...

Dude, no man, it's just that thing over there...

Orada da var bir Karya.

There is also a Karya there.

Orada da var Karya.

Karya is there too.

Karya sanki Küçük Asya'dakinin adını kim koydu?

Who named Karya as if it were in Asia Minor?

Oradakinde yine Yunanlılar Helenler koymuştur.

There, the Greeks have again named it Helen.

İşte Karyalı adam anlamında.

Here is in the sense of a man from Caria.

Yani şey memleket belirttiğine göre belli ki önemli biri yani.

So, since it specifies the hometown, it clearly indicates that they are someone important.

Önemli bir aileden geliyor.

He comes from an important family.

Çünkü soyadları yok.

Because they don't have surnames.

Yahuda İskariot bir yoruma göre İsa'ya gidiyordu ki.

According to one commentary, Judas Iscariot was going to Jesus.

Ya Rab diyor.

Oh Lord, he says.

Sen diyor madem ki Tanrı'nın oğlusun.

Since you say that you are the son of God.

Madem ki Tanrı'nın bizzat kendisisin.

Since you are God Himself.

Bu dünyadaki tecessümüsün, tezahürüsün.

You are the embodiment, the manifestation in this world.

O zaman şöyle bir şey yapalım.

Then let's do something like this.

Seni bu Yahudi kalabalığının önüne atmanın bir yolunu bulalım.

Let's find a way to throw you in front of this Jewish crowd.

Ve sen orada Tanrı tarafından kurtarırsın.

And you are saved by God there.

Tanrı tarafından kurtarıldığın için böyle tarihin en büyük mucizesi gerçekleşsin.

May the greatest miracle in history happen because you were saved by God.

Ve böylece senin gücün de anlaşılsın diye altından üstünden çıkıp bu fikre İsa'yı ikna ediyor.

And thus, to make your power understood, he comes out from underneath and convinces Jesus of this idea.

Plana göre işte Hirodes'e, Hirodes gaza getirilecek bir şekilde.

According to the plan, Hirodes will be incited to war.

Yani zaten yükselen bir öfke var ama o kadar da Yahudi kalabalığının umursadığı düzeyde geniş nüfuz alanı olan bir adam değildi İsa.

So there is already a rising anger, but Jesus was not a man with an influential reach that the Jewish crowd cared about to that extent.

Hirodes'e işte bu şey baskısı yapıyor.

This thing is putting pressure on Herod.

O Sanhedrin denen işte o Yahudilerin şeyi.

That is the thing of those Jews called the Sanhedrin.

Yönetici meclisi.

Executive council.

Sonra yakalatacağız İsa'yı.

Then we will catch Jesus.

İsa'nın idam edilmesini sağlayacağız.

We will ensure Jesus' execution.

Tam İsa idam edilirken biliyorsun iki farklı suçluyla birlikte şey idama çıkarılıyor.

You know that when Jesus is crucified, he is brought to execution alongside two different criminals.

Hatta birinin adı şeydi Barabbas.

In fact, one of their names was Barabbas.

Barabbas.

Barabbas.

Anthony Quinn'in filmi vardı.

There was a movie by Anthony Quinn.

Onu diyecektim.

I was going to say that.

Anthony Quinn'in filmi vardı Barabbas diye.

There was a movie by Anthony Quinn called Barabbas.

Anthony Quinn de bir ara kadrolu şey oyuncusuymuş yani.

Anthony Quinn was once a permanent actor, you know.

Yani dönem böyle nerede böyle eski antik kuntik Filistinler, Araplar, Mısırlar varsa onu çağırıyorlar demek ki.

So it means that wherever there are ancient, antique Palestinians, Arabs, and Egyptians, they are calling for that period.

Dini hikayeler.

Religious stories.

Demek ki her türlü tarihi figüre uyan bir tipi var yani.

So there is a type that fits every kind of historical figure, then.

Tam o çarmıha giriliş anında bir anda işte Rab oğlunun idamına kıyamadığı için yüzünü gösterecek.

At the very moment of his crucifixion, he will suddenly show his face because he cannot bear the execution of the Son of God.

Diyecek ki ey gafil İsrailoğulları siz ne yaptığınızın farkında mısınız?

He will say, "O heedless Children of Israel, are you aware of what you are doing?"

Ve böylece İsa'nın barış öneren,

And thus Jesus, who offers peace,

sevgi öneren,

suggesting love,

kucaklaşmayı,

hugging,

iyi geçinmeyi,

to get along well,

kavgasız,

without a fight,

dövüşsüz,

without fighting,

dünya hırsından,

from the ambition of the world,

para hırsından arınmış mesajını böylece bütün insanlığa göz göre göre anlatacağımız bir hadise gerçekleşecek.

An event will take place in which we will openly convey your message free from the greed for money to all of humanity.

Kayıtlar Yahuda İskalyot'un zengin bir aileden geldiğini söylüyor.

Records say that Judas Iscariot came from a wealthy family.

Tabi mesela orta çağda para için sattı, üç gümüşe sattı, beş altına sattı gibi suçlamalar var ama paraya ihtiyacı olan biri değil.

Of course, there are accusations like he sold it for money in the Middle Ages, sold it for three silver or five gold, but he is not someone in need of money.

Yani otuz gümüş mü otuz üç gümüş paraya mı ne ihbar ediyor İsa'ya ama gerçekten o parayı zaten kulağına damlatacak bir adam yani İskalyot.

So, is he reporting to Jesus about thirty silver or thirty-three silver coins, but really he’s a man who will already drip that money into his ear, meaning Iscariot.

Hani o paraya üstadını satacak bir adam değil.

He's not the kind of man who would sell his master for money.

Ayrıca da diğerleri arasında en varlıklısı ve İsa'ya en düşkün olanı yani bununla ilgili İncil'lerde bile bilgiler var.

Additionally, among the others, he was the wealthiest and the most devoted to Jesus, and there are even references to this in the Gospels.

İskalyot'un her zaman İsa'ya çok yakında durduğuna dair işte anlatılar var.

There are indeed accounts that Iscariot was always very close to Jesus.

Bu planı İsa'yla beraber yapıyorlar.

They are making this plan together with Jesus.

Fakat planın hiçbir aşamasında Tanrı yüzünü gösterip oğlu İsa'yı kurtarmıyor.

However, at no stage of the plan does God reveal His face and save His son Jesus.

Hatta İncil'de şey vardır ya Tanrım, Tanrım beni neden bıraktın der ya o şeyde o Via Dolorosa'da.

In fact, there is that thing in the Bible where it says, "My God, my God, why have you forsaken me," in that Via Dolorosa.

Yani Eli, Eli, Lema Şevaktani derken işte aslında o İskalyot'la Yahuda ile birlikte kurduğu planın aksamasına isyan ediyor.

So, when he says, "Eli, Eli, Lema Şevaktani," he is actually rebelling against the disruption of the plan he established with Iscariot Judas.

Yani Tanrım beni neden bıraktın, neden yüzünü göstermiyorsun bu cahillere, bu zalimlere,

So my God, why have you forsaken me, why do you not show your face to these ignoramuses, these tyrants?

karşılarına çıkıp ya bu benim oğlumdur, bu Ruhül Kudüs'le tenasüh etmiş, onunla tecessüm etmiş bir bedendir demiyorsun anlamında

"You are not saying that this is my son, he has reincarnated with Ruh al-Qudus and has manifested in this body."

Tanrı'ya böyle bir serzenişi olduğu düşünülüyor.

It is thought that there is such a complaint to God.

Oradaki o Tanrım, Tanrım beni neden bıraktın'daki haykırışın.

The cry of "My God, my God, why have you forsaken me?" over there.

Ve gerçekten plan tutmuyor ve İsa göz göre göre Golgota Tepesi'nde idam ediyor.

And he really doesn't keep the plan, and Jesus is being executed in plain sight on Golgotha Hill.

Hatta şeyde filmde de şey vardı.

Actually, there was also that in the movie.

Barabbas'la ikisi kalıyorlar.

They are left with Barabbas.

Halka soruyorlar, diyorlar ki içinden birini affedeceğiz.

They are asking the public, saying that we will forgive someone from within.

Bunu mu affedelim, bunu mu affedelim diye.

Should we forgive this, should we forgive that?

Hangisini affedelim?

Which one shall we forgive?

Barabbas'ı affediyorlar.

They are pardoning Barabbas.

Barabbas da böyle katil, tecavüzcü, hırsız bilmem ne falan filan böyle acayip kötü bir adam.

Barabbas is such a murderer, rapist, thief, and all that, a really terrible person.

Halk yani o kadar şey ki Tanrı'ya karşı geldiği için, Tanrı'nın yasasına karşı geldiği için onu idam edin, onu idam edin diyor.

The crowd is saying, "Execute him, execute him," because he has opposed God, because he has opposed God's law.

Ve işte böylece ellerinden ve ayaklarından çakılan çivilerle,

And thus, with nails driven into his hands and feet,

ve işte böylece ellerinden ve ayaklarından çakılan çivilerle,

and thus, with nails driven through their hands and feet,

ve işte böylece ellerinden ve ayaklarından çakılan çivilerle öyle çarmıha giriliyor.

And so, they are crucified with nails driven into their hands and feet.

Bütün dünyada bugün Hristiyanlığın önemli sembollerinden biri olan haç figürünün de doğuşu.

The birth of the cross figure, one of the important symbols of Christianity in the world today.

Buradan hemen arkasından İncil'de de böyle anlatılır.

It is described like this right after here in the Bible as well.

İsa idam edildikten, çarmıha girildikten sonra Yahuda da gider kendini bir ağaca asar.

After Jesus was executed and crucified, Judas also goes and hangs himself from a tree.

Hatta astığı ağaç kana bulanır.

Even the tree it hangs stains with blood.

O yüzden onun kanından aslında çiçekleri normalde beyaz olan bu ağaç, pembe böyle kırmızıya yakın,

That's why the flowers of this tree, which are normally white, are actually a pink that is close to red due to its blood.

bir pembe renkli ağaç, renkli bir ağaca dönüşür.

A pink-colored tree turns into a colorful tree.

Bunu biliyorsun Judas Tree derler Erguvan ağacına İngilizce'de.

You know this, they call the Erguvan tree Judas Tree in English.

Judas yani Yahuda, iskariot ağacı.

Judas, that is, Judah, the Iscariot tree.

Böyle bir anlatı var.

There is such a narrative.

Aslında bunun bir daha önceden konuşulmuş, anlaşılmış bir plan dahilinde çarmıha girildiğine dair bir öneri var, bir fikir var.

In fact, there is a suggestion, an idea that this was done as part of a previously discussed and agreed-upon plan.

bir öneri var, bir fikir var

There is a suggestion, there is an idea.

ama bilmiyorum tabii. Yani ben

but I don't know, of course. I mean, I

sadece elçiye zeval olmaz. Ben

Only the messenger does not suffer harm. I

bunu duydum ve anlatıyorum niyetiyle

I heard this and I am telling it with the intention of sharing.

söylüyorum. Orta çağda birçok

I'm telling you. In the Middle Ages, many

kilise babası zaten

he is already a church father

bunun bir plan olduğunu

that this is a plan

kabul ediyor yani. Bu bilerek

It means he/she is accepting it, that is to say. He/She is doing it knowingly.

sonra, üç gün sonra dirilecek. Yani dirilmesi

Then, he will rise after three days. So his resurrection.

için böyle bir bedel ödenmesi lazım.

A payment like this needs to be made for it.

Bu bedel de ödeniyor.

This amount is also being paid.

İnsanların günahlarını üstleniyor.

He is carrying the sins of the people.

Aslında mesaj da o yani.

The message is actually that.

Ve yeni bir çağ başlıyor.

And a new era begins.

Nasıl bir çağ başlıyor? Artık

What kind of era is beginning? Now.

Hristiyanlık ideolojisi

Christian ideology

kültürü altında bütün dünyanın birleşeceği

under the culture where the whole world will unite

bütün insanlığın birleşeceği böyle bir

such a moment where all humanity will unite

iddialı bir çağ başlıyor. Çünkü

A bold era is beginning. Because

İsa herkesin kefaretini ödemiş oluyor.

Jesus pays the atonement for everyone.

İnsanoğlunun doğuştan getirdiği

What humanity is born with

günahın, ta yani ilk

the sin, all the way back to the first

insandan, yaratılıştan beri

Since the creation of man.

var olan günahın kefaretini

the atonement for existing sin

ödüyor. Ve böylece bir hani

He pays. And thus, a kind of...

barış çağı

era of peace

başlıyor. Bu da tabii Roma İmparatorluğu'nun

It begins. This is of course the Roman Empire's

zaman içerisinde işine geliyor.

It suits you over time.

Çünkü onlar da hani nasıl gökyüzünde

Because they are, you know, just like in the sky.

tek bir tanrı varsa, yeryüzünde

If there is a single god, on earth.

tek bir imparator olması ve tek bir devlet

one emperor and one state

olması, belirgin

being, distinct

kanunlar çerçevesinde bir düzen olmasını

to have an order within the framework of the laws

istedikleri için bunu bir süre sonra

because they wanted it after a while

mantıklı buluyorlar. Şimdi mesela mitras

They find it logical. Now for example, the Mithras.

inancındaki ne bileyim işte boğayı kesiyorsun,

I don't know what to say about your belief, you are slaughtering the bull.

kanıyla yıkanıyorsun falan.

You're being washed with blood or something.

Hani bu tür inanışlar yerine

Instead of these kinds of beliefs

Hristiyanlık onlara tam da kamusal

Christianity is exactly public to them.

insanı, yönetilebilir insanı, anlaşılabilir

manageable person, understandable

insan tipini

the type of person

vermiş oluyor yani. Aslında biraz bu

So it means he/she is giving. Actually, it's a bit like this.

yükselişlerde tabii neydi

What was the rise in the natural?

incelemek lazım? Hiçbir din

Is it necessary to examine? No religion at all.

sadece fikirsel mücadeleler,

only intellectual struggles,

jimnastiklerle falan yükseliyor,

it's rising with gymnastics and stuff,

alçalıyor değil. Bütün o dünyada

It's not declining. In that whole world.

şehir devletlerinin yavaş yavaş

city-states slowly

sona ermesiyle onların tanrıları da

with its end, their gods also

yok olup gitti. Yani İsa'nın

it has vanished away. I mean Jesus'

hayal kırıklığını şeyle düşünsene.

Imagine disappointment with something.

Mesela işte İskenderiye'nin Serapis

For example, the Serapis of Alexandria.

diye tanrısı vardı.

There was a god called "Diyé."

İşte Atina'nın Atena diye tanrısı vardı.

Here, Athens had a god called Athena.

Geliyor işte şeyler

Here come the things.

yağmalıyor Atina'yı.

Robbing Athens.

Gepitler, Vandalılar, şunlar, bunlar,

The Gepids, the Vandals, these, those,

Galatlar. E nerede Atena?

Galatians. So where is Athena?

Yani bu soruyu herkes sormuş.

So everyone has asked this question.

O zaman ne oluyor? Hani Atena,

So what happens then? Where is Athena?

Atena ortadan kayboluyor.

Athena is disappearing.

Vesaire ortadan kayboluyor. Ama İsa'nın

Etcetera is disappearing. But Jesus's

buradaki işte başarısı

success at work here

daha sonradan, evet

later, yes

tanrı onu terk eder gibi gözüktü ama

it seemed as if God had abandoned him, but

aslında bu bir planın parçasıydı diyerek

By saying that this was actually part of a plan.

bir yorum farkı getirilmesi.

bringing a difference of opinion.

Neticede düşkü soru edildi ve gökleri alındı ya.

As a result, a difficult question was asked and the heavens were taken.

Ve yeniden Mesih

And again the Messiah

olarak yeryüzüne ineceği güne kadar da

until the day it descends to the earth

tanrı katındaki

in the presence of God

ya da tanrı varlığının

or the existence of God

bizzat kendisindeki yerine

in his/her own place

geri döndü diye

because he/she/it returned

öğretiyor bize Hristiyan öğretisi.

It teaches us the Christian doctrine.

Ama İslam'da durum farklı tabi değil mi?

But the situation is different in Islam, isn't it?

İslam'da İsa

Jesus in Islam

peygamberler içerisinden bir peygamber.

A prophet among the prophets.

Büyük bir peygamber. Önemli bir peygamber.

A great prophet. An important prophet.

Önemli bir peygamber. Bak son zamanlar

An important prophet. Look at recent times.

bu düşürüldü ama mesela

this was dropped, but for example

orta çağlarda yani klasik İslam medeniyetinde

in the Middle Ages, that is, in the classical Islamic civilization

çok önemli bir peygamberdi. Şimdi

he was a very important prophet. Now

biraz mesela

for example a little

geçen senle konuştuk da onu söylemeyi unuttum.

I forgot to mention that when we talked last year.

Şimdi adam örneğin Noel Baba'ya

Now the man, for example, to Santa Claus

karşı çıkıyor değil mi? Hani

He/she is opposing it, right? I mean.

defol yurdundan diye afiş gördüm ben.

I saw a poster saying "Get out of your homeland."

Böyle kovalıyor böyle Noel Baba'yı

This is how he's chasing Santa Claus.

ya da işte Noel Baba kılındaki

or in the hair of Santa Claus

insanları. Halbuki teorik olarak

people. However, theoretically

bir Müslüman'ın Noel Baba'ya

A Muslim's Santa Claus

sahip çıkması lazım.

It needs to be taken care of.

Aziz Nikolaos'a, işte İsa'ya

To Saint Nicholas, here is to Jesus.

havariler falan. Çünkü İslam yokken

apostles and so on. Because there was no Islam.

e onlar vardı yani.

So they were there, I mean.

Bu kadar basit. Erken Hristiyanlıktaki

It's that simple. In early Christianity.

bütün işte babalar,

in all work, fathers,

patrikler, şunları bunları teorik

patriarchs, these and those are theoretical

olarak sahiplenmesi lazım.

It needs to be embraced.

Orta çağda da sahipleniyordu mesela.

For example, it was being embraced in the Middle Ages as well.

Şimdi bizim çocukluğumuzda bile biliyorsun

You know, even in our childhood now.

bir sürü İsa adında arkadaşımız vardı yani.

We had a lot of friends named Jesus.

Gibi.

Like.

Hatta şu kim ya?

Who is this?

İdam edilen Osmanlı'da İsa

Jesus in the executed Ottoman.

Peygamber aslında Muhammed Peygamber'den

The Prophet is actually from Prophet Muhammad.

de büyüktür falan dediği için

"because he/she said something like 'he/she is bigger'"

hani o noktaya kadar

remember up to that point

hayranlığı taşıdığı için

because it carries admiration

idam edilen bir... Tamam abartma

A... executed. Okay, don't exaggerate.

sen de falan değil mi? Demişler önce bir

Aren't you the one? They said, first one.

uyarmışlar ya yapma etme demişler ya pat diye

They warned you, they said don't do it, and then it just happened.

idam etmiyorlar tabi. Evini basıp böyle

They obviously don't execute him. They invade his house like this.

demişin diye de inkar etmeyince

"Since you didn't deny it when you said so."

hayır evet İsa Aleyhisselam daha büyüktür

No, yes, Jesus Peace be upon him is greater.

dediği için. Adını unuttum ya

because she said. I forgot your name.

Molla Kabız mı neydi öyle bir şey.

Was it something like Molla Kabız?

Böyle olaylar var yani. Büyük bir

There are such events, meaning. A big

sayı var yani. Ama tabi

There are numbers, that is to say. But of course.

şunu ben kendi dedemden de duymuştum

I had heard that from my own grandfather as well.

yani koskoca Allah peygamberini

So, God Almighty sent His prophet.

çiviletir mi yani? Böyle bir

Does it mean to nail it? Something like that?

karşı çıkış vardı. Yani o işte İsa

There was opposition. So, in that job, it's Jesus.

değildi. İsa'ya

it wasn't. To Jesus

benzetilen biriydi. Son anda

He was someone who was compared to. At the last moment.

Allah işte

Here is Allah.

hatta belki de o Yahudayı

maybe even that Jew

neyse kimse herhangi birini

anyway, nobody can be any of them.

İsa'ya benzetiyor.

He likens him to Jesus.

Romalılar onu çağırmaya

The Romans were calling him.

geliyorlar yani. Gerçek İsa

They are coming, that is, the real Jesus.

ise işte Allah katına çıkıyor. Çünkü

it is going up to Allah. Because

Allah şimdi peygamberini

God is now sending His prophet.

böyle bir feci bir

such a terrible a

şeye yani sınava tabi

subject to the exam

tutmaz mantığı var Müslümanlık.

The logic of Islam does not hold.

Hocam yine İsa'yı konuşalım

Teacher, let's talk about Jesus again.

diye çıktığımız yolda aslında

on the path we set out for.

çok derin derya olan bir konunun

a subject that is a very deep ocean

çok küçük bir kısmını

a very small part of it

konuşabildik. Belki

we were able to talk. Maybe

daha sonra bir İncil

later a Bible

bölümü yaparız. Belki

We can do the section. Maybe.

kitab-ı mukaddes nedir? Tevrat

What is the Bible? The Torah.

nedir? İncil nedir? Zebur nedir?

What is it? What is the Bible? What is the Psalter?

Bunları falan konuşabileceğimiz bir bölüm.

A section where we can talk about these things.

Tarihsel Hristiyanlık da yapabiliriz.

We can also do historical Christianity.

Tarihsel Hristiyanlık yaparız.

We do historical Christianity.

O Helen dünyasında yayılışında

In the spread of that Helen world

Roma dünyasına geçişini, oradan

Her transition to the world of Roma, from there

bütün dünyaya ihracını

its export to the whole world

konuşuruz. İncil'in, kitab-ı

We'll talk. The Bible, the Book of...

mukaddesin temel kavramlarını konuşuruz

We discuss the fundamental concepts of the sacred.

ama şimdilik en azından İsa

but for now at least Jesus

bahsiyle bir konuyu

with reference to a topic

açmış olduk. Bir küçük

We have opened. A small one.

düzeltme ya da bir bilgi

correction or information

vermek istiyorum hocam.

I want to give, teacher.

Belki bize kızanlar, darılanlar,

Maybe those who are angry with us, those who are offended,

gücelenler olacaktır. Neden Hazreti İsa

There will be updates. Why Jesus Christ?

demiyorsunuz falan diye.

You might say that, or something like that.

Hazret sadece bir

The presence is just a

saygı ifadesidir. Yani

It is an expression of respect. That is,

Hazret dini bir ifade

The term "Hazret" is a religious expression.

değildir. Yani illa da

It is not. That is, it doesn't have to be.

dini manada kutsal

sacred in a religious sense

olan isimlerle kullanılmak zorunda

must be used with the given names

değildir. Onu da hani böyle

It is not. You know, like this.

bu konuda hassasiyeti olan insanlar için

for people who are sensitive about this matter

bildirmiş olalım. Yani

let it be known. So

ben de şöyle diyeyim. Zaten ortaçağ

Let me put it this way. It's already the Middle Ages.

kaynaklarında Hazreti İsa demez ki.

In the sources, it does not say "Hazrat Jesus."

İsa Aleyhisselam'da. Tabi İsa Aleyhisselam'da.

In Jesus (peace be upon him). Of course, in Jesus (peace be upon him).

Hazreti İsa yeni bir şey yani. Belki

Jesus is something new, I guess.

30-40 sene, 50 sene önce yaygınlaştıralım.

Let's popularize it 30-40 years, 50 years ago.

Yani Hazreti İsa demedik diye

So we didn't say Hazreti İsa.

kırılan, gönül koyan

hurt, resentful

olur. Belki onu söyleyeyim yani.

Okay. Maybe I should say it.

Çok ciddileştin. Biraz Hamit Zübeyir'in

You've become very serious. A bit like Hamit Zübeyir.

Koşay vardı biliyorsun. Büyük arkeolog.

There was a Koshay, you know. A great archaeologist.

Doğu Anadolu arkeolojisinin

The archaeology of Eastern Anatolia

tüm çağını şey.

everything in its time.

O mesela kısaltılırken biliyorsun

For example, you know that it gets shortened.

H.Z. Koşay diye yazılırdı.

It was written as H.Z. Koşay.

Bunu bütün arkeoloji öğrencileri Hazreti

All archaeology students do this, Prophet.

Koşay olarak. Evet, evet. Şey gibi

As a runner. Yes, yes. Like a thing.

6. Lenin

6. Lenin

5. Hugo gibi.

Like Hugo.

Rahmetli yani.

He is late, I mean.

Buradan analım. Hamit Zübeyir Koşay ile.

Let's take it from here. With Hamit Zübeyir Koşay.

Hocam bizim bütün profesörler

Our professors.

rahmetli olmuş ya bu arada.

He has passed away in the meantime.

Evet. Yani buradan da sıra

Yes. So the queue starts from here too.

bize geliyor.

It's coming to us.

Allah'a ısmarladık.

We entrust you to Allah.

Valla benim yani okula

Well, I mean to school.

girdiğim zamanki bütün profesörler

all the professors at the time I entered

şimdi yani

so now

Allah hepsine gani gani

May Allah grant abundance to all of them.

rahmet eylesin. En azından

May he rest in peace. At least.

birçoğuna. Tabi ben mesela Hamit Zübeyir'in

to many of them. Of course, for example, Hamit Zübeyir's

şeyine çalıştım. Cinis,

I worked on your thing. Cinis,

Kanaz, Karazöyük. Yani onun keşfettiği

Kanaz, Karazöyük. So what he discovered.

yerlerde çalıştım. Onun kitaplarının

I worked on the floors. Of his books.

mirasını falan. Oralarda

his inheritance or something. Over there.

yani devamında yani onun bulduğu

so in continuation, that is what he found.

yerlerin. Büyük büyük bir

the grounds. A big big one

arkeologtu. O zaman

He was an archaeologist. At that time.

Hazreti Töre Sivrioğlu'nun

Hazrat Töre Sivrioğlu's

podcast'ı. Geri dönüyoruz'un.

The podcast "We're Coming Back."

Sonuna geldik

We've come to the end.

diyelim. Bu bölümümüzü ileride

Let's say. This part of ours in the future.

güzel bir anı olarak kayda geçsin

Let it be recorded as a beautiful memory.

diye söylüyorum. Asos'ta

I'm saying so. In Assos.

bir otel odasında

in a hotel room

kaydettik. Hatta temiz

We recorded it. In fact, it's clean.

temiz kayıt yapalım diye bize bir otel

Let's get a hotel so we can make a clean record.

bize bir oda açtılar.

They opened a room for us.

Bir süre ben şeyde plajda oda aradım

For a while, I looked for a room at the beach.

hani birinin odasında kaydedebilir miyiz diye.

"Can we record in someone's room?"

Neredeyse soyuma kabininde.

Almost in the changing room.

Şöyle bir şey. İnsanlara şöyle diyorum.

Here's the thing. I tell people like this.

Ya senin oda boş mu? Senin oda boş mu?

Is your room empty? Is your room empty?

Falan diye sanki böyle. Bize bir

Like so and so. A... for us.

oda lazım falan diye.

They said something about needing a room.

Var ya bir tane anaplı bir bakan

There is a minister with links to ANAP.

vardı. Hatırlıyor musun? Ben otel ayısıyım diyordu.

There was. Do you remember? He was saying, "I am the hotel bear."

Ha otel ayısı neydi ya Mustafa Taşan?

What was the hotel bear, Mustafa Taşan?

Yok ya o şey bir

No way, that thing is a...

şey vardı.

There was a thing.

Işıklı ışılayla bir şeyle. Yok ya

With the glowing light, something. No way.

Mustafa Taşan mıydı? Ya bu oyunu

Was it Mustafa Taşan? Or this game?

otellerde geziyordu. Ya sen diyorlar mı nasıl

She was wandering around hotels. They say, how about you?

bakansın? İkide bir otelden çıkıyordu.

Are you a minister? He was leaving the hotel every now and then.

Ben diyor otel ayısıyım demişti. Ne renkli

He said, "I'm the hotel bear." How colorful!

siyasetçiler vardı.

There were politicians.

Ya evet ben geçenlerde bir şey

Yes, I recently had something.

Erbakan konuşmasına

Erbakan began his speech.

denk geldim şeyde TikTok'ta mı?

Did I come across something on TikTok?

Nerede bir yerde. Böyle

Somewhere like this.

Erbakan konuşuyor.

Erbakan is speaking.

Mesut Yılmaz gülüyor. Oradan

Mesut Yılmaz is laughing. From there.

Demirel laf atıyor. Bilmem ne falan

Demirel is throwing some shade. I don't know what else.

filan. Bakalım. Dur bak bakayım

Let's see. Wait, let me see.

internetten. Bakıyorum hocam.

From the internet. I'm looking, teacher.

Görüntülere gelsene. Mustafa Taşan işte hocam.

Come to the visuals. This is Mustafa Taşan, my teacher.

Mustafa Taşan. Mustafa Taşan. Yani

Mustafa Taşan. Mustafa Taşan. I mean

yeni nesillere böyle büyük

such great things to new generations

Türk siyasetçilerini hatırlamıyorum. Çok önemli bir bilgi.

I don't remember Turkish politicians. It's very important information.

Yani görevimiz yani yeni

So our duty is new.

nesillerini otel ayısı Mustafa Taşan

generations of the hotel bear Mustafa Taşan

adlı. Türk siyasetinde vahşi yaşam.

Entitled. Wildlife in Turkish politics.

Ama terim kattı yani.

But the term has added something, I mean.

Evet otel ayısı.

Yes, hotel bear.

Bir de şey vardı hocam.

There was also something, teacher.

Çöl ayısı mı? Çöl tilkisi mi? Çöl ayısıydı.

Was it a desert bear? A desert fox? It was a desert bear.

Çöl ayısı vardı. Schwarzkopf.

There was a desert bear. Schwarzkopf.

Alman. Amerikan şeyi vardı ya.

There was that German. American thing.

Hangisi?

Which one?

Körfez Savaşı'nda Alman komutan vardı.

There was a German commander in the Gulf War.

Yok lan. Çöl ayısıydı.

No way. It was a desert bear.

Asıl çöl tilkisi şey çünkü.

Because that's the real desert fox.

Rommel. İkinci Dünya Savaşı'ndaki.

Rommel. In World War II.

Anladım ama bunun adı çöl ayısıydı ya.

I understand, but the name of this was the desert bear.

Schwarzkopf diye bir komutan vardı şeyde.

There was a commander named Schwarzkopf there.

Doğru o da çöl ayısıydı.

That's true, he was a desert bear.

Doğru o da öyle diyordu. Ben çöl ayısıyım dedim.

That's right, he was saying that too. I said, "I am a desert bear."

Neyse hocam. Konu iyice dağıttık.

Anyway, teacher. We completely got off topic.

Bizi dinleyen herkese

To everyone who is listening to us.

arzı hürmet ederiz.

We respect your request.

Bugün bizi tenvir eden

Today enlightening us

yine nurlara boğan hocamıza da

to our teacher who again fills us with light

hürmetlerimizi sunuyorum

I extend my regards.

hepiniz adına. Ölmez sağ kalırsak

On behalf of all of you. If we survive.

bir sonraki bölümde görüşmeyi temenni ederek

Wishing to see you in the next episode.

hoşçakalın diyorum.

I say goodbye.

Müziği alalım.

Let's take the music.

Altyazı M.K.

Subtitle M.K.