084 Bilgi Felsefesi : Akımlar - Pozitivizm

Filozofun Yolu Podcast'ini Spotify, Apple ve Google Podcast uygulamalarından veya YouTube üzerinden dinleyebilirsiniz.

You can listen to the Philosopher's Way Podcast on Spotify, Apple, and Google Podcast apps or on YouTube.

Her program için hazırladığımız notlara filozofunyolu.com adresinden erişebilir ve web sayfasını bir tartışma platformuna dönüştürebilirsiniz.

You can access the notes we prepared for each program at filozofunyolu.com and turn the webpage into a discussion platform.

Bunun yanında Twitter hesabımızdan duyurularımızı takip edebilir, yorum ve görüşlerinizi bize iletebilirsiniz.

In addition, you can follow our announcements on our Twitter account and share your comments and opinions with us.

Programımızın masraflarına Patreon'dan ortak olabilir veya daha fazla üretim yapmamız için bizi teşvik edebilirsiniz.

You can cofinance the expenses of our program through Patreon or encourage us to produce more.

Bilmek önceden görmek içindir.

Knowing is for seeing in advance.

Merhaba, Filozofun Yolu'na hoş geldiniz. Ben İlker.

Hello, welcome to the Philosopher's Path. I am Ilker.

Ben Bilal.

I am Bilal.

Filozofun Yolu'nda bu programımızda pozitivizmde bilgi konusunu ele alacağız.

In this program of "The Philosopher's Path," we will discuss the topic of knowledge in positivism.

Geçen haftaki programımıza sanırım İlker pragmatizmden bahsedeceğimizi söylemiştim değil mi?

I believe I said last week's program would be about İlker discussing pragmatism, right?

Evet.

Yes.

Ama sonra pragmatizm notlarını hazırlamaya başlarken bir baktım pozitivizmi atlamıştım.

But then, while I was starting to prepare my notes on pragmatism, I realized I had skipped over positivism.

Sonra pozitivizm aslında normalde akımlardan bahsettiğimiz ilk serinin giriş programlarında vardı.

Then positivism was actually present in the introductory programs of the first series where we normally talk about movements.

Onlardan birini de anlatmamız gerekiyordu aslında ama hem dönemiyle de biraz uyumlu olsun diye sonradan yapmaya karar verdik.

We actually needed to describe one of them too, but we decided to do it later on so that it would be somewhat in harmony with the period.

Bunu unutmuşuz işte.

We forgot this, that's it.

Bu tabii ki Hegel sonrası döneme tekabül ediyor değil mi?

This obviously corresponds to the post-Hegelian period, doesn't it?

Evet. Şimdi işte sıra artık 19. yüzyıl, 18. yüzyıl bitiyor artık. 19. yüzyıla geçiyoruz.

Yes. Now it’s time for the 19th century, the 18th century is coming to an end. We are transitioning to the 19th century.

Bu dönemin tabii felsefesi değişiyor.

The natural philosophy of this period is changing.

Zaten zannediyorum Hegel programında da Hegel üzerinde...

I already think that in the Hegel program as well...

...görüldükten sonra felsefesinin hemen unutulduğundan bahsetmiştik.

...we mentioned that his philosophy is immediately forgotten after being seen.

Tabii bu sadece Hegel gitti ortalık boş kaldı demek değil elbette.

Of course, this doesn't mean that Hegel left and the place was left empty, of course.

O dönemde başka şeyler de vardı.

There were other things at that time as well.

Felsefe akımları da vardı.

There were philosophical movements as well.

Fakat pozitivizmin o dönemde güçlendiğini görüyoruz.

However, we see that positivism strengthened during that period.

Şimdi onunla ayrıntılarını anlatacağız.

Now we will explain the details to him/her.

Tabii programa başlamadan önce her zamanki gibi kaynaklarımızdan bahsedelim yine.

Of course, before we start the program, let's talk about our resources as usual.

Macit Gökberk'in Felsefe Tarihi kitabını kullanıyoruz ve Enver Urman'ın Bilgi Felsefesi kitabını kullanıyoruz yine.

We are using Macit Gökberk's History of Philosophy book and Enver Urman's Philosophy of Knowledge book as well.

Programın sonrasında da pragmatizm, sonra bir postmodern felsefede bilgi konusunu işleyeceğiz.

After the program, we will also address the topic of knowledge in pragmatism, and then in a postmodern philosophy.

Muhtemelen bu postmodern içerisinde analitik felsefedeki bilgi görüşünü falan da inceleyebiliriz.

We can probably also examine the view of knowledge in analytical philosophy within this postmodern context.

Pozitivist felsefeyi tanıtmıyoruz burada.

We are not introducing positivist philosophy here.

Pozitivist felsefedeki bilgi konusunu inceleyeceğiz.

We will examine the topic of knowledge in positivist philosophy.

O yüzden pozitivist felsefede duymayı umacağınız bazı şeyleri burada duymayabilirsiniz.

That's why you may not hear some things here that you would hope to hear in positivist philosophy.

Ama ya da sosyolojiye özellikle August Comte sosyolojinin kurucusu, sosyoloji biliminden de çok ayrıntılı bahsetmeyeceğiz.

But we will not go into great detail about sociology, especially as August Comte, the founder of sociology.

Ama değineceğiz yine değil mi?

But we will touch on it again, right?

Yani...

So...

Sadece yaptığını değineceğiz.

We will only touch on what you did.

Basitçe.

Simply.

Çok genel ifadelerle kullanacağız ama pozitivist felsefe içerisinde bilgi nasıl işliyor, nasıl işleniyor, nasıl ele alınıyor?

We will use very general expressions, but how does knowledge operate, how is it processed, how is it addressed within positivist philosophy?

Ve buna yönelik bir konuşacağımız için, pozitivizmi kendisinden konuşmayacağımız için birazcık zayıf gelebilir.

And since we will be talking about this, it may seem a bit weak that we will not be discussing positivism itself.

Eğer pozitivizmi öğrenmek isteyen dinleyicimiz varsa yani.

If our listener wants to learn about positivism, that is.

Bunu söyleyerek hani bir disclaimer yaparak başlayayım yani programı.

Let me start the program with a disclaimer by saying this.

Baştan yoralım diyorsun yani.

So you mean let's exhaust ourselves from the beginning.

Evet, senin dediğin gibi Hegel sonrası döneme girmeye başlıyoruz artık.

Yes, as you said, we are starting to enter the post-Hegelian era now.

Fakat...

But...

Hegel dönemi, yani 19. yüzyıl, Hegel'in ve Schelling'in popüler olduğu bu 19. yüzyıldaki tek felsefe hakkımı elbette idealizm, alma idealizmi değildi.

The Hegelian period, that is, the 19th century, was not only characterized by the popularity of Hegel and Schelling; of course, the only philosophy in this 19th century was not just idealism, or German idealism.

Aynı zamanda dönemde bir pozitivist felsefe de aslında dönemde epey güçlüdür.

At the same time, a positivist philosophy is actually quite strong during that period.

Fakat alma idealizmi çok daha güçlüdür.

However, the idealism of the apple is much stronger.

Alma idealizminin çıkış noktasının özne olduğunu ve rasyonel bir bilgi felsefesine sahip olduklarını zaten geçtiğimiz son 3-4 programda biz gördük.

We have already seen in the last 3-4 programs that the starting point of the idealism of Alma is the subject and that they possess a rational philosophy of knowledge.

Bu felsefe alma idealizmi bilimlerin dışında ve ötesinde olan.

This philosophy is an idealism of acquisition that is beyond and outside the sciences.

Diyalektik bir yöntemi işleyip kullanan bir felsefeydi.

It was a philosophy that employed and utilized a dialectical method.

Metafizikle ilgiliydi daha çok onun yaptığı şey.

It was mostly about metaphysics, what he was doing.

Her ne kadar Schelling'de biraz daha bilime yakın doğa felsefesiyle işli dışlı bir metafizi kurulmaya çalışılsa da en nihayetinde o da idealist bir felsefeydi.

Although an attempt was made to establish a metaphysics closely related to science in Schelling, ultimately it was still an idealist philosophy.

Buna karşılık pozitivist felsefe dayanağını gerçekte verilmiş olan da arayan bir felsefeydi.

In contrast, positivist philosophy was a philosophy that sought its foundation in what is actually given.

Peki başlarken şu soruyu sorayım Bilal.

Well, let me ask this question as we begin, Bilal.

Bu pozitif kavramı nereden geliyor?

Where does this positive concept come from?

Pozitivizm ya da pozitif.

Positivism or positive.

Nereden geliyor bu ifade?

Where does this expression come from?

Bu felsefe için...

For this philosophy...

Pozitif demek her şeyden önce gerçek olan, var olan demektir.

To say positive means, above all, that it is real and existing.

Yani şeyi, varlığı pozitive ediyor.

So it makes the thing, the existence, positive.

Hani Türkçe'de böyle bir kelime yok gerçi ama tifil, üretmiş olalım.

Actually, there isn't such a word in Turkish, but let's say we produced "tifil."

Gerçeği var kabul ediyor.

He accepts the truth exists.

Hatırlarsan biz eski programlarımızda şey diyorduk İlker.

If you remember, we used to say that in our old programs, İlker.

Bazılarında, bu yine bilgi felsefesi serisi içerisindeki programlardan bahsediyorum.

In some of them, I am again talking about the programs within this series of philosophy of information.

Bilgi felsefesinin, bilimin daha doğrusu, bugünkü çağdaş bilimin dahil olmak üzere

The philosophy of knowledge, or rather science, including today's contemporary science.

hakikati aramadığından bahsetmiştik hatırlıyor musun?

We talked about how you didn't seek the truth, do you remember?

Yani bir metafizikçinin gerçeği araması gibi bir hakikat peşinde olmadıklarını...

So they are not in pursuit of a truth like a metaphysician searching for reality...

Yani şeyi mi kast ediyorsun?

So you're talking about that thing?

Dünyanın başlangıcının kaynağını değil de bilgiyi, ona edindiğimiz bilginin...

Not the source of the world's beginnings, but the knowledge we have acquired about it...

Hayır, hayır.

No, no.

Mesela bak şimdi.

For example, look now.

Platon maddeye bakarken maddeyi değil, ideaları görüyordu değil mi?

Plato, when looking at matter, was seeing ideas rather than matter, right?

Çünkü madde değil, gerçek olan ideayı diyordu.

Because he said that what is real is the idea, not the matter.

Fakat bilim adamı o açıdan bakmaz.

However, the scientist does not look at it from that perspective.

Bilim adamı baktığı şeyi gerçek kabul eder.

The scientist considers the thing he observes as real.

Arkasında bir şey varsa da biz bilemeyiz der.

He says that if there is something behind it, we cannot know.

Dolayısıyla...

Therefore...

Ben gördüğüm şey gerçekmiş gibi davranıyorum der.

"I act as if what I saw is real."

Çağdaş bilim böyle davranıyor.

Contemporary science behaves this way.

Zaten biz buna ne demiştik?

What did we already say about this?

Fenomen demiştik bu kavrama.

We had said phenomenon for this concept.

Buradaki pozitif kavramı da buradan geliyor.

The positive concept here also comes from this.

Yani gördüğü şeyi hakikat gerçek kabul ediyor.

So he accepts what he sees as the truth reality.

Ama metafizik anlamda bir gerçeklik olmadığını da biliyor.

But he also knows that there is no reality in a metaphysical sense.

Zaten onun bilinemez, kantçı anlamda bilinemez, ulaşılamaz olduğunu,

It is already known that it is unknowable in the Kantian sense, unreachable.

bilgimizin sınırının orada bittiğini

that our knowledge ends there

ve komptoda göreceğimiz gibi artık onun bir masal evrenine geçtiğini,

and as we will see in the computer, it has now transitioned into a fairy tale universe,

yani neredeyse bir masal olduğunu...

meaning it is almost like a fairy tale...

Neredeyse bir masal olduğunu...

It’s almost like a fairy tale...

Bu pozitif, o pozitif.

This positive, that positive.

Yani fenomeni gerçek kabul etmek en kabaca.

So, accepting phenomena as real is the simplest way.

İşte bu bakış açısından dolayı da pozitivist felsefe

This is why positivist philosophy...

gerçeği inceleyip araştıran bilimlerle de sıkı sıkı işbirliği yapar.

It collaborates closely with the sciences that study and investigate the truth.

Yani doğa bilimleriyle sıkı sıkı bir işbirliği içerisindedir.

So it is in close collaboration with the natural sciences.

Bir dakika yalnız burada pek işin içinden çıkamadım ben Bilal.

Wait a minute, I couldn't quite figure this out here, Bilal.

Şimdi gerçeği aramaktan bahsettin ya.

Now you talked about searching for the truth.

İdealistler de gerçeği aramıyor muydu?

Aren't idealists also searching for the truth?

Hem idealistler hem pozitivistler.

Both idealists and positivists.

Her ikisi de gerçeği arıyor.

Both of them are seeking the truth.

Her ikisi de gerçeği kavramakta.

Both of them grasp the truth.

Fakat bu amaca doğru başka yollardan gidiyorlar.

But they are taking different paths towards this goal.

İdealist felsefe gerçeğin sübjektif yolla kavranabileceğine inanıyordu.

Idealist philosophy believed that reality could be understood subjectively.

Örneğin Fichte'de ben kavramı sırf kendisine bakmakla

For example, in Fichte, the concept of the self is examined solely by looking at itself.

hem kendisini hem de ben olmayan objeyi, doğayı kavrayabileceğini söylüyordu değil mi?

He was saying that he could comprehend both himself and the object that is not me, the nature, right?

Fakat pozitivist felsefe düşünce yapısını objektif olgular üzerinde kurarak geliştiriyor.

However, positivist philosophy develops its thought structure by basing it on objective facts.

Yani başta sübjektifle hiç ilgilenmiyor.

So initially it doesn't care about the subjectivity at all.

Peki bu açıdan düşününce pozitivist felsefeyi idealist felsefeye karşı bir tepki olarak

Well, considering this perspective, positivist philosophy can be regarded as a reaction against idealist philosophy.

görmek mi?

To see?

Hayır zaten pozitivist felsefenin kökleri idealist felsefenin gelişmesinden önce atılmıştır.

No, the roots of positivist philosophy were planted before the development of idealist philosophy.

Fakat idealist felsefenin sarsılması pozitivist felsefeyi daha görülür kılmış ve yayılmasını

However, the shaking of idealist philosophy has made positivist philosophy more visible and spread it.

mümkün kılmıştır diyebiliriz.

We can say it has made it possible.

Bu felsefeler fiziksel olarak da farklı coğrafyalarda yapılıyordu zaten.

These philosophies were already being developed in different geographical locations physically.

Pozitivist felsefe Fransa ve İtalya'da kökenliyken idealist felsefe Almanya kökenlidir.

Positivist philosophy originates from France and Italy, while idealist philosophy originates from Germany.

Pozitivizm zaten ortalardaydı.

Positivism was already around.

Zaten hala hazırda var oluyordu.

It was already existing.

Evet.

Yes.

Peki nasıl güçlendi tam olarak pozitivizm?

So how did positivism strengthen exactly?

Nasıl değer kazandı?

How did it gain value?

Pozitivizmi esas güçlendiren şey Rönesans'tan itibaren başlayan bilimsel gelişmelerin

The thing that fundamentally strengthened positivism is the scientific developments that began with the Renaissance.

aydınlanma çağında hız kazanması ve 19.

the acceleration during the Age of Enlightenment and the 19th.

yüzyılda fizik dışındaki diğer bilimlerde mesela kimya ve biyoloji gibi diğer alanlarda

In the century, in other sciences outside of physics, such as in fields like chemistry and biology.

da kullanılmaya başlanmasıdır.

is the beginning of being used.

Burada şunu sormadan edemeyeceğim Bilal.

I can't help but ask this, Bilal.

Bu bahsettiğin gelişmelerin bizim dünya ve hayat görüşümüz bakımından bir anlamı

These developments you mentioned have a significance in terms of our worldview and perspective on life.

var mı?

Is there?

Artık doğanın bütün alanları pozitif bilimlerce işleneceği için bundan böyle

From now on, since all areas of nature will be studied by the positive sciences, from now on...

insanın dünya ve hayat görüşünde ancak pozitif bilimlerin bilip doğruladığı tasarımları

the concepts that can only be understood and validated by the positive sciences in a person's worldview and outlook on life

kullanmanın zamanı geldi denecektir mesela.

For example, it will be said that the time has come to use it.

Burada yalnız bunu biraz daha açmanı isteyeceğim tekrar Bilal.

Here I would just like to ask you to elaborate on this a bit more, Bilal.

Pozitif bilim tasarımlarını hayat görüşünde kullanmak ne demek oluyor bu tam olarak?

What does it exactly mean to use positive science designs in one's worldview?

Burada aslında birazcık bilim ve felsefe çatışmasına yatanlık olacağız.

Here, we will actually be laying a bit of a conflict between science and philosophy.

Bilimsel gelişmelere kadar.

Until scientific developments.

Doğa filozofları felsefi yöntemlerle doğa anlaşılmaya çalışılmıştı.

Nature philosophers attempted to understand nature through philosophical methods.

Antik çağdan beri bunun hemen her seferinde yanlış sonuçlar verdiğine biz tanık olduk.

We have witnessed that it has produced incorrect results almost every time since ancient times.

Değil mi?

Isn't it?

Doğa filozofları birisi evren sudan oluşmuştur diyor.

Nature philosophers say that the universe is made of water.

Birisi havadan oluşturmuştur diyor.

Someone says it was created out of thin air.

Birisi hava su toprak karışımından oluşmuştur diyordu.

Someone was saying it is made up of a mixture of air, water, and earth.

Sonra sofistler bu yanlışlar dizisine tepki olarak ortaya çıkmıştı.

Then the sophists emerged as a reaction to this series of mistakes.

Sokates de doğayı değil de insanı ele alarak felsefe yapmıştı ve hatta biz bu yüzden

Socrates also focused on humanity rather than nature when doing philosophy, and even for this reason we...

Sokates'e ilk.

To Socrates first.

Ahlak filozofu demiştik.

We mentioned a moral philosopher.

Bu durum Rönesans'taki bilimsel gelişmelere kadar devam etti aslında.

This situation actually continued until the scientific developments of the Renaissance.

Fakat Rönesans'ta artık tekrar bilimsel gelişmeleri görüyoruz ta bu döneme kadar felsefe

However, during the Renaissance, we start to see scientific developments again; until this period, philosophy...

ve belki bir yerde din

and maybe religion somewhere

bir doğa ve evren tasavvurumuzu

a conception of nature and the universe

şekillendiren

shaping

kaynaklar oldu ama bunlar

There were resources, but these...

yanlış bilgi veriyordu bize.

He was giving us false information.

Rönesans'la beraber deneyici bilimsel yöntemler kullanılmaya başlandı ve 18. yüzyılda

With the Renaissance, experimental scientific methods began to be used, and in the 18th century...

da bilimsel devrimle yaşandı.

but it happened with the scientific revolution.

Newton yöntemleri kimya ve fizyolojide de

Newton methods are also used in chemistry and physiology.

kullanılmaya başlandı.

It has begun to be used.

19. yüzyıla geldiğimizde de artık bunun bir norma olmaya başlandığını

By the 19th century, this had begun to become a norm.

artık üniversitelerde bilim yapılan her yerde

from now on, everywhere science is conducted in universities

bu modern

this is modern

deneyici bilimsel yöntemlerin kullanılmaya başlandığını görüyoruz.

We see that experimental scientific methods are beginning to be used.

Doğa artık

Nature now.

bu bilimsel yöntemlerle

with these scientific methods

anlaşılıyor.

It is understood.

Şimdi buraya kadar tamam.

Now that's all right up to here.

Şunu merak ediyorum da

I'm curious about that.

bu 19. yüzyıla geldiğimizde

when we come to the 19th century

dönemin anlayışı ve tasavvuru bakımından düşündüğümüzde

when we consider it in terms of the understanding and conception of the period

talep edilen şey

the requested thing

tam olarak ne oluyor?

What exactly is happening?

Yani

So

hayat ve

life and

görüşümüze nasıl etkiliyor?

How does it affect our perspective?

Sorusunun devamı yani bir yerde değil mi?

Isn't it somewhere, the continuation of the question?

Çünkü hala o soruya cevap vermedim evet.

Because I still haven't answered that question, yes.

Şimdi bilimsel yöntemler

Now scientific methods

her yerde kullanılmaya başlanması demek yani doğal biliminin birçok alanında kullanılmaya başlanması demek

It means that it started to be used everywhere, that is, it started to be used in many fields of natural science.

onun

his/her/its

başarılı

successful

sonuç vermesiyle mümkün demektir.

It means that it is possible with yielding results.

Yöntem başarılı ki diğer alanlarda da kullanılmaya başlanıyor. Fizik dışındaki diğer alanlarda da kullanılmaya başlanıyor.

The method is successful as it is starting to be used in other fields as well. It is also being used in fields outside of physics.

Bu tabii

This is natural.

akla bir soruyu getiriyor.

It brings a question to mind.

Bu yöntemler

These methods

doğa bilimleri alanıyla sınırlanmalı mıdır?

Should it be limited to the field of natural sciences?

Veya başka alanlarda kullanırsak ne olur?

Or what happens if we use it in other areas?

Düşüncesini getiriyor insanların hayatına.

It brings thought into people's lives.

Bu alanda ne olacak? İnsan ve toplumu konu alan bilim bugün

What will happen in this field? The science that focuses on man and society today

sosyoloji dediğimiz bilimdir değil mi?

It's the science we call sociology, isn't it?

Sosyoloji gibi

Like sociology

insanı inceleyen bir

a researcher studying humans

bilim anlayışı

understanding of science

yani deneyici bir bilim

I mean, experimental science.

kurulmaya çalışılacaktır.

It will be tried to be established.

Bunu da yapacak kişi Auguste Comte olacak.

The person who will do this will be Auguste Comte.

Ve doğa bilimlerini, matematiksel yöntemlerini

And the natural sciences, their mathematical methods.

sosyal bilimlere de

to the social sciences as well

uygulayarak

by applying

kültür hayatının

cultural life

bilimini kuracağını söyleyecektir.

He will say that he will establish his science.

Burada matematiğin etkisi nasıl oluyor bu arada?

By the way, how does the influence of mathematics work here?

Yani işte istatistik gibi matematik temelli

So it's basically math-based like statistics.

dizaynların kullanılması gibi bir şey mi oluyor?

Is it something like the use of designs?

Evet bugün sosyoloji dediğimiz nasıl?

Yes, how is what we call sociology today?

Normalde bilimlerde biz hep saygılıyoruz neredeyse bu özellikle bilim felsefesiyle.

Normally, we always respect in the sciences, especially in the philosophy of science.

Deneye yapılamıyor sosyoloji bilimlerinde.

Experiments cannot be conducted in the social sciences.

Fakat

However

gözlem yapılabiliyor. Toplumları incelenebiliyor.

Observations can be made. Societies can be analyzed.

Rakamları ele alınıyor.

The figures are being considered.

Anketler yapılıyor.

Surveys are being conducted.

İnsanlara telefonlar geliyor anket şirketlerinden.

People are receiving calls from survey companies.

Bunlar alınıyor.

These are being taken.

Çeşitli

Various

matematiksel

mathematical

hesaplamalar yapılıyor.

Calculations are being made.

İşte mesela anket çalışmaları yapılıyor.

For example, survey studies are being conducted.

Şeyler

Things

siyasi parti, hangi siyasi partiye oy veriyorsunuz?

political party, which political party are you voting for?

Toplum

Society

işte şu siyasi liderine kavga beğeniyorsunuz.

You enjoy the fights of that political leader.

Şu

This

konuda yasak

prohibition on the subject

savunuyor musunuz? Savunmuyor musunuz?

Do you support it? Do you not support it?

Bunlar insanı inceleyen bir bilim haline gelmiş durumda artık sosyoloji.

Sociology has now become a science that studies human beings.

Günümüzde artık son derece gelişmiş bir vaziyette.

It is now in a highly advanced state.

O dönemde hiç yok.

There was none at that time.

Azı yok zaten sosyolojinin yani.

Sociology doesn't really have any teeth anyway.

August Comte bu sosyoloji bilimini kurarak

August Comte established this science of sociology.

doğa bilimlerini yani pozitif bilimlerin

the natural sciences, that is, the positive sciences

yasa ve yöntemlerini buna uygulayacak.

It will apply the law and its methods to this.

Sonra bu prensiplerden yola çıkarak

Then, based on these principles

kültür bilimi olan sosyolojiyi kuracak ve insanı daha iyi anlayacak.

It will establish sociology, which is the science of culture, and will better understand humans.

Bu arada Bilal daha deminden beri biz pozitivizm pozitivizm diyoruz ama tam olarak da bir tanımını yapmadık.

Meanwhile, Bilal, we've been saying positivism for a while now, but we haven't actually made a proper definition of it.

Sanki pozitif

As if positive.

kelimesi nereden çıktı? Ondan bahsettik ama

Where did that word come from? We were talking about it, though.

pozitivizm

positivism

nedir? Ne oluyor? Onun bir tanımını yaparak devam edebilir miyiz?

What is it? What is happening? Can we continue by making a definition of it?

Ya evet birazcık böyle kitabı bir şeyle yaparsak

Yes, if we do the book with something like that a little bit.

daha güzel olur değil mi?

It would be nicer, wouldn't it?

Böyle yöresinden dolaşıp dolaşıp böyle

Walking around like this from the region.

dinleyiciye

to the listener

parçaları birleştirme görevi veriyormuş gibi oldu.

It felt like giving a task to assemble the pieces.

Bir tanım yapalım öyle devam edelim dediğin gibi.

Let's make a definition and continue like you said.

Pozitivist felsefe

Positivist philosophy

bilim ve gerçeklik hakkındaki

about science and reality

görüşleri araştıran bir felsefe yaklaşımdır.

It is a philosophical approach that investigates opinions.

Bu felsefe bilimin nesnel

This philosophy is the objective of science.

empirist verilere dayalı, deneyici bilimlere dayalı bir yöntemle çalıştığını

that it works with a method based on empirical data and experimental sciences.

ve bu verilerin doğruluğunu test etmeyi hedefler.

and aims to test the accuracy of these data.

Pozitivist felsefe

Positive philosophy

bilgi felsefesi ile ilgili olarak bilginin nasıl edinebileceği,

regarding the philosophy of knowledge, how knowledge can be acquired,

nasıl ölçülebileceği ve nasıl doğrulandığı gibi konuları ele alacaktır.

It will address issues such as how it can be measured and how it can be verified.

Pozitivist felsefenin bilgi felsefesi yaklaşımı

The epistemological approach of positivist philosophy.

bilgi edinme sürecinde deneysel

experimental in the process of acquiring knowledge

verilerin

your data

önemini vurgulayacak

will emphasize its importance

ve

and

öznel inançlar, sübjektif inançlar,

subjective beliefs, subjective convictions

ve görüşlerden

and perspectives

uzak durmayı

stay away

öğütleyecektir.

will grind.

Pozitivist felsefe

Positivist philosophy

bilgi edinme sürecinde bilimsel yöntemleri kullanmayı önerecek

will suggest using scientific methods in the process of acquiring knowledge.

ve bu yöntemlerin doğruluğunu ve geçerliliğini

and the accuracy and validity of these methods

test etmeyi

to test

amaçlayacaktır.

It will aim.

Pozitivist felsefe

Positivist philosophy

taa programın en başında belirttiğim gibi bilimle çok işli dışlıdır.

As I mentioned at the very beginning of the program, it is closely related to science.

Biz de zaten

We already are too.

bilim felsefesinden bahsettiğimizde

when we talk about the philosophy of science

pozitivist felsefeden doğru düzgün bahsetmiş olacağız.

We will have properly discussed positivist philosophy.

Burada da öğrendiğimiz şeyler aslında böyle

What we actually learn here is like this.

şimdiye kadar öğrendiklerimizin çok daha farklı, çok daha çığır açıcı bilgiler de olmayacak bu yüzden programımız ama

what we have learned so far will not be much different or groundbreaking, that's why our program is like this, but

pozitivizmden hiç bahsetmeyeceğiz anlamına da gelmiyor tabii söyleyeceğimiz şey yani.

Of course, this doesn't mean that we will not mention positivism at all; that's what we are going to say.

Tekrar şeye

Back to the thing.

döneyim pozitiv felsefeye ve yine programın başında söylediğim bazı şeyleri hatırlatayım.

Let me return to positive philosophy and remind you of some things I mentioned at the beginning of the program.

Pozitivizmin ana düşüncesi

The main idea of positivism.

bizim ancak fenomenleri bile bildiğimiz düşüncedir.

It is only the thought that we know even the phenomena.

Kantçı yaklaşım yani.

It's the Kantian approach, that is.

Fenomenler konusunda bilgimiz de mutlak değil sadece

Our knowledge about phenomena is not absolute either.

görecelidir.

It is relative.

Bir olayın özünün ya da gerçek nedeninin

The essence or true cause of an event.

ne olduğunu arayıp sormanın bir anlamı yoktur.

There is no point in asking what is happening.

Biz ancak bu olayın ard arda geliş ve benzerlik bakımından öteki olaylarla olan ilişkilerinin ne olduğunu

We can only understand what the relationships of this event are, in terms of its consecutive developments and similarities with other events.

sorabiliriz.

We can ask.

Bu art arda geliş ve

This continuous development and

benzerlik kavramlarını daha da açacaksın zannediyorum ama

I think you will elaborate on the concepts of similarity even more, but...

bunun bir anlamı var mı? Yani sistem bunlar üzerine mi kurulacak?

Does this have any meaning? I mean, will the system be built on these?

Bir olaydaki benzerlik olgusuna kavram

The concept of similarity in an event.

olayların ard arda geliş şeklinde de fenomeniz var.

There is also a phenomenon in the way events unfold one after another.

FENOMENLERİN YASALARI diyeceğiz diyor.

He says we will call them the laws of phenomena.

Bütün bilimsel bilginin anlamı da fenomenlerin yasalarını öğrenerek sonra bunların yardımıyla

The meaning of all scientific knowledge is to learn the laws of phenomena and then, with their help.

gelecek fenomenleri önceden bildirmektir.

It is to predict future phenomena in advance.

Sende açılışta söylediğin gibi bilmek

"Knowing, as you said at the opening."

önceden görmek içindir.

It is for seeing ahead.

Yani

So

doğada gördüğümüz benzer olayları

similar events we see in nature

gruplandırıp

grouping

kavramlaştırıyoruz.

We are conceptualizing.

Daha sonra bunların

Later on, these

ard arda olma olaylarını

the events of being consecutive

suyu ısıttık,

we heated the water,

su kaynadı.

The water has boiled.

Bu fenomene tanık olduk.

We witnessed this phenomenon.

Ateşi yakmakla suyun ısınması arasında

Between lighting the fire and the warming of the water.

ard arda gelişi yani nedensellik dediğimiz şeyi tespit ettik.

We identified the sequential occurrence, which we call causality.

Sonra bu kavramlar

Then these concepts

yani su kavramı, ateş kavramı,

that is, the concept of water, the concept of fire,

sonra su ve ateş arasındaki ilişkinin ard arda gelişten dolayı ortaya çıkan olguyu

then the phenomenon arising from the consecutive development of the relationship between water and fire.

bir araya getiriyoruz ve

we bring together and

bunlardan yola çıkarak doğa yasalarını buluyoruz. Ne diyoruz?

Based on these, we are discovering the laws of nature. What do we say?

Su ısındığı zaman kaynar.

Water boils when it gets hot.

Yasamızı bulduk.

We found our way.

Sonra bunlardan yola çıkarak da geleceği

Then, starting from these, the future...

tahmin ediyoruz.

We are guessing.

Bir sonraki suyu ısıttığımızda da yine kaynayacak su.

The next water we heat will also be boiling water.

Deyip geleceği tahmin ediyoruz artık.

We are now predicting what will happen by saying it.

Pozitivizmin gördüğü ya da göreceği iş

The work that positivism has seen or will see.

bilimsel bilginin bu anlamını kavrayıp ona göre

understanding the meaning of scientific knowledge in this sense and accordingly

davranmaktır.

to behave.

Bu amaca uymayan bütün teolojik ve metafizik öğeleri bilimsel bilgiden

All theological and metaphysical elements that do not conform to this purpose are from scientific knowledge.

uzaklaştırmaktadır.

is distancing.

Metafiziği reddediyor Comte.

Comte rejects metaphysics.

Tabi metafiziği reddetmesi için önce bunları böyle bir reddiye yayınlaması lazım. Önce neden reddettiğini izah etmesi lazım.

Of course, in order to reject metaphysics, he must first publish such a denial. He needs to explain why he rejects it.

İnsanları ikna edebilmesi için.

To be able to persuade people.

August Comte kendince bir kültürel evrim dünyası mı kurmuş diyelim?

Shall we say that August Comte has created a world of cultural evolution in his own way?

İnsanlığın

Humanity

düşünsel tarihini

the history of thought

kendisi yeniden yazmış. Yeniden yazmış derken sınıflandırmış bunu. Üçe bölmüş.

He has rewritten it. When I say rewritten, he has classified it. He has divided it into three categories.

Ve demiş ki

And he said that

insanlık

humanity

teolojik, metafizik ve pozitivist dönemlerden geçmiştir.

It has gone through theological, metaphysical, and positivist periods.

Günümüze gelinceye kadar.

Until today.

Teolojik dönem dediğimiz şey

What we call the theological period

evrensel varoluş açıklamasının daha çok dinsel açıklama modellerini ve tüm toplumu

the universal explanation of existence leans more towards religious explanatory models and the entire society

bağlama iddiasındaki kutsal değer ve inançların hüküm sürdüğü bir

a place where sacred values and beliefs related to the claim of connection prevail

dönemdir. Yani mitler ve dinlerin olduğu dönemdir.

It is a period. That is, it is the period of myths and religions.

Hoş bunlar hala devam ediyor ama

Well, these are still going on, but...

esnen dünya tamamen bunlardan ibaret.

The flexible world is entirely made up of these.

Başka alternatif yoktu.

There was no other alternative.

Mitlerin olduğu çağda.

In the age of myths.

Bu teolojik düşünce döneminde evrendeki olgular

In this theological thought period, the phenomena in the universe.

ard arda oluşun değişmez yasalarını değil de canlı ve zekalı varlıkların tanrıların

Not the immutable laws of sequential formation, but the gods of living and intelligent beings.

istenişlerinin yönetildiğine inanıyordu.

He believed that his desires were being managed.

Bu düşünce de aslında kendi arasında bir evrim geçirdi. Fetişizm, politeizm,

This thought actually underwent an evolution among itself. Fetishism, polytheism,

çok tanrıcılık

polytheism

ve monoteizm, tek tanrıcılık

and monotheism, the belief in one god

olarak da kendi arasında bir gelişme kaydetmiştir.

It has also made progress among itself.

Bu teolojik dönemlerde, bu üç dönemde kabaca

In these theological periods, roughly in these three periods.

tanrı veya tanrılar

god or gods

veya doğadaki

or in nature

değişik unsurlar

different elements

işte evren ruhu, ay ruhu

here is the spirit of the universe, the spirit of the moon

her şeyi yapıp

doing everything

ediyor.

is doing.

Yaratma

Creation

ve değiştirme

and change

bunlar tarafından

by these

gerçekleştiriliyor.

it is being realized.

Evrensel yasalardan ve düzenden bahsetmek mümkün değildir.

It is not possible to talk about universal laws and order.

Her şeye gücü yeten

All-powerful

istediğini yapan tanrılar

gods that do what you want

söz konusu olduğunda da

when it comes to

her şey tanrıların keyfiliğine

Everything is up to the whims of the gods.

kalır elbette.

It will certainly remain.

O yüzden de mesela

That's why, for example,

yine aklıma İslam felsefesi geliyor.

Again, Islamic philosophy comes to my mind.

Determinizm reddedilir mesela.

For example, determinism is rejected.

Adetullah dedilir mesela.

For example, it is said "Adetullah."

Ateşin suyu her seferinde ısıtması

The water of fire heats up every time.

evrensel bir yasadan kaynaklanmıyor.

It does not originate from a universal law.

Allah'ın

God's

her seferinde onu yapmasından, her seferinde öğle istemesinden kaynaklanıyor.

It comes from her doing it every time and asking for lunch every time.

Eğer

If

bu zorunlu olarak doğada kendi kendine olsaydı, bu tanrıyı sınırlayan bir şey olacaktı. Tanrının da uyuması gereken bir yasa olacaktı.

If this were to occur naturally on its own, it would be something that limits God. There would also be a law that God must abide by.

Tanrı sınırlanamaz.

God cannot be limited.

O zaman doğada her seferinde aynı şeyi görüyorsak bile bu demek ki Tanrı'nın adeti böyledir.

Then if we see the same thing in nature each time, it means that this is God's custom.

Diyecek mesela.

For example, he/she will say.

Gazali de vardı bu.

This was also present in Gazali.

Buna karşı çıkan da bir İslami felsefe vardı diye hatırlıyorum doğru mu?

I remember there was an Islamic philosophy that opposed this, is that correct?

Atüldilik miydi?

Was it a favor?

Hani Allah bir kere şeyi vermiştir, yol vermiştir. Ondan sonra her defasında değil,

God has given things once, He has paved the way. After that, not each time.

olayların kendi içerisindeki mekanizması ve akışından dolayı

due to the mechanism and flow within the events itself

böyle olacağını savunan bir akım da vardı galiba.

I guess there was a movement that argued this would happen.

Ya bazı şeyler

Yes, some things.

felsefe değil de

not philosophy but

tasavvuf ehli falan filan belki bir şeyler söylemiştir yani o şeyler.

The people of Sufism may have said some things, I mean those things.

İslam'ın ilk dönemlerinde bayağı şeydi, renkliydi İslam dünyası.

In the early periods of Islam, the Islamic world was quite diverse and colorful.

Yani 500'e yakın falan mezhebin olduğu bir dönemde illa

So, in a period where there are almost 500 sects, definitely...

bir şeyler söylemişlerdir yani.

They must have said something.

Gazali'ye kadar değil mi?

Isn't it until Ghazali?

Gazali'ye kadar evet.

Yes, until Al-Ghazali.

Ondan sonra metafizik dönem geliyor. Metafizik dönemde dinsel açıklama modellerinin yerine artık klasik metafizya ya da

After that, the metaphysical period begins. In the metaphysical period, classical metaphysics replaces religious explanation models.

modern ve aydınlanma öncesi felsefe dönemine giriyoruz.

We are entering the era of modern and pre-Enlightenment philosophy.

Bu dönemde Tanrılar ve bunların istekleri

The gods and their desires during this period.

yerini birtakım kuvvetlere, güçlere veya gizli niteliklere verir.

It assigns its place to certain forces, powers, or hidden qualities.

Doğadaki canlılık, örneğin orman ruhu

The vitality in nature, for example, the spirit of the forest.

hayat gücüne dönüşür.

It transforms into life force.

Cisimlerin hareketi,

The movement of objects,

onların

their

doğal yerlerini bulmak için çabaları olarak algılanır.

It is perceived as efforts to find their natural habitats.

Aristoteles'i hatırlayalım.

Let's remember Aristotle.

Ve bu dönem

And this period

modern çağa kadar devam eder.

It continues until the modern era.

İnsanlık tarihinin son ve en olgun düşünsel dönemi olan pozitif dönemde

In the positive era, which is the last and most mature intellectual period of human history.

aynı zamanda bilimsel gelişme, bilimlerin gelişmişlik düzeyine koştu olarak

At the same time, scientific development is conditioned by the level of advancement of the sciences.

bilimsel dönem olarak

as a scientific period

adlandırılır.

is named.

Bu pozitif dönemde dinlerdeki tanrısal eylemler, metafizik güçler fenomenlerin yasası olur.

In this positive period, divine actions in religions become the law of metaphysical powers of phenomena.

Etkin neden ve istenişler de koşulu olarak ele alınarak,

Considering the effective reasons and desires as a condition,

önceki kavramların sözde şeyler, gerçek olmayan masallar oldukları anlaşılır.

It becomes clear that the previous concepts are mere things, unreal tales.

Peki şunu soracağım.

Well, I will ask this.

Comte pozitif dönemde değil, bu dönemdeki bilimlerin hepsinde aynı kefeye mi koyuyor?

Is Comte placing all the sciences of this period in the same category, not in the positive phase?

Bunların arasında bir hiyerarşi veya bilim bir sınıflandırma var mı?

Is there a hierarchy or a scientific classification among these?

İşte matematik, kimya

Here is mathematics, chemistry.

ya da bahsettiğimiz sosyoloji

or the sociology we are talking about

Comte kurmuştu ama detayına da fazla girmedik.

He had established a count, but we didn't go into too much detail.

Bunlar aynı şey mi oluyor Comte'a göre?

Are these the same thing according to Comte?

Comte'da da bir bilimsel sınıflama var.

There is also a scientific classification in Comte.

Ama somut ve soyut bilimler diye ikiye ayırıyor.

But it divides them into two: concrete and abstract sciences.

Soyut bilimler aritmetik ve geometri.

Abstract sciences are arithmetic and geometry.

Somut bilimler de

Concrete sciences too

mekanik, kimya, biyoloji ve sosyolojidir

It is mechanics, chemistry, biology, and sociology.

Comte'a göre.

According to Comte.

Sosyolojiyi de kendisi kuruyor. Yani ismi o vermiştir.

He is also founding sociology. In other words, he gave it its name.

İlk sosyolog değildir kendisi ama

He is not the first sociologist, but...

kendi kurduğunu söylüyor. Kendisi kurduğunu söylüyor. Yani değişik şeyler var. Sosyoloji tarihine baktığımızda

He says he founded it himself. He claims he established it. So there are different things. When we look at the history of sociology...

kuruculardan biridir ama

he is one of the founders, but

şey değildir yani. Mutlak ilk sosyolog değildir yani.

It is not something. It is not the absolute first sociologist.

Soyut bilimler

Abstract sciences

aritmetik, geometri olarak ele alınıyor. Somut bilimler de

Arithmetic is considered as geometry. Concrete sciences as well.

mekanik, kimya, biyoloji ve sosyoloji dedik.

We mentioned mechanics, chemistry, biology, and sociology.

Psikolojiyi nereye koyuyor peki Comte?

So where does Comte place psychology?

Psikoloji bilim değil ona göre.

Psychology is not a science according to that.

Kabaca.

Roughly.

Psikoloji

Psychology

bilince yönelik bir

towards consciousness a

iç bakış yeteneği veya

introspective ability or

koşulu zorunlu kıldığından

because it made the condition mandatory

ona göre.

according to him/her.

Bu da mümkün olmadığından

Since this is not possible either

bu bilginin gerçek bir bilimi olmadığını, olamayacağını düşünüyor Comte.

Comte thinks that this knowledge is not a real science and cannot be one.

Ona göre bir insanın

According to her, a person

psikolojisini bilmek onun kafasının içine girip

Knowing his psychology means entering into his mind.

düşüncelerini okumakla mümkün.

It is possible to read your thoughts.

Bu da mümkün olamayacağına göre psikoloji bilim olamaz

Since this cannot be possible, psychology cannot be a science.

diyor kabaca Comte.

Comte roughly says.

Diğer bilimlerdeki gibi görünenle ilgileniyor sadece fenomenle ilgileniyor.

It is only interested in the phenomenon, just like in other sciences, it is concerned with what appears.

Dolayısıyla bu da mümkün değil kafasındaki psikoloji için.

Therefore, this is not possible for the psychology in their mind.

Fakat psikolojiyi ilgilendiren bazı konularda ona göre

However, regarding certain topics related to psychology, according to him.

biyoloji ve frenoloji denen,

known as biology and phrenology,

zihni inceleyen eski bir sözde bilim bu.

It is an old pseudoscience that examines the mind.

Bunun arasında dağıtılan bir şeydir diyor yani kabaca.

He is saying that it is something distributed among this, roughly.

Psikolojiyi bilim olarak görmüyor.

He does not see psychology as a science.

Soyut bilimler de biz bugün soyut bilim demiyoruz zaten bunlara.

We don't actually call these abstract sciences anymore today.

Disiplin diyoruz matematik, aritmetik,

We call it discipline, mathematics, arithmetic,

aynı şey zaten,

it's the same thing anyway,

mantık.

logic.

Bunlara biz disiplin diyoruz bugün bilim demiyoruz ikisine de.

We call these disciplines today; we do not call them science for either.

Comte'un kurduğu bu bilimsel dönemde

In this scientific era established by Comte

olgular yine olgularla

cases again with cases

pozitif ve ölçülebilir gerçeklikle

with positive and measurable reality

açıklanmaya çalışılacak.

it will be attempted to be explained.

Pozitif bilimlerin yapmaya çalıştığı zaten bugün de yine

What the positive sciences are trying to do today again.

budur aslında.

This is it, actually.

Pozitif dönem

Positive period

teolojik ve metafizik geleneğin aksine

in contrast to the theological and metaphysical tradition

olguları aşan bir gerçekliğe veya

a reality that transcends facts or

asıl varlık alanına dayanarak

based on the actual field of existence

açıklama çabasına bir

an attempt at explanation

vazgeçişe işaret etmektir.

It is a sign of withdrawal.

Programın başlarında açıkladığımız gibi yani.

As we stated at the beginning of the program.

Metafizikle, görünenin arkasında hakikatle ilgilenmiyor yani.

It's not concerned with truth behind the visible, that is, with metaphysics.

Pozitifizm bu iddiası

Positivism this claim

gayet makul görünüyor. Sadece makul değil, haklı görünüyor aynı zamanda.

It seems quite reasonable. Not only reasonable, it also seems justified.

Özellikle kendisinden önceki düşünce geleneğini

Especially the tradition of thought that preceded him.

eleştirdiği bakımdan ele alırsak.

If we consider it in terms of criticism.

Doğal ve toplumsal olguları açıklamak için doğrulukları hiçbir şekilde ispatlanmayacak inanç ve soyutlamalara dayanmanın

Relying on beliefs and abstractions that will never be proven for explaining natural and social phenomena.

epistemolojik açıdan savunulmayacağını biz geçtik.

We have already gone beyond saying that it cannot be defended from an epistemological perspective.

Programlarda defalarca tanık olduk.

We have witnessed it repeatedly in the programs.

Pozitivizm hakkında

About positivism

söylediğimiz birçok şeyde günümüzün modern kafasıyla

In many of the things we said, with today's modern mindset.

yani işte benim için mesela

so for me, for example

gayet

quite

onaylanabilir, anlaşılabilir ve hak verilebilir duruyor.

It seems reasonable, understandable, and justifiable.

Evet evet kesinlikle.

Yes, yes, absolutely.

Yani

So

zaten

already

ben anlattıkça da evet evet falan

As I explained, yes yes and so on.

diye onaylıyorsundur muhtemelen içinden yani şimdiye kadarki gördüğümüz

You probably approve of it inside, I mean, from what we've seen so far.

mesela bir

for example, one

Helgel dinlerken böyle düşünmediğine eminim yani.

I'm sure you didn't think like this while listening to Helgel.

Günümüzün kafasını kuran düşünceler bunlar yani.

These are the thoughts that shape the mindset of today.

Tabi burada şunu da ilave etmediğim

Of course, I haven't added this here either.

Bilal ben

I am Bilal.

her ne kadar pozitivist düşünce bizim modern anlayışımıza göre modern insanın kafasına göre gayet onaylanabilir

Although positivist thought can be quite acceptable to the modern mind according to our modern understanding,

ve

and

bize güzel gelse de

even if it seems beautiful to us

insana insan yapan subjektif deneyimleri de göz ardı ettiğini söyleyebiliriz herhalde.

We could say that it also ignores the subjective experiences that make us human.

Ne diyeyim mesela

What should I say, for example?

bir şey bana göre kısadır sana göre uzundur.

Something is short for me, long for you.

Bana güzel gelir sana kötü gelir.

It seems beautiful to me, it seems bad to you.

Birisine çok uzun sürmüş izlenimi veren

Giving the impression that it has taken someone a very long time.

bir süreç başkasına çok kısa gibi görünebilir.

A process may seem very short to someone else.

Şimdi bu

Now this

çeşitliliği ve insan karmaşıklığına dikkate almayan bir gerçeklik oluşturduğu

it creates a reality that does not take into account diversity and human complexity.

sonucuna varamaz mıyız böyle düşünürsek?

If we think like this, can't we come to a conclusion?

Şimdi biz geçtiğimiz programlarda da hep deneysel verinin ve fenomenlerin aslında

Now we have always discussed in previous programs that experimental data and phenomena actually...

kuşkucunun sorgulamaları karşısında çaresiz kaldığını görmüştük değil mi?

We saw that he was helpless in the face of the skeptic's questioning, didn't we?

Evet.

Yes.

Şimdi

Now

komplonu bir adım ileri götürüp bir de

take your conspiracy one step further and also

tüm bilimi bu şüpheli bilgi kaynağı üzerine

all science is based on this dubious source of information

kuruyor aslında baktığımız zaman.

It is actually drying up when we look at it.

Yani bu

So this

önemli bir sorunun kaynağı olamaz mı?

Could it not be the source of an important problem?

Evet şimdi

Yes, now.

biz her ne kadar Comte'u olumluyor geçmiş FETÖ yani

As much as we support Comte, the past FETÖ meaning...

Comte'un söylediği gibi geçmişteki metafizik alışkanlığın, metafizik

As Comte said, the metaphysical habit of the past, metaphysics.

geleneği

tradition

yanlış

wrong

olduğunu söylüyorsak da yani Comte'un ağzından söylüyoruz bunu yani tabii ki

If we are saying that, we are saying it in the words of Comte, of course.

bunlar boşuna yapılmadı.

These were not done for nothing.

Mesela

For example

Platoncu idealizm

Platonic idealism

düşünülür olan ve duyulur olan gerçeklik arasında yaptığı ayrım tümüyle yersiz ve gereksiz

The distinction it makes between the reality that is thought and the reality that is heard is completely arbitrary and unnecessary.

bir keyfiyete dayanmıyordu nihayetinde. Bilmeyi hele

It wasn't based on a quality, after all. Especially not knowing.

doğal algı içeriklerini aşan yani bir olguyla tanışık olmayı aşan

surpassing natural perception contents, meaning going beyond familiarity with a phenomenon

hakiki ve nitelikli bilmeyi

to know genuinely and qualitatively

Comte'un iddialarının aksına yalnızca gözlenebilir olgular arasındaki ardışık ve analogik betimlemelere dayandırmak

To base Comte's claims solely on sequential and analogical descriptions among observable phenomena.

kesinlikle zor.

Definitely difficult.

Fakat burada bir

But here is a

ön kabul olduğunu da görmemiz lazım yani Comte açısından.

We also need to see that it is a presupposition, that is, from Comte's perspective.

Comte diyor ki bunlar daha öncekiler bize

The count says that these are like the previous ones for us.

sonuç vermiyor.

it is not yielding results.

Biz burada Platon'un tıpkı ideaları var kabul ediyor olması gibi

We assume here that Plato accepts ideas in exactly the same way.

fenomenleri de var ve doğru

There are also phenomena, and it's true.

kabul ederek bir sistem kuruyor.

They are establishing a system by accepting it.

Kantçı anlamda bu birazcık

In the Kantian sense, this is a bit.

doğru ve bu

"true and this"

yine Hume'da

again at Hume

konuştuğumuz gibi

as we talked

ard arda gelen olaylar arasında

among the events that come one after another

matematiksel ilişkiler kurarak

by establishing mathematical relationships

o olaylara, o olgulara, sayılarla, matematiksel hesaplamalarla güveni arttırarak

increasing trust in those events, those phenomena, with numbers and mathematical calculations

el avuca gelen üzerinde çalışılabilir bir sistem kurmaya çalışıyor. Her şeye cevap veriyor mu? Hayır.

They are trying to establish a workable system that can be contained within the hands. Does it answer everything? No.

Zaten biz bugün de yani

We are already today, I mean.

ne felsefenin ne de bilimin

neither philosophy nor science

ne de hiçbir dinin

nor of any religion

hakikati

the truth

veremeyeceğini

you won't be able to give

söylüyoruz. Her programımızda söylüyoruz. Kuşurcular her seferinde haklı çıkıyor senin dediğin gibi.

We say it. We say it in every program. The critics are right every time, just like you said.

Fakat bu işin içinden çıkmamız için

However, in order for us to get out of this situation,

sınır koyup

putting a limit

bir zeminde durmamız gerekiyor

We need to stand on common ground.

kabaca

roughly

ve bunu da Comte'un yaptığını

and this was also done by Comte.

pozitivizmle bunun yapmaya çalıştığını görüyoruz.

We see that it is trying to do this with positivism.

Yaptığı şeyin de kısmen başarılı olduğunu görüyoruz çünkü Comte'un bu anlayışından yola çıkarak bugün mesela bir uçağa biniyoruz.

We see that what he did was partially successful because today, for example, we get on a plane based on Comte's understanding.

O hesaplamalardan yola çıkarak

Based on those calculations

uçan bir metalin

a flying metal

içinde seyahat ediyoruz. Canımızı emanet ediyoruz buna yani.

We are traveling inside. We are entrusting our lives to this, that is.

Bu kadar güveniyoruz aslında bu sisteme farkında olmasak da. Her ne kadar şüpheli olduğunu bilsek de

In fact, we trust this system so much, even if we are not aware of it. Even though we know it is questionable.

demek ki uçuyor artık diyoruz işte.

So it seems it's flying now, that's what we're saying.

Pozitivizm bu klasik anlamıyla yaşamıyor hala.

Positivism does not still exist in this classic sense.

Bu bilim felsefesini

This philosophy of science

konuştuğumuz konularda pozitivizmin artık

In the topics we discussed, positivism is now

epey değişeceğini

it will change quite a bit

yani modern bir pozitivizm geleceğini hatta

that is, even a modern positivism awaits in the future.

başka bilimsel

another scientific

açıklama modellerinin

of explanation models

gelmeye başladığını göreceğiz.

We will see that it has started to come.

Fakat genel olarak pozitiv felsefenin dünya hakkındaki anlayışımızı geliştirme konusunda önemli katkılar sağlamış olduğunu

However, overall, it can be said that positive philosophy has made significant contributions to enhancing our understanding of the world.

ve modern bilimin gelişmesinde etkili olduğunu görebiliyoruz en azından.

And we can see that it is effective in the development of modern science, at least.

Onlar da hiçbir zaman biz hakikatin peşindeyiz,

They never say we are in pursuit of the truth.

görünenin arkasındaki gerçeklikle ilgileniyoruz dememişler o yüzden.

They didn't say that we are concerned with the reality behind appearances.

Bu konularda eleştiriyi arttırmanın da bir anlamı yok gibi geliyor bana sanki.

It seems to me that increasing criticism on these issues doesn't hold much meaning.

Diyelim ve bir sonraki programımızda pragmatizmden

Let's say in our next program about pragmatism.

Amerikan felsefesinden bahsedelim.

Let's talk about American philosophy.

Esen kalın.

Stay well.

Teşekkürler.

Thank you.